Voedingsadvies Kindcentrum DOV Maasplein
1 Voedingadvies Kindcentrum Maasplein
l 2014
Voedingsadvies voor kinderen van 0-4 jaar. Dit advies is gemaakt voor kinderdagverblijf Maasplein . Met dit advies willen wij inzichtelijk maken hoe wij dagelijks het stimuleren van goede voeding vorm willen geven. Het betreft een gezonde voeding volgens de *Richtlijnen Goede Voeding en de *Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. *Richtlijnen Goede Voeding: Zorg voor een gevarieerde voeding. Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Gebruik dagelijks ruim groente, fruit en volkoren graanproducten. Eet regelmatig (vette) vis. Beperk de inname van vet en dan met name verzadigde vetten en transvetten. Beperk de inname van zout. *Schijf van Vijf: 1. Eet gevarieerd. 2. Eet niet teveel en beweeg. 3. Eet minder verzadigd vet. 4. Eet veel groente, fruit en brood. 5. Ga veilig om met voedsel. Het is dus belangrijk gevarieerd te eten, zo krijgen we alle voedingsstoffen binnen die we nodig hebben. Vooral voor kinderen is dit van groot belang, omdat zij in de groei zijn. Daarnaast geeft een goede voeding ze energie om te leren, spelen en te bewegen. En het aanleren van een gezond voedingspatroon is ook een onderdeel van het opvoeden van kinderen. Naast de ouders/verzorgers van het kind, betekent dit dat de pedagogisch medewerkers ook een ‘rolmodel’ zijn voor het kind. Op Maasplein gebruiken we dit advies als richtlijn voor ons voedingspatroon. Op de volgende pagina’s wordt beschreven wat kinderen in deze leeftijdscategorie nodig hebben en hoe wij dit in de praktijk brengen.
2 Voedingadvies Kindcentrum Maasplein
l 2014
Kinderen van 0-1 jaar:
De gemiddeld aanbevolen voeding per dag voor een kind van 0-1 jaar: Pasgeboren baby’s drinken alleen maar melk en daarbij heeft borstvoeding de voorkeur. Als een baby goed groeit, heeft het tot 6 maanden genoeg aan borstvoeding of een volledige zuigelingenvoeding. Het Voedingscentrum adviseert vanaf 6 maanden met fruit- en groentehapjes te beginnen. Het is verstandig om te beginnen met 1 smaak per keer, dit is beter voor de smaakontwikkeling. Dan ga je van fijne hapjes over naar grove voeding, zodat de baby de mondspieren oefent. Vers fruit heeft onze voorkeur, zo went de baby aan pure smaken. Daarnaast is fruit van het seizoen vitaminerijk. Het wennen aan vaste voeding duurt ongeveer een half jaar, ieder kind doet het in zijn/haar eigen tempo. Naast de eerste fruit- en groentehapjes, mag het kind pap of kleine stukjes brood. Vanaf 7 maanden kan het kind leren kauwen op een broodkorst en vanaf ongeveer 8 maanden mag het kind de eerste boterham. Als beleg kan gekozen worden voor halvarine met bijv. jam, appelstroop,jong belegen kaas ,kipfilet, gebraden gehakt, ham, snijworst, ardenner boterhamworst, vruchtenhagel, honing (vanaf 1 jaar), gestampte muisjes, pindakaas. Het advies voor smeerkaas en smeerworst: smeerkaas bevat veel zout en daarom geldt het advies voor kinderen van 0-1 jaar niet meer dan 1-2 boterhammen met smeerkaas te geven per week. Vanaf 8 maanden mag een kind oefenen met een gewone beker (knoeien hoort erbij). Of het kind drinkt uit een tuitbeker of met een rietje. Het is belangrijk dat het kind niet de hele dag door steeds een klein slokje drinkt, omdat dit slecht is voor het gebit. De tussendoortjes voor deze leeftijd kunnen zijn: rozijntjes, rijstewafeltjes, biscuitjes, soepstengels en stukjes fruit of komkommer.
3 Voedingadvies Kindcentrum Maasplein
l 2014
Kinderen van 1-4 jaar: De gemiddeld aanbevolen hoeveelheden per dag voor een kind van 1-4 jaar: Groente: 1-2 opscheplepels Fruit: 1,5 stuk Brood: 2-3 sneetjes Aardappelen, rijst, pasta,peulvruchten: 1-2 opscheplepels Melkproducten: 300 ml. Kaas: 0,5 plak (10 gram) Vlees(waren), vis, kip, ei, vleesvervanger: 60 gram Margarine max. 40% vet/halvarine: 5 gram per sneetje brood Bak- en braadproduct, olie: 1 eetlepel (15 gram) Dranken (inclusief melk): 0,75 liter (dit zijn 6 á 7 bekertjes) Vanaf 1 jaar mag een kind koemelk, er is de keuze uit halfvolle melk of karnemelk. Speciale peutermelk/opvolgmelk bevatten meer calorieën dan gewone melkproducten. Gezonde peuters hebben de extra toegevoegde stoffen in de peuter- en opvolgmelk niet nodig. Volkorenbrood heeft de voorkeur, dit bevat vezels, vitaminen en mineralen. Hartig beleg is niet per definitie beter dan zoet beleg, vooral worst en kaas zijn vaak vet. Als broodbeleg kan gekozen worden voor: halvarine met bijv. jam, appelstroop of kipfilet, ham of andere vleeswaren, jong of jong belegen 48+ kaas. Daarnaast vruchtenhagel, gestampte muisjes en pindakaas. Ook fruit als beleg of een gekookt eitje zijn mogelijkheden. Het advies voor smeerkaas en smeerworst: smeerkaas niet meer dan 2 keer per week i.v.m. de hoeveelheid zout en smeerworst niet meer dan 2-3 keer per week i.v.m. de vit. A. Tussendoortjes kunnen zijn (volkoren) biscuitjes, soepstengels, Cracottes, rijstewafels, ontbijtkoek, eierkoeken, rozijntjes, tomaatjes*, komkommer en seizoensfruit. *Belangrijk bij tomaatjes en bijv. druiven is om ze te halveren om verslikking te voorkomen. De kinderen drinken verdunde vruchtenlimonade siroop (tenzij ouders/ verzorgers een specifieke andere voorkeur aangeven i.v.m. bijv. een allergie) *Beweging kan niet los gezien worden van een gezond voedingspatroon. Baby’s en peuters moeten voldoende kunnen bewegen, daarnaast is het goed voor de motoriek en de spierkracht.
4 Voedingadvies Kindcentrum Maasplein
l 2014
De adviezen in de praktijk (op het Maasplein) voor kinderen van 0-1 jaar: Als ouders hebben gekozen voor borstvoeding, is het mogelijk afgekolfde melk meegeven of zelf borstvoeding geven. Bij afgekolfde melk moet het flesje voorzien zijn van de naam van het kind en een datum, ook vragen wij om reservevoeding voor in de vriezer. Borstvoeding mag maar 1 keer opgewarmd worden in de flessenwarmer. In geval van bevroren borstvoeding, mag dit 1 keer ontdooid en opgewarmd worden. In geval van flesvoeding geven de ouders/ verzorgers de poeder mee in afgemeten porties in een daarvoor bestemde houder en een fles voorzien van de naam van het kind. In principe gebruiken wij kraanwater voor het maken van de flessen. Mochten ouders bronwater willen gebruiken, dan dienen zij dit zelf mee te geven. De flestijden zijn naar behoefte van het kind of in afspraak met de ouders/ verzorgers. Op het dagverblijf geven we de voorkeur aan verse fruithapjes gemaakt van seizoensfruit. Uiteraard gaat het voedingsschema van het kind in overleg met de ouders. Op Maasplein geven we baby’s groente – en fruithap. De groentehapjes geven we slechts als ouders dit als duidelijke voorkeur aangeven. Dit doen we totdat de baby fruit krijgt. Dan vervalt de groentehap. Zodra het kind brood mag eten zal het met ons mee eten aan tafel. Wij bieden de kinderen volkorenbrood (dun) besmeerd met halvarine en beleg. Het broodbeleg voor kinderen tot 1 jaar: appelstroop, jam, een plakje kipfilet of jong belegen 30+ kaas, vegetarische smeerworst en smeerkaas. Smeerkaas bieden wij beperkt aan vanwege het zoutgehalte. Vanwege het hoge Vitamine A-gehalte in smeerworst, bieden wij vegetarische smeerworst aan. Variatie in broodbeleg vinden wij zeer belangrijk, om het kind te laten wennen aan verschillende smaken. Verder hebben wij op de groep de volgende producten die wij aanbieden als het kind hier aan toe is: rijstewafeltjes, rozijntjes, soeptengels, en biscuitjes (geen Liga, want dit blijft teveel in het gehemelte plakken). Als het kind naast melk ook iets anders mag drinken, heeft water de voorkeur. Daarnaast lauwe thee (zonder suiker)of verdunde limonadesiroop, roosvicee of diksap.
5 Voedingadvies Kindcentrum Maasplein
l 2014
De adviezen in de praktijk ( op Het Maasplein) voor kinderen van 1-4 jaar: Op Maasplein bestaat de mogelijkheid om de kinderen op de groep te laten ontbijten. Er wordt wel verwacht dat het ontbijt door de ouders wordt meegebracht. Het kind nuttigt dan aan tafel het ontbijt. Als ouders dit willen, verzorgen wij het drinken bij het ontbijt. Het liefst geven wij dan water of thee. De kinderen die thuis hebben ontbeten, gaan vrij spelen. Het eerste gezamenlijke eetmoment van de dag is het fruit eten om half 10*. Dit gebeurt met z’n allen aan de tafel. Dan krijgen de kinderen een bakje fruit aangeboden met stukjes seizoensfruit. Dit betekent dat naast appel, peer, kiwi en banaan er ook meloen, druiven, aardbeien, mandarijntjes etc. worden aangeboden afhankelijk van het seizoen. Daarnaast krijgen de kinderen een beker water/verdunde limonadesiroop. Na het fruitmoment lezen en zingen we met elkaar. *Als er ’s ochtends een traktatie is voor de kinderen, wordt het fruit ’s middags gegeten. (Voor traktatieadvies; zie pagina 8.) Om half 12 gaan we aan tafel voor de broodmaaltijd. We hebben volkorenbrood dat wordt besmeerd met halvarine. Vanaf 1,5/2 jaar stimuleren we de kinderen hun boterham zelf te smeren met een kindermesje. Elke boterham krijgen ze in stukjes om te leren met een vork te eten. Een kind tussen de 1 en 4 jaar mag 2-3 sneetjes per dag. Het beleg dat wij aanbieden voor de eerste boterham is: kipfilet,ham, gebraden gehakt, snijworst, jong belegen 30+ kaas, sandwichspread, vegetarische smeerworst of smeerkaas. Smeerkaas bieden wij beperkt aan i.v.m. de hoeveelheid zout. Omdat smeerworst veel Vitamine A bevat, bieden wij vegetarische smeerworst aan. Voor de tweede of derde boterham is er naast het genoemde beleg ook de keuze uit: vruchtenhagel, gestampte muisjes, pindakaas*, honing, appelstroop of jam. Ook kan het kind soms kiezen uit fruit als beleg of stukjes komkommer in combinatie met ander beleg. Wij stimuleren de kinderen om gevarieerd beleg te kiezen, dus het liefst op elke boterham een andere belegsoort. *Pindakaas; ouders/ verzorgers kunnen tijdens het intakegesprek aan de pm-ers doorgeven wanneer hun kind geen pindakaas mag hebben evenals andere producten. Bij het brood wordt halfvolle melk/karnemelk gedronken. Kinderen met een koemelkallergie drinken lauwe thee/verdunde roosvicee, water, limonadesiroop of een product meegnomen van huis (bijv. sojamelk). Na de broodmaaltijd gaan een aantal kinderen slapen. Aan de kinderen die wakker blijven, wordt rond 14.00 gevraagd of zij wat water willen drinken. Dit is niet verplicht. De kinderen drinken aan tafel hun beker leeg. Na het middagslaapje is er nog een gezamenlijk eetmoment aan tafel. Er wordt water/lauwe thee, verdund limonadesiroop of roosvicee gedronken. Als tussendoortjes bieden wij het volgende aan: een biscuitje, rijstewafel, rozijntjes, een plakje ontbijtkoek, een eierkoekje, soepstengel of een volkoren Cracotte. Wij bieden geen snoep aan, er zijn al genoeg momenten waarop een kind iets extra’s krijgt. Tijdens feestdagen is er uiteraard ruimte voor speciale en lekkere dingen, dit wordt beschreven op pagina 8.
6 Voedingadvies Kindcentrum Maasplein
l 2014
Pedagogische aanpak op de groepen: Wij vinden het belangrijk dat de kinderen plezier hebben in eten en drinken. Wij geven de kinderen de ruimte om te ontdekken wat ze graag eten en drinken en hiermee voorkomen wij strijd om het eten. Een duidelijk ritme en regels zijn belangrijk, zodat de kinderen weten waar ze aan toe zijn. Wij stimuleren vaardigheden om zelfstandig te eten en drinken en moedigen aan elkaar te imiteren. Verder houden wij rekening met de wensen van de ouders en evt. voedselallergieën of dieetwensen. Zo zijn er kinderen die vanwege een religie of levensovertuiging bepaalde voeding niet eten. Indien mogelijk zorgen wij voor een alternatief of vragen wij de ouders een alternatief mee te nemen. Beweging: op het dagverblijf krijgen de kinderen de ruimte om vrij te bewegen en stimuleren wij beweegspelletjes zoals bijv. rollen met een bal voor de kleintjes, peutergym- en dans. Daarnaast spelen wij, mits het weer het toelaat, minstens 1 keer per dag buiten met de kinderen, waar de kinderen kunnen rennen en fietsen. De pm-ers geven het goede voorbeeld door actief mee te doen met bewegingsvormen. Wij nemen beweegactiviteiten ook zeer regelmatig op in de activiteitenplanning die wij samenstellen!
7 Voedingadvies Kindcentrum Maasplein
l 2014
Feest en traktaties. Uiteraard mogen er tijdens feestelijke dagen, zoals Sint, Kerst, Pasen lekkere speciale dingen gegeten worden. Bij feest hoort nu eenmaal lekker eten. Wat kunnen we aanbieden? Mini-krentenbolletjes, eierkoeken, pannenkoeken, soep, gekookte eitjes, volkorenmacaroni of tosti’s. Er kunnen koekjes of fruitflapjes gebakken worden, fruit- of groentespiesjes kunnen de kinderen zelf rijgen. Bij een feest eten we ook een enkele keer patat met de kinderen, bijv. met een (vegetarisch) knakworstje. En een (verantwoord) extraatje voor de kinderen is bijv. popcorn of in de zomer een waterijsje (zonder kleurstoffen). Als een kind jarig is of afscheid neemt van het dagverblijf, wordt er meestal getrakteerd. Dit is natuurlijk een keuze die de ouders/ verzorgers zelf maken. In dit advies kunt u een aantal tips terugvinden die gebruikt kunnen worden voor een gezonde traktatie. Wij vinden het belangrijk dat kinderen verantwoorde traktaties krijgen, omdat op de verschillende dagopvanggroepen kinderen van alle leeftijden zitten. Het kan zo zijn dat wanneer ouders/ verzorgers kiezen voor snoep/chips als traktatie, de pm-er dit niet kan uitdelen. I.p.v. daarvan geven we deze traktatie mee naar huis, zodat de ouders/ verzorgers zelf kunnen beslissen wanneer zij dit aan hun kind geven. Ook kunnen wij tips geven aan ouders of ze verwijzen naar het internet waar talloze ideeën te vinden zijn voor een verantwoorde traktatie. Bovendien hebben wij een map met traktatie-ideeën, die op de gang bij de kapstok van De Zeeschildpad te vinden is.
Traktatieadviezen: Hier een aantal suggesties voor een verantwoorde traktatie: -fruit- of groentespiesjes -fruit(salade) -er kunnen diverse dingen gemaakt worden van een stuk fruit; een bootje van een banaan/schijf meloen, een mandarijn met een parapluutje of een gezichtje erop -rozijntjes ev. met een klein kadootje erbij -mini-krentenbolletjes met een vlaggetje erin -eierkoekjes -volkoren koekjes -soepstengel met een vingerpopje -puntzakje gevuld met popcorn (naturel) -waterijsje (zonder kleurstoffen) Omdat een traktatie al snel een maaltijd is voor een jong kind, is het belangrijk dat het niet te groot is en niet teveel calorieën bevat. Er hoeft niet iets eetbaars getrakteerd te worden, een klein speeltje is ook altijd leuk. Bijv. een bellenblaas, een ballon, een klein boekje, een stuiterbal of een potje klei e.d. “Trakteren is niet verplicht, het belangrijkste is de gezelligheid en de specifieke aandacht voor het jarige kind”.
8 Voedingadvies Kindcentrum Maasplein
l 2014
Toelichting:
Het is opgesteld n.a.v. een steeds grotere bewustwording van gezonde voeding en de behoefte naar duidelijke richtlijnen. Het doel is om met elkaar eenduidig te werken en bewust bezig te zijn met voeding. Zo geven wij het goede voorbeeld aan de kinderen. Gebruikte bronnen: -opleiding gewichtsconsulent -Voedingscentrum -‘Alles over gezond eten en bewegen met baby en peuter’ van het Voedingscentrum -Nederlandse Zuivel Organisatie -Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar Hoofdstuk ‘Eten en drinken’ - Het voedingsadvies van Liesbeth Zonnevylle - van Oord, pm-er en voedingstherapeut.
9 Voedingadvies Kindcentrum Maasplein
l 2014
