Eerder werk van Ton Rozeman Intiem er dan sek, verhalen
Ton Rozeman
Misschienmaar beterook Shortstory's
tvl
Uitgeverij L.f. Veen Amsterdam/Antwerpen
Ieweettoch dat ik lek
Jim had twintig jaar op de taxi gezetentoen hij thuis kwam te zitten omdat zijnblaas en prostaat eruit moesten.Zijn blaas en zijn prostaat. Hij was vijfenveertig, we hadden er nooit bij stilgestaandat hem zoiets kon overkomen. Maar hij was dapper en zei:'Als dit iedere man kan gebeuren, waarom mij dan niet?' Na de operatiebracht hij zijn dagendoor op de bank. Hij keekg hij keek teletekst,hij keeknaar de wond in zijn buik. Somsstond hij op om naar buiten te staren.Somsrookte hij eensigaret. Tegende fim die ikkende van voor de operatie zou ik gezegdhebben dat het welletjeswas geweestmet dat thuiszitten, maar met de |im die nu op de bank zat, had ik te doen. Inzijnbuik zat eenventiel en om de anderhalf uur moest de boel geleegdworden, ook's nachts,ga er maat aanstaan.En tussendoor lekte het, niet veel, maar het lekte. De artsen wisten niet wat zevan dat lekken moestendenken, maar ze zeidendat het goed k'wam.Natuurlijk zei ook ik dat tegen |im:'Kop op, hetkomt heusweergoed.Erkomen anderetijden.'Maar diep in mijn hart wist ik dat het niet waar was.
31
Het ventiel zou er altijd blijven zitten, hij zou het meenemen zijn kist in. Maar toch, die enkelekeer dat er een collegaover de vloer kvvam,werd hij weer eenbeetjede Jim van vroeger.Dan had hij praatjesen zei hij dingen als:'Ik ben te jong om bij de pakken neer te zitten.Hoop verloren,al verloren.'Dat hoorde je hem steevastzeggen,je kon erop wachtendat hij ermee op de proppen kwam.'Hoop verloren,al verloren.'Hij kon er zo'n gezichtbij trekken. Ik wist niet zo goed waar hij nog op hoopte. fa, dat hij weer op de taxi kon. Maar dat wasgeenhoop, dat wasde lijn der verwachting. Volgens de artsen had hij alweer aan de slag gekund, maar lim zei dat die artsen makkelijk lullen hadden, dat die artsen niet wisten wat het was om met een ventiel in je buik rond te lopen. Toch moet hij zich er iets van hebben aangetrokken.Hij begon weer te rijden, niet voor de taxi, maar voor ons,voor mij en Robin. Hij reedmij naar de pedicure,naar het winkelcentrum,naar mijn moeder.Robin heeft hij eenkeernaar Cynthia gebracht. Op een dag stond hij voor het raam en zei hij dat hij weg wilde.'Gewoonweg.Dondert niet waarnaartoe.' 'Ik hou je niet tegen,'zei ik. Hij schuddezijn hoofd en ging zitten. Evenlater ging hij er toch vandoor.'Eenblokjeom met de auto,'zeihij. Het deed me goed om even alleen te zljn. Op de hand wasteik de shirts uit de eindelozestapelwasgoedvan Robin. Dat zou ik ook hebben gedaanals Jim thuis was geweest, maar het voelde andersnu, vriier, alsof het lente werd en de ramenopengingen.
32
Vanaf die middag maakte hij dagelijks een ritje. Hij ging naar het winkelcentrum, maakteeenpraatje met de visboer, atdaar eenvisje,en kvram weer naar huis. Tenminste,zo stel ik me voor dat het ging. fim verteldeniets over zijn uitstapjes, hij nam af en toe een scholletjevoor me mee. Ik hield van de Jim die thuiskwam en een visje op het aanrechtlegde.Hij zei nooit:'Kiik, dit heb ik voor je meegebracht, alsjeblieft lieverd,'maar ik wist dat hij het met liefde voor me had gekocht.Met zijn leren jas nog aan en zijn armen over elkaarbleefhij in de keukenstaantotdat ik eenstukjevan de vis proefdeen zei dat het lekker was. Op eenmiddag merkte ik dat er iets was.Hij had het tasje van de visboer amper op het aanrecht gezetofhij liep alweer de keukenuit, kwam eenpaar tellen later terug, en ging voor het raamstaan,met zijn rug naarme toe. 'Is er iets?'vroegik. 'Wat zou er moetenzijn?'vroeghij. Ik ging aan de keukentafelzitten en pakte mijn visje uit, Iim bleef voor het raam naar buiten staan kijken. Na een tijdje draaidehij zich naar me om en vroeg:'Weetje... Weet je wie ik van middag zag?' 'Hoe kan ik dat nou weten?'zeiik met mijn mond vol. Hij schuddezijn hoofd.'Die griet,'zeihij.'Cynthia.' Cynthia. We hadden het niet vaak over haar, maar ook zonder dat hij het uitsprak, wist ik dat Jim haar geenpartij voor onze Robin vond. Toch had hij zich erbij neer te leggen,het wasRobins keuze. 'Die griet,'zei |im, en hij veegdede rug van zijn hand langszijn mond. 'Ze zat achterop een motor een beetjete vozenmet de eenof anderegast.' 'Tevozen?'vroegik.
33
'Nou ja, misschienniet vozen,'zeihlj. 'Maar ze had in ieder gevaltwee armen om zijn middel geslagen.Ze was niet viesvan die jongen, alsje het mij waag!! 'Maar ik heb je niets gevraagd,'zei ik, en ik probeerdete glimlachen.Maar aan fims gezichtwasaf te lezendat hij het niet om te lachenvond. Ik zei:'Ik bedoel dat je nou eenmaal twee armen om iemand heen moet slaanalsje achter op de motor zit. Andersval je er vanaf.Dat bedoelik.' Een dag later kwam hij met meer nieuws over Cynthia. Hij had haar op het schoolplein gezienmet jongens om haar heen.'Heel veel jongensl zeihij, en hij maakte een royaal armgebaarom te laten zien hoeveelhij daarmeebedoelde. 'Die meid is populair bij die gasten.Die vindt al die aandacht wel lekker. le ziethaar genieten.' 'Ga jij daar speciaalnaar toe om een beetje te koekeloeren?'woegik. 'Gewoon interesse,'zei hij. 'Dat is geeninteresse,'zeiik. Misschien heb ik dat te stellig gezegd.De dagen daarna verteldehij niets meer over zijnbezoekjes.Ik neem tenminste aan dat hij poolshoogtebleef nemen, hij bracht in ieder geval geenvisje meer mee. Ik liet het er maar bij zitten. Ik zagdathij wat opleefde,datzíjngezicht weer kleur begonte krijgen. Het leek ook of het beter ging met dat ventiel, of in ieder gevat fim besteeddeer minder aandachtaan.Hij sliep 's nachtslangerdoor, ging er minder vaak uit om naar de wc te gaan.
tjez.'zeihii.'Ik kan beter zeggendat ze géentruitje aan had.' Hij schuddezijn hoofd.'Het was uitgesnedentot híér.'Hij liet zijn ogen door de keuken dwalen om te zien of er iets waswaarmeehij kon laten zien hoe ver het wasuitgesneden. Toen liep hij op me af, hij stak een vinger naar me uit en weesnaar mijn borsten.'Jekon die memmen van haar zien tot hier.'Hij prikte met zijn vinger in mijn blouse,iets boven mijn tepel.Wekekenelkaaraan. 'Dat is toch niet normaal?'zeihij.'En die gastenmaar om haar heen hangen, die vinden zo'n truitje wel leuk. Dat is toch geenpartij voor eenkind van ons?Weesnou eerlijk.' Een tijdje bleven we zo staan,toen haalde hij zijn vinger van me af. Ik ging verder met tomaten snijden voor de pasta en zette ondertussenkoffie. |im ging in de woonkarner zitten en ik had het er niet meer over. Maar toen Robin die avond naar boven was om op zijn eigenkamer tv te kijken, zei ik tegen|im dat hij zich er echt niet meer mee moest bemoeien.
Na een week kon hij zijn mond niet langer houden, hij zei dat ik móést weten wat voor truitie ze aanhad.'Zei ik trui-
De volgende dag belde een assistentevan de taxicentrale. fim was niet thuis, zevroeghoe het met hem ging en ik zei dat het naar omstandighedenmeeviel. Het leek of ze niet goed wist wat ze daarop moest zeggen.Toen zei ze dathet druk was,echt druk, zekonden de vraagniet meer aan.Misschien kwam het doordat ze gÍoter waren gaan adverteren in de Gouden Gids, misschien kwam het doordat er een paar ziekenwaren. 'Wil je soms weten wanneer hij weer aan het werk gaat?' vroeg ik. 'Nou, daar bellen we eigenlijk niet voor,' zei ze.'Maar nu we het er toch overhebben.. .'
34
35
'Dan moet je echt bij lim zelf zijnl zei ik.'Zal ik hem vragenof hijterugbelt?' Ze zei dat ze dat zeerop prijs steldeen daarnahingen we op.
Even later leek hij alweer wat rustiger. Hij kwam bij me aan het aanrecht staan en prikte met een vork in een paar vette stukjes alsof hij ze op veerkracht wilde testen.'Ik zou toch niets meer over die meid zeggen?'zeihij. 'Klopt,'zeiik. 'En alshet nou nogalbelangrijkis?' 'Zelf wetenl zei ik. 'Maar Robin zit boven, dus weeseen beetjestil.' Jim deed de keukendeur dicht, en het duurde even voor hij begon te vertellen.'Jehad mevrouw moeten zienl zeihij toen. 'Weerdat truitje?'vroegik. 'Dit keerwaser nietsmis met dat truitie. Eenbeetjestrak misschien,maar enfin.Alleenvond mevrouw het nodig om uitgebreidafscheidte nemen voor ze van het schoolplein fietste.Ook van eenpaarjongens.Voorál van eenpaarjongens.En je moet niet denkendat mevrouw zoietsop eenge-
Robin kraramvroeg thuis die middag, hij was er eerderdan |im. Ik wasb ezigeenkip te snijden.Er zatnogalveelvet aan, althans, eÍ zaten wat verdachte plekken op waarvan ik meendedat het vet was,maar ik wist het niet zeker,ik dacht dat er aankip geenvet kon zitten. 'Duits is ziek,'zeiRobin, toen hij zijn hoofd om de hoek van de keukenstak. 'Vandaar,'zeiik, en hij was alweer weg, de trap op, naar zijn kamertje. Hij wasnogal stil de laatstetijd. Ik had geprobeerd hem wat extra aandachtte geven,maar ik wilde niet dóórvragen,ik wilde niet zo'n moeder zijn die overal ongerust om is. Maar uitzichzelf zei hij nergensiets over,en misschien zat hij ook wel nergens mee, hij bleef gewoon die slungelmet zijn pukkels en zijn beginnend sikje en zijn lieve hondenogenwaar Cynthia voor moest zijn gevallen.Als ze voor hem viel tenminste. ToenlaaramJim thuis. Met zijn jas nog aan ging hij aan de keukentafelzitten kijken hoe ik bezig was. Ik verdeeldede kip over twee snijplanken,een plank met de goedestukken, en een plank met de vette. Ik zei Jim dat ze van zijn werk hadden gebeld.'Zewilden weten wanneerje weer aan de slaggaat.' 'Watheb je zegezegd?' 'Dat ik daarniet over ga.Ik heb ze gezegddat je terugbelt.' 'Terugbellen?'zei hij.'fe weettoch dat ik lek?'Hij schudde ziin hoofd.
wone manier doet.' Hij keek van me weg, hij leek te kijken naar de keukenmuur, naar het kruidenrek dat daar hangt, alsof daar iets interessantsaan was te zien. Toen keek hij me weer aan.'Ze trok die knullen stuk voor stuk eventegenzich aan,gewoon tegenhaar lichaam,tegendat truitje, en dan wreef ze met haar handen over hun rug.' 'Misschien is dat normaal tegenwoordig,'zei ik. 'Misschiendoen meisjesdat op die leeftijd.' 'Dat is niet normaal,'zeihij.'Ik ben blijvenkijken hoe andere meisjes afscheid nemen. Gewone meisjes.Gewone meisjesnemen geen afscheid.En als zehet wel doen, dan zwááienzel 'Ik weet het niet,'zei ik.'Het enigewat ik wel weet is dat
Z6
37
Ik verwachtteJim ieder moment weer terug toen Robin de keuken binnenkwam. }Jij zei dat hij vergetenwas om me iets te vertellen,hij zei dat ik niet boos moest worden maar dat hij eigenlijk aan Cynthia had beloofd om vanavond bij haar te gaaneten. 'En daar kom je nu mee?'zei ik.'|e vader is net de deur uit voor eenkip. Als we dit haddengeweten.. . ' Maar zoals Robin daar stond en me aankeek,kon ik het niet over mijn hart verkrijgen om hem thuis te houden. 'Vooruit maar,'zeiik.'Maar maak het niet te laat.Of bel in ieder gevalevenom te zeggendathet laat wordt.' Hij gaf me eenkus, en ik zei dat het best fris wasen dat hij een jas moest aandoen.Maar nog voor hij was vertrokken, laaramJim thuis, ik hoorde eensleutelin de voordeur. 'Wat gajij doen?'woegde stemvan |im in het halletje. 'Wat zal ik gaandoen?'vroegRobin. 'Ik heb kip voor ons gehaald.' Evenwas het stil. Toen zei Robin met een treiterig hoog stemmetje:'Robingaatnaar Cynthia.' Ik liep de gangin en zei tegenfim:'Laat hem nou maar.Ik
heb gezegddat het mocht. Ik leg het je zo wel uit.' Iim zette de plastic tas met de kip neer en zette zijnhanden in zijn zij. 'Naar Cynthial zei hij Robin na. En met een zeurderig hoog stemmetje: 'Naar Cynthia, want Cynthia heeft van die lekkeretietjes.'Hij keekRobin strak aan. 'Niet doen, Jim,'zei ik.'Ga die jongen nou niet stangen.' 'Naar Cynthia,'zei Jim nogmaals,en hij sprakhet uit alsof hijverliefd was.'NaarCynthia.'Hij ging metzijn benenuit elkaar staan.']ongen toch,' zei hij met harde stem. 'Laat je toch geenoor aannaaien.Ik heb vanmiddag die Cynthia van jou gezien.En weet je wat ze met anderegastenuithaalt als jij er niet bent?'Jim deed of hij iemand tegenzich aan trok, hij wreef door denkbeeldigeharen, over een denkbeeldige rug. En daar liet hij het niet bij. Hij deed zijn mond open, wijd open, en stak zijn tong zo ver mogelijk naar buiten. Hij begon te likken alsof hij een ijsje at, met geslotenogen, hij kronkelde met zijn tong. Toen deed hij zijn mond dicht en zijn ogen open en was hij weer gewoon Jim. 'Dat is wat ze met anderejongens uitspookt als jij er niet bent.'En alsof het hem allemaalniet langer interesseerdeliep hij de woonkamer in, hij ging voor het raam staanmet zijn rugnaar ons toe, zijn vingers speeldenmet de autosleutels. 'Wat weetjij daar nou van?'riep Robin. Hij bleef bij me in de gangstaanwachten,hij leek niet goed te weten of hij wel of niet iets moest doen. Toenliep hij fim achterna.'Watweet jij daarnou van!'riep hij weer,en toen fim niet antwoordde zeihij: 'Man, krijg de kanker.'Hij zei het nog een keer:'De kanker. De kanker aanje middenrif. Middenrifl
l8
39
die kip niet deugt.Hier, niet te geloventoch wat ze durven te verkopen?' fim zuchtte en stopte zijn handen inzijnbroekzakken.'Ik wasmidden in eenverhaal,'zeihij. 'Ik weet het,lieverd,'zeiik.'Maar ik zit met een kip die niet deugt.Ik denk dat we om eenanderemoeten.' Eentijdlang zeidenwe niets.Toenpakte hij eenappelvan de fruitschaal en zette daar zijn tanden in.'Okay, okay, zei hij tussentweehappen door.'fij je zin. Ik ga nog wel om zo'n klotekip.'
Toen draaide Jim zich om. Zijn gezichtwas verbeten,hij sloegeenpaar keer met zijn vuist in zijn hand. 'IGppenj riep ik tegen fim.'Het is nog maar een kind.'
Een halfuur later zaten |im en ik anrijgend van onze kip te eten. Het had geen zin dat ik Jim verwijten maakte,hij leek dat in stilte zelf al te doen. Een paar keer schraaptehij hees zijn keel. Ik had niet veelop tafel gezet.Ik had alleende goedehelft van de kip gebruikt die ik al in huis had, de nieuwe kip had ik onaangeroerdin de koelkast gelegd. Maar we hadden geentrek, en zelfsdie halve kip verdweenvoor het grootste deel in de vuilnisbak. Daarna deed ik de afi'vas,en toen ik daarmeeklaar was, zatlim op de bank naar het journaal te kijken. Het geluid stond uit, het schemerde.Ik zette een dienblad met thee op het tafeltje naast de bank en ging schuin tegenoverhem zitten. Jim had zijn handen op zijn buik gevouwenen beetsteeds op zijn lip. 'Er staattheevoor je,'zei ik. 'Ok"y,' zeihij zacht,maar hij kwam niet in beweging,hij bleef maar voor zich uit zitten staren. Toen het journaal was afgelopenvolgde er reclame.fim
bleef zitten kijken, nog steedszonder geluid. Toenzetteik de tv uit, ineenswashet zo goedalsdonker in de kamer. fim boog zich voorover en pakte zijn kopje. Hij blies in zijnthee, hij nam er de tijd voor. Hij probeerdeer een slok van te nemen, maar het was blijkbaar te heet, hij zette het kopje terug op tafel. Hij zei:'Mijn bloedeigenzoon. Dat kun je je toch niet voorstellen.Mijn bloedeigenzoon die me de kanker wenst.' Hij liet een stilte vallen, toch leek het of hij verderzou praten. Maar het enigewat er na eentijdje kwam, waseenzucht. Ik deedeenpaar lampen aan.Toenkeek ik weer naar |im. Op zijn gezichtwas een uitdrukking die ik niet thuis kon brengen,hij leek me iets te willen zeggen.Een tijdlang bleven we elkaar zo aankijken,en ik vroeg me af hoe lang geleden het was dat onze blikken zo in elkaar verstrengeldbleven. Toen keek ik naar beneden,ik weet niet precieswaarom, ik keek naar de rest van zijn gezicht, naar zijn hals en naar zijn overhemd waar het borsthaar altijd onder vandaan komt, naar zijn buik en naar de verdikking waar dat ventiel zit. En daar zag ik wat ik nog niet eerderhad gezien bij hem: een grote donkere vlek. Natuurlijk verloor hij wel vaker wat druppels, maar dat wist ik vooral omdat hij het me vertelde,er was nooit iets van te zien geweest.Nu was zijn overhemd doorweekt, en ook zijn kruis was door- en doornat, er liepen donkere sporen over zijn pijpen, er zat zelfs een natte plek op één van zijn schoenen.Ik kon niet zien of het verswasof dat hij er al eentijd in het donker mee had gezetenzonder iets te willen zeggen.Toen ging mijn blik weer omhoog, maar ik durfde hem niet aan te kijken. 'Iiml zei ik.'|im.' Ik wilde iets zeggen,maar ik wist niet zo goedwat.
40
4r
Maar geenvan beidenbesteeddeaandachtaanme. 'Voorzichtig hoor,'zei Robin met een hoog stemmetje alsof hij mij imiteerde.'Het is nog maar eenkind.' ToenhaaldeJim uit, met zijn vlakke rechterhandsloeghij Robin in het gezicht. Even dacht ik dat ze gingen vechten, maar Robin liep langs mij heen de gang in, ik hoorde de voordeur opengaan.Er volgde geenknal waarmeede deur werd dichtgesmeten,ikhoorde hoe hij de galerij af liep.
