TSUNAMI JAAR HULPVERLENING

TSUNAMI 2004 3 JAAR HULPVERLENING

INHOUD 3

Inleiding

5

Wie zijn wij – visie en missie

6

26 december 2004

8

Caritas Internationalis

10 Solidariteit van eigen bodem 12 Noodhulp en heropbouw 12 Overzicht uitgaven 13 India 16 Sri Lanka 22 Indonesië en Thailand 23 We blijven helpen

Verantwoordelijke uitgever: G. Dopchie, directeur Caritas International, Liefdadigheidstraat 43, 1210 Brussel

3 JAAR NOODHULP, HEROPBOUW EN ONTWIKKELING Op 26 december 2004 veroorzaakte een zeebeving een serie reusachtige vloedgolven die het leven kostten aan 300.000 mensen. De golf van solidariteit die daarop volgde, was een van de meest indrukwekkende van de laatste jaren. Dankzij de grote solidariteit van de Belgische bevolking kreeg Caritas International maar liefst 7.853.018 EUR op zijn rekening voor de hulp aan de slachtoffers. Met voorliggend verslag willen we uitleggen hoe Caritas International dit geld heeft besteed, binnen welk humanitair kader wij gewerkt hebben en met welke ingesteldheid. Ik trad in dienst bij Caritas International in januari 2005 met de opdracht uit te zoeken hoe we zo efficiënt mogelijk de beschikbare middelen konden gebruiken en om de implementatie van de projecten op te volgen. Al heel snel werd me duidelijk dat Caritas International eigenlijk een schakel is binnen een gigantisch netwerk dat zijn gelijke niet kent, zowel op internationaal niveau als in het Zuiden. Het Caritasnetwerk is de uitdrukking van solidariteit en van de wil om een gezicht te geven aan de diaconie. Het steunt hierbij op de christelijke traditie van sociale dienstbaarheid en werkt met nationale en diocesane Caritasorganisaties. Voor alle duidelijkheid, en misschien kwetsen we hiermee sommige mensen: als organisatie staan we veraf van ‘het uitdelen van aalmoezen aan de armsten’. Voor ons gaat ‘naastenliefde’ veel verder dan simpele liefdadigheid. Het netwerk ijvert voor een rechtvaardige wereld en sociale gelijkheid voor iedereen, ongeacht zijn of haar etnische afkomst en religieuze, politieke of sociale overtuigingen. De christelijke identiteit is dus duidelijk aanwezig. Wij steunen sterk op de katholieke structuren in elk land maar onze humanitaire opdracht verschilt van de pastorale missie van de Kerk.

Na de Tsunami hebben de diocesane Caritasorganisaties in de getroffen regio’s onmiddellijk gereageerd en hulp geboden aan de slachtoffers. Heel vlug al werd de hulpverlening en de fondsenwerving voor noodhulp en heropbouw op internationaal niveau gecoördineerd. Telkens ik in de afgelopen jaren een bezoek bracht ter plaatse, werd ik getroffen door de grote kracht van mensen, zowel van slachtoffers als van Caritasmedewerkers. Het engagement van de Caritasteams was bij momenten bovenmenselijk. De teams hebben zonder ophouden doorgewerkt onder de druk van slachtoffers, lokale autoriteiten, eigen structuren en die van het netwerk. Ik heb heel wat mensen ontmoet die er alles voor over hadden om de overlevenden opnieuw een thuis te geven. Vastberaden probeerden ze alle politieke, culturele, sociale en logistieke obstakels te overwinnen.

Een van de troeven van het Caritasnetwerk is de optie voor duurzaamheid. Ook voor Caritas International is duurzaamheid erg belangrijk. In die optiek steunen we onze nationale en diocesane partners om de overgang naar de fase van ontwikkeling te verzekeren, en proberen we de gevolgen van een eventuele nieuwe ramp zo veel mogelijk te beperken. In dit kader moet ook de oprichting van een Asia desk met een vertegenwoordiger in Brussel en een vertegenwoordiger in Azië gezien worden en het opstarten van ontwikkelingsprojecten die we in de toekomst blijven steunen. Veel leesgenot, Gauthier de Locht Verantwoordelijke Asia Desk Brussel, mei 2008

Om een dynamiek van ontwikkeling op gang te brengen werd voor de noodhulp (voedsel, schuilplaatsen, medische zorg…) en daarna voor de heropbouw (inkomstengenererende activiteiten, heropbouw van huizen…) gesteund op lokale groeperingen en organisaties. De manier waarop gewerkt werd en de resultaten in verschillende domeinen dwingen bewondering af. Ik denk bijvoorbeeld aan die vissersgemeenschap die alles verloren had. Caritas heeft voor glasvezelboten gezorgd. De betrokkenen hebben zelf de bouw ervan opgevolgd, van de keuze van de materialen tot het afgewerkte product. Het is deze groep die tijdens de grote overstromingen in 2006 met hun boten naar Chennai is gevaren om mensen uit getroffen wijken op te halen. Ik denk ook aan tientallen kustdorpjes in Andhra Pradesh waar de bewoners samen huizen hebben gebouwd met de technische steun van Caritas en de financiële steun van Caritas en de regering van Andhra Pradesh.

Tsunami 2004 / 3 jaar hulpverlening / Caritas International

3

MET DANK AAN Onze talrijke individuele donateurs Bisdommen, parochies en religieuze congregaties De Vlaamse Gemeenschap, het Waalse Gewest, provincies en gemeenten De vele sponsors en vrijwilligers die solidariteitsacties hebben opgezet en/of gesteund ten voordele van Caritas International of binnen het kader van de 1212-actie Onze expats: • Luc Heymans • Guy van der Bruggen • Olivier Blaise • Bimal Rawal • Joeri Leysen De verantwoordelijken, medewerkers en vrijwilligers van de nationale en diocesane Caritasorganisaties in Sri Lanka, India, Indonesië en Thailand

4


Wie zijn wij

Caritas International is de Belgische schakel van een wereldwijd netwerk van 162 christelijke organisaties met de naam Caritas Internationalis. We zijn samen actief in 200 landen en regio’s in crisishulp en ontwikkeling en ijveren voor een rechtvaardige en solidaire wereld.

Onze visie Wij streven naar een wereld van vrede, solidariteit en rechtvaardigheid waarin geen slachtoffers meer zijn van oorlogen, rampen en armoede. Iedereen, waar ook ter wereld, heeft recht op een waardig leven en moet genieten van zijn fundamentele rechten. De toegang tot voedsel, drinkwater, medische zorgen, onderwijs, werk en onderdak moet voor iedereen gegarandeerd zijn.

In overeenstemming met de boodschap van het evangelie, helpt Caritas International de kwetsbare medemens opdat hij of zij zijn ontwikkeling in eigen handen kan nemen. Bij crisisinterventies bieden we een snelle en doeltreffende hulpverlening. Wij zorgen voor heropbouw- en ontwikkelingsprogramma’s en creëren zo kansen voor de begunstigden om zelf in hun eigen levensonderhoud te voorzien. In België organiseert Caritas International opvang en begeleiding voor migranten en verdedigt de rechten van vluchtelingen. Wij verlenen individuele sociale en juridische bijstand. Op basis van onze ervaringen nemen we standpunten in met het oog op een beter beleid op het vlak van onthaal, asiel en migratie.

Solidariteit en subsidiariteit zijn noodzakelijk voor ons werk. Geen enkel land of organisatie kan alles alleen oplossen. Alleen een samenbundeling van krachten kan tot duurzame oplossingen leiden.

Onze missie Caritas International steunt slachtoffers van oorlogen, rampen en armoede en helpt migranten, in samenwerking met de nationale en internationale netwerken waartoe wij behoren. Wij voeren onze missie uit zonder onderscheid van ras, nationaliteit of geslacht noch van politieke, religieuze of filosofische overtuigingen.


5

26 December 2004 Op zondag 26 december 2004 ontstaat er een zeer zware zeebeving in de Indische Oceaan. Het epicentrum van de beving ligt voor de noordwestkust van het Indonesische eiland Sumatra. De schok heeft een kracht van 8,9 op de schaal van Richter. Hij veroorzaakt een enorme vloedgolf – in het Japans een tsunami – die zich in verschillende richtingen over de Indische Oceaan verplaatst. De kustgebieden van India, Sri Lanka, Thailand en Indonesië aan de Indische Oceaan worden overspoeld. Het water sleurt alles met zich mee. De schade is enorm. Ook de kusten van Bangladesh, Kenia, Madagaskar, de Maldiven, Maleisië, Myanmar, de Seychellen, Somalië en Tanzania ondervinden schade. Bijna 300.000 mensen komen om bij de ramp of blijven vermist. De wereld is in shocktoestand. De ‘Tsunami’ van 2de kerstdag 2004 is één van de ergste rampen in de moderne geschiedenis.

De gevolgen De gevolgen voor de kustgemeenschappen zijn immens. Heel wat families in de getroffen regio’s hebben vaders/echtgenoten verloren die uit vissen waren op het moment van de vloedgolf. Heel wat kinderen zijn hun ouders kwijt, hebben vriendjes zien verdrinken. Overlevenden hebben vaak alles verloren: hun huis, hun inboedel, hun familie, hun werk… Het trauma waarmee mensen moeten verder leven is bijzonder groot.

© Reuters AlertNet, Arko Datta

6


Getuigenis Onmacht en verbijstering Naar schatting vijf miljoen mensen zijn dakloos. Honderdduizenden mensen zijn op de dool. De impact van de Tsunami is erg verschillend van plaats tot plaats. De kracht van de golven en de ligging van de huizen zijn bepalend geweest voor de opgelopen schade. Sommige huizen zijn volledig vernield, andere hebben nauwelijks schade ondervonden. De chaos is enorm. De overlevenden zoeken onderdak, eten, drinken, verzorging. Op veel plaatsen in de kustgebieden is de infrastructuur echter verwoest, wat de hulpverlening aanzienlijk bemoeilijkt. De ramp is een zware slag voor het toerisme dat al verschillende mindere jaren achter zich heeft: de burgeroorlog tussen de Tamil Tijgers en de Srilankaanse regering, de terroristische bomaanslag in 2002 in Bali, het uitbreken van het sarsvirus. Heel wat mensen leven van het toerisme en zien hun inkomsten verloren gaan. Heel wat boten zijn vernield en de vispopulatie is ten gevolge van de beving behoorlijk teruggelopen waardoor de visvangst zo goed als stil ligt. Landbouwgebied is onbruikbaar geworden door het zoutwater. De heropbouw wordt een werk van lange adem: niet alleen huizen en gebouwen moeten opnieuw opgetrokken worden. De grote uitdaging bestaat erin het leven van deze mensen weer op te bouwen: hen de mogelijkheid geven te werken, naar school te gaan, hun familieleven uit te bouwen, hun trauma’s te verwerken… kortom hun leven opnieuw in eigen handen te nemen.

Anderhalve week nadat zeegolven de kusten van Sri Lanka overspoelden, overheerst nog steeds het beeld van verwoesting in de getroffen vissersdorpjes Navalady en Dutch Bar (Batticaloa). Kraaien vliegen met veel lawaai boven de ineengestorte huizen, zoekend naar dode lichamen die zeer waarschijnlijk nog onder het puin liggen. Er zijn maar weinig mensen te bekennen. Enkele tientallen Engelse militairen ruimen het puin op in en om een katholieke kerk in Dutch Bar. Sommigen hebben een mondkapje voor. Een enkeling keert terug naar de plek waar de ramp zich afspeelde. Zoals Mehan Muthulingham, een jonge visser uit Dutch Bar. Hij heeft zijn twee kinderen van drie jaar en zeven maanden verloren in de huizenhoge golven. Hij heeft dit niet verteld tegen zijn vrouw, die als dienstmeisje in Saoedi-Arabië werkt en pas over twee jaar weer verlof kan opnemen. “Ze is daar alleen en zou gek worden van verdriet.” We lopen naar de plek waar zijn huis stond. Alleen de fundering is nog intact. Voor de rest herinnert niets aan zijn voormalige woning. Mehan wil nooit meer terug naar deze plek, en wil zelfs nooit meer vissen. “Ik zal mijn leven een nieuwe wending moeten geven.” Huilen “Veel slachtoffers durven de confrontatie met hun oude leefomgeving niet aan”, zegt priester Augustine van EHED (Caritas Batticaloa). “Overdag in de kampen kunnen ze zich redelijk staande houden, maar als het donker wordt, worden ze overvallen door hun herinneringen en het gemis van familieleden. Vrouwen lijken in deze situatie sterker dan mannen. Ik maakte laatst een avondwandeling en zag zes mannen op straat huilen. Wanhopig vroegen ze zich af waar hun vrouwen waren gebleven.” Maandag 10 januari aanstaande moeten de scholen die nog intact zijn weer gebruikt worden voor onderwijs, heeft de overheid van Sri Lanka gezegd. In de meeste getroffen gebie-

den lopen de kampen, veelal scholen, inmiddels leeg. Sommige slachtoffers hebben het ‘geluk’ dat hun huis gedeeltelijk verwoest is en keren terug om hun woningen te herstellen. Anderen vinden een slaapplek bij familie of vrienden. In Batticaloa verblijven nog zo’n twintigduizend families in kampen. Meteen na de ramp waren dat er nog zestigduizend. In de drie opvangkampen van EHED (Caritas Batticaloa) verblijven op dit moment nog ongeveer vierduizend mensen. Augustine: “Wij vinden ook dat de scholen zo snel mogelijk moeten beginnen. Op die manier hebben de kinderen afleiding en kunnen ze de ramp beter verwerken. Maar mensen die geen enkele mogelijkheid hebben om naar een andere plek te gaan, sturen we niet weg.” Tenten Op het hoofdkantoor van Caritas Sri Lanka (SEDEC) in Colombo wordt druk overlegd hoe met deze situatie om te gaan. Het verschaffen van materialen zodat slachtoffers zelf tijdelijke behuizing kunnen realiseren, blijkt geen goede optie. “Deze behuizing wordt door de lokale autoriteiten niet geaccepteerd”, zegt Theiva Theivendirarajah van de noodhulpafdeling van SEDEC. “Nu laten we tenten komen zodat mensen die kunnen opzetten bij familie of op de plek waar ze woonden. Mensen die alles kwijt zijn en geen land bezitten, zijn het meest kwetsbaar”, zegt Theiva. “Dat zijn vooral vissers die dicht bij de zee woonden. Ze mogen niet terug naar hun oude plek omdat de overheid niet meer wil dat ze binnen driehonderd meter van de zee wonen. De overheid is echter niet duidelijk over de vraag waar deze mensen wel naartoe kunnen. Hulporganisaties als Caritas wachten op richtlijnen en oplossingen van de overheid en in de tussentijd proberen we de slachtoffers zo goed mogelijk te helpen.” Mariska Smolders – Cordaid (Caritas Nederland) 7 januari 2005


7

Caritas Internationalis, het internationaal Caritasnetwerk De lokale Caritasorganisaties en de lokale Kerk waren bij de eersten om hulp te bieden na de ramp. Enkele uren na de vloedgolf waren parochiepriesters, Caritasmedewerkers en vrijwilligers al druk bezig met het opvangen van overlevenden, het toedienen van de eerste medische zorgen, het uitdelen van hulpgoederen. De noden waren enorm en overstegen duidelijk de mogelijkheden van de plaatselijke hulpverleners. De Caritasorganisaties van Thailand, Indonesië, India en Sri Lanka hebben een noodoproep gericht tot het internationale Caritasnetwerk. Wereldwijd zijn er 162 Caritasorganisaties die actief zijn in meer dan 200 landen en regio’s. Zij vormen samen de confederatie ‘Caritas Internationalis’. De vrijgevigheid van heel wat mensen van goede wil heeft ervoor gezorgd dat Caritas Internationalis over de hele wereld meer dan 485 miljoen dollar (vandaag is dat 322 miljoen EUR) heeft kunnen verzamelen voor noodhulp en heropbouw. Dit bedrag houdt dan nog geen rekening met de financiële en

materiële steun die in de getroffen landen zelf bij elkaar werd gebracht in de regio’s die gespaard zijn gebleven. Het analyseren van de noden in de getroffen gebieden, het uittekenen van de hulpverleningsprogramma’s en het implementeren ervan, valt binnen onze werking in principe onder de verantwoordelijkheid van de nationale Caritasorganisatie. Het was van bij het begin duidelijk dat onze partners ter plaatse niet over voldoende mankracht beschikten om deze crisisinterventie tot een goed einde te kunnen brengen. Caritas Internationalis, het netwerk, beschikt in dergelijke gevallen over verschillende ondersteunende mechanismen. Zo is er onmiddellijk na de ramp een internationaal team van deskundigen vertrokken. Luc Heymans maakte in opdracht van Caritas International België deel uit van het team dat kort na de vloedgolf vertrok naar het zuiden van Sri Lanka. Er is nadien voor Sri Lanka en India een ‘facilitating’ partner aangeduid: een organisatie van het netwerk die de lokale Caritas bijstaat bij de implementatie van het uitgetekende programma en het beheer van het beschikbare geld. De coördinatie van de activiteiten binnen het kader van de Tsunami-interventie is tot dusver een van de grootste uitdagingen geweest voor de Caritasconfederatie. Om op efficiënte wijze tussen te komen na een ramp, moet je een goede kennis hebben van de lokale context en de specifieke problemen van een land, de verhoudingen tussen verschillende bevolkingsgroepen, de gemeenschapsstructuur, de omgangsvormen, … De lokale inbedding van het netwerk zorgt ervoor dat het dicht bij de mensen staat en als het ware voor een hulpverlening ‘op maat’ kan zorgen. Tegelijkertijd kan het netwerk, dankzij zijn internationale banden, de lokale mogelijkheden financieel en operationeel gevoelig versterken.

8


Enkele cijfers van 3 jaar Tsunami-interventie door het Caritasnetwerk Caritas India zorgde voor maaltijden, droge voeding, kleren, keukenmateriaal, muggennetten en geneesmiddelen voor een half miljoen mensen en werkgelegenheid voor 24.799 families. Caritas India heeft eind april 2008 13.472 huizen gebouwd. Caritas Sri Lanka heeft 6.500 tijdelijke schuilplaatsen en 6.338 huizen gebouwd, 1.562 huizen worden nog afgewerkt. Caritas Sri Lanka heeft voor 4.500 visnetten, 1.210 boten en 1.401 motors gezorgd. Caritas Sri Lanka heeft 529 psychosociale werkers getraind en traumacounseling georganiseerd voor 18.974 mensen. Caritas Indonesië heeft meer dan 2.000 voorlopige schuilplaatsen en 6.000 permanente woningen gebouwd. Er worden er nog 3.233 afgewerkt. Caritas Thailand heeft medische verzorging voor 50.000 mensen verzekerd.

Getuigenis lokale bevolking. Van overal in het binnenland kwamen Srilankanen hulp bieden. Ze brachten eten en kleren. De mensen waren duidelijk in shock maar toch begonnen ze onmiddellijk met opruimen en herstellen van huizen. Wat was je opdracht in Matara? In opdracht van Caritas International België heb ik het internationale noodhulpteam (ERST – Emergency Response Support Team) vervoegd. Een dergelijk team zorgt voor de ondersteuning van de lokale Caritasorganisatie. Ikzelf was belast met het uittekenen van een hulpprogramma. Ik moest tevens contact opnemen met de verschillende humanitaire organisaties en instellingen ter plaatse. Op basis van een analyse van de noden en prioriteiten, is uiteindelijk een actieplan opgesteld dat voorgelegd werd aan het Caritasnetwerk. Wat hebben de mensen het meest nodig?

Luc Heymans – urgentieteam Sri Lanka – januari 2005 Luc, wat waren je eerste indrukken? Op de luchthaven van Colombo zie je niets van de puinhoop die de Tsunami op 26 december heeft veroorzaakt. Het is pas als je langs de 150 km lange kuststreek tussen Colombo en Galle rijdt dat de omvang van de ramp duidelijk wordt: skeletten van huizen, compleet vernielde gebouwen, stukgeslagen vissersboten, treinwagons die op verschillende meters van de rails beland zijn, wrakken van auto’s en bergen afval op een oceaan van modder… en de stank is overal doordringend aanwezig. Wat me echter nog het meest getroffen heeft toen ik in het rampgebied arriveerde, is de solidariteit en de moed van de

De noden in het district Matara zijn verschillend van die van het oosten of het noorden van het land. In Matara willen de mensen zo vlug mogelijk terug aan het werk. De meesten hebben hun baan verloren. De handelaars zijn hun winkeltje kwijt, de vissers hun boten, vakmannen hun gereedschap. De meeste mensen hebben ook hun huis zien verdwijnen. Gelukkig werden ze opgevangen in opvangcentra of door familie en vrienden. Maar deze situatie kan niet blijven duren. Mensen willen opnieuw een eigen thuis. De traumatische ervaringen hebben diepe wonden geslagen bij de inwoners van Matara. Vooral voor de vissers die vrienden en familieleden verloren hebben op zee is het moeilijk om terug te keren naar zee. Jessica Hertsens – Caritasmagazine maart 2005

© Mege


9

Solidariteit van eigen bodem Toen het wereldschokkende nieuws van de zeebeving in Zuidoost-Azië bekend werd, hebben heel wat mensen ons spontaan opgebeld en hun diensten aangeboden. Wij hebben onmiddellijk onze donateurs aangeschreven met de vraag om financiële steun en affiches verstuurd naar parochies en Caritasinstellingen met de hulp van een hele ploeg vrijwilligers. Het grote publiek heeft massaal zijn solidariteit betuigd. Naast ontelbare lokale inzamelingen en acties van diverse verenigingen, werd een gezamenlijke actie Tsunami 12-12 opgestart door het Consortium voor Noodhulpsituaties (Caritas International, Croix Rouge de Belgique, Handicap International, Rode Kruis Vlaanderen, Oxfam, UNICEF). Het ging hier om een nationaal project met als hoogtepunt een TV-show en de mo-

gelijkheid om tijdens de televisie-uitzending telefonisch een gift over te maken. Door de samenwerking van verschillende organisaties konden de kosten voor fondsenwerving gevoelig beperkt worden en kreeg de actie heel wat media-aandacht en sponsoring. In drie weken tijd overschreed de fondsenwerving de kaap van 40 miljoen EUR. Bij de afrekening 1 jaar later, stond de teller op bijna 50 miljoen EUR, giften bijeengebracht door 475.000 schenkers. Het ingezamelde geld ging via een vooraf vastgelegde verdeelsleutel naar de projecten van de verschillende betrokken organisaties. Transparantie is altijd een grote zorg geweest voor het Consortium. Het opstarten van de website www.1212.be en regelmatige persberichten hebben hiertoe in belangrijke mate

bijgedragen. 10 schenkers die door het lot aangeduid werden, vertrokken in november 2005 onder de deskundige leiding van professionelen naar Sri Lanka en India om een evaluatiebezoek te brengen aan de projecten van de verschillende leden van het Consortium, waaronder ook de projecten van Caritas international, en verslag uit te brengen aan de Belgische bevolking. Hun evaluatiebezoek kreeg zoals verhoopt heel wat weerklank in de media. Caritas International heeft in het totaal 7.853.018 EUR aan giften ontvangen. 2.286.098 EUR kregen we via ons eigen rekeningnummer (000-0000041-41), 5.566.920 EUR kregen we via de actie Tsunami 12-12.

Programma van de vijf getuigen die naar Sri Lanka afgereisd zijn Hallo Johanna, 13/11/2005:

Aankomst in Colombo. Namiddagbezoek aan Caritasprogramma in Kalutara (heropbouw huizen).

14/11/2005:

Beruwala, Rode Kruis (reconstructie, opruimen van stranden, psychosociale bijstand).

15/11/2005:

Oxfam-programma in Weligama/Matara (tijdelijke schuilplaatsen, inkomstengenererende projecten, herlancering economie).

16/11/2005:

Caritasprogramma Matara (inkomsten, visserij).

17/11/2005:

Terugkeer naar Colombo.

18/11/2005:

Terug in België.

Ik ben XY en ben eigenaar van 2 videotheken in Z. Ik wil U vragen of het mogelijk is om in elke zaak van mij een collectebus te plaatsen, want ik ben er van overtuigd dat de mensen best wel bereid zijn om het kleine wisselgeld te deponeren in uw collectebus, dit zijn vaak bedragen die niet de moeite zijn om via de bankrekening te storten. Echter vele kleintjes maken een grote. U kunt mij contacteren …

10


Met vriendelijke groeten, XY

Getuigenis … Tientallen vrijwilligers namen contact op met Caritas International en daar zaten ze dan in het gezelschap van verschillende medewerkers van de organisatie. De kelderverdieping moest 26.000 affiches plooien, de derde verdieping stak die onder omslag, kleefde adressen en rangschikte alles volgens postcode. Enkele personen pendelden tussen de twee kwartieren en dit onder de allesziende glimlach van Anne-Marie Angenon en haar collega’s. Enkel uren of een dag van je vrije tijd opofferen, lijkt banaal, de omstandigheden in acht genomen. Voor zij die er getuigen van waren, was het een bemoedigend gebeuren in deze tijden van overdreven individualisme, racisme, en onverschilligheid tegenover onze medemens. Want er werd gepraat: boeiende gesprekken tussen de bonte bende van vrijwilligers onderling en met het personeel van Caritas. Leeftijd en afkomst, familiale omstandigheden waren hier van geen belang. Zo raakte een Congolese in gesprek met een Nepalees, Franstaligen met Nederlandstaligen (en vice versa). Iemand die zijn sporen al lang verdiend had (te zien aan de grijze haren), luisterde geboeid naar de zorgen van een jonge student, een universitair en een arbeider vertelden over hun bezigheden, een ouddirecteur discussieerde met een werkeloze, een vrijwilliger was geïnteresseerd in de activiteiten van Caritas… Deze gonzende bijenkorf waar met een ontzagwekkende efficiëntie de operatie “affiches” tot een goed einde werd gebracht, was als het ware de symbolische afspiegeling van de actie van Caritas, een organisatie die hulp biedt aan alle mensen in nood, “ongeacht ras, nationaliteit of religie, waarbij de menselijke waardigheid altijd voorop staat”. Dat ook heel wat jongeren solidair waren in hun vakantie, is bijzonder hoopgevend. De knorpotten hadden hier iets kunnen leren… Guelff Pierre


11

Noodhulp en heropbouw PARTICIPATIE CARITAS INTERNATIONAL Slechts een deel van de ingezamelde fondsen werd voor noodhulp aangewend: eten, water, hygiënekits, kleren, tenten. Het grootse deel van de fondsen ging naar heropbouw/rehabilitatie. Heropbouw is meer dan het bouwen of herstellen van huizen, het hele maatschappelijke netwerk moet heropgebouwd worden. De verschillende fasen zijn niet altijd duidelijk in de tijd af te bakenen. Op sommige plaatsten kan men al vlug beginnen met het herstellen van boten, terwijl in andere regio’s bepaalde personen 6 maanden na de ramp nog afhankelijk zijn van noodhulp. Noodhulp en misschien meer nog heropbouw, moeten nauwgezet gepland worden want te snel en ondoordacht werk kan behoorlijk wat problemen veroorzaken. Hieronder enkele factoren waarmee Caritas International en het netwerk rekening houden bij het uittekenen van hun hulpprogramma’s. • Lokale economie en werkgelegenheid. We steunen waar mogelijk. • Infrastructuur. In een rampgebied zijn niet alle plaatsen vlot bereikbaar. Ook hier moet naar de beste oplossingen gezocht worden. • Prioriteit aan de meest kwetsbare groepen. • Kosten/baten analyse. Prestigeprojecten slorpen veel geld op maar komen meestal slechts een beperkt aantal mensen ten goede. We proberen de beschikbare fondsen maximaal te benutten. • Sociale ongelijkheid. Het is geen goede zaak dat slachtoffers die hulp krijgen uiteindelijk beter af zijn dan hun buren die weinig of geen schade hebben geleden. Zo creëer je sociale ongelijkheid en afgunst. Heropbouw moet waar mogelijk kansen bieden voor verdere ontwikkeling, ook voor gemarginaliseerde ‘niet-slachtoffers’. Er is ook aandacht voor de gastfamilies die onvoorziene kosten hebben en ruggensteun kunnen gebruiken.

12

• Eigendomsrecht. Juridisch moet duidelijk zijn waar gebouwd mag worden en wie de eigenaar wordt. Soms gaat daar heel wat tijd over en wordt de heropbouw hierdoor vertraagd. • Bouwvoorschriften. • Duurzaamheid. • Rampenbestendigheid. Stevige constructies waardoor de gevolgen van een nieuwe ramp beperkt blijven. • Rampenplan. We proberen de gevolgen van een eventueel nieuwe ramp te beperken door de mensen procedures aan te leren die ze moeten toepassen bij een (aangekondigde) ramp, door de manier van bouwen en de plaats waar gebouwd wordt goed uit te kiezen, door schuilplaatsen te voorzien… • Lokale gewoontes en onderlinge verhoudingen tussen kasten, godsdiensten, man-vrouw, … • Participatie. We bouwen geen huizen maar een ‘thuis’. Het is belangrijk waar mogelijk rekening te houden met de wensen, de gevoeligheden, de cultuur van de mensen. Ook al gaat het maar om de kleur van de verf. • Ontwikkeling. Heropbouw biedt de gelegenheid om verbeteringen aan te brengen aan de gebouwen en de woonomstandigheden te verbeteren. • Empowerment en emancipatie. Mensen verantwoordelijkheid geven en ondersteunen zodat zij nieuwe vaardigheden leren en voor zichzelf durven opkomen. • Maatschappelijk netwerk. We bouwen niet alleen gebouwen, we proberen heel het maatschappelijke netwerk opnieuw op gang te trekken. Samenwerking, onderlinge verstandhouding, onderlinge solidariteit, zelfhulpgroepen zijn erg belangrijk. Speciale aandacht gaat naar onderwijs en inkomstengenererende activiteiten.


Als lid van het internationale Caritasnetwerk werken wij mee aan de verschillende hulpverleningsprogramma’s van het netwerk. In India cofinancieren we de Caritasactie in de staat Andhra Pradesh die, in vergelijking met andere getroffen regio’s, aanvankelijk niet veel steun krijgt. In Sri Lanka zijn we actief in het bisdom Galle – district Matara - en hebben we een medewerker ter plaatse. Voor Indonesië en Thailand is ons financieel engagement eerder beperkt in tijd en omvang.

OVERZICHTSTABEL VAN UITGAVEN Caritas International België heeft in het totaal 7.853.018 EUR aan giften ontvangen

2005-2007 Uitgaven op 31-12-2007

Rest Totaal

India

Sri Lanka

Indonesië

Thailand

Totaal

4.060.097,66

1.962.619,95

346.359,37

146.359,37

6.515.436,35

437.581,63

870.000,00

/

30.000,00

1.337.581,63

4.497.679,29

2.832.619,95

346.359,37

176.359,37

7.853.017,98

NB.1: Voor de hulpverlening zijn er cijfers in EUR, DOLLAR en LOKALE MUNTEN; Wisselkoersen zijn jammer genoeg erg variabel. Vandaar dat bepaalde bedragen niet altijd exact overeenkomen met wat eerder gecommuniceerd werd of nog gecommuniceerd zal worden. Bovendien krijgen we – zij het sporadisch – nog altijd giften voor de Tsunamislachtoffers. NB.2: De restbedragen worden gebruikt voor nog te betalen kosten, het consolideren van projecten die nog niet helemaal afgerond zijn en het opstarten van ontwikkelingsprojecten.

India Omvang van de ramp: • 16.000 doden en 5.600 vermisten • 645.000 verplaatste personen • 50.000 vernielde huizen • 64.000 vernielde boten Caritas International België besteedt het grootste deel van de fondsen ontvangen via de actie Tsunami 12-12 en via eigen rekeningnummer 000-0000041-41 in India. Deze keuze is een logisch gevolg van het feit dat Caritas International al jaren actief is in India. Wij werken daar nauw samen met onze lokale partnerorganisatie, Caritas India en zijn diocesane afdelingen.

Onmiddellijk na de ramp beslist het Caritasnetwerk om hulp te bieden in de zwaarst getroffen districten van de staten Tamil Nadu, Pondicherry, Andrah Pradesh, Kerala en de eilanden Andaman en Nicobar. Van de ingezamelde fondsen voorziet het netwerk 89.462.463 EUR voor het noodhulp- en heropbouwprogramma in India. Caritas International beslist in overleg met Caritas India om zijn fondsen te concentreren in de staat Andhra Pradesh (districten Nellore, Prakasam, Guntur, Krishna en West Giodavari) – een staat die tot dusver minder fondsen heeft ontvangen dan zijn buren – en in mindere mate in Tamil Nadu. Op 31 december 2007 hebben we 4.060.097 EUR uitgegeven van de voorziene 4.497.679 EUR. Samen met het netwerk zorgen we voor noodopvang, distributie van eten, drinkwater, muskietennetten, matrassen, kleren en keukengerief en medische verzorging. De heropbouw omvat verschillende sectoren.

Huizen Caritas India heeft eind april 13.472 huizen gebouwd. Voor Andhra Pradesh zijn er dat 3.277. Er moeten er nog 1.514 afgewerkt worden. De huizen zijn van een betere kwaliteit dan de huizen die vernield werden zodat de gevolgen bij een eventuele nieuwe ramp beperkt worden. Caritas besteedt ook de nodige aandacht aan de sanitaire voorzieningen. We kiezen voor de participatie van de bevolking bij de heropbouw van de huizen en betrekken hierbij zelfhulpgroepen. De mensen bouwen grotendeels zelf hun huis met de hulp van lotgenoten, wat niet altijd snel verloopt, maar de betrokkenheid en de wil om er iets goeds van te maken en de onderlinge solidariteit bevorderen de gemeenschapszin.


13

Onderwijs Afgewerkte scholen: 288 Schoolmateriaal Traumacounseling Aantal begunstigden: 29.708 kinderen

Inkomstengenererende activiteiten Aantal begunstigden: 4.212 Voor Andrah Pradesh betekent dit concreet: 483 herstelde boten, 129 nieuwe boten, 4.365 netten hersteld of aangekocht, 434 terreinen voor zoutwinning opnieuw bruikbaar. Het Caritasnetwerk is actief in de kustgemeentes. Of ze nu veel of weinig schade hebben ondervonden, de economische activiteiten moeten nieuw leven ingeblazen worden. We helpen niet alleen vissers maar ook niet-vissers. Gezien de opbrengst van de visvangst gedaald is, zoeken we met de mensen ook naar alternatieve inkomsten. We geven ondersteuning, trainingen (en eventueel materiële steun) voor o.a. lederbewerking, taxibestuurder, secretariaatswerk, herstel van boten, kweken van garnalen, winkeluitbating, computerprogramma’s, elektriciteit, enz. Heel wat vrouwen hebben hun kostwinner verloren, zij vormden ook vroeger reeds een kwetsbare groep. Ook zij zijn een belangrijke doelgroep.

14

Voorbereiding op rampen

Vorming en ondersteuning van gemeenschappen

Aantal dorpen: 677 Aantal begunstigden: 764.610 We proberen de mensen in de dorpen te mobiliseren om hun draagkracht bij rampen te vergroten en alles in het werk te stellen om de gevolgen te beperken via Community Based Disaster Preparedness (CBDP). Deze voorbereiding neemt verschillende vormen aan: dorpen maken een plan van de huizen en duiden aan waar minder mobiele mensen wonen waarvoor eerst hulp moet komen bij een ramp (mindervaliden, ouderen, …). De dorpsbewoners geven elke maand een ‘fistful of rice’ (een handvol rijst) aan de gemeenschap om zo een voorraad aan te leggen die gebruikt kan worden in noodgevallen. Gebeurt er niets, dan wordt de voorraad verdeeld onder de armen. Er zijn ook cursussen voor eerste hulp bij ongevallen, en er wordt geleerd hoe gewonden te evacueren. Wanneer een weg in slechte staat is en regelmatig voor wateroverlast zorgt in de huizen, probeert de gemeenschap verbeteringen aan te brengen.

Aantal begunstigden: 49.798 De Tsunamiramp heeft duidelijk aangetoond dat heel wat mogelijkheden binnen de dorpsgemeenschappen ongebruikt worden. Via de heropbouwprogamma’s werken we aan de opleiding en de emancipatie van die groepen die vaak een gebrek aan initiatief tonen. Ook hier denken we aan de eerste plaats aan vrouwen, kastelozen…. In Andhra Pradesh werken 420 dorpen aan een rampenplan en de mobilisatie van de bevolking.


Opvang weeskinderen Caritas International financiert gedurende 2 jaar de opvang van 100 kinderen die het slachtoffer zijn van de Tsunami (zowel jongens als meisjes) in 2 weeshuizen in de staat Kerala. We zorgen voor voedsel, schoolgerief, banken en stoelen, het salaris van 2 opvoeders en 2 koks en de bouw van een slaapplaats met douches en toiletten.

Getuigenis Ik woon in Elichetladibba, een afgelegen dorpje van Edurumondi Island. In januari 2005 is de sociale dienst van Vijayawada naar ons dorp gekomen om visnetten te verdelen. Ik kreeg er ook een. Ik kon terug de kost verdienen. In november 2005 kwamen er mensen van de sociale dienst om de dorpsoudsten te ontmoeten. Ik was ook aanwezig. Ze spraken ons over natuurrampen en hoe rampen levens en bezittingen kunnen verwoesten. We moesten lachen: we wisten beter dan hen hoe hard het leven was, we hadden al wat meegemaakt sinds onze prille kinderjaren. Ze vertelden ons dat ze ons dorp beter wilden leren kennen en dat ze ons wilden helpen om beter voorbereid te zijn. Zij vertelden ons van CBDP (Community Based Disaster Preparedness). Ze kwamen geregeld naar ons dorp en organiseerden bijeenkomsten. Ik werd lid van het Task Force Team, meer bepaald het voedselcomité. We gingen naar Nagaylanka om mensen te ontmoeten die daar al langer mee bezig waren. Het was er heel druk en ik heb niet alles begrepen maar ze vertelden dat we een beter leven konden leiden als we de handen in elkaar sloegen en samenwerkten. We komen ieder maand samen met onze animator. Mijn taak bestaat erin om elke maand een handvol rijst op te halen bij elke familie. Onze groep doet goed werk. Er zijn 380 families in ons dorp en 1.260 mensen. Sommige mensen zijn verhuisd om werk te zoeken. We hebben ondertussen al 5.000 Rupees gespaard in een noodfonds voor ons dorp.

Sommige mensen vonden de rijstophaling maar niets, maar toen we het hen goed uitgelegd hadden, zijn ze bijgedraaid. Ik ben echt blij met de groep. Tijdens de zware regens is de rijst goed van pas gekomen. We hebben eten kunnen koken voor de armen en de arbeiders. Mijn dorp heeft geen echte wegen, er komt geen bus. Tijdens het regenseizoen worden de wegen een modderpoel. Dan kunnen we nergens naar toe, ook niet op onze fietsen. Het hele dorp hangt af van de visvangst. De vrouwen gaan de vis verkopen in naburige dorpen. Vóór het CBDP-programma gingen we vissen, gaven wat geld aan onze vrouw en gingen dan drinken en dronken worden. Wij weten niets af van welzijn en een goed leven. Wij hebben een school maar de leraars geraken hier niet voor de middag dus de kinderen leren weinig en studeren niet verder. CBDP vertelt me dat we zelf dingen kunnen veranderen. Het is wel moeilijk om onze oude gewoontes achterwege te laten. Ik ben toch een beetje veranderd. Ik drink niet zoveel meer als vroeger en ik wil dat mijn kinderen goed leren. Ik zal hen naar school sturen. Na de Tsunami kregen we hulp maar CBDP zegt dat we nu zelf moeten zorgen voor een betere toekomst. CBDP heeft me positief leren denken. Ik ben ervan overtuigd dat ons dorp zal veranderen. Kopanathi. Narasimaha Rao, Task force team member, Elichetladibba

OVERSTROMINGEN ANDHRA PRADESH Elk jaar veroorzaken moessonregens in India overstromingen, aardverschuivingen en modderstromen. 2006 en 2007 zijn daar geen uitzondering op. Samen met het netwerk verzekeren we noodhulp en starten we een heropbouwprogramma. Caritas International beslist de slachtoffers in Andhra Pradesh te helpen bij hun inspanningen om opnieuw een normaal leven op te bouwen gezien we al de slachtoffers van de Tsunami steunen in de regio. We steunen 8 sociale diensten van 8 bisdommen voor hun hulpverlening.


15

Sri Lanka

Omvang van de ramp: • 38.000 doden • 4.900 vermisten • 500.000 verplaatste personen • 120.000 vernielde huizen • 30.000 vernielde boten

Het Caritasnetwerk focust voor zijn hulpverlening op drie prioritaire zones: in het zuiden Colombo, Galle, Matara en Hambantota, in het oosten in Batticaloa, Trincomalee en Amparai en in het noorden Jaffna, Killinochi en Mullaïtivu. Voorziene budget: 76.138.267 EUR. Het Caritasnetwerk helpt 24.000 families, of 150.000 personen tijdens de urgentiefase: voedselhulp, medische zorg, tenten, matrassen, kleren, kookgerief, psychosociale ondersteuning. Het netwerk opteert in een eerste fase voor tijdelijke behuizing zodat de mensen zo vlug mogelijk een menswaardig onderkomen krijgen in afwachting van hun definitieve woonst. De huizen hebben een levensduur van 2 jaar. Voor de kwaliteit van de huizen en de snelle vordering van de werken (na 6 maanden zijn al 6.530 schuilplaatsen en 1.000 voorlopige huisjes afgewerkt) krijgt Caritas een onderscheiding van de president.

16


Luc Heymans vertrekt kort na de ramp in opdracht van Caritas International naar Sri Lanka met een internationaal urgentieteam van specialisten om mee te helpen bij het uittekenen van de hulpprogramma’s voor het netwerk en ons uit de eerste hand informatie te bezorgen ten behoeve van het Belgische publiek. Caritas International België stelt zijn ervaring, kennis en fondsen ter beschikking van de lokale teams in het district Matara (Weligama, Matara, Devinuware, Dickwella). Naast onze financiële input (totaal budget 2.832.619 EUR) zijn er aanvankelijk 2 expats ter plaatse die de lokale Caritas bijstaan en medeverantwoordelijkheid dragen voor de programma’s. Vanaf april 2006 werken we nog met 1 expat die onze programma’s nauwgezet opvolgt. Niemand is voorbereid op een dergelijke ramp. Ook onze lokale partner niet. Een snelle uitbreiding van de organisatie om aan de noden van de getroffen bevolking tegemoet te komen is noodzakelijk. Zowel het ‘oude’ als het ‘nieuwe’ personeel heeft nood aan opleiding en begeleiding. Caritas International financiert opleidingen naargelang de noden van het personeel en de organisatie, en de expats geven praktische begeleiding en steun (capacity building). Onze heropbouwactiviteiten in het district Matara zijn heel gevarieerd en mogen niet los van elkaar gezien worden. Bij heropbouw denken we misschien spontaan aan ‘huizen’ en ‘gebouwen’. Een samenleving is echter zoveel meer dan stenen We doen dan ook meer dan alleen maar de materiële zaken herstellen. Samen met de betrokkenen bouwen we aan een nieuwe samenleving. Caritas hecht veel belang aan de duurzaamheid van zijn activiteiten. Hieronder meer uitleg bij de verschillende sectoren die we aangepakt hebben.


17

Landbouw

Visvangst

Het water heeft enorm veel schade aangericht aan de landbouwgrond. We helpen de boeren bij het schoonmaken van hun terreinen en het herstellen van irrigatiekanalen en sluizen.

Visvangst is de voornaamste bron van in komsten voor de kustgemeenschappen. Caritas heeft in Matara voor wat betreft de visvangst een belangrijke rol als ‘lead agency’: wij geven onder meer informatie door aan andere organisaties. We financieren er de aankoop en het herstel van boten, motoren en netten. We verdelen daarnaast ook GPS-systemen (met training in het juiste gebruik) voor een grotere efficiëntie bij het uitvaren. Overlevingspakketten en brandblusapparaten zorgen voor een verhoogde veiligheid en eerstehulpcursussen moeten een snelle verzorging verzekeren bij ongevallen.

Onderwijs Caritas Matara probeert kinderen zo vlug mogelijk terug naar school te krijgen zodat ze zo weinig mogelijk leerachterstand oplopen. Samen leren en spelen is voor velen onder hen ook een goede hulp bij het verwerken van het Tsunamidrama. We herstellen scholen die beschadigd werden en zorgen voor de psychosociale begeleiding van getraumatiseerde kinderen (zie ook verder NON-PROFIT actie). Heel wat schoolmateriaal is met de vloedgolf weggespoeld. Caritas Matara probeert de scholen ‘kindvriendelijker’ te maken en zorgt voor computers, boeken voor de bibliotheek, banken en stoelen, een watertank voor drinkwater, enz. Ook het informele onderwijs in de Boeddhistische tempels krijgt steun. Om de kinderen die een leerachterstand hebben opgelopen, wat ruggensteun te geven, worden avondklassen ingericht waar hun probleemvakken worden bijgewerkt.

Onderdak Voor de permanente behuizing stellen we 4 types van huizen voor, waaruit de begunstigden vrij kunnen kiezen. In deze ’type-huizen’ is het mogelijk om kleine aanpassingen te voorzien die beter aansluiten bij de wensen van de toekomstige bewoners. De plannen zijn getekend door architecten in overleg met de lokale bevolking en zijn cycloonbestendig. Caritas International heeft in Matara 160 huizen gebouwd. Caritas wil echter niet enkel huizen afleveren maar de getroffenen ook een nieuwe thuis geven. Daarom is er ook aandacht voor de omgeving in de nieuwe vestigingen zoals interne wegen en speeltuinen. We moedigen er de aanleg van moestuinen aan en ondersteunen zelfhulpgroepen en kinderwerkingen.

18


Gemeenschapscentra en infrastructuur Caritas International zorgt voor de elektriciteitsvoorziening in de voorlopige huizen die door de Internationale Organisatie voor Migratie gebouwd werden. Met Caritas Matara financieren we ook een groot aantal gemeenschapsgebouwen en infrastructuren: gemeenschapshuizen, tempels, irrigatiekanalen, enz.

Inkomstengenererende activiteiten Een belangrijke pijler van onze hulpverlening is het creëren van werkgelegenheid. De economie in de kustgemeenschappen is immers zwaar getroffen. We steunen niet alleen de vissers, zoals eerder vermeld, maar ook andere beroepen (naaisters, kappers, schrijnwerkers, metsers, schoenlappers…). De meeste gezinnen hebben immers meer dan één bron van inkomsten nodig. Caritas zorgt voor nieuw materiaal en vorming zodat mensen hun beroep opnieuw kunnen uitoefenen, geeft hen training en de mogelijkheid om om te scholen en introduceert nieuwe technieken en activiteiten. Met het aanmoedigen en ondersteunen van nieuwe activiteiten tracht Caritas marktniches te vinden waar de winstmarges hoger zijn dan die van de traditionele activiteiten.

Caritas in Matara doet beroep op lokale ondernemers om huizen en infrastructuren herop te bouwen. Op die manier krijgen heel wat mensen (zowel geschoolde als ongeschoolde) de kans om in loondienst mee te werken aan de heropbouw van de huizen. Een waaier van activiteiten wordt ontwikkeld om ervoor te zorgen dat de mensen financieel onafhankelijk worden. Het betreft hier het leveren van materiaal en materieel en het aanleren van een aantal technische vaardigheden en ‘managementvaardigheden’ zodat ze een kleine zaak kunnen runnen. Tot dus ver hebben 84 zelfhulpgroepen en meer dan 170 individuele personen steun gekregen van Caritas Matara. Voorbeeld: verwerking van kokosvezels Kokosnoten groeien aan de boom in een dikke schelp. Deze schelpen worden 6 maanden in stilstaand water geweekt. Ze krijgen op die manier een vezelachtige structuur. Het water wordt er met stenen op stenen uitgeklopt en de vezels worden gewassen. Hiermee maken de mensen dan touw of de typische borstels die in de regio gebruikt worden. Een schelp kan je kopen voor 1 Rupee, het touw dat je ermee kan maken wordt verkocht voor 5 rupees. Voorbeeld: compostproductie Compostproductie in Welligama is een ander kleinschalig project dat ondertussen al meer dan 20 mensen tewerkstelt. De tractoren, het terrein en één van de gebouwen worden ter beschikking gesteld door de lokale overheid. 10 mensen verzamelen het huisvuil. Het plastic wordt eruit gehaald en het huisvuil wordt in hopen uitgespreid. Elke week worden de hopen omgekeerd en dit 7 weken lang. Het resultaat is een biologische compost die zijn kwaliteit al bewezen heeft. Een modeltuin toont dit trouwens aan de bezoekers. Ook in Sri Lanka is biologische teelt erg belangrijk aan het worden. De verkoop loopt goed en het project zal ongetwijfeld ook in andere regio’s navolging kennen. Caritas Matara heeft voor de nodige machines gezorgd en begeleidt het project.

Water en sanitair Met de huizen werden ook toiletten vernietigd. Caritas herstelt deze toiletten, zowel bij particulieren als in scholen. Bovendien worden op sommige plaatsen nieuwe publieke toiletten gebouwd in samenwerking met de overheid.

Psychosociale hulp De Tsunami is voor de mensen in de getroffen regio, niet meer uit het geheugen te wissen. In elk gezin, in elke familie blijven de verhalen. Traumaverwerking is belangrijk. Het is een proces van lange duur, dat essentieel is bij de heropbouw in een rampgebied. Mensen moeten hun leven opnieuw in eigen handen kunnen nemen en de nodige energie kunnen opbrengen om opnieuw initiatieven te nemen. Zowel vrijwilligers als professionelen worden hierbij ingeschakeld. Caritas werkt heel veel met kinderen en doet dit op een ludieke manier in de vorm van tekenwedstrijden, sport en culturele activiteiten.

Rampenbeheer Na de Tsunamiramp wordt in Matara een centrum voor rampenbeheer opgericht door de overheid. Op vraag van het centrum financiert Caritas Matara in 2006 een motorboot waardoor het centrum niet langer een boot moet huren voor zijn reddingsacties. Hierdoor kan het urgentieteam veel sneller reageren en werden al levens gered. Net als onze lokale partner hechten we veel belang aan ‘disaster preparedness’. Met de nodige voorbereiding en kennis kunnen bij een volgende ramp immers veel mensenlevens gered worden. We geven daarom opleidingen aan zelfhulpgroepen en jongeren rond eerste hulp en het opzetten van een rampenplan met de gemeenschap.


19

Overzicht uitgaven Caritas Matara 2004 - 2007 in EUR – Tsunami (1) Sector

2005

2006

2007

Totaal

Landbouw

749,16

27.233,97

12.825,97

Onderwijs

17.076,31

48.384,04

29.931,39

95.391,73

Visvangst

10.331,96

80.450,76

2.240,00

93.022,73

Infrastructuur

15.089,46

67.581,00

36.352,90

119.023,36

6.449,46

68.633,82

141.969,79

217.053,08

2.156,42

27.717,35

29.873,77

343.011,68

411.244,54

771.945,86

7.417,31

17.373,64

24.790,95

174,43

856,82

1.031,25

2.275,07

1.291,21

3.566,28

647.318,49

681.803,62

1.396.508,10

Inkomstengenererende projecten Gemeenschapscentra Onderdak (2)

17.689,64

Water en sanitair Psychosociale hulp Rampenbeheer Totaal

67.385,99

40.809,10

(1) De bedragen betreffen alleen projectkosten en geen personeelskosten en of administratieve kosten. Caritas International België heeft op 32/12/2007 voor 1.962.619 EUR bijgedragen aan post-Tsunami-hulpverlening in Sri Lanka. (2) Totaal aantal huizen in Matara: 160 (122 in 2006 en 38 in 2007)

20


Getuigenis VRIJWILLIGERS AAN HET WERK De non-profit sector voor Sri Lanka Na de zondvloed herneemt het leven Hulpverleningsproject Sri Lanka: LBC-NVK, VVI, Vlaams Welzijnsverbond, Caritas Vlaanderen en Caritas International. De Tsunami ramp heeft een vloedgolf van solidariteit teweeg gebracht en mensen hebben massaal financieel gesteund. Maar misschien moeten we solidariteit voor onszelf zowel als voor hen die we willen helpen meer zichtbaar maken door aanwezigheid. Met deze overweging als uitgangspunt zijn het Verbond de Verzorgingsinstellingen, het Vlaams Welzijnsverbond en LBC-NVK (….) samen met Caritas Vlaanderen rond te tafel gaan zitten. Uit dat overleg groeide de idee om een oproep te doen naar het personeel om voor korte tijd naar Sri Lanka te gaan en er enkele weken de getroffen bevolking te helpen.

mensen een snelle behandeling dan moeten ze naar een arts die een privé-praktijk heeft, tegen betaling uiteraard. Voor de slachtoffers van de Tsunami die alles verloren hadden, was dit niet haalbaar en daardoor stapelden de medische problemen zich op. In drie scholen in Matara organiseerden de vrijwilligers traumacounseling voor kinderen die ouders, broers, zussen verloren hadden en in kampen leefden. Zij zorgden in de eerste plaats voor een luisterend oor en een warme omgeving om zo het verwerkingsproces te bespoedigen.

Shanika Chaturani woont met haar man en enig kind in Suduwella, Kottegoda, Deyiwangewatte, (district Matara). De Tsunami gooit hun leven compleet overhoop. Hun huis wordt overspoeld en gaat volledig in de vernieling. Alles wat ze hebben, wordt meegesleurd. Ook de naaimachines waarmee ze aan de kost komt. Met wat haar man verdient in het naburige textielfabriekje, kunnen ze nauwelijks de eindjes aan elkaar knopen. Ze hebben het geluk dat ze in aanmerking komen voor een huis voor Tsunamislachtoffers in Muttetuwatte. Het is daar dat Shanika de medewerkers van Caritas ontmoet die met de lokale bevolking vergaderingen organiseren en helpen bij het oprichten van zelfhulpgroepen. Shanika sluit zich aan bij de ‘Rashmi’groep die al snel 20 leden telt.

Gedurende 6 opeenvolgende periodes van telkens ongeveer 6 weken (beginnend op 6 september 2005 - eindigend 21 juni 2006) vertrok een ploeg van telkens 5 tot 8 gezondheidswerkers om hulp te verlenen aan de slachtoffers van de Tsunami in de regio Matara. Voor dit project werd er beroep gedaan op personeel van ziekenhuizen, rusthuizen, voorzieningen voor gehandicapten en geestelijke gezondheidszorg. Het ging om vrijwilligers, zowel artsen, verpleegkundigen, psychologen als pedagogen. 900 werknemers van bovenvermelde organisaties hebben zich kandidaat gesteld om ter plaatse te gaan helpen. Er zijn er uiteindelijk 42 vertrokken.

“We openen een bankrekening met de groep en de leden betalen maandelijks een kleine bijdrage die o.m. gebruikt wordt voor kleine leningen aan de groep. Caritas ziet dat we goed samenwerken en stelt naaimachines ter beschikking en geeft ons stoffen. Mijn man die wat kent van kleren ontwerpen, helpt me en langzaam maar zeker komen de bestellingen binnen en kan ik gaan verkopen. Na zes maanden al kan ik mijn eigen naaimachine kopen en de meest noodzakelijke spullen voor ons huis. Ik kan daarnaast nog iedere maand een beetje sparen. Op mijn bankrekening staan 1.000.000 Rupees.”

In Matara, een klein stadje, werd een medische verpleegpost opgezet die in de voormiddag consultaties en verpleging organiseerde. In de namiddag trok het team naar de vijf omliggende dorpen. In principe is de gezondheidszorg in de ziekenhuizen van Sri Lanka gratis maar door de veelheid aan medische problemen zijn er zeer lange wachtlijsten. Willen de

“Ik ben trots en dankbaar, als ik zie hoe we gevochten hebben om alle ellende van de Tsunami te boven te komen. Zonder de hulp van Caritas zouden we het nu niet zo goed hebben.”


21

Indonesië & Thailand THAILAND Omvang van de ramp: • 5.395 doden • 3.000 vermisten • 3.500 vernielde huizen • 3.300 vernielde boten De Thaïse overheid zorgt voor de eerste noden van de slachtoffers. Een groot deel van de bevolking heeft echter indirect te lijden onder de Tsunami. Deze mensen hebben geen overheidssteun gekregen. De terugval van het toerisme en de vernietiging van het ecosysteem (mangroves of wortelbomen), brengt grote werkeloosheid teweeg. Ook etnische minderheden zoals de Sea Gypsies en de illegale Birmanen die talrijk aanwezig zijn in deze regio, krijgen vaak geen overheidssteun. Het Caritasnetwerk heeft een programma van 4.073.397 EUR gerealiseerd over 3 jaar, vooral ten voordele van de meest kwetsbare bevolkingsgroepen in de provincies Phuket, Krabi en Phang Nga, de etnische minderheden en ook een minderheid van moslim mensen die geen steun ontvangen hebben van de overheid. Caritas International financiert het netwerkprogramma voor de meest kwetsbare en achtergestelde groepen met 176.359 EUR. Eind december 2007 is 146.359 EUR overgemaakt.

INDONESIË Heropbouw Boten Onderwijs Inkomstengenererende activiteiten Bouw van permanente huizen Psychosociale begeleiding

Noodhulp De lokale Caritasorganisaties hebben meegeholpen bij de identificatie van de lijken en met het begraven van de slachtoffers. Onze teams zijn verantwoordelijk voor 8 kampen met verplaatste personen en de dorpen in de omgeving (een 15 tal dorpen per zone). Er worden tijdelijke schuilplaatsen opgezet en eten, overlevingskits, kookgerief en kleren uitgedeeld. In de kampen zijn medische posten ingericht en mobiele klinieken trekken naar de omliggende dorpen.

22


Omvang van de ramp: • 165.000 doden • 700.000 verplaatste personen • 280.000 vernielde huizen • 70% van de boten is vernield Van de 322 miljoen EUR die het Caritasnetwerk bijeenbrengt gaat 152.276.534 EUR naar een driejarenprogramma voor Indonesië. We helpen hiermee ruim 800.000 personen. Caritas International België heeft geen operationele verantwoordelijkheid in Indonesië. We geven financiële steun aan de programma’s van het Caritasnetwerk in 2005 en 2006 voor een totaal van 346.359 EUR. Onze voornaamste partners ter plaatse zijn Caritas Nederland (Cordaid), Caritas Verenigde Staten (CRS), JRS (Jesuit Refugee Service) en ICMC (International Catholic Migration Commission).

Noodhulp De Caritasteams hebben uitvalsbasissen in Medan en Banda Aceh. Van daaruit vertrekken ze om de kleinere dorpjes in de regio hulp te bieden. De noodhulp (periode van 6 maanden) bestaat uit geneesmiddelen, levensmiddelen, kleren, muskietennetten, tijdelijke schuilplaatsen, psychologische begeleiding.

Heropbouw Water en sanitair Huisvesting Gezondheid Onderwijs Traumabegeleiding Inkomstengenererende projecten

Wij blijven helpen Caritas International rondt zijn Tsunamiprogramma’s af maar laat Azië niet los. Joeri Leysen, de laatste medewerker in rij die ter plaatse de Tsunamiprogramma’s voor ons opvolgde in Matara – Sri Lanka, werd in april 2007 vertegenwoordiger voor Azië met kantoor in Colombo. In april 2008 verhuist hij naar Bangkok. Met een vertegenwoordiger in Azië willen we onze aanwezigheid versterken en de nodige partnerschappen en samenwerkingsverbanden creëren voor een efficiënte hulpverlening bij rampen en de verdere ontwikkeling van achtergestelde gemeenschappen. Hieronder onze projecten die momenteel lopen in India en Sri Lanka.

INDIA Rampenplan De gemeenschapsprogramma’s die voorbereiden op rampen blijven verder lopen. We focussen op mensen die rechtstreeks getroffen zijn door de Tsunami en de meest kwetsbare en gemarginaliseerde groepen zoals de kastelozen, vrouwen, kinderen en mindervaliden. We kunnen natuurrampen niet vermijden, maar met een aantal preventieve maatregelen en een goede voorbereiding kunnen de gevolgen beperkt worden en de afhankelijkheid van derden gevoelig verminderd worden. Caritas International blijft deze projecten steunen. In een tweede fase concentreren de groepen zich trouwens niet enkel op toekomstige rampen maar op de algemene verbetering van hun levensomstandigheden.

Preventie van zelfmoord door voedselzekerheid Tijdens de voorbije drie jaar kende India een economische groei van acht procent. Dat bracht wel wat meer welvaart voor het land maar daar merken de boeren op het platteland niet veel van. In tegendeel! De armoede van deze bevolkingsgroep wordt steeds schrijnender. Verschillende oorzaken lig-

gen aan de basis. Ten eerste is er de uitputting van de landbouwgrond als gevolg van overexploitatie en een overmatig gebruik van pesticiden en chemische middelen. Er waren een aantal slechte oogsten door klimatologische omstandigheden. Ook de liberalisering van de markt en de overmacht van een aantal grote bedrijven leiden tot verminderde inkomsten. Veel boeren zien geen enkele uitweg meer en plegen zelfmoord. Voor de laatste tien jaar gaat het al om 25.000 boeren. Voor Caritas India en zijn partners mag er niet langer gewacht worden om de landbouwersfamilies te helpen.

steunt sinds september 2006 een Caritashulpprogramma voor verplaatste personen in de regio’s Batticaloa, Trincomalee, Jaffna, Mannar en Vanni. In grote lijnen gaat het om de toegang tot water (drinkwater maar ook voor koken en persoonlijke hygiëne), voldoende voedsel en het nodige gerief om eten klaar te maken, onderdak, kleren, lakens, sanitair en medische zorg. Caritas Sri Lanka organiseert eveneens trauma counseling (in groep en individueel) en steunt inkomstengenererende activiteiten.

Theeplantages In 2007 startte Caritas India met een voorbereidend project om in 2008 met het eigenlijke programma te beginnen. Tijdens de voorbereidende eerste fase werden er bijeenkomsten georganiseerd tussen de verschillende partners. Tijdens de tweede fase, het uiteindelijke programma, worden er mensen opgeleid om de noden te registreren en de mensen te mobiliseren. Een aantal pilootdorpen krijgt vorming in nieuwe landbouwtechnieken en bewaring van voedsel. Zij zullen als voorbeeld en als ‘leermateriaal’ dienen voor andere dorpen. Caritas International wil het project ook in de toekomst blijven financieren.

SRI LANKA Verplaatste personen in het noorden Sinds 1983 strijden guerrilla’s voor een zelfstandige Tamilstaat op het eiland. De Tamils (hindoes – taal Tamil) voelen zich gediscrimineerd door de Singalezen (boedhisten – taal Singalees) de grootste bevolkingsgroep. In 2002 werd een vredesakkoord afgesloten tussen de Tamiltijgers (LTTE) en de regering maar sinds de opheffing van het staakt-het-vuren begin 2008, laait het geweld weer in alle hevigheid op. Bomaanslagen en gerichte terreuracties jagen de Tamilbevolking in het noorden en het noordoosten van het land op de vlucht. De mensen zijn moe, ondervoed, getraumatiseerd. Caritas International

De Tamils in het noorden en het oosten hebben zich lang geleden in Sri Lanka gevestigd. De Tamils in het centrum en het Zuiden – de Indische Tamils – zijn van een andere afkomst. Ze zijn in de 19de eeuw als gastarbeiders uit het zuiden van India ‘ingevoerd’ om op de plantages te werken omdat men toen niet genoeg Singalezen vond die bereid waren voor de bezetter, de Engelsen, te werken. Theeplukkers wonen meestal erg geïsoleerd en in zeer slechte omstandigheden. Caritas International is samen met de lokale Caritaspartner gestart met een programma voor de bewoners van de theeplantages in Deniyaya (bisdom Galle) onder de naam ‘Community Development Service for Plantations’. Animatoren groeperen de bewoners van de plantage in kleine groepen en met elk van die groepen proberen ze de levensomstandigheden op kleinschalige wijze te verbeteren. Dit gebeurt met de goedkeuring van de eigenaars, zoniet is het project tot mislukken gedoemd. Caritas wil tevens het onderwijs promoten. Met avondklassen, studiebegeleiding en voorbereiding op examens hopen we meer kinderen in het officiële onderwijs te krijgen. Enkele knappe studenten krijgen beurzen. Een derde luik is gezondheid en sensibilisering rond hygiëne, aids, voeding. Caritas vindt het ook belangrijk dat de omwonende Singalese gemeenschap betrokken wordt bij de activiteiten op de plantages zodat er wederzijds een goede verstandhouding en respect kan groeien.


23

Caritas International Liefdadigheidstraat 43 1210 Brussel - België Tel: + 32 2 229 36 11 Fax: + 32 2 229 36 36 000-0000041-41 www.caritas-int.be

TSUNAMI JAAR HULPVERLENING

Recommend Documents