Verpleegster in Zimbabwe: ‘Een stuitligging kan ik nu zelf oplossen’
MAGAZINE VAN CORDAID MEMISA
Zwangerschap en bevalling: Niet alleen een vrouwenzaak
Jaargang 82 / mei 2015 / nummer 2
Waarom onze hulp nodig is in Noordoost-Ethiopië
Traditionele gebruiken brengen moeders en kinderen ernstig in gevaar
Tanja Jess en Anousha Nzume bezochten als nieuwe ambassadeurs van Cordaid Memisa een project in Oeganda.
Inhoud
Column
Tan: ‘Het was heel bijzonder dat ik dit jaar weer op reis mocht met Cordaid Memisa, sámen met mijn beste vriendin Anousha. Als half Afrikaanse was deze reis voor haar ook een beetje back to her roots.’ An: ‘Ik vond het een grote eer om mee te mogen. Ik ben veel in Afrika geweest, maar tot nu toe altijd aan de westkust. Wat is Oost-Afrika prachtig! Een paradijselijk, zonovergoten en vruchtbaar land met dieprode aarde. En al die sterke, veerkrachtige en lieve mensen.’ Tan: ‘Maar naast de schoonheid van het land en de vriendelijke mensen, hebben we veel armoede en ellende gezien. Dat gaat je niet in de koude kleren zitten. Ook in Oeganda sterven veel te veel vrouwen voor, tijdens of na hun bevalling.’ An: ‘Het is zo verdrietig dat er dagelijks moeders en baby’s sterven aan ‘simpele’ complicaties als bloedverlies, vruchtwater in de longetjes of slechte hygiëne.’
06
10 ‘Na de geboorte wachten moeders soms wel drie dagen met borstvoeding geven’ KORT NIEUWS
ZES GEVAARLIJKE TRADITIES
MOEDER HIER, MOEDER DAAR
Horren voor ziekenhuizen in Malawi en de mooiste wensen van onze donateurs.
Moeders en kinderen in Noordoost-Ethiopië verdienen een beter leven.
Scoira verloor haar baby en Esmeralda overleefde haar bevalling ternauwernood.
‘Door de training in verloskunde ben ik beter geworden in mijn werk’
2 MM
HET VERSCHIL
Wat hebben ze geleerd van de verloskundige bijscholing door Cordaid Memisa?
Hoe de ASN Bank onze kinderprojecten steunt.
COLUMN CHRISTINA IN SIERRA LEONE
5 MANIEREN OM MANNEN TE BETREKKEN
‘Traditionele vroedvrouwen verbieden hun werk te doen, lost de problemen niet op.’
Zwangerschap en bevalling is niet alleen de verantwoordelijkheid van vrouwen.
An: ‘Ik ontmoette James en zijn drie jonge kinderen. Zijn jongste zoon Emanuel, net zes maanden oud, was ondervoed. James’ vrouw overleed vlak na de bevalling, omdat er geen bloed in haar bloedgroep voorradig was in de lokale kliniek. Ondenkbaar in Nederland, harde realiteit in Oeganda. Gelukkig krijgen zowel het ziekenhuis als James nu ondersteuning van Cordaid Memisa. James’ jonge kinderen hebben hierdoor weer kans op een toekomst.’ Tan: ‘Alle moeders die we op deze reis ontmoetten, konden in goede gezondheid een wolk van een baby in hun armen sluiten. Dankzij de zorg die Cordaid Memisa mogelijk maakt. Het was voor mij heel waardevol om daarvan getuige te zijn.’ An: ‘Ik vond het louterend om de respectvolle samenwerking van Cordaid Memisa te zien met lokale organisaties – organisaties die hun sporen hebben verdiend en net dat extra steuntje in de rug nodig hebben. Ik kan hierdoor niet anders dan blijven geloven in het goede. Ik hoop u ook! Laten we samen het verschil maken!’
COLOFON
VERPLEEGKUNDIGEN IN ZIMBABWE
Tan: ‘Gelukkig is er hoop. Het project in Oeganda was al een stuk verder gevorderd dan het project dat ik vorig jaar bezocht in Kameroen. Nu zag ik echt het verschil dat Cordaid Memisa maakt.’
Hoofdredactie: Cordaid Memisa Bladconcept, tekstredactie en productiebegeleiding: Schrijf-Schrijf Bladconcept en ontwerp: subsoda Fotografie: A. Backer, W. van Dijen, Cordaid Drukkerij: Communisis Oplage: 100.000
Tanja Jess en Anousha Nzume TV-serie ‘Ik Word Moeder’ gemist? Herhaling 4 t/m 8 mei RTL 4 rond 13.30 uur. Aflevering vrijdag 8 mei: Tanja en Anousha in Oeganda. Of kijk op RTL XL uitzending gemist.
Cordaid Memisa Lutherse Burgwal 10 2512 CB Den Haag 070 31 36 500
[email protected] www.cordaidmemisa.nl IBAN: NL91INGB0000005657
MM 3
kort nieuws Moeders en kinderen in Malawi voortaan beschermd tegen de malariamug In maart was het eindelijk zover. Luxaflex® reisde samen met Cordaid Memisa naar Malawi om horren te plaatsen in drie ziekenhuizen. Er kwamen horren in de verlos- en kraamkamers, op de vrouw- en kinderafdelingen en in de douches en wasruimtes. Malaria eist vooral onder moeders en jonge kinderen veel slachtoffers. Luxaflex® wil met deze bijdrage meehelpen in de strijd tegen moedersterfte . En moeders en kinderen in Malawi een veilige omgeving bieden. Bedankt voor deze geweldige steun!
Wat is uw wens voor een betere toekomst? Deze vraag stelde Simone Filippini, algemeen directeur van Cordaid, vorig jaar aan een aantal donateurs. De mooiste, leukste en meest
Meepraten over de toekomst Vorig jaar bracht Cordaid mensen uit Afrika en donateurs uit Nederland samen. Ze gingen met elkaar in gesprek over de toekomst. Wat is nodig en hoe dragen zij daar zelf aan bij? Deze gesprekken zijn te zien op de website www.delenwerk t.nl. Vanwege de grote belangstelling wil Cordaid meer mensen een kans geven om met elkaar in gesprek te gaan. En wel op een zeer speciaal moment, namelijk in de week waarin onze collega’s uit Afrika naar Nederland komen.
Simone Filippini in gespre k met donate urs.
Daarom nodigen wij u graag uit op het kantoor van Cordaid in Den Haag op dinsdag 26 mei van 14:00 tot 16:00 uur.
Wilt u ook meepraten? Stuur een e-mail naar
[email protected] en u ontvangt van ons een persoonlijke uitnodiging.
U kunt dan op een informele manier ‘aan de keukentafel’ in gesprek met met Cordaidmedewerkers uit Ethiopië, Zimbabwe en Haïti. Of misschien heeft u wel een vraag voor onze algemeen directeur Simone Filippini. Ook zij is op deze dag aanwezig.
We hopen u te ontmoeten! Wilt u een concrete bijdrage leveren aan het realiseren van de toekomst, dan kan dat bijvoorbeeld ook door middel van het begunstigen van Cordaid in uw testament.
ontroerende wensen delen we graag met u!
Cordaid in cijfers was een succesvol jaar voor Cordaid Memisa. Mede dankzij een de sms-actie bij RTL Boulevard mochten we veel nieuwe donateurs verwelkomen. En kregen we ook weer veel legaten en erfenissen. Benieuwd welke resultaten Cordaid Memisa heeft behaald? En hoe uw gift daaraan heeft bijgedragen? Lees ons jaarverslag op www.cordaidjaarverslag.nl.
Goed nieuws! Moedersterfte daalt sneller dan ooit. Sinds 1990 is moedersterfte wereldwijd zelfs bijna gehalveerd. Dat staat in het rapport Saving Lives, Protecting Futures dat 10 maart is gepresenteerd bij de Verenigde Naties. De schrijvers pleiten ervoor om de zorg voor moeder en kind hoog op de agenda te houden. Want alleen dan kunnen we nog meer moeder- en kinderlevens redden.
CORDAID MEMISA EN UW NALATENSCHAP Denkt u er weleens over om Cordaid Memisa een bedrag na te laten? Dat kan heel eenvoudig door een legaat op te nemen in uw testament. Het hoeft niet om grote bedragen te gaan. Cordaid Memisa is blij met elke nalatenschap. Als u graag meer wilt weten, kom dan naar één van onze donateursdagen. Daar bent u van harte welkom bij de workshop ‘ERVEN EN SCHENKEN’. Deelnemers aan een bijeenkomst ontvangen gratis het boekje De toekomst delen werkt, met handige tips. Opgeven voor een bijeenkomst kan op www.cordaidmemisa.nl/aanmelden of telefonisch via Erika Frey: 070 31 36 292.
Kalende r 2015 1 juni: donateursdag in de Hortus Botanicus, Leiden 5 november: donateursdag in het Ikonenmuseum, Kampen (Overijssel) Elke laatste donderdag van de maand van 13 tot 15 uur: informatiemiddag executeursservice op het Cordaidkantoor in Den Haag.
Mariëlle Lindeboom Notarieel deskundige mr. Mariëlle Lindeboom helpt u graag bij vragen over uw nalatenschap. Ook kunt u bij haar de gratis brochure Nalaten aan Cordaid Memisa aanvragen. U kunt haar bereiken via telefoonnummer 070 31 36 264 en 06 22 52 98. Een email sturen kan ook:
[email protected]. MM 5
Zwangerschap en bevalling in Noordoost-Ethiopië
Stap voor stap verandering brengen in gevaarlijke tradities Moeders veel bloed laten verliezen na het doorsnijden van de navelstreng. En meisjes kort na de geboorte besnijden. Deze en andere gebruiken brengen de levens van moeders en kinderen in Noordoost-Ethiopië ernstig in gevaar. Cordaid Memisa wil daarin verandering brengen.
Het is één van de heetste plekken op aarde: de Afar-regio in Noordoost-Ethiopië. Een kurkdroog gebied, twee keer zo groot als Nederland. Er zijn een paar nederzettingen, maar de meeste mensen trekken al eeuwenlang rond in nomadengroepen, op zoek naar vruchtbare grond voor hun vee. Het is een hard bestaan, vooral voor vrouwen en kinderen. Medische zorg is er buiten de nederzettingen nauwelijks. ‘Voor de rondtrekkende nomaden is de zorg dan ook vaak onbereikbaar’, vertelt Lisa Ligterink van Cordaid Memisa. ‘Om er te komen moeten ze soms twee of drie dagen lopen. Zwangere vrouwen krijgen vaak geen medische hulp. Ze bevallen thuis, onder primitieve omstandigheden en onder begeleiding van een ongeschoolde, traditionele vroedvrouw.’ Gevaarlijke gebruiken De bevolking in de Afar-regio leeft nog erg traditioneel, vertelt Lisa Ligterink. Zes eeuwenoude gebruiken rond de zwangerschap en bevalling brengen de levens van moeders en kinderen ernstig in gevaar. 1 In de periode rond de bevalling mogen vrouwen niets eten en drinken. De bevolking gelooft namelijk dat de blaas en de baarmoeder met elkaar verbonden zijn. En dat er bloedingen kunnen ontstaan als er water in de baarmoeder komt. Door gebrek aan vocht lopen vrouwen grote kans op uitdroging.
6 MM
2 Na de geboorte wordt soms wel drie dagen gewacht met borstvoeding geven. Terwijl de extra voedingsstoffen in de eerste moedermelk, het colostrum, juist erg belangrijk zijn voor een baby. Meestal krijgen de baby’s de eerste dagen geitenmelk, wat ze niet goed verdragen. 3 Moeders en kinderen worden direct na de geboorte gewassen, en daarna zeven dagen lang niet meer. Met een verzwakte weerstand lopen ze in dit stoffige gebied grote kans op infecties. 4 Nadat de baby is geboren, is het gebruikelijk om moeders via de doorgeknipte navelstreng te laten uitbloeden. Men gelooft dat op deze manier kwaad bloed uit het lichaam stroomt. Dit is echter levensgevaarlijk, zeker omdat de meeste vrouwen kampen met ernstige bloedarmoede. 5 Meisjes worden zeer kort na de geboorte – meestal in de eerste tien dagen – besneden en dichtgenaaid. Dit gebeurt in de meest heftige vorm en meestal niet steriel. Door deze verminking groeien meisjes op met pijn en angst voor seks en zwangerschap. 6 Moeders die voor de bevalling zijn ‘opengemaakt,’ worden meteen daarna weer dichtgenaaid.
Mobiele gezondheidszorg ‘In de Afar-regio werken veel van de normale hulpactiviteiten van Cordaid Memisa niet’, vertelt Lisa Ligterink. ‘We kunnen de zorg bijvoorbeeld niet enkel vanuit de klinieken organiseren – zoals we in de meeste landen doen – omdat die er nauwelijks zijn. Bovendien komen de meeste mensen ook niet naar die paar klinieken die er wel zijn. Daarom brengen we de zorg naar de gemeenschappen toe.’ Dit doet Cordaid Memisa samen met lokale partner APDA, die veel ervaring heeft in dit gebied. ‘APDA stuurt gezondheidswerkers naar de nomadengroepen toe, als een soort mobiele gezondheidsdienst. Deze mensen geven vaccinaties en verstrekken medicijnen. Ook vertellen ze over het belang van hygiëne en goede voeding, vooral tijdens de zwangerschap en bevalling. Zo proberen ze stapje voor stapje de gevaarlijke tradities te veranderen.’ Daarnaast zijn in elke rondtrekkende nomadengroep speciale vrouwengroepen opgericht, bestaande uit tien enthousiaste vrouwen. Zij zijn getraind om hun gemeenschap bewust te maken van het belang van prenatale zorg en bevallen onder deskundige begeleiding. ‘Daar praten ze over met elkaar en anderen. Zo groeit de kennis over een veilige zwangerschap en bevalling.’ Traditionele vroedvrouwen Een speciale rol is weggelegd voor de traditionele vroedvrouwen. Sinds 2010 mogen zij in heel Ethiopië officieel
geen bevallingen meer doen. Maar in de Afar-regio bieden de traditionele vroedvrouwen vaak de enige vorm van hulp aan zwangere vrouwen. Daarom leidt Cordaid Memisa hier wel de traditionele vroedvrouwen op. Ze leren onder meer hoe ze vrouwen beter kunnen bijstaan, hoe ze complicaties kunnen herkennen en wanneer ze vrouwen moeten doorverwijzen naar de kliniek. Lisa Ligterink: ‘De traditionele vroedvrouwen zijn
‘Traditionele vroedvrouwen spelen een sleutelrol’ ook degenen die de gevaarlijke traditionele gebruiken, zoals besnijdenissen, uitvoeren. Zij spelen dus ook een sleutelrol in het doorbreken van deze tradities. We leren hen dat deze tradities de levens van moeder en kind in gevaar brengen. Ook vertellen we hen over de mogelijke fysieke en mentale gevolgen.’ Achtenveertig traditionele vroedvrouwen hebben de opleiding inmiddels afgerond. Uit een tussentijdse controle bleek dat de helft van de meisjes die sindsdien zijn geboren, in een minder ernstige vorm besneden is dan voorheen gebruikelijk was. Een stapje in de goede richting, zegt Lisa Ligterink. ‘Maar om de moeders en kinderen in NoordoostEthiopië echt een betere toekomst te geven, moet nog veel meer gebeuren. De steun van Cordaid Memisa blijft hard nodig. MM 7
hier
Scoiria, je bent net bevallen in het ziekenhuis. Waarom heb je daarvoor gekozen?
‘Ik wilde per se een verloskundige in de buurt’ Esmeralda uit Purmerend sam en met haar dochtertje Sara..
‘Mijn drie oudste kindjes zijn thuis geboren, met behulp van een traditionele vroedvrouw. Mijn derde kindje overleed vlak na de bevalling. Daarom durfde ik nu geen risico meer te nemen. Ik wilde per se een verloskundige in de buurt hebben. Bovendien leerde ik tijdens deze zwangerschap over de gevaren van bevallen bij een traditionele vroedvrouw. In de kliniek vertelden ze mij dat een kindje hiv kan krijgen door slechte hygiëne. Bijvoorbeeld omdat een traditionele vroedvrouw geen handschoenen draagt.’
Esmeralda, had je er ooit bij stilgestaan dat jou misschien iets zou kunnen overkomen tijdens de bevalling? ‘Nee, eigenlijk niet. Dat veranderde toen ik een film zag waarin de moeder overleed tijdens de bevalling. Dat was de aanleiding voor een goed gesprek met mijn man. Wat doen wij als er complicaties optreden? Alles om het kindje in leven te houden, was ons antwoord. Onze dochter kwam gelukkig gezond ter wereld via een keizersnede. Maar met mij ging het in de uitslaapkamer volledig mis. Ik verloor plotseling ontzettend veel bloed door een scheur in de slagader in mijn lies. Ik ben vier keer geopereerd en moest vechten voor mijn leven. Pas na anderhalve week kon ik mijn dochter Sara voor het eerst in mijn armen sluiten.’
Scoiria uit Oeganda met Akello, de jongste telg van haar gezin.
daar
Zwangerschap, bevalling, kraamtijd. Ze duren min of meer een jaar. Hoe houd je in die periode je baby én jezelf gezond? Op deze vragen zoeken moeders overal ter wereld het antwoord. Zoals Scoiria (27) uit Oeganda die net bevallen is van haar vierde kindje. En Esmeralda (27) uit Purmerend; zij kreeg in november een dochter, na een bevalling die gepaard ging met pittige complicaties. 8 MM
Scoiria, hoe is de bevalling deze keer verlopen? ‘Zoals het hoort. Er waren geen complicaties, waardoor ik de hulp van medisch specialisten gelukkig niet nodig had. Na de bevalling mocht ik snel weer naar huis, samen met mijn zoontje. Thuis zorgde mijn moeder voor ons. Ze maakte bijvoorbeeld een stevige pap van mais, melk en matoki, zodat ik zou aansterken. Eenmaal thuis kreeg mijn kindje pas zijn naam: Akello. Bij ons is het gebruikelijk dat de vader zijn kind een naam geeft als moeder en kind weer thuis zijn. Vlak na de geboorte van Akello ben ik op controle in de kliniek geweest. Ik maakte me namelijk zorgen of ik wel genoeg moedermelk had voor mijn kindje. In de kliniek vertelden ze mij dat alles in orde was. Dat was een hele geruststelling.’
Esmeralda, hoe gaat het nu met jou en Sara? ‘Met Sara gaat het ontzettend goed. Ze groeit als kool en is gezond. Ik ben lichamelijk ook redelijk opgeknapt, maar geestelijk valt het me zwaar. Het was een traumatische gebeurtenis voor mij. Maar ik ben dolgelukkig met Sara en dankbaar voor dit wonder. Dat overtreft de nare ervaring. In Oeganda had ik het waarschijnlijk niet overleefd.’
‘Dit wonder overtreft mijn nare ervaring’
MM 9
VERPLEEGKUNDIGEN IN ZIMBABWE:
‘We kunnen nu voorkomen dat er onnodig moeders sterven’ Wat doe je als een baby in een stuit ligt of niet ademt? Tot voor kort ontbrak het verpleegsters in Zimbabwe aan deze kennis. Dankzij een intensieve bijscholing van Cordaid Memisa weten ze nu wel hoe ze zwangere vrouwen en hun baby’s het beste kunnen helpen.
BIJSCHOLING IN VERLOSKUNDE In Zimbabwe is een tekort aan verloskundigen. Verpleegsters kunnen dit gat niet opvangen, omdat zij onvoldoende kennis hebben. Verloskunde is in Zimbabwe namelijk geen onderdeel van de basisopleiding tot verpleegkundige. In de praktijk misten zij hierdoor de nodige kennis en ervaring. Daarom kregen 779 verpleegkundigen vorig jaar van Cordaid Memisa een vijfdaagse bijscholing in verloskunde. De verpleegsters leerden onder meer over geboorteplanning, zwangerschapscontrole, eenvoudige moeder- en kindzorg, complicaties en reanimatie. Daarnaast leidde Cordaid Memisa 125 dokters en verpleegkundigen op tot supervisor. Zij begeleiden de basisverpleegkundigen na de training nog een jaar lang op de werkvloer. Zo zien ze er op toe dat de opgedane kennis goed in praktijk wordt gebracht. Alle deelnemende klinieken ontvingen bovendien een apparaat dat direct na de bevalling de luchtwegen van de baby kan leegzuigen.
10 MM
Dorica Kanyemba Verpleegkundige in de Tsungubvi kliniek.
Elisabeth Majonjori supervisor en trainer.
Raramisai Mazorodze verpleegkundige bij een plattelandskliniek.
Meer zelfvertrouwen
Kostbare tijd
‘Ik hoopte dat ik zou leren om beter met complicaties om te gaan. Als vrouwen bij de bevalling teveel bloed verloren, stuurde ik ze voorheen altijd naar het ziekenhuis. Dat is riskant, want er gaat dan veel tijd verloren. Nu weet ik dat ik een bepaald soort infuus kan toedienen. Ook kan ik de moeder medicijnen geven als er proteïne in de urine zit, en wanneer ze last heeft van hoge bloeddruk. De training heeft me beter gemaakt in mijn werk. Mijn zelfvertrouwen is enorm gegroeid.’
‘Mijn kennis van kraamzorg was heel basaal. Van complicaties bij noodgevallen wist ik nog minder. Moeders met complicaties brachten we naar het ziekenhuis. Heel gevaarlijk, want het gaat in noodgevallen om kostbare tijd. Maar we konden simpelweg niet uit de voeten met een stuitligging of een klemzittende schouder. Nu kan ik het wél zelf oplossen. Ik leerde bovendien om pasgeboren baby’s te helpen bij de ademhaling. Dat is ontzettend belangrijk. En redt levens van moeder en kind.’
Veilige klinieken Adority Nlagodo hoofd van de kraamafdeling van het Concossion ziekenhuis.
Cruciale minuut ‘Vooral over de golden minute heb ik meer geleerd. Dit is de eerste minuut nadat een baby ter wereld is gebracht. Een cruciaal moment, waarin de baby zelfstandig moet gaan ademen. Ik wist hier wel vanaf, maar ik heb nieuwe technieken geleerd om de ademhaling op gang te brengen. Als trainer en supervisor geef ik deze kennis door aan de andere verpleegkundigen op onze kraamafdeling.’
‘In verschillende klinieken van Zimbabwe geef ik les aan verpleegkundigen. Zij kunnen mijn kennis vervolgens weer als trainer overbrengen aan andere verpleegkundigen. Wij hadden vroeger geen idee van de golden minute. Dankzij de nieuwe technieken die we leren, werken we veel professioneler en bovendien veel minder belastend voor de baby’s. Tot de bevolking dringt het door dat de Zimbabwaanse klinieken veiliger en beter zijn. Meer en meer vrouwen komen naar ons toe voor hun bevalling. Daardoor voorkomen we onnodige sterfgevallen.’ MM 11
het verschil Christina in… Sierra Leone
Samen met Cordaid Memisa het verschil maken voor moeders en kinderen in de Centraal Afrikaanse Republiek (CAR). Dat doet de ASN Bank. Monique Messelink vertelt hoe en waarom de bank dit doet. Christina
De noodza ak
‘K inderen in het oo sten van de Centra al Af rikaanse Republ iek (C AR) zijn erg kwet sbaar. In deze regio laait het militaire geweld te lkens weer op. Hierdoor is er nauw elijks de kans om een goed gezondheid szorgsysteem op te bouwen. Terwijl ju ist kinderen deze zorg hard nodig hebben . Zij lijden het mee st onder de rampsp oed. Ondervoeding , malaria en zelfs di arree kunnen voor hen levensbedreigend zijn. Maar liefst 22 procent van de kin deren in dit gebied sterft voordat ze vijf jaar oud zijn.
De aanpak
‘Voor elke nieuwe ASN Jeugdspaarre kening die bij ons wordt geopend, doneren wij een bedrag aan het project van Cordaid Memisa. Daarbovenop doneren we elk jaar een percentage van de totale inleg op deze rekeningen. Op dit moment hebben al ruim 60.000 kinderen tussen de 0 en 18 jaar in Ned erland een ASN Jeugdspaarrekening. Over 2014 ontving Cordaid namens de ASN Jeugdspa arders ruim 166.000 euro, waarvan 50.000 naar het project in CAR gaat. Wij hopen hiermee een positieve verandering te brengen in de levens van jonge moeders en kinderen in de CAR.’
12 MM
H et doel
weer een ‘De ASN Bank wil kinderen in de CAR tige oms toek at Zod toekomst geven. en om in generaties net als wij kansen krijg . Dat is zien hun welvaart en welzijn te voor Cordaid wij nen steu om onze missie. En daar zorg in eids ndh gezo de om ect Memisa’s proj en word de CAR te verbeteren. Kinderen andelingen gevaccineerd, krijgen vitaminebeh st helpt rnaa Daa . zorg e isch en andere med veilig te om ders moe e jong isa Mem aid Cord ar. tsba kwe erg bevallen. Want ook zij zijn elijk mog veel zo dat t zorg Cordaid Memisa krijgen vrouwen deskundige begeleiding .’ lling beva tijdens de zwangerschap en
H e t effe c t
specifieke projec t ‘Onze bank steunt dit in de CAR sinds van Cordaid Memisa litieke situatie in de 2010. Hoewel de po rdaid Memisa vaak CAR het werk van Co toch al veel bereikt. er moeilijk maak t, is vrouwen veilig Vorig jaar zijn 6.0 00 undige begeleiding. bevallen onder desk gen een medisch 20.00 0 kinderen kre deren werden kin 53 consult. En 2.0 ziekten als tyf us, dif gevaccineerd tegen j wi t da op ts tro er n terie en polio. We zij gen. Samen met hieraan kunnen bijdra en Cordaid onze jeugdspaarders Memisa.’
Katu
CHRISTINA DE VRIES (54) is moeder, voormalig tropenarts, en werkt als Women’s Health-expert op het hoofdkantoor van Cordaid Memisa in Den Haag. Regelmatig reist zij af naar ontwikkelingslanden om projecten te bezoeken. In MM vertelt ze over haar ervaringen en ontmoetingen.
Katu Ik ontmoette Katu in een kliniek in Sierra Leone. Ze had er net twee hoogzwangere vrouwen binnen gebracht om te bevallen. Katu is een traditionele vroedvrouw. Haar man is jaren geleden gestorven tijdens de burgeroorlog. Met haar zes kinderen verviel ze in armoede. Om wat geld te verdienen, werd ze traditionele vroedvrouw. Ze had het een en ander van haar moeder geleerd, kende de lokale tradities en rituelen en wist het nodige van kruiden en goden. De vrouwen in het dorp vertrouwden haar. Ze stond velen van hen bij tijdens de zwangerschap en bevalling. Net zoals de traditionele vroedvrouwen dat generaties voor haar hadden gedaan. Katu dacht dat ze goed werk deed. Tot er in 2010 een verbod kwam op meisjesbesnijdenissen, en kort daarna een verbod op traditionele vroedvrouwen. In heel Afrika mogen zij geen bevallingen meer doen. Voor Katu betekende dit besluit een drama. Ze was boos. De vrouwen waren toch blij met haar hulp? En hoe moest ze nu aan geld komen? Ze had niet alleen betaald gekregen voor de bevallingen, maar
ook voor de meisjesbesnijdenissen. Katu had geen idee wat daarvan de verschrikkelijke gevolgen waren. Dat meisjes soms zo veel littekenweefsel ontwikkelen dat een veilige bevalling op latere leeftijd nauwelijks meer mogelijk is. Ook besefte ze niet dat de zwangere vrouwen gevaar liepen door haar gebrek aan medische kennis. Traditionele vroedvrouwen verbieden om hun werk te doen, lost problemen niet op. In Sierra Leone blijft de bevolking vragen om hun hulp. De vroedvrouwen doen de bevallingen en besnijdenissen stiekem, om zo toch wat geld te verdienen. Cordaid Memisa wil dat goed beleid niet alleen op papier staat, maar ook in de praktijk terechtkomt. Om dat voor elkaar te krijgen, hebben we de traditionele vroedvrouwen nodig. Zij zijn een belangrijke factor in betere moeder- en kindzorg, want zij zijn de vertrouwenspersonen in de dorpen. In Sierra Leone trainen we nu een grote groep traditionele vroedvrouwen. Ze krijgen nieuwe taken en leren hoe ze kunnen bijdragen aan betere gezondheidszorg voor moeders en kinderen. Ze worden
getraind om in hun dorp voorlichting te geven over veilig moederschap. En krijgen een kleine vergoeding voor elke zwangere vrouw die ze naar de kliniek begeleiden, voor een zwangerschapscontrole of een bevalling. Ook doen ze de thuisvisites nadat de v rouwen zijn bevallen. Zo vormen ze een belangrijke schakel tussen de k liniek en de zwangere en pas bevallen vrouwen. Katu is blij met haar nieuwe taken. Ze kan de vrouwen beter helpen, vertelt ze. Door de opleiding begrijpt ze nu ook welke gevaren meisjesbesnijdenissen met zich meebrengen. Ook hierover vertelt ze in haar dorp. Maar meisjesbesnijdenissen zullen niet zomaar stoppen. Ze zijn onderdeel van de cultuur. Alleen is het ten dele armoede die deze traditie in stand houdt. Een traditionele vroedvrouw moet sterk in haar schoenen staan, wil ze besluiten geen meisjesbesnijdenissen meer te doen. Die kans is groter als ze op een andere manier haar geld kan verdienen. Bijvoorbeeld door zwangere vrouwen naar de kliniek te begeleiden, zoals Katu dat nu doet. MM 13
5manieren om mannen te betrekken bij veilig moederschap Mannen bemoeien zich in de meeste Afrikaanse landen het liefst niet met de zwangerschap en bevalling. Dat zijn vrouwenzaken, vinden ze. Maar mannen spelen wel degelijk een cruciale rol in de gezondheid van vrouwen. Zij beslissen bijvoorbeeld of hun vrouw mag bevallen in de kliniek. Daarom wil Cordaid Memisa hen zo veel mogelijk betrekken bij veilig moederschap. In deze MM leggen we uit hoe en waarom we dat doen.
Sparen In veel Afrikaanse landen beheren de mannen het geld. Dat geld willen ze meestal niet uitgeven aan zwangerschapscontroles en doktersconsulten. Laat staan aan een bevalling in een kliniek en het vervoer ernaartoe. Cordaid Memisa geeft bijvoorbeeld in Congoleze dorpen voorlichting over de gevolgen van deze houding. We leren de mannen waarom het gevaarlijk is als ze hun zwangere vrouwen professionele zorg onthouden. We motiveren hen ook om wat geld te sparen voor hun zwangere vrouw. Zodat ze het vervoer naar het ziekenhuis en medische zorg tenminste kunnen betalen.
14 MM
Praatgroepen Belonen Veel lokale partners van Cordaid Memisa hebben acties bedacht om mannen te betrekken bij de zwangerschap. Zo worden ze op sommige plekken beloond als ze met hun vrouw meekomen naar de zwangerschapscontrole. Ze zijn dan bijvoorbeeld eerder aan de beurt. Of ze krijgen korting op de kosten voor de bevalling in het ziekenhuis. Ook worden de mannen, als ze meekomen, getest op hiv – een groot probleem in veel Afrikaanse landen. Sommige klinieken hebben zelfs speciaal een pooltafel neergezet, om mannen te motiveren met hun vrouw mee te komen.
Vaak denken mannen ten onrechte dat hun zwangere vrouw geen medische hulp nodig heeft. En beseffen ze ook niet wat de gevaren daarvan zijn. In Malawi heeft Cordaid Memisa Veilig Moederschap-groepen opgericht. Daarin zitten niet alleen vrouwen, maar ook echtgenoten, medicijnmannen en dorpshoofden. Door belangrijke mannen te betrekken, wordt veilig moederschap een verantwoordelijkheid van iedereen. Als het dorpshoofd deze boodschap verkondigt, luisteren de mannen meestal wel. Mannen leren bijvoorbeeld dat ze goed voor hun zwangere vrouw moeten zorgen. Want zonder gezonde moeders geen gezonde kinderen.
Straattheater Jeugdclubs In Malawi en Burundi trainen we jongeren om voorlichting te geven, bijvoorbeeld over familyplanning. Het is belangrijk dat jongens en meisjes hier al op jonge leeftijd over nadenken. Tienerzwangerschappen komen namelijk veel voor. Dat is vooral voor de meisjes gevaarlijk. In speciale jeugdclubs krijgen de jongeren voorlichting over voorbehoedsmiddelen en andere anticonceptiemethoden. De gespreksbijeenkomsten zijn meestal apart voor jongens en meisjes. Zo voorkomen we dat ze zich ongemakkelijk voelen in elkaars bijzijn. En bijvoorbeeld geen vragen durven te stellen over gevoelige kwesties.
In veel Afrikaanse landen is straattheater een populair tijdverdrijf. Het is dan ook een goede en laagdrempelige manier om mannen te bereiken. In de voorstellingen komen allerlei onderwerpen voorbij, die te maken hebben met vrouwen en hun gezondheid. Waarom het belangrijk is om je vrouw met respect te behandelen, bijvoorbeeld. En waarom een man haar best een handje mag helpen, zeker wanneer ze hoogzwanger is. Maar ook waarom het verstandig is om als echtpaar minder kinderen te krijgen. Dat is niet alleen beter voor de gezondheid van hun vrouw, maar voor het hele gezin. Want hoe meer kinderen een echtpaar heeft, hoe meer monden er gevoed moeten worden. MM 15
Advertorial
Steun kinderen met ASN Jeugdsparen Kinderen zijn onze toekomst. Maar wereldwijd groeien miljoenen kinderen op in moeilijke omstandigheden. Ze doen ongezond of gevaarlijk werk, gaan niet naar school, worden uitgebuit en lopen ernstige risico’s op ziektes en gebreken. Samenwerking ASN Bank en Cordaid
voor het vijfde levensjaar aan ziektes of ondervoeding. Door
De ASN Bank en Cordaid werken al sinds 2002 op een
goede zorg is dat eenvoudig te voorkomen.
unieke manier samen om kinderen een betere toekomst te geven. Want net als Cordaid streeft de ASN Bank naar
ASN Jeugdsparen
een eerlijke, sociale samenleving zonder armoede.
Door voor hun (klein)kinderen te sparen steunen (groot)
Waarin iedereen onderwijs kan volgen en beschikt over
ouders kinderen in Afrika. Want namens alle ASN-
voldoende voeding, huisvesting en gezondheidszorg.
jeugdspaarders doneert de ASN Bank jaarlijks een bedrag aan Cordaid, zonder dat het de spaarders iets
Centraal-Afrikaanse Republiek
extra’s kost. Zo ontving Cordaid in 2014 ruim € 166.000.
De ASN Bank ondersteunt o.a. een project van Cordaid
Dankzij deze schenking konden duizenden kinderen op
Memisa in de Centraal-Afrikaanse Republiek. Door politieke
doktersconsult. En kon Cordaid vaccinaties geven die
en militaire onrust zijn daar nauwelijks ziekenhuizen en
kinderen beschermen tegen ziektes als polio, difterie en
gezondheidscentra. Hierdoor sterft 22% van de kinderen
tetanus.
Wilt u voor uw (klein)kind een rekening ASN Jeugdsparen openen met een goede variabele spaarrente en steun voor kinderen in Afrika? Kijk dan op www.asnbank.nl/jeugdsparen.
