GEMEENSCHAPPELIJKE VERKLARING
van de kerkenraden van de Christelijke Gereformeerde Kerk te Amersfoort en de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) te Amersfoort-Zuid
De kerkenraden van de Christelijke Gereformeerde Kerk te Amersfoort en de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) te Amersfoort-Zuid spreken uit dat zij, op grond van de Heilige Schrift en de gereformeerde belijdenisgeschriften, elkaar ter plaatse erkennen als ware kerken van Jezus Christus en elkaar daarom beloven en verplichten alles in het werk te stellen om te komen tot verdere kerkelijke eenwording. Zij willen aan deze erkenning en belofte gestalte geven door elkaars dienaren des Woords te laten voorgaan in de erediensten en elkaars leden toe te laten aan het Heilig Avondmaal. In beginsel zijn ook gemeenschappelijke erediensten, inclusief avondmaalsvieringen, mogelijk. Zij zeggen elkaar toe geen leden van elkaar als lid te accepteren zonder goedvinden van de andere kerkenraad en eventuele censuur over te nemen. Voorts beloven zij elkaar zich in eigen kerkverband in te zetten voor voortgaande eenwording van beide kerkgemeenschappen.
Amersfoort, 17 mei 2005
Namens de kerkenraad van de Christelijke Gereformeerde Kerk, A.C. van der Wekken, preses W. Bakker, scriba
Namens de kerkenraad van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt), T. de Boer, preses A. Odink, scriba
CGK Amersfoort GKV Amersfoort-Zuid
2005 pagina 1
Bijlage 1. De weg naar de totstandkoming van deze verklaring In het jaar 1994 ontmoeten de kerkenraden van de GKV Amersfoort-Centrum1 en de CGK in Amersfoort elkaar. Amersfoort-Centrum treedt daarbij op als vertegenwoordiger van alle GKV’s in de stad. In de brief van maart ’94 verwoordt de vrijgemaakte kerkenraad “de overtuiging dat kerken die verbonden zijn in de eenheid van het ware geloof, elkaar hebben te zoeken.” De CGK antwoordt die overtuiging te delen. Wel stelt de CGK voor direct ook de plaatselijke Nederlands Gereformeerde kerk (NGK) bij de besprekingen te betrekken. Voor de GKV blijkt dat in dit stadium een brug te ver te zijn. Wel is Amersfoort-West in gesprek met de NGK. Bovendien ligt volgens de GKV-kerkenraad de zaak met de NGK anders dan die met de CGK. In de jaren 1994 tot en met 1997 zijn er verschillende gesprekken op kerkenraadsniveau. Daarbij komen de grote items aan de orde die ook in de landelijke samensprekingen op tafel liggen: de toeeigening van het heil en de visie op de kerk. De gesprekken leiden tot een verblijdende conclusie. “We zijn het van harte met elkaar eens.” Dat wordt geconcludeerd nadat de nota’s over de toe-eigening van het heil die landelijk besproken zijn, aan de orde zijn geweest (februari 1995). Weliswaar constateren de kerkenraden wat de visie op de kerk betreft, een ‘cultuurverschil’ tussen CGK en GKV: de eerste legt meer nadruk op de plaatselijke kerk, voor de tweede is het kerkverband zeer belangrijk. Dat vertaalt zich soms ook in een andere opstelling in praktische zaken. Maar in de hoofdzaken zijn we het eens (april en september 1995). Voortzetting van de gesprekken stagneert in 1997, nadat de CGK voorstelt de plaatselijke NGK als derde partner in de gesprekken te betrekken. Als de CGK voorstelt dit punt los te laten, worden de gesprekken in 2000 hervat. De conclusies van de gesprekken tussen 1994 en 1997 worden bevestigd. Beide kerkenraden scharen zich van harte achter de verklaring van overeenstemming inzake de toeeigening van het heil, de visie op het tweeërlei kind van God zijn, de verhouding Woord en Geest en de gemeentebeschouwing, die zowel door de CGK synode van Haarlem-Noord 1998 als door de GKV synode van Leusden 1999is aanvaard. Ook scharen beide partijen zich aan bij de conclusies van beider landelijke deputaten inzake de omgang met publicaties die het Schriftgezag raken, en de perforatie van kerkgrenzen. 2. Een overzicht van de samensprekingen tussen CGK en GKV in Amersfoort We gaan terug naar 4 maart 1994. Dat is de datum die boven de schriftelijke uitnodiging van de GKV Amersfoort-Centrum staat met het verzoek om elkaar te ontmoeten op kerkenraadsniveau. Deze uitnodiging is geschreven in de overtuiging dat kerken, die verbonden zijn in de eenheid van het ware geloof, elkaar hebben te zoeken. De CGK-kerkenraad deelt deze overtuiging, maar zou ook graag de NGK erbij betrekken. In het vooroverleg blijkt dat de GKV wegens lopende gesprekken tussen de GKV Amersfoort-West en de NGK in eerste instantie de NGK er niet bij wil, want ‘een broedende kip moet je niet storen’. Het eerste overleg vindt plaats op 8 november 1994. In dit overleg wordt de intentie uitgesproken dat het onze roeping is elkaar te zoeken en te leren kennen en na te gaan waarin wij samen verder kunnen gaan met als doel: toegroeien naar eenheid. Er worden afspraken gemaakt met betrekking tot diverse onderwerpen. Amersfoort-West zal de NGK ‘met redenen omkleed melden waarom (nog) niet, naar de opvatting van de GKV, door hen aan de bespreking kan worden deelgenomen’. Van CGK zijde wordt het op prijs gesteld wanneer ook door de NGK aan deze besprekingen wordt deelgenomen. Het tweede overleg vindt plaats op 2 februari 1995. In dit overleg gaat iedereen ermee akkoord dat de NGK bij onze samensprekingen nog niet betrokken wordt. Aan de hand van stukken van dr. Brienen en dr. Hendriks wordt gesproken over ‘de toe-eigening des heils’. Gesproken wordt verder over de 1
De GKV van Amersfoort-Centrum is in 2003 gesplitst in twee gemeenten: Centrum en Zuid. De gesprekken met de CGK zijn voortgezet door de kerk van Amersfoort-Zuid.
CGK Amersfoort GKV Amersfoort-Zuid
2005 pagina 2
prediking, de betekenis van de confessie voor de prediking en het omgaan met verschillende geloofsgestalten binnen de gemeente. Met betrekking tot de twee nota’s wordt geconstateerd: ‘We zijn het van harte met elkaar eens’. Het derde overleg wordt gehouden op 27 april 1995. Naar aanleiding van stukken van dr. Hendriks en br. Van Maanen wordt gesproken over het kerkverband. Er wordt goed met elkaar gesproken. Voor de GKV is het belangrijk hoe het landelijk kerkverband er over denkt. ‘Zolang men landelijk nog niet klaar is, moeten we niet verder gaan dan vrij bescheiden contacten…’ lezen we in de stukken. In de relatie plaatselijk – landelijk ligt blijkbaar een cultuurverschil tussen GKV en CGK. Het vierde overleg vindt plaats op 14 september 1995. Tijdens deze vergadering wordt gesproken over de NGB artikelen 27 – 29: de gemeenschappelijke belijdenis omtrent de kerk. De uitkomst van het gesprek wordt niet vermeld. Het vijfde overleg wordt gehouden op 30 november 1995. Er wordt gesproken over de verhouding tot de NGK. N.a.v. een notitie van ds. Strating wordt over de NGK opgemerkt: ‘Alle ruimte blijft over voor individualistisch en independentistisch optreden van plaatselijke kerkenraden. Er is ook geen duidelijk waarborg voor de bewaring van de eenheid en de zuiverheid in de leer”. Toch wordt opgemerkt dat we plaatselijk niet zo ver van elkaar staan. De uitkomst van dit gesprek is dat de CGK afvaardiging aandringt op driezijdig overleg. Het zesde overleg vindt plaats op 28 maart 1996. Ds. Biesma geeft een samenvatting over de uitspraken die de CGK heeft gedaan met betrekking tot de NGK. De GS 1995 oordeelde t.a.v. de NGK: ‘dat bestaande verschillen niet zijn weggenomen, dat over de relatie Schrift en belijdenis verder gesproken moet worden, dat de openstelling van het diakenambt voor zusters een nieuwe hindernis is en dat de eenheid in eigen kerkverband in het oog moet worden gehouden’. Aan GKV zijde is men blij met de toegenomen terughoudendheid bij de CGK t.o.v. de NGK en met de hartelijke betrekkingen die er nu zijn met de GKV. De CGK Amersfoort heeft ‘de voorlopige resultaten van onze plaatselijke samensprekingen t.a.v. de toe-eigening des heils en de kerk aan de classiskerken voorgelegd. Ook de contacten met de NGK worden aan de classiskerken gemeld. Hoe nu verder? – Het gebod tot eenheid erkennend, verschillen we over de weg waarlangs die moet worden bereikt: van GKV kant wordt eerst landelijke overeenstemming noodzakelijk geacht… van CGK zijde wordt de plaatselijke toenadering vooropgesteld. Na deze ontmoeting heeft de zaak een jaar lang stil gelegen. Op 25 september 1997 vindt het volgende overleg plaats. Gevoelsmatig blijkt de NGK toch een hobbel te zijn voor de GKV. Gaan we met z’n tweeën verder of toch met z’n drieën? De CGK pleit in een intentieverklaring voor het laatste. Omdat de GKV getalsmatig verre in de meerderheid is wordt afgesproken dat de GKV van Amersfoort-Centrum vanaf nu het gesprek met de CGK zal voeren en Amersfoort-West dat met de NGK. Van de uitkomst zullen we elkaar op de hoogte houden. In de periode 1997 – 2000 bestaat het contact GKV / CGK in Amersfoort uit een moeizame correspondentie. Een eerste persoonlijke contact op moderamen niveau is er weer in september 2000. In dat plezierig gelopen gesprek maakt de GKV duidelijk met de CGK verder te willen. In november besluit de CGK ter wille van het gesprek met de GKV het tripartiete element te laten vallen. De CGK hoopt wel dat later ook de NGK er alsnog bij betrokken kan worden. Op 17 april 2001 wordt het gesprek tussen de CGK en GKV voortgezet, opnieuw op moderamen niveau. Het doel van dit gesprek is van procedurele aard: de trein op gang brengen. Besloten wordt een
CGK Amersfoort GKV Amersfoort-Zuid
2005 pagina 3
commissie in te stellen van twee leden van de CGK en twee van de GKV die een stappenplan zal maken met als vertrekpunt de intentieverklaring. Naast de meer principiële zaken die deze commissie gaat bekijken, moeten ook de praktische vragen rond Vathorst de aandacht krijgen. De CGK zou graag ook de NGK bij de besprekingen over Vathorst betrekken. Maar het opzetten van een nieuwe kerk in Vathorst die gedragen wordt door de drie kerken lijkt de GKV een brug te ver. Wel kunnen we samen nadenken over wat we in Vathorst kunnen doen. Als kerkelijk samengaan (nog) niet mogelijk blijkt, is in de facilitaire sfeer samenwerking denkbaar. De vergadering is van oordeel, dat we ons nu op de toekomst moeten richten en daarbij aansluiten bij de intentieverklaring die de CGK in 1997 opstelde. Deze luidde: Als doel van de samensprekingen stellen wij ons voor dat de kerken gezamenlijk en in goed overleg met elkaar zich inspannen om in de komende jaren nog meer naar elkaar toe te groeien. Als methode achten wij gewenst om vanuit het besef van eigen identiteit en met aanvaarding van elkaar als zusterkerk met eigen identiteit op weg te gaan naar het dichtst bij gelegen doel: samenwerking op elk niveau van gemeente-zijn, om elkaar zo goed mogelijk te leren kennen, te aanvaarden als gemeente van Christus en vanuit het grondvlak die dingen te doen die de groei ter plaatse naar elkaar toe bevorderen. Op 20 december 2001 wordt verder gesproken. De vergadering stelt vier conclusies vast met betrekking tot de overgebleven knelpunten. 1. De relatie met de NGK Landelijk hebben zowel GKV als CGK daarover uitspraken gedaan. In Amersfoort werken CGK en NGK samen. Een gezamenlijke verklaring zal binnenkort worden ondertekend. Namens de GKV is Amersfoort-West in gesprek met de NGK. Het is de bedoeling dat deze gesprekken eind 2001 tot een afronding komen. 2. Hoe gaan we om met de tucht? Vanuit beide kerkenraden is een notitie neergelegd over dit onderwerp. De bespreking van deze notities leidt tot de conclusie dat er inzake de tucht en de hantering daarvan geen verschillen van opvatting bestaan. Wel is er verschil in het omgaan met concrete situaties, met name als kerkleden gaan samenwonen zonder te trouwen. Na wederzijdse erkenning als ware kerk zullen beide kerken bij 'grensverkeer' eventuele censuur overnemen. 3. Hoe gaan we om met interkerkelijke evangelisatie? De CGK werkt mee in Kerinam (Kerken in Amersfoort), de GKV niet. Op dit punt is gezamenlijke bezinning nodig. Binnen de GKV wordt wel ruimte gegeven aan bepaalde vormen van samenwerking met andere kerken, maar tegelijk wordt ten volle gehonoreerd dat het doel van evangelisatie het vergaderen tot de gemeente van Christus is (kerkorde, artikel 26). Niet elke vorm van ‘samenwerking’ gaat even ver en heeft evenveel impact.2 In deze visie kunnen beide kerkenraden zich vinden. Wel moet ook hier t.z.t. worden doorgesproken over de concrete invulling. De CGK legt daarbij aan de GKV de vraag voor of deze zich niet te veel afzijdig houdt bij interkerkelijke activiteiten, zoals zondagse samenkomsten in ziekenhuizen. 4. Hoe zetten beide kerken zich in eigen verband in voor landelijke eenwording? De aanwezigen concluderen dat er op plaatselijk niveau veel mogelijk is. Op classicaal en landelijk niveau gaat alles veel trager. De besluitvorming op landelijk niveau wacht op activiteiten op het grondvlak. Wezenlijke verschillen zijn er niet.
2
Zie b.v. de nota 'Samenwerken met andere kerken in de evangelisatie' door ds. A.S. van der Lugt uitgebracht aan de GKV-kerkenraad te Rotterdam-Stad.
CGK Amersfoort GKV Amersfoort-Zuid
2005 pagina 4
De conclusie van beide delegaties is dat er geen verschillen vastgesteld zijn die kerkelijke scheiding rechtvaardigen. Daarom stellen zij voor tot wederzijdse erkenning over te gaan met de effecten die volgens de regels van het kerkverband daaraan verbonden kunnen worden. De kerkenraden van GKV Amersfoort-Centrum en CGK Amersfoort nemen dankbaar deze conclusies en voorstellen over. Daarna wordt de gemeente gehoord om vervolgens de weg naar de classis in te slaan. • •
De GKV Amersfoort-Centrum bespreekt het voorstel in de zomer van 2003 met alle GKV gemeentes in Amersfoort en Leusden. De reacties zijn over het algemeen zeer positief. Daarna besluit de kerkenraad de gezamenlijke verklaring te aanvaarden en te ondertekenen. De CGK belegt eind 2004 een gemeenteavond, waarin de gemeente op de hoogte wordt gebracht van de voortgang van de samensprekingen met de GKV. Op deze avond komt duidelijk naar voren dat de samensprekingen zeer breed gedragen worden door de gemeente.
3. De stand van zaken nu Wat betreft de NGK komt de GKV Amersfoort-West begin 2002 met het voorstel aan de zusterkerken in de classis ‘over te gaan tot erkenning van de NGK ter plaatse als ware kerk van Christus’ (brief maart 2002). De GKV classis spreekt in 2003 en 2004 herhaaldelijk over de relatie met de NGK maar komt nog niet tot een positief besluit. De classis van februari 2005 besluit de beslissing aan te houden tot na de GS van 2005. De CGK en de NGK ondertekenen op 20 februari 2002 een Verklaring van erkennen en herkennen, met daarbij een stappenplan voor verdere samenwerking. De CGK classis maakt bezwaar tegen het verder intensiveren van de contacten. De CGK Amersfoort conformeert zich daaraan. Gehoord de gemeenten nemen de kerkenraden van CGK en GKV Amersfoort-Zuid de Gemeenschappelijke Verklaring aan die zij hierbij aan hun classes presenteren. 4. Plan tot wederzijdse kennismaking De kerkenraden stellen zich voor de verdere kennismaking en uitwisseling als volgt te doen verlopen: • • • • • •
aan het begin van het seizoen 2005-2006 of al eerder beleggen beide kerkenraden gezamenlijk een vergadering met als thema b.v. jongerenpastoraat ter gelegenheid van Hervormingsdag 2005 beleggen beide kerken gezamenlijk een gemeentevergadering met uit beide kerken een spreker vanaf 2006 wordt er tweemaal per jaar een gezamenlijke kerkenraadsvergadering gehouden over onderwerpen van gemeenschappelijk belang (zoals geestelijke vorming, evangelisatie, prediking, pastoraat, homoseksualiteit, visie op de gemeente) vanaf 2006 wordt geregeld kanselruil gehouden, b.v. in het eerste jaar eenmaal tussen CGK en Amersfoort-Zuid en eenmaal tussen CGK en GKV Leusden per stadswijk wordt gezocht naar mogelijkheden voor gezamenlijke bijbelstudie en andere vormen van gemeenschap GKV en CGK sturen waarnemers naar elkaars classis (bij voorkeur waarnemers door de classis benoemd)
CGK Amersfoort GKV Amersfoort-Zuid
2005 pagina 5
