VILOP Valrisico- InventarisatieLijst Ouderen Psychiatrie
Junior –adviseurs Annewil van Dijk Kathrin Junk Cathelijne Strijbosch Hester Wolters Senioradviseur: Drs. Marie-Antoinette van Kuyk –Minis & Margo van Hartingsveldt, MSc. In opdracht van: De Gelderse Roos. Geestelijke Gezondheidszorg
Nijmegen, juni 2008
VILOP Valrisico- InventarisatieLijst Ouderen Psychiatrie
Junior –adviseurs Annewil van Dijk Kathrin Junk Cathelijne Strijbosch Hester Wolters Senioradviseur: Drs. Marie-Antoinette van Kuyk –Minis & Margo van Hartingsveldt, MSc.
In opdracht van: De Gelderse Roos. Geestelijke Gezondheidszorg Uitgevoerd door: Opleiding Ergotherapie HAN
Copyright: Opleiding ergotherapie HAN
Trefwoorden: richtlijn, valpreventie, vallen, ouderen, psychiatrie,
-2-
VILOP (Valrisico-InventarisatieLijst Ouderen Psychiatrie) Doel
Het doel van de VILOP is om het valrisico van ouderen binnen de ouderen GGZ te inventariseren. Afname Een verpleegkundige van het niveau 4 of 5 neemt de VILOP af bij de cliënt. Om het valrisico in kaart te brengen is het van belang dat het instrument wordt afgenomen. Aan de hand van de conclusies die getrokken worden uit deze lijst moeten vervolgstappen bepaald worden om het valrisico te verminderen. Tijdens het invullen kijkt de verpleegkundige naar de situatie van de cliënt op dit moment. Als bij het kopje lichamelijk een score niet uit het EPD te halen is (omdat er bijvoorbeeld nog onderzoek wordt gedaan) dan is de score 0. Hulpmiddelen Bij het invullen moeten de volgende middelen worden gebruikt (i.v.m betrouwbaarheid) -
EPD Medicijnklapper Uitleg risicofactoren staat op achterkant VILOP
Vervolg na afname VILOP Aan de hand van deze lijst wordt bepaald op welk gebied de cliënt valgevaarlijk is. Deze richtlijn biedt een handreiking wanneer er sprake is van een verhoogd valrisico. Hierin staat vermeld welke interventies gepleegd kunnen worden en welke andere disciplines ingeschakeld moeten worden. Gegevens Initialen cliënt: Geboortedatum: Geslacht: Afdeling: Ingevuld door: Datum ingevuld: Hartelijk bedankt voor het invullen van de VILOP! Ontwikkeld door Annewil van Dijk Hester Wolters Cathelijne Strijbosch Kathrin Junk Gebaseerd op Luykx, J.M. (1992). Het RIVAP-instrument: de ontwikkeling en toetsing van een meetinstrument om psychiatrische patiënten met een verhoogd risico op valincidenten te identificeren. Vught: Psychiatrisch Ziekenhuis Reinier van Arkel.
-3-
Risicofactoren
0
1
2
Weinig inzicht in eigen gedrag en wat dit voor gevolgen heeft voor hem/ omgeving In geringe mate psychotisch Heeft gedragsproblemen, maar is te corrigeren.
Geen inzicht in eigen gedrag en wat dit voor gevolgen heeft voor hem/ omgeving In ernstige mate psychotisch Ernstige gedragsproblemen en/of is niet of moeilijk te corrigeren. Ernstig depressief: bijv. slechte concentratie, gepreoccupeerd met negatieve belevingen; veranderd eetgedrag met gewichtsverandering en; apathie In ernstige mate angstig: bijv. sterk gepreoccupeerd met negatieve belevingen; concentratie op specifieke details of diffuse angst; verstikkingsgevoel; grote onrust
Psychisch Geen inzicht in (onveilig)gedrag Psychotische toestand
Wel inzicht in eigen gedrag en wat dit voor gevolgen heeft voor hem/ omgeving Niet psychotisch
Problemen in het gedrag (bijv. agitatie, agressie, vernieling, ruzie zoeken, prikkelbaar, opstandig, suïcidaliteit, vermijden van hulp) Depressieve stemming
Geen gedragsproblemen
Niet depressief
Gematigd depressief: bijv. toont laag gevoel van eigenwaarde; vermoeidheid; veranderde eetlust en slaapproblemen
Mate van angst
Niet angstig
Gematigd angstig: bijv. waakzaam, gejaagd, rusteloos, slapeloos vraagt om geruststelling; concentratie op directe aangelegenheden; versneld tempo van spreken; herhaalt vragen
Géén aandoeningen of aandoeningen van één van de genoemde categorieën
Aandoeningen uit twee van de genoemde categorieën
Aandoeningen uit méér dan twee van de genoemde categorieën
Niet aanwezig
In geringe mate aanwezig
Niet aanwezig
In geringe mate aanwezig
Géén van genoemde categorieën van toepassing
Één categorie van toepassing
In ernstige mate aanwezig In ernstige mate aanwezig Incontinentie en urgentie of nocturie en urgentie
Totaalscore psychisch Lichamelijk Meerdere lichamelijke aandoeningen Categorie: A. circulatoir B. neurologisch C. respiratoir D. Tumoren E. metabool/ endocrien Neurologische aandoeningen (de ernst ervan) Aandoeningen van het bewegingsapparaat Mictie: Categorie: o Incontinentie (of catheter) o nocturie: ’s nachts incontinent o urgentie: plotselinge sterke aandrang
-4-
Score
Risicofactoren
0
1
2
Redelijk: gecorrigeerd door bril of eenogig gezichtsvermogen (lui oog, aan één oog blind of zeer slechtziend) Verminderd mobiel (begeeft zich vooral binnenshuis; gebruikt al dan niet een hulpmiddel; is na korte wandeling erg vermoeid, verminderd evenwicht, loop wankel, afwijkende tred)
Slecht: aan beide ogen blind of zeer slechtziend (gezichtsvelduitval, cataract, glaucoom) Slecht mobiel (durft niet alleen te lopen; bang te vallen; kan niet buiten hulpmiddel of ondersteuning van begeleiding; slecht evenwicht; zit vnl. of is bedlegerig; is verzwakt na ziekteperiode) Obesitas of ondergewicht (BMI-score boven 29.9 of onder de 18.5)
Gezichtsvermogen (N.B. leesbril wordt niet als brildragend beschouwd)
Goed zonder bril
Mobiliteit
Goed mobiel
Overgewicht of ondergewicht
Normaal gewicht (BMI-score tussen 18.5 – 24.9)
Overgewicht (BMI-score tussen 25.0 – 29.9)
Valgeschiedenis
Niet gevallen gedurende de laatste 6 maanden
Eén keer gevallen gedurende de laatste 1 tot 5 maanden (niet gevallen gedurende de laatste 4 weken.)
Communicatie
Ongestoord
Medicatiegebruik Categorie: A. sedatie B. ortostatische hypotensie (duizeligheid bij opstaan) C. spierverslapping (medicatie als Phenobarbital, Frisum, Tranxene, Stesolid, Temesta, Seresta, Promethazine, Dantrium, Rivotril,..) D. parkinsonisme (onwillekeurige tremoren, krachtsverlies en rigiditeit; langzame, schuifelende, zich verhaastende gang; moeite met houdingscorrecties E. dyskinesieën (onwillekeurige bewegingen) Alcoholgebruik
Patiënt gebruikt géén medicijn uit de genoemde categorieën
Licht gestoord:verminderd hoorvermogen of spraakstoornis c.q. spraakprobleem Patiënt gebruikt medicijnen uit één of twee van de genoemde categorieën
Totaalscore lichamelijk Overig
Totaalscore overig
Patiënt gebruikt geen alcohol of gebruikt alcohol op verantwoorde wijze
Vaker gevallen gedurende de laatste 1 tot 5 maanden of gedurende de laatste 4 weken één of meerdere keren Ernstig gestoord: zowel een verminderd hoorvermogen als een spraakstoornis c.q. spraakprobleem Patiënt gebruikt medicijnen uit meer dan twee van de genoemde categorieën
Patiënt verkeert regelmatig sterk onder invloed van alcohol
-5-
Score
Toelichting risicofactoren VILOP Psychotische toestand - Onvermogen objectief geldende werkelijkheid te ervaren, wanen hebben en hallucineren - Gestoorde controle over eigen gedrag en handelen - Verregaande desintegratie (toestand van totale psychische verwarring) - Geen ziekte-inzicht en (in het algemeen) een helder bewustzijn Depressieve stemming Depressieve symptomen komen ook voor in andere psychiatrische stoornissen zoals schizofrenie en dementie. Wanneer dit voorkomt, bij beide items scoren omdat de combinatie voor een groter valrisico zorgt. Mate van Angst Angst kan ook optreden als gevolg van andere psychiatrische of neurologische stoornissen. Deze dan bij beide items scoren omdat de combinatie zorgt voor een groter valrisico. Meerdere lichamelijke aandoeningen Categorie: A. circulatoir Decompensatio cordis, angineuze klachten, hartinfarct gehad, hypertensie of (orthostatische) hypotensie, uitdroging, laag hb, claudicatioklachten, etc. B. neurologisch CVA, ziekte van Parkinson, epilepsie, Chorea van Huntington, ziekte van Korsakov, gevoelsstoornissen aan benen, geheugenstoornis, dementie-syndroom, etc. C. respiratoir Pneumonie, astma en COPD, etc. D. tumoren Bijvoorbeeld van: mamma, bronchus, lever/galwegen, maag/darm, gynaecologisch; lymfomen, etc. E. metabool/ endocrien Vormen van diabetes, hypothyreoïdie, etc. Neurologische aandoeningen Wanneer iemand dementie heeft en als gevolg daarvan depressiviteit vertoont, deze bij beide items scoren. Dit omdat deze combinatie voor een hoger valrisico zorgt Aandoeningen van het bewegingsapparaat Amputatie, slijtage knie of heup, spiercontractuur, spieratrofie, reumatische aandoening, stijfheid van spieren en/of gewrichten etc.
Overgewicht of ondergewicht Berekenen BMI-score: Benodigde gegevens: - Lichaamslengte in meters - Lichaamsgewicht in aantal kilogram Berekening: Het lichaamsgewicht in kilogram gedeeld door de lichaamslengte in het kwadraat. 2 Bijvoorbeeld: 70kg ÷ ( 1.75 ) Dus 70 ÷ 3.0625 = 22.86
-6-
