Voldersgracht EV Delft Tel. +31 (0)

Voldersgracht 21 2611 EV Delft Tel. +31 (0)15 213 85 88 [email protected] www.vermeerdelft.nl

Dit boekje is een speciale uitgave voor de Open Monumentendag Delft in het kader van de 29ste landelijke Open Monumentendag. Het thema dit jaar is ‘Kunst en Ambacht’. Een thema waar we in onze historische stad Delft zeker iets mee kunnen laten zien. Ook dit jaar openen weer de nodige historische gebouwen hun deuren voor belangstellenden. Sommige gebouwen zijn altijd wel te bezoeken, maar stellen nu meer ruimten open voor publiek, andere panden zijn pas voor de eerste of tweede keer in hun bestaan opengesteld voor u als geïnteresseerde bezoeker. Open Monumentendag gaat terug in de tijd en vertelt de verhalen van de monumenten; onze getuigen uit het verleden. Open Monumentendag Delft wordt mogelijk gemaakt door: • Het bestuur van de Stichting Open Monumentendag Delft (Marijke Tuurenhout, Marjon van Trigt, Sunny Nabialczyk, Sandra Storm, Tom van Beusekom, Wim Weve, Marije Ruigrok, Mandy Hulst, Robert Crone, Arno Eisses en Herman Weyers). • Eigenaren, beheerders en vrijwilligers van de opengestelde gebouwen. • Organisatoren en deelnemers van de (muzikale) activiteiten. • Vrijwilligers op de dagen zelf van onder meer het ‘Gilde Delft’, historische vereniging ‘Delfia Batavorum’ en gemeente Delft.

mooi Delft. 010-5927029 [email protected]

Bent u op zoek naar een leuk alternatief om vrienden, familie of medewerkers van uw bedrijf te verrassen met een kennismaking met Delft? Het Gilde Delft verzorgt een groot aantal verschillende wandelingen door de historische binnen stad van Delft. Geheel naar uw wens en op het tijdstip dat u wenst. Meer informatie over de verschillende mogelijkheden vindt u op onze website.

GILDE DELFT

WWW.GILDEDELFT.NL

Druk. Tan Heck is al 32 jaar een monument in Delft

Financiële steun werd gegeven door de Gemeente Delft

VORMGEVING

Paul Noordermeer - P& ontwerp DRUKWERK

Druk Tan Heck, de stadsdrukker van Delft FOTOGRAFIE

Thijs Tuurenhout, Wim Weve en Gemeente Delft ENGELSE VERTALING

Inge Kuijt, Sunny Nabialszyk, Mandy Hulst en Marije Ruigrok

Druk. Tan Heck | 015-2142981 | [email protected]

VOORWOORD

Dit jaar, 2015, staat Open Monumentendag in het teken van het motto Kunst & Ambacht. Twee woorden die veel met elkaar te maken hebben. Het is altijd een kunst om ambachtelijk goede producten te maken. En kunstuitingen moeten op een of andere manier gemaakt worden waarbij het werk van een kunstenaar ook als ambacht is te beschouwen. Op zaterdag 12 en zondag 13 september zijn er in Delft tientallen monumenten gratis te bezoeken. Enkele daarvan openen voor het eerst hun deuren in het kader van Open Monumentendag. Dat is onder meer het Prinsenkwartier aan het St. Agathaplein, een vroegere kloostervleugel die enkele nieuwe bestemmingen heeft gekregen. De andere nieuwkomer is Kanaalweg 2b, het grote gebouw naast de Sebastiaansbrug dat in 1903 werd gebouwd voor de afdeling der Natuurkunde en Electrotechniek van de toenmalige Technische Hogeschool Delft. Een van de twee oude collegezalen heeft nog de oorspronkelijke inrichting. In Oude Delft 18 is de Barbarakapel te bezoeken waarin de expressionistische kunstenaar Jaap Min wanden heeft beschilderd en een andere wand van een groot mozaïek heeft voorzien. Het thema Kunst & Ambacht is wat het tweede woord betreft natuurlijk bij uitstek van toepassing op het Gereedschapmuseum Mensert dat uiteraard meedoet. U kunt daar ook kennismaken met het ambacht van het bierbrouwen. Op de Markt laten allerlei ambachtslieden op zaterdag 12 september hun werk zien. Oude ambachten zijn ook te zien op oude schoolplaten waar een wandelroute langs leidt en een kinderspeurtocht aan is gewijd. Let erop dat dat er monumenten zijn die alleen zaterdag of zondag of op beide dagen open zijn. Wij wensen u een mooie en interessante Open Monumentendag toe.

Bestuur Stichting Open Monumentendag Delft 1

ALGEMEEN Bij veel locaties staan een of meerdere iconen. Deze hebben de volgende betekenis: Toegankelijk voor minder validen Interessant voor kinderen Niet alle locaties zijn beide dagen van het Open Monumentenweekend geopend. Naast de vermelding in de tekst is tevens bij elke locatie aan de kleur te zien op welke dag deze is geopend. Deze kleur komt ook terug in de nummering van de locatie op de plattegronden in dit boekje. alleen zaterdag zaterdag & zondag alleen zondag

Beide dagen van het Open Monumentendag Weekend zijn er in Delft voldoende andere zaken te beleven. Vanzelfsprekend de 35 panden die hun deuren voor u openstellen, maar ook de wekelijkse antiek-, curiosaen boekenmarkt langs de grachten. Ook op en rond de Markt is het nodige te zien en te doen. Hieronder een overzicht van alle activiteiten. ZATERDAG • Oude ambachten. Van 10.00 tot 17.00 uur laten diverse beoefenaars van oude ambachten u zien hoe zij te werk gaan en vertellen zij u graag hoe zij hun vak uitoefenen. Denk daarbij aan een smid, een letterschilder, een restaurator van schilderijen, een loodgieter, een glas-inlood zetter en een kraam van het Gereedschap Museum Mensert. Allemaal vlak voor het stadhuis. • Muziek. Van 14.00 tot 15.00 uur kan genoten worden van een optreden van de Delft Blue Big Band met sfeervolle en passende muziek. 2

• Beklimming toren. De Nieuwe kerk is alweer bijna uit de steigers. Binnen en buiten zijn wonderen verricht door alle mensen die met de restauratie van dit monument bezig zijn. Wie meer wil weten over deze restauratie (en wellicht een steentje wil bijdragen) kan in de kerk terecht voor informatie. Wie meer wil en de stad van boven wil bewonderen, kan de toren beklimmen voor slechts 1 euro. Dit is mogelijk tot 16.00 uur. ZATERDAG & ZONDAG • Kinderspeurtocht. Bij het stadhuis begint een speciaal samengestelde speurtocht voor kinderen van circa 7 tot en met 12 jaar. Je gaat alleen, in een groepje of met je ouders samen een tocht maken langs verschillende panden in het winkelgebied De Klis op zoek naar oude schoolplaten met beroepen van vroeger. Tegenwoordig krijg je les op een smartbord, maar je opa en oma hadden zo’n plaat voor de klas hangen en dan vertelde de juf of meester daarover. Haal de speurtocht op in het stadhuis en lever je hem na afloop daar ook weer in, dan krijg je een kleine verrassing. De duur van de speurtocht is ongeveer 30 minuten. Wie meer wil weten over deze schoolplaten kan terecht bij Gereedschap Museum Mensert aan de Drie Akerstraat. • Wandeling ‘Delftsblauwe huisjes’. Businessclass reizigers van de KLM krijgen Delftsblauwe miniatuur huisjes als presentje. Van de tientallen verschillende huisjes die er tot nu toe zijn uitgebracht hebben er acht een Delfts voorbeeld. Langs deze huizen leidt een dame in Delftsblauwe kleding u rond en vertelt over de geschiedenis ervan. De start is op de Markt voor het Stadhuis. De rondleiding duurt ongeveer 1 uur. Gratis, maximaal 20 deelnemers per wandeling. Tijden: zaterdag 11.00 uur en 14.00 uur; zondag 14.00 uur.

3

• Wandeling langs de plekken van Johannes Vermeer. Deze wandeling voert langs een groot aantal plekken die in verband staan met het leven en werken van deze Delftse schilder. De wandeling start bij het Vermeer Centrum Delft op de Voldersgracht 21, beide dagen om 12.00 en 15.00 uur. De deelname is gratis. Duur circa 1 uur. Maximaal 15 deelnemers per wandeling. • Gratis openstelling Vermeer Centrum Delft. Achter de historiserend gebouwde gevel van het Sint Lucasgilde is allerhande informatie over schildertechnieken uit de Gouden Eeuw te vinden, maar ook over de restauratie van een schilderij, over hoe Vermeer zijn verf maakte, het licht gebruikte en vanzelfsprekend ook zijn 37 nog bekende werken. Binnen en voor het centrum lopen een aantal vrouwen van Vermeer rond die graag met u op de foto willen. Beide dagen gratis open van 10.00 tot 17.00 uur. ZONDAG • Klompenwandeling. Wie nog nooit op klompen heeft gelopen, heeft nu de kans. Klompenmaker Peet verzorgd om 13.00 en 15.00 uur een tocht op klompen langs de historische schoolplaten met ‘ambacht’ als thema. De start is op de Markt voor het Stadhuis en de duur is circa 1 uur. Deelname is gratis en maximaal kunnen 20 deel nemers per wandeling mee. Wie geen goede sokken voor in de klompen heeft, kan deze bij Peet kopen à € 2,50.

Those who want an English translation of this booklet, can ask for it at the informationstand in the Townhall on the Markt (Saturday 10.00 – 17.00 hours and Sunday 12.00 – 17.00 hours) 4

Voor kinderen interessant ZATERDAG • Nieuwe kerk, Markt: beklimmen toren (€ 1,00) • Markt: oude ambachten • Stadsherberg de Mol, Molslaan 104 • Geodesiegebouw, Kanaalweg 4: toren met sterrenwacht • Oude kerk, Heilige Geestkerkhof • Wapen van Savoyen, Gemeentearchief, Oude Delft 169 ZATERDAG & ZONDAG • Stadhuis, Markt: speurtocht • Stadhuis, Markt: het Steen / gevangenistoren • Botanische Tuin, Poortlandplein 6 • Molen de Roos, Phoenixstraat 112 • Gereedschap Museum Mensert, Drie Akerstraat 9 • Vermeer Centrum Delft, Voldersgracht 21 • Gemeenlandshuis van Delfland, Oude Delft 167 • De Beurs van Londen, Oude Delft 68 • Museum Paul Tétar van Elven, Koornmarkt 67 ZONDAG • Markt: wandeling op klompen (1 en 3 uur) • Museum Prinsenhof Delft, Sint Agathaplein 1 • Winkeltje Kouwenhoven, Sint Agathaplein 3

Winkeltje Kouwenhoven 5

ALGEMEEN INFORMATIEPUNT

S STADHUIS

Markt 87

Zaterdag 10.00 – 17.00 uur Zondag 12.00 – 17.00 uur In 1618-1620 rond restanten van het in 1618 afgebrande stadhuis in renaissancestijl gebouwd naar ontwerp van architect Hendrick de Keyser. De romp van de toren, ‘Het Steen’, dateert uit de 13de eeuw en was oorspronkelijk een gevangenistoren van het grafelijk hof. Deze toren ging in 1436 aan de stad Delft over, waarna de toren met een klokkenverdieping werd verhoogd. In de toren is de oude gevangenisruimte. Bij restauraties 1962-1966 en 1980-1981 is 17de -eeuwse toestand van exterieur en interieur zoveel mogelijk gereconstrueerd, maar wel aangepast aan veranderde gebruikseisen, en voorzien van een lift, sanitaire ruimten en een grotere raadzaal. Beide dagen • Rondleidingen in Het Steen door gidsen van het Gilde Delft. • Informatietafels van de organisatie van de Open Monumentendag Delft, Gemeente Delft en de Historische Vereniging Delfia Batavorum.

7

ZATERDAG & ZONDAG

1

2 HISTORISCH JORIS

LUTHERSE KERK

Sint Jorisweg 2

Noordeinde 4a

Zaterdag 12.00 – 17.00 uur Zondag 12.00 – 17.00 uur

Zaterdag 10.00 – 17.00 uur

Het Psychiatrisch Centrum Joris, destijds nog ‘Sint Jorisgasthuis’, lag vroeger tussen Koningsplein en Geerweg. In 1892-1895 werd het uitgebreid met het ‘buitengesticht’ dat via een oprijlaan vanaf de Oostsingel bereikbaar was. Van het complex met diverse paviljoens is, behalve de voor malige directeurswoning ‘Villa Maria’ aan de Oostsingel, het hoofdgebouw met de eraan vast gebouwde kapel behouden. Ontwerp in neorenaissancestijl van stadsarchitect M.A.C. Hartman. Kapel met bijzondere kapconstructie; zogenaamde ‘hammerbeam-spanten’. In hoofdgebouw museum, gewijd aan de geschiedenis van de instelling en van de verpleging van (geestelijk) zieken. Beide dagen • Elk heel uur rondleiding (45 minuten) in gebouw en museum (psychiatrie collectie). • Expositie in het kader van het thema ‘Kunst en Ambacht’ in de kerkzaal. Zaterdag • 12.30 - 13.30 uur: orgelspel door Willemijn Roodbergen op het in 1806 door Jan Jacob Vool gebouwde kabinet orgel. 8

ALLEEN ZATERDAG

Oorspronkelijk kapel van het St.-Jorisgasthuis, tweede helft van de 15de eeuw. Vanaf eind 16de eeuw tot 1764 stads artilleriemagazijn. Het koor werd in 1647 door een muur van het schip gescheiden en verbouwd tot dolhuis waarvoor vloeren en nieuwe vensters werden aangebracht. Tussen 1764 en 1768 werd het schip verbouwd tot Lutherse Kerk. Daarbij werden een orgeltribune en een kansel in 18de eeuwse Lodewijk XIV-stijl aangebracht. De voorgevel werd toen vernieuwd naar ontwerp van stadsarchitect Nicolaas Terburg. Bij de restauratie in 1960-1965 werd het voor malige koor heringericht, onder meer als sacristie. Zaterdag • Orgelconcert om 11.00, 1200, 14.00 en 15.00 uur. • Informatie over het monumentale Van Oeckelenorgel dat binnenkort gerestaureerd wordt. • Tentoonstelling van foto’s en schilderijen van de Delftse kunstenares Ria Nieswaag.

9

ZATERDAG & ZONDAG

3

ALLEEN ZONDAG

4 MOLEN DE ROOS

SINT HUYBRECHTSTOREN

Phoenixstraat 112

Oostplantsoen 140


Zondag 12.00 – 17.00 uur

Korenmolen, gebouwd op een rondeel van de stadswal. Oorspronkelijk stond hier een houten standerdmolen. Die werd in 1679 vervangen door een houten wipmolen op een gemetselde 5 meter hoge zeskante onderbouw. Die werd in 1728 met ongeveer 6 meter verhoogd toen het molenaarshuis ertegenaan werd gebouwd. Rond 1760 werd de houten wipmolen vervangen door de nu nog bestaande ronde stenen bovenbouw. De aanleg van de spoortunnel maakte het noodzakelijk dat onder de molen een betonnen plaat werd aangebracht die met de molen erop tijdelijk werd opgevijzeld. De molen is nu gefundeerd op het tunneldak.

Waltoren, gebouwd in het eerste kwart 16de eeuw als onderdeel van de middeleeuwse stadsomwalling. Vernoemd naar de patroonheilige van de jagers, beter bekend als Sint Hubertus. In 1914 ten behoeve van roei vereniging De Delftsche Sport gerestaureerd naar ontwerp van bouwkundestudent Han van Meegeren. Daarbij werd de verdwenen bovenste verdieping gereconstrueerd en werden enkele vensters aangebracht in traditionele vorm. Ernaast kwam een botenloods in historiserende stijl die ondergronds onder de weg als betonconstructie doorloopt. In 2005-2006 verbouwd en uitgebreid, dit keer in moderne vormen.

Beide dagen • Tentoonstelling van ingeleverde kunstwerken, gemaakt door Delftenaren in welk materiaal dan ook. Deze tentoons telling is te zien tot 15 oktober. • Beide dagen worden er door en voor kinderen pannenkoeken gebakken. • Op beide dagen zijn er drie kunstenaars aan het werk.

10

11

ALLEEN ZATERDAG

5 OUD-KATHOLIEKE KERK VAN DE HH MARIA EN URSULA

Bagijnhof 21

Zaterdag 10.00 – 17.00 uur In 1743 naar ontwerp van Gerard Gise gebouwde oudKatholieke schuilkerk met een zeer weelderig, barok stucinterieur. Altaarstuk van Jacob de Wit uit 1747, voor stellende de ‘Opdracht in de Tempel’. Beelden aan weerszijden van het altaar uit 1744, gemaakt door Franciscus Maes. De oorspronkelijke kleuren in het interieur zijn bij een restauratie in 1960 in ere hersteld. Laatste restauratie in 1993. De kerk ligt verscholen op een binnenterrein en is toegankelijk via de kosterswoning. Deze heeft een neo gotische voorgevel uit 1881. Zaterdag • 10.30 – 11.00 uur: rondleiding met uitleg over kerk en parochie. • 11.00 – 12.30 uur: workshop liederen van Taizé o.l.v. zangpedagoge Petra Weijers en pastoor Robin Voorn. • 13.00 – 13.30 uur: rondleiding met uitleg over kerk en parochie. • 14.00 – 15.30 uur: workshop liederen van Taizé o.l.v. zangpedagoge Petra Weijers en pastoor Robin Voorn. • 16.30 uur: Vesper volgens de Oud-Katholieke liturgie. 12

13

ZATERDAG & ZONDAG

6

ALLEEN ZONDAG

7 GEREEDSCHAP MUSEUM MENSERT

MUSEUM PRINSENHOF DELFT

Sint Agathaplein 1

Drie Akerstraat 9

Zondag 12.00 – 17.00 uur Zaterdag 10.00 – 17.00 uur Zondag 12.00 – 17.00 uur De laatste in Delft overgebleven bierbrouwerij, ‘De Gekroonde P’ aan de Voorstraat, werd in 1892-1893 op het achterterrein uitgebreid met een koelgebouw, ofwel ‘ijskelder’. Na sluiting van de brouwerij kwamen er andere bedrijven in, onder meer een conservenfabriek en een destilleerderij. In 1992 werd het koelgebouw hersteld en verbouwd, deels tot kantoor, deels tot het gereedschaps museum. De daarbij aangebrachte dakopbouw herinnert aan een vroegere houten opbouw met koelroosters. Interessante museumcollectie, voornamelijk gericht op de bouwnijverheid. Men kan er zien met welke middelen de panden werden gebouwd die nu als monument bekend staan. Beide dagen • Achtste bierhistorisch weekend door de Stichting Bierhistorie Delft.

14

Voormalig Sint Agathaklooster met delen uit de 15de en 16de eeuw. In 1572 werd het grootste gedeelte in gebruik genomen als het hof van Willem van Oranje die er in 1584 werd vermoord. Andere delen dienden onder meer als Lakenhal, Latijnse School en kazerne. In 1884 werd de historische zaal gerestaureerd. Het gehele complex werd in de jaren ’30-’50 van de vorige eeuw gerestaureerd en bestemd tot museum. De oostelijke binnenplaats kreeg in 1997 een overkapping met structureel dragend glas, en werd omgevormd tot Van der Mandelezaal, vernoemd naar K.P. van de Mandele (1880-1975), in 1934 oprichter van de Stichting Prinsenhof. Zondag • 14.00 – 15.00 uur: rondleiding Delfts Blauw. • Doorlopend: Delfts Blauw activiteiten voor kinderen in de educatieruimte.

15

ALLEEN ZONDAG

8

9 WAALSE KERK

KAMER VAN DE CHARITATE

via Sint Agathaplein 1

via Sint Agathaplein 1

Zondag 13.30 – 17.00 uur

Zondag 12.00 – 17.00 uur

De kapel van het voormalige Sint Agathaklooster maakt thans volledig deel uit van Museum Prinsenhof Delft, maar wordt ook nog gebruikt voor kerkdiensten. Het voorste gedeelte met beneden onder meer de kassa en garderobe, behoort al sinds 1948 tot het museum. Het achterste (grootste) gedeelte van de kapel werd begin 17de eeuw de kerk van de Waals hervormde gemeente. In het koor is het graf, met grote grafzerk uit 1666, van don Emanuel van Portugal die gehuwd was met een dochter van Willem van Oranje en in Delft woonde. Preekstoel uit de 18de eeuw in Lodewijk XVI-stijl. Orgel uit 1869 van C.G.F. Witte. Zondag • 16.15 – 16.45 uur: blokfluitkwartet Capriola met een Frans programma. De muziek wordt uitgevoerd op hand gemaakte blokfluiten en een barokblokfagot, die naar historische voorbeelden gebouwd zijn.

16

ALLEEN ZONDAG

Vanuit het Prinsenhof bereikt men via de ‘Soepkeuken’ de Kamer van Charitate, een stedelijke instelling die in 1597 werd opgericht ten behoeve van de armenzorg. Armen konden hier brood of turf krijgen. In 1614 is de instelling gehuisvest in een deel van het voormalige Sint Agathaklooster (Prinsenhof). Er kwam een eigen ingang via een fraai poortje aan de Schoolstraat met een reliëf uit 1614, voorstellende ‘Charitate’: een vrouwenfiguur geflankeerd door twee kinderfiguurtjes. Beeldje vervaardigt door het atelier van Hendrick de Keyser. Binnen onder meer een fraaie 18de eeuwse schouw in Lodewijk XIV-stijl. De kamer wordt thans gebruikt voor kleine bijeenkomsten en als trouwlocatie. Zondag • 13.00 en 15.00 uur: workshop decoraties op Delfts Blauw.

17

ZATERDAG & ZONDAG

10 PRINSENKWARTIER

Sint Agathaplein 4

Zaterdag 11.00 – 17.00 uur Zondag 12.00 – 17.00 uur Zuidelijke vleugel van het voormalige Sint Agathaklooster gebouwd in de 16de eeuw waarvan de balkenplafonds en gotische balkconsoles nog getuigen. In de 17de eeuw werd het de woning van een dochter van Willem van Oranje, prinses Emilia van Nassau, echtgenote van prins Emmanuel van Portugal. Tot ver in die eeuw bleven haar dochters er wonen en stond het gebouw bekend als het Hof van de Prinsessen van Portugal. De lange vleugel fungeerde in de 19de eeuw als militair hospitaal toen het Prinsenhof als kazerne werd gebruikt. Later werden er gemeentelijke diensten in ondergebracht en daarna tot 2013 het etnografisch museum Nusantara. Heringericht in 2014 als Prinsenkwartier. Beide dagen • Expositie Kadmium: Interieur – Exterieur – VIER plaats bepalingen. Het begrip ‘verhuizing’ in een bredere context geplaatst. Beeldend kunstenaars: Janneke Kornet, Trudy Kunkeler en Mark de Weijer. Van Daan Roosegaarde wordt de Movie ‘Rainbow Station’ vertoond. • In de HYPO kunstsuper zijn diverse kunstenaars aanwezig om te vertellen over hun ambacht of kunst en live laten zien wat dat inhoud. 18

19

ZATERDAG & ZONDAG

11

12 WINKELTJE KOUWENHOVEN

OUDE KERK

Sint Agathaplein 3a

Heilige Geestkerkhof



Winkeltje onderdeel van Museum Prinsenhof Delft. De winkel werd in 1867 aan de Verwersdijk geopend door H.J. Kouwenhoven die handelde in verf, glas en kolen. Later door zijn zoon uitgebreid tot een (groot)handel in verfwaren, chemicaliën, glas en drogisterijartikelen. Men kon er ook schoolspullen en snoepgoed kopen. Na sluiting van de winkel nam het museum in 1985 het winkelinterieur van de firma over. Met dit voor het grootste deel uit 1931 s tammende interieur werd de winkel vervolgens op zijn huidige plek aan het Sint Agathaplein heringericht. Het is nu een plek waar de oudere generaties herinneringen op kunnen halen en de jongere generaties de sfeer van vroeger k unnen proeven. Er zijn verscheidene nostalgische producten te koop, onder meer Oudhollands snoepgoed.

20

ALLEEN ZATERDAG

Oudste parochiekerk van Delft. Gesticht omstreeks 1200. Huidige gebouw in opeenvolgende bouw- en verbouw periodes ontstaan. Oudste delen 14de eeuws. De ongeveer 75 meter hoge toren dateert uit 1325-1350. Laatste uitbreidingen aan de zijde van de Oude Kerkstraat uit 1510-1536, met natuursteen beklede gevels, uitgevoerd in Brabantse gotiek, ontworpen door Antonis Keldermans uit Mechelen. Interessant interieur. Preekstoel uit 1548 met bijzonder houtsnijwerk in renaissancestijl. Tot Reformatie gewijd aan Sint Hippolytus. Praalgraven uit 17de eeuw van zeehelden Piet Heyn en Maarten Harpertsz. Tromp. Vele oude grafzerken. Zaterdag • 10.30 uur: Orgelspel. • 11.30 uur: Gemengd Ensemble Huismuziek Delft. • 12.30 uur: Rondleiding. • 13.30 uur: Kamerorkest Huismuziek Delft. • 14.30 uur: Rondleiding. • 15.30 uur: Samenzang.

21

ALLEEN ZATERDAG

13

ALLEEN ZATERDAG

14 LOGE SILENTIUM

Choorstraat 16a

WAPEN VAN SAVOYEN, GEMEENTEARCHIEF Oude Delft 169

Zaterdag 10.00 – 17.00 uur Zaterdag 10.00 – 17.00 uur Na samenvoeging van twee oude panden werden die verbouwd en voorzien van een nieuwe voorgevel in eenvoudige Empirestijl. Dat gebeurde waarschijnlijk rond 1816, toen de Latijnse School er in werd gehuisvest (sinds 1839 omgevormd tot Gymnasium). Het linkerdeel, mogelijk ooit onderwijzerswoning, werd eind 19de eeuw een winkelwoonhuis. Het rechterdeel is sinds 1893 de zetel van de vrijmetselaarsloge Silentium. De Grote Zaal, ook wel de werkplaats genoemd, en de ruimte voor algemene bijeenkomsten zijn aan het voormalige schoolgebouw aangebouwd, en in 1970 ingericht naar een ontwerp van een bekend lid van de loge.

22

Groot woonhuis met rechts het diepe hoofdhuis met opslagzolders en links een veel minder diep zijhuis waarin de entree is opgenomen. In binnenhoek tussen hoofden zijhuis aan de binnenplaats staat de traptoren. Pand, vanouds genaamd Het Wapen van Savoyen, grotendeels in 1565 gebouwd voor Jan Peere Busijn. Laatgotische ingangspartij begin 18de eeuw door de huidige vervangen. Van 1787 tot 1807 in gebruik als kazerne en vervolgens, tot 1816, als Latijnse School. In de voorgevel gevelsteen uit 1616, afkomstig van de Latijnse School aan de Schoolstraat. In 1953-1957 ingrijpend gerestaureerd en uitgebreid met depotgebouw voor huisvesting van het gemeentearchief.

23

1

2

3 4

5

6

7 8 9

12

13

10 11 14 15 16

18

S

20

17 19

23 21

22 24

27

25 26

29

30

28 31

32

24

35

33

34

25

ZATERDAG & ZONDAG

15

ZATERDAG & ZONDAG

16 GEMEENLANDSHUIS VAN DELFLAND

KOORNBEURS / VLEESHAL

Voldersgracht 1

Oude Delft 167

Zaterdag 10.00 – 17.00 uur Zondag 11.00 – 17.00 uur Groot en rijk uitgerust woonhuis, kort na 1500 gebouwd voor schout Jan de Huyter. Het bestaat uit diverse vleugels en een uitkijktorentje. Geheel met natuurstenen beklede voorgevel uitgevoerd in Brabantse late gotiek met veel decoratief beeldhouwwerk. Heraldische voorstellingen en symbolen verwijzen naar het Bourgondische vorstenhuis. In 1645 aangekocht door het Hoogheemraadschap van Delfland en daarna in gebruik genomen als Gemeenlandshuis. Daarbij is boven de ingang een cartouche met wapenschilden aangebracht. In tuinkamer geschilderd behang uit de 18de eeuw. Restauraties onder meer in 1888 en 1931-1933.

Zaterdag 10.00 – 17.00 uur Zondag 12.00 – 17.00 uur Vleeshal, in 1650 gebouwd ter plaatse van de middeleeuwse vleeshal waarvan de onderbouw met kelder uit circa 1300 is behouden. In de kelder kruisribgewelven op zuiltjes. De hal erboven is een hoge ruimte in twee beuken gescheiden door een rij van vier Toscaanse zuilen. Eeuwen lang mocht vlees alleen in deze hal worden verhandeld waar de stad het vlees op kwaliteit controleerde. De ramen hadden oorspronkelijk alleen tralies, voor ventilatie en tegen diefstal. Van 1872 tot 1910 korenbeurs ten behoeve van graanhandel. In 1940-1945 is de kelder in gebruik als commandobunker voor het luchtbeschermingscommando. Na 1945 gebouw in gebruik als studenten-, later jongerensociëteit.

Beide dagen • Doorlopend: elk kwartier een rondleiding met toneelspel.

26

27

ZATERDAG & ZONDAG

17 VERMEER CENTRUM DELFT Voldersgracht 21

Zaterdag 10.00 – 17.00 uur Zondag 10.00 – 17.00 uur Het Sint Lucasgilde, van kunstschilders, plateelbakkers, boekdrukkers en andere ambachtslieden in de kunstnijverheid, kreeg in 1661 een eigen gildehuis. Daartoe werd de voormalige kapel van het Oude Mannenhuis verbouwd en voorzien van een nieuwe voorgevel met een hoger middengedeelte met een driehoekig fronton. In de gevel werden vier gebeeldhouwde festoenen aangebracht waarin beroepen van de gildeleden werden verbeeld. Het gebouw werd in 1876 afgebroken. In 2007 werd de voorgevel met enige aanpassingen herbouwd. De vier festoenen zijn afgietsels van de originele die zich in het Rijksmuseum bevinden. Beide dagen • Informatie over schildertechnieken uit de Gouden Eeuw en restauratie van een schilderij. • Op de foto met de vrouwen van Vermeer. • Start stadswandeling langs de punten waar Vermeer historie heeft gemaakt. Beide dagen om 12.00 en 15.00 uur. Duur 1 uur. Deelname gratis. Maximaal aantal deelnemers: 15 personen. 28

29

ZATERDAG & ZONDAG

18

19 DE KAERSKORF

NIEUWE KERK

Markt 2

Markt 80



Winkelwoonhuis, kort na de stadsbrand van 1536 herbouwd op een klein, bijna vierkant perceel op de hoek met de Voldersgracht. Om binnenruimte te winnen werd de spiltrap naar de verdieping in een trappenhuis ondergebracht dat half buiten het huis uitsteekt. Dat kon omdat men hier maximaal anderhalve voet boven het water mocht uitbouwen. In 1598 werd het pand ingrijpend verbouwd waarbij een tweede verdieping werd toegevoegd en de voorgevel werd vernieuwd. Midden 19de eeuw werd de voorgevel werd omgevormd tot een gepleisterde lijstgevel waarin de kruisvensters plaats maakten voor schuifvensters. In 1965 gerestaureerd waarbij het uiterlijk uit 1598 werd gereconstrueerd aan de hand van een betrouwbare tekening van A. Oltmans uit 1836.

30

ALLEEN ZATERDAG

Tweede parochiekerk van Delft. In fases gebouwd van 1383 tot 1510. Toren gebouwd 1396-1496; huidige spits uit 1875. Ingrijpende restauratie midden 20ste eeuw waarbij onder meer het interieur werd ontpleisterd. Monumentaal grafmonument voor Willem van Oranje uit 1614-1622, van Hendrick de Keyser. Grafkelders vorstenhuis (niet toegankelijk). In de kooromgang een gedenkteken uit 1781 voor de in 1645 overleden Hugo de Groot. Orgel van J. Bätz & Co uit 1837-1840. Gebrandschilderde ramen uit 1927-1936 en in westgevel een uit 2006. Thans in herstelling waarbij tevens een ondergrondse uitbreiding buiten de kerk wordt gerealiseerd. Interieur gedeeltelijk toegankelijk. Zaterdag • Beklimming van de toren is mogelijk tot 16.00 uur voor € 1,00. • Informatie over de restauratie van de Nieuwe Kerk en van de Stichting Fondswerving restauratie Nieuwe Kerk.

31

ALLEEN ZATERDAG

20

21 GÉNESTETKERK

BIERHUIS DE KLOMP

Oude Delft 102-104

Binnenwatersloot 5



Remonstrantse kerk, in neorenaissancestijl ontworpen door L. Couvée. In 1896 gebouwd op binnenterrein ter plaatse van de vroegere schuilkerk die in 1639 in een voormalige mouterij was gesticht. Origineel interieur. Orgel uit 1900 gebouwd door firma Van Dam uit Leeuwarden. Binnenterrein en kerk bereikbaar via een grachtenpand met poort, in 1909 ontworpen door architect A. van der Lee. Boven de poort een door prof. A.W.M. Odé vervaardigd portretmedaillon van predikant-dichter P.A. de Génestet (1829-1861) die in de Delftse Remonstrantse kerk werkzaam was. Zaterdag • 14.00 – 14.45 uur: blokfluitensemble Huismuziek Delft speelt muziek van o.a. Frescobaldi, Purcell en Boyce op blokfluiten van sopraan tot subbas.

32

ZATERDAG & ZONDAG

De oorspronkelijke trapgevel van het circa 1550 gebouwde pand is midden negentiende eeuw vervangen door een lijstgevel. Binnen bleef de oude constructie gehandhaafd. Balkenplafond met moerbalken rustend op versierde laatgotische en renaissance consoles. Achter de toog onder het plafond een gewelfje waarop de stookplaats op de verdieping rust. Achterste gedeelte, met daarin fraai schouwtje, in de 18de eeuw toegevoegd. Pand geruime tijd, na verluid al sinds de 17de eeuw, tot op heden in gebruik als traditioneel ‘bruin’ café. Laatste Delftse café waarin bier nog op ouderwetse wijze in stenen kruiken werd geserveerd.

33

ZATERDAG & ZONDAG

22

23 DE BEURS VAN LONDEN

MARIA VAN JESSEKERK

Oude Delft 68

Burgwal 20



Pand kort na de stadsbrand van 1536 herbouwd. Gedeeltelijk daterend uit 1540, met achterin mogelijk een over welfde kelder van vóór de stadsbrand. Op de verdieping werd het balkenplafond rond 1615 decoratief beschilderd, onder meer met jachttaferelen en bloemenranken. Rond die tijd werd ook een achterhuis toegevoegd. Op de verdieping zijn daarin gebeeldhouwde balkconsoles aanwezig waarvan er een het wapen van het Sint Lucasgilde draagt. In 1850 werd het pand grootscheeps gemoderniseerd. Daarbij ontstond onder meer de huidige voorgevel en het trappenhuis, en kregen de salons fraaie stucplafonds en schoorsteenmantels, dit alles in Empirestijl. Thans gedeeltelijk museaal ingericht. Beide dagen • Rondleiding door het gebouw in begeleide groepen van maximaal 15 personen. Zo mogelijk ieder kwartier.

34

ZATERDAG & ZONDAG

Neogotische rooms-katholieke parochiekerk, in twee fases gebouwd in de periode 1875-1882. Ontwerp van E.J. Margry, een leerling van P.J.H. Cuypers. Oorspronkelijk kerk van de Sint Jozefparochie. Na samenvoeging met Hippolytusparochie in 1971 werd de naam veranderd in Maria van Jessekerk. Bijzonder fraai interieur. Preekstoel uit 1903, ontworpen door J. Tonnaer. Rijke veelkleurige interieurschilderingen uit 1904-1905. De restauratie daarvan kwam gereed in 2007 als laatste fase van een ingrijpende restauratie van het gebouw. Het grote monumentale Maarschalkerweerdorgel uit 1892-1893 werd daarna gerestaureerd en werd in 2009 weer in gebruik genomen. Zaterdag • Regelmatig wordt het Maarschalkerweerdorgel bespeeld door leerlingen van Petra Veenswijk. Beide dagen • De Stichting Kerkelijk Erfgoed Delft presenteert Delfts kerkelijk erfgoed. • Wisseltentoonstelling ‘Aalmoes en Armenzorg’. • Uitleg over restauratie van de bijna 200 oude kruiswegstaties uit de in 1971 gesloopte Hippolytuskerk. 35

ALLEEN ZATERDAG

24

25 UNESCO/IHE

SINT JANSBRUG

Oude Delft 95

Oude Delft 50-52



Grootste patriciërshuis ooit in Delft gebouwd (1717-1720). Uitgevoerd in Lodewijk XIV-stijl met versierde ingangs partij en gootlijst. Tot Franse tijd particulier bezit. Later o.a. gebruikt als huisvesting departementaal bestuur Bataafse Republiek, Artillerie- en Genieschool, militair hospitaal, Koninklijke Academie (voorloper TU Delft). In 19de eeuw uitgebreid met onderwijsgebouwen aan de Westvest. Sinds 1960 onderwijsgebouw van het Institute for Hydraulic Engineering (IHE), dat later onder de vlag van UNESCO kwam. In 1990-1992 zijn de bestaande stijlkamers in oude luister hersteld.

36

ZATERDAG & ZONDAG

Oorspronkelijk 16de eeuwse brouwerij ‘Int Dubbel Cruys’, met woon- en bedrijfsgedeelte. Links het hoofdhuis en rechts een dwars zijhuis. Inwendig op begane grond een houtskeletconstructie met muurstijlen en schuine korbelen. De constructie steekt links buiten de zijgevel uit waar de verdieping boven de poort uitkraagt. Eiken balklagen en kapspanten. Huidige gevel opgetrokken midden 18de eeuw toen het huis werd opgedeeld in twee woningen. In rechtergedeelte aan voorzijde een fraaie stijlkamer. Thans weer één geheel en in gebruik als studentensociëteit.

37

ZATERDAG & ZONDAG

26 MUSEUM PAUL TÉTAR VAN ELVEN

Koornmarkt 67

Zaterdag 13.00 – 17.00 uur Zondag 13.00 – 17.00 uur Oorspronkelijk woonhuis uit de 16de eeuw met links een poort. Poort overbouwd en pand verhoogd begin 18de eeuw, waarbij de huidige voorgevel in Lodewijk XIV-stijl werd opgetrokken. Ramen met kleine ruitjes begin 19de eeuw vervangen door ramen in Empirestijl met grotere ruiten en decoratief snijwerk aan bovenzijde. In het pand woonde van 1864 tot 1894 de kunstschilder en kunst verzamelaar Paul Tétar van Elven die er enkele stijlkamers inrichtte. De voorkamer kreeg in 1886 een plafondschildering van de hand van A.F. Gips. Aan wie nu een tijdelijke tentoonstelling is gewijd. Sedert 1927 museum. Beide dagen • Tentoonstelling ‘Gips in beeld’, portretten en decoratief werk van de veelzijdige kunstenaar Abraham Frans (Bram) Gips (1861-1943). • Op beide dagen kunnen kinderen tussen 14.00 en 16.00 uur voor € 2,00 een workshop ‘Gips en gips’ volgen. We gieten ornamenten van gips en/of maken zelf een plafondonderwerp naar het originele plafond dat A braham Gips in de salon van Paul Tétar schilderde. 38

39

ALLEEN ZATERDAG

27

28 STADSHERBERG DE MOL

FRANCISCUS EN CLARAKERK

Molslaan 104

Raamstraat 76



Rond 1460 gebouwd als Heilige Geesthuis, bestemd voor huisvesting van daklozen en vondelingen. Zwaar uitgevoerde eikenhouten balklaag, muurstijlen en kapconstructie. De laatste heeft nog niet de nokbalk die later algemeen werd. In oorsprong 72 meter lang pand, doorlopend tot aan de Burgwal. De helft aan de Burgwal is in de 17de eeuw afgesplitst als Stadsleenbank. Gedeelte aan de Molslaan stond bekend als ‘Vondelingenhuis’. Vanaf circa 1600, met bijbehorend terrein lange tijd in gebruik als Stadstimmer werf. Op dat terrein verrezen in de 19de eeuw twee gemeentescholen die in het grote middeleeuwse pand hun gymzaal hadden. Sinds 1978 jongerenruimte, dansgelegenheid en restaurant. Zaterdag • Doorlopend rondleiding.

40

ZATERDAG & ZONDAG

Kerkgebouw in een mengeling van neo-romaanse en neonbyzantijnse stijl ontworpen door Jacques van Gils (1865 – 1919). Gebouwd 1908 – 1910 als kerk van de parochie, vernoemd naar de Martelaren van Gorkum. Dat waren negentien franciscaner monniken uit Gorkum die in 1572 bij Den Briel werden vermoord. Gebouw op kruisvormige plattegrond met grote centrale ruimte onder een gemetseld koepelgewelf, rustend op vier pijlers en grote bogen. Aansluitende beuken met houten gewelven. In interieur onder meer bouwkeramiek van de Porceleyne Fles en decoratieve schilderingen. Na samenvoeging met de Pastoor van Arsparochie waarvan de kerk werd gesloten met huidige nieuwe naam. Beide dagen • Bespeling van het Maarschalkerweerdorgel.

41

ZATERDAG & ZONDAG

29

30 BARBARAKAPEL

SYNAGOGE DELFT

Oude Delft 18 (toegang kapel via poort links)

Koornmarkt 12



Het in oorsprong 17de eeuwse pand, met een latere voorgevel, werd in 1921 gekocht door de RK Studentenvereniging Sint Virgilius. Het werd aan de achterzijde uitgebreid met een sociëteitszaal, ontworpen door Frits Peutz. In 1949 werd het voormalige Sint Barbaraklooster als sociëteit in gebruik genomen en kwam in Oude Delft 18 een studentenpastoraat waarbij de sociëteitszaal tot kapel werd ingericht met daarbij de tussenkamer tot priesterkoor. Daarvan werden de wanden voorzien van religieuze schilderingen, uitgevoerd door Jaap Min (1914-1987). Beide dagen • Uitleg over het behoud van de kapel door Astrid Keers en Leonie Zweekhorst (Delfia Batavorum). Zondag • 12.00 en 14.00 uur: toelichting bij de fresco’s en mozaïeken van Jaap Min door één van de kinderen van Jaap Min.

42

ZATERDAG & ZONDAG

Synagoge in 1861-1862 gebouwd naar ontwerp van civiel ingenieur Leon Winkel in neoclassicistische stijl. Voorgevel in de vorm van een fraai Ionisch tempelfront. Binnen is de originele arke nog aanwezig. In de Tweede Wereldoorlog verloor het gebouw helaas zijn oorspronkelijke functie. Na de bevrijding kreeg het verschillende bestemmingen (onder meer van het Rode Kruis) en raakte het op den duur in verval. In 1974 werd het gerestaureerd als onderdeel van de Vrije Akademie die het tot de verhuizing naar de Westvest in 1991 gebruikte als concert- en balletzaal. In 1996 kwam het gebouw in bezit van de Stichting Behoud Synagoge die het gebruikt voorpassende culturele activiteiten. Zondag • 14.00 – 16.00 uur: concert Gilad Nezer, chazzan van de Liberale Joodse Gemeente Amsterdam zal samen met de aanwezigen de synagogale sfeer toon geven. Geluiden die zo bij de Synagoge horen – oude joodse melodieën en eigentijdse gezangen zoals ze vandaag de dag de joodse eredienst zijn kleur geven. Toegang gratis. Reserveer een zitplaats op www.synagogedelft.nl of zaterdag 12/9 ter plaatse. 43

ALLEEN ZATERDAG

31

ALLEEN ZATERDAG

32 FUNDATIE VAN RENSWOUDE

Oude Delft 49

GEBOUW VOOR NATUURKUNDE EN ELEKTROTECHNIEK

Kanaalweg 2b Zaterdag 10.00 – 17.00 uur

Zaterdag 10.00 – 17.00 uur Gebouwd als onderwijsinstituut en weeshuis voor begaafde weesjongens, in 1754 bij testament gesticht door Maria Duyst van Voorhout, vrijvrouwe van Renswoude. Het gebouw werd in Lodewijk XV-stijl ontworpen door Joseph Bollina en gebouwd in 1756-1759. Op de begane grond zeer rijke interieurs in gang, regentenkamer en regentessenkamer, met rococo stucwerk, ook ontworpen door Bollina. In regentenkamer origineel, onlangs gerestaureerd, 18de-eeuws veloursbehang, waarachter, naast de schoorsteen, een kluis schuil gaat. Alleen de begane grond is te bezoeken.

44

Voormalig gebouw voor Natuurkunde en Elektrotechniek van de TH Delft. In 1903 gebouwd naar ontwerp van rijksbouwmeester J. A. van Lokhorst. Het is uitgevoerd in een zeer decoratieve neogotische stijl, met onder meer trap gevels en torentjes. Aan de voorzijde onder meer kabinetten voor stafleden met links een hoogleraarswoning. Onder latere verflagen bleken recent decoratieve beschilderingen schuil te gaan. Een tussenvleugel leidt naar achteren waar zich een hoog gedeelte bevindt met daarin twee grote collegezalen. Eén ervan heeft nog zijn oorspronkelijke interieur. De hoge ‘kerkramen’ zorgden voor ruim daglicht toen Delft nog geen elektriciteitsnet kende. Thans in verbouwing om er 47 studentenwoningen en het kantoor van DUWO in onder te brengen.

45

ALLEEN ZATERDAG

33

34 GEBOUW VOOR GEODESIE

BOTANISCHE TUIN

Kanaalweg 4

Poortlandplein 6



Toren met sterrenwacht, in 1892-1895 gebouwd als onderdeel van het TH-gebouw voor de afdeling Geodesie, landmeten en waterpassen. Thans kantoor van studentenhuisvester DUWO. Ontwerp van rjksbouwmeester J. van Lokhorst in een mengeling van neogotiek en neorenaissance. De toren bevat het trappenhuis met in het midden vier vrijstaande gemetselde kolommen waarvan er twee hogerop samenkomen. Ze dragen een observatorium dat daarmee trillingsvrij los van de ijzeren trappen staat om waarnemingen niet te verstoren. Vanaf de omloop met balustrade wijds uitzicht over Delft. In de toren zijn honderden – deels antieke – geodetische meetinstrumen ten te zien, waaronder een unieke geodetische ijkklok. Om veiligheidsredenen is het observatorium voor een beperkt aantal personen tegelijk toegankelijk. Zaterdag • Rondleidingen door de leden van ‘De Hollandse Cirkel’ (houden zich bezig met het behoud van geodetisch erfgoed). Er is geen lift en daarom kunnen bezoekers na 16.30 uur niet meer worden toegelaten zodat iedereen het gebouw om 17.00 uur kan hebben verlaten. 46

ZATERDAG & ZONDAG

Cultuurtuin voor technische gewassen van de TU Delft, onder meer voor constructieve, medicinale en chemische toepassingen. In 1917 aangelegd bij het instituut voor Technische Botanie van de toenmalige Technische Hogeschool aan de Julianalaan. Nu onderdeel van de faculteit Technische Natuurwetenschappen. Oppervlakte circa 2,5 hectare. De tuin bestaat uit een kruiden-, bloemen- en bomentuin. Kassencomplex uit circa 1920 met tropische en subtropische planten. De collectie planten is onderdeel van de Nationale Plantencollectie. Zaterdag • 12.00 – 13.00 uur: Muziekvereniging Prometheus Delft. • 14.00 – 14.30 uur: Nieuw Kamerkoor Delft . Zondag • 12.30 – 13.30 uur: Kleine Harmonie. • 14.30 – 16.30 uur: Delftse big band Let’s Swing.

47

ZATERDAG & ZONDAG

35 FAMILIEHUIS JAFFA

Jaffalaan 10

Zaterdag 10.00 – 17.00 uur Zondag 12.00 – 17.00 uur De begraafplaats Jaffa werd op particulier initiatief gesticht in 1868. De aanleg werd ontworpen door gemeente architect C.J. de Bruyn Kops. Na sluiting van de begraafplaats in het Kalverbos in 1874 gemeentelijke begraafplaats. De Jaffalaan was een laan vanaf de Rotterdamseweg die in 1914 werd doorsneden door de Michiel de Ruyterweg (die tot dan toe Nieuwe Kanaalstraat heette). Aan die laan werd bij de ingang van de begraafplaats een beheerderswoning in neoclassicistische stijl gebouwd, ontworpen door De Bruyn Kops. In 2011 is het huis overgenomen door uitvaartverzorger De Laatste Eer die het pand restaureerde en bestemde tot ‘Familiehuis Jaffa’, dat gebruikt wordt als kleine opbaarlocatie of ruimte voor intieme afscheids ceremonies.

48

Voldersgracht EV Delft Tel. +31 (0)

Recommend Documents