Toeristischprogr amma Friese Wadden projecten

Toeristischprogr amma

Friese Wadden

projecten

Toeristische Programma Friese Wadden Horizon 2013 - 2020 Projectenboek

Gemeenten Vlieland, Terschelling, Ameland, Schiermonnikoog, Dongeradeel, Ferwerderadiel, het Bildt, Franekeradeel, Harlingen, Súdwest Fryslân en Provincie Fryslân Opgesteld juni 2012 - oktober 2013

Toeristisch Programma Friese Wadden | projectenboek | d.d. 10 10 13

3


4

Inhoudsopgave

1 Inleiding ............................................................................... 7 2 Prioritaire projecten ...................................................... 15 2.1 Lijn 1. Aanbod hardware: ontwikkeling, transitie, kwaliteit en beheer . ..................................................... 15 2.2 Lijn II Aanbod Software: wadbeleving, gastvrijheid, digitalisering, arrangementen, evenementen en promotie .......................................... 27 2.3 Lijn III Duurzaamheid en landschap .................... 37 2.4 Lijn IV Organisatie & monitoring ........................ 43 3 Projecten recreatieve infrastructuur ......................... 51 3.1 Inleiding ..................................................................... 51 3.2 Projecten (lijn I) ...................................................... 51


5


6

1 Inleiding

In dit projectenboek worden de samengestelde en afzonderlijke projecten beschreven en waar mogelijk met referentiebeelden geïllustreerd. Op het moment van oplevering van dit projectenboek zijn van enkele projecten nog geen projectfiches gemaakt. De redenen hiervan zijn verschillend van aard: soms zijn projecten nog in de ‘ideefase’, soms is het wachten op particulier initiatief en soms heeft het gewoon aan tijd ontbroken. Deze ‘ontbrekende’ projecten zullen in de komende maanden alsnog toegevoegd worden. Dit projectboek is immers een ‘werkend’ document waaraan steeds projecten kunnen worden toegevoegd als ook projecten kunnen worden uitgehaald bij de verdere ontwikkeling en uitvoering van het programma. De informatie over de projecten is afkomstig uit verschillende bronnen. De projectbeschrijvingen met betrekking tot de recreatieve basisinfrastructuur, welke benoemd staan in tabel 4.3 van het hoofdrapport en die in dit boek in hoofdstuk 3

beschreven staan, zijn afkomstig van de gemeenten die deze projecten aangeleverd hebben op basis van diverse aannames en op dit moment bekende informatie.. Ook diverse zogenaamde prioriteiten projecten, benoemd in tabel 4.2 en beschreven in hoofdstuk 2, zijn door gemeenten beschreven. Deze tabellen staan op de volgende pagina’s identiek en nogmaals weergegeven. Daarnaast zijn projectbeschrijvingen overgenomen uit andere (beleids)documenten, zoals over de Afsluitdijk, en over vaarrecreatie in NO Friesland. Veel projecten in deze categorie zijn beschreven door de onderzoekers en opstellers van het Toeristisch Programma Friese Wadden. Tenslotte zijn er enkele projectbeschrijvingen afkomstig van lokale groepen en toeristische organisaties. De kwaliteit van de beschrijvingen is hierdoor vaak niet van hetzelfde niveau. Ook het niet beschikbaar zijn van voldoende informatie heeft daaraan bijgedragen. In veel gevallen worden er aannames


gedaan die zeker nog niet hard zijn; beschrijvingen zijn daardoor niet compleet en dus slechts een eerste indicatieve aanzet. Dat geldt met name op het gebied van kosten en financieringsmogelijkheden; het zijn in veel gevallen inschattingen. In een latere fase zullen projecten, zeker als ze actueel worden, verder uitgewerkt moeten worden in concrete projectplannen. Het projectenboek is dus geen document dat bestuurlijk vastgesteld is of zal worden en er kunnen dan ook geen rechten aan ontleend worden. In ieder fiches worden de navolgende onderwerpen beschreven: 1. Probleem/uitdaging; korte omschrijving en toelichting van het project 2. Beoogd resultaat; de spreekwoordelijke stip op de horizon 3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: De risico’s, (planologische) voorwaarden en relaties van het

7

project met andere projecten, beleidsterreinen en/of belangen. 4. Doorlooptijd project: tijdsduur om tot realisatie van het project te komen. 5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief); een raming van de benodigde investeringen. 6. Co-financieringsmogelijkheden: voor zover er zicht op is, een beschrijving van de financiële dekking van het project. 7. Koppelkansen: Op welke wijze kan het project worden gelinkt aan andere projecten teneinde realisatie te bespoedigen. 8. Betrokken partijen: Welke organisatie/ondernemer/overheid kan worden beschouwd als trekker van het project en welke andere partijen scharen zich eveneens achter het project (of zouden dit moeten doen gezien de inhoud). 9. Referentiebeeld: Voor zover voor handen worden kaartbeelden, foto’s en/of andere illustraties of vergelijkingen met ontwikkelingen elders toegevoegd.


8

d. Onthaal in en beleefbaarheid van het Waddengebied upgraden/ vergroten

Verbetering routenetwerken

Ontwikkeling havenfronten Ontwikkeling bezoekerscentra Ontwikkeling vaarroutes

Gemeentelijke rollen

Ontwikkeling welnessvoorzieningen

Haalbaarheid

b. Toeristisch keten van vermaak en vertier ontwikkelen (innovatie en transitie)

Investeringsomvang

Koepelprojecten Transitie verblijfsaccommodaties op de eilanden

Quick wins

Maatregelen a. Aanpassing van het verblijfsaanbod aan de veranderende vraag (innovatie en transitie)

Noodzakelijkheid

Lijnen I. Aanbod Hardware: ontwikkeling, transitie, kwaliteit en beheer

Economische betekenis

Tabel 4.2: Prioritaire projecten

5 3 5 5 5

+++ +++ ++ ++ ++

-

M L H H H

+ + 0 + +

I, S O S, O S, O S, O

2 4 4 4 4 4 3

+++ ++ + + ++ + +++

-

M H H M M H L

0 + 0 0 0 0 0

S, O S, O S, O S, O S, O S, O I, U

3 2

+++ +++

-

M M

0 +

I, U I, U

2

+++

-

M

0

Holwerd Poort tot de Waddenzee (Holwerd aan Zee), Dongeradeel

4

+++

-

H

0

I, U I,U,S, O

Concept ontvangst waddenbezoek ontwikkelen

3

+++

+

L

+

S, O

Diversificatie vervoer over Waddenzee: initiëren, stimuleren, ondersteunen

3

+++

-

H

0

S, O

Individuele projecten Initiëren, stimuleren, ondersteunen meer bungalows, minder luchtbedden op Vlieland Studie transitie verblijfsrecreatie accommodaties eilanden Marktconform maken kampeerboerderijen aanbod op Ameland Ondersteuning transities op Schiermonnikoog Ondersteuning transities op Terschelling Zorgtoeristische voorzieningen: initiëren, stimuleren, ondersteunen: alle eilanden Stimuleren en ondersteunen Kuuroord op Ameland Stimuleren en ondersteunen Kuuroord/wellness faciliteiten op Terschelling Stimuleren en ondersteunen Kuuroord/wellness faciliteiten op Schiermonnikoog Stimuleren en ondersteunen Kuuroord/wellness faciliteiten op Vlieland Stimuleren en ondersteunen Kuuroord in Dongeradeel Oplossing voor structureel beheer: overal Verbetering routenetwerken Terschelling, incl. geschikt maken voor rolstoelen, elektrische fietsen ed. Verbetering routenetwerken Schiermonnikoog Verbeteren fietsroutes Ameland, incl. geschikt maken voor rolstoelen, elektrische fietsen ed.

5 Blauw:

hoge score ‘economische betekenis’; rood: Noodzakelijke projecten. De gemeentelijke rollen worden aangeduid met I=initiëren, S=stimuleren, O=ondersteunen of U=uitvoeren. De ondersteunende rol wordt in projectfiches nader gespecificeerd middels een F=faciliteren (met subsidies of andere middelen), V=voorwaardenscheppend (beleidskaders om ontwikkelingen mogelijk te maken) of I=intermediair (brugfunctie tussen verschillende partijen). Toeristisch Programma Friese Wadden | projectenboek | d.d. 10 10 13

9


Haalbaarheid


Ontwikkeling voorzieningen langs Elfsteden vaarroute: boothelling De Dwinger en toeristisch-recreatief inrichtingsplan Bartlehiem (Ferwerderadiel) Ondersteunen 5-sterren hotel hoek N31/Waddenzeedijk, Harlingen Ontwikkeling verblijfsaccommo- Stimuleren 3-4 sterren ‘waddenhotel’ Holwerd daties langs de kust Ontwikkeling Eén waddentopattractie (verblijf): initiëren, stimuleren, ondersteunen II. Aanbod a. Digitalisering van Ontsluiting cultuurhistorie, natuur en landschap middels ICT toepassingen (QRSoftware: het waddengebied codes, Apps, layar, ed.) wadbeleving, Ontwikkeling Wadden App gastvrijheid, Wifi op alle openbare locaties en accommodaties digitalisering, b. Waddenbeleving Ontwikkeling samenbrengen waddendagtochten, excursies, arrangementen arrangement vergroten eilanden/kustgemeenten (begin waddenbezoek concept) en, Ontwikkeling/samenbrengen arrangementenprogramma (eilanden & evenementen kustgemeenten; ook via en gericht op Culturele Hoofdstad 2018) en promotie Ontwikkeling/samenbrengen evenementenprogramma (eilanden & kustgemeenten; ook via en gericht op Culturele Hoofdstad 2018) Ontwikkeling nichemarkten voor Via gerichte evenementen in voor en naseizoen nichemarkten trekken. en naseizoen Natuurliefhebbers, sporters, film, kunst en culturele festivals. c. WaddenProject Gastheerschap: Cursussen in Harlingen ivm cruisevaart en Expeditie gastheerschap Waddengebied: waddengastengildes, individuele belevingsprogramma’s, kwaliteitsverbetering & certificering ondernemers, feedback organiseren, monitoring Geïntegreerd bagagevervoer van voordeur (herkomst) tot accommodatie (op het eiland) d. WaddenWerelderfgoed Wadden als één merk in de markt zetten onder de paraplu van het werelderfgoed promotie Waddenzee Waddenzee Volledige gezamenlijke marketing en promotie van de eilanden, incl. strategie Nieuwe meerjarige marketingstrategie Waddeneilanden, incl. inzet social media Gezamenlijke marketing Promotie bundelen en inzetten op primaire markten

Investeringsomvang

Ontwikkeling vaarroutes

Quick wins

Koepelprojecten Individuele projecten

Noodzakelijkheid

Maatregelen e. Wadden Watersportbestemming versterken f. Waddenkust aanbod verder ontwikkelen



4 4 4 5

++ ++ ++ ++

-

M H H H

0 0 + +

I, S S, O S, O S, O

2 2 2

++ ++ +++

+ L + L + M

+ + +

I, U S, O I, U

4

+++

+

L

+

S, O

4

+++

+

L

+

S, O

4

+++

+

L

+

S, O

4

+++

-

M

+

S,O

4

+++

-

L

+

S, O

3

+++

-

M

0

S, O

3 4 3

+++ +++ +++

+ +

L L L

+ + +

S, O S, O S, O

5

+++

+

L

+

S, O

10

Quick wins

Investeringsomvang

Haalbaarheid


b. Periodiek overleg tussen belanghebbende partijen c. Monitoring (Kencijfers verzameld en besproken) d. Toerisme is speerpunt van beleid

Koepelprojecten

Noodzakelijkheid

Maatregelen a. Stimuleren, ondersteunen duurzame bedrijfsvoering b. Ontwikkeling duurzaam vervoer e. Milieuproblemen oplossen IV. a. Vergroten Organisatie & organisatiegraad sector monitoring


Lijnen III. Duurzaamheid en landschap

2

+++ +++

-

L L

+ +

S, O S, O

1

+++

-

M

0

3 3

+++ +++

- M + L

+ +

S, O I, S, O S, O

4 5

+++ +++

+ +

L L

+ x

I, U I,S,O

3

+++

-

L

+

I, U

Kennisbijeenkomsten organiseren/stimuleren/initiëren

3

+++

+

L

+

S, O

Voorspellend en evaluerend meten met ondernemers (koppeling Toerdata) Planologische ruimte bieden aan toeristische ontwikkeling (uiteraard binnen de mogelijkheden en na gedegen afweging), m.n. in de kustgemeenten Toeristisch beleid opstellen en actueel houden Toerisme intrinsiek argument in politieke besluitvorming

4

+++

-

L

+

S, O

4 3 3

+++ +++ +++

+ +

L L L

0 + 0

I, U I, U I, U

Individuele projecten Stimuleren en ondersteunen duurzame (biologische) agrarische bedrijven, incl. streekproducten, beleving ed. (m.n. op de eilanden) Stimuleren en ondersteunen duurzame bedrijfsvoering toeristische accommodaties Initiëren, stimuleren en ondersteunen elektrisch (OV)vervoer op eilanden; bv. verhuur e-cars & -bikes bij havens Structureel oplossen baggerproblematiek eilanden; mede in relatie tot kosten en Natura 2000 beleid Ondernemers organiseren en vernieuwde positie in de sector geven Aantrekken/aanstellen coördinatoren/trekkers toerisme: Schiermonnikoog; evt. alle Waddeneilanden Duurzame financiering Waddenpromotie Moderniseren en optimaliseren toeristenbelasting eilanden en/of kustgemeenten; invoering WOZ heffing en duidelijkheid over besteding middelen

3

5 Blauw:

hoge score ‘economische betekenis’; rood: Noodzakelijke projecten. De gemeentelijke rollen worden aangeduid met I=initiëren, S=stimuleren, O=ondersteunen of U=uitvoeren. De ondersteunende rol wordt in projectfiches nader gespecificeerd middels een F=faciliteren (met subsidies of andere middelen), V=voorwaardenscheppend (beleidskaders om ontwikkelingen mogelijk te maken) of I=intermediair (brugfunctie tussen verschillende partijen).


11

Ontwikkeling bezoekerscentra Overig



Ontwikkeling havenfronten

Haalbaarheid

d. Onthaal in en beleefbaarheid van het Waddengebied upgraden / vergroten

Financiering (niet of deels)

Overig

Investeringsomvang

Verbetering strandovergangen

Individuele projecten Verbetering routenetwerken Terschelling, fietspad door polder (zie ook tabel 4.2) Verbetering fietsroutes Ameland (zie ook tabel 4.2) Ontwikkeling Kornwerderzand (recreatieve routes en infrastructuur) (Súdwest Fryslân) Rondje Lauwersmeer: versterken routes en kleinschalige recreatieve voorzieningen; Dongeradeel Ontwikkeling recreatieve routes en infrastructuur ter verbinding binnen- en buitendijks, Ferwerderadiel Buitendijkse wandelroutes, Ferwerderadiel Verbinding (doortrekken) buitendijkse fietspaden buurgemeenten, Ferwerderadiel Ontwikkeling Zurich (verbetering toegankelijkheid buitendijkse fietspaden) Ontwikkeling verbindingen en routes in Driehoek Kornwerderzand - Makkum Harlingen Verbetering strandovergangen, incl. faciliteiten Terschelling Transitie badstrand – strandovergang Badhuys Vlieland Herinrichting en toegankelijkheid verbeteren 3 strandovergangen, Ameland Toeristische kop van herinrichting Lies (Terschelling) Ameland voor iedereen; extra investering in toegankelijkheid voor mensen met beperking Entree van Ameland: verbetering veerdam en bedrijventerrein Nes Herinrichting centrum Dorp en Badweg, Schiermonnikoog Herinrichting Heereweg, Schiermonnikoog Herinrichting Veerdam, Schiermonnikoog Ontwikkeling, herinrichting haventerrein Terschelling: realisatie loods havenfaciliteiten en herinrichting omgeving betonningsterrein Herinrichting Havenplein en Veerdam Vlieland Bezoekerscentrum op Nieuwe Willemskade (Harlingen); thema het maritieme verleden van Noord-Nederland Entrepotgebouw op de Willemskade restaureren en multifunctioneel inrichten voor toeristisch-recreatief gebruik (Harlingen)

Quick wins

Maatregelen Koepelprojecten b. Toeristisch Verbetering keten van vermaak routenetwerken en vertier ontwikkelen (innovatie en transitie)

Noodzakelijkheid



Tabel 4.3: Belangrijke recreatieve basis infrastructuur projecten

3 2

+++ +++

-

M H

d d

+ +

I, U I, U

2

++

-

L

n

+

I, U

3

++

-

M

d

+

I, U

2 2 2 2

++ ++ ++ ++

-

M M M L

n n n n

+ + + +

I, S I, S I, S I, U

2 1 1 1 1

++ ++ ++ ++ +

+/+/+/+

M M L L L

n d d d d

+ + + + +

I, U I, U I, U I, U I, U

2 2 1 1 1

++ ++ ++ ++ ++

-

M L L M M

d n d n n

+ + + + +

I, U I, U I, U I, U I, U

2 2

++ ++

-

M M

d n

+ +

I, U I, U

2

++

+/-

M

n

+

I, U

2

++

+/-

M

d

+

I, U

12


Quick wins

Investeringsomvang

Financiering (niet of deels)

Haalbaarheid


Maatregelen Koepelprojecten Individuele projecten e. Wadden Water- Ontwikkeling Ontwikkeling opvaarten NO Fryslân, Dongeradeel en Ferwerderadiel sportbestemming vaarroutes Ontwikkeling blauwe TOP’s Ferwerderadiel versterken Ontwikkeling voorziening langs Elfsteden vaarroute (Ferwerderadiel) (ook genoemd in tabel 4.2) Lytse Farwegen, Franekeradeel Afmeervoorziening in Nieuwe Willemshaven tbv luxe zeewaardige cruisevaart (Harlingen) Ontwikkeling, Ontwikkeling, verbetering, uitbreiding jachthaven, Schiermonnikoog uitbreiding Masterplan Waterfront Franeker (infra onderdelen), Franekeradeel jachthavens Verbetering, uitbreiding jachthaven Terschelling, fase 2: ombouw naar boxensysteem en drijvende steigers voor bruine vloot Herinrichting jachthaven Nes, verduurzaming en natuurontwikkeling (Ameland) f. Waddenkust Ontwikkeling aanbod verder verblijfsaccommo- Stimuleren/ondersteunen ontwikkeling kleinschalig verblijf bij Zwarte Haan (het ontwikkelen daties langs de kust Bildt) III. a. d. Natuur- en Duurzaamlandschapsontwikheid en keling tbv landschap waddenbeleving Kwelder ontwikkelingsproject “Naar Buiten – Holwerd”, Dongeradeel

Noodzakelijkheid

Lijnen


Tabel 4.3 (vervolg): Belangrijke recreatieve basis infrastructuur projecten

3 3

++ ++

-

H L

n n

+ +

I, U I, U

3 2

++ ++

+/-

L M

n n

+ +

I, U I, U

4

+++

+

H

d

+

I, U

2 3

++ ++

-

M H

n d

+ +

I, U I, U

2 3

++ ++

-

M H

d n

+ +

I, U I, U

3

+++

+/-

L

n

+

S, O

1

++

-

M

D +

S,O 13


14

2 Prioritaire projecten

2.1 Lijn 1. Aanbod hardware: ontwikkeling, transitie, kwaliteit en beheer . –

Project I.a.1 Koepelproject Ondersteunen transities verblijfsaccommodaties op eilanden Deelproject: Initiëren, stimuleren, ondersteunen meer bungalows, minder luchtbedden op Vlieland Dit project is niet afzonderlijk beschreven. Het is net als de projecten 1.a.4 en 5 (zie volgende pagina) in feite een nadere lokale uitwerking van project 1.a.2.


Project I.a.2 Koepelproject Ondersteunen transities verblijfsaccommodaties op eilanden Studie transitie verblijfsaccommodaties eilanden 1. Probleem/uitdaging Uit onderzoeken en gesprekken met betrokkenen en deskundigen komt het beeld naar voren dat het aanbod verblijfsaccommodaties in kwaliteit en kwantiteit niet meer aansluit bij de vraag. Als dit klopt zou dat betekenen dat er een transitie moet plaatsvinden. Het is echter enigszins onzeker of dit beeld klopt (direct belanghebbenden geven ook aan dat deze eventuele discrepantie wel meevalt) en zeker onduidelijk is waar en in welke mate dan wel behoefte aan is. Daarnaast hebben de gegevens meestal betrekking op alle eilanden tezamen, waardoor niet duidelijk is hoe het eventuele probleem precies op eilandniveau speelt. Er zijn immers grote verschillen tussen de eilanden, zowel qua aanbod als qua bezoekersgroepen. Het zou dus nuttig zijn om per

15

eiland meer gedetailleerd in kaart te brengen welke typen verblijfsaccommodaties er zijn en met hoeveel bedden, welke de huidige en potentiële doelgroepen zijn (uitgedrukt in de kleurenterminologie van RECRON/Smart Agency Compagny) en in welke verhouding en de wensen van deze doelgroepen met betrekking tot verblijf. Pas dan zijn er goede conclusies te trekken over de aansluiting van aanbod op vraag en aanbevelingen te doen over de wenselijke verbeteringen (wat en in welke mate). Bedrijven die willen veranderen zijn dan ook veel beter te helpen/adviseren en ondersteunen.

2. Beoogd resultaat De goed inzicht in de noodzaak voor, de mate waarin en de wijze waarop transitie van verblijfsaccommodaties op de afzonderlijke eilanden zouden moeten plaatsvinden, uiteraard in relatie tot de doelgroepen nu en in de toekomst. Als de noodzaak van transitie blijkt is het beoogd effect dat ondernemers plannen gaan maken en uitvoeren om tot de gewenste transitie te komen.

b. Financieringsmogelijkheden: Provincie en gemeenten

6. Koppelkansen: – Met evaluatie beddenboekhouding – Nader onderzoek naar de aansluiting van het aanbod overige recreatieve voorzieningen (horeca, winkels, musea, sport, outdoor, routes ed) bij de huidige en potentiële doelgroepen – Ondersteuning transities verblijfsaccommodaties op eilanden

7. Betrokken partijen: a. Trekker: TPFW-projectleider b. Overige partijen: – Ondernemers – RECRON – Dataverzamelaars (VVV, Toerdata ed.) – Gemeenten – Provincie

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Ruim voldoende deelname door bedrijven – Vertrouwelijke beschikstelling van gegevens

4. Doorlooptijd project: 1-2 jaar

Projecten I.a.3 Koepelproject Ondersteunen transities verblijfsaccommodaties op eilanden Deelproject: Marktconform maken kampeerboerderijen Ameland 1. Probleem/uitdaging Ameland heeft van oudsher veel kampeerboerderijen. De laatste jaren veranderd de markt voor kampeerboerderijen. Groepen komen minder en blijven korter. De prijs wordt steeds meer een obstakel. De bedrijven hebben te maken met twee doelgroepen, grote groepen (Duitse jeugd, Schoolreizen) en familie-uitjes. Voor de laatste groep zijn de meeste bedrijven onvoldoende luxe. De verwachting is dat de komende jaren de overcapaciteit bij de groepsverblijven toeneemt. Dit project beoogt een deel van de kampeerboerderijen te faciliteren met een transitie naar een beter rendabel product. De meeste bedrijven hebben onvoldoende kapitaal om zelfstandig de transformatie te maken.

2. Beoogd resultaat: De overcapaciteit aan kampeerboerderijen is afgenomen en de bedrijven hebben een andere rendabele functie gekregen.

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Eigenaren zijn zich bewust van de noodzaak tot transformatie – Financiering aanwezig voor transformatie (banken / subsidie)

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: € 15.000 per eiland 4. Doorlooptijd project: 3 jaar


16

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) – Kosten: ca € 1 miljoen – Financieringsmogelijkheden: subsidieprogramma; ondernemers

6. Koppelkans – Toegankelijk maken van accommodaties voor mensen met een beperking

7. – – – –

– –

Projecten I.a.4 en 5 Koepelproject Ondersteunen transities verblijfsaccommodaties op eilanden Deelproject: Terschelling Deelproject: Schiermonnikoog Deze projecten zijn net als project 1.a.1 (Vlieland) nog niet afzonderlijk beschreven. Het betreft nadere lokale uitwerkingen van project 1.a.2.

Betrokken partijen: Gemeente Ameland Vereniging groepsverblijven VVV (marktverkenning) Provincie

Project I.a.6 Zorgtoeristische voorzieningen initiëren, stimuleren, ondersteunen 1. Probleem/uitdaging Zorgtoerisme is een groeimarkt kansen biedt. 15% van de Nederlandse bevolking heeft in meer of mindere mate een (permanente) beperking en deze groep zal groeien. Ervaring leert dat mensen met een beperking graag samen op vakantie gaan met vrienden, gezin zonder beperking. Vooral een aanbod dat iedereen bedient en uitgaat van zogenaamde ‘inclusieve’ benadering is gewenst. Hiertoe is vaak aanpassing van het aanbod voor mensen met een beperking noodzakelijk. Deze aanpassingen kunnen beperking hebben op het fysiek aanpassen van accommodaties en infrastructuur. Echter de aanpassing heeft ook te maken met gastvrijheid en verzorgen. Gastvrijheid door goede informatievoorziening over faciliteiten en toegankelijkheid. En vooral ook door 'ontzorgen'; dat voor de toerist vooraf duidelijk is dat als er zich een calamiteit voordoet er adequate hulp voor handen is. Daarnaast heeft een toenemende groep ook behoefte aan praktische ondersteuning en/of medische verzorging. Veel aanbieders van toeristische voorzieningen (niet alleen accommodaties, maar ook restaurants, fietsen wandelpaden etc) staan hier nog veel te weinig bij stil en als ze iets willen doen is het vaak lastig om te bepalen wat en hoe. Daarom is het zinvol om bedrijven en organisaties hiertoe te stimuleren en ze te ondersteunen. Dit project richt zich op die stimulerende en ondersteunende rol door het organiseren van bijeenkomsten, excursies naar goede voorbeelden in het land, weten regelgeving


17

inzichtelijk te maken, bedrijven te adviseren en inzicht te geven in de mogelijkheden en kosten.

2. Beoogd resultaat: – Een goed toegankelijke waddenregio voor recreanten en toeristen met en zonder een beperking. – Een goede en betrouwbare informatievoorziening hierover

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Deelnemers betalen eigen kosten – Uitvoering van activiteiten alleen bij voldoende deelname

4. Doorlooptijd project: 3- 4 jaar

7. Betrokken partijen: a. Trekker: TPFW-projectleider b. Overige partijen: – Ondernemers – Recreatieve infrastructuur beherende organisaties (bv. SBB) – Gemeenten – Zorginstellingen

Referentiebeelden: – ECR Groot Stokkert bij Wapenveld (Gelderland) – Brabant introduceerde de +zorg button. Ondernemers plaatsen op hun site bij de boekings- of reserveringspagina een + zorg button. Daarachter zit een formulier waarmee de toerist kan aangeven welke (thuis) zorg of hulpmiddelen zij nodig heeft. Dit formulier gaat rechtstreeks naar de zorgaanbieder in de regio

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: € 5.000 voor diverse acties + € 15.000 inhuur deskundigen b. Financieringsmogelijkheden: Provincie, gemeenten, ondernemers

6. – – – – –

Koppelkans Met andere beleidsvelden gemeenten/provincies Toeristische koepeldatabase Provincie Fryslân Transitie verblijfsaccommodaties Projecten ‘Toerisme met zorg’ Wadden en SudWest Fryslân Ameland voor iedereen; extra investering in toegankelijkheid voor mensen met beperking


Projecten I.b.1 t/m 5 Stimuleren en ondersteunen kuuroord/wellness voorzieningen op Ameland, Terschelling, Schiermonnikoog, Vlieland en in Dongeradeel/Ferwerderadiel Opmerking: Deze vijf projecten zijn min of meer hetzelfde zijn qua probleemstelling, beoogd resultaat etc. In alle gevallen wachten gemeenten op particulier initiatief hiertoe. Op Ameland ligt er al zo’n initiatief.

Project I.b.1 Kuuroord Nes-Ameland 1. Probleem/uitdaging Er bestaan al heel lang plannen om het voormalige zwembad in nes om te bouwen tot een kuuroord. Tot nu toe sneuvelden de meeste plannen vanwege de op verkoop van bungalows gebaseerde financiering. Een kuuroord zou een enorme boost geven aan het imago van Ameland en leidt tot nieuwe doelgroepen. Momenteel is de gemeente in gesprek met een ondernemer om het kuuroord te realiseren in combinatie met de uitbreiding van hotel accommodatie. Het is een project dat niet vanuit het TPFW gerund zal worden maar dat door de investeerder wordt getrokken. Gemeente en provincie zijn vooral faciliterend, begeleiden van procedures en afgeven vergunningen etc.

2. Beoogd resultaat: Realisatie van een kuuroord bij Nes.

18

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Ondernemer bereid te investeren.

Project I.b.6 ‘Verbetering routenetwerken’ Structureel beheer routenetwerken

oprichting van een Beleef en Geef fonds (is in de Biesbosch daarvoor opgericht).

4. Doorlooptijd project:: 3 jaar

1. Probleem/uitdaging Een van de meest uitgevoerde recreatie activiteiten in het Waddengebied is fietsen en wandelen. Om dit te faciliteren is er een uitgebreid netwerk aan fietsen wandelpaden, bewegwijzerde routes (meestal middels het knooppuntensysteem) gecreëerd. Deze infrastructuur, met name de paden, wordt meestal onderhouden door de betreffende terreinbeheerders (grondeigenaren), zoals Staatsbosbeheer, gemeenten en waterschappen, Door bezuinigingen vanuit het Rijk wordt het echter steeds moeilijker voor deze organisaties om het beheer goed uit te voeren, om de paden op kwalitatief niveau te houden. Aan verbetering, vernieuwing, aanpassing aan specifieke doelgroepen komen deze organisaties bijna helemaal niet meer toe. Om dit probleem op te lossen moet gewerkt worden aan structureel beheer en financiering. Per gemeente kan uitgewerkt worden om welke fietsen wandelpaden het gaat en welke onderhoudskosten daaraan verbonden zijn. Op het Friese vaste land moet daar zeker ook Marrekrite bij betrokken worden omdat zij een belangrijke rol vervullen op het gebied van routerecreatie en vooral wat betreft beheer en onderhoud van routebordjes. Vervolgens kan er voor een periode van 10 jaar bekeken worden hoe die onderhoudskosten gefinancierd kunnen worden uit budgetten van terreinbeherende organisaties en andere organisaties en fondsen. Bij dat laatste kan gedacht worden aan de instelling van een ondernemersfonds waaruit bijgedragen gaat worden aan dit beheer. Maar ook andere opties kunnen bekeken worden zoals de

2. Beoogd resultaat Gegarandeerd onderhouds- en financieringsplan voor fietsen wandelpaden.

5. Kosten en Financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: pm b. Financieringsmogelijkheden: – ondernemer – fondsen

6. Koppelkans

7. Betrokken partijen: – Investeerder – Gemeente – Provincie


3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: Bereidheid tot deelname bij terreinbeherende organisaties.

4. Doorlooptijd project:: 1-2 jaar

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: planontwikkeling € 10.000 per gemeente. Uitvoering: n.t.b. b. Financieringsmogelijkheden: nader te bepalen. In ieder geval bij uitvoering: – terreinbeherende organisaties, – gemeenten – eventueel Provincie – Bij planontwikkeling: ook Provincie

6. Koppelkans – Verbetering en vernieuwing routenetwerken (bv. geschiktheid voor rolstoelen, elektrische fietsen) Op Terschelling en Ameland – Verbetering routestructuren op alle eilanden – Verbeteringen en nieuwe (buitendijkse) routes in Dongeradeel en Ferwerderadiel – Marrekrite

19

7. Betrokken partijen: a. Trekker: TPFW-projectleider b. Overige partijen: – Provincie – Gemeenten – Terreinbeherende organisaties (Staatsbosbeheer, Fryske Gea) – Waterschappen (evt. Rijkswaterstaat) – Ondernemersverenigingen

Projecten I.b.7 t/m 9 Verbetering routenetwerken Terschelling, Schiermonnikoog en Ameland. Het project I.b.9 (Ameland) staat beschreven in hoofdstuk 3 als belangrijke basis infrastructuurprojecten. De projecten 7 (Terschelling) en 8 (Schiermonnikoog) moeten nog nader uitgewerkt worden.

Referentiebeeld: – Routebureau Brabant


Project I.d.1 Koepelproject ‘Ontwikkeling Bezoekerscentra’ Holwerd Poort tot de Waddenzee (Holwerd aan Zee), Dongeradeel 1. Probleem/uitdaging “Oorspronkelijk lag Holwerd aan de kust. Hotel ’t Amelander Veerhuis herinnert daar nog aan. Door een reeks van aandijkingen is het terpdorp Holwerd losgeraakt van de kustlijn. Per jaar passeren 450.000 mensen Holwerd op weg naar de boot naar Ameland. Holwerd heeft daar niets aan, het hotel in het centrum staat te koop. Het voorstel is om Holwerd weer een belangrijke schakel te laten worden tussen het Friese boezemsysteem en de Waddenzee. De waterverbinding ligt er al vrijwel helemaal. De Holwerter Feart is een prachtige aftakking van de Dokkumer Ie, die nu bloedeloos doodloopt in Holwerd. Door de opvaart door te trekken tot aan de Waddenzee kunnen binnenwater en buitenwater weer met elkaar verbonden worden. Een gemaal met sluis biedt kansen voor landbouw, recreatie en ecologie. Nieuwe vaarroutes ontstaan er in aansluiting op de Noordelijke Elfstedenvaarroute, Ameland, het Súd Ieproject en het Lauwersmeer. De verbrede Holwerter Feart met natuuroevers en wandelpad is een belangrijk onderdeel geworden van een nieuw robuust zoetwatersysteem voor de landbouw. Een groot meer geeft Holwerd weer een gezicht aan het water, een vizier op de Waddenzee en vormt een gastvrije poort tot het Unesco werelderfgoed. De Friese waddenkust is daarmee niet langer het gebied achter doodlopende wegen en vaarten, maar intermediair geworden tussen de Waddenzee en de Friese meren. De Friese waddenkust is ontwaakt.” Citaat van Peter de Ruyter uit zijn essay in het Friesch Dagblad 10 september 2013.

20


21

Het project bevindt zich op dit moment in de initiërende fase waarbij mogelijkheden en haalbaarheid nader onderzocht worden van diverse deelprojecten waaronder: – Wadden Experience Centre (WICH) – Combi waddenmuseum en belevingscentrum met doe-activiteiten (zie project I.d.2) en Waddenwelness (zie project I.b.5) – Binnen- en buitenjachthaven – Waddenhotel Holwerd (zie project I.f.2) – Waddendorp Holwerd als recreatieve cultuur historische trekpleister. (uitlichten historische kernwaarde handelsdorp Holwerd, 12e stadje van Friesland) – Naar buiten – Holwerd, kwelderontwikkeling (zie project III.d.6) – Aansluiten nieuwe fietsen wandelroutes op bestaand netwerk (zie projecten I.b.12 en 13)

2. Beoogd resultaat: Holwerd als aantrekkelijke entree tot het Waddenzeegebied met als effect: – Vergroten toeristisch recreatieve aantrekkingskracht regio – Dorpen bereikbaar voor waterrecreatie – Toenemende leefbaarheid en dynamiek in krimpkernen – Meer bestedingen aan de wal – Katalysator voor lokale evenementen en activiteitenkalender

3. – – –

–

Infrastructurele mogelijkheden

4. Doorlooptijd project: 8 - 10 jaar.

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a Geld: € 50.000 inventarisatiefase b Financiering: – Waddenfonds – Toeristisch programma Friese Wadden – NUON gelden

6. Koppelkans – Noordoost aan het Wad – Duurzame Beschermde Dorpsgezichten Dongeradeel – Revitaliseren opvaarten naar het Wad – Project ‘Naar Buiten - Holwerd’ (kwelderontwikkeling) – Project Wetterskip ‘Nieuwe Dijk’ (verbreding van de dijken ipv verhoging) – Blauwe TOP's (+)

7. – – – –

Betrokken partijen: Gemeente Dongeradeel Dorpsbelang Holwerd Wetterskip Fryslân Provincie Fryslân

Randvoorwaarden/afhankelijkheden Ontwikkeling sluis Natura wetgeving Waterpeil in combinatie met de agrarische sector


Project 1.d.2 ‘Ontwikkeling bezoekerscentra’ Concept ontvangst waddenbezoek ontwikkelen 1. Probleem/uitdaging Het management van waddenbeleving -bezoek begint met het nadenken over de aard en kwaliteit van beleving die geboden kan worden en de wijze waarop dat zou kunnen gebeuren. Niet iedere beleving hoeft op iedere locatie, voor iedereen en overal te worden aangeboden. Juist door heldere keuzes te maken, kan een veelkleurig en divers palet van mogelijkheden worden gecreëerd; aantrekkelijk en divers voor de waddenbezoekers en met respect voor de natuurwaarden in het gehele gebied. Het nadenken dient uiteindelijk te leiden tot een helder concept over de locaties waar waddenbeleving wordt aangeboden als ook en in het algemeen tot een keuze waar het bezoek aan de Wadden wordt opgevangen en in welke ensemble van voorzieningen, uitstraling, informatieverstrekking en symboliek dit moeten gebeuren. Een aantal locaties liggen voor de hand omdat daar simpelweg veel mensen/toeristen naar toe komen voor een oversteek naar een van de eilanden; Harlingen, Holwerd en Lauwersoog. Daarnaast zijn er heel meer plaatsen/locaties die als concentratiegebied voor waddenbeleving kunnen worden benoemd. Onderdeel van de ontvangst van bezoekers is de wens door veel gemeenten geuit om een bezoekerscentrum tot ontwikkeling te brengen. Bezoekerscentra zijn per definitie kostbare voorzieningen waarbij het nog maar de vraag is of ze anno 2013 ook de juiste voorzieningen zijn om de bezoekersstromen naar de Wadden goed te begeleiden dan wel in de juiste

22

behoefte voorzien. Sociale media en nieuwe technologieën kunnen zo mogelijk een veel efficiënter rol en functie vervullen in deze behoeften.

2. Beoogd resultaat Een duidelijk concept voor waddenbeleving en bezoek dat uitgewerkt is in heldere voorstellen en afgewogen keuzes betreffende soorten beleving, de daarbij behorende activiteiten, de ruimtelijke verdeling en zonering en locaties c.q. entrees en secundaire poorten tot het waddengebied.

3. – – – –

Randvoorwaarden/afhankelijkheden: Nauw overleg waddengemeenten Natuurbeleid wadden Betrokkenheid natuurbeschermingsorganisaties Inbreng toeristische ondernemers, wadloopverenigingen, etc.

– – –

Bezoekerscentrum Fryske Gea bij Marrum Bezoekerscentrum Wadden beleef en informatie centrum te Holwerd (WICH) Promotie Werelderfgoedstatus Waddengebied

7. – – – – – – – –

Betrokken partijen: Gemeenten rondom de Wadden Provincie Friesland Terreinbeherende organisaties Toeristische ondernemers Natuurbeschermingsorganisaties Lokale gemeenschappen Cultuurhistorische verenigingen CWSS/International Waddensea School

Referentiebeelden: – Veluwetransferia Gelderland – Poorten tot de natuur Noord-Brabant

4. Doorlooptijd project: 1 jaar

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: PM b. Financiering: Provincie

6. Koppelkansen – Traject bezoekerscentra Vereniging van Waddenzeekustgemeenten (vervolg adviezen/rapporten o.a. Vandertuuk en ZKA) – Project De Nieuwe Afsluitdijk – Bezoekerscentrum Harlingen (Nieuwe Willemskade (zie hoofdstuk 3)


Project I.d.3 Diversificatie vervoer over Waddenzee 1. Probleem/uitdaging Het vervoer over de Waddenzee is thans tamelijk eenzijdig: reguliere veerdiensten vanaf de wal naar de eilanden; watertaxi’s, een verbinding tussen Vlieland en Terschelling (en tussen Texel en Vlieland), en wat rondvaartboten (robben, zeehondentochten) vanaf Ameland en Terschelling. Met uitzondering van de laatst genoemde is al het vervoer over de Waddenzee gericht op het zo snel mogelijk van de vaste wal naar de eilanden te komen. Ook de toeristische uitstapjes zijn met de bestaande rondvaarten weinig divers. Beleving van het waddengebied is niet geïntegreerd in het vervoer. Dit biedt ontwikkelingskansen want de beleving van het wad zou voor bezoekers toch een hoofdonderdeel van hun vakantie moeten zijn. Maar alles bij elkaar beleven ze het wad nauwelijks. Er moet meer nagedacht over en geëxperimenteerd worden met andere vormen van vervoer over het wad in combinatie met wadbeleving. Hierbij kan gedacht worden aan combinaties van overtochten en rondvaarten (met grotere en kleinere groepen), met droogvallen, zeehondentochten met kleine groepen, verbindingen/arrangementen over meerdere eilanden, verhuur van boten waarmee mensen zelf naar de eilanden (en/of terug) kunnen varen, inzet van de bruine vloot voor overtochten met 1 overnachting op het wad etc.

2. Beoogd resultaat Meer vormen van vervoer over de Waddenzee in combinatie met beleving.

23

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Meer ruimte voor alternatieve (duurzame) overtochten buiten de concessies aan Doeksen en Wagenborg – Bereidheid bij ondernemers om te experimenteren – Ruimte in havens


Project I.e.1 Koepelproject ‘Ontwikkeling vaarroutes’ Ontwikkeling voorzieningen langs Elfsteden vaarroute Het gehele gemeentegrensoverschrijdende koepelproject is nog niet uitgewerkt. Op gemeentelijk niveau zijn hiervoor al wel de eerste lokale aanzetten gegeven: zie hoofdstuk 3 het project ‘Ontwikkeling voorziening langs Elfsteden vaarroute: boothelling De Dwinger (Het Bildt) en Bartlehiem (Ferwerderadiel).

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: budget voor een aanjager om enerzijds ruimte te creëren (fysiek, juridisch) en anderzijds om ondernemers hiertoe te stimuleren, op te sporen en te ondersteunen: € 10.000 per jaar b. Co-Financieringsmogelijkheden: uit ‘budget’ TPFW

6. Koppelkansen – Vergroting waddenbeleving (excursies, dagtochten, arrangementen)

7. Betrokken partijen: a. Trekker: aanjagers TPFW b. Overige partijen: – Ondernemers – Doeksen, EVT en Wagenborg – VVV’s – Havenbeheerders – Overheden – Natuurorganisaties


– – –

Project I.f.1-3 Koepelproject ‘Ontwikkeling Verblijfsaccommodaties langs de kust’ Ondersteunen 5-sterren hotel hoek N31/Waddenzeedijk Stimuleren 3-4 sterren waddenhotel Holwerd Ontwikkeling één waddentopattractie (verblijf) Het koepelproject over dit onderwerp is nog niet uitgewerkt. De eerste 2 deelprojecten daarbinnen ook nog niet; de derde wel; zie hieronder.

1. Probleem/uitdaging De grootste attractiewaarde in het Waddengebied is uiteraard het gebied zelf met haar landschappelijke kwaliteit, luchten, vergezicht, flora en fauna. Dat staat garant voor publieke belangstelling. Afgezien van een enkele onderneming zijn er aan de kustzijde van het Waddengebied weinig grote verblijfsaccommodaties met een eigenstandige kracht om deze publieke belangstelling te verzilveren. Het is van belang om actief op zoek te gaan naar ondernemers die bereid zijn om te investeren in een bijzondere en attractieve accommodatie die in alles van ‘Wadden-allure’ is. Daartoe dient actief te worden ondernomen, planologisch gezien voorbereiding te worden getroffen en het ensemble van voorzieningen (wandel-, fietspaden, wadbeleefmogelijkheden, aanvoerwegen, etc.) in voorbereiding te worden genomen.

2. Beoogd resultaat – De vestiging en stichting van bijzonder waddenonderkomen

24

3. – – – –

Randvoorwaarden/afhankelijkheden: Aanwijzen een of enkele locaties Planologische voorwaarden en procedures Bereidheid rode loper uit te leggen Succesvol aantrekken ondernemers

4. Doorlooptijd project 2 Jaar vanaf start

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: – Planologische voorbereiding; onderdeel van reguliere bestemmingsplanwijziging; geen extra kosten – Inzet bedrijfsmakelaar: 5.000 euro – Aanleg voorzieningen: pm b. Financieringsmogelijkheden: Deelnemende gemeente, Provincie

6. – – – –

Koppelkansen Ontwikkeling Entrees Wadden Beleefprogramma’s Grutsk op é Romte Project III.a.2 Duurzame bedrijfsvoering

7. Betrokken partijen: – Waddenkust gemeenten – Provincie Friesland – Ondernemers


25


26

2.2 Lijn II Aanbod Software: wadbeleving, gastvrijheid, digitalisering, arrangementen, evenementen en promotie

Project II.a.1 Algemeen Waddengebied: Ontsluiting cultuurhistorie, natuur en landschap middels ICT toepassingen (QR-codes, Apps, layar, ed.)

–

1. Probleem/uitdaging Smartphones, iPads en andere digitale communicatiemiddelen zijn niet meer weg te denken uit het dagelijks leven. Dat geldt ook voor de informatieoverdracht naar en tussen bezoekers aan de verschillende attracties in het Waddengebied. Niet alleen kan direct informatie worden geboden maar ook tijdlagen en anderszins boeiende informatie kan op maat aan de geïnteresseerde bezoeker worden aangeboden. Op deze manier kan de gastheerschapfunctie een stevige ondersteuning krijgen en de Waddenregio op een eigentijdse, moderne manier worden ontsloten. Tegelijkertijd vormt het de opmaat tot digitale communicatie richting waddencommunities die achter deze vorm van informatieverstrekking kunnen gaan ontstaan.

4. Doorlooptijd project: Vanaf start in 2014 voortdurend bezig zijn met ICT-ontwikkeling in de breedste zin van het woord.

2. Beoogd resultaat Een voortdurende bron van nieuwsoortige bronnen van informatie die een betere beleving en betekenisgeving aan het verblijf in de Waddenregio mogelijk maken.

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Verdere ontwikkeling van hoogwaardige wifinetwerken in de regio. – Nauwe relaties met de voorhoede in ICTontwikkelingen – Bereidheid om de Wadden in deze voorhoede te positioneren


–

Ieder jaar minimaal één vernieuwing als doelstelling. ‘1.000 bloemen laten bloeien’

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: PM b. Financiering: onderdeel van het collectieve financiering van marketing en promotie Waddenregio

6. – – – – – –

Koppelkansen Wifi-ontwikkeling Promotie en gastheerschap Waddenregio Provinciale toeristische koepeldatabase Actieplan Convenant Vaarrecreatie Brede Wadden app van de VVV’s, zie II.a.2 Digitale historische Waddenontsluiting, Project Fryske Akademy

7. – – – – – –

Betrokken partijen: Provincie Fryslân Gemeenten Waddengebied Kabel Noord Particuliere ontwikkelaars Coalitie Wadden Natuurlijk Fryske Akademy

27

Referentiebeeld: September 2013 heeft Vogelbescherming Nederland de app ‘waddenvogels’ gelanceerd met aantrekkelijke en toegankelijke informatie over een aspect van het Waddengebied voor de niets vermoedende maar nieuwsgierige en betrokken bezoeker. Een goed voorbeeld van nuttige informatieverstrekking.

Project II.a.1. Deelproject NW Fryslân: Ontsluiting cultuurhistorie, natuur en landschap middels ICT toepassingen.

1. Probleem / uitdaging / Beoogd resultaat Het aanbieden van attractieve recreatieve routes in Noardwest-Fryslân met onderscheidende culturele belevingselementen. Het samenbrengen en verbinden van bestaande (culturele) routes, zodat er een samenhangend en herkenbaar beeld ontstaat voor toeristen en recreanten.

2. Beoogd effect – Bevorderen van nieuwe economische activiteiten – Imago van de regio verbeteren door aantrekkelijke recreatieve routes te bieden met cultureel vermaak – Toeristen en recreanten uit te nodigen om vaker erop uit te trekken in deze regio. – Huidig samenwerkingsverband recreatieondernemers en culturele organisaties versterken en continueren met als uiteindelijk doel een actieve regio waar veel gebeurt, zodat meer toeristen en recreanten hier eropuit trekken. – De samenwerkingsverbanden in NoardwestFryslân intensiveren tussen diverse partijen en belanghebbenden en andere gemeenten inspireren tot soortgelijke samenwerking. – Samenwerking met onderwijs intensiveren – Studenten de mogelijkheid bieden om ervaring op te doen met recreatieprojecten.


3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: 4. Doorlooptijd 1 – 2 jaar

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief): a. Kosten: € 20.000 b. Financieringsmogelijkheden: Provincie Waddenfonds Streekagenda

6. Koppelkansen: – Ontwikkeling/samenbrengen waddendagtochten en excursieprogramma, – aansluiting bij het netwerk in Leeuwarderadeel (en mogelijke toekomstige uitbreiding in NW Fryslân), – uitbreiding op het fietsroutenetwerk.

7. – – –

Betrokken partijen Culturele instellingen, (recreatie)ondernemers gemeente.

28

Project II.a.2 Ontwikkeling Wadden App

Project II.a.3 Vrije Wifi op alle openbare locaties en accommodaties

–

4.

Project wordt hier niet verder beschreven, want is al in uitvoering. 1. Probleem/uitdaging Het aantal tablet en smartphone gebruikers stijgt jaarlijks nog steeds. In 2013 hebben 5,6 miljoen Nederlanders (44%) een tablet in hun bezit. In 2013 steeg het aantal tabletgebruikers met 1,3 miljoen. Die groei was voornamelijk toe te schrijven aan jongeren tussen de 13 en 17 jaar en aan ouderen van 65 jaar en ouder. Ook het smartphonebezit neemt toe. Dat aantal groeide met een miljoen, waardoor nu 8 miljoen Nederlanders een smartphone bezitten. Daarbij is het opvallend dat het aantal 65-plussers met een smartphone het afgelopen jaar is verdubbeld van 16 naar 32 procent. (bron: Intomart GfK). In toenemende mate willen Nederlanders ook op hun vakantieadres toegang tot internet via WIFI. Ook in vakantiekeuze wordt is gratis WIFI in toenemende mate een belangrijker keuzefactor. Om recreanten en toeristen beter te bedienen is goed toegankelijke WIFI zeer belangrijk.

2. Beoogd resultaat: Snel en goed toegankelijk WIFI netwerk in de Waddenregio. Betere informatieverstrekking over toeristische recreatieve aanbod in de Waddenregio. Faciliteren van recreanten en toeristen.

5.

aanleg glasvezelnetwerk

Doorlooptijd project: 2 jaar

Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: nog niet te bepalen b. Financieringsmogelijkheden: Waddenfonds, Provincie

6. Koppelkansen: : De provincie Fryslân wil gratis Wifi in toeristische kernen provinciebreed uitrollen en komt na de zomer van 2013 met een voorstel hiervoor

7.

Betrokken partijen: a. Trekker: provincie b. Overige partijen: – Provincie Fryslân – Gemeenten – Ondernemers (verenigingen) – Kabelondernemingen

Referentiebeelden:

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Openbaar en eenvoudig toegankelijk – Betrouwbaar en snel – Bereidheid tot deelname ondernemers


29


30

Project II.b.1 + 2 + 3 Ontwikkeling/samenbrengen waddendagtochten en excursie programma, arrangementenprogramma, evenementen (ook via en gericht op Culturele Hoofdstad 2018)

1. Probleem/uitdaging Op tal van plaatsen worden waddendagtochten en excursies op en naar het waddengebied uitgevoerd net als dat er allerlei arrangementenprogramma’s bestaan en er evenementen plaatsvinden. Er is geen overall en actueel overzicht terwijl dit een probaat middel is om de veelzijdigheid en alle mogelijkheden in het gehele waddengebied te etaleren en de verkeer over het gehele gebied te stimuleren; van de eilanden naar de vaste wal en vice versa. De uitdaging is daarbij is om voor het gehele gebied, op zo mogelijk alle hotspots activiteiten, arrangementen, evenementen (groot en klein) in beeld te brengen en waar ze er niet zijn te organiseren. Dit laatste natuurlijk voor zover de markt dit mogelijk maakt en er ook voldoende klandizie is.

2. Beoogd resultaat – Een goed en zeer toegankelijk overzicht van alle waddendagtochten, -excursies, -arrangementen en evenementen, gepubliceerd via websites en andere digitale media. – Klaar zijn voor en versterken van Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa 2018

– –

Bereidheid om door de tijd heen accurate informatie aan te leveren Aanwezigheid van een goede waddensite om deze informatie te verspreiden.

4. Doorlooptijd project: Start in 2014 en daarna gewoon doorlopend en innoverend

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) Het is lastig om hierover een inschatting te maken aangezien niet bekend is op welke wijze de informatie voor handen is en op welke wijze deze bij elkaar kan worden gebracht.

6. – – – –

Koppelkansen Toeristische koepeldatabase provincie Fryslân Project II.a.1, ontsluiting middels ICT Onderdeel van de samenwerking tussen verschillende VVV’s Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018

7. – – – –

Betrokken partijen: Provincie Fryslân Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 Gemeenten Waddengebied VVV’s, marketingorganisaties

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Goede organisatie van informatiestromen


Project II.b.4 Koepelproject ‘Ontwikkeling nichemarkten in voor- en naseizoen’ Via gerichte evenementen in voor en naseizoen nichemarkten trekken. Natuurliefhebbers, sporters, film, kunst en culturele festivals. (ook via en gericht op Culturele Hoofdstad 2018)

1. Probleem/uitdaging Een probate strategie om buiten het hoogseizoen om specifieke doelgroepen en nichemarkten aan te spreken, is de organisatie van evenementen. Verschillende gemeenten, waaronder de Waddeneilanden, hebben dit mechanisme reeds ontdekt en daar met succes invulling aan gegeven. Teneinde het toerisme verder te laten groeien, vormt de organisatie van meerdaagse evenementen een goed instrument om extra bezoekers naar de Waddenregio te trekken en bovenal te binden aan de regio. Onderdeel hiervan is ook het gezamenlijk nadenken over verduurzaming van evenementen (afvalstromen, vervoer ed).

2. Beoogd resultaat – Groei van het toerisme buiten het hoogseizoen. – Klaar zijn voor en versterken van Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa 2018

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Capaciteit lokaal om evenement te organiseren (menskracht, hulpdiensten) – Draagkracht natuur, landschap, identiteit eiland

31

–

Vermogen om de evenementen over een langere tijd te organiseren.

Referentiebeeld: Oerol, Kunstmaand Ameland, ITGWO Vlieland, Wad en Design Festival Schiermonnikoog, Berenloop Terschelling

4. Doorlooptijd project: Krachtige voortzetting en uitbreiding van reeds bestaande activiteiten

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: – Initiëren verdere uitbreiding; bijeenkomsten; strategieontwikkeling, keuzes: 10.000 euro – Uitvoering evenement afhankelijk van aard en ambitie evenement: PM b. Financiering: via KH 2018

6. Koppelkansen – KH 2018 – Sense of Place (motor en paraplu voor dit project) – Project verduurzaming evenementen Waddeneilanden – Opstellen dagtochten, arrangementen en evenementen programma

7. – – – – – –

Project II.c.1 Project Gastheerschap: waddengastengildes, individuele belevingsprogramma’s, kwaliteitsverbetering & certificering ondernemers, feedback organiseren, monitoring Voor zo’n project zijn door diverse organisaties beschrijvingen gemaakt, o.m. door: – ‘Waddengoud’ (in het kader van een subsidieaanvraag voor het Waddenfonds), – project Ambassadeurs van Werelderfgoed Waddenzee – project bezoekerscentra – gastengilde project Noord-Oost Fryslan – Harlingen, gericht op ontvangst cruisevaart Daarnaast zijn er koppelkansen met acties volgend op Duurzame toerisme strategie Werelderfgoed Waddenzee. Vanuit al deze initiatieven en beschrijvingen moet er eerst een goed gezamenlijk voorstel gemaakt worden, eventueel met een aantal deelprojecten, anders gaan er teveel vergelijkbare initiatieven naast elkaar opgezet en uitgevoerd worden (dit komt de duidelijkheid en efficiëntie niet ten goed).

Betrokken partijen: Festival en evenementenorganisaties Organisatie KH 2018 Ondernemers Gemeenten Programma organisatie TPFW Rederijen


32

Project II.c.2 Geïntegreerd bagagevervoer van voordeur (herkomst) tot accommodatie (in Waddenregio en/of op het eiland)

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden – Uiterst zorgvuldige en nauwgezette organisatie van het vervoer. – Een eveneens secure en voorkomende afhandeling van eventuele klachten c.q. zoek raken van bagage – Afspraken met rederijen

1. Probleem/uitdaging Om het de aspirant bezoeker nog makkelijker te maken en ‘gedoe’ uit handen te nemen, zijn verschillende gedachten geuit om het bagagevervoer te integreren en te verzorgen. Bij boeking kan de bagage worden opgehaald en voorafgaand aan de komst bij de desbetreffende accommodatie worden bezorgd. Voor veel en steeds ouder wordende mensen, kan daarmee de vakantie, het Waddengastheerschap en het ontstressen bij de voordeur beginnen. Het niet hoeven sjouwen met bagage kan vervolgens de ‘geestelijke ruimte’ bieden om op duurzame wijze, met openbaar vervoer of anderszins, naar de Waddenregio te komen en te verblijven. In aansluiting op deze mogelijkheid, kunnen ook allerlei vervoersarrangementen worden verzorgd wanneer de vakantieganger eenmaal in het waddengebied verblijft.

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: PM b. Financiering: Provincie

Over dit onderwerp is de afgelopen jaren al in diverse studies en trajecten nagedacht, maar de stap naar goede oplossingen blijkt lastig en complex. Niettemin blijft iedereen het erover eens dat hier iets mee gedaan moet worden, dus een vervolg stap is noodzakelijk.

7. – – –

2. Beoogd resultaat Een efficiënt verlopend bagagevervoersysteem met als afgeleide resultaten: – Meer waardering voor het Wadden-gastheerschap – Langer verblijf in de regio – Vermindering van het autogebruik in het gebied.

4. Doorlooptijd project – Vanaf start voortdurend.

6. Koppelkansen – Uitkomsten eerdere onderzoeken (o.a. Mense, Satish, Innovatief Bagagesysteem Terschelling) – Duurzaam vervoer in de waddenregio – Vergroten gastheerschap

Betrokken partijen Ondernemers Rederijen Pakketdiensten / transporteurs

Referentiebeeld: De oude vakantiekoffer die indertijd door de firma van Gend & Loos werd opgehaald en bezorgd op de vakantiebestemming.


Project II.d.1 Koepelproject ‘Werelderfgoed Waddenzee’ Wadden als één merk in de markt zetten onder de paraplu van het werelderfgoed Waddenzee 1. Probleem/uitdaging Sinds 2009 is de Waddenzee werelderfgoed, een fantastisch diploma en een kans voor de vermarkting van het gebied. Echter er zijn veel producenten betrokken bij de vermarkting van het werelderfgoed. Het gevolg is dat de Waddenzee / het waddengebied niet als één bestemming in de markt wordt gezet. De provincies stemmen niet op elkaar af en ook de landen hebben daar moeite mee. De uitdaging is om het waddengebied internationaal als één gebied in de markt te zetten. We moeten het werelderfgoed een gezicht geven, daarna kiest de consument binnen het merk Waddenzee wel voor de definitieve bestemming.

2. Beoogd resultaat: – Alle marketingorganisties benoemen Waddenzee werelderfgoed als een speerpunt. – Blijvende promotie campagne voor Waddenzee Werelderfgoed vanuit bestaande samenwerkende marketing en promotieorganisaties – Waddenzee werelderfgoed staat bekend als een kwaliteitstoerisme merk en trekt een nieuwe doelgroep. Bestedingen nemen toe.

3. Randvoorwaarden: – Naast Fryslân dienen ook andere provincies en Duitsland en Denemarken mee te doen

33

–

Een gezond financieel businessmodel en organisatiestructuur vanuit gezamenlijke verantwoordelijkheid –

4. Doorlooptijd project:: Opstart 3 jaar; daarna continu – 5. Kosten en Financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: PM, vooral meenemen in lopende marketing en promotie acties b. Financiering – Provincie Friesland – Provincie Groningen – Provincie Noord Holland – Nedersaksen – Sleeswijk Holstein – Ministerie EZ – Natioanle parken Duitsland – Ondernemers – National park Duitsland – Denemarken

6. Koppelkans – Uitwerking Strategie duurzaam toerisme Werelderfgoed Waddenzee – Aanjager Werelderfgoed Waddenzee Ndl.

7. Betrokken partijen: – Marketing en promotie organisaties op diverse schaalniveaus, w.o. NBTC, CWSS Task Group STS, Aanjager Werelderfgoed Waddenzee – Ondernemers – Overheden in alle drie landen – Natuurorganisaties

–

Project II.d.2 +3 + 4 Koepelproject ‘gezamenlijke marketing & promotie van de eilanden’ Deelprojecten: Volledige gezamenlijke marketing & promotie van de eilanden Nieuwe meerjarige marketingstrategie Waddeneilanden Promotie bundelen en inzetten op primaire markten

1. Probleem/uitdaging De 4 Friese Waddeneilanden voeren thans nog voor een flink deel een eigen marketing en promotiebeleid uit. Er wordt wel samengewerkt in dit opzicht, zoals binnen de Waddenfederatie (samenwerkende VVV’s eilanden, incl. Texel) en met Beleef Friesland (de provinciale marketing- en promotie-organisatie). Echter gezien de veranderde marktomstandigheden, de noodzaak om meer toeristen en nieuwe doelgroepen aan te trekken (o.a. door teruglopende verblijfsduur) en omdat de individuele promotiebudgetten van de eilanden te gering zijn om voldoende slagkracht te ontwikkelen, is het noodzakelijk om een gezamenlijke marketingstrategie te ontwikkelen, budgetten te bundelen en de promotie-acties zoveel mogelijk gezamenlijk uit te voeren. Om die bundeling van budgetten mogelijk te maken zijn ook projecten beschreven onder Lijn IV Organisatie & monitoring.

2. Beoogd resultaat – Nieuwe gezamenlijke marketingstrategie – Aanboren van nieuwe doelgroepen


– – – –

–

Meer toeristen naar de eilanden, m.n. in voor en naseizoen Bundelen van middelen en meer slagkracht Meer effectieve inzet van middelen Voorzetting en versterken intensieve samenwerking tussen VVV’s op de eilanden en (opvolger van) Beleef Friesland, zoals in gang gezet via campagneteam Wadden Intensieve samenwerking tussen ondernemersorganisaties op de verschillende eilanden

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Inzien nut en noodzaak tot intensieve samenwerking – Overeenkomsten tussen eilanden voorop stellen en niet de verschillen – Krachtige ondersteuning vanuit de gemeenten en de provincie (vanuit de organisatie die Beleef/TIF opvolgt) – Voldoende budget om daadwerkelijk het verschil te kunnen maken

4. Doorlooptijd project: – Opstart- en overgangsfase 2 jaar; daarna permanent

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: PM , vooral vanuit bestaande budgetten en op basis van goede samenwerking zoals in Campagneteam Wadden b. Financiering – Bestaande budgetten – Waddenfonds

34

6. Koppelkansen: – Werelderfgoedpromotie (zie vorig project) – Projecten ‘duurzame financiering waddenpromotie’, ‘moderniseren toeristenbelasting’ en monitoring – Nieuwe ontwikkelingen rond Beleef Friesland en VVV’s op eilanden

7. – – – – –

Betrokken partijen: VVV’s eilanden (opvolger) Beleef Friesland Gemeenten Provincie Ondernemersorganisaties


35


36

2.3 Lijn III Duurzaamheid en landschap

Project III.a.1 Stimuleren en ondersteunen duurzame (biologische) agrarische bedrijven, incl. streekproducten, beleving ed. (m.n. op de eilanden) 1. Probleem/uitdaging Het agrarisch landschap op de Waddeneilanden maakt een integraal onderdeel uit van de natuur- en landschapsbeleving. Daarom is het van groot belang dit landschap in stand te houden en waar mogelijk te versterken. Echter het agrarisch landschap staat van verschillende kanten onder druk. De ontwikkelen in de agrarische gaan snel, specialisatie en schaalvergroting is aan de orde van de dag. Daar komt bij dat door het loslaten van de melkquota in 2015 de schaalvergroting in de melkveehouderij waarschijnlijk een extra impuls zal krijgen. De melkveehouders op de Waddeneilanden komen dan voor de keuze te staan, daarin mee te gaan of niet. Daarbij is dan nog voor de eilanden de vraag of die schaalvergroting bedrijfseconomische wel haalbaar is. Indien agrariërs er toch voor kiezen om mee te gaan in deze ontwikkeling, zal het effect op het relatief kleinschalige landschap groot zijn. Voor agrariërs die niet mee gaan in deze ontwikkeling rest de vraag, ophouden of kleinschalig verder boeren en met nevenactiviteiten beginnen. In beide gevallen zou dat kunnen leiden tot extra bebouwing in de open ruimte. Ook dat doet het landschap geen goed. De goede alternatieve weg om het huidige aantrekkelijke agrarische landschap duurzaam te behouden is de omschakeling naar duurzame, (biologische) landbouw met inzet op streekproducten en landschapsbeleving. De streekproducten hebben nog een bijkomende voordelen, namelijk dat toeristen


daarna vragen, horeca er op zit te wachten en het een uitstekend middel in de marketing is.

2. − − − −

Beoogd resultaat: Verbeteren duurzame agrarische bedrijfsvoering Behoud agrarische sector en landschap Toenemend aantal producten en diensten uit Waddenregio Duurzame regio zichtbaar maken voor consument

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden − Betrokkenheid gemeenten − Betrokkenheid / bereidheid tot deelname ondernemers − Promotie voor keurmerken


5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: € 20.000 per gemeente b. Financieringsmogelijkheden – Bijdrage in de kosten van deelname aan het keurmerk – Waddenfonds – Leader en andere EU landbouwsubsidies – Subsidieprogramma’s zoals OP Noord en Interreg (m.n. als het om innovaties en duurzame energie gaat)

6. Koppelkansen: Nader in te vullen

37

7. Betrokken partijen: a. Trekkers: – Waddengoud – LTO Noord-Nederland b. Overige partijen: – Provincie Fryslân – Gemeenten – Ondernemers (verenigingen)

Project III.a.2 Stimuleren en ondersteunen duurzame bedrijfsvoering toeristische accommodaties/bedrijven 1. Probleem/uitdaging In het vakantiekeuze proces van consumenten speelt duurzaamheid in toenemende mate een rol. Ook is de aandacht voor streekeigen producten en beleving van toenemend belang. Het is van belang hierop in te spelen en het zichtbaar te maken voor consumenten. Keurmerken zijn hierbij een hulpmiddel. In de toeristisch-recreatieve sector zijn de Green Key en Blauwe Vlag de toonaangevende keurmerken. Green Key voor horeca en recreatie en Blauwe vlag voor schone stranden en jachthavens. In de Waddenregio is voor duurzame producten en diensten uit de regio het keurmerk Waddengoud. Voor het stimuleren van duurzame bedrijfsvoering kan het afsluiten van een convenant tussen overheden en ondernemers een praktisch instrument zijn. Dit is toegepast in Rivierenland en in Zeeland. Hier hebben gemeenten een convenant gesloten met ondernemers. De bedrijven spanden zich in om een keurmerk te halen en de overheid spande zich in om de controle druk te verlagen op bedrijven die over een keurmerk beschikken. Daarnaast is het nodig om bedrijven (toeristische, maar ook agrarische) te stimuleren en te ondersteunen bij planvorming, het uitvoeren van acties ed. Bedrijven zien vaak de mogelijkheden en de voordelen in. Goede voorlichtingsbijeenkomsten, advies op maat en ondersteuning bij uitvoering kunnen hierin van grote betekenis zijn om bedrijven over de streep te trekken. Organisaties als Stichting KMVK en Waddengoud kunnen deze ondersteuning bieden.


2. Beoogd resultaat: – Verbeteren duurzame bedrijfsvoering recreatiebedrijven – Toenemend aantal producten en diensten uit Waddenregio – Duurzame regio zichtbaar maken voor consument

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden – Betrokkenheid gemeenten – Betrokkenheid / bereidheid tot deelname ondernemers – Promotie voor keurmerken


5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: € 20.000 per gemeente b. Financieringsmogelijkheden – Bijdrage in de kosten van deelname aan het keurmerk – Waddenfonds – Fiscale aftrekregeling MIA-VAMIL en EIA – Subsidieprogramma’s zoals OP Noord en Interreg (m.n. als het om innovaties en duurzame energie gaat)

6. Koppelkansen:

38

7. Betrokken partijen: a. Trekkers: – Stichting Keurmerk Milieu, Veiligheid en Kwaliteit (KMVK) – Waddengoud b. Overige partijen: – Provincie Fryslân – Gemeenten – Ondernemers (verenigingen) – Keurende instanties – Brancheorganisaties

Project III.b.1. Stimuleren duurzaam vervoer op eilanden 1. Probleem/uitdaging Veel regio's zijn actief met het stimuleren van elektrisch rijden onder het motto stiller, schoner en zuiniger. Zeker in de waddenregio sluit het nauw aan bij de beleving van schone lucht en de doelstelling om als eilanden onafhankelijk te worden van fossiele brandstoffen. Om het gebruik van elektrisch vervoer te stimuleren is het doeltreffend verschillende maatregelen te treffen en combinaties te maken; varen, fietsen en rijden maar ook toeristisch vervoer met woon-werk verkeer. Naast toepassingsmogelijkheden begint het stimuleren van elektrisch voortbewegen met een dekkend netwerk van laadpunten voor elektrisch varen, fietsen en rijden. Overigens moet gerealiseerd worden dat elektrisch rijden niet per definitie duurzamer is dan rijden op benzine of gas. Immers als de elektriciteit afkomstig is uit een kolencentrale in het Eemsmondgebied is dat zelfs minder duurzaam. Met andere woorden elektrisch rijden moet gekoppeld worden aan de opwekking van duurzame, hernieuwbare energiebronnen zoals zon, wind en getijde. Er moet dus eigenlijk gewerkt worden aan een geïntegreerd plan (bv. per eiland) waarin de energiebehoefte, gekoppeld wordt aan kleinschalige decentrale opwekking vanuit hernieuwbare bronnen, aan het aanleggen van de noodzakelijk infrastructuur (bv. oplaadpunten) en aan de aanschaf van elektrische vervoersmiddelen (bus, auto, fiets). Bij de uitvoering van zo’n plan hoeft niet het laatste op het eerste te wachten; onderdelen kunnen zelfstandig opgepakt worden maar wel vanuit een overall benadering.


2. Beoogd resultaat: Toename duurzame mobiliteit op de Waddeneilanden

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: Medewerking van een groot aantal partijen.


5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: nog niet te bepalen b. Financieringsmogelijkheden: – Subsidie oplaadpunten elektrisch varen provincie Fryslân – Subsidieprogramma’s zoals Waddenfonds, OP Noord en Interreg

6. Koppelkans Actieplan Duurzame Waddeneilanden

7. Betrokken partijen: a. Trekker: b. Overige partijen: – Gemeenten – Ondernemers – Provincie Referentiebeeld: Tytsjerksteradiel verhuurt in de zomerperiode tegen betaling haar elektrische dienstauto aan toeristen. Hoorn City Tours verzorgt met een elektrisch shuttlebus een rondrit door de stad, die tevens fungeert als lijndienst van station naar centrum/ haven.

39


40

Project III.e.1 Structureel oplossen baggerproblematiek eilanden; mede in relatie tot kosten en Natura 2000 beleid Verder uitwerken op basis van onderzoek Project bereikbaarheid en toegankelijkheid Kleine jachthavens Waddenzee (Dhr. Danel in opdracht samenwerkingsverband VAST).


41


42

2.4 Lijn IV Organisatie & monitoring

Project IV.a.1 Ondernemers organiseren en vernieuwde positie in de sector geven 1. Probleem/uitdaging Marketing, belangbehartiging, netwerken en monitoring zijn enkele activiteiten die onder een gezamenlijke noemer uitgevoerd dienen te worden en die een gebundelde inzet van toeristische ondernemers vraagt en voor een deel zelfs een bundeling met ondernemers uit andere sectoren. Het is daarom van groot belang dat ondernemers zich georganiseerd weten en zich kunnen aansluiten bij een organisatie die uitvoering kan (laten) geven aan voornoemde taken. Verschillende landelijk opererende belangenbehartigende organisaties zoals KHN, RECRON, HISWA vervullen delen van voornoemde taken maar staan niet voor het collectief van ondernemers. Het is zaak om tot een bundeling van individuele en/of groepen ondernemers te komen waar iedere ondernemer, groot of klein, zich direct of indirect door vertegenwoordigd weet dan wel bij kan aansluiten. In het huidige digitale tijdperk kan op flexibele wijze snel informatie worden doorgegeven, standpunten ingenomen en gereageerd worden op ontwikkelingen mits de voorwaarden van zorgvuldigheid en begrip voor ieders positie worden ingenomen. De wijze waarop is inzet voor nader beraad.

2. Beoogd resultaat Een (netwerk van) organisatie(s) van en voor toeristische ondernemers die met slagkracht sturing kan geven aan voornoemde collectieve taken waaronder marketing en belangenbehartiging.


3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Verbindende geesten en krachten. Om ondernemers bij elkaar te brengen is vereende inzet nodig van vele partijen.

4. Doorlooptijd project: – Te beginnen in 2014 een continue proces

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) PM. aansluiten bij bestaande eenheden waar ondernemers zich verbonden mee voelen (netwerksamenleving/ participerende overheid), ondersteunen in uren en in digitale randvoorwaarden tot samenwerking en kennisdelen vanuit TPFW/ streekhuizen.

6. Koppelkansen – Overige structuur verbeterende projecten waaronder monitoring, regiomarketing, duurzame financiering, kennisbijeenkomsten

7. Betrokken partijen: – Toeristische ondernemers, lokale en regionale ondernemersverenigingen – RECRON, HISWA, KHN, MKB, KvK – Gemeenten – Provincie Fryslân – Marketingorganisaties, VVV’s

43

Project IV.a.2 Aantrekken/aanstellen coördinatoren/trekkers toerisme: Schiermonnikoog; evt. alle Waddeneilanden 1. Probleem/uitdaging Het probleem waarvoor Schiermonnikoog zich ziet geplaatst en waar ook de andere eilandgemeenten onder gebukt gaan, is een tekort aan functionarissen die in staat zijn om ontwikkelingen/projecten van allerlei aard op te zetten en ten uitvoer te brengen. Dat is op de Waddeneilanden nijpender dan in de kustgemeenten omdat op de eilanden het toerisme een groter economisch belang dient. Het is dan ook zaak om in deze leemte te voorzien, mogelijk vanuit de programma organisatie TPFW dan wel door het aanstellen van coördinatoren/trekkers die in staat zijn om met de nodige inzet, kennis, energie en contacten allerlei projecten op te tuigen en realiseren. Desgewenst kunnen kustgemeenten eveneens participeren in het ontwikkelen en laten opereren van voornoemde uitvoerders.

Rekening houdend met doorlooptijd van grotere projecten: 2014 - 2020. Bij gebleken successen kan een tweede periode van 6 jaar worden afgesproken al dan niet met nieuwe personen.

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) Wanneer het programma over de gehele regio wordt uitgerold, vormt het een collectieve actie die door gemeenten en provincie via het TPFW kan worden gefinancierd.

6. Koppelkansen – Overige structuur versterkende projecten – Programma organisatie TPFW

7. – – –

Betrokken partijen: Provincie Fryslân Gemeenten Waddengebied Ondernemersorganisaties.

2. Beoogd resultaat In lijn met de lokale (streek)agenda’s en die van het Toeristisch Programma Friese Wadden, op strategische wijze realiseren van projecten.

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Gemeentelijke besluitvorming – Toeristische agenda individuele gemeenten

4. Doorlooptijd project:


Project IV.a.3 Duurzame financiering Waddenpromotie 1. Probleem/uitdaging Promotie is een essentieel onderdeel van de economische keten in de toeristische sector. Kort gezegd moeten ‘de terrassen en de bedden vol’. Ieder toeristisch bedrijf verricht promotieactiviteiten om zijn bestaan onder de aandacht te brengen. En in een uiterst diverse en samengestelde sector die toerisme nu eenmaal is, dient daarenboven regiomarketing uitgevoerd te worden. De te verleiden toerist kiest namelijk zelden voor enkel één accommodatie maar baseert zijn keuze op onder meer het totale aanbod in de regio. Kortom er is een collectief belang om dat goed voor het voetlicht te brengen. Om dat mogelijk te maken, ontberen de wettelijke kaders om eenieder, werkzaam in toerisme en dus belanghebbend, te laten meebetalen aan een duurzame financiering van (wadden)promotie. En dus zijn er altijd ‘free riders’ die hun verantwoordelijkheid niet zien en/of niet willen nemen en profiteren van andermans inspanningen.

2. Beoogd resultaat De ontwikkeling van een wettelijk aanvaarde grondslag waarop alle ondernemers die direct of indirect baat hebben bij toerisme een steentje bijdragen in de noodzakelijke promotie van desbetreffende gemeente èn de Wadden.

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Zeggenschap voor ondernemers over besteding van de middelen – Bereidheid overheid aanpassing weten regelgeving

44

–

Organisatiegraad van ondernemers

4. Doorlooptijd project: – 1 jaar ontwikkelen wetgeving – 1 jaar politieke besluitvorming; Rijk, provincie en gemeenten – 1 jaar invoering

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: 50.000 euro b. Financieringsmogelijkheden: Provincie in combinatie met bijdrage gemeenten.

6. Koppelkansen – Moderniseren en optimaliseren toeristenbelasting eilanden en kustgemeenten (zie volgend project)

7. – – –

Betrokken partijen: Gemeenten VVV’s Ondernemersorganisaties

Referentiebeelden: – Een vergelijking dringt zich op met de agrarische sector waarin iedere agrarische ondernemers op basis van zijn functioneren verplicht is een bijdrage te leveren aan het productschap. – Ondernemersfonds Leeuwarden (afdrachten via verhoging OZB)

Project IV.a.4. Moderniseren en optimaliseren toeristenbelasting eilanden en kustgemeenten

1. Probleem/uitdaging De toeristenbelasting is thans op alle eilanden verschillend. Dat is uit concurrentieoverwegingen vreemd, maar ook de toerist begrijpt dat niet. Voorts is het systeem van toeristenbelasting verouderd, want waarom alleen verblijfsaccommodaties en het vervoer naar de eilanden belasten en niet de winkels, horeca, de zeehondentochten, de aannemers etc. In diverse gemeenten is men daarom overgestapt op de instelling van een ondernemersfonds waarbij binnen een bepaald gebied alle ondernemers via de zakelijke OZB meebetalen (ook wel Business Improvement Districts – BIDS – genoemd). Tevens worden in dit soort fondsen door overheden en bedrijven gezamenlijk bepaald waartoe de financiële middelen worden ingezet (nu is het vaak zo dat de besteding van de toeristenbelasting onduidelijk is). Hierdoor wordt de vaststelling van de hoogte van de belasting meer een gezamenlijke verantwoordelijkheid en afhankelijk van de doelen waartoe de bedrijven en overheid de middelen wil inzetten (meestal vooral voor promotie en ondersteuning van evenementen, maar ook andere bestedingen zijn denkbaar zoals bijvoorbeeld onderhoud van fietspaden, monitoringsonderzoek ed). Overigens kan er ook met een gecombineerd systeem van toeristenbelasting en OZB gewerkt worden. In 2006 is daartoe een voorstel voor Ameland geheel uitgewerkt, dat destijds ook de instemming had van alle betrokken ondernemersorganisaties.


2. Beoogd resultaat Het beoogd resultaat is dus om te komen tot een nieuw systeem van belastingheffing dat bij voorkeur op alle eilanden op eenzelfde wijze wordt ingevoerd en toegepast.

3. Randvoorwaarden/ afhankelijkheden: – Medewerking van alle gemeenten – Ruim voldoende draagvlak bij bedrijven (100% is niet nodig) – Vertrouwelijke beschikstelling van gegevens


5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: € 15.000 per eiland b. Financieringsmogelijkheden: Provincie en gemeenten

6. Koppelkansen – Project structuur beheer fietsen wandelpaden – Gezamenlijke marketing & promotie Waddeneilanden/ duurzame financiering Waddenpromotie – Ondernemers beter organiseren en vernieuwde positie in de sector geven

7. Betrokken partijen: a. Trekker: aanjagers TPFW b. Overige partijen – Gemeenten – Ondernemersorganisaties

45

–

Doeksen, Wagenborg

Project IV.b.1 Kennisbijeenkomsten organiseren/stimuleren/initiëren

–

1. Probleem/uitdaging Goede en actieve netwerken vormen een vitaal onderdeel van een goed functionerende toeristische (deel)sector. Bij elkaar ‘over de vloer komen’, zien wat de accommodatie is, horen van elkaar problemen en oplossingen, door kunnen verwijzen, een gezamenlijke vuist maken, uitkomsten van onderzoeken delen en simpelweg delen in elkaars successen zijn enkele van de vele thema’s en redenen waarvoor ondernemers en overheden bij elkaar kunnen komen. Begrip wordt gecreëerd voor ieders rol en functioneren, beter inzicht wordt ontwikkeld waar met een vraag naar toe gestapt kan worden en al met al een beter en reëlere verwachting geschapen betreffende het oplossen van problemen. VVV’s vervulden in het verleden deze rol ten dele en doen dat op sommige plaatsen nog steeds maar de behoefte is groter dan de aanzet door de actieve VVV’s geboden.

4. Doorlooptijd project: – Start 2014 en vervolgens bij voortduren en een continue proces

–

Een of enkele ‘trekkers’; personen die bereid zijn om het cement te vormen in de sector Financiële ondersteuning

Referentiebeeld: Voorstellen Ameland 2006

2. Beoogd resultaat – Ontwikkeling en instandhouding van een dynamisch en vitaal toeristisch ondernemersnetwerk.

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: Inzet van een trekker/SPIN en mogelijk incidenteel ondersteuning bij bijzondere bijeenkomsten b. Financiering: Collectieve middelen van de sector hetzij via overheidswegen dan wel door directe bijdrage (alle(!)) ondernemers.

6. Koppelkansen – Overige structuur verbeterende projecten – Marketing van de Wadden en Werelderfgoed

7. Betrokken partijen: – Ondernemers toerisme en mogelijk ondernemers uit andere sectoren – Gemeenten – Provincie Fryslân – Marketingsorganisaties; VVV’s – Kennisinstellingen/ ETFI

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Open mind en nieuwsgierigheid van alle betrokkenen – Besef dat de toeristische sector als geen ander een sector is waarin - op grond van het gedrag van toeristen - samenwerking een must is.


46

Project IV.c.1 Voorspellend en evaluerend meten met ondernemers (koppeling Toerdata), incl. nulmeting 2014 1. Probleem/uitdaging ‘Meten is weten’ en dat geldt ook voor het toerisme. Er is een grote behoefte aan actuele cijfers al dan niet gekoppeld aan het functioneren van ondernemers en de uitvoering van beleidsplannen. Idealiter zou het zo moeten zijn dat de bedrijven in een soort regionale benchmark met een zeker interval hun bezettingsgraden en omzetontwikkeling kunnen doorgeven zodat die geanonimiseerd een beeld kunnen geven van de ontwikkeling. Een uitkomst waaraan individuele ondernemers zich kunnen spiegelen en bepalen of ze op koers liggen dan wel voor of achter raken voor de desbetreffende periode en extra inspanningen moeten doen om de achterstand in te lopen. Hetzelfde kan ook worden gedaan op gemeentelijk en regionaal niveau waarbij deze informatie onderling vergeleken kan worden. Data die verkregen zou moeten worden, betreft onder andere: – Kwantitatieve gegevens toerisme; aantallen bedden, soorten en aantallen bedrijven, etc. – Financiële gegevens; omzet – Aantallen overtochten, overnachtingen, bezettingsgraad, verblijfsduur – Activiteiten die zijn ondernomen tijdens bezoek – Periodiek (eens in de 5 a 10 jaar) herkomst-, belevings- en waarderingsonderzoek Het is voor de hand om het Toerdata onderzoek dan wel de opvolger hiervan waar mogelijk uit te breiden of te wijzigen om voornoemde data te verkrijgen.

2. Beoogd resultaat – Nulmeting 2014 – Een zo actueel en accuraat mogelijk beeld van het toerisme in de Waddenregio

– –

Onderwijsinstellingen / onderzoeksorganisaties ETFI

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Bereidheid van ondernemers tot deelname

4. Doorlooptijd project: – Vanaf start in 2014 (nulmeting) een continue programma

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: PM. eerst onderzoeken hoe lopende monitoring benut/aangepast kan worden. b. Financiering: collectief budget ondernemers, aangevuld met bijdragen gemeenten en Provincie.

6. Koppelkansen – Monitoring is onderdeel van het TPFW programma en kan met voornoemde onderwerpen extra waarde krijgen. – Toerdata – Economische onderzoeken

7. – – – –

Betrokken partijen: Provincie Fryslân; organisatie TPFW Gemeenten Ondernemers Rederijen


47

Project IV.d.1 Planologische ruimte bieden aan toeristische ontwikkeling (binnen de mogelijkheden en na gedegen afweging), m.n. in de kustgemeenten

1. Probleem/uitdaging De ontwikkeling van toerisme vraagt om positieve besluitvorming in het toewijzen van mogelijkheden voor uitbreiding en/of nieuwe vormen van dienstverlening, accommodaties, enz.. Teneinde aspirant-ondernemers te stimuleren, is het wenselijk ruimtelijk beleid te ontwikkelen en gronden te bestemmen zodat extra vrijheden worden geboden aan toeristische bedrijvigheid. Ook voor toeristische nevenfuncties kan binnen bestaande kaders meer ruimte worden geboden. Daarnaast vormt planologische weten regelgeving voor veel ondernemers een welhaast te grote hindernis om te nemen. Bijstand en begeleiding in het ontwikkelen van plannen en doorlopen van procedures kan hierin mogelijk stimulerend werken. Daarbij kan er door vroegtijdige samenwerking tussen overheden en ondernemers voor gezorgd worden dat ontwikkelingen, in plaats van strijdig te zijn met natuur en landschap, deze aspecten juist versterken.

2. Beoogd resultaat – Planologische ruimte voor ontwikkeling en/of uitbreiding van toeristische mogelijkheden in lijn met Grutsk op ‘e Romte/ gedachtengoed Waddenland aan Zee (Atelier Fryslân)

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Relaties met andere beleidsterreinen waaronder landbouw, natuur, visserij – Financieel beleid overheden en bancaire instellingen

4. Doorlooptijd project: Vanaf 2014; bij voortduren

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: – voor herbestemming zijn reguliere gemeentelijke kosten en onderdeel van bestemmingsplanprocedures. – Kosten advisering in creëren extra planologische ruimte: 30.000 euro b. Financiering: Provincie

6. Koppelkansen – Ontwikkeling in de natuur- en landbouwsector om nevenfuncties te creëren – B&B logementen

7. – – –

Betrokken partijen: Gemeenten Waddengebied Provincie Fryslân Ondernemers

Referentiebeeld: Experimenteer gebieden NORT consulenten


Project IV.d.2 Toeristisch beleid opstellen en actueel houden 1. Probleem/uitdaging Toerisme vormt de voornaamste economische bron van bestaan op de Waddeneilanden en voor veel kustgemeenten een belangrijke bron van werkgelegenheid, inkomsten en vermaak. Om deze functie op waarde te houden is het van groot belang bij voortduren na te denken over de toekomst van de sector en de strategie om deze ‘stip op de horizon’ tegemoet te treden. Dit vraagt van de overheid door de jaren heen een eindeloos wederkerig proces van monitoren, overleg met stakeholders, beleid herzien, opnieuw uitvoeren, stimuleren en uitdagen en in de tussentijd ook de eigen rol naar behoren vervullen; te weten onderhoud van openbare voorzieningen, toezien op het juiste niveau van gastheerschap, voorwaarden scheppen en bewaken inzake financieren van collectieve functies waaronder promotie, onderzoek, cursussen, etc. Voornoemde aspecten dienen op gezette tijden te worden opgetekend en over besloten binnen de Waddengemeenten en de provincie.

2. Beoogd resultaat – Voortdurend en dynamisch beleid dat periodiek grondig wordt gewogen en van actuele input en vergezichten wordt voorzien.

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Provinciaal, rijks en Europees toeristisch beleid – Beschikbare middelen en informatie

48

– –

Monitoring organiseren Dynamisch en vitaal netwerk; continue dient energie te worden gestoken in het bijeenbrengen van ondernemers, feedback geven op cijfers

4. Doorlooptijd project: Continue proces

Project IV.d.3 Toerisme intrinsiek argument in politieke besluitvorming

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: 25.000 euro b. Financiering: Individuele gemeenten

6. Koppelkansen – Binnen de kaders van TPFW kan een actualisatie van het beleid worden gestimuleerd. Voor het overige is het een verantwoordelijkheid van iedere gemeente. – Planologische ruimte voor toerisme bieden – Toerisme argument in besluitvorming laten zijn – Instandhouding van natuur en landschap

1. Probleem/uitdaging Het verleden heeft geleerd dat toerisme als economische functies niet de waardering heeft gekregen die het op grond van zijn belang zou moeten krijgen. Nu anno 2013 de waarde van het toerisme vaststaat dient in het verlengde van dit besef, een vertaling te worden gegeven naar procedures in politieke besluitvorming zodat ten alle tijden, bij ieder besluit wordt nagegaan of en zo ja wat het effect is op toerisme; de uitstraling, de dynamiek, het gastheerschap, de waddenbeleving en de kwaliteit (toegankelijkheid, bruikbaarheid, beleefbaarheid) van natuur en landschap.

7. – – –

Een tweede vertaling dient te worden gegeven naar het scheppen van de juiste voorwaarden en beleid opdat de toeristische sector met haar gecompliceerde en veelvoudige structuren en netwerk maximaal en bovenal duurzaam rendeert.

6. – – – –

Koppelkansen Duurzame financiering promotie Modernisering toeristenbelasting Planologische ruimte bieden Toeristisch beleid opstellen en actueel houden

2. Beoogd resultaat – Een vitale, toekomstbestendige sector; competitief en god georganiseerd.

7. – – – – –

Betrokken partijen: Ondernemers Gemeenten Marketingorganisaties Provincies Intermediaire organisaties; KvK’s, MKB, KHN, RECRON, HISWA, etc.

Betrokken partijen: Gemeenten Waddengebied Provincie Fryslân Ondernemers

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – ‘1.000 bloemen laten bloeien’; de sector kent vele soorten ondernemers die allemaal onderdeel zijn van de sector. – Onbegrensd denken en besluiten; toerisme houdt niet op bij de gemeente- of provinciegrens – Communiceren, communiceren, etc.


4. Doorlooptijd project: Eindeloos

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) – Kosten en financiering: zijn niet eenvoudig te duiden. Voor een deel bestaat inzet simpelweg uit deelname van en door ondernemers. Deels organiseren ondernemers dit zelf en deels dient men uitgedaagd en/of gestimuleerd te worden.

49


50

3 Projecten recreatieve infrastructuur

3.1 Inleiding De projectfiches in dit hoofdstuk hebben allemaal betrekking op verbeteringen, innovaties en ontwikkeling van de openluchtrecreatieve infrastructuur in het Waddengebied. Twee projecten, te weten ‘Verbetering routenetwerken Terschelling, fietspad door de polder’ en ‘Verbetering fietsroutes Ameland’ staan ook reeds vermeld in de gewone prioritaire projectenlijst (zie hoofdstuk hiervoor en tabel 4.2 uit het hoofdrapport)

3.2 Projecten (lijn I)

–

Project I.b.7 en 9 Koepelproject ‘ Verbetering Routenetwerken’ Deelproject: Verbetering routenetwerk Terschelling, fietspad door de polder Dit deelproject is nog niet beschreven.

–

Deelproject: Verbeteren fietsroutes Ameland, incl. geschikt maken voor rolstoelen, elektrische fietsen ed.

1. Probleem/uitdaging Op Ameland liggen veel fietspaden, ze zijn lang geleden aangelegd, onderhouden en misschien een keer verbreed. Tegenwoordig wordt er meer van de fietspaden gevraagd, fietsen met karretjes, elektrische fietsen, rolstoelen en scootmobiles vragen allemaal om ruimte en een ander ontwerp. Om de veiligheid te


waarborgen en alle gebruikers een prettige ervaring te bieden is een upgrading van de fietspaden noodzakelijk. Daarnaast spelen er nog zaken met betrekking tot de materiaalkeuze (beton of toch kleischelpen) en de eigendoms en beheersituatie.

2. Beoogd resultaat: – Fietspaden op Ameland geschikt voor alle gebruikers – Veiligere en prettigere fietspaden op Ameland die ook toegankelijk zijn voor mensen met een beperking

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Natuurwetgeving laat herinrichting en verbreding toe – Besluit over winning kleischelpen – Cofinanciering derden. 4. Doorlooptijd project: 3 jaar

51

5. Kosten en Financieringsmogelijkheden (indicatief): a. Kosten: € 3.000.000 b. Financiering – Gemeente – Provincie – Andere beheerders fietspad

6. Koppelkansen: – Ameland voor iedereen

7. – – – – –

Betrokken partijen: Gemeente Staatsbosbeheer Rijkswaterstaat Fryske Gea Provincie

Project 1.b.10 Versterking dagrecreatieve mogelijkheden Kornwerderzand (cultuurhistorie, ecoeducatie, campervoorzieningen, beleving sluizencomplex, passantenplaatsen watersport), Súdwest Fryslan Het icoon van de Nederland in de strijd tegen het water, de Afsluitdijk, is aan vernieuwing toe. Het Rijk verantwoordelijk voor de waterveiligheid, garandeert door het verhogen en verbreden van de dijk de veiligheid voor de toekomst. De regio overheidspartijen zetten zich, gezamenlijk met het bedrijfsleven en het onderwijs in, om de dijk te ontwikkelen in een aantrekkelijke dagattractie, waar ruimte, water, wind, zoet en zout een ware belevenis zijn. De plannen en ideeën op het gebied van duurzame energie, ecologie, recreatie en toerisme en ruimtelijke kwaliteit, dienen elkaar te versterken en te verbinden. De oude oeververbinding van Fryslân naar Noord Holland, ooit bedoeld als waterkering met een verkeersverbinding, is in 2020 omgetoverd tot een kraamkamer van duurzame en ecologische innovatie. Het is een dagattractie op het gebied van ontstaansgeschiedenis, omgaan met water, vismigratie, energie uit water en recreëren op en bij het water. De wereld beleeft en bewondert met hernieuwde belangstelling De Nieuwe Afsluitdijk (DNA).

1. Probleem/uitdaging De Afsluitdijk, is nu al een historisch en (inter)nationaal icoon. Om het gebied beter te positioneren en het zo in te richten dat inwoners en


gasten het spel van water, Wad en wind beter kunnen beleven, zijn ontwikkelingen noodzakelijk bij Kornwerderzand en Zurich en dienen recreatieve routes te worden verbeterd en gerealiseerd. Zo ontstaat een dagattractie van formaat. In het Masterplan Waddenpark Afsluitdijk en de Visie Toerisme en Recreatie van de gemeente SúdwestFryslân, zijn suggesties gedaan voor ontwikkelingen voor de gehele driehoek Kornwerderzand, ZurichHarlingen en Makkum. Een van de projecten is om de dijk een goede entree naar Fryslân te geven. Daarnaast vindt in opdracht van het regionale Stuurgroep De Nieuwe Afsluitdijk in de zomer/najaar 2013 een markconsultatie plaats om met als doel te onderzoeken welke locatie en onder welke condities is het voor marktpartijen interessant om een educatieve toeristische attractie te exploiteren op een van de vijf ‘knooppunten’ (Den Oever, het Monument, Breezanddijk, Kornwerderzand of Zurich.

2. Beoogd resultaat De Afsluitdijk als topattractie waarbij voorzieningen op en aan weerszijden van de dijk en de bezoekersgeleiding een logisch en attractief geheel vormen. Concreet valt hierbij te denken aan de volgende ontwikkelingen bij Kornwerderzand: – realiseren van camperplaatsen met voorzieningen aan de Waddenzijde – educatief informatiecentrum onder andere ten behoeve van de vismigratierivier – opwaarderen natuurstrand en kitesurflocatie

52

– – – – –

realiseren passantenhaven met horeca en voorzieningen realiseren aanlegplek ferryverbinding MakkumKornwerderzand-Zurich-Harlingen verbetering bereikbaarheid Kazemattenmuseum en ‘rondje’ Kornwerderzand. onderzoeken verblijfsmogelijkheden kazematten realiseren robuuste fiets/wandelverbinding Kornwerderzand-Makkum via de Makkumer Noordwaard.

7. Betrokken partijen: – Gemeente Súdwest-Fryslân samen met andere partners DNA ( De Nieuwe Afsluitdijk is een samenwerking van vijf regiopartijen: provincie Noord-Holland, Fryslân, gemeente Hollands Kroon, gemeente Súdwest-Fryslân en de gemeente Harlingen), – Rijkswaterstaat, Ministerie van I&M, – Programma Naar Een Rijke Waddenzee, – diverse natuurorganisaties en marktpartijen.

3. Randvoorwaarden: – Gericht op de beleving van de Wadden en de Afsluitdijk – Goede promotie

4. Doorlooptijd project:: tot 2020

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: PM b. Financiering: – project De Nieuwe Afsluitdijk – Waddenfonds – Provincie – Regionale overheidspartners en marktpartijen.

6. Koppelkans Ontwikkeling koppelen met project De Nieuwe Afsluitdijk. Zie ook www.denieuweafsluitdijk.nl


Project I.b.11 Koepelproject ‘ Verbetering Routenetwerken’ Rondje Lauwersmeer: versterken routes en kleinschalige recreatieve voorzieningen; Dongeradeel

1. Probleem/uitdaging De Stuurgroep Lauwersmeer bestaat uit de provincies Fryslân en Groningen en de drie Lauwersmeergemeenten De Marne, Kollumerland en Dongeradeel. De stuurgroep heeft een integrale visie ‘Koers voor het Lauwersmeer’ vastgesteld. Vanuit de ambities van dit koersdocument is een uitvoeringsprogramma 2013 – 2014 opgesteld. Het project Rondje Lauwersmeer is hiervan een belangrijk onderdeel. ‘Het Rondje’ beantwoordt aan een deel van de volgende in het Koersdocument geformuleerde ambities: – De natuur in de randzones wordt aantrekkelijker en toegankelijker gemaakt. – De netwerken voor auto, fiets, wandelaars en vaarroutes worden geoptimaliseerd. – De belangrijkste entrees over land krijgen een zelfde heldere uitstraling. Het project Rondje Lauwersmeer bestaat uit verschillende projectonderdelen. Alle projectonderdelen zijn bedoeld om de toerist te verleiden om langer te verblijven en meer te besteden in het Lauwersmeergebied. Dit zal positief uitwerken op ondernemers die actief zijn in de R&T branche: logies & verblijf, horeca, boten- en fietsenverhuur etc. etc.

53

2. Beoogd resultaat: – Opwaarderen recreatieve fietsen wandelroute rond het Lauwersmeer – Informatievoorziening langs de route – Ontwikkelen nieuwe huisstijl – Kleinschalige recreatieve voorzieningen – Gebiedspoorten van het Lauwersmeergebied – Hengelsportvoorzieningen / herintroductie zeeforel – Natuurontwikkeling


4. Doorlooptijd project: Het project wordt uitgevoerd in 2 fases. De oorspronkelijke planning voor fase 1 is gericht op eind 2013 voor besluitvorming en een Waddenfondsaanvraag, zodat financiering uit het Waddenfonds 2014 e.v. kan komen. De verwachting is dat het project kan worden uitgevoerd in de periode 2014 – 2018. Deze periode komt overeen met de eerste programmaperiode van het Waddenfonds.

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: ca € 3,33 miljoen b. Financieringsmogelijkheden: – Provincie Fryslân: € 1 mln. Dit is voor 2/3e te dekken uit het Friese Meren Project en voor 1/3e uit gemeentelijke bijdrage van € 166.000,- per gemeente. – Groningen € 1 mln. Dit is te dekken vanuit het Investeringsbudget

–

Lauwersoog/Lauwersmeer van provincie/gemeente De Marne. De onder 1. en 2. benoemde gezamenlijke regionale dekking van € 2 mln (=60%) kan cofinanciering van een waddenfondsaanvraag zijn. Het waddenfonds zou de overige 40% kunnen bijdragen = € 1,33 mln.

6. Koppelkans In het rapport ‘Noardeast Fryslân, TOP lokaasje tusken de marren’ zijn o.a. voor 4 locaties in het Lauwersmeergebied mogelijke ontwikkelingsrichtingen (‘fiersichten’) in woord en beeld gebracht. Deze fiersichten zouden in een volgende fase gekoppeld kunnen worden aan het uitvoeringsprogramma van de Stuurgroep Lauwersmeer.

7. Betrokken partijen: a. Trekker: Stuurgroep Lauwersmeer / Programmateam Lauwersmeer b. Overige partijen: – Gemeenten – Ondernemers – Bewoners – Staatsbosbeheer


Project I.b.12 Koepelproject ‘ Verbetering Routenetwerken’ Ontwikkeling recreatieve routes en infrastructuur ter verbinding binnen- en buitendijks, Ferwerderadiel

1. Probleem/uitdaging Dat het Waddengebied een bijzonder gebied is met een zichtbare ontstaansgeschiedenis en een unieke flora en fauna, wisten velen al lang. Ook de flora & fauna van het gebied is noemenswaardig. Maar het gebied is alleen zichtbaar als je het ook wilt zien. Met de instelling van het Waddenfonds kwam er een stroom van visies en initiatieven op gang om het buitendijkse Waddengebied beter zichtbaar en bereikbaar te maken. Na de benoeming van de Waddenzee als werelderfgoed kwam deze stroom in een versnelling terecht. Maar te midden van al deze visies ontbreekt het nog aan concrete projecten om het buitendijkse gebied van Ferwerderadiel daadwerkelijk zichtbaar en toegankelijk te maken. Voor de fysieke toegankelijkheid is een goede recreatieve verbinding nodig van binnendijks naar buitendijks en omgekeerd. Dit project behelst een samenhangend geheel aan nieuwe infrastructuur en routes ter verbinding van binnen- en buitendijks.

2. Beoogd resultaat: Meer mogelijkheden tot het beleven van het Waddengebied en een substantiële toename van het aantal (extensief-recreatieve) bezoeken aan het buitendijks gebied, concreet: – Toeristisch-recreatieve informatievoorziening

54

– – – – – – – –

Herstel smalspoor buitendijks Buitendijkse uitkijkpunten, bij blije en hallum (terp) Voorzieningen vogelaars (o.a. Vogelkijkhutten) Voorzieningen wadlopen Blote voetenpad / laarzenpad Fiets-/wandelverbindingen van lijndorpen ferwerderadiel naar het wad (o.a. Blije) Fiets-/wandelpad van ferwert naar hegebeintum Top’s (w.o. Natuurlijke ‘poort’ naar het buitendijks waddengebied en ‘zwevend pad’ bij blije).

Een aantal infrastructurele voorzieningen om het buitendijks gebied toegankelijk te maken, worden reeds uitgevoerd binnen het project Gemaal Vijfhuizen (fiets-/wandelverbinding van Hallum naar de zeedijk en fietspad bij gemaal Vijfhuizen). Die worden in dit lijstje niet genoemd. Het is zaak hierbij aansluiting te zoeken.

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Integrale aanpak – Aansluiting op bestaande routestructuren zoals ww, hwp, law’s, lf’s en fietsknooppunten – Aansluiting op project gemaal vijfhuizen – Gericht op beleving en toegankelijkheid van het waddengebied – Aansluitend bij agenda netwerk Noordoost – Ruimtelijke randvoorwaarden – Goede afstemming projecten en actoren; integrale aanpak borgen

4. Doorlooptijd project: Verschillend per activiteit.

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief): a. Kosten: € 2.528.000, excl. BTW. Het project dient gefaseerd te worden uitgevoerd, de eerste fase i.c.m. de verkweldering buitendijks door It Fryske Gea. b. Financiering: Nader te bepalen. Mogelijk: – Waddenfonds – 2e fase ANNO – Gemeenten

6. – – – – – – – – – – –

Koppelkans TROP Ferwerderadiel 2004 t/m 2014 Visie waterrecreatie NO Fryslân Noordoost aan het Wad Dorpsvisies lijndorpen Ferwerderadiel Terpen- en Wierdenlandschap in ontwikkeling Waddenwandelen Verkwelderingsplan It Fryske Gea Bestemmingsplan buitendijks Buitendijkse wandelroutes Doortrekken buitendijks fietspad buurgemeenten Versterken zeewering Wetterskip Fryslân

7. Betrokken partijen: a. Trekker (afhankelijk van het project): – Gemeente Ferwerderadiel – It Fryske Gea b. Overige: – Provincie Fryslân – Netwerk noordoost – Wetterskip Fryslân – Gemeenten het Bildt en Dongeradeel – Landschapsbeheer Friesland – Recreatieondernemers – Dorpsbelangen / bewoners


Project I.b.13 Koepelproject ‘Verbetering Routenetwerken’ Buitendijkse wandelroutes, Ferwerderadiel

1. Probleem/uitdaging Het Waddengebied moet beter beleefbaar worden gemaakt. Dit kan door in het buitendijks gebied routes te ontwikkelen. Want daar kan het Wad in al zijn aspecten worden beleefd: natuur, cultuurhistorie, landbouw. It Burmaniapaad is een fiets-/wandelroute die Ferwert met het buitendijkse Waddengebied verbindt. De route maakt deel uit van het wandelroutenetwerk Historische Wandelpaden Noordoost Fryslân en is wat betreft het te fietsen gedeelte opgenomen in het fietsroutenetwerk met fietsknooppunten. De route is in gebruik genomen in 2007, maar het buitendijkse gedeelte (alleen te bewandelen) laat qua voorzieningen te wensen over. Bij de routebeschrijving staat dan ook de volgende waarschuwing: “Deze route vergt enig klim- en klauterwerk en de kans is aanwezig dat u paarden, schepen en koeien tegenkomt. Let wel op de beperkingen tijdens het broedseizoen!”. Daarbij is de (wandel)route buitendijks niet bewegwijzerd. Kortom, dit deel van It Burmaniapaad behoeft verbetering als het voor een groter publiek zal worden opengesteld.

2. Beoogd resultaat: – toegankelijk en bewegwijzerd buitendijks wandelpad

55

– –

opname pad in routenetwerk Waddenwandelen toename recreatief gebruik en beleving buitendijks Waddengebied

3. – – –

Randvoorwaarden/ Afhankelijkheden: Gericht op beleving van het Waddengebied Realisatie van informatievoorziening Aansluiting bij verkwelderingsplannen It Fryske Gea Passend bij de aard en schaal van het buitendijkse Waddengebied (o.a. broed- en stormseizoen) Op te nemen in het routenetwerk van Waddenwandelen Ruimtelijke randvoorwaarden Goede afstemming actoren Weersomstandigheden (stormseizoen)

– – – – –

– – – – – –

Noordoost aan het Wad Dorpsvisies lijndorpen, w.o. Blije Ferwerderadiel Verkwelderingsplan It Fryske Gea Infocentrum It Fryske Gea Recreatieve verbinding binnen- en buitendijks Waddengebied Versterken zeewering Wetterskip Fryslân

7. Betrokken partijen: a. Trekker: – It Fryske Gea b. Overige: – Gemeente Ferwerderadiel – Landschapsbeheer Friesland – Wetterskip Fryslân – Dorpsbelangen

4. Doorlooptijd project: Jan 2014 – dec. 2014

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief): a. Kosten: € 28.550 excl. BTW b. Financiering: nader te bepalen. Bijdragende partijen o.a.: – It Fryske Gea – Gemeente Ferwerderadiel – Provincie Fryslân

6. – – – –

Koppelkans Historische Wandelpaden NO Fryslân Waddenwandelen TROP Ferwerderadiel 2004 t/m 2014 IGO Ferwerderadiel


Project I.b.14 Koepelproject ‘ Verbetering Routenetwerken’ Verbinding (doortrekken) buitendijkse fietspaden naar buurgemeenten, Ferwerderadiel

1. Probleem/uitdaging Het buitendijkse fietspad in de gemeente Ferwerderadiel loopt niet door naar de buurgemeente het Bildt, althans niet buitendijks. Dit is een doorn in het oog van gebruikers; men begrijpt niet waarom het pad niet doorloopt. Er moet nu een lus binnendijks worden gemaakt. De waddenbeleving wordt er door beperkt. Tot voor kort was doortrekken van het fietspad niet mogelijk, om reden van de veiligheid (waterkering). Nu het Wetterskip Fryslân bezig gaat met het versterken van de zeewering zijn er koppelkansen.

2. Beoogd resultaat: – Doorlopend fietspad buitendijks, voorzien van bewegwijzering en informatievoorziening. – Vergroten van de toegankelijkheid en beleefbaarheid van het Waddengebied door het invullen van een ontbrekende schakel in het recreatieve routenetwerk.

3. Randvoorwaarden/ afhankelijkheden:: – opname in bestaande routestructuren: LF 10 Friese Kustpad / North Sea Trail en Fietsroutenetwerk met fietsknooppunten – Ruimtelijke inpassing – Integrale aanpak

56

–

Medewerking alle partijen

4. Doorlooptijd project: 2014-2015

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief): a. kosten: € 33.000,- excl. BTW b. Financiering: nader te bepalen, bijvoorbeeld: – Gemeenten Ferwerderadiel, het Bildt – It Fryske Gea (r&t-component in verkwelderingsplannen) – Wetterskip Fryslân (gekoppeld aan dijkversterking) – Waddenfonds – Provincie – Rijksregelingen dijkversterking / natuur

7. Betrokken partijen: a. Trekker: – Gemeente Ferwerderadiel b. Overige: – It Fryske Gea – Wetterskip Fryslân – Gemeente het Bildt – Provincie Fryslân

6. Koppelkans – TROP Ferwerderadiel 2004 t/m 2014 – IGO Ferwerderadiel – Noordoost aan het Wad – Dorpsvisies lijndorpen Ferwerderadiel – Verkwelderingsplan It Fryske Gea – Gemaal Vijfhuizen – Recreatieve verbinding binnen- en buitendijks Waddengebied – Versterken zeewering Wetterskip Fryslân – Infocentrum It Fryske Gea – Ontwikkelen cultuurhistorie buitendijks (o.a. bunker, luchtoorlog)


Project I.b.15 Ontwikkeling Zurich: verbetering toegankelijkheid buitendijkse fietspaden, Súdwest Fryslân Het icoon van de Nederland in de strijd tegen het water, de Afsluitdijk, is aan vernieuwing toe. Het Rijk verantwoordelijk voor de waterveiligheid, garandeert door het verhogen en verbreden van de dijk de veiligheid voor de toekomst. De regio overheidspartijen zetten zich, gezamenlijk met het bedrijfsleven en het onderwijs in, om de dijk te ontwikkelen in een aantrekkelijke dagattractie, waar ruimte, water, wind, zoet en zout een ware belevenis zijn. De plannen en ideeën op het gebied van duurzame energie, ecologie, recreatie en toerisme en ruimtelijke kwaliteit, dienen elkaar te versterken en te verbinden. De oude oeververbinding van Fryslân naar Noord Holland, ooit bedoeld als waterkering met een verkeersverbinding, is in 2020 omgetoverd tot een kraamkamer van duurzame en ecologische innovatie. Het is een dagattractie op het gebied van ontstaansgeschiedenis, omgaan met water, vismigratie, energie uit water en recreëren op en bij het water. De wereld beleeft en bewondert met hernieuwde belangstelling De Nieuwe Afsluitdijk (DNA).

1. Probleem/uitdaging De Afsluitdijk, is nu al een historisch en (inter)nationaal icoon. Om het gebied beter te positioneren en het zo in te richten dat inwoners en gasten het spel van water, Wad en wind beter kunnen beleven, zijn ontwikkelingen noodzakelijk bij

57

Kornwerderzand en Zurich en dienen recreatieve routes te worden verbeterd en gerealiseerd. Zo ontstaat een dagattractie van formaat.

– – –

In het Masterplan Waddenpark Afsluitdijk en de Visie Toerisme en Recreatie van de gemeente SúdwestFryslân, zijn suggesties gedaan voor ontwikkelingen voor de gehele driehoek Kornwerderzand, ZurichHarlingen en Makkum. Een van de projecten is om de dijk een goede entree naar Fryslân te geven.

– –

Herinrichten Poort van Fryslân als streekstation Realiseren aanlegplek voor ferryverbinding Makkum-Kornwerderzand-Zurich-Harlingen Realiseren vogelkijkhut/uitkijktoren op de Waddendijk. Plaatsen van waddentrappen met zitbanken op Waddendijk bij Zurich-dorp. Opwaarderen strand ten zuidwesten van de Zuricher Polder

Daarnaast vindt in opdracht van het regionale Stuurgroep De Nieuwe Afsluitdijk in de zomer/najaar 2013 een markconsultatie plaats om met als doel te onderzoeken welke locatie en onder welke condities is het voor marktpartijen interessant om een educatieve toeristische attractie te exploiteren op een van de vijf ‘knooppunten’ (Den Oever, het Monument, Breezanddijk, Kornwerderzand of Zurich.


4. –

Doorlooptijd project: Tot 2020

2. Beoogd resultaat De Afsluitdijk als topattractie waarbij voorzieningen op en aan weerszijden van de dijk en de bezoekersgeleiding een logisch en attractief geheel vormen.

5.

Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief): a. Kosten: PM. b. Financiering: – Via project De Nieuwe Afsluitdijk – Waddenfonds – Provincie – regionale overheidspartners en marktpartijen.

Concreet valt hierbij te denken aan de volgende ontwikkelingen bij Zurich-dorp en Zurich als poort van Fryslân: – Upgraden van camperplaatsen met voorzieningen Zurich-dorp – Realiseren van waddenhutten bij Zurich-dorp met zicht op de Waddenzee – Realiseren landmark op hoogte in zichtlijn Afsluitdijk bij Zurich (locatie huidig wegrestaurant) als poort van Fryslân mogelijk in combinatie met horeca

7. Betrokken partijen: – Gemeente Súdwest-Fryslân samen met andere partners DNA (De Nieuwe Afsluitdijk is een samenwerking van vijf regiopartijen: provincie Noord-Holland, Fryslân, gemeente Hollands Kroon, gemeente Súdwest-Fryslân en de gemeente Harlingen), – Rijkswaterstaat, Ministerie van I&M, – Programma Naar Een Rijke Waddenzee – diverse natuurorganisaties en marktpartijen.

6. Koppelkans Ontwikkeling koppelen met project De Nieuwe Afsluitdijk. Zie ook www.denieuweafsluitdijk.nl


58

Project I.b.16 Ontwikkeling verbindingen en routes in Driehoek Kornwerderzand-Makkum-Harlingen, Súdwest Fryslân Het icoon van de Nederland in de strijd tegen het water, de Afsluitdijk, is aan vernieuwing toe. Het Rijk verantwoordelijk voor de waterveiligheid, garandeert door het verhogen en verbreden van de dijk de veiligheid voor de toekomst. De regio overheidspartijen zetten zich, gezamenlijk met het bedrijfsleven en het onderwijs in, om de dijk te ontwikkelen in een aantrekkelijke dagattractie, waar ruimte, water, wind, zoet en zout een ware belevenis zijn. De plannen en ideeën op het gebied van duurzame energie, ecologie, recreatie en toerisme en ruimtelijke kwaliteit, dienen elkaar te versterken en te verbinden. De oude oeververbinding van Fryslân naar Noord Holland, ooit bedoeld als waterkering met een verkeersverbinding, is in 2020 omgetoverd tot een kraamkamer van duurzame en ecologische innovatie. Het is een dagattractie op het gebied van ontstaansgeschiedenis, omgaan met water, vismigratie, energie uit water en recreëren op en bij het water. De wereld beleeft en bewondert met hernieuwde belangstelling De Nieuwe Afsluitdijk (DNA).

1. Probleem/uitdaging De Afsluitdijk, is nu al een historisch en (inter)nationaal icoon. Om het gebied beter te positioneren en het zo in te richten dat inwoners en gasten het spel van water, Wad en wind beter kunnen beleven, zijn ontwikkelingen noodzakelijk bij

Kornwerderzand en Zurich en dienen recreatieve routes te worden verbeterd en gerealiseerd. Zo ontstaat een dagattractie van formaat. In het Masterplan Waddenpark Afsluitdijk en de Visie Toerisme en Recreatie van de gemeente SúdwestFryslân, zijn suggesties gedaan voor ontwikkelingen voor de gehele driehoek Kornwerderzand, ZurichHarlingen en Makkum. Een van de projecten is om de dijk een goede entree naar Fryslân te geven.

– – –

– –

Daarnaast vindt in opdracht van het regionale Stuurgroep De Nieuwe Afsluitdijk in de zomer/najaar 2013 een markconsultatie plaats om met als doel te onderzoeken welke locatie en onder welke condities is het voor marktpartijen interessant om een educatieve toeristische attractie te exploiteren op een van de vijf ‘knooppunten’ (Den Oever, het Monument, Breezanddijk, Kornwerderzand of Zurich.

– –

2. Beoogd resultaat De Afsluitdijk als topattractie waarbij voorzieningen op en aan weerszijden van de dijk en de bezoekersgeleiding een logisch en attractief geheel vormen.

4. –

Concreet valt hierbij te denken aan de volgende ontwikkelingen: – Verbeteren recreatie – Aanleggen buitendijks fiets/wandelpad IJsselmeerzijde van Kornwerderzand naar Makkum – Verbeteren aansluiting en toegankelijkheid fietspad Afsluitdijk-Zurich-Harlingen (Noordzeekustroute) – Verbetering/aanleggen fietspad van Afsluitdijk over slaperdijk naar Zurich


Realiseren dorpsommetje Zurich en wandelpaden naar de dijk. Verbetering plattelandswegen (verharding en parkeervoorzieningen omliggende dorpen) Verbetering verbinding naar de brug ‘Halsbân’ op de route Pingjumer Halsbân (mogelijk verplaatsing richting dorp Zurich) Opstellen plan recreatieve routes met profielen Waddenpark Afsluitdijk. Vervangen en verplaatsen bebording en plaatsen nieuwe bebording Plaatsen informatiepanelen Ontwikkelen wadloop en zeekanoroutes


5.

Doorlooptijd project: Tot 2020

Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief): a. Kosten: PM b. Financiering: – Via project De Nieuwe Afsluitdijk – Waddenfonds – Provincie – regionale overheidspartners en marktpartijen.

59

6. Koppelkans – Ontwikkeling koppelen met project De Nieuwe Afsluitdijk. Zie ook www.denieuweafsluitdijk.nl

Project I.b.17 Koepelproject ‘Verbetering Strandovergangen’ Verbetering strandovergangen, incl. faciliteiten Terschelling

7. Betrokken partijen: – Gemeente Súdwest-Fryslân samen met andere partners DNA ( De Nieuwe Afsluitdijk is een samenwerking van vijf regiopartijen: provincie Noord-Holland, Fryslân, gemeente Hollands Kroon, gemeente Súdwest-Fryslân en de gemeente Harlingen) – Rijkswaterstaat, Ministerie van I&M – Programma Naar Een Rijke Waddenzee – diverse natuurorganisaties en marktpartijen.

1. Probleem/uitdaging Terschelling heeft een Noordzeekustlijn met 5 officiële overgangen naar het strand. Het strand is voor veel gasten een belangrijk bezoekmotief. De badstranden en de strandovergangen vormen één van de visitekaartjes van het eiland. De huidige strandovergangen zijn qua uitstraling, kwaliteit, aanwezige faciliteiten, randvoorwaarden voor activiteiten en veiligheid niet meer up-to-date.

2. Beoogd resultaat: – Na de uitvoering kennen de strandovergangen en de badstranden van Terschelling een hogere verblijfsen belevingswaarde. Ze zijn veilig en van een hoog kwaliteitsniveau. Toegankelijkheid zal er zijn voor een breed publiek (één toegeruste strandovergang voor mindervaliden) en het omliggende gebied van de strandovergangen wordt beter beschermd. – Door het concentreren van toegang en activiteiten worden waardevolle flora- en faunagebieden ontzien. – Het project zal waar mogelijk gericht zijn op duurzaamheid. Er zal gebruik worden gemaakt van duurzame materialen en energiezuinige toepassingen. Betrokken partijen worden uitgedaagd hierin een duurzaam steentje bij te dragen.


3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Betrokkenheid / bereidheid tot deelname overige partijen. – NB-wet.

4. Doorlooptijd project 2014

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: € 1.000.000,b. Financieringsmogelijkheden: − Gemeente € 400.000,− Provincie − Waddenfonds

6. Koppelkansen

7. – – – – – –

Betrokken partijen Gemeente Terschelling Rijkswaterstaat Staatsbosbeheer KNRM Strandpaviljoenhouders Outdoorbedrijven

60

Project I.b.18 Koepelproject ‘Verbetering Strandovergangen’ Transitie Badstrand / Strandovergang Badhuys Vlieland 1. Probleem/uitdaging Vlieland heeft langs de Noordzeekustlijn ter hoogte van het Badhuys een druk en tevens bewaakt strandgedeelte. Dit deel van het strand is voor veel gasten een belangrijk bezoekmotief. De badstranden en de strandovergangen vormen één van de visitekaartjes van het eiland. De huidige strandovergang bij het Badhuys is qua uitstraling, kwaliteit, aanwezige faciliteiten, randvoorwaarden voor activiteiten en veiligheid niet meer up-to-date.

−

4.

–

3. −

Beoogd resultaat: Na de uitvoering kent de strandovergang nabij het Badhys op Vlieland en het bijbehorende bewaakte strandgedeelte een hogere verblijfsen belevingswaarde. Het is er veilig en van een hoog kwaliteitsniveau. Toegankelijkheid zal er zijn voor een breed publiek (waaronder ook mindervaliden) en het omliggende gebied van de strandovergang wordt beter beschermd. Het project zal waar mogelijk gericht zijn op duurzaamheid. Er zal gebruik worden gemaakt van duurzame materialen en energiezuinige toepassingen. Betrokken partijen worden uitgedaagd hierin een duurzaam steentje bij te dragen.

Doorlooptijd project: 2014

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: 200.000,b. Financieringsmogelijkheden: − Gemeente 80.000,− Provincie − Waddenfonds

6. 2. –

NB-wet.

7. − − − − − −

Project I.b.19 Koepelproject ‘Verbetering Strandovergangen’ Herinrichting en toegankelijkheid verbeteren 3 strandovergangen, Ameland 1. Probleem/uitdaging Ameland heeft een Noordzeekustlijn met meerdere overgangen naar het strand. Het strand is voor veel gasten een belangrijk bezoekmotief. De badstranden en de strandovergangen vormen één van de visitekaartjes van het eiland. De drie voornaamste strandovergangen zijn qua uitstraling, kwaliteit, aanwezige faciliteiten, randvoorwaarden voor activiteiten en veiligheid niet meer up-to-date en dienen aangepast te worden.

Koppelkansen

Betrokken partijen: Gemeente Vlieland Rijkswaterstaat Staatsbosbeheer KNRM Strandpaviljoenhouder Outdoorbedrijf

2. Beoogd resultaat: – Na de uitvoering kennen de strandovergangen en de badstranden van Ameland een hogere verblijfsen belevingswaarde. Ze zijn veilig en van een hoog kwaliteitsniveau. Toegankelijkheid zal er zijn voor een breed publiek (één toegeruste strandovergang voor mindervaliden) en het omliggende gebied van de strandovergangen wordt beter beschermd. – Door het concentreren van toegang en activiteiten worden waardevolle flora- en faunagebieden ontzien. – Het project zal waar mogelijk gericht zijn op duurzaamheid. Er zal gebruik worden gemaakt van duurzame materialen en energiezuinige toepassingen. Betrokken partijen worden uitgedaagd hierin een duurzaam steentje bij te dragen.

Randvoorwaarden/afhankelijkheden: Betrokkenheid / bereidheid tot deelname overige partijen.


61

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Betrokkenheid / bereidheid tot deelname overige partijen. – NB-wet.


5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: € 600.000,b. Financieringsmogelijkheden: − Gemeente € 240.000,− Provincie − Waddenfonds

6. Koppelkansen

7. – – – – – –

Betrokken partijen Gemeente Ameland Rijkswaterstaat Staatsbosbeheer KNRM Strandpaviljoenhouders Outdoorbedrijven

Project I.b.20 Toeristische kop/verkeersveiligheid bij de herinrichting van het dorp Lies (Terschelling) 1. Probleem/uitdaging Gemeente Terschelling heeft de herinrichting van het dorp Lies op de rol staan. De herinrichting van dorpen vindt plaats als regulier onderhoud. Een dergelijke herinrichting wordt vaak gecombineerd met rioleringswerkzaamheden en beperkt zich tot het weer in goede staat brengen van de straat. Uit ervaring is gebleken dat de dorpen van Terschelling een wezenlijk onderdeel vormen van het toeristische product. Gasten hechten veel waarde aan het uiterlijk aanzien en het leefklimaat van de dorpen. Hier tracht de gemeente waar mogelijk bij herinrichtingsprojecten rekening mee te houden. Wij noemen dit de zogenaamde toeristische kop bestaande uit onderdelen die voor toeristen van belang zijn, maar waar wij in het meerjarig wegenonderhoud geen budget voor beschikbaar is. In het geval van de herinrichting van Lies betreft dit de volgende onderdelen: − het vanwege de verkeersveiligheid aan te brengen snelheid afremmende voorzieningen aan het begin van het dorp en het daarvoor het vervangen van asfaltverharding door gebakken klinkers. − de meerkosten van de keuze voor de authentieke gebakken klinkers. − het aanbrengen van beter bij het historische dorp passende straatverlichting Deze meerkosten bedragen € 600.000 (excl. btw)


2. Beoogd resultaat Verbetering van de (recreatieve) infrastructuur. Verbetering van de ruimtelijke toeristische fysieke kwaliteit. Bevordering verkeersveiligheid en leefbaarheid. Herstel authentieke uitstraling van het dorp door het aantrekkelijker maken van het decor voor toerisme dat Lies biedt.

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden – Betrokkenheid / bereidheid tot deelname overige partijen. – Het daadwerkelijk vrijkomen van co-financiering voor dit project.


5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: € 600.000,-. b. Financieringsmogelijkheden: − Gemeente − Provincie − Streekagenda

6. Koppelkansen

7. − − −

Betrokken partijen: Gemeente Terschelling Buren van Lies Ondernemers van Lies

62

b. Financiering: – Gemeente Ameland (werkplek / faciliteiten)

Project I.b.21 Ameland voor iedereen 1. Probleem/uitdaging De gemeente Ameland financiert samen met de provincie momenteel een projectleider “”Ameland voor iedereen”. Deze projectleider stimuleert gemeente en ondernemers om beter toegankelijk te worden voor mensen met een beperking. Er is geen geld voor investeringen. In de praktijk blijkt dat ondernemers en gemeente veel kunnen doen maar vaak hebben ze net even dat extra zetje nodig.

2. Beoogd resultaat: – Ondernemers en gemeente krijgen financiële ondersteuning bij het uitvoeren van toegankelijksheidprojecten – Aanspreekpunt en aanjager in vorm van projectleider actief van 2015 tot 2017 – Mensen met een beperking kunnen volwaardig vakantievieren op Ameland. – Betere bezetting voor en naseizoen en daardoor omzetstijging

6. Koppelkans – Transformatie groepsverblijven – Project I.a.6 Zorgtoeristische voorzieningen stimuleren

7. – – – – – –

Betrokken partijen: Gemeente Ameland Stuurgroep Ameland voor iedereen Ondernemers VVV Ameland Provincie Belangenorganisaties / patiëntenverenigingen

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Ondernemers willen daadwerkelijk investeren

4.

Doorlooptijd project:: 4 jaar

5.

Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: € 500.000


Project I.b.22 (project past ook onder I.d Ontwikkeling havenfronten) Entree van Ameland 1. Probleem/uitdaging De eerste en de laatste indruk die je krijgt van een vakantiebestemming zijn erg belangrijk. Laat dit nou net de slechtste kant van Ameland zijn. De veerdam is een guur en onherbergzaam gebied waar je in regen en wind op de bus staat te wachten. Éénmaal over de dijk zie je aan de linkerkant een bedrijventerrein dat de hele rondweg van Nes beslaat met allerlei loodsen. Het is niet een aanblik die bij Ameland past. Het probleem is onder andere dat ondernemers een zichtlocatie willen en dus de begroeiing voor hun pand weghalen. Verder zitten er enkele bedrijven die uit zichzelf niet passen bij de locatie. De uitdaging is om toch te komen tot het uit het zicht halen van de loodsen en de veerdam aantrekkelijk te maken

2. Beoogd resultaat: – Veerdam een aantrekkelijk transferium – Bedrijventerrein bevestigt kwaliteit landschap van Ameland – Eerste en laatste indruk van Ameland zijn goed waardoor er betere reclame voor Ameland gemaakt gaat worden.

3. – – – – –

Randvoorwaarden/Afhankelijkheden: Ondernemers werken mee Eigendomssituatie veerdam duidelijk. Meewerken RWS Meewerken Ondernemers Meewerken Wagenborg

63

4.

5.

Doorlooptijd project: 3 jaar

Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief): a. Kosten: € 650.000 b. Financiering: – Gemeente – Wagenborg

6. Koppelkans – Ameland voor iedereen

7. – – – – –

Betrokken partijen: RWS Ondernemers Wagenborg Gemeente Provincie

Project I.b.23 Herinrichting centrum Dorp en Badweg, Schiermonnikoog 1. Probleem/uitdaging. Toerisme is de kurk waarop de economie van het Friese Waddeneiland Schiermonnikoog drijft. Het centrum van het dorp (Reeweg en Nieuwestreek) en de Badweg, de enige toegangsweg naar het strand bij Paal 3, zijn een belangrijk onderdeel van de aantrekkingskracht van Schiermonnikoog. Schiermonnikoog is dus aantrekkelijk voor zowel recreanten als eilandbewoners. De aantrekkelijkheid wordt voornamelijk bepaald door de natuurlijke waarden van het eiland en het authentieke en monumentale karakter van het centrum van het dorp. Maar daarnaast ook door een volwaardig aantrekkelijk geheel van voorzieningen die voor het toeristisch product van belang zijn. Dit vormt voor veel mensen een reden om een bezoek aan Schiermonnikoog te brengen. De inrichting van zowel het centrum van het dorp als de Badweg is verouderd en voldoet niet meer aan de hedendaagse eisen op het terrein van toeristische aantrekkelijkheid, uitstraling van de openbare ruimte en verkeersveiligheid. Deze situatie vraagt dan ook om meer en nieuwe voorzieningen en mogelijkheden, die een stimulans vormen voor een verdere toeristische en economische ontwikkeling. De herinrichting van de Badweg en het centrum van het dorp leiden tot een verkeersveiligere situatie. Daarnaast leiden de maatregelen tot een duurzame ontwikkeling van recreatie en toerisme op Schiermonnikoog, waarmee het toeristisch product voor jaren weer “up to date is”. Daarmee samenhangend leiden de maatregelen tot behoud en wellicht uitbreiding van de werkgelegenheid.


2. Beoogd resultaat. Concrete verbetering van toeristische aantrekkelijkheid, uitstraling van de openbare ruimte en verkeersveiligheid van het centrum van het dorp Schiermonnikoog en de Badweg. – aanbrengen van een uniforme bestrating in het centrum van het dorp, dat past bij het authentieke karakter van het dorp; – een herinrichting waarbij we uitgaan van een multifunctionele invulling van het centrum, gericht op het stimuleren van toeristische, recreatieve en culturele activiteiten. – het realiseren van de mogelijkheid om bij evenementen e.d. de terrassen van de aanwezige horecabedrijven te kunnen uitbreiden; – realiseren van extra ruimte voor fietsenstalling; – verbeteren van de verkeersdoorstroming en verkeersveiligheid; – door een verandering van de inrichting wordt geprobeerd om het ‘rechte’ van de Badweg er uit te halen. – verbeteren van de aankleding en inrichting van de Badweg, waardoor je kunt zien dat het de weg naar het Noordzeestrand is en de snelheid van het gemotoriseerde verkeer wordt geremd: o Aanbrengen van een aantal voorzieningen en objecten langs de Badweg , die bij de omgeving passen en iets over de omgeving ‘vertellen’. Bijvoorbeeld het plaatsen van een aantal boeien met een zitje bij kruisingen en afslagen, het plaatsen van twee meerpalen bij het begin en het einde van de Badweg en het realiseren van twee “landschap schilderijen met een lijst gemaakt van juttershout; o Het aanbrengen van gele klinkers (oud gebakken) nabij kruisingen en oversteken. Dat

64

verhoogt de aantrekkelijkheid en heeft tevens een snelheid remmend effect; o Het realiseren van een plein voor Hotel Duinzicht en de afslag naar de sportaccommodaties; o Het realiseren van een soort van winkelplein bij de fietsenverhuur, slijterij, delicatessenzaak aan het begin van de Badweg in het dorp; o Renovatie van de Badweg. –

Beoogd effect: toename van het recreatief gebruik en beleving van Schiermonnikoog in samenhang met een multifunctionele invulling van de omgeving, waarbij er een relatie is tussen verkeersveiligheid en die omgeving.

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden. – Onlosmakelijk met het eiland en zijn natuur verbonden; – Gericht op de beleving van de omgeving en de zee; – In balans met de natuur, het maritieme karakter van het eiland en het monumentale karakter van het dorp; – Uitgangspunt is de “shared space” gedachte. – Verknoopt met fiets en wandel mogelijkheden; – Aanpassing van de weginrichting, waardoor de automobilist beter moet opletten en dus minder hard rijdt; – Goede afstemming met de bewoners en ondernemers; – Goede afstemming met de cultuurhistorische vereniging op schiermonnikoog; – Goede afstemming met de weggebruikers, zowel professioneel als particulier.

4. Doorlooptijd project. De planning is om de werkzaamheden in buiten de zomerperiode in 2014 (centrum dorp) en 2015 uit te voeren. 5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief). a. Kosten: – Badweg: € 310.000,-- (excl. btw) – Centrum dorp: € 220.000,-- (excl. btw) – Projectbegeleiding: 300 uren € 27.000,-- (excl. btw) b. Financiering: – Gemeente Schiermonnikoog: € 160.000,--

6. – – –

Koppelkansen: Toeristisch Programma Friese Wadden; Waddenfonds; Nuon gelden.

7. – – – – – – –

Betrokken partijen. Provincie Fryslân; Vereniging Natuurmonumenten; Ondernemers in het centrum en langs de Badweg; Cultuurhistorische vereniging “Heer en Feer”; VVV Schiermonnikoog; Vervoersbedrijven (Arriva, taxibedrijven,); Gemeente Schiermonnikoog.


65

Projecten I.b.24 en 25 Herinrichting Heereweg Schiermonnikoog Herinrichting Veerdam Schiemonnikoog Beide projecten zijn nog niet uitgewerkt; er is vooralsnog geen financiering beschikbaar.

Project I.d.3 Koepelproject ‘Ontwikkeling havenfronten’ Toekomst Tonnenloods West-Terschelling – 1. Probleem/uitdaging In december 2011 heeft de gemeenteraad van Terschelling ingestemd met de uitgangspunten voor het museabeleid. Deze zijn opgeschreven in de notitie ‘Natuur en Cultuur, De Collectie Terschelling’. Onderdeel van deze toekomstplannen is het vinden van een vervangende locatie van het Centrum voor Natuur en Landschap (CNL). De raad heeft het college opdracht gegeven hiervoor in eerste instantie de haalbaarheid van de loods van de betonning aan de Willem Barentszkade te West-Terschelling als onderkomen/locatie voor een Werelderfgoed Centrum voor Natuur en Cultuur Terschelling (WCNCT) te onderzoeken. Voor de realisatie van dit ambitieuze project moet: – een nieuwe loods worden gebouwd vanwege de verplaatsing van de betonningswerkzaamheden uit de huidige loods. – een inhoudelijk programma voor het WCNCT worden opgesteld. Dit programma moet vertaald worden in een ruimtelijk plan van eisen. Daarna moet worden bepaald wat bouwkundig aan het pand moet gebeuren om dit plan van eisen te kunnen realiseren. – er een uitwerking komen van de volgende zaken/bouwstenen: o Marktonderzoek o SWOT analyse o Marketing- en communicatieplan o Samenwerkingsvorm (bepalen en uitwerken)


o Uitwerken verschillende z.g. bidbooks, per thema o Financieel plan met exploitatiebegroting o Investerings- en financieringsplan er een herinrichting van het gebied rond de loods van de betonning plaatsvinden. Binnen deze herinrichting wordt ook een mogelijke clustering van verschillende gemeentelijke havenfaciliteiten meegenomen.

2. Beoogd resultaat: Terschelling heeft een schat aan natuur en cultuur. Deze schat moet bewaard worden, ontsloten zijn en te beleven zijn voor eilanders en gasten. Het nieuwe Werelderfgoed Centrum voor Natuur en Cultuur Terschelling (WCNCT) heeft dit als opdracht. Het centrum wordt een ontmoetingsplek, een locatie als een soort portal voor de toeristen die naar het eiland komen; een startpunt van waaruit ze het eiland kunnen ontdekken. In het Centrum staat het thema duurzaamheid en energie in relatie tot de natuur en cultuur op het eiland en in de Noord- en Waddenzee centraal. Tenslotte voorziet het in de behoefte aan ‘slecht weer’-accommodaties. Het toeristisch seizoen wordt alsmaar langer, het aantal alternatieve ontspanningsmogelijkheden bij slecht weer op Terschelling zijn beperkt.

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Rondkomen financiering van dit ambitieuze project. – Betrokkenheid / bereidheid tot deelname overige partijen.

66

4.

Doorlooptijd project: 2014 – 2018 (gefaseerd)

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: PM b. Financieringsmogelijkheden: – Gemeente – Provincie – Streekagenda – Waddenfonds – Nuon middelen – Fondsen – Publiek/private samenwerking

6. Koppelkansen – Werelderfgoed Waddenzee – Leeuwarden Culturele hoofdstad van Europa 2018

7. – – – – – – – – – –

Betrokken partijen: Gemeente Terschelling Rijkswaterstaat Provincie Ministeries van I&M en EZ Ondernemend Terschelling Stichting Terschellings Oerol Stichting Springtij VVV-Terschelling Waddenvereniging Energiesector

Project 1.d.4 Koepelproject ‘Ontwikkeling havenfronten’ Ontwikkeling en/of herinrichting haventerrein Vlieland 1. Probleem/uitdaging Kwaliteitsimpuls aankomstgebied Vlieland door: – Verbeteren afhandeling passagiers en auto's / vracht / bagage rond de veerdam – Verbeteren veiligheid voetgangers en fietsers rond veerdam en havenweg – Verbeteren toeristische voorzieningen rond veerdam – Verkleinen wateroverlast door hoog water en kans op overstroming Het gebied rond de aankomst van de veerboot moet de 'foyer' van het eiland gaan worden.

2. Beoogd resultaat – Veilige inrichting door scheiding passagiers- en verkeersstromen – Plein tussen veerdam en dorp ingericht voor toeristisch gebruik (tribune dijk, verbinding met wad) – Afmeermogelijkheden recreatievaart in de geul nabij de veerdam – Duurzame verlichting en energie-opwek – Fietsverbinding veerdam – jachthaven – Verhoogde pleinen en kaden ivm zeespiegelstijging – Riolering afgeschermd van instroom zeewater bij stormvloeden, ophef overstort – (hoogste ambitieniveau): verplaatsing terminal en aanlegplaats snelboot


3. Randvoorwaarden / afhankelijkheden – Betrokkenheid / bereidheid tot deelname overige partijen – Gemeente is eigenaar van een groot deel van het uitvoeringsgebied – Overige eigenaren / gebruikers moeten op sommige punten instemmen – Voor het overgrote deel van de maatregelen zijn geen vergunningen nodig. Dit geldt wel voor het hoogste ambitieniveau (verplaatsen terminal en aanlegplaats snelboot)

4. Doorlooptijd project 2014-2016

5. Kosten en financieringsmogelijkheden a. Kosten: € 1.500.000 – € 3.500.000, afhankelijk van het te realiseren ambitieniveau b. Financieringsmogelijkheden: – Gemeente € 600.000 – …? – 'Budget' TPFW – Waddenfonds – Rijkswaterstaat – Wetterskip Fryslân – Ondernemers toeristische sector – Rederij Doeksen

6. Koppelkansen Door integrale aanpak van het gebied kan veel synergie-voordeel worden behaald. Zo worden de verbeteringsmaatregelen bijvoorbeeld gelijktijdig uitgevoerd met noodzakelijke vervangingsinvesteringen op verschillende gebieden, die met opzet gelijk in de tijd worden gezet. Zo

67

ontstaat een window of opportunity waarin vele extra's kunnen worden gerealiseerd die niet of alleen tegen hoge kosten mogelijk zouden zijn als alleen daarvoor het gebied op de schop zou moeten worden gezet. Een paar voorbeelden: − De bekleding van de zeedijk is afgekeurd en moet vernieuwd. Waar deze grenst aan het plein zal deze worden vervangen door een zit-tribune van steenblokken. − Voor het aanleggen van duurzame verlichting moeten nieuwe grondkabels worden gelegd. Dit is aanzienlijk goedkoper als de bestrating toch al moet worden vervangen. − Dit geldt ook voor de ophoging van de pleinen. − Verbeteren van de passagiers- en verkeersstromen kan alleen door de inrichting te veranderen; als er toch onderhoud gepleegd moet worden is dat een ideaal moment.

7. − − − − − − − − −

Project 1.d Koepelproject ‘Ontwikkeling havenfronten’ Ontwikkeling en/of herinrichting Veerdam Ameland

–

Project 1.d.5 Koepelproject ‘Ontwikkeling Bezoekerscentra’ Deelproject: Bezoekerscentrum/Experience Nova Zembla op de Nieuwe Willemskade in Harlingen

Dit project staat beschreven onder Project 1.b.22 ‘Entree van Ameland’.

Betrokken partijen Gemeente Vlieland Rederij Doeksen VVV Rijkswaterstaat Staatsbosbeheer Wetterskip Fryslân Omwonenden Ondernemers toeristische sector Transportbedrijven (zowel vracht- als personenvervoer)


1. Probleem/uitdaging Bezoekerscentrum ontwikkelen op de Nieuwe Willemskade (Harlingen) met als hoofdthema het maritieme verleden van Noord Nederland waarbij een relatie gelegd wordt met het Wad. De uitdaging van het Experience Nova Zembla is een breed publiek op een geheel nieuwe, attractieve manier kennis te laten maken met een van de belangrijkste perioden van de Nederlandse maritieme geschiedenis. De beroemde ontdekkingsreis van Willem Barentsz in 1596 speelt een hoofdrol in deze presentatie. Door gebruik te maken van de meest moderne presentatiemethoden kan een groot publiek geprikkeld worden zich in een tijdreis naar het eind van de 16e eeuw mee te laten slepen. Daarnaast willen wij de bezoekers via dit thema meer bewust maken van het maritieme milieu van zowel de Poolzee als de Waddenzee.

2. Beoogd resultaat In de Friese Zeehaven Harlingen wordt gewerkt aan het realiseren van een nieuw Experience centrum NOVA ZEMBLA. Hierin staat centraal het verhaal van de historische tocht van Willem Barentsz in 1596 op weg naar een route over de Noord. Vindingrijkheid, grenzeloze moed en een bijna bovenmenselijk doorzettingsvermogen zorgden ervoor dat de bemanning van Willem Barentsz de extreme

68

poolwinter op NOVA ZEMBLA overleefden. De maandenlange overwintering in het zelfgebouwde ”Behouden Huis” en de barre terugtocht naar de bewoonde wereld zijn huzarenstukjes die de kern vormen van de belevenis in het Experience-centrum NOVA ZEMBLA. In de expositie worden de bezoekers meegenomen in een reeks themaonderdelen waarin ze op spectaculaire wijze, onder andere met 3D projecties, de reis van Barentsz en zijn bemanning intens meebeleven.. Verder komt er een film/theaterzaal waarin wisselende voorstellingen over deze thema’s te zien zullen zijn. Op het buitenterrein bevindt zich een historische werf waar het schip van Willem Barentsz op ware grootte herbouwd wordt. De beroemde Nederlandse bouwmethode, een van de belangrijkste pijlers onder de Gouden Eeuw, is hier voor het eerst sinds eeuwen weer te zien. Na het voltooien van het schip wordt het ingezet als ontdekkingsschip voor jongeren om de Waddenzee te onderzoeken op wat er zoal leeft en daarnaast voor toeristische pleziervaart. Er zal ook aandacht gegeven worden aan het belang van de Waddenzee als werelderfgoed. In een aantal historische bijgebouwen wordt de geschiedenis van de Harlinger haven en scheepswerven in beeld en geluid uit de doeken gedaan. Tenslotte komt er een winkel waar allerlei informatie te vinden is over Willem Barentsz en de maritieme geschiedenis van Friesland en het belang daarvan voor Nederland.

3. Randvoorwaarden / afhankelijkheden – Steun van provincie, gemeente en Waddenfonds – Subsidies van Fondsen en te werven sponsoren

4. Doorlooptijd project: > 1 jaar

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief): a. Kosten: PM b. Financieringsmogelijkheden: − Plantontwikkeling: Impulz.nu: € 100.000 − Waddenfonds − Provincie Fryslân − Gemeente

6. − − − − − − − − −

Koppelkansen: Toeristische informatieplek Verbeteren van bekendheid met Waddenzee Film en theaterplek, catering/horeca Informatie historische scheepswrakken Werkplekken/flexplekken Betrokkenheid gemeente met informatie over de maritieme geschiedenis, waaronder de walvisvaart Leerplek voor jongeren Kantoor plek samen met Waddenvereniging Horeca met speciale Waddenproducten: vis en schaaldieren.

7. Betrokken partijen a. Trekkers – Impulz Creative Consultancy – Stichting Expeditieschip Willem Barentsz – Cum Grano Salis BV b. Overige partijen – Gemeente Harlingen – Provincie Fryslan – Waddenfonds – Rijksdienst Cultureel Erfgoed, afd. scheepsarcheologie


69


70

Project I.d.6 Entrepotgebouw op Nieuwe Willemskade restaureren en multifunctioneel inrichten voor toeristisch-recreatief gebruik (Harlingen)

Project I.e.5 Koepelproject ‘Ontwikkeling vaarroutes’ Ontwikkeling opvaarten Noordoost Fryslân, Dongeradeel en Ferwerderadiel

Project moet nog beschreven worden.

1. Probleem/uitdaging Om Noordoost Fryslân als vaarbestemming op de kaart te zetten heeft de regio voldoende potentie. Wel zal het bestaande netwerk op strategische punten uitgebreid moeten worden en moeten slimme verbindingen gemaakt worden. Zo zal een vaarnetwerk met voldoende dwarsverbindingen en vaarrondjes ontstaan. Een belangrijk onderdeel daarbij vormen de ‘opvaarten’; de historische waterwegen naar tal van dorpen. Het opnieuw bevaarbaar maken van deze waterwegen completeert het routenetwerk en daarmee het aanbod voor de sloepen- en campervaarder. De regio lager vroeger aan zee. De diverse open trekvaarten naar voormalige ‘waddenkustplaatsen’ zijn nog aanwezig in het landschap, alleen kennen deze veelal barrières in de vorm van bruggen, ondiepte en ook gedempte delen. Voor de toeristisch-recreatieve aantrekkelijkheid, de beleefbaarheid van het wad en de leefbaarheid en dynamiek in de kernen is het een toegevoegde waarde deze opvaarten in ere te herstellen

2. Beoogd resultaat: Revitaliseren van opvaarten naar Holwerd en Moddergat en die naar Hegebeintum/Ferwert (in Ferwerderadiel). Het project dient te starten met een nadere inventarisatie van de opvaarten en bijbehorende kwaliteiten, obstructies en kosten.


3. – – –

Randvoorwaarden/afhankelijkheden: Medewerking van betrokken overheden, afstemming en communicatie agrarische sector bevaarbaar maken opvaarten voor Cm-klasse..

4. Doorlooptijd project: – Kort (5 jaar) ; inventarisatie – Lang (10 jaar>) : realisatie

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten voor inventarisatiefase: plm € 25.000 b. Financiering : – gemeenten – Waddenfonds

6. Koppelkans – Noordoost aan het Wad – Strategische Visie Waterrecreatie Noordoost Fryslân

7. Betrokken partijen: a. Trekker: gemeenten Dongeradeel en Ferwerderadiel b. Overige partijen: – Provincie Fryslân – Wetterskip Fryslân – Dorpsbelangen

71

Project I.e.6 Koepelproject ‘Ontwikkeling vaarroutes’ Ontwikkeling blauwe TOP’s, Ferwerderadiel 1. Probleem/uitdaging Een sterk toeristisch-recreatief merk van Fryslân (USP) is de Elfstedentocht, in al zijn gedaantes. Medio 2013 is het project tot het bevaarbaar maken van het noordelijke tracé van de Elfstedenvaarroute afgerond. Binnen dit project is er uiteindelijk voor gekozen aanpalende projecten die de spin-off van de vaarroute zouden kunnen vergroten, niet mee te nemen. Er ontstaat een kip-ei probleem: er is een vaarroute, maar er zijn weinig voorzieningen voor de vaarrecreant/-toerist. De gemeente Ferwerderadiel heeft met recreatiedorp Burdaard een parel aan de route. Daarnaast zou de gemeente graag inzetten op de ontwikkeling van een terrein aan de Feinsumer Feart, nabij het Elfstedenbruggetje in Bartlehiem. Hier zijn in het kader van bovengenoemd project een trailerhelling en verlengde aanlegsteiger gerealiseerd, echter zonder het omliggende terrein verder in te richten. De aanpalende bossage is eigendom van Staatsbosbeheer, die heeft aangegeven wel mee te willen denken over recreatieve inrichting van dit perceel (extensief, onderhoudsarm), dan wel verkoop. Bij het terrein komen diverse recreatieve routes samen, waaronder LF 3 Rietlandroute. Het is een locatie waar van nature routes samenkomen en dus uitermate geschikt voor de realisatie van een Blauwe TOP (= Toeristisch Overstap Punt), zoals genoemd in het projectenboek van de Visie Waterrecreatie Noordoost Fryslân. Hier kan de verbinding water met land, en vice versa, worden gemaakt.

Aan de andere zijde van het Elfstedenbruggetje, in de gemeente Leeuwarderadeel, is in 2013 een theetuin geopend. Dit maakt de locatie zelfs geschikt voor een Blauwe TOP+. Bartlehiem is wereldberoemd geworden door de Schaats Elfstedentocht. Het is het keerpunt in de route en schaatsers passeren het dorp twee keer. Veel mensen zullen zich de tv-beelden van het bruggetje in Bartlehiem herinneren dat bijna bezweek onder het gewicht van de vele toeschouwers. In het dorp zelf is van deze bekendheid echter nauwelijks iets terug te vinden. Dit heeft voor een deel te maken met de inwoners, die door de jaren niet altijd evenveel prijs hebben gesteld op een grote toeloop van nieuwsgierigen. Het plannetje voor recreatieve inrichting langs de Feinsumer Feart biedt een bezoekpunt/doel voor bezoekers en reguleert daarnaast de bezoekersstroom.

2. Beoogd resultaat: – Realisatie Blauwe TOP+ / recreatieve voorziening aan de Elfstedenroute, in Bartlehiem. – Het langer vasthouden van zowel vaarrecreanten als wandelaars en fietsers in het gebied door het maken van de verbinding waterrecreatie en landrecreatie en het realiseren van recreatieve voorzieningen alsmede het benutten van de naamsbekendheid van Bartlehiem teneinde een grotere spin-off van de Elfstedenvaarroute in Ferwerderadiel te realiseren.

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: – Planologische mogelijkheden – Medewerking dorpsbewoners


– – – –

Samenwerking overige partijen, o.a. Staatsbosbeheer en Provincie Fryslân Integrale aanpak Medewerking alle partijen Financiering

4. Doorlooptijd project: Ca. 2 jaar, afhankelijk van planologisch traject. 5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief): a. Kosten: € 480.000,- excl. BTW b. Financiering: cofinanciering nader te bepalen, bijvoorbeeld: – Waddenfonds – Provincie – 2e fase ANNO

6. – – – – – –

Koppelkansen: TROP Ferwerderadiel 2004 t/m 2014 IGO Ferwerderadiel Elfsteden als speerpunt R&T beleid provincie Fryslân Recreatieve verbinding binnen- en buitendijks Waddengebied Groenplan Ferwerderadiel Visie Waterrecreatie Noordoost Fryslân

7. Betrokken partijen: a. Trekker: Gemeente Ferwerderadiel b. Overige: – Staatsbosbeheer – Wetterskip Fryslân – Provincie Fryslân – Bewoners Bartlehiem

72

Project I.e.7 Koepelproject ‘Ontwikkeling vaarroutes’ Ontwikkeling voorzieningen langs Elfsteden vaarroute; boothelling De Dwinger (St.Annaparochie, Het Bildt) en in Bartlehiem (Ferwerderadiel)

1. Probleem / uitdaging Ten zuiden van St.-Annaparochie ligt de voormalige gemeentelijke milieustraat De Dwinger. De ligging aan de Blikvaart, onderdeel van de Noordelijke Elfstedenvaarroute, maakt dat bij (her)ontwikkeling van het terrein voornamelijk naar het toeristisch potentieel van het terrein wordt gekeken. Helaas blijkt een vergaande ontwikkeling van het terrein niet haalbaar. De gemeente kiest daarom voor de minimale variant, te weten opruimen van het terrein en de aanleg van een boot-/trailerhelling met parkeergelegenheid. Ook in Bartlehiem zijn vergelijkbare initiatieven om voorzieningen te creëren langs deze vaarroute (zie project 1.e.6)

3. Randvoorwaarden/ Afhankelijkheden:

Project I.e.8 Koepelproject ‘Ontwikkeling vaarroutes’ Lytse Farwegen, Franekeradeel

4. Doorlooptijd 1-2 jaar

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief): a. Kosten: PM b. Financieringsmogelijkheden: − gemeenten − Provincie − Waddenfonds

6. Koppelkans Ontwikkeling/samenbrengen waddendagtochten en excursieprogramma

7. – – –

Betrokken partijen: Gemeenten Ondernemers Lokale groepen

De Noordelijke Elfstedenvaarroute biedt (nieuwe) kansen voor de regio. Niet alleen voor toeristen die zelf de route gebruiken, maar ook voor recreanten uit de nabije omgeving die hun boot te water willen laten.

2. Beoogd resultaat – Voorzieningen treffen voor toeristen en recreanten die het gebied per boot willen ontdekken. – Toeristen en recreanten uit te nodigen om vaker erop uit te trekken in deze regio – Bevorderen van nieuwe economische activiteiten


1. Probleem/uitdaging De werkgroep Lytse Farwegen heeft een LEADER bijdrage van Plattelânsprojekten Noard-West Fryslân ontvangen voor een onderzoek naar Lytse Farwegen in de driehoek Franeker-Bolsward-Oosterend. Doel van het onderzoek is het uitvoeren van een inventarisatie van de knelpunten in de vaarwegen en een inventarisatie van de aanwezige verbindingen en aansluitingen. Het resultaat is het rapport ’14 Doarpen Inventarisatie Lytse Farwegen NW-Fryslân.

2. Beoogd resultaat – Een door de 14 dorpen gedragen conclusie en voorstel voor verbetering van de vaarroutes in Noardwest Fryslân. Een projectplan opstellen voor de realisatie voor het bevaarbaar maken van de Lytse Farwegen. Uitvoering van 4 quick wins (verhogen van 4 bruggen) voor het beter bevaarbaar maken van vaarroutes. – Doel van het project is om de vaarwegen voor lokaal recreatief gebruik te verhogen en daarmee de leefbaarheid in de regio. Daarnaast worden de routes gebruikt door recreanten die ook gebruik maken van de omliggende campings, bootverhuurbedrijven en andere recreatiebedrijven.

3. Randvoorwaarden/ Afhankelijkheden: – Budget vrijmaken bij zowel gemeenten als Provincie.

73

–

Wetterskip Fryslân kan aanvullende eisen stellen.

4. Doorlooptijd project Verschillend.

Project I.e.9 Afmeervoorziening tbv luxe zeewaardige cruisevaart, Nieuwe Willemshaven, Harlingen Projectbeschrijving moet nog gemaakt worden.

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: In totaal € 264.545 exclusief BTW voor het verhogen van 4 bruggen. b. Financiering: − Plattelânsprojekten − Provincie Fryslân − Bijdrage aanliggende dorpen

Project I.e.10 Koepelproject ‘Ontwikkeling en Uitbreiding Jachthavens’ Ontwikkeling, verbetering uitbreiding jachthaven Schiermonnikoog Projectbeschrijving moet nog gemaakt worden; er is vooralsnog geen budget beschikbaar.

6. Koppelkans:

7. − − − − −

Betrokken partijen Gemeente Franekeradeel Gemeente Súdwest Fryslân Gemeente Littenseradeel Provincie Fryslân Plattelandsprojecten


74

Project I.e.11 Masterplan Waterfront Franeker (infra onderdelen), Franekeradeel Hiervoor is geen apart projectfiche gemaakt omdat het een groot aantal maatregelen betreft die al uitvoerig beschreven staan in het Masterplan Waterfront Franeker.

Project I.e.12 Koepelproject ‘Ontwikkeling en Uitbreiding Jachthavens’ Verbetering, uitbreiding jachthaven Terschelling, fase 2: ombouw naar boxensysteem en drijvende steigers voor bruine vloot

Bij de herinrichting wordt gebruik gemaakt van duurzame materialen.

1. Probleem/uitdaging In de Dellewalbaai van Terschelling is een jachthaven gesitueerd. Deze druk bezochte haven vervult een belangrijke rol als passantehaven. Bezoekende schepen kunnen afmeren aan de aanwezige steigers. Op dit moment kunnen schepen alleen gestapeld (langszij) worden afgemeerd.

4.

Bezoekers van de haven geven aan dat luxe, gerief en toegang tot de wal aanzienlijk beter is wanneer rechtstreeks vanaf het schip op steigers kan worden gestapt. Hiervoor is het nodig de haven uit te rusten met zogenaamde vingerpieren. Ook uit het oogpunt van veiligheid is dit een verbetering.

3. Randvoorwaarden/afhankelijkheden: − Betrokkenheid / bereidheid tot deelname overige partijen.

Doorlooptijd project: 2014

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: € pm. (de investeringskosten van de opgestelde inrichtingsschets moeten nog worden doorgerekend). b. Financieringsmogelijkheden: – Gemeente en Stichting Passantenhaven Terschelling – ‘budget’ TPFW – Waddenfonds

Gemeente Terschelling is met de stichting Passantenhaven Terschelling aan het bekijken of het mogelijk is met behoud van het huidige aantal ligplaatsen en binnen de huidige bestemmingsplangrens vingerpieren te realiseren.

6. Koppelkansen − Convenant vaarrecreatie c.q. Actieplan vaarrecreatie Waddenzee − Overige havenontwikkelingsprojecten in de Waddenzee

2. Beoogd resultaat: Een heringerichte jachthaven waarin door het aanbrengen van vingerpieren op een kwalitatief betere manier ligplaats kan worden ingenomen, zonder dat dit ten koste gaat van de ligcapaciteit.

7. Betrokken partijen: − Gemeente Terschelling − Stichting Passantenhaven Terschelling − Partners Actieplan vaarrecreatie Waddenzee


75

Project I.e.13 Koepelproject ‘Ontwikkeling en Uitbreiding Jachthavens’ Herinrichting jachthaven Nes, verduurzaming en natuurontwikkeling

Project moet nog beschreven worden.

Project I.f.3 Koepelproject ‘Ontwikkeling verblijfsaccommodaties langs de kust’ Stimuleren kleinschalig verblijf bij Zwarte Haan 2. Probleem / uitdaging Zwarte Haan, gelegen aan de Waddenzee en de lange afstandswandel- en fietsroute, biedt vele mogelijkheden op het gebied van recreatie en toerisme. Deze mogelijkheden worden slecht ten dele benut. Het zicht vanaf de zeedijk op de Waddenzee is de grote trekker voor het gebied. Zwarte Haan heeft op dit moment een restaurant en recreatieterrein. Er is niet de mogelijkheid, zoals die in het verleden wel aanwezig was, om met een vaartuig het Wad op te gaan en de eilanden te bezoeken. Het recreatieterrein bij Zwarte Haan zal door de ondernemer worden ontwikkeld tot locatie waar plek is voor dag- en verblijfsrecreatie. Camperplaatsen, trekkershutten en plekken voor caravans en campers, maken deel uit van het aanbod.

5. Doorlooptijd 1 jaar

6. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief): a. Kosten: PM b. Financieringsmogelijkheden: – ondernemer

7. Koppelkanse: a. Ontwikkeling/samenbrengen waddendagtochten en excursieprogramma b. Ontwikkeling/samenbrengen arrangementenprogramma (eilanden & kustgemeenten) c. Toeristisch Programma Friese Wadden, Waddenfonds, Streekagenda

8. Betrokken partijen – Ondernemer – Gemeente

3. Beoogd resultaat – Een toename van het aantal bezoekers (toeristen en recreanten) aan Zwarte Haan en omliggende regio. – Uitbreiding van het aanbod kleinschalige recreatieve verblijfsaccommodaties – toename bestedingen

4. Randvoorwaarden Niet bekend.


76

Project III.d.6 Kwelder ontwikkelingsproject “Naar Buiten – Holwerd”, Dongeradeel

1. Probleem/uitdaging In 2009 heeft Staatsbosbeheer met de vereniging EcoLaNa plannen voor het buitendijkse gebied ten oosten van de pier van Holwerd ontwikkeld. Op verzoek van Dorpsbelang Holwerd en het Gemeentebestuur van Dongeradeel is in 2011 een proces gestart om te kijken of de kwelders ten oosten van de pier van Holwerd toegankelijker zouden kunnen worden voor de bewoners en recreanten. De uitdaging van dit project is om de kwelder als ecosysteem in zijn natuurlijke vorm te herstellen, waarbij de zee weer invloed krijgt. Als nevendoel wordt het gebied toegankelijk gemaakt voor recreanten en landbouw. Dit totaal moet een prachtig “beleefbaar” landschap opleveren met voor de toekomst een verdienmodel waarmee het beheer & onderhoud kan worden bekostigd.

2. Beoogd resultaat: – Aanleg van een laarzenpad – Uitvoeren verkweldering – Aanleg van een vogelkijkhut buitendijks Door het uitvoeren van deze maatregelen wordt het volgende bereikt: – Er ontstaat een meer natuurlijke kwelder met inen uitstroom van zeewater, – Beweiding in de zomer, – Verbetering van de ecologie van de kwelders , – Zorgen voor drinkwater dobben en vluchtplaatsen voor het vee,

–

Realiseren toegankelijkheid en info voor educatie, bewoners en toeristen d.m.v. O.a. Slenkpassage, laarzen- en vlonderpad, klaphekjes, bebording en kijkhut.


4. – – – –

Doorlooptijd project: 2013 - 2015 Fase 1: Laarzenpad Fase 2a: Verkweldering, waarbij betrokken wandelpad Grândyk Fase 2b: Kijkhut buitendijks

5. Kosten en financieringsmogelijkheden (indicatief) a. Kosten: zijn geraamd op 1,44 miljoen euro b. Financieringsmogelijkheden: – Fase 1 en 2a: Waddenfonds en gemeente – Fase 2b: fondsen

6. Koppelkans Holwerd aan Zee!

7. Betrokken partijen: a. Trekker: Staatsbosbeheer b. Overige partijen: – Dorpsbelang Holwerd – Ecolana – Programma naar een Rijke Waddenzee – Gemeente


77


78

Toeristischprogr amma Friese Wadden projecten

Recommend Documents