Wilhelmina Ziekenhuis Assen
Vertrouwd en dichtbij
Informatie voor patiënten
Aviezen voor kinderen met een verhoogd cholesterolgehalte
zz
De kinderarts heeft met je besproken dat het belangrijk is om je LDLcholesterol (het ‘slechte’ cholesterol) omlaag te krijgen of laag te houden. In deze folder vind je een aantal belangrijke tips om dat voor elkaar te krijgen, met name op het gebied van voeding. Daarbij maakt het geen verschil of je wel of geen medicijnen hebt gekregen vanwege je cholesterol. In het begin zal het best lastig zijn om alle adviezen in praktijk te brengen, maar als je er aan gewend bent, is het waarschijnlijk goed te doen. Je hoeft bijvoorbeeld geen streng dieet te houden, maar je moet wel rekening houden met wat je eet. Succes!
2
Algemene ‘spelregels’ Je kunt zelf verschillende dingen doen om het LDL-cholesterol (‘slecht cholesterol’) omlaag te krijgen of het HDL-cholesterol (‘goed cholesterol’ of ‘stofzuigercholesterol’) te laten stijgen. Het belangrijkste is: niet roken; voldoende bewegen; een normaal gewicht; gezond eten (Wees matig met snoep en snacks. Bijvoorbeeld in plaats van een hele zak chips een schaaltje vol en ook niet iedere dag. Probeer wat vaker fruit, komkommer of wortel als tussendoortje te nemen); matig met alcohol, zeker niet meer dan twee glazen per dag.
Voedingsadviezen Denk na bij wat je eet! Het is helemaal niet nodig om alles wat je graag eet te laten staan. Wel is het belangrijk dat je nadenkt bij wat je eet. Zo is het goed om met bepaalde voedingsmiddelen matig te zijn terwijl je van andere dingen wel veel kunt eten. Van voedingsmiddelen met veel verzadigd vet moet je bijvoorbeeld niet te veel eten, want verzadigd vet verhoogt het slechte cholesterol. Vetarme producten bevatten van nature weinig vet of onverzadigd vet. In roomboter en roomijs zit bijvoorbeeld wel veel verzadigd vet. Het is beter om in plaats van roomboter producten met veel onverzadigd vet te gebruiken, zoals olie, noten en vette vis (bijvoorbeeld zalm).
3
Volg de spelregels! Eet zo gevarieerd mogelijk, dus niet elke dag hetzelfde. Dan heb je de meeste kans dat je alle benodigde voedingsstoffen binnenkrijgt. Eet minstens een- of tweemaal per week vis in plaats van vlees. Eet niet meer dan 100 gram vlees per dag. Vervang vet vlees en vette vleeswaren door mager vlees en magere vleeswaren, zoals kip- en kalkoenfilet, rundertartaar, rookvlees en rosbief. Eet veel groente en fruit. Met 200 gram groente en twee stuks fruit per dag krijg je een schat aan beschermende voedingsstoffen binnen. Vervang volle zuivelproducten (rijk aan verzadigd vet) zoveel mogelijk door magere of halfvolle zuivelproducten zoals halfvolle of magere melk, yoghurt, karnemelk, Optimel, light chocomel en 20+ of 30+ kaas. Kies bij voorkeur vetarme snacks, zoals Japanse mix, zoute stokjes, wokkels, kroepoek of vetarme koek zoals ontbijtkoek, krentenbiscuits of (volkoren) biscuits. Besmeer je brood met halvarine in plaats van met roomboter. Gebruik voor het bakken een vloeibaar bak- en braadproduct (uit een fles) met maximaal 20 gram verzadigd vet per 100 gram (zie de verpakking) of gebruik plantaardige olie, bijvoorbeeld olijfolie, zonnebloemolie, maïsolie of sesamolie. Let op de hoeveelheden: twee plakken 20+ kaas bevatten evenveel verzadigd vet als één plak volvette kaas! Wees matig met suiker (snoep, frisdrank) en zout (zoute snacks, kant-enklare sauzen). Eet regelmatig bonen, soja, noten en zaden.
4
Wat wel en wat niet? In het overzicht hieronder is te vinden wat je beter wél en beter niet kunt eten en drinken. Productsoort
Liever niet
Wel
Brood en ontbijtproducten
Croissants, broodjes van bladerdeeg
Bruin brood, volkorenbrood, knäckebröd, muesli, cornflakes,
Broodsmeersel
Roomboter en margarine met meer dan 20 % verzadigd vet . Halvarine met meer dan 10% verzadigd vet
(Dieet)margarine, halvarine met minder dan 20% verzadigd vet en (dieet)halvarine met minder dan 10% verzadigd vet. Eventueel Pro Activ.
Broodbeleg
48+ (smeer)kaas, roomkaas, vette vleeswaren (worst, smeerworst, bacon, spek, gebraden gehakt, pekelvlees), kokosbrood, hagelslag en chocoladevlokken
20+, 30+ (smeer)kaas, magere vleeswaren (ham, kip, rosbief, rookvlees, filet américain), jam, pindakaas light, vruchtenhagel, chocopasta, komkommerspread
Melk(producten)
Volle (chocolade)melk, volle yoghurt, vla en pudding van volle melk, roomkwark
Halfvolle en magere (chocolade)melk, karnemelk, magere yoghurt, magere kwark, vla en pudding van halfvolle of magere melk, Optimel met 0 % vet
Fruit Vlees
alle soorten Vette vleessoorten (worst, half- Magere vleessoorten (tartaar, om-halfgehakt, spek, biefstuk, ham, magere runderlap, schouderkarbonade, slavink, , kipfilet, kalkoenfilet, wild) rundervink, blinde vink)
Vleesvervangers Vis
Tempé, tahoe, quorn, vegetarische hamburger Vis gebakken in hard vet
Alle soorten (paling en garnalen maximaal eenmaal per twee weken)
5
Productsoort
Liever niet
Liever
Aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten
Aardappelen en patates frites gebakken in harde margarine, roomboter of hard frituurvet, aardappelpuree met volle melk en harde margarine of roomboter
Gekookte aardappelen, aardappelen en patat frites gebakken in zachte margarine of een vloeibaar bak- en braad-product of vloeibaar frituurvet of olie, aardappelpuree met halfvolle of magere melk en zachte margarine, alle soorten pasta, rijst, noedels en peulvruchten (witte bonen (in tomatensaus), bruine bonen, kikkererwten, kapucijners, linzen)
Bak-, braad en frituurvet
Harde margarine, roomboter, hard frituurvet
Zachte margarine, vloeibaar bak- en braadproduct, vloeibaar frituurvet, olie
Groenten
Pot- en diepvriesgroenten à Alle andere pot- en diepvriesgroenten en la crème, panklare diepvries- alle verse groenten roerbakgroenten met hard vet
Sauzen
Sauzen bereid met roomboter, harde margarine, vette kaas, crème fraîche, (zure) room, volle melk
Smaakmakers
Sauzen bereid met zachte margarinesoorten, halfvolle en magere melk, 30+ kaas, koude sauzen op basis van olie zoals fritessaus, sladressing, koude sauzen op tomatenbasis zoals tomatenketchup en barbecuesaus Sojasaus, sambal, piccalilly, tabasco, alle kruiden en specerijen
Productsoort
Liever niet
Wel
Zoete snacks
Chocola, candybars, slagroom- of crèmegebak, roomijs
Vruchtenvlaai, langevingers, bitterkoekjes, zuurtjes, spekjes, pepermunt, kauwgom, waterijs, vruchtenijs
Hartige snacks
Nasibal, bamibal, frikandel, kroket, bitterballen, zoutjes, chips
Loempia, studentenhaver, noten, zaden, popcorn, Japanse mix, zoute stokjes, kroepoek, bapao, pitabroodje falafal
Niet alcoholische dranken
Koffie met koffieroom, slagroom of koffiecreamer
Koffie met (halfvolle) koffiemelk, groene thee, frisdrank (met mate), vruchtensap, groentesap, (mineraal)water
Alcoholische draken
Alle alcoholische dranken met mate
Cholesterolverlagende medicijnen Waarom krijg ik eigenlijk cholesterolverlagende medicijnen? Cholesterolverlagende medicijnen krijg je, als gezonde voeding niet voldoende is om het cholesterol op een veilig niveau te krijgen. Door met medicijnen het cholesterolgehalte te verlagen, voorkom je hart- en vaatziekten op latere leeftijd. Dit is van groot belang, al merk je daarvan nu nog niets. Hoe werken cholesterolverlagende medicijnen? De meest voorgeschreven medicijnen bij een verhoogd cholesterolgehalte zijn statines. Statines remmen de aanmaak van cholesterol door de lever. Hierdoor ontstaat een tekort aan cholesterol in de lever, waardoor deze meer cholesterol uit het bloed opneemt. Zo daalt het cholesterolgehalte in het bloed. De bekendste statinen zijn: atorvastatine (Lipitor), simvastatine, pravastatine, rosuvastatine (Crestor) en fluvastatine (Lescol). Cholesterolverlagende medicijnen veroorzaken soms (lichte) bijwerkingen, zoals spierpijn. De bijwerkingen wegen echter bijna nooit op tegen de grote voordelen, namelijk het voorkomen van hart- en vaatziekten. Waarom mag ik geen grapefruit eten als ik statines gebruik? In grapefruitsap (zowel van verse grapefruit als in verpakt sap) zit een stof die ervoor zorgt dat statines in het lichaam minder snel worden afgebroken en dus langer in het lichaam blijven. Daardoor kan een verhoging van statines in het bloed ontstaan. Dit kan bijwerkingen tot gevolg hebben. Grapefruitsap wordt daarom afgeraden in combinatie met een statine.
Meer informatie is te vinden op: www.cholesterolkinderen.nl
6
7
Hebt u een opmerking of een klacht? De medewerkers en specialisten van het Wilhelmina Ziekenhuis Assen doen hun best uw kind de juiste (medische) zorg te geven. Mocht er toch iets gebeuren waarover u niet tevreden bent, dan verzoeken wij u om dat door te geven. Dat kan aan degene die direct verantwoordelijk is of aan de ombudsfunctionaris van het ziekenhuis. Deze is bereikbaar via:
e-mailadres:
[email protected] telefoonnummer: (0592) 32 56 24/32 55 55 (maandag t/m donderdag) postadres: WZA t.a.v. ombudsfunctionaris, postbus 30.001, 9400 RA Assen
Wilhelmina Ziekenhuis Assen
Europaweg-Zuid 1 Postbus 30.001 9400 RA Assen Telefoon (0592) 32 55 55 www.wza.nl
© 2015WZA
kinde40 - januari 2015
Meer informatie over de klachtenprocedure vindt u op www.wza.nl/patienten/een-klacht
