VI. Economie als Bestuurskunde
Samenvatting • 1. Een Balans der Machten, niet van organen. • 2. Montesquieu, het cliché van de trias politica. • 3. Hume scheiding der machten, a. een koning met beperkte maar absolute volmachten b. geen ruimte voor een parlementaire bureaucratie
Motto • “By preferring the support of domestick to that of foreign industry, he intends only his own security; and by directing that industry in such a manner as its produce may be of the greatest value, he intends only his own gain, and he is in this, as in many other cases, led by an invisible hand to promote an end which was no part of his attention.” •
Staathuiskunde • 1. De veranderingen in het begrip politieke economie, en de reactie tegen het mercantilisme. • 2. Het opruimen van feodale resten op het continent en economische vrijheid als winwin situatie. • 3. de economische kringloop vs. economische groei.
Verlichte despotie • 1. de spagaat tussen verlicht en despoot zijn. • 2. Man hat, meiner Meinung nach, nicht wohl getan, dass man den Grossen das Selbstherrschen gar zu sehr angepriesen hat. Die berühmtesten Selbstherrscher waren nicht immer die vorzüglichsten Regenten.[1](Ernst Ferdinand Klein) 3. Geen boerenbevrijding, wel hervorming van het rechtssysteem • [1] geciteerd in I.Mittenzwei, Friedrich II von Preussen, Biographie, (Keulen 1980: PahlRugenstein), 194
Frederik II van Pruisen • 1.Verlicht op het gebied van de godsdienstige tolerantie, verzot op het werk van de Franse philosophes. Aan de andere kant een man bezeten van de ambitie om Pruisen uit te bouwen tot een grootmacht. • 2. Conclusie: Frederik of Catherina of de Oostenrijkse keizers voelden zich niet bedreigd door de Verlichting
De Fysiocraten • 1. Cantillon. Schumpeter: Cantillon’s great work fared better [ dan William Petty’s werk] because of its wellrounded system or even didactic form and because it had the good fortune to gain, long before its actual publication, the enthusiastic approval and the effective support of two very influential men, Gournay and Mirabeau. [1](N.a.v. Richard Cantillon’s Essai sur la Nature du Commerce en Général) • Cantillon, de bedenker van de kringloop • [1] J.A.Schumpeter, History of Economic Analysis, (London 1963: Allen & Unwin), E.Boody Schumpeter ed.
Fysiocraten 2 • 1. Turgot over Gournay: ““Jean Claude Marie Vincent, Seigneur de Gournay, honorair raadsheer van de Grote Raad en honorair intendant van de handel, stierf in Parijs op 27 Juni (1759) 47 jaar oud”. • Zo begint Turgot zijn Eloge van de man.[1] • 2. Laissez faire, laissez passer
• [1] “Eloge de Gournay”, The Economics of A.R.J.Turgot, (Den Haag 1953: Nijhoff), P.D.Groenewegen ed. and vert., 20; (mijn vertaling is uit het Engels)
Fysiocraten 3 •
Naar aanleiding van Turgots Réflexions sur la Formation et la Distribution des Richesses schrijft Schumpeter: • Such as it is, …, Turgot’s theoretical skeleton is, even irrespective of its priority, distinctly superior to the theoretical skeleton of the Wealth of Nations.
• En even verderop: • It is not too much to say that analytic economics took a century to get where it could have got in twelve years after the publication of Turgot’s treatise had its content been properly understood and absorbed by an alert profession.[1] • [1] J.Schumpeter, A History of Economic Analysis, 248-249
Fysiocraten 4 • 1. Schumpeters kritiek op het “fundamentalisme” in de economie, d.w.z. de redenering om uit te gaan van één variabele; open oog for flow
Fysiocraten 5 • 1. Quesnay le maître. • 2. le produit net en Smith:” The capital error of this system [van de fysiocraten], however, seems to lie in its representing the class of artificers, manufacturers and merchants, as altogether barren and unproductive.[1] • 3.grondstoffen versus economisch verkeer • 4. impôt unique en quantity of labour • [1] A.Smith, Wealth of Nations, vol.2, 674; maar Smith creërde een nieuwe sterile klasse door het onderscheid dat hij maakte tussen productieve en onproductieve arbeid. De ambtenaren, de kunstenaar en de onderwijzers scheppen geen surplus, hoe nuttig hun arbeid ook kan zijn.
Het Model van de Kringloop • 1. Productieve, steriele en distributieve klasse • 2. Het probleem van de voorschotten • 3. De circulatie en de doeltreffendheid van de circulatie. (Keynes) • 4. kapitalistische boeren versus keuterboeren (het voorbeeld van Engeland)
Politieke economie op zijn Engels • 1. Donald Winch (Adam Smith’s Politics): Geen liberal capitalist perspective, maar hoe kan een economie gebaseerd op de landbouw het beste functioneren. • 2. Het Adam Smith probleem: egoïsme versus altruïsme. Dat bestaat niet, er is een fusie van de twee. Dat de betekenis van Smith’s impartial spectator. • 3. Zowel Smith als Hume verdedigen de scheepvaartwetten
Politieke Economie op zijn Engels • Adam Smith: “The monopoly of the colony trade, therefore, so far as it has turned towards that trade a greater proportion of the capital of Great Britain than what otherwise have gone to it, has in all cases turned it, from a foreign trade of consumption with the neighbouring, into one with a more distant country; in many cases, from a direct foreign trade of consumption, into a round-about one; and in some cases, from all foreign trade of consumption, into a carrying trade.[1] • [1] A.Smith, Wealth of Nations, vol.2, 607
Adam Smith’s visie • 1. Goed functionerende nationale economieën met optimale ruilverhoudingen tussen die economieën. • 2. Flow belangrijker dan growth • 3.crediet op grond van reële ruilvberhoudingen, niet op grond van verwachtingen. • 4. Landbouw, het fundament van de economie
Malthus, de achttiende-eeuw in terugblik • 1. An Essay on population: de malthusiaanse fuik • 2. Ricardo: het economische proces komt automatisch tot stilstand door de bevolkingsgroei
