Verslag debat sport en bewegen Woensdag 3 april 2013, Krimpen aan den IJssel
Inleiding Op woensdagavond 3 april werd in het gemeentehuis van Krimpen de derde voorzieningendiscussie gehouden, dit keer over sport en bewegen. Er moet € 500.000 structureel worden gekort. Hoe moeten deze bezuinigingen gestalte krijgen? Om knelpunten te destilleren en ideeën te genereren, ging de raad daarover in debat met burgers, vrijwilligers en professionals.
Debatleider Leo Birza legde de gang van zaken tijdens het debat uit. Eerst wordt er een presentatie gegeven over de voor- en nadelen van andere vormen van beheer van sportvoorzieningen. Daarna is er debat, waarbij ook de reacties via social media als Facebook en Twitter worden meegenomen. Na de pauze hebben raadsleden van de diverse fracties de mogelijkheid om vragen te stellen.
De debatleider wijst ook op de workshops die in mei plaatsvinden. Alle deelnemers van de debatten worden uitgenodigd om daarvoor hun suggesties tot concrete plannen te smeden, waarmee de raadsleden vervolgens hun voordeel kunnen doen.
Presentatie Adviesorganisatie Hospitality Consultants ging in op de wijze waarop gemeenten de exploitatie en/of het beheer van hun sportaccommodaties kunnen organiseren. Elke vorm heeft voor- en nadelen en specifieke gevolgen voor gemeente, gebruikers, professionals en andere belanghebbenden.
Tot de hoofdtaken van beheer en exploitatie behoren eigenarenbeheer, groot onderhoud en renovaties. Bij het dagelijks beheer moet je denken aan facilitair beheer, onderhoud, schoonmaak en energie. En bij exploitatiebeheer gaat het over verhuur en horeca.
Er zijn diverse redenen te bedenken waarom je de beheervorm zou willen wijzigen. Denk aan kostenvermindering, inkomstenverhoging, betere exploitatie. De vraag is wat de gemeente wil. Daarbij is het van belang dat je onderscheid maakt tussen de verschillende soorten voorzieningen: binnenaccommodatie, buitenaccommodatie, zwembad.
Hospitality Consultants onderscheidt verschillende vormen van beheer: •
Gemeentelijke lijnorganisatie. Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor beheer en exploitatie, maar ook voor de administratie, het onderhoud en verhuur. Het personeel is in dienst van de gemeente. Je hebt te maken met overheadslasten.
•
Intern verzelfstandigen. Het beheer en de exploitatie worden overgedragen aan een uit de gemeentelijk lijnorganisatie te lichten entiteit. Die krijgt specifieke taken en verantwoordelijkheden.
•
Extern verzelfstandigen. Hiervoor richt de gemeente een (veelal private) rechtspersoon op. De raad stelt kaders die vastliggen in een overeenkomst. Maar de beheerorganisatie heeft veel
vrijheid. Bijkomstigheid is dat er een ‘onderneming’ moet worden opgericht, hetgeen kosten met zich meebrengt (huisvesting, ICT, etc.). Op korte termijn is deze vorm niet goedkoper, op lange termijn mogelijk wel. •
Commercialiseren. Het beheer en de exploitatie worden overgedragen aan de markt (bijvoorbeeld Optisport, Sportfondsen, Laco), maar wel onder voorwaarden, op basis van een contract.
•
Privatiseren. De voorzieningen, inclusief het economische eigendom van de faciliteiten, worden aangeboden aan de markt, zonder enige voorwaarden. Sportaccommodaties hebben wel een sociaal-maatschappelijke functie. Daardoor is privatisering eigenlijk nauwelijks aan de orde.
Hospitality Consultants geeft diverse voorbeelden van (combinaties van) constructies, zoals de externe verzelfstandiging van Sportbedrijf Lelystad en commercialisering van accommodaties in Zeewolde.
Debat 1
Debatleider: Dit is een organisatorisch verhaal. De vraag is eigenlijk of je het beheer dichtbij de gemeente wil houden of op afstand. Hospitality Consultants: Dat klopt. Je kunt ook naar combinaties van vormen kijken. Debatleider: Lopen er hier mensen rond met specifieke ideeën over beheer en exploitatie? Synerkri: In het verhaal tot nu toe gaat het over twee partijen: de gemeente en de markt. Waarom kijken we niet naar de gebruiker? Seniorenplatform: De discussie is mij veel te technocratisch. We moeten een politiek debat voeden. Er zou een berekening komen van de kostprijs van accommodaties. Daar heb ik nooit meer iets over gehoord. Als je die berekening hebt, kun je beter een keuze maken tussen individueel en collectief. Hospitality Consultants: Er zijn nog helemaal geen keuzes gemaakt. Daar gaat dit debat over. Debatleider: Kennis van de kosten geeft wel duidelijkheid, toch? Korfbalvereniging: Het gaat erom dat je als vereniging weet aan welke financiële knoppen je kunt draaien. Want zo eenvoudig is het allemaal niet. Als de gemeente een sporthal verkoopt, ben je dan klaar? Directeur Samenleving Krimpen: Het is een goede gedachte om accommodaties te laten adopteren. Verenigingen kunnen het beheer overnemen en een eigen verdienmodel ontwikkelen. Korfbalvereniging: Verenigingen zullen hierop ja zeggen als ze denken dat ze daarmee goedkoper uit zijn. Maar is dat zo? Daarvoor moet je meer inzicht hebben in de kosten. Bovendien: een sportaccommodatie moet maatschappelijk voor een zo breed mogelijke groep bereikbaar zijn. De vraag is dus hoe verstandig het is verenigingen tot commercie te verleiden. Hockeyclub: Van belang is ook de vraag wat voor soort vereniging je bent. Elke vereniging heeft een eigen doelstelling en zou individueel moeten worden bekeken: hoeveel mensen worden er bediend? Hoe staat de vereniging er financieel voor? Online: Er is in de discussie veel aandacht voor bezuinigingen, maar te weinig over kosten. Wat zijn de kosten? Wat zijn de inkomsten? Je kunt ook denken aan contributieverhoging. Debatleider: Subsidie omlaag en contributie omhoog. Wat vinden wij daarvan?
Hockeyclub: Als je meer kunt bieden, kun je de contributie verhogen. Sportraad: Contributieverhoging gaat ten koste van sport in Krimpen. Wij hebben in de zomer van 2012 een bezuinigingsnota naar het college van B&W gestuurd. Daarin stellen we een BTWconstructie voor, waardoor de gemeente minder geld kwijt is. Debatleider: Zijn de ideeën van de Sportraad bekend? Kan men zich daarin vinden? Sportraad: We hebben juist tariefsverhogingen voor onze kiezen gekregen. We worden flink gekort en staan met de rug tegen de muur. Bedenk dat wij alles met vrijwilligers doen. Hockeyclub: Van belang is creativiteit. Samen met de gemeente hebben we een constructie bedacht om een kunstgrasveld aan te leggen. Dit soort constructies kan ook elders werken. Debatleider: Moeten de muren tussen de diverse verenigingen en belangen niet worden geslecht? Iedereen moet meedenken, toch? Korfbalvereniging: Kritisch meedenken is natuurlijk goed. Maar hoe zit het bijvoorbeeld met het doorbelasten van overhead aan accommodaties? Voetbalvereniging: Ik vind dat iedereen teveel in zijn eigen kringetje blijft zitten. Verder vraag ik de gemeente nu eens met transparante cijfers over kosten en inkomsten te komen. Hospitality Consultants: Wij weten dat de gemeente veel geld in sport steekt. Natuurlijk kunnen verenigingen zelfstandiger opereren en eigen fondsen werven. Maar laten we de sociaalmaatschappelijke taken niet vergeten. Gemeenteraad: Samenwerking is cruciaal, bijvoorbeeld met scholen. Want vaak worden accommodaties niet optimaal gebruikt. Debatleider: Is het dus de uitdaging om de bezettingsgraad omhoog te krijgen? Korfbalvereniging: Dat is lastig als de kosten niet inzichtelijk zijn. Als die informatie ontbreekt, blijft het vooralsnog bij roeperij en brainstorm. Zwembad: Ik heb in diverse zwembaden gewerkt. Kostenreductie is mogelijk. Maar je moet als management dan wel de mogelijkheid hebben om snel op marktontwikkelingen te kunnen inspelen. Denk aan fitness, aquajogging en (privé)zwemlessen. Hier biedt de presentatie van Hospitality Consultants dus aanknopingspunten. Synerkri: Ik vind dat de discussie vervaagt. We moeten terug naar de basis. Wat we willen bereiken? Waar wil de gemeente regisseur zijn? Wat wil de gemeente op het gebied van sport en bewegen? De gemeente moet sportpartijen uitdagen om initiatieven te nemen. En als verenigingen die kunnen oppakken, doe het dan! Debatleider: Betekent dit dat het beheer meer bij de verenigingen komt te liggen? Synerkri: Het beheer ligt wat mij betreft bij de gebruiker. De gemeente kan eventueel inspringen. Debatleider: ik constateer dat er veel goede wil is. De Sportraad heeft voorstellen gedaan; het zwembad wil mogelijkheden hebben om sneller op ontwikkelingen te kunnen inspelen; de hockeyclub doet veel zelfstandig. Er zijn dus diverse oplossingsrichtingen die men zelf ter hand moet nemen.
Pauze
Debat 2 met fracties gemeenteraad Krimpen
Hospitality Consultants: Aan het einde van het eerste debat leek de balans om te slaan in de richting van beheer door vereniging. Dat vind ik bemoedigend. D66: Het debat werd inderdaad interessanter. In het begin ging het alleen maar over bezuinigingen. Maar dat leek te verzanden in een oeverloze discussie over kosten, inkomsten en bezettingsgraden. Geef verenigingen dus meer in eigen beheer. De vraag is: hoe zou je dat kunnen doen? Sportraad: We zouden bijvoorbeeld een eigen hal kunnen beheren en partijen die al van de sporthal gebruikmaken (badminton, handbal, etc.) kunnen laten samenwerken. D66: Waarom gebeurt dat dan niet? Sportraad: Dit kan alleen in samenspel met de gemeente. Stem van Krimpen: Ik heb veel kritiek gehoord. Maar je kunt ook wat enthousiaster zijn. Er zijn immers veel mogelijkheden. Daarbij zouden ook de gymzalen en gymleraren van scholen een rol kunnen spelen. Zwembad: Je moet wel rekening houden met verschillende soorten bezettingsgraden. In een sporthal is die anders dan in een gymzaal. Synerkri: We moeten veel meer vanuit de wensen van de gebruikers denken. Bovendien zouden verenigingen efficiënter kunnen werken. De gemeente kan een faciliterende rol spelen. Leefbaar Krimpen: We moeten veel meer samenwerking zoeken: de handen uitsteken en aanpakken. Om goed inzicht te krijgen in de (on)mogelijkheden, moeten inkomsten en uitgaven weliswaar transparant zijn, maar we moeten bezuinigen. Daarom zoek ik het in samenwerking. Synerkri: Samenwerking is een goede gedachte. Maar dan wel met de gemeente als regisseur. Sportraad: Wij bestaan al een paar jaar. We zijn een vereniging van verenigingen. Het is bijzonder lastig om ons een positie te veroveren. Daarom haken veel verenigingen af. Samenwerking met Synerkri ligt wat ons betreft voor de hand. SGP: Dit lijkt op een kip-ei-discussie. Bij mij leven de volgende vragen: Wat is de rolverdeling tussen gemeente, Sportraad en Synerkri? Welke concrete initiatieven zijn er? En waarom wordt er niet doorgepakt? Wat zijn de obstakels? Sportraad: We getroosten ons veel inspanning, maar krijgen er heel weinig voor terug. SGP: Maar welke positie zou de Sportraad voor zichzelf willen zien? Sportraad: We zijn een belangenorganisatie. Niet de B.V. Sport van Krimpen. Synerkri: Ik vind wel dat er veel naar de gemeente wordt gekeken. Wij kunnen helpen om accommodaties beter te laten beheren. Daarbij zijn, zoals Hospitality Consultants zegt, alle mogelijke mengvormen denkbaar. SGP: Aan het zwembad zou ik willen vragen: u wil beter kunnen inspelen op de vraag. Wordt u dan tegengehouden? Zwembad: Wij voelen ons beperkt in het ontwikkelen van nieuwe activiteiten, omdat we daarvoor naar de raad moeten stappen. We willen juist snel kunnen inspelen op trends. Directeur Samenleving Krimpen: De mogelijkheden voor een manager van een accommodatie om wat losser te kunnen opereren, zijn inderdaad beperkt. Om de kosten te kunnen beperken kun je wel nadenken over meer interne verzelfstandiging.
CDA: Het realiseren van verbeteringen is de reden voor andere beheervormen. Ik heb twee vragen: welke bedragen zijn er te winnen met andere beheervormen? En is het zo dat de politiek initiatieven zou tegenhouden? Synerkri: Wat betreft de eerste vraag: het is moeilijk om daarop antwoord te geven. Ik vind ook dat je niet op zo’n manier moet denken. Je moet doel en gebruikers centraal stellen. Voetbalvereniging: Wat betreft de tweede vraag: ik heb het al eerder gezegd: ik mis dialoog en transparantie. Daar is behoefte aan. Maar ik hoor maar niets. Groen Links: Wat bij naar aanleiding van deze discussie blijft hangen, is het feit dat wij ook een WMO-beraad hebben, dat een stempel drukt op het lokale bestuur. Naar aanleiding van de opmerking van de voetbalvereniging: we hebben wel input nodig. We moeten onderzoeken hoe we dit kunnen vormgeven. Voetbalvereniging: Via de Sportraad kunnen alle belanghebbenden meedenken. Korfbalvereniging: De Sportraad, met alle aangesloten verenigingen, stuurt en boekt resultaat. Logisch, want verenigingen nemen hun verantwoordelijkheid. Maar let op: het WMO-beraad is bij wet geregeld. De Sportraad is een particulier initiatief. Ik nodig de gemeente dan ook uit om de Sportraad bestuurlijk beter in te bedden. Dat is nodig voordat we vervolgstappen kunnen maken. Groen Links: De creativiteit blijkt er dus te zijn. Ik vind dat we dat zouden moeten belonen en de verenigingen een steviger positie zouden moeten geven. Korfbalvereniging: Dat klinkt goed! VVD: Ik heb vanavond veel geleerd over beheervormen. Dat overzicht is heel welkom, dank. Fracties moeten vervelende beslissingen nemen. Daarbij moeten we niet uit het oog verliezen dat het om sociaal-maatschappelijke voorzieningen gaat. Niemand wil bezuinigen, maar die worden door hogere overheden min of meer opgelegd. Als we bezuinigen, moeten we het slim doen. Ik vind dat de samenstelling van de besturen van sportverenigingen van belang is. Zorg dat diverse disciplines daarin vertegenwoordigd zijn. Dat leidt tot effectief bestuur. Ik heb een paar vragen: wat is - voor de kijkers thuis - Synerkri? Hoe gaat het met Synerkri? En aan de hockeyclub: hoe gaat u om met zaalhockey? Synerkri: Synerkri is een stichting, gesubsidieerd door de gemeente en het rijk. Het is een netwerkorganisatie die sportieve, culturele en onderwijsactiviteiten in Krimpen organiseert. We bieden een verantwoord en gevarieerd aanbod, stemmen af met instellingen, scholen en verenigingen en begeleiden vrijwilligers. Men weet ons steeds beter te vinden. Scholen zijn zeer enthousiast. Hoewel we nog maar drie maanden onderweg zijn, beginnen we op stoom te raken. Hockeyvereniging: voor zaalhockey trainen we in de gymzalen van het Krimpenerwaard College. Die maakt op zijn beurt voor gymlessen in de zomermaanden gebruik van onze velden. De zalen voor de wedstrijden worden via de Hockeybond geregeld. VVD: Ten slotte willen vragen: wie onderschrijft de stellen: al het beheer nar de verenigingen? Debatleider: Dat is een complexe vraag, die we beter in de workshops in mei kunnen behandelen. Sportraad: Heeft de gemeente de verschillende beheermogelijkheden onderzocht en een mandaat gegeven? Directeur Samenleving Krimpen: Er is een project kostprijsdekkend beheer, waarover wordt overlegd met de raad en het college. Bij groen licht gaan we het veld in. Zijn de verenigingen bereid en in staat het beheer op zich te nemen? Maar er is veel diversiteit. Maatwerk is nodig.
PvdA: We zoeken naar goede ideeën. In andere sectoren, zoals kunst en cultuur, zijn goede voorbeelden te vinden. Ik zou van het zwembad willen weten: wat let u om een commercieel plan te schrijven? Wat kunt u commercieel voor de gemeente betekenen? Directeur Samenleving Krimpen: Je kunt die vraag wel stellen, maar de raad gaat uiteindelijk over. PvdA: Maar je hoeft toch niet alles aan de raad te vragen? Zwembad: Gelukkig worden er al allerlei initiatieven genomen. ChristenUnie: Er zijn diverse suggesties gedaan om meer samen te werken. Die moeten leiden tot kostenbesparing en meer opbrengst. Hebben andere beheervormen effect op de gebruikers? Zwembad: Als u doelt op onze maatschappelijke functie: inderdaad. Die hebben wij. Het zwembad kan voor allerlei gezondheidsdoelen worden ingezet. Denk aan reuma of obesitas. Het gaat om commercieel én maatschappelijk rendement. Het grote voordeel van werken in een gemeentelijke organisatie is dat je die balans gemakkelijk kunt vinden. Debatleider: Dank.
