Videoverhoor van volwassenen Leuvens Instituut voor Criminologie (LINC) Leuven, 23 april 2009
Marc Bockstaele, hoofdcommissaris Federale Politie Gent
Voor welke misdrijven ?
Personeel en materieel toepassingsgebied is onbeperkt (verschil met videoverhoor van minderjarigen) Het mag bevolen worden voor slachtoffers, getuigen, verdachten, voor om het even welk misdrijf Maar: momenteel materieel niet mogelijk en niet nodig (geen meerwaarde) om alle verhoren op video vast te leggen Om capaciteitsredenen bepaalt Col. 10 van 1/7/2007 dat er voorafgaand overleg moet zijn tussen de magistraten en de politiediensten
Voor welke verhoren ?
Verdachten in (zware) criminele feiten Vermoeden van éénmalig verhoor (geestestoestand) Psychopaten, schizofrenen Personen die verklaringen herhaaldelijk wijzigden of klachten formuleerden tegen onderzoekers Getuigen die niet willen geconfronteerd worden met de verdachte Gebruik van gebarentaal Verhoren met tolken (controle van de vertalingen) Verhoren in het kader van partnergeweld
Voordelen
Volgen van verhoor vanuit regiekamer is mogelijk Analyse van de opnames kan nadien gebeuren Mogelijkheid om de opnames onbeperkt opnieuw te bekijken (na nieuwe elementen in het onderzoek) Bekentenissen kunnen vertoond worden aan medeplichtigen en mededaders Het is zeer duidelijk hoe een dader details van de feiten (daderwetenschap) verstrekte Geeft een beeld van de persoonlijkheid Verhoormethodes zijn gekend Zeer goed didactisch materiaal nadien
Nadelen
Letterlijk uitschrijven is (onverantwoord) tijdrovend Apparatuur moet van hoge kwaliteit zijn Apparatuur kan van invloed zijn op het gedrag van de verhoorder en de verhoorde Privézaken en vertrouwelijke uitspraken worden ook opgenomen Opnames kunnen in verkeerde handen vallen
Gebruik van de opnames ?
Voor het vertonen van video-opnamen aan medeverdachten of getuigen is toestemming nodig van de behandelend magistraat (brief PK-Gent 25/6/2007 aan Dirjud) Video-opnamen van definitief afgesloten gerechtelijke- en opsporingsonderzoeken kunnen pas na toestemming van de behandelend magistraat als didactisch materiaal gebruikt worden (brief PK-Gent 25/6/2007 aan Dirjud)
Wie voert uit ?
Wetsbepalingen in verband met videoverhoor (art. 112ter Sv.) niet op straf van nietigheid voorgeschreven Videoverhoor moet bevolen worden door PK of OR (redenen moeten gemotiveerd zijn) Verhoorder wordt nominatief aangewezen Toestemming van verhoorde is niet vereist (maar bij weigering mag er geen worden gemaakt) Er moet niet medegedeeld worden dat hij het verhoor ten allen tijde kan laten stoppen - verschil met polygraaftest (brief PK-Gent 25/6/2007 aan Dirjud)
Welke gegevensdrager ?
Opname in 2 originele exemplaren – niet verknipt of gemonteerd – neerleggen ter griffie. Zowel VHS als DVD Opname mag op de harde schijf gebrand worden en nadien kunnen daarvan twee originele DVD-schijven gekopieerd worden die beide als originelen worden beschouwd (Col. 10) De partijen kunnen ter griffie de opnames bekijken (technische voorzieningen zijn daarvoor aanwezig (brief PK-Gent 25/6/2007 aan Dirjud)
Bekijken van de opname ?
Bij een videoverhoor een geen tekst van het verhoor beschikbaar om te overhandigen aan de verhoorde. In overleg met de verhoorde kan afgesproken worden dat het bekijken van de opname later zal gebeuren. Politie moet daarvoor accommodatie ter beschikking stellen (Col. 10)
Verslaglegging ?
Het PV bevat een “zakelijke weergave” van het verhoor, met de belangrijkste elementen en eventueel een overschrijving van de meest relevante passages om de juridische kwalificatie van de feiten toe te laten De PK of OR kan de volledige en letterlijke overschrijving van het verhoor bevelen; de verhoorde persoon of de partijen kunnen het vragen Ook college PG’s stelt zich vragen over het nut van een dergelijke overschrijving (Col. 10)
Uitvoering ?
Opleiding niet wettelijk vereist (verschil met videoverhoor van minderjarigen) Maar: niet elke verhoorder heeft de competenties ! Verhoortechnieken zijn dezelfde als bij traditionele verhoren Interactie is anders (geen meubilair – geen dossiers – goed kunnen anticiperen – letten op het soort vragen – niet efficiënt gedrag vermijden – zelfzeker zijn – emotioneel stabiel zijn – goed opmerkingsvermogen hebben voor verbale en nonverbale signalen) Omwille van de competenties is het videoverhoor een gespecialiseerde verhoortechniek
Deskundigen bij het videoverhoor ?
Relatie tussen verhoorder en deskundige moet duidelijk zijn (cf. fouten in de ‘Schiedammer Parkmoord’ in Rotterdam, waar de verhoorders vragen stelden op aangeven van een aangestelde deskundige-psycholoog, waarvan nadien niets in het dossier terug te vinden was) Deskundige is geen AGP of OGP Diegene die advies uitbrengt neemt daarvoor zijn verantwoordelijkheid op en schrijft dit onmiddellijk in een verslag dat bij het dossier wordt gevoegd Deskundigen komen tussen bij opdracht van de leidend magistraat, met omschrijving van hun opdracht
Videoverhoor & vrijheidsbenemingen ?
OR moet krachtens art. 18 § 2 VHW kopie hebben van de verhoren voordien Dit art. geldt niet op straf van nietigheid. Volgens cassatierechtspraak moeten rechten van verdediging geschonden zijn alvorens nietig te kunnen verklaren Oplossingen: - nà videoverhoor gewoon (kort)verhoor - simultaan in regiekamer relevante passages uittypen PK Gent: dergelijke videoverhoren slechts bij hoge uitzondering (brief PK-Gent 25/6/2007 aan Dirjud) Schrijftolken gebruiken die tijdens verhoor alles simultaan uittypen !
Praktische schikkingen ?
In arrondissement Gent bestaat protocol, na overleg met alle politiezones van het arrondissement – goedgekeurd door de PK
Elke politiezone staat zelf in voor de videoverhoren waarmee ze gelast zijn (geen netwerk). Dit betekent:
Zorgen voor beschikbaarheid v/h verhoorkoppel Zorgen voor de opdracht van de magistraat Bespreking van de rol van de deskundige Uittypen van het verhoor Bestemming van de gegevensdragers
Toekomst ? Routine om videoverhoren te doen ontbreekt Alle FGP’s en veel politiezones beschikken over opgeleide verhoorders, maar videoverhoren worden niet geleerd in een cursus, wèl in de praktijk Voor veel verhoorders is de drempel om videoverhoren te doen nog veel te hoog Aantal videoverhoren zal absoluut stijgen (cf. Nederland); stapsgewijs know-how vergroten
Videoverhoor van volwassenen Leuvens Instituut voor Criminologie (LINC) Leuven, 23 april 2009
Marc Bockstaele, hoofdcommissaris Federale Politie Gent
