20
19
Inleiding Selelekela Introduction Tuinhulpgids Welkom by die eerste boekie in ’n reeks met praktiese tuinadvies deur Stihl. Hierdie gids, die eerste in die reeks, dek die kuns van snoei, fatsoenering, die snoei van heinings en die afkap van bome - vaardighede wat bemeester en prakties in elke tuin toegepas moet word. Dit is miskien die grootste uitdaging as mens die balans en verhouding in die tuin wil behou en seker wil maak dat elke plant die verlangde fatsoen en vorm het. Ons sal vir jou deur middel van illustrasies wys hoe maklik dit met STIHLtoerusting gedoen kan word. Nadat jy heelwat oor snoei en die afkap van bome geleer het, toets jouself aan die einde van hierdie boekie en soek die antwoorde op die STIHLwebwerf www.stihl.co.za. Wees op die uitkyk vir die volgende uitgawe in die reeks oor grasperkversorging.
Tataiso ya mothusi wa serapeng O a amohelwa karolong ya pele ya sehlotshwana sa dingolwa tsa tataiso ya nnete ya mosebetsi wa serapeng tse tlang ka STIHL. Ena, e le karolo ya pele sehlotshwaneng sa dingolwa, e akaretsa bonono ba ho kuta, ho neha sebopeho, ho kuta difatjana le ho rema difate – e leng bonono bo hlokang ho tsejwa e le ka nnete le ho kenngwa tshebetsong ka tsela ya nnete serapeng se seng le se seng. Mohlomong hona ke phepetso e boima ka ho fetisisa ya ho tlisa tekatekano serapeng le ha e ka ba sefe le ho netefatsa hore dimela tsohle di bopehile ka tsela e babatsehang. Ka ho sebedisa disebediswa tsa STIHL, re tla ho bontsha hore hona ho etswa jwang ka ho latela mehato e bonolo e thuswang ka ditshwantsho. Qetellong ya bukana ena, ha o se o ithutile ho hongata ka ho kuta le ho rema difate, itekole mme o bone dikarabo webesaeteng ya STIHL: www.stihl.co.za Lebella phatlalatso e latelang sehlotshwaneng sa dingolwa tsa Tlhokomelo ya Jwang (Lawn Care).
Tolvry Mohala o sa lefellweng: 0800 336 996
E-pos Imeili:
[email protected] www.stihl.co.za
Kwytskelding: Hoewel elke poging aangewend is om seker te maak dat die inligting in hierdie boekie korrek is, aanvaar die uitgewer, redakteur en drukker nie aanspreeklikheid vir skade of die gevolge van enige fout of weglating in hierdie boekie nie. Kopiereg bestaan op al die materiaal en dit mag nie sonder die toestemming van die uitgewer gereproduseer word nie. Tlhaloso: Leha re lekile ka hohle ho ba le bonnete ba hore dintlha tse bukaneng ena di nepahetse, mophatlalatsi, mohlophisi, kapa mohatisi a keke a jara boikarabelo bakeng sa kotsi kapa ditlamorao kapa diphoso tse ka bang teng bukaneng ena. Tshireletso ya ditokelo tsa kgatiso e ama dintho tsohle, mme e keke ya sebediswa ntle le tumello ya mophatlalatsi.
1
Snoei Ho kuta Hoekom ons snoei
Snoei om alle ou, verswakte, beskadigde, siek en dooie hout van bome en struike te verwyder en gesonde, sterk nuwe groeisels aan te help. Snoei of knip om die fatsoen van siersnoeiplante en formele heinings in stand te hou. Snoei om die voorkoms van die plant te verbeter. Snoei sekere vrugtebome en druiwestokke om topgehalte vrugte-oeste aan te help. Snoei vir beskerming, soos in die geval van oorhangende struike en bome wat geboue kan beskadig, opritte kan versper en die uitsig kan belemmer.
Mabaka a ho kuta
Kuta ho tlosa kaofela makala le dihlahla tsa kgale, tse fokolang, tse senyehileng, tse jereng mahloko le tse shweleng ho kgothaletsa kgolo e matla le e ntjha. Kuta ho boloka dibopeho tsa dimela tse fapaneng le difatjana tse tlwaelehileng. Kuta ho ntlafatsa tjhebeho ya dimela. Kuta difate tse itseng tsa ditholwana le merara ho kgothaletsa dimela tsa ditholwana tsa boleng bo phahameng. Kuta ho sireletsa, jwaloka bakeng sa dihlahla tse lepellang le difate tse ka heletsang meaho, tse thibang tsela e kenang le ho thibela ponahalo.
Wanneer om te snoei
Nie alle plante moet in die winter gesnoei word nie. Baie struike wat in die lente en somer blom, vestig blomknoppe op die vorige seisoen se nuwe groeisels. Snoei hulle in die lente en somer, nadat hulle geblom het . As ’n algemene reël word rose in die winter tussen middel Julie en vroeg in Augustus gesnoei. In kouer gebiede kan hulle vroeër gesnoei word, maar in warmer subtropiese gebiede is dit beter om dit later te doen. In baie koue gebiede kan plante nie gesnoei word voordat die gevaar van ryp verby is nie. Snoei heinings en siersnoeiplante gereeld dwarsdeur die jaar. Fatsoeneer en verwyder dooie takke van bome enige tyd van die jaar. Doen versigtig navorsing oor wanneer spesifieke vrugtebome gesnoei moet word.
Nako ya ho kuta
Ha se dimela tsohle tse lokelang ho kutwa mariha. Dihlahla tse ngata tse palesang nakong ya selemo le lehlabula di qala ho hlahisa dipalesa mahlomeleng a nako ya selemo e fetileng. Kuta tsena ka morao ho hore di ntshe dipalesa nakong tsa selemo le lehlabula. Ka kakaretso, dirosa di kutwa mariha pakeng tsa mahareng a Phupu le pejana kgweding ya Phato. Dibakeng tse phodileng di ka potlakela ho kutwa, empa dibakeng tse futhufuthumetseng tsa lebatowa le lenyane la dipula le motjheso o mongata ho pongwa ha tsona ho ka diehiswa hanyenyane. Dibakeng tse batang haholo, dimela ha di kgone ho kutwa ho fihlela ka morao ho hore kotsi ya phoka e fete. Kuta difatjana le dimela tsa dibopeho tse fapaneng nako le nako hara selemo kaofela. Neha difate dibopeho mme o tlose makala a shweleng nako le ha e le efe hara selemo. Etsa diphuputso ka hloko ho fumana hore difate tse itseng tsa ditholwana di ka kutwa nakong efe.
Snoeibenodigdhede Gebruik altyd skerp, skoon en ontsmette snoeigereedskap wat vir die spesifieke taak ontwerp is. Dit beperk beskadiging en kneusing van gesnoeide stingels tot die minimum. Maak seker dat jy plante op die regte tyd van die jaar snoei. As ’n algemene reël sal plante geil groei as hulle naby die grond gesnoei word, terwyl ’n ligter snoei swakker groei sal gee. As al die snoeiwerk afgehandel is, moet daar seker gemaak word dat handgereedskap skoongemaak en met ’n ligte, klewerige olie afgevryf word. Dit voorkom dat roes op die staaldele van die gereedskap vorm. Vuil of beskadigde lemme moet met baie fyn skuurpapier afgevryf en dan geolie word. Hou vere en alle werkende dele goed geolie. Bêre dit in ’n droë, lugtige deel van die tuinhokkie.
Dintlha tsa bohlokwa tsa ho kuta Ka nako tsohle sebedisa disebediswa tsa ho kuta tse bohale, tse hlwekileng le tse sa jarang mahloko mme di etseditswe mosebetsi o hlokehang. Hona ho fokotsa tshenyo le kotsi ho kutu tse kutilweng. Netefatsa hore o kuta semela ka nako e loketseng ya selemo. Ka kakaretso, ho kuta haufi le mobu ho tla hlahisa kgolo e matla ha ho kuta ho bobebe hona ho hlahisa kgolo e fokolang. Hang hoba mesebetsi yohle ya ho kuta e phethwe, etsa bonnete ba hore disebediswa tsohle tsa matsoho di a hlwekiswa le ho tlotswa ka oli e bobebe e lepolohang. Hona ho thibela ho rosa ha dikarolo tsa tshepe tsa disebediswa. Mahare a ditshila kapa a senyehileng a lokela ho hohlwa ka santepheipha e tshesane haholo ebe a tlotswa ka oli. Dipring le dikarolo tsohle tse hohlanang di lokela ho bolokwa di tlotsitswe ka mafura. Di boloke di fanyehuwe serapeng di le sebakeng sa ntlwana ya disebediswa se ommeng se fokang moya.
2
Die snoei van meerjarige plante ’n Snoeiskêr word gebruik om meerjariges te snoei sodat hulle hul fatsoen behou, om dooie blomme uit te knip en hulle te verdeel. Herfs of lente is die beste tyd om meerjariges te verdeel, vernuwe en te vermeerder.
Ho kuta dimela tse sa omeng Dikere di sebedisetswa ho kuta dimela tse sa omeng ho boloka sebopeho sa tsona, dintlha tse ponneng le ho arola. Hwetla kapa selemo ke nako e lokileng ka ho fetisisa ho arola dimela tse sa omeng ho ntjhafatsa le ho eketsa palo ya dimela.
Verdeling van meerjariges Ho arola Dimela tse sa omeng
Stap 3: Trek die pol met die hand uitmekaar en verdeel van die plante verder deur dit met ’n skerp mes uitmekaar te sny. Mohato wa 3. Hula mme o arole seshoba ka letsoho o ntano se arola dikoto ho ya pele ka ho di seha ka thipa e bohale.
Stap 1: Lig die hele pol (of wortelmassa) uit die grond en maak seker dat die wortelstelsel nie beskadig word nie. Mohato wa 1. Kuka seshoba ho tloha mobung mme o hlokomele hore methapo yohle e tsumulwa ka hloko.
Stap 4: Snoei alle oortollige wortels af en sny die blare netjies sodat elke nuwe plant eenderse afmetings en grootte het. Dit verminder oorplantskok en verseker dat die pas verdeelde plante in die nuwe groeiseisoen gedy. Mohato wa 4. Kuta methapo e sa hlokeheng mme o kute makala hore dikarolo e be tse lekanang ka boholo. Hona ho fokotsa kotsi ya ho tloswa bodulong mme e netefatsa hore dimelana tse arotsweng botjha mme di suthisitswe di hola hantle nakong e ntjha ya ho mela ha dijalo.
Stap 2: Skud alle oortollige grond af en was dan die wortels in ’n emmer water. Mohato wa 2. Hlohlora mobu o sa hlokeheng mme o ntano hlatswa methapo ka hara bakete ya metsi.
3
WENK: Plante wat op hierdie wyse voortplant, sluit in Agapanthus, Dietes, Kniphofia, Liriope, Hemerocallis, Heliconia en Anigozanthos KELETSO: Dijalo tse mediswang ka tsela ena di kenyeletsa – Agapanthus, Dietes, Kniphofia, Liriope, Hemerocallis, Heliconia le Anigozanthos.
Snoei Ho kuta Die snoei van struike Struike moet gereeld gesnoei en in stand gehou word.
Ho kuta dihlahla Dihlahla di hloka ho kutwa le ho hlokomelwa nako le nako.
Gebruik vir groter struike ’n swaardiensskêr met langer handvatsels wat dit makliker maak om dikker stingels af te sny. Bakeng sa dihlahla tse kgolonyana sebedisa sekere se matla se nang le mohwele e teletsana ho nolofatsa ho kgaola makala a matenya.
Snoei alle slordige groeipunte met ’n skerp snoeiskêr terug om ’n netjiese groeiwyse te behou. Kuta dintlha tse holang tse sa shebeheng ka sekere se bohale ho boloka tlwaelo e makgethe ya kgolo.
Verwyder alle suiers en ongewenste onderste takke op grondvlak met ’n krom snoeisaag. Tlosa makala a ithatikang kapa a haufi le mobu a sa hlokeheng ka saga ya ho kuta e kobehileng.
Snoei vinnig groeiende blomstruike met ’n ligte tot medium snoeiskêr terug onmiddellik nadat hulle geblom het. Dis dikwels beter om hulle tot byna op die grond af te sny. Hang ha di qeta ho ntsha dipalesa, seha dihlahla tse holang kapele, tse ntshang dipalesa ka sekere se kutang se bobebe ho ya bohareng. Hangata ho molemo haholo ha di sehelwa haufi haholo le mobu.
Wenk: Sny hardehoutsteggies laat in die winter – Julie tot Augustus. KELETSO: Nka maqhetso a patsi e tiileng mafelong a mariha – Phupu ho ya ho Phato
4
Die snoei van groot struike of bome Ho kuta dihlahla tse kgolo kapa difate
Baie groot struike sal daarby baat vind om swaar tot op kniehoogte teruggesnoei te word. Gebruik ’n swaardienssnoeiskêr om hierdie taak doeltreffend te verrig. Dihlahla tse ngata tse kgolo di tla fumana molemo ha di kutwa haholo ho fihla boemong ba mangwele. Sebedisa sekere sa ho kuta se matla ho phetha mosebetsi ona ka katleho.
Stap 3: Maak ’n tweede snit aan die bokant van die tak ’n paar millimeter verder na buite en saag deur totdat die tak afval. Mohato wa 3. Etsa leoma la bobedi hlakoreng le ka hodimo la lekala sebaka sa dimilimitara tse mmalwa mme o sage ho fihlela lekala le ewa.
Stap 4: Saag die oorblywende stomp naby die hooftak af met ’n vinnige saagbeweging. Mohato wa 4. Kgaola kutu e setseng haufi le lekala le leholo o saga kapele.
Dooie of ongewenste takke moet versigtig met ’n skerp snoeisaag van die stam van ’n boom verwyder word. Makala a shweleng kapa a sa batleheng a lokela ho tloswa ka hloko ho kutu ya sefate ka saga ya ho kuta e bohale.
’n Spansaag kan ook hiervoor gebruik word. Saga e tlwaelehileng ya patsi le yona e ka sebedisetswa mosebetsi ona.
Stap 1: Maak eers ’n snit aan die onderkant van die tak ongeveer 10 cm van die hoofstingel af. Mohato wa 1. Sa pele etsa leoma ka hlakoreng le ka tlase la lekala sebaka se ka etsang 10cm ho tloha kutung e kgolo.
5
Stap 2: Saag halfpad deur die dikte van die tak. Mohato wa 2. Seha sebaka se ka etsang halofo ya bohare ba ho potoloha lekala.
WENK: Gebruik ’n teleskopiese hoogsnoeiskêr vir takke wat moeilik is om by te kom. KELETSO: Bakeng sa makala a boima ho a fihlella sebedisa sekere se kutang sa mofeng o molelele o kgonang ho etsa dintho di bonahale di le kgolo.
Snoei Ho kuta Die snoei van rose Snoei struikrose soos trosrose en basterteetipes in die winter. Verwyder alle wortelstokke wat van onder die grond af uitgroei en ook alle dooie hout en swak groeisels soos waterlote.
Ho kuta dirosa Nakong ya mariha, o kute dirosa tsa sehlahla jwaloka ha o kuta floribunda le mefuta ya teye e tswakuweng. Tlosa meutlwa ya dirosa kapa metlwang yohle e melang ka tlasa mobu mme o tlose ntho tsohle tse shweleng le tse holang ka bofokodi.
Medium snoei: Vir plante wat meer as ’n ligte snoei nodig het maar nie so ’n strawwe snoei nie. Snoei die bos terug tot ’n hoogte van tussen 80 cm en 1 meter. Ondersoek die oorblywende groeisels en kies drie of vier geskikte hoofstingels wat nog 10 tot 20 cm korter gemaak kan word. Maak die oorblywende systingels korter of verwyder dit. Ho kuta ho bohareng: bakeng sa dimela tse hlokang ho kuta ho fetang bobebe, mme e se ho feteletseng jwaloka ho kuta ho boima. Rema difatjana hore di lekane bolelele ba bohareng ba 80cm le mitara o 1. Lekola dimela tse setseng mme o kgethe kutu tse tenya tse tharo kapa tse nne tse loketseng tseo o ka di fokotsang ka bolelele bo bong ba bohareng ba 10 ho ya ho 20cm. Kgutsufatsa kapa o tlose dikutu tse ka thoko tse setseng. Tlosa mahlaku ohle.
Ligte snoei: Vir rose wat gespasieer is, en in gekompakteerde grond, skaduwee of tussen hoë plante groei. Snoei die bos terug tot ’n hoogte van tussen 80 cm en 1 meter en los verskeie systingels aan die hooftakke. Verwyder alle blare om die wortels meer krag te gee. Ho kuta ho bobebe: bakeng sa dirosa tse jetsweng ka ho arohanngwa dibaka, mme di mela mobung o teteantsweng, moriting kapa hara dimela tse telele. Rema difatjana hore di lekane bolelele ba bohareng ba 80cm le mitara o 1, o siya kutu tsa ka thoko tse mmalwa makaleng a maholo. Tlosa mahlaku ohle hore methapo e tle e fumane matla a eketsehileng.
WENK: Gebruik altyd handskoene wanneer gereedskap soos ’n snoeiskêr gebruik word. KELETSO: Kamehla o sebedise disireletsi tsa matsoho ha o sebedisa disebediswa tsa matsoho tse kang dikere.
6
Miniatuur- en grondbedekkingrose kan bloot met ’n heiningsnoeier gefatsoeneer en netjies gemaak word. Dirosa tse nyenyane le tse kwahelang mobu di itlhokela feela hore di fuwe sebopeho le hore ho hlekwe pela tsona ka sekuti sa difatjana.
Swaar snoei: Vir rose wat na aan mekaar geplant is of wat gedurende die vorige seisoen baie hoog gegroei het. Sny die stingels terug soos vir ’n ligte of medium snoei en maak dan die oorblywende stingels korter tot op ’n hoogte van 40 cm. Maak die oorblywende systingels korter of verwyder dit. Verwyder al die blare. Ho kuta ho matla: bakeng sa dirosa tse jetsweng di kopane haholo kapa tse holetseng hodimo haholo nakong ya selemo e fetileng. Rema dikutu jwaloka ka ha o kuta ha bobebe kapa ha bohareng, o ntano kgutsufatsa dikutu tse setseng hore di lekane bolelele ba 40cm. Kgutsufatsa kapa o tlose dikutu tsa ka thoko tse setseng. Tlosa mahlaku ohle.
7
WENK: Snoei rose swaar net as jy die grond na die snoei verryk en gedurende die groeiseisoen ’n bemesting- en natmaakprogram volg. KELETSO: O pome dirosa ka matla feela ha o matlafatsa mobu ka morao ho hore o kute, mme o latele lenaneo la ho nontsha mobu le ho nwesetsa nakong ya selemo ya ho mela.
Veiligheid en instandhouding Tshireletso le tlhokomelo Kraggereedskapveiligheid en instandhouding Dit is belangrik om die eienaarshandleiding te lees en verstaan voordat jy jou kraggereedskap die eerste keer gebruik.
Tshireletso le tlhokomelo ya disebediswa tsa matla Ho bohlokwa ho bala le ho utlwisisa bukana ya mong’a sesebediswa pele o kgakola sesebediswa sa hao. Maak seker dat jy die regte veiligheidstoerusting gebruik voordat jy begin. Pele o qala netefatsa hore o sebedisa sesebediswa sa tshireletso se nepahetseng.
Beskerm jou gehoor met oorproppe of oorskutte. Sireletsa ditsebe tsa hao ka dithiba ditsebe kapa dikupetsa ditsebe.
Klere moet sterk wees en knus pas. Vermy los baadjies, serpe, dasse of juweliersware wat in die masjinerie verstrengel kan raak. Diaparo di tlamehile ho ba tse matla le tse lekanang hantle. Se sebedise dibaki tse hlephileng mmeleng, dikhafo, ditae kapa mabenyane a ka tshwasehang metjheneng.
Dra veiligheidstewels met staalneuse en glyvaste sole. Rwala dieta tse sireletsang menwana ya maoto ka tshepe, mme disolo tsa tsona e le tse sa thelleng.
Dra ’n veiligheidsbril of oogbeskerming. Rwala diborele tse sireletsang kapa sesireletsi sa mahlo.
Dra swaardiens glyvaste handskoene. Rwala disireletsi tsa matsoho tse boima mme hape di sa thelle.
Dra ’n goedgekeurde veiligheidshardehoed met ’n venster wanneer daar met ’n kettingsaag of ’n hoogsnoeiskêr gewerk word. Rwala katiba ya tshireletso e thata mme e le e dumelletsweng e ena le sesireletsi sa mahlo ha o sebedisa disaga tsa metjhene le dikere tsa mofeng o molelele.
8
Versorging en instandhouding van masjinerie Hou jou kraggereedskap in ’n goeie toestand. Gebruik altyd ’n Stihl-spesialishandelaar om jou masjinerie in stand te hou en stuur hulle gereeld in vir versiening.
Tlhoko le tlhokomelo ya metjhene Boloka disebediswa tsa hao tsa matla di le boemong bo botle. Kamehla sebedisa morekisi wa setsebi wa STIHL bakeng sa tlhokomelo ya metjhene ya hao mme o e romele ho ya ntjhafatswa nako le nako.
Versorging van jou heiningsnoeier Verwyder stof en vuiligheid van die masjien wanneer jy klaar is daarmee (moenie ghriesoplosmiddels gebruik nie). Maak die lemme skoon deur ’n harsoplosmiddel daarop te spuit en laat die motor ’n kort rukkie loop om dit eweredig te versprei. In die geval van petroltoerusting, berg die brandstof en kettingsmeermiddel in behoorlik gemerkte veiligheidshouers. As die masjien vir lang tydperke gebêre word, moet die brandstof uit die brandstoftenk en vergasser getap word. Wend ’n dun lagie olie of roesweerder op die lemme aan en beskerm die lemme in die skede.
Tlhokomelo ya sekuti sa hao sa difatjana Tlosa lerwele le ditshila motjheneng hoba o qete ho o sebedisa (seke wa sebedisa diqhibidisa mafura). Hlwekisa mahare ka ho a fafatsa ka seqhibidisa borekhu mme o dumise motjhene hakgutshwanyane hore se o tlotse ka ho lekalekana. Bakeng sa disebediswa tsa peterolo boloka mafura le sereledi sa ketane/metjhene dikaneng tsa polokelo tse tshwailweng ka ho loketseng. Ha motjhene o bolokwa nako tse telele o sa sebediswe, mafura a lokela ho ntshwa tankeng ya mafura le ho khaboreitara. Tlotsa mahare hanyenyane ka mafura kapa oli e thibelang ho rosa, mme o sireletse mahare ka mokotlana wa ona.
Versorging van jou kettingsaag ’n STIHL-vylstel sluit in ’n vylhouer met ’n ronde vyl, plat vyl en vylmaat in ’n stewige kas. Sete ya difaele ya STIHL e akaretsa mokotla wa difaele o nang le faele e tjhitja, faele e bataletseng le selekanyo sa faele ka kheising e tsitsitseng.
9
Hou die kettingsaag in ’n goeie toestand deur dit skerp te hou. In die geval van petroltoerusting, berg brandstof en kettingsmeermiddel in behoorlik gemerkte veiligheidshouers. Beskerm die leistaaf en ketting in die skede wanneer die masjien nie gebruik word nie.
Tlhokomelo ya saga ya hao ya motjhene Boloka ketane e le boemong bo botle ka ho e boloka e le bohale. Bakeng sa disebediswa tsa peterolo boloka mafura le sereledi sa ketane dikaneng tsa polokelo tse tshwailweng ka ho loketseng. Ha di sa sebediswe, sireletsa mofeng le ketane ka mokotlana wa tsona.
Die snoei van heinings Ho kuta difatjana Wenke vir die plant en instandhouding van ’n goeie heining Kies die regte tipes plante met inagneming van die klimaat, plek (son of skaduwee), grootte en skaal van die spesifieke ontwerp. Begin met plante wat almal ongeveer dieselfde grootte is. Plant met die aanbevole tussenafstande in ’n goed voorbereide sloot. Gooi baie kompos en wortelstimulerende kunsmis in die sloot. Sny dit na die plantery terug tot ’n eenderse grootte om ’n digte raamwerk te bevorder. Snoei gedurende die groeiseisoen gereeld elke vier tot ses weke en verwyder so min as moontlik nuwe groeisels maar met behoud van die fatsoen en verlangde afmetings. Die basis van die heining moet breër as die bokant wees om te verseker dat die kant effens skuins is. Dit maak ’n heining netjies tot teenaan die grond. Voed dit gedurende die groeiseisoen met stikstofryke kunsmis om gesonde groen blare te bevorder.
’n Vinnige gids vir tipes heinings met groeiafmetings. Tataiso ya kapele ya mefuta ya difatjana tse nang le ditekanyo tsa kgodiso
Keletso ya ho jala le ho boloka difatjana di le boemong bo botle Kgetha mefuta e nepahetseng ya dijalo o hlokomela tlelaemete, sebaka (letsatsing kapa moriting), boholo le ho qadikana ha sebopeho seno. Qala ka dimela tsa boholo bo lekalekanang. Jala ho ya ka dibaka tse arohaneng kamoo ho kgothaleditsweng ka forong e lokiseditsweng hantle. Tshela monontsha o mongata ka forong ho kgothaletsa ho hola ha metso. Hoba o jale, dula o fokotsa ho kgothaletsa hore ho hole ka ho lekalekana le ho teteana. Kuta nako le nako diveke tse nne ho ya ho tse tsheletseng nakong ya ho hola ha dijalo, mme o tlosa dimela tse nyenyane kamoo ho kgonehang ha o ntse o boloka sebopeho le ditekanyo tse hlokehang. Kutu ya sefatjana e lokela ho ba sephara ho feta ka hodimo hore e tshekalle hanyenyane ka thoko. Hona ho etsa hore sefatjana se be makgethe ho fihlela fatshe mobung. Nako le nako divekeng tse tsheletseng nakong ya kgolo fepa dijalo ka monontsha o tletseng naeterojene ho kgothaletsa mahlaku le makala a matala e phetseng.
Pics of trimming hedges using a hedge trimmer
WENK: Hou heinings en siersnoeiplante gereeld in stand met ’n skerp heiningskêr. Hou die skêr onderstebo wanneer gefatsoeneerde plante met kontoere en hoeke netjies gesny word. KELETSO: Hlokomela difatjana le dimela tsa dibopeho tse fapaneng nako le nako o sebedisa sekere sa difatjana se bohale. Sebedisa sekere o se fetoletse fatshe ha o kuta difate tse bopehileng ka matswedintsweke le dikgutlo.
10
STIHL-heiningsnoeiers STIHL Hedge Trimmers is ontwerp vir gebruik in jou tuin, parke en vir landskapinstandhouding. Hulle is slytbestand en reg vir aanhoudende gebruik in die tuin.
Dikuti tsa difatjana tsa STIHL DiSTIHL Hedge Trimmers di etseditswe ho sebediswa serapeng sa hao, diphakeng le bakeng sa tlhokomelo ya sebopeho sa serapa ho etsa hore di seke tsa senyeha habonolo mme di tlwaele hore serapa se dule se sebediswa ka nako tsohle.
Hierdie STIHL Petrol Hedge Trimmer is ’n ligte aanvangsheiningsnoeier vir algemene struikinstandhouding. STIHL Petrol Hedge Trimmer ena ke sekuti sa sefatjana sa selelekela se bobebe bakeng sa tlhokomelo ya dihlahla ka kakaretso.
Hierdie STIHL Cordless Hedge Trimmer gebruik kragtige litiumioon-batterye vir ’n stil en sterk snoei sonder emissies. STIHL Cordless Hedge Trimmer ena e sebedisa dibateri tsa Lithium-ion tse matla ho fumantsha tshebediso ya ho kuta e thotseng e matla e sa thuntsheng mesi.
Hierdie STIHL Electric Hedge Trimmer is lig en stil met ’n hoë slagtempo. STIHL Electric Hedge Trimmer ena e bobebe, e thotse mme e phakisa ho duma.
11
Hierdie STIHL Petrol Long Reach Hedge Trimmer het ’n sterk, langer steel met ’n veranderlike stelbare snyer (0° - 135°) vir heinings wat moeilik is om by te kom en kan gerieflik naby die grond gebruik word. STIHL Petrol Long Reach Hedge Trimmer ena e na le mohwele o matla o eketsehileng o nang le lehare le ka fokotswang kapa la eketswa (0° – 135°) bakeng sa difatjana tse boima ho di fihlella, mme hape e ka sebediswa habobebe haufi le mobu.
Die snoei van heinings Ho kuta difatjana
Siersnoeiplante kan baie verskillende fatsoene hê. Dimela di ka kutwa hore di be tsa dibopeho se ngata tse fapaneng.
Siersnoeiplante Die fatsoenering van plante tot suigstokkies, piramiede, poedels, kubusse, koepels en selfs diere en voëls ens. is ’n kunsvorm wat met ’n bietjie oefening bemeester kan word deur enigiemand wat gereeld heinings snoei.
Dibopeho tsa dimela tse fapaneng Ho kuta difate o di fetola dilolipopo, diphiramiti, dintjanyana, dikhyupu, didoumu ekasitana le diphoofolo le dinonyana, jwalojwalo ke bonono bo ikgethang boo mang le mang ya kutang haholoholo difatjana nako le nako a ka bo fihlellang ka boikwetliso bo bonyenyane feela.
Wenke vir fatsoenering Gebruik ’n digte immergroen plant met klein blaartjies wat dit verdra om gesny te word en sy fatsoen goed behou, soos Buxus sempervirens of Ilex aquifolium. Bevorder ruie groei van vroeg af en fatsoeneer dit geleidelik of gebruik ’n raamwerk vir oplei en knip. Effektiewe fatsoene kan binne vyf of ses jaar verkry word. Ongeduldige tuiniers kan sommige plante klaar gefatsoeneer by ’n kwekery koop. Hierdie plante moet net geplant word en die fatsoen moet in stand gehou word.
Keletso ya ho fa sebopeho Sebedisa dimela tse sa omeng tsa mahlaku a manyane tse teteaneng tseo e reng le ha di sehwa e be di boloka sebopeho sa tsona hantle jwaloka Buxus sempervirens kapa Ilex aquifolium. Kgothaletsa dimela tsa sehlahla ho tloha bonyaneng, mme hannyane-hannyane o di nehe sebopeho kapa o sebedise sebopi ho kwetlisa le ho kuta. Dimela di ka nka sebopeho se tshwarellang ka nako ya dilemo tse hlano kapa tse tsheletseng. Ho basebetsi ba serapa ba senang mamello, dimela tse ding di ka rekwa di se di nkile sebopeho se itseng. Kahoo, tsena di hloka feela hore di jalwe mme sebopeho sa tsona se bolokwe. ’n Raamwerk help om die fatsoen te behou. Sebopi se thusa ho boloka sebopeho se loketseng.
12
Die afkap van bome Ho Rema Difate Afkap met konvensionele keep Ho rema difate o sebedisa leoma le tlwaelehileng
Wenke vir die afkap van bome Voordat jy begin, maak seker dat daar niks in die vallende boom se pad is sodat strukture en ander bome en plante nie beskadig word nie. Dit is oor die algemeen makliker en veiliger om ’n boom te laat val in die rigting waarin hy reeds oorleun. Dit beteken dat swaartekrag al die werk doen. Die keep of voorsnit word gemaak deur ’n bo- en ’n ondersnit te maak. Begin by die bosnit. Die keep word gemaak aan die kant waarheen jy wil hê die boom moet val. Daar is verskillende maniere om ’n keep te sny. Ons beveel die konvensionele keep aan.
Stap 1: Maak skoon rondom die basis van die stam om ’n veilige werkarea te skep. Beplan twee ontsnaproetes teen ongeveer 45° in die teenoorgestelde rigting as die valrigting. Begin die bosnit op enige hoogte solank daar genoeg plek vir die ondersnit is. Sny afwaarts teen ’n hoek van 45°. Stop wanneer die snit tussen ’n kwart en ’n derde van die stamdiameter diep is. Mohato wa 1. Hleka ka tlasa sefate hore ho be le sebaka se bolokehileng sa ho sebetsa. Hlophisa hore ho be le tsela tse pedi tseo ho ka balehwang ka tsona, tse fapaneng ka 45° le lehlakore leo sefate se tla wela ho lona. Qala leoma le ka hodimo kae kapa kae ka hodimo ha feela ho ena le sebaka se lekaneng bakeng sa leoma la ka tlase. Remela tlase ka ho tshekalla ka 45°. Emisa ha leoma le le kotara ho ya ho karolo ya boraro ya ho potoloha kutu.
Keletso ka ho rema difate Pele o qala, netefatsa hore sefate se wang se keke sa wela hodima dintho tse ding kapa difate kapa dimela tse ding. Ho atisa ho ba bobebe le ho ba polokehong ho rema sefate hore se wele kamoo se seng se sekametse ka teng. Sena se bolela hore matla a lefatshe a ka thusa haholo. Leoma le etswa ka ho seha ka hodimo le ka tlase. Qala ka leoma la ka hodimo. Leoma le etswa ka hlakoreng leo o batlang hore sefate se wele ka ho lona. Ho na le ditsela tse fapaneng tsa ho etsa leoma. Re sisinya leoma le tlwaelehileng.
13
Stap 2: Begin in die geval van die ondersnit op ’n punt waar die horisontale snit en die ent van die bosnit bymekaar sal kom. Stop wanneer jy hierdie punt bereik en verwyder die wig. Mohato wa 2. Bakeng sa leoma la ka tlase, qala moo leoma le bataletseng le tla kopanang le moo leoma la ka hodimo le fellang. Emisa ha o fihla sebakeng seo mme o tlose maqhetso.
Die afkap van bome Ho Rema Difate
Stap 3: Die agtersnit is die derde en finale snit en word aan die teenoorgestelde kant van die stam gemaak ongeveer 3 cm bokant die ondersnit. Saag stadig horisontaal en stop wanneer jy hoogstens 3 cm van die keep af is sodat dit as skarnier kan dien. Mohato wa 3. Leoma la ka morao ke la boraro le ho qetela, mme le etswa ka thoko ho kutu sebaka sa 3cm ka hodima leoma le ka tlase. Seha butle ka ho batalla mme o emise ha o fihla sebakeng se seng ka tlase ho 3cm ho tloha leomeng hore e be moo sefate se tla itshetleha teng.
Stap 4: Beweeg weg van die boom af met jou beplande ontsnaproete langs maar moet NOOIT direk agter die boom inbeweeg nie omdat jy ernstig beseer kan word as die boomstomp tydens die val uitskop. Moenie jou rug op ’n vallende boom draai nie. Staan vinnig 6 m terug van die boom af en, indien moontlik, agter ’n staande boom. Mohato wa 4. Sutha sefateng, o lebe sebakeng seo o hlophiseditseng hore o tla balehela ho sona, empa o SEKE wa pota sefate ka morao kaha o ka lemala haholo ha sefate se ka rahela morao ha se ewa. Seke wa furalla sefate se wang. Tjhetjhella morao kapele ho fihla sebakeng sa 6m ho tloha sefateng mme ha ho kgoneha ema kamorao ho se seng se emeng.
Stap 5: Nadat die boom geval het, kan jy begin om die takke te verwyder en die boom in stompe op te sny. As die boom teen ’n skuinste lê, begin by die bopunt van die skuinste en werk af na onder. Dit voorkom dat rollende stompe ’n gevaarlike situasie skep. Mohato wa 5. Hang hoba sefate se we, o ka qala ho tlosa makala mme o reme sefate ho ntsha mahong. Haeba sefate se le sebakeng se theohelang, qala ka hodimo mme o theohele tlase. Hona ho thibela mahong a thethehang hore a se bake kotsi.
Stap 6: Wanneer jy takke snoei, hou die takspanning (2) en kompressie (1) in gedagte sodat die leistaaf nie in die snit vasgeknyp word nie. Om dit te vermy, maak ’n drukverligtingsnit aan die kompressiekant (1) van die tak hoogstens een derde van die takdiameter diep en maak dan ’n drukverligtingsnit aan die spanningkant (2). Mohato wa 6. Ha o kuta makala hlokomela kgatello (2) le teteano (1) hore mofeng o seke wa tshwaseha ka hara leoma. Ho thibela hona, etsa leoma le thusang ka hlakoreng la teteano (1) la lekala sebakeng se sa feteng karolo ya boraro ya ho potoloha lekala, mme o ntano etsa leoma le thusang ka hlakoreng la kgatello (2). Dit kan baie gevaarlik wees om bome en takke af te kap. Raadpleeg ’n deskundige voordat jy ’n boom afkap. Ho rema difate le ho seha makala ke ntho e ka bang kotsi. Rerisana le setsebi pele o rema sefate.
14
STIHL-kettingsae STIHL vervaardig en vervolmaak al 80 jaar lank kettingsae. Hierdie ondervinding, tesame met uitmuntende gehalte, het STIHL-kettingsae no.1 in die wêreld gemaak.
Disaga tsa motjhene tsa STIHL E se e le dilemo tse fetang 80 ba STIHL ba ntse ba etsa le ho ntlafatsa disaga tsa motjhene. Boitsebelo bona ha bo kopanngwa le boleng ba boemo bo hodimo, bo entse hore disaga tsa motjhene tsa STIHL e be tse tswang kapele lefatsheng ka bophara.
Hierdie STIHL Petrol Chainsaw is perfek om hout uit te dun, brandhout op te saag en klein boompies en takke van tot 30 cm dik af te saag. STIHL Petrol Chainsaw ena e loketse haholo bakeng sa ho fokotsa ho teteana ha difate, ho rema patsi ya mollo le ho rema difate tse nyenyane le makala a fihlang ho potoloho ha 30cm.
Hierdie STIHL Electric Chainsaw is ’n ligte en stil kettingsaag om klein boompies en takke af te saag en is ideal om brandhout op te saag. STIHL Electric Chainsaw ena ke saga ya motjhene e bobebe le e thotseng e sebedisetswang ho rema difate le makala a manyenyane mme e loketse ho saga patsi ya mollo.
15
Hierdie STIHL Petrol Pole Pruner het ’n verlengbare steel waarmee jy tot 5 m bokant die grond kan bykom. Dis perfek vir daardie onbereikbare dooie takke. STIHL Petrol Pole Pruner ena e na le mohwele o molelele o ka lelefatswang ho fihla sebakeng se ka bang 5m ho tloha fatshe. E loketse haholo makala a shweleng a fihlellehang ka thata.
Toets Teko Probeer om nie in jou boek te kyk as jy hierdie toets aflê nie. Lees elke stelling versigtig. As jy saamstem met ’n stelling, merk die gesig wat wys dat jy daarmee saamstem ☺, of die gesig wat wys dat jy nie saamstem nie . Leka hore o seke wa sheba bukaneng ya hao nakong ya teko ena. Bala polelo e nngwe le e nngwe ka hloko. Haeba o dumellana le polelo, tshwaya letshwao le bontshang hore o a dumela ☺; mme ha o hana o tshwaye letshwao le bontshang hore ha o dumele . ☺ = Ek stem saam Ke a dumela = Ek stem nie saam nie Ke a hana
3. Baie groot struike baat daarby om tot op die grond gesnoei te word. 3. Dihlahla tse ngata di fola molemo ha di kutwa ho fihla mobung. ...........................................................................................................................................................☺
1. Dit is raadsaam om alle plante enige tyd van die jaar te snoei. 1. Ho molemo ho kuta dimela tsohle nako efe kapa efe ya selemo. ............................................................................................................................................................☺
4. ’n Hoogsnoeiskêr kan as gevolg van sy verlengbare steel tot 5 m bo die grond bykom. 4. Sekuti sa mohwele o molelele sa STIHL se ka fihla bohole ba dimitara tse 5 ho tloha fatshe ka lebaka la mofeng wa sona o ka lelefatswang. ...........................................................................................................................................................☺
2. Daglelies is ’n goeie voorbeeld van ’n meerjarige plant wat een maal ’n jaar verdeel moet word. 2. Dilili tsa motshehare ke mohlala o motle wa semela se sa omeng se hlokang ho arolwa hang ka selemo. .............................................................................................................................................................☺
5. ’n 3-snit-tegniek is ’n basiese betroubare metode om aan te leer vir die afkap van klein boompies. 5. Mokgwa wa maoma a mararo ke wa motheo, o tshepahalang o hlokang hore o ithutwe ha o rema difate tse nyenyane. ...........................................................................................................................................................☺
16
9. Dit is verstandig om ’n helm met ’n venster en oorskutte, veiligheidstewels en broek te dra as jy met ’n kettingsaag werk. 9. Ho molemo ho rwala disireletsi tsa matsoho, katiba ya tshepe e nang le sesireletsi sa mahlo le dikupetsi tsa ditsebe, dieta le borikgwe ba tshireletso ha o sebedisa saga e dumang. ..................................................☺
6. Stihl-kettingsae is as petrol- en elektriese modelle beskikbaar. 6. Disaga tsa motjhene tsa Stihl di fumaneha ka mefuta ya peterolo le ya motlakase. ...........................................................................................................................................................☺
7. ’n Stihl koordlose heiningsnoeier word deur ’n litiumioonbattery aangedryf, wat stil, kragtige werking verseker. 7. Sekuti sa difatjana se senang mohala sa STIHL se fumantshwa matla ke bateri ya Lithium-ion e netefatsang tshebediso e thotseng e matla. ...........................................................................................................................................................☺ 10. Die basis van ’n heining moet smaller as die bokant wees. 10. Kutu ya sefatjana e lokela ho ba tshesano ho feta ka hodimo. ...........................................................................................................................................................☺
8. ’n Snoeiskêr is die beste om meerjarige plante mee te snoei om hulle fatsoen te behou, om dooie blomme uit te knip en te verdeel. 8. Dikere di loketse haholo ho sebedisetswa ho kuta dimela tse sa omeng ho boloka sebopeho sa tsona, dintlha tse shweleng le moo di arohanang teng. ...........................................................................................................................................................☺
17
Gaan na die Stihl-webwerf www.stihl.co.za vir die antwoorde. Bakeng sa ho fumana dikarabo etela ho webesaete ya STIHL: www.stihl.co.za
22
