TRAININGSDAG
HANDLEIDING Hoe organiseer je een trainingsdag voor studenten en MKB-werknemers op het gebied van Duurzame energie en de toepassing hiervan in de praktijk
Inhoudsopgave 1. Introductie 1.1 Doelstellingen 1.2 Van theorie naar praktijk 2. Voorbereiding 2.1 Aan de slag 2.2 Budget 2.3 Doelstelling van het evenement 2.4 Doelgroep 3. Vormgeving van het evenement 3.1 Mogelijke agendapunten (kies er 3-5) 3.2 De C-Test online trainingsmodules (korte samenvatting) 4. Planning 4.1 Het vermijden van veel voorkomende fouten 4.2 De laatste loodjes 5. Evaluatie
Voorwoord Deze handleiding beschrijft stap voor stap hoe je een trainingsdag voor studenten organiseert op het gebied van Duurzame energie en de toepassing hiervan in de praktijk. Deze handleiding is bestemd voor docenten binnen het beroepsonderwijs die graag een kijkje willen nemen buiten het klaslokaal. Een praktische trainingsdag brengt studenten in contact met hun latere beroepenveld. Ze zullen waardevolle kennis opdoen door de geleerde theorie toe te passen in de praktijk. Dit doen ze samen met de werknemers (oud-studenten), die ze dingen kunnen leren over de dagelijkse praktijk in hun werk. Er zijn verschillende manieren waarop je een dergelijk evenement kunt organiseren. Deze handleiding bevat verschillende voorbeelden en ideeën. Deze handleiding is samengesteld binnen het kader van het C-TEST project. Dit is een project waarin partners uit verschillende Europese landen samenwerken. Samen hebben ze een meertalig online leerplatform ontwikkeld met 5 modules over: Zonne-energie, Windenergie, Waterenergie, Biomassa energie en Geothermische energie. Daarnaast zijn er nog drie extra modules over Afvalverwerking & recycling, Energie-efficiëntie en Milieubewustzijn. Alle modules worden ondersteund door video’s, praktische opdrachten en meerkeuzevragen. De online training is zodanig ontwikkeld dat een deelnemer deze individueel kan volgen, zowel thuis als op het werk of op school. Het is een modulaire cursus wat betekent dat de modules los van elkaar kunnen worden gevolgd maar de cursus kan ook als een volledig geïntegreerde cursus worden gevolgd.
De gratis online training is te volgen op www.c-test.eu
1. Introductie
1.1 Doelstellingen
De belangrijkste doelstelling van deze trainingsdag is het in contact brengen van studenten met werknemers, bij voorkeur actief in de groene sector. Het doel hierbij is om kennisuitwisseling te faciliteren zodat beide partijen, zowel het bedrijf als de studenten, hiervan kunnen profiteren. Het wordt aangeraden eigen doelstellingen voor het evenement te formuleren zoals bijvoorbeeld het aantal deelnemers en of het programma naar alle tevredenheid van de deelnemers is verlopen. Studenten • Het beter begrijpen van duurzaamheid, ook met het oog op de toekomstige werkplek • Netwerken met bedrijven (kan handig zijn in verband met toekomstige stages of vacatures) • Beter begrijpen door het toepassen van de theorie in de praktijk Docenten beroepsonderwijs • Beter op de hoogte van de werkelijke praktijk • Betere aansluiting van het curriculum op de gevraagde werkvaardigheden • Beter kunnen motiveren en inspireren van studenten Ondernemers/werknemers • Scholing of bijscholing op het gebied van duurzaamheid • Relevante workshops • Toekomstige werknemers voorzien van input • Beter begrip van studenten tijdens stages
1.2 Van theorie naar praktijk
We nemen als uitgangspunt dat je van plan bent een trainingsdag te organiseren, waar MBO-studenten en werknemers hun kennis kunnen toepassen in de praktijk. De studenten zullen waardevolle kennis opdoen door de geleerde theorie toe te passen in de praktijk. Dit doen ze samen met de werknemers (oud-studenten), die ze dingen kunnen leren over de dagelijkse praktijk in hun werk. Deze trainingsdag is toegankelijk voor MBO-studenten en oud MBO-studenten, momenteel werkzaam bij een MKB in de regio. Tijdens deze trainingsdag worden theorie en praktijk gecombineerd en geeft het studenten de mogelijkheid om te leren van werknemers op de werkvloer.
Hoe organiseer je een geslaagde trainingsdag? Het belangrijkste punt is een goede voorbereiding. Met de juiste mensen, de juiste locatie en de juiste invulling van de trainingsdag, verhoog je de kans op een geslaagde trainingsdag!
2. Voorbereiding
2.1 Aan de slag
Tijdens de voorbereidingen is het belangrijk een vaste docent aan te stellen die het contact met de bedrijfsvertegenwoordiger onderhoudt. Om de trainingsdag succesvol te laten verlopen is het noodzakelijk om het bedrijf vanaf het begin bij de organisatie van de trainingsdag te betrekken, zodat ook zij het gevoel krijgen er een succes van te willen maken. Je kunt beginnen ze erbij te betrekken door ze te overtuigen van hun deelname. Dit doe je door ze duidelijk te maken wat de voordelen en toegevoegde waarde voor het bedrijf zijn als ze meedoen aan deze trainingsdag. De volgende stap zou het plannen van de dag kunnen zijn in samenwerking met het bedrijf. Het beste is om met één contactpersoon (het liefst de manager) te werken, zodat communicatiefouten kunnen worden voorkomen. Punten die aan bod komen bij de planning zijn: faciliteiten, deelnemers, thema (selectie van onderwerpen en/of praktijkopdrachten), tijdsindeling etc.
2.2 Budget
Aangezien de trainingsdag wordt gehouden bij het bedrijf, zijn er geen hoge locatiekosten. Hoogstwaarschijnlijk beschikt het bedrijf over de benodigde faciliteiten. Je kunt ook kosten besparen als je een gastspreker uit je eigen netwerk uitnodigt (een oud-college of huidige college bijvoorbeeld). Al met al hoeft het evenement niet veel te kosten. Vervoer is een andere kostenpost waarmee rekening moet worden gehouden. Dit hangt ervan af of je gezamenlijk vervoer (een bus bijvoorbeeld) hebt geregeld of dat de studenten met eigen vervoer naar de locatie komen.
2.3 Doelstelling van het evenement
Eén van de belangrijkste factoren voor een succesvolle trainingsdag is de doelstelling van het evenement. Is het hoofddoel studenten een toepassing van de theorie in de praktijk te laten zien? Of is het hoofddoel de werknemers de theorie te leren? Hoe kan jouw evenement helpen de doelgroep meer over duurzaamheid te leren? De opzet van het programma wordt in belangrijke mate bepaald door de doelstelling van die dag. Wees daarom niet bang om voorafgaand aan de trainingsdag feedback te vragen van de studenten en werknemers. Met behulp van deze feedback kun je het programma eventueel verbeteren. Om het evenement nog aantrekkelijker te maken wordt aangeraden een gastspreker uit te nodigen die beschikt over waardevolle kennis op het gebied van duurzame energie en alternatieve energiebronnen.
2.4 Doelgroep
Nu je een duidelijk beeld hebt van de doelstelling van het evenement, is het nu tijd om de doelgroep te bepalen. Het evenement zal alleen een succes zijn als de doelgroep aansluit bij de invulling van de trainingsdag. De belangrijkste focus ligt op: • De studenten • De werknemers (het bedrijf) • De gastspreker (afhankelijk van het programma) De MBO-docent en de bedrijfsmanager kunnen het evenement in goede banen leiden.
3. Vormgeving van het evenement
Een evenement kan op verschillende manieren worden georganiseerd. Daarom is het belangrijk dat de vorm wordt afgestemd op de inhoud van de trainingsdag. In dit geval kan het de bedoeling zijn dat er kennis wordt gedeeld tussen werknemers, management en studenten. De 10 punten op de volgende pagina’s kunnen dienen ter inspiratie voor de invulling van het evenement. We adviseren om 3 tot 5 geschikte items uit te kiezen. Echter, het meest belangrijk blijft het onderwerp dat tijdens de trainingsdag wordt behandeld. Je kunt daarbij een keuze maken uit de 8 onderwerpen van onze online cursus. Het is ook mogelijk een ander ‘clean tech’ onderwerp te kiezen indien dit meer van toepassing is op jouw evenement. Als het onderwerp (de basis van het evenement) duidelijk is, is het handig om dit met het bedrijf te bespreken. Zij kunnen dan aangeven in welke zin zij met het onderwerp te maken hebben en ook gerelateerde problemen voorleggen. Als je bekend bent met de problemen die het bedrijf heeft, kun je op basis hiervan het discussiepanel leiden en een betere vorm geven aan het evenement. Elk onderdeel bij de mogelijke agendapunten kan tussen een half uur tot een uur duren.
3.1 Mogelijke agendapunten (advies: kies er 3 tot 5) 1) Introductie Bij elk evenement hoort een geschikte introductie, dus ook jouw evenement. Bepaal vooraf wie de introductie verzorgt: de bedrijfsmanager of jijzelf. Het zou perfect zijn als je begint met een boeiende opening, bijvoorbeeld een probleemstelling, een rollenspel of iets vergelijkbaars. Ook dient in de introductie een eerste indruk gegeven te worden van het bedrijf en de school, zodat alle deelnemers weten met wie ze te maken hebben. 2) Rondleiding Na de introductie kan er een rondleiding binnen het bedrijf plaatsvinden gevolgd door een discussieronde om toekomstige trends te verbeteren of te vinden. Er kan natuurlijk ook een andere invulling worden gekozen die geschikt is voor de trainingsdag. Dit soort evenementen vereist een goede samenwerking en goed overleg met het bedrijf. Houd hier rekening mee. De rondleiding zou kunnen laten zien hoe de opwekking van zonne-energie van het desbetreffende bedrijf werkt, zodat de studenten kunnen ervaren hoe het in het echt werkt en vervolgens kunnen vergelijken met de theorie in de module ‘Zonne-energie’ van het C-TEST e-learning platform. De studenten kunnen samen een kijkje nemen bij de zonne-energie systemen van het bedrijf. De werknemers kunnen hun rol in dit werkproces en hun functie in het algemeen toelichten en vervolgens met de studenten alle processen en stappen doorlopen. De studenten bekleden de rol als waarnemers en maken hierbij aantekeningen.
3) Discussiepanel Bij dit onderdeel kunnen studenten en werknemers naar aanleiding van de observaties tijdens de rondleiding in het bedrijf met elkaar in discussie treden en verbeterpunten aanvoeren. De discussie hangt heel erg af van de voorafgaande observaties (praktijk) en de kennis opgedaan in de online trainingsmodule (theorie). De docent kan hier fungeren als onafhankelijk persoon die de discussie faciliteert. 4) Gastspreker Als er een gastspreker aanwezig is, is dit het moment om hem of haar bij de discussie te betrekken. Vaak zijn zij in staat een positieve impuls aan de discussie te geven en kunnen door alle partijen toekomstige trends worden besproken. 5) Quiz Een ander idee is om een quiz voor te bereiden op basis van de 8 modules of een mix hiervan. Je kunt hierbij gemengde teams maken bestaande uit werknemers en studenten. Om het leuker te maken, zou je het winnende team kunnen belonen met een prijs. De self-assessment vragen aan het einde van elk module-onderdeel op het C-TEST online platform kunnen dienen als inspiratiebron voor het bedenken van geschikte vragen. 6) Praktijkopdracht Voorbeeld: Praktijkopdracht ‘Creëer je eigen lamp’, beschikbaar op het C-TEST online platform. In principe gaat het bij deze opdracht om het creëren van je eigen lamp met beperkte materialen en zonder elektriciteit. Hierbij wordt op een leuke en technische manier zonlicht en de verspreiding hiervan uitgelegd en ook hoe je gebruikmaakt van afval, in dit geval voor iets heel anders. Deze simpele oplossing heeft al 200.000 huizen in de Filipijnen voorzien van licht.
7) Lessen voor de werknemers (van belang voor de manager) Als MBO-docent beschik je over voldoende kennis op het gebied van duurzaamheid. Om een win-win situatie te creëren voor zowel de docent als de werknemers, kun je met de manager bespreken wat voor training of kennis met betrekking tot een bepaald onderwerp de nodige aandacht verdient onder de werknemers. Als je dit hebt besproken, kun je een korte les gaan voorbereiden. 8) Studenten daadwerkelijk aan het werk (onder begeleiding van de werknemers) Ook kun je ervoor kiezen de studenten het echte werk te laten ervaren (onder begeleiding van de werknemers). Gedurende een half uur tot een uur voeren de studenten de werkzaamheden van de werknemers uit. Daarna kan erover gediscussieerd worden. 9) Innovatie sessie Studenten, werknemers, de manager en de docent werken samen in teams om een oplossing te vinden voor de verbetering van een actueel probleem of trend binnen het bedrijf. Jij als docent of de manager presenteert een bepaald verbeterpunt en vervolgens worden er groepjes van studenten en werknemers gevormd die moeten komen met oplossingen voor het genoemde verbeterpunt. Een andere aanpak is om een actuele trend binnen het gekozen onderwerp te bespreken en vervolgens manieren te bedenken hoe deze actuele trends in het bedrijf te implementeren. 10) Het bekijken van een video over een trend met betrekking tot het gekozen onderwerp (één van de modules) gevolgd door een discussie Hierbij kunnen alle deelnemers een video bekijken over een actuele trend of ontwikkeling op het gebied van een bepaald onderwerp gerelateerd aan het programma en hier vervolgens over discussiëren. Discussieer bijvoorbeeld over in hoeverre deze trend invloed heeft op de toekomst van dit bedrijf, over hoe het de manier van werken, de verkoop van het product en de aanschaf van de inventaris zal veranderen. Er zijn voorbeelden verkrijgbaar in de online c-test modules.
3.2 C-TEST online trainingsmodules (korte samenvatting)
De C-TEST online cursus bestaat uit 8 modules welke de basis vormen van de trainingsdag. Ze zijn verkrijgbaar via www.c-test.eu. Je kunt één of meerdere modules kiezen als basis voor de trainingsdag. Om je een idee te geven waar de modules over gaan, wordt hieronder een korte samenvatting van de modules gegeven. Zonne-energie Het doel van deze module is een beter begrip van zonne-energie en de toepassing hiervan. Eerst worden belangrijke concepten en termen beschreven als straling, licht, het fotovoltaïsche effect en heliostaten. Vervolgens worden er twee principes van zonne-energie toegelicht: passieve en actieve systemen. Windenergie Het doel van deze module is de kennis met betrekking tot de windenergie vergroten en beter inzicht verschaffen in de mogelijke toepassing hiervan. Windenergie is in essentie een vorm van zonne-energie doordat de aarde ongelijkmatig wordt opgewarmd door de zon. Aangezien er bijna altijd overal wind is, is het als sinds mensenheugenis in gebruik. Bovendien is deze energiesoort tegenwoordig erg populair omdat het geen restafval en luchtvervuiling produceert. Waterenergie Het doel van deze module is een beter begrip van waterenergie en de toepassing hiervan. Eerst worden belangrijke basistermen toegelicht zoals watercyclus, waterstroming en waterenergie. Het voornaamste bouwtechnische onderdeel van een waterkrachtcentrale is de Hydroturbine. In deze turbines wordt mechanische energie uiteindelijk omgezet in elektrische energie.
Energie uit biomassa Deze module geeft je inzicht in de wereld van biomassa. Biomassa is een soort brandstof die in vele vormen en grote hoeveelheden beschikbaar is. Biomassa is biologisch materiaal gewonnen uit levende of recent levende organismen. Vaak wordt gedacht dat biomassa uitsluitend uit plantaardig materiaal bestaat, maar biomassa kan zowel betrekking hebben op plantaardig of dierlijk materiaal. Geothermische energie Geothermische energie is afkomstig uit de warmte van de aarde. Het is schoon en duurzaam. De bronnen voor aardwarmte liggen aan de oppervlakte van de aarde tot heet water en heet gesteente enkele kilometers beneden de aardoppervlakte en zelfs nog dieper tot extreem hoge temperaturen van gesmolten gesteente, ook wel magma genoemd. Afvalverwerking & Recycling In deze module wordt uitgelegd wat afvalverwerking en recycling inhoudt en waaruit afval ontstaat. Ook worden de positieve kanten van afval belicht, bijvoorbeeld het gebruik van afval voor het opwekken van energie. Deze module beschrijft verschillende soorten afval en hoe deze efficiënt te verwerken zijn. Energie-efficiëntie In deze module leer je hoe je eenvoudige veranderingen kan toepassen bij het gebruik van verschillende soorten energie om er zo voor te zorgen dat je de energie efficiënt gebruikt. Kort samengevat, het beschrijft de manieren waarop je bronnen en energie op een efficiëntere manier kunt gebruiken. Milieubewustzijn Deze module richt zich voornamelijk op het bijbrengen van milieubewustzijn en verklaart termen als duurzaamheid, milieubewustzijn, broeikaseffect, kooldioxide, ozonlaag, opwarming van de aarde etc.
4. Planning
Er zijn veel dingen waarmee je rekening moet houden bij het plannen van het evenement. De planning van de trainingsdag begint al 4 maanden voorafgaand aan de dag zelf. Het organisatieteam van het evenement moet er rekening mee houden dat de dag van het evenement niet vlak voor, na of in een vakantie valt en ook niet tegelijk met een groot sportevenement bijvoorbeeld. Houd er tevens rekening mee dat als de trainingsdag midden op een werkdag plaatsvindt, de werknemers niet aan het werk kunnen wat ten nadele komt van het bedrijf. Plan het evenement daarom in de laatste uurtjes van de werkdag of werkweek en doe dit in overleg met de manager. Aan de andere kant is het wel handig om het evenement te plannen op een gewone werkdag zodat de dagelijkse werkzaamheden en processen kunnen worden laten zien.
16 tot 3 weken voor het evenement 1. Doelstellingen en motivatie zijn helder 2. Het eerste contact met het bedrijf is gelegd 3. De vorm waarin het evenement plaatsvindt is vastgesteld en een concept programma is opgezet 4. In het geval van een gastspreker wordt deze geboekt 2 tot 1 weken/week voor het evenement 1. Communicatie tussen het bedrijf en jouw organisatieteam over het programma en de faciliteiten 2. Regel geluid, beeld, etc. 3. Breng iedereen nogmaals op de hoogte van de datum waarop de trainingsdag plaatsvindt 4. Bekijk het programma of er enige veranderingen nodig zijn 5. Bespreek het programma en de doelstellingen met de gastspreker 6. Koop een prijs voor de winnaar van de quiz (indien een quiz op de agenda staat) Op de dag zelf 1. Maak de ruimtes klaar 2. Bedankje voor het bedrijf? 3. Controleer audio, beeld, etc. 4. Maak de volgorde van de agendapunten duidelijk aan de mensen die jou helpen (manager etc.) 5. Verwelkom de gasten met een kort welkomstpraatje 6. Neem foto’s tijdens het evenement 7. Registratieformulier / misschien zelfs een hard copy evaluatieformulier
4.1 Het voorkomen van veel voorkomende fouten
Over het algemeen worden er bij het organiseren van evenementen wel een fouten gemaakt die je het liefst wilt voorkomen. Onderstaande lijst weergeeft de meest voorkomende fouten tijdens het plannen van een evenement. 1. Het niet bevestigen van data Zorg ervoor dat alle relevante data vooraf bij de betrokkenen bekend zijn. 2. Het niet voorbereiden van de locatie Ondanks het feit dat het evenement plaatsvindt bij het bedrijf, dien je vooraf toch te controleren of alle gewenste faciliteiten (ruimte, stoelen, beamer, audio, tv scherm, laptops, etc.) aanwezig zijn en ook goed functioneren. Indien bepaalde faciliteiten ontbreken of niet goed werken, zorg dan zelf voor alternatieven. 3. Last Minute Management In de planningsfase moet duidelijk worden welke werkzaamheden moeten worden uitgevoerd en wanneer. Het stellen van prioriteiten is uiterst belangrijk. Doe je dit niet, dan vergeet je misschien werkzaamheden in het begin en moet je deze op het laatste moment nog uitvoeren. Wees bewust van de verschillende stappen in je planning. Als je stap voor stap te werk gaat, houd je het overzicht.
4.2 De laatste loodjes
• Nu de dag nadert, moet je in ieder geval een overzicht hebben van de genodigden, het programma en overige relevante zaken betreffende de organisatie • Laatste overleg met het bedrijf en het organisatieteam wie wat voorbereidt (koffie, koekjes, hardware, etc.) • Verstuur een extra interne mail naar je collega’s met de mededeling dat het evenement nadert
• Het is handig om het doel van het evenement voor alle docenten duidelijk te stellen: ook voor hun moet het programma interessant zijn, maar ze moeten ook het bedrijfsleven samenbrengen met de studenten door de kennisoverdracht en de discussies van de studenten met de werknemers te begeleiden.
5. Evaluatie
Self-Assessment • • • • •
Heb je je doelstellingen bereikt? Heb je het strategisch goed gepland: is de dag en het evenement volgens plan verlopen? Hoe zou je de individuele agendapunten beoordelen in termen van bereikte kwaliteit? Wat kun je doen om de kwaliteit van het volgende evenement te verbeteren? In hoeverre hebben de werkelijke resultaten voldaan aan de verwachtingen? Had je het budget goed berekend? (werkelijke budget versus verwachte budget)
Mogelijke punten voor op het evaluatieformulier -----
Inhoud van de agendapunten (kwaliteit, voldane verwachtingen, geschikte inhoud, nieuwe kennis, etc.) Actief publiek (boeiende agendapunten, betrokkenheid van het publiek, deelname, eigen initiatieven) Algemene tevredenheid van de deelnemers Kennisoverdracht (hebben studenten iets kunnen leren van werknemers en vice versa?)
De bovengenoemde punten zijn slechts suggesties en op basis hiervan kunnen specifieke vragen worden geformuleerd. Je kunt de questionnaire zo aanpassen zodat het goed aansluit op je programma.
www.c-test.eu C-TEST – Clean-Tech Employees and Students – project code 2012-1-NL1-LEO05-08724. Dit project werd gefinancierd met de steun van de Europese Commissie via het Leonardo da Vinci - Lifelong Learning Programme. Deze publicatie geeft de mening van de auteur weer, en de Commissie kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor elk gebruik ervan met de informatie die erin is vervat.
