TRENDY STUDIE Lekensamenvatting
1-Titel: Een gerandomiseerde fase II studie naar de werkzaamheid van stereotactische radiotherapie (experimentele behandeling) versus chemo embolisatie met “drug-eluting beads” (standard behandeling) in patiënten met leverkanker (hepatocellulair carcinoom). De “TRENDY” studie (clinicaltrials.gov: NCT02470533). 2-Kankersoort: Deze studie wordt gericht aan de behandeling van patiënten met primaire leverkanker of kanker die is ontstaan in de lever zelf. Dit type kanker is bekend als hepatocellulair carcinoom. 3-Doel van de studie: Het doel van het onderzoek is om na te gaan of de stereotactische radiotherapie of stereotactische bestraling een betere en toch veilige behandelmethode is dan de bestaande standaardbehandeling door middel van chemo embolisatie. 4-Relevantie: Curatieve behandel opties voor hepatocellulair carcinoom (HCC) zijn chirurgie (leverresectie of levertransplantatie) en radiofrequentie ablatie (RFA). De succes kans van RFA om de tumor te stoppen in de groei wordt beperkt door de grootte en ligging van de tumor in de lever. De beste resultaten worden bereikt voor tumoren ≤ 3 cm. Patiënten die niet in aanmerking komen voor RFA zijn kandidaten voor transarteriële chemo embolisatie met de zogeheten “drug-eluting beads” (TACE-DEB). Stereotactische radiotherapie geeft een hoge bestraling dosis aan de tumor met maximale bescherming van het omringende normale weefsel. Bij deze techniek worden in totaal 6 behandelsessies toegediend. Voor iedere sessie wordt de positie van de tumor gecontroleerd en indien nodig worden aanpassingen gedaan om de tumor te bestralen met een precisie van millimeters. Een internationale HCC expertgroep heeft geadviseerd om tijd tot progressie (TTP) te kiezen als primair eindpunt voor fase II gerandomiseerde studies. TTP betekent geen groei van de behandelde tumor of geen ontwikkeling van nieuwe tumoren van dezelfde soort binnen en buiten de lever. Ondanks dat de hoeveelheid beschikbare data beperkt is, is de beste gepubliceerde mediaan TTP van TACE-DEB 16 maanden en voor stereotactische radiotherapie 36.5 maanden in een min of meer vergelijkbare populatie. In de huidige studie zullen patiënten worden geïncludeerd die niet in aanmerking komen voor resectie of voor RFA. Voor zover ons bekend, is dit de eerste studie in de wereld die TACE-DEB vergelijkt met stereotactische radiotherapie. Deze studie kan een grote invloed hebben op de controle van de ziekte en de ontwikkeling van een nieuwe standaard behandeling met een meer
1 van 5
TRENDY STUDIE Lekensamenvatting
radicale/curatieve intentie voor deze patiënte populatie. 5-Fase studie: Het betreft een fase II gerandomiseerde studie die uitgevoerd zal worden in Nederlandse en buitenlandse (Europese) academische ziekenhuizen. 6-Loting: Ja. Om te beoordelen of de stereotactische radiotherapie beter werkzaam is dan de chemo embolisatie, worden de deelnemers aan het onderzoek in 2 groepen verdeeld. Om de verdeling zo correct mogelijk te houden, wordt de verdeling bepaald door loting. Die loting wordt randomisatie genoemd. De behandelend arts en de onderzoekers hebben geen invloed op de uitslag van de loting. Alle deelnemers hebben een gelijke kans om een bepaalde behandeling te krijgen. 7-Aantal patiënten nodig voor de studie: In totaal zijn 100 deelnemers nodig voor de studie (50 patiënten per arm). 8-Voorwaarden om deel te nemen aan deze studie: Er zijn gegevens in de literatuur die erop wijzen dat de tijd tot progressie (geen groei van de behandelde tumor of geen ontwikkeling van nieuwe tumoren van dezelfde soort) bij patiënten die zijn behandeld met stereotactische bestraling mogelijk langer is dan bij chemo embolisatie. We zullen dit aan het eind van het onderzoek kunnen vaststellen. 9-Studie opzet:
I N
Hepatocellulair carcinoom:
Behandeling optie 1
-Niet in aanmerking voor operatie of voor radiofrequentie ablatie A A N M E R K I N G
-Overbruggen periode tot transplantatie -Nood van tumor verkleining om in aanmerking te komen voor transplantatie -Gecompenseerde Pugh graad A)
levercirrose
(Child-
-Één tumor (met maximal twee satellites) ≤ 6 cm
L O T I N G
Chemo embolisatie (Maximaal 4 sessies in een periode van zes maanden)
Behandeling optie 2 Stereotactische radiotherapie (48 Gy – 54 Gy in 6 behandeling sessies gegeven om de dag gedurende 2-2.5 weken)
2 van 5
TRENDY STUDIE Lekensamenvatting
10-Studie-eindpunten: Het primaire eindpunt van de studie is te meten hoe lang de patiënt met de ziekte in en buiten de lever onder controle is vanaf de randomisatie of loting. De secundaire eindpunten zijn overleving, tijd tot toename of progressie van de behandelde tumor, reactie van de behandelde tumor (verdwenen, kleiner, stabiel, groter), bijwerkingen en kwaliteit van leven verbonden aan de behandeling. 11-Bijwerkingen: Bijwerkingen van chemo embolisatie zijn in het algemeen beperkt. Er is een lage kans van bloeding, infectie, misselijkheid, braken, pijn en verslechtering van de leverfunctie met ernstige leverfunctie stoornissen. Om het risico van leverbijwerkingen te minimaliseren gebruikt men voor stereotactische radiotherapie een formule die gaat bepalen welke maximale bestralingdoses wij veilig kunnen geven met een lage kans van bijwerkingen. De kans van leverbijwerkingen, de zogenoemde “classic radiation induced liver disease” (ascites of waterbuik met opzwelling en verhoogde leverbloedwaarden) is te verwachten ≤ 5%. Er is een laag risico te verwachten van bloeding in patiënten met verhoogde portale drukte (portale hypertensie). Dit omdat alleen patiënten met een beperkte kans van bloeding aan deze studie mee kunnen doen. Het risico van bijwerkingen (perforatie) van andere organen die dichtbij de lever zijn gelokaliseerd, zoals maag, darm en slokdarm is laag. Om dit te voorkomen worden internationale aanbevelingen betreffende bestraling doses gebruikt. Indien markers (kleine gouden staafjes) rond de tumor geplaatst moeten worden, kunt u een extra bezoek aan het ziekenhuis verwachten. Deze markers zijn bedoeld om de beweging te meten van het gebied waar de tumor zich bevind of het gebied in de lever te markeren waar de tumor ligt. Indien de radiotherapeut het noodzakelijk acht om in uw situatie markers te implanteren dan zal de implantatie moeten worden uitgevoerd door een team van gespecialiseerde interventie radiologen. De kans op complicaties is laag. De belangrijkste complicatie die eventueel kan voorkomen is een bloeding in de lever. Om dit zo snel mogelijk te behandelen blijven de patiënten rond 4-5 uur opgenomen na de implantatie. Voordat de marker implantatie kan plaatsvinden, moet u tijdelijk gestopt zijn met het gebruik van bloed verdunnende middelen, indien dat bij u van toepassing is. 12-Belasting en risico voor de patiënt (experimentele arm ten opzichte van de standaard arm): Voor de behandeling met chemo embolisatie wordt u twee tot drie dagen in het ziekenhuis opgenomen. De procedure zal tijdens de opname plaatsvinden. Tot 4 chemo embolisatie proceduren zijn in deze studie toegestaan met een periode tussen behandeling en behandeling van 6 weken. 3 van 5
TRENDY STUDIE Lekensamenvatting
Indien u loot voor de stereotactische radiotherapie is de totale behandelduur 2-3 weken. In deze periode ontvangt u in totaal 6 bestralingssessies (stralingsfracties). Een bestralingssessie duurt ongeveer 20-45 minuten per keer. Hoe lang een sessie duurt varieert. Dit in verband met de apparatuur die gebruikt wordt en de complexiteit van het bestralingsplan. Er zit ongeveer 48 uur tussen twee behandelsessies. Indien u loot voor de stereotactische radiotherapie zal er eerst een planning CT onderzoek moeten plaatsvinden. Soms wordt vóór of na de planning CT een MRI of PET-CT onderzoek gedaan met contrastvloeistof. Deze afbeeldingonderzoeken zijn nodig om de radiotherapie op de juiste plaats en in de juiste dosis te geven. Voor de stereotactische bestraling heeft u in totaal 7 bezoeken aan het ziekenhuis in het kader van voorbereiding (planning CT) en zes bestralingssessies nodig. Indien markers (kleine gouden staafjes) rond de tumor geplaatst moeten worden, kunt u een extra bezoek aan het ziekenhuis verwachten. Deze markers zijn bedoeld om de beweging te meten van het gebied waar de tumor zich bevind of het gebied in de lever waar de tumor ligt te markeren. Indien de radiotherapeut het noodzakelijk acht om in uw situatie markers te implanteren dan zal dat ongeveer 2 weken vooraf gaande aan de behandeling plaatsvinden. Voor beide behandelmethoden in het kader van de studie (dus voor zowel de chemo embolisatie als voor de stereotactische radiotherapie) geldt dat het effect op de tumor, lichamelijk onderzoek en bijwerkingen volgens een bepaald schema zal worden opgevolgd. Ook de desbetreffende kwaliteit van leven vragenlijsten zullen door deelnemers in beide groepen worden ingevuld. 13-Deelnemende ziekenhuizen: Dit onderzoek wordt in 7 verschillende academische ziekenhuizen in Nederland en 4 academische ziekenhuizen in het buitenland uitgevoerd. In Nederland: -Erasmus MC Kanker Instituut -UMC Utrecht -Leiden UMC . -Vrije Universiteit Amsterdam MC -Academisch Medisch Centrum -UMC St Radboud -UMC Maastricht
4 van 5
TRENDY STUDIE Lekensamenvatting
In het buitenland: -UZ Leuven (Belgie) -UZ Antwerpen -University Center Oscar Lambret (Frankrijk) -Zurich University Hospital (Zwitserland) 14-Studie coördinatoren: Hoofdonderzoeker: Mevrouw dr. A. Méndez Romero, radiotherapeut-oncoloog. Co-Hoofdonderzoeker: De heer dr. A. Moelker, interventie radioloog. 15-Initiatiefnemers: Erasmus MC. Sponsor: KWF. Geen andere sponsor 16-Wat is de duur van de hele studie? Circa 4 jaar. 17-Hoe worden de resultaten teruggekoppeld aan de patiënten? Doormiddel van publicaties en presentaties voor de Nederlandse Leverpatiënten Vereniging.
5 van 5