Uitvoering energie- en klimaatprogramma
BIJLAGE 3
In het beleidskader “Bron van energie” is vastgelegd dat de gemeente wil komen tot energiebesparing en het toepassen van duurzame energie door te faciliteren, regisseren, (regionale) samenwerking en concrete uitvoering. In 2009 t/m medio 2011 wordt uitvoering gegeven aan een aantal projecten uit het vierjarig uitvoeringsprogramma (2009-2012) samen met andere afdelingen en externe partijen voor de doelgroepen burgers, bedrijven en de eigen gemeentelijke organisatie. Onderstaande projecten staan op volgorde van oppakken in de tijd. De projectnummers corresponderen met de nummers in het netwerk.
Subsidieregeling voor particuliere woningbezitters (LES)
Stimuleren van particuliere woningbezitters om gebouwgebonden energiebesparende maatregelen te nemen
Met het budget van LES1 voor particuliere woningbezitters zijn bij 29 woningen energiebesparende maatregelen getroffen, van dakisolatie en HR++ glas tot zonnepanelen en zonneboilers. Daarnaast is bij bijna alle Venrayse basisscholen energiezuinige verlichting aangebracht.
Project 4 Op 1 maart 2010 is een tweede periode van de Limburge Energie Subsidie geopend. Eigen woningbezitters konden subsidie krijgen op energiebesparende maatregelen. Vanwege het grote aantal aanvragen was de subsidiepot in Venray eind 2010 leeg. Aangezien de regeling nog tot 2012 loopt is deze nog niet geëvalueerd.
Realisatie nulenergievoorbeeldwoningen
Project 3
innovatief project om ervaringen op te doen voor bouwpartijen en gemeente
Er wordt een energieneutrale woning gebouwd in Oirlo door John van Gestel. Het is een uniek procéde op basis van tempex, driedubbel glas, geïsoleerde kozijnen, zonnepanelen en een warmtewisselaar. Daarnaast is een nieuwbouwlocatie geselecteerd waarvoor onderzocht gaat worden of het realiseerbaar en rendabel is om duurzame woningen te bouwen. Er wordt dan een plan van aanpak opgesteld om dit ontwikkel- en bouwproces te begeleiden. Mogelijk zijn er ook kansen om dit project te laten uitvoeren door Wonen Limburg en er zijn ook enkele bouwers van kleine projecten die heel energiezuinig willen bouwen.
1
Dakscan
Met de dakscans zijn warmteverliezen van woningbouw en industrie zichtbaar gemaakt. De resultaten van de scan gebruiken we als communicatiemiddel naar corporaties, bedrijven en particulieren.
Project 18
•
Op 6 maart 2010 zijn tussen 20.00 uur en 22.00 uur warmtebeelden gemaakt van alle daken binnen de bebouwde kom van alle dorpen van de gemeente Venray. • Op de gemeentewebsite zijn pagina’s ingericht rondom dit onderwerp. Hierop is informatie en uitleg over de warmtescans te vinden én zijn de warmtescans zelf te zien. • In mei 2010 zijn drie informatieavonden gehouden voor de inwoners. Op deze informatieavonden kwamen ruim 500 geïnteresseerde bewoners af. Er werd een algemene toelichting gegeven op de warmtescans, vervolgens kon worden ingezoomd op de eigen woning. Daarbij was een informatiemarkt georganiseerd, met bedrijvenstands met verschillende soorten dakisolatie en zonnepanelen. • Tijdens een bedrijvenmiddag zijn geïnteresseerde bedrijven geïnformeerd en er werd ingezoomd op een aantal bedrijfssituaties. • Met de woningcorporatie Wonen Limburg heeft apart overleg plaatsgevonden. Dit instrument bleek ook voor hen zeer bruikbaar. Ook de lokale en regionale pers was massaal aanwezig. De enthousiaste tv-, radio- en krantenverslagen versterkten vervolgens het effect. De gemeente speelt, door haar nabijheid tot de burger, een belangrijke rol in het verstrekken van praktische informatie op energievlak. Met het project dakscans is deze informatie exact toegesneden op feitelijke situatie van elke inwoner binnen de gemeente. Elke burger heeft thuis inzicht in de doeltreffendheid van zijn woningisolatie. Via slecht geïsoleerde daken gaat 30% van de warmte in huis verloren en er zijn eenvoudige maatregelen voorhanden om dit te voorkomen. Investering in isolatie wordt snel terugverdiend en daarmee lever je ook een bijdrage aan het klimaat: minder CO2-emissie doordat er minder energie hoeft te worden opgewekt en minder verbruik van fossiele bronnen. Venray is één van de eerste gemeenten in Nederland die het energieverlies via daken in kaart heeft gebracht met dakthermografie.
2
Bewerkstelligen dat grootschalige (duurzame) energieprojecten worden gerealiseerd
Project 6
Het benutten van (een deel van) het regionale potentieel aan duurzame energie en energie-efficiency
Bedrijven komen zelf met initiatieven om duurzame energie te gaan gebruiken en bieden restwarmte aan. De gemeente stimuleert dit (procesmatig en met subsidieregeling) en ondersteunt (vliegwiel) bij het vinden van koppelingen met andere bedrijven, woningen ed. De subsidieregeling Bron van Energie biedt financiële ondersteuning voor ongeveer zes cases in Venray voor het uitvoeren van haalbaarheidsstudies. Onder de naam Solar Village heeft een aantal ondernemers in Vredepeel onderzoek laten doen naar de haalbaarheid om gezamenlijk zonnepanelen aan te leggen. Inmiddels zijn zes stallen voorzien van zonnepanelen. Maessen bedrijven heeft financiële ondersteuning gevraagd voor onderzoek naar zonnepanelen op bedrijfsdaken. De resultaten zijn bekend en er wordt nu onderzocht hoe feitelijke realisatie kan worden bewerkstelligd. Daarbij wordt gedacht aan het oprichten van een energiecorporatie waarbij inwoners kunnen deelnemen. Rixona/Aviko heeft financiële ondersteuning gevraagd voor de haalbaarheidsstudie naar een houtverbrandingsinstallatie bij het bedrijf. De casus duurzame energie op bedrijventerreinen De Blakt en De Hulst 2 is een pilotproject in het interreg project Energie zonder grenzen. De resultaten van de lokale haalbaarheidsstudie waren begin 2011 gereed en de resultaten van het overkoepelende potentieelonderzoek zijn op 112-2011 aan alle betrokkenen gepresenteerd tijdens een symposium. Met Energie zonder grenzen/Energie ohne Grenzen wordt beoogd het creëren van mogelijkheden voor grensoverschrijdende, regionale ontwikkeling op het gebied van duurzame energie voor het gehele gebied van regio Venlo en het Duitse Geldern/Straelen. E.e.a. is ook via een website openbaar gemaakt. Uit de onderzoeken moeten in 2012 concrete projecten voorvloeien.
Gebiedsgericht werken
Project 9
Aansluiten bij actuele ontwikkelingen in dorpen en wijken met als doel op een natuurlijk moment energiemaatregelen te implementeren
Dit project is toegelicht in het dorpsradenoverleg. Vervolgens hebben de dorpsraden nagedacht over mogelijke energiemaatregelen in hun dorp. Mogelijkheden worden gezien bij de gemeenschapshuizen. Dit moet verder worden onderzocht. Het wordt meegenomen bij het opstellen van DOP’s.
3
Energiedoelstelling openbare verlichting en andere infrastructurele voorzieningen
Project 12
Beheerder werkt een plan van aanpak uit (meer LED-reclame, alle VRI's voorzien van LED, pilot LED in openbare verlichting, energiezuinigere verlichting op bedrijventerreinen)
Alle verkeersregelinstallaties zijn overgeschakeld op LED (behalve degenen die worden gesloopt), overbodige openbare verlichting in Ysselsteyn is verwijderd, en de verlichtingsmasten zijn gecoat zodat ze geen onderhoud meer nodig hebben. In en rond Merselo vinden proeven plaats met LED verlichting. Daarnaast is er besloten om het industrieterrein Smakterheide te gaan voorzien van LED verlichting. De nieuwe verlichting levert t.o.v. de bestaande installatie slechts een beperkte energie winst op omdat bestaande installatie niet meer voldoet aan de minimale eisen die voor industrieterreinen worden gehanteerd. De nieuwe opzet is vooral een kwaliteitsverbetering. Het gaat hierbij om de vervanging van ca 200 armaturen over 2 jaar. De jonge vrijkomende P-LL 36W armaturen worden gebruikt voor het vervangen van HPL-N 80W armaturen waarmee de komende jaren wel een grote energie winst kunnen behalen met minimale kosten Ontwikkeling 2011 Venrayse straten worden steeds vaker verlicht door led-lampen. Dat scheelt in energieverbruik! Zo zijn in de afgelopen vijf jaar alle verkeerslichten in Venray gefaseerd vervangen door energiezuinige leds. Industrieterrein Smakterheide kreeg onlangs energiezuinige verlichting en ook rond Merselo zijn verschillende typen led-armaturen geplaatst. Het winkelcentrum van Venray heeft dimbare verlichting. Bij vervanging in het buitengebied kiest Venray eveneens voor energiezuinige armaturen. Winst voor milieu De energiezuinige armaturen zijn wat duurder. Ze gaan echter langer mee, én ze vergen minder onderhoud. En ook dat betekent milieuwinst. De gemeente hoeft daardoor namelijk nog maar één keer per jaar auto’s in te zetten voor controlerondes, in plaats van de tot dusver gebruikelijke zeven keer. Verdere controles gebeuren voortaan ‘s nachts en ‘s avonds, als de verlichting toch al brandt. Ike Busser: “Door slim te kijken naar de invulling, kreeg Venray 17% meer openbare verlichting, terwijl het energieverbruik gelijk gebleven is. De komende jaren moet de energiezuinige verlichting zichzelf terugverdienen.” Led-lampen verlichten de straten in en om Merselo. De lichtopbrengst is gelijk, maar de energiekosten zijn een stuk lager! Al in 2008 plaatste de gemeente in het buitengebied en rond de bebouwde kom van Merselo de eerste typen witte en groene ledarmaturen. Vorig jaar is in de bestaande armaturen op Coppelenberg en Dorperveld energiezuinige led-verlichting van 10 W ingebouwd. In 2011 is de verlichting op Kleindorp, Grootdorp, Haag en Veldstraat binnen de bebouwde kom vervangen door led-armaturen van 16 en 24 W. De wethouder Milieu en Duurzaamheid is blij met de led-verlichting. “De kwaliteit van de verlichting in Merselo gaat omhoog, terwijl onderhoud en daarmee CO2-belasting en lichtvervuiling minder worden. Een echte win/winsituatie.”
4
Gemeentelijke gebouwen en installaties gebruiken duurzame energie
Energiedoelstelling gemeentelijke
De gemeente heeft nieuwe contracten voor elektriciteit en gas gesloten met Greenchoice. Zij gaan groene energie leveren aan de gemeentelijke gebouwen, openbare verlichting, rioolgemalen etc. De gemeente heeft gekozen voor de meest groene vorm van groene energie: de elektriciteit is voor 100 procent afkomstig van Nederlandse windmolens en het gas bestaat voor 1 procent uit groen gas uit Nederland (meer is nu nog niet mogelijk omdat er nog te weinig groen gas wordt geproduceerd).
Inzicht in de energieprestatie en besparingsmogelijkheden van de grote gebouwen door het uitvoeren van EPA-U's en labeling prestatie-afspraak met uitvoerende partijen t.a.v. energiebesparing bij o.a. renovatie gemeentehuis
gebouwen
Project 13
Er is een energielabel bepaald voor het gemeentehuis (E-label), de bibliotheek (D), het kunstencentrum (E), de sporthal aan de Zuidsingel (C) en de sporthal in Landweert (B). Bij het kunstencentrum zijn vervolgens een aantal energiebesparende maatregelen uitgevoerd. Voor de basisscholen: Petrus Banden (E) en De Toverbal (G), zijn in december EBA-adviezen -voor energieprestatie en binnenluchtopgesteld. Door het nemen van low-budget maatregelen (zonwering omlaag, ramen open) en vervangen enkel glas door dubbel glas, isoleren daken (bij Petrus Banden), plaatsen thermostaatkranen (bij De Toverbal), HF verlichting en ventilatievoorzieningen wordt een hoger energielabel gehaald. SPOV gaat in 2010 en verder aan de slag met deze maatregelen. In verband met de verhuur van het pand aan de Dr. Poelsstraat 8 aan het moedercentrum zijn er energiebesparende maatregelen uitgevoerd. Er is dubbele beglazing en een CO2 gestuurd ventilatiesysteem(climarad) met kruisstroomwisselaar (de uitgaande lucht verwarmt de inkomende lucht voor) aangebracht in drie ruimten. Daarnaast zijn er twee HR ketels geplaatst. Bij de basisscholen Petrus Banden (eind 2010 opgeleverd) en de Toverbal (maart 2011) zijn de ramen en kozijnen allemaal vervangen in het kader van de subsidie verbetering binnenklimaat primair onderwijs. Hierbij is enkel glas vervangen door dubbel glas. Bij de renovatie van het gemeentehuis worden de volgende bouwkundige voorzieningen getroffen: • Vervangen van de bestaande houten kozijnen met enkel glas door geïsoleerde aluminium renovatiekozijnen met HR++ glas; • Na-isolatie van de bestaande spouwmuren door middel van steenwolvlokken; • Isoleren van de dakvlakken. Verder wordt in de warmte en koudebehoefte (verwarming en koeling) voorzien door de aanleg van een warmte en koude opslag (WKO) in de bodem in combinatie met warmtepompen.
5
Ontwikkeling en uitvoering communicatieplan
Project 15
Energiebesparingscampagne voor huishoudens
Project 2
Door communicatie verschillende doelgroepen van gemeentelijk klimaatbeleid informeren over aanpakken en resultaten van klimaatbeleid en stimuleren zelf actie te ondernemen
In samenwerking met team communicatie is een communicatieaanpak opgesteld, die leidend is voor aanpak van de communicatie met de verschillende doelgroepen bij de verschillende projecten. Om de samenhang tussen de projecten duidelijk uit te dragen is het logo ‘minder energie, meer toekomst’ ontwikkeld. Dit logo plaatsen we bij alle communicatie. Er wordt veel aandacht besteed aan communicatie over de lopende projecten en duurzaamheid in het algemeen. Website: Via een banner rechts op de homepage komen mensen direct op een pagina met allerlei informatie en nieuws m.b.t. energie en klimaat, waaronder het bedrijvennetwerk. Gemeentepagina’s in Peel en Maas: Elke drie weken plaatsen we een artikel met informatie over energiebesparing. Folder: We maken een folder over het bedrijvennetwerk. Hierop worden alle deelnemende bedrijven genoemd met hun actuele acties. Om de acties actueel te houden, maken we elk kwartaal een nieuwe folder.
Met de inwonerscampagne wil Venray bereiken dat huishoudens energiebesparende maatregelen aan hun woning nemen en dat inwoners energiezuinig gedrag vertonen.
Voor deze campagne heeft de gemeente Venray samen met 22 bedrijven eind november een bedrijvennetwerk opgericht. Deze bedrijven (aannemers, installateurs, isolatiebedrijven) doen aantrekkelijke aanbiedingen voor inwoners van Venray, gericht op het stimuleren van de uitvoering van energiebesparende maatregelen in bestaande woningen. De gemeente communiceert met vaste regelmaat over energiebesparing/duurzame energie, zodat het bewustzijn hierover bij de inwoners toeneemt. Daarnaast worden inwoners over de streep getrokken om energiebesparende maatregelen te treffen door aantrekkelijke aanbiedingen van de bedrijven. Dit loopt van complete woningrenovatie tot eenvoudige energiebesparende maatregelen zoals tochtstrippen, spaarlampen ed.
In 2011 is een nieuwe aanpak gekozen, waarbij het vormen van een netwerk en informatievoorziening een belangrijke rol speelt. Er is gestopt met de aanbiedingen aangezien daar bijna geen gebruik van werd gemaakt door de inwoners.
Energie in andere beleidsterreinen
Project 14
Beleidsmatige inbedding
Bij het opstellen van DOP’s en WOP’s wordt het thema energie in een aparte paragraaf meegenomen. Ook heeft het een plek in de strategische visie. Kansen liggen er bij het nieuwe inkoopbeleid. Ook wordt gekeken naar de mogelijkheden voor oplaadpalen voor elektrische auto’s, een aardgasvulpunt bij een tankstation, duurzaamheid in bestemmingsplannen ed.
6
Vergunningstrajecten
Project 11
Versnellen en professionaliseren van vergunningaanvragen welke leiden tot omvangrijke energiebesparing of duurzaam zijn.
Afspraak 19 april 2011: Binnen de bestaande werkwijze heeft energie prioriteit. Bij de aanvraag wordt extra informatie gevraagd over het energieverbruik en vervolgens wordt door de gemeente actief advies op maat over energiebesparing verstrekt aan de aanvrager. De vergunningverleners houden ontwikkelingen op het gebied van energiebesparing en duurzame energie bij. Vanaf 2012 kan in het handhavingsprogramma energiebesparing worden opgenomen. Dit in de vorm van een jaarlijks wisselend, specifiek aspect, te controleren bij elk te bezoeken bedrijf. Over dit aspect wordt ook advies uitgebracht aan het bedrijf.
Omschakelconvenant provincie Limburg De provincie Limburg heeft de brede eensgezindheid tussen de Limburgse overheden, over de noodzaak om tot omschakelen naar een andere energievoorziening over te gaan, onderschreven met een convenant. Daarin is de samenwerking en inzet van partijen uitgewerkt. Dit convenant is op 17 maart 2009 ook door Venray ondertekend. Programma- of projectbureau klimaatbeleid
Het inrichten van een programma- of projectbureau die de provincie en de klimaatgemeenten ondersteunt bij de uitvoering van projecten, communicatie over programma en projecten en monitoring van resultaten
Project 16
Het EnergieBureau draagt in opdracht van de provincie Limburg zorg voor het programmamanagement van de gezamenlijke klimaataanpak in Limburg. Hiermee vindt uitvoering plaats van de afspraken die gemaakt zijn in het kader van het Omschakelconvenant*. De bedoeling is om in gezamenlijkheid ca. 20 projecten uit te voeren die bijdragen aan de klimaatdoelstellingen van de Limburgse gemeenten en de provincie.
Omschakelprojecten
Het inrichten van een programma- of projectbureau die de provincie en de klimaatgemeenten ondersteunt bij de uitvoering van projecten, communicatie over programma en projecten en monitoring van resultaten
Projecten 1, 10, 13 en 15
Projectmonitoring
Extra project
In 2010 zijn de eerste 4 projecten gestart. In 2011 zijn daar nog 2 projecten bijgekomen. Venray neemt deel aan 3 projecten: klimaatcommunicatie, prestatieafspraken woningcorporatie en lokaal energiebeleid. In 2012 gaat Venray deelnemen aan de projecten: financiële constructies, EPC handhaving op de bouw en energiebeheer gemeentelijke gebouwen. De resultaten van deze projecten volgen nog.
Voor het monitoren van de resultaten van alle inspanningen, hebben we in Limburg gekozen voor toepassing van de CO2-monitor die door DWA is ontwikkeld (www.co2-monitoring.nl). Dit programma wordt inmiddels door meerdere provincies in Nederland gebruikt. In het programma kunnen projecten en daarbij behorende concrete maatregelen worden ingevoerd. Het programma berekent op basis van kengetallen de CO2winst die een project oplevert. Dit wordt vervolgens ook grafisch in beeld gebracht. Op dit moment zitten in het programma o.m. LES-projecten, diverse WKO-installaties e.d.
7
Opleiding projectmanagement voor klimaatcoördinatoren
Project 17
De gevolgde opleiding (2010) bestond uit 4 modules: • Module 1: Programmamanagement sturen op samenhang in lokaal klimaatbeleid (2 dagen): Inzicht in programma management en organiseren en benutten van de interne organisatie en netwerk voor klimaatbeleid. • Module 2: Bestuurlijke sensitiviteit en Omgevingsmanagement (1,5 dagen): Inzicht in mobiliseren en organiseren bestuurlijke steun en de externe omgeving. • Module 3: Energiewereld van beleid naar praktijk (1 dag): Overzicht van ontwikkelingen in beleid en instrumentarium; Koppeling beleid en instrumentarium aan kansen voor energiebesparing en duurzame opwekking – Wat is de gemeentelijke strategische rol? • Module 4: Integratie module: businesscase en projectmanagement (2 dagen) Businesscase ontwikkeling en financiering; projectmanagement; Deelnemers integreren het geleerde in module 1-3 met de ontwikkeling van een businesscase en vertaling naar een concreet project.
Nog openstaande projecten Energiecoördinator bedrijven
Project 5
Verbeteren bereikbaarheid bedrijven met openbaar vervoer
Door aanstellen energiecoördinator en oprichten bedrijvennetwerk bedrijven laagdrempeliger toegang geven tot kennis en informatie om energieprestatie eigen bedrijf te verbeteren, mogelijkheden om energiestromen uit te wisselen en bijdrage te leveren aan gemeentelijke doelstelling van 3% duurzame energie door grootschalige opties
Het aanstellen van energiecoördinator voor Venray alleen is niet rendabel en efficiënt. Bij de omringende gemeenten is er (nog) geen animo voor. Vanuit het project/haalbaarheidsstudie duurzame energie op bedrijventerreinen De Blakt en De Hulst 2 wordt voor deze terreinen door de gemeente wel invulling gegeven aan de taak. Dit gebeurt ook bij initiatieven/vragen van derden. Bij vergunningaanvragen is er extra aandacht voor energie. Het openbaar vervoer wordt verzorgd door Veolia. Voordat bij Venrayse bedrijven wordt geïnventariseerd waar behoefte is aan busverbindingen is het dus belangrijk te weten of dit in het beleid/visie/planning van Veolia past. Deze vraag dient dus eerst te worden uitgezet bij Veolia. (afspraak sept. 2009 met afd. Ruimte)
Project 7
Dit project wordt omgezet naar een ander project of projecten op het gebied van verkeer, zoals oplaadpalen voor elektrische auto’s en/of een aardgasvulpunt bij een tankstation.
Lerenderwijs met
Verbetering van het energiebewustzijn van leerlingen door educatieve activiteiten voor leerlingen
energiebesparing aan de slag in het onderwijs
Project 8
Er is intern geen trekker gevonden voor dit project. In overleg met Mooiland: het centrum voor Landbouw, Natuur en Milieu Educatie voor de gemeenten Venray en Horst aan de Maas is gebleken dat zij hier graag een rol in willen en kunnen vervullen. Er wordt een project voorbereid.
8
