Project Web Bureau Web Klant Projectduur Aantal projectleden
Van Gogh Museum vangoghmuseum.nl Fabrique [merken, design & interactie] fabrique.nl Van Gogh Museum 7 maanden Fabrique: 8 Q42: 6 Van Gogh Museum: 4
26_________________________________________________________ designdagboek
Vincent aan zijn zus Willemien, c. 20 juni 1888
Het redesign van het Van Gogh Museum maakte van user experiencetopper Rose-Anne Dotinga een ware Vincent-kenner. Lieneke wijnia ging op bezoek bij Fabrique
“
Ik had niet verwacht dat het schrijven van de verhalen zo complex zou zijn.” Rose-Anne Dotinga, UX-designer bij Fabrique heeft het over het inspirerende aspect van de vernieuwde site van het Van Gogh Museum. Dankzij de tweeledige site, met een inspirerend gedeelte met verrassende verhalen over Vincent van Gogh, en een faciliterend gedeelte met praktische info, bleek het redesign van het wereldberoemde museum een flinke klus. “Het moeilijkste was om de verhalen kort te houden. Het Van Gogh Museum is natuurlijk het kenniscentrum van de wereldberoemde schilder en je krijgt al gauw documenten van zestig pagina’s over slechts één onderwerp. Hier je weg in vinden en te kaderen was een hele klus die ik vooraf niet had overzien.”
“
Kerstcadeau
Het liefst neemt het ontwerpbureau Fabrique het hele Museumplein onder handen, met als eervolle aftrap het Rijksmuseum in 2012. Paul Stork, directeur van Fabrique, houdt daarom de banden met musea goed warm. Het doel van het Van Gogh Museum was om meer bezoekers te trekken en de ouderwetse site een nieuwe jas te geven. Rose-Anne: “De oude site kende heel weinig beeld en dan waren de afbeeldingen ook nog eens heel klein. Ook was de navigatie gigantisch. De site moest een inspirerende functie krijgen door de collectie voor zoveel mogelijk mensen te ontsluiten. Daarbij wilden ze niet alleen een gebruiksvriendelijke site voor de gebruiker, maar ook voor henzelf. Content updaten moest eenvoudig zijn voor de redactie van j
De man wilde het werk de Zonnebloemen wel kopen
”
designdagboek _________________________________________________________ 27
“
De verhalen zijn handmade, er is geen template, ieder verhaal wordt opnieuw ontworpen
28_________________________________________________________ designdagboek
”
het museum. Wij hebben aangestuurd op het ontwikkelen van een responsive site.” Inspireren doet Fabrique via verrassende verhalen omtrent een bepaald thema. Om de maand komt er een nieuw verhaal over een ander onderwerp online. Op het moment van schrijven is dat kleur. Hoe Vincent van Gogh van modderkleuren naar uitbundigheid ging. Dikke kans dat op het moment van lezen er weer een ander verhaal online staat. Uniek is dat het oorspronkelijke concept stand heeft gehouden. Rose-Anne vertelt: “Het eindproduct is precies zoals we dat voor ogen hadden in het concept dat we hebben gepitcht. Het kan voorkomen dat je in korte tijd iets bedenkt om er later achter te komen dat het eigenlijk niet haalbaar is. Dit project is bijzonder omdat alles wat we toen bedachten, in tact is gebleven.” Die pitch werd vorig jaar december gehouden. Rose-Anne was erbij: “Tijdens de kerstvakantie pitchten wij het winnende concept dat we in februari mochten starten.” Eenvoud staat centraal op de site. “We hebben gekeken wat 80% van de gebruikers op de Van Gogh Museum-site komt doen en dat is het opzoeken van praktische informatie. Alle andere functionaliteiten en informatie hoefden dus niet zo’n prominente plek te krijgen. Dat is ook allemaal vindbaar, maar daar klik je wel een keer extra voor. De focus ligt op praktische informatie en Van Gogh als persoon en zijn werk.” Met een arsenaal aan mankracht is de nieuwe site van de grond gekomen. Het team bestond uit acht personen van Fabrique, een projectleider en contentmedewerker en inhoudelijke specialisten van het Van Gogh Museum en een klein leger ontwikkelaars van Q42. “Zelf ben ik voornamelijk in het museum geweest om iedereen te overtuigen van deze strategie door onze keuzes te onderbouwen. Mensen
“
misten hun eigen afdeling of meer informatie. Gelukkig stond de projectleider van het Van Gogh Museum aan onze kant en konden we ons aan het concept houden.” De geplande oplevering in juli werd helaas niet gehaald. “De content was nog niet ver genoeg, techniek had langer nodig en we wilden nog het een en ander testen. Toen hebben we gezegd, we stellen de livegang nog een tot twee maanden uit. Na juli is vooral Q42 aan het werk geweest.”
Concullega
Het bureau heeft twee jaar geleden een fantastisch mooie site ontwikkeld voor het Rijksmuseum. Zou Fabrique daar veel naar gekeken hebben? Rose-Anne: “We hebben de site apart benaderd, maar natuurlijk zijn er dingen die op elkaar lijken. Zo hebben beide sites een eenvoudige navigatie en weinig ingangen. Het Van Gogh Museum heeft twee ingangen waar het Rijksmuseum er een meer heeft. Natuurlijk staat beeld op beide websites centraal en kun je het beeldmateriaal ook nog op hoge resolutie downloaden.” Die openstelling aan het publiek vind je op beide websites. De verschillen zitten natuurlijk in een heel andere collectie. Het Van Gogh Museum heeft werk van één meesterschilder, terwijl het Rijks veel meer toppers huisvest. Rose-Anne gaat verder: “Juist doordat het maar over één persoon gaat, hebben we ervoor gekozen het publiek kennis te laten maken met Vincent. Dit is tenslotte zijn museum en kenniscentrum. Op de homepagina kom je via storytelling echt oog in oog met Vincent.” “Dit was een heel interessant project. Al voor de pitch zijn we de boeken ingedoken om zo’n eerste verhaalopzet te kunnen schrijven. Daarvoor verzamelden we allerlei boeken en hebben documentai-
res bekeken over zijn leven. Op basis daarvan hebben we een thema gekozen. Juist die emotie was voor ons belangrijk. Het uitlichten van de technieken zou te praktisch zijn. Door niet zijn hele leven te behandelen – zoals altijd gebeurt in biografieën –, diepen we een bepaald onderwerp goed uit. Het eerste thema dat we hebben gepresenteerd aan het museum is Vincent en vriendschappen. Vriendschappen speelden altijd een belangrijke rol in zijn leven, maar hij kreeg ook steeds ruzie met zijn beste vrienden. Hier had hij altijd veel moeite mee. Een emotioneel en turbulent thema.” Het verhaal is zo opgedeeld dat als je alleen naar beneden scrollt, je enkel de hoofdlijnen ziet. Daar kun je dus vlot doorheen, maar als je geïnteresseerd bent in meer informatie kun je uitstapjes maken en de verdieping opzoeken. “Samen met het Van Gogh Museum hebben we bepaald welke thema’s we nog wilden uitwerken. Hier zijn vier thema’s uitgekomen. Op zoek naar contrast, Vincent en vriendschappen, Kunstenaars in de natuur en Broederliefde. Ook aan sociale interactie is gedacht. Via de Facebook-pagina kunnen fans stemmen welk verhaal zij binnenkort graag uitgewerkt zien op de homepagina.” Rose-Anne licht toe: “De verhalen zijn volledig handmade, het is niet een template waarin het volgende verhaal gegoten kan worden, ieder onderwerp wordt weer helemaal opnieuw bekeken en ontworpen. Dat maakt de verhalen zo bijzonder.” Fabrique heeft samen met het team van het Van Gogh Museum in dezelfde ruimte aan de verhalen gewerkt. “Van enorme documenten naar iets behapbaars gaan, kostte veel tijd. We moesten bij elkaar zitten omdat de visueel ontwerper niet kan ontwerpen zonder te weten welke content er op die pagina zou komen. De content moest dus j
Gelukkig stond de geweldige projectleider van het Van Gogh Museum aan onze kant en konden we ons aan het concept houden
”
designdagboek _________________________________________________________ 29
De homepagina, toen nog op papier
Zo worden de verhalen ontworpen bij Fabrique
Meer informatie kun je via de horizontale navigatie verkrijgen
Rose-Anne Dotinga, interactie-ontwerper bij Fabrique
30 ________________________________________________________ designdagboek
wel eerst. Aan de andere kant kan het verhaal ook niet eerst geschreven worden, omdat je niet weet in welke vorm het gegoten moet worden. Dat proces moest vanuit alle kanten samenkomen.” De tablet was het belangrijkste uitgangspunt in het project. Rose-Anne: “Omdat het om een kleiner scherm gaat moet je keuzes maken, daarbij vonden we dat deze aanpak hoorde bij het doel om te inspireren. Een tablet heb je toch vast in een thuissituatie, op je gemak op de bank. We hebben een grid ontworpen voor mobiel, tablet landscape, tablet portrait en desktop. Dat hebben we heel modulair opgezet, zodat het design eenvoudig doorgezet kon worden naar de verschillende devices. De verhalen op mobiel kwamen echter niet zo goed uit, dit is ook niet zo gek omdat het scherm natuurlijk nog kleiner is en de animaties ook nog eens niet lekker liepen, dat viel tegen. Op de korte termijn hebben we de verhalen op mobiel uitgezet.”
Met kaas?
Het hamburgertje is een veelgebruikt icoon om een menu aan te duiden op hippe responsive sites. Dit stamt af van de Facebook-app die het icoontje in het leven riep. Toch zijn er veel verschillende meningen over dit icoon. Rose-Anne is op onderzoek uitgegaan: “Het icoon heeft te maken met de focus die we hebben gehanteerd. Het oude menu was enorm uitgebreid met te veel navigatie-elementen. Dat menu hebben we helemaal geherstructureerd en randzaken onderverdeeld in een apart menu dat beschikbaar is via het hamburgericoon. Het icoontje zelf hebben we getest in usabilitytests. In eerste instantie was het icoon heel minimalistisch en stond het klein afgebeeld in de linker bovenhoek. Mensen dachten tijdens die eerste test dat wat er op de homepagina stond, alle navigatie was. Het icoontje
“
werd dus helemaal over het hoofd gezien. Toen hebben we besloten dat we het moesten aanpassen. We hebben de knop opvallender gemaakt door er een kader omheen te plaatsen, een andere achtergrondkleur te geven en het woord ‘menu’ erbij te plaatsen. Ten slotte hebben we het icoontje vastgezet. Dus ook al wordt er gescrollt, de knop blijft altijd in beeld. Na een tweede usabilitytest kwam het icoon al veel beter uit de test. Daarbij denk ik dat men snel gewend raakt aan het icoon door smartphone- en tabletgebruik en het daardoor ook op desktops gaat herkennen.” Maar er moest natuurlijk meer getest worden. Fabrique heeft begrepen hoe het moet en was al vroeg in het project in de weer met usabilitytests. Rose-Anne: “In het begin hebben we een usabilitytest uitgevoerd met een aantal Nederlandse bezoekers. Daarna hebben we ook nog in het museum met internationale bezoekers getest. Bij de eerste test werd ook de detailpagina met het werk van de zonnebloemen getest. Op de Collectie-pagina staan drie icoontjes, een om het werk op hoge resolutie te downloaden, een om het werk te delen en een van een winkelwagentje. De testpersoon vroeg monter ‘Ah, kan ik dit werk kopen?’, terwijl deze natuurlijk alleen maar naar de museumwebshop verwijst.”
Straks
Het is nog vroeg, maar het Van Gogh Museum is al heel blij met de behaalde resultaten. Ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar op de oude website, is er een groei van het aantal bekeken pagina’s op de nieuwe website – een groei van 73% zelfs. Afgelopen maand zijn er ruim een miljoen pagina’s bekeken. Nu de site live staat is fase één afgerond. Fabrique is nu druk bezig met het ontwikkelen van
nieuwe verhaallijnen. Daarbij moeten er natuurlijk nog verbeterslagen gemaakt worden en de wensen die op de backlog staan uitgevoerd worden. Binnenkort komt dan de vernieuwde versie online. Misschien wordt dan ook wel het initiële idee van Rose-Anne uitgevoerd: “We hadden het idee om voor internationale en nationale gebruikers andere verhalen te schrijven. Voor Nederlanders wilden we herhaalbezoek genereren door verrassende verhalen te bieden, iets wat de meeste mensen nog niet weten. Internationale bezoekers, die waarschijnlijk maar één keer de site en het museum bezoeken, wilden we juist herkenning bieden. Het verhaal over het oor, technieken, het werk de Zonnebloemen en Amandelbloesem. Het schrijven van de verhalen was alleen dermate complex, dat we te krap kwamen in de tijd. Ik hoop dat we dit in de toekomst nog kunnen uitwerken.” Maar Fabrique zou Fabrique niet zijn als het enkel om online te doen is. De verhalen die op de site verschijnen zijn ook in speciale rondleidingen te zien in het museum. “Iedere donderdag geeft het museum een gratis rondleiding over het thema dat op dat moment online staat en zie je de werken die met name daar iets over vertellen.” “We werken ook aan de nieuwe multimediatour, de audiotour van het museum. Deze wordt eind november beschikbaar gesteld voor het publiek van het museum. Op dezelfde datum is ook de nieuwe inrichting af. De audiotour is ook een vet project waarvoor we de content in zijn gedoken. We schrijven samen met een bureau in Londen en Amerika de scripts en bepalen wat we je willen meegeven als je een stuk bekijkt. We hebben drie tours ontwikkeld: een voor familie, een voor als je alle tijd hebt, en een met enkel highlights voor j mensen met haast.”
Vincent en vriendschappen, een turbulent thema. Vrienden waren belangrijk voor hem, maar hij kreeg ook vaak ruzie
”
designdagboek___________________________________________________________ 31
