Trauma en relaties: Het energiemodel van zelfcontrole bij huiselijk geweld x
Catrin Finkenauer
Zelfcontrole Het vermogen om (1) gewoontes te veranderen en (2) gedrag, gedachten en emoties te reguleren en aan te passen aan standaarden en normen (intern of extern) (e.g., Baumeister, Heatherton, & Tice, 1994)
6 domeinen van zelfcontrole • • • •
• •
Emotie regulatie Gedachten controleren Impulsen beheersen Concentratie en aandacht Gedragsmodificatie Besluiten nemen
WHITE BEAR
Zelfcontrole is wenselijk
Goed voor het individu
Bron: de Ridder, Lensvelt-Mulders, Finkenauer, Stok, & Baumeister, 2011
Goed voor het individu n = 50 studies, steefproefgrootte = 15,455 respondenten Effect size |ρ| = .26 Meer wenselijk gedrag – School- en werkprestaties – Lichamelijke activiteit en sport – Gezonde voeding – Veilige seks –...
Minder onwenselijk gedrag
– Drugs- en alcolhol
– – – – – –
gebruik Delinquentie Ziekteverzuim Passiviteit Impulsieve uitgaven Te veel eten ...
Goed voor de relatie
Bron: Finkel, DeWall, Slotter, Oaten, & Foshee, 2009; Vohs, Finkenauer & Baumeister, 2011;
Samenwerkingen: Asuman Buyukcan, Susan Branje, Rutger Engels, Tom Frijns, Skyler Hawk, Loes Keijsers, Peter Kerkhof, Charlotte Vinkers
Geweld
Intrusief gedrag
Agressie Conflict Inconsistentie
Construtieve conflictoplossing Accomodatie Vergevensgezindheid Beloftes houden
Acceptatie
Bron: Finkenauer & Righetti, 2011; Righetti, Rusbult & Finkenauer, 2011; Kubacka, Finkenauer, Rusbult, & Keijsers, 2010
Goede relationele effecten
Bron: Righetti & Finkenauer, 2011; Buyukcan-Tetik, Finkenauer, Siersema, et al., 2014
Volwassenen en kinderen gebruiken hun waarneming van de zelfcontrole van anderen als indicatie voor hun betrouwbaarheid
Hoe weten we of iemand hoge zelfcontrole heeft? • Simpel door de observatie van
gedrag dat zelfcontrole vereist – Pro-relationeel gedrag signaleert dat iemand hoge zelfcontrole heeft – Individueel gedrag dat zelfcontrole vereist
Waargenomen zelfcontrole en vertrouwen Zelfcontrole Partner A
Gedrag Partner A
Waarneming zelfcontrole Partner B
Vertrouwe n Partner B
Bron: Buyukcan-Tetik, Finkenauer et al., 2014; Muusses, Finkenauer, & Kerkhof, 2013
Energiemodel van zelfcontrole •
Zelfcontrole vergt energie en energiebronnen kunnen opraken
Energiemodel van zelfcontrole
Energiemodel van zelfcontrole • Waarom is dit belangrijk? – Uitputting door opeenvolgende eisen (Hagger et al., 2010)
– Uitputting door te veel eisen tegelijkertijd
Family violence Family Violence
Huiselijk geweld “A global health problem of epidemic proportions.” (Dr. Margaret Chan, WHO DirectorGeneral)
Energiemodel van zelfcontrole bij huiselijk geweld • Gevolgen zijn vernietigend voor iedereen die ermee te maken heeft • Huiselijk geweld is geen geïsoleerd probleem • Grote verscheidenheid aan stressoren – Financiële problemen – Werkeloosheid – Continue waakzaamheid – Conflict – Onvoorspelbare en ongeorganiseerde huishoudens
• Onverenigbaar met hoge zelfcontrole
Huiselijk geweld en stressoren leiden tot uitputting zelfcontrole
Huiselijk geweld & Stressoren
• • • • •
SES Posttraumatische Stress Bedreiging Conflictueuze relaties ...
Uitputting van zelfcontrole
•
Gedragsmatige, emotionele, en cognitieve zelfcontrole
Bron: Evans & Schamberg, 2009; Fantuzzo et al., 1998; Mani et al., 2013; Mueller et al., 2010
Uitputting zelfcontrole houdt huiselijk geweld en stressoren in stand
Uitputting van zelfcontrole • Gedragsmatige, emotionele, en cognitieve zelfcontrole
Bron: Finkel et al., 2009; Mani et al., 2013;
• • • • •
Huiselijk geweld & Stressoren SES Posttraumatische Stress Bedreiging Conflictueuze relaties ...
Uitputtende factoren verbonden met huiselijk geweld In 3 studies bij individuen die blootgesteld waren aan huiselijk geweld (n = 102) Traumatische ervaringen – PTSS symptomen
belemmeren zelfcontrole (e.g., herbelevingen; slaapstoornissen; prikkelbaarheid) – Associatie gaat beide kanten op (Walter et al., 2010)
Chaotisch huishouden – Ongewenste stimulatie en overlast – Weinig aandacht voor individuele behoeften (Valiente et al., 2007)
Mensen die blootgesteld zijn aan huiselijk geweld hebben minder zelfcontrole
• Niet omdat ze het niet kunnen of niet
willen! • Energiemodel van zelfcontrole: situatie en omstandigheden putten energie uit – Huiselijk geweld (daders, getuigen, & slachtoffers) – Huiselijke chaos – Post-traumatische stress
• Belangrijke praktische implicaties
Implicaties voor interventies • Huiselijk geweld en stressoren
aanpakken – SES, financiële onzekerheid – Bedreiging verminderen veiligheid – Chaos Routines en voorspelbaarheid • Versterking van zelfcontrole – Spelletjes, aerobics, martial arts, yoga, en
mindfulness (Diamond & Lee, 2011) – Oefenen (gewoontes aan pakken Finkel et al., 2009)
Relationele implicaties
Onder slachtoffers trauma, is het vertrouwen in anderen vernietigd, en is de sleutel tot herstel.
Hoe kan je vertrouwen herstellen?
Herstel van vertrouwen • Volwassenen en kinderen gebruiken
waarneming van zelfcontrole als een graadmeter voor betrouwbaarheid.
• Praktische implicaties – Richtlijnen voor relatiepartners
(ouders) van getraumatiseerde mensen (beloftes, routines, regels consequent naleven)
Conclusie • Zelfcontrole is cruciaal voor – Individueel en relationeel welzijn – Relaties profiteren van zelfcontrole • Instandhouden goede relaties • Repareren slechte relaties
– Meer onderzoek naar relationele
effecten: • Herstel vertrouwen • Invloed van ouderlijke zelfcontrole op herstel van trauma bij kinderen
Dankzij geweldig teamwork
Zelfbeheersing speelt een centrale rol in relaties en bij (herstel van) huiselijk geweld
Bedankt!
