TOELICHTING QUICK SCAN ECOLOGIE – AFDELING GROEN Inleiding Een quickscan heeft tot doel om vast te stellen/in te schatten of in een gebied waar een ruimtelijke verandering gaat plaatsvinden sprake is van de aanwezigheid van beschermde flora en fauna. Met name gaat het erom of er sprake is van het voorkomen van vaste verblijfplaatsen van zwaarder beschermde soorten (tabel 2 en 3 bijlage Flora- en faunawet), omdat voor soorten van deze categorie bij het ontbreken van een gedragscode (tabel 2) of altijd (tabel 3) een ontheffing FFwet dient te worden aangevraagd. Als uit een quickscan blijkt dat er in een gebied mogelijk zwaarder beschermde soorten kunnen voorkomen die niet tijdens het quickscan onderzoek zijn gevonden, wordt vervolgonderzoek/uitgebreider onderzoek geadviseerd om vast te stellen of deze soorten als dan niet voorkomen. Verricht onderzoek In het Achmea gebied heeft een eerste quickscan op 22 en 23 mei 2006 plaatsgevonden (zie bijlage 1) gevolgd door een aanvullend onderzoek op 21 juni, 4 juli en 31 juli (zie bijlage 2) Doel van deze laatste 3 terreinbezoeken was met name om te constateren of de eekhoorn in het terrein voorkomt. Dit is niet gelukt. Wel is nog aanvullende informatie verzameld over het voorkomen van een aantal diersoorten met name dagvlinders. Omdat er nog steeds geen duidelijkheid was over de aanwezigheid van de eekhoorn is vervolgonderzoek uitbesteed aan bureau Waardenburg. Uit zorgvuldigheidsoverwegingen is ook nog gevraagd om vervolgonderzoek te doen naar de zwaarder beschermde hazelworm, hoewel uit de quickscan al was gebleken dat de locatie buiten het bekende verspreidingsgebied lag. Wat de aanwezigheid van vleermuizen betreft is gebruik gemaakt van een uitgebreid onderzoek van Mertens (2006) naar het voorkomen van vleermuizen in Apeldoorn waarin ook diverse eerdere onderzoeken in het stedelijk gebied zijn meegenomen, waaronder Achmea en naaste omgeving. Verder is het bosgebied tijdens de quickscan onderzocht op het voorkomen van vaste verblijfplaatsen. Deze zijn niet gevonden. Wel kon op grond van het onderzoek van Mertens worden vastgesteld dat dwergvleermuis en laatvlieger de laan/bosstructuur langs de Arnhemseweg gebruiken om te foerageren. Omdat deze basisstructuur intact blijft na uitvoering van de plannen, blijft geschikt foerageergebied aanwezig en is geconcludeerd dat geen ontheffing voor vleermuissoorten hoeft te worden aangevraagd. Op grond van bovenstaande kan gesteld worden dat de uitgevoerde quickscan van voldoende omvang is. Verder is ook onderzoek verricht naar het voorkomen van vaste verblijfplaatsen van vleermuizen in bebouwing en bosgebied bij Achmea. Hieruit is niet naar voren gekomen dat er vaste verblijfplaatsen aanwezig waren. Wel is geconstateerd dat twee soorten het bosgebied/laanstructuur langs de Arnhemseweg gebruiken als foerageergebied. Foerageermogelijkheid blijft intact zodat het aanvragen van een ontheffing niet noodzakelijk werd geacht.
Bijlage 1 Quickscan Achmea 2006
Algemeen: Quickscan Achmea Bezocht op 22 en 23 mei 2006; onderzoeker: H. Cuppen. Ligging en begrenzing gebied: Bebouwing Achmea en aangrenzende laan en landgoedrestant oost Arnhemse Weg (zie kaart). Oppervlakte (plan)gebied: circa 8 hectare waarvan circa 3,6 hectare bos. Aard van ingreep/plan/activiteit/project: Bouw van 60.000 m2 kantoor met bijbehorende parkeerglegenheden. Hiervoor is boskap noodzakelijk. Naar verwachting zal het bosje grotendeels verdwijnen.
Beknopte beschrijving + flora en vegetatie beknopte omschrijving van groene waarden: Oude laan/bosstrook, schraal grasland en bos. Oude laan/bosstrook tussen Arnhemseweg en huidige bebouwing en parkeerplaats Achmea: hoofdboomsoorten beuk en zomereik met locaal dik staand dood hout (eik/berk van ecologische betekenis voor spechten e.d.). Ondergroei open met locaal karakteristieke zoom/bosplanten als veelbloemige salomonszegel, havikskruid en schaduwgras. Bosgebied valt uiteen in twee delen gescheiden door een oude dennenlaan: oud landgoedbos en productiebos. Het landgoedbos grenst aan de zuidrand van de huidige parkeerplaats van Achmea met als zeer bijzondere boom een oude sequioa. Dit landgoedbos heeft een soortenrijke boom-, struik- en kruidlaag met o.a Zomereik, amerikaanse eik, haagbeuk, beuk en esdoorn (boomlaag), hazelaar meidoorn, kamperfoelie, amerikaanse vogelkers (struiklaag) en kruiden als breedbladige wespenorchis, bosanemoon, veelbloemige salomonszegel, knopig helmkruid en mannetjesvaren. Plaatselijk is ondergroei verruigd met dominantie van ruigtkruiden als grote brandnetel, zevenblad, braam en hondsdraf. Productiebosgedeelte: Gemengd loof-/naaldbos met larix, grove den, beuk en douglas met meer soortenarme ondergroei met o.a. amerikaanse vogelkers en brede stekelvaren. Schraal grasland tussen huidige parkeerplaats en bos (zuid- en westzijde parkeerplaats: zeer soortenrijk schraal kalkgrasland met tal van zeldzame/beschermde plantensoorten zoals echt walstro, veldsalie, wondklaver, ruig klokje, grasklokje, ruige weegbree, gulden sleutelbloem, beemdkroon, knolsteenbreek, bevertjes, ruige leeuwentand, wilde marjolein, steenanjer, beemdooievaarsbek en blaassilene. evt. raadpleging Natuurloket: nee. Geraadpleegde literatuur: Het voorkomen van vleermuizen in de gemeente Apeldoorn (Mertens, 2006). Resultaten: Vegetatie bos: potentieel Beuken-Eikenbos soortenrijk, maar deels verruigd met braam, am. Vogelkers e.d. Beschermde planten tabel 1: brede wespenorchis. Grasland: schraal (kalk)grasland: tabel 1: grasklokje; tabel 2: gulden sleutelbloem, ruig klokje, steenanjer, veldsalie en wilde marjolein. Rode lijst: knolsteenbreek, bevertjes, beemdkroon, gulden sleutelbloem, ruige leeuwentand, veldsalie, wondklaver. Met uitzondering van grasklokje zijn deze soorten ingezaaid/aangeplant en
hier als adventief op te vatten. Dit betreft voorkomen buiten het originele verspreidingsgebied. Fauna Vogels: Het laan en bosgebied heeft een rijke vogelstand met typische bosvogels als goudhaantje (naaldhout), boomklever, boomkruiper, grote bonte specht en vlaamse gaai. Andere broedvogels zijn merel, zwarte kraai, winterkoning, roodborstje, fitis, tjiftjaf, koolmees, pimpelmees, vink, zanglijster en houtduif. Soorten die incidenteel tot regelmatig in het terrein fourageren zijn buizerd, kuifmees, zwarte mees, staartmees en goudvink. Geen van de waargenomen vogelsoorten staat op de rode lijst of behoort tot de Vogelrichtlijnsoorten. Overige fauna Tabel 1 Amfibieen en reptielen: geen waarnemingen. Mogelijk komen bruine kikker en gewone pad voor. Locatie ligt niet binnen bekende verspreidingsgebied van zwaarder beschermde soorten als kamsalamander, zandhagedis, hazelworm en ringslang. Zoogdieren: bosmuis, rosse woelmuis, konijn en egel. Tabel 2 Zoogdieren: ? eekhoorn. Bosgebied en lanenstructuur behoort mogelijk tot leefgebied eekhoorn. NADER ONDERZOEK GEWENST. Tabel 3 Zoogdieren: gewone dwergvleermuis en laatvlieger. De laatvlieger heeft volgens de rapportage van Mertens (2006) een vaste verblijfplaats in gebouwen op het LSOP-terrein op circa 1 kilometer ten noordwesten van de onderzoekslocatie. De soort foerageert o.a. langs stadsranden, bosranden en lanen van het aangrenzend gebied. De gewone dwergvleermuis komt zeer talrijk in Apeldoorn voor en heeft meer dan 20 voortplantingskolonies. De soort foerageert langs de bosranden en laanstructuren van het gehele Achmeaterrein. JA/NEE/EVT
Vogelrichtlijn/Habitatrichtlijngebied (1) Ligt plangebied binnen richtlijngebied ?
Nee
(2) Ligt plangebied binnen invloedsfeer richtlijngebied?
Nee
(3) Is er kans op significante effecten
Nee
(4) Is aanvullend onderzoek nodig mbt NB-wet Licht (verstoringstoets) of zwaar (passend onderzoek).
Nee
Flora- en Faunawet (5) Komen beschermde soorten voor vlgs. Tabel 1 (ontheffingsvrij)*
Ja
(6) Komen beschermde soorten voor vlgs. Tabel 2 (gedragscode) * Voor gemeentes is geen gedragscode van kracht. Dit betekent dat als er vaste verblijfplaatsen van de eekhoorn in het plangebied voorkomen een ontheffing in het kader van de Flora- en faunawet dient te worden aangevraagd. Leefgebied dat verloren gaat dient in principe gecompenseerd te worden. Alle plantensoorten van lijst 2 zijn ingezaaid/aangeplant; het betreft in feite een soort heemtuin met voorkomen van deze soorten buiten het natuurlijke verspreidingsgebied. Eerder overleg in een soortgelijke situatie (heemtuin met orchideen Zevenhuizen) met LNV leverde op dat in een dergelijk geval geen ontheffing hoefde te worden aangevraagd.
Ja
(7) Komen beschermde soorten voor vlgs. Tabel 3 (altijd ontheffing) * Binnen het gebied komen geen vaste verblijfplaatsen van vleermuissoorten voor. Gebied fungeert alleen als foerageergebied. Als laan/bosstructuur langs Arnhemse weg (met name brede laan op Achmea-terrein) intact blijft, blijft gebied in principe een geschikt foerageergebied voor laatvlieger en dwergvleermuis en hoeft geen ontheffing voor vleermuissoorten te worden aangevraagd.
Evt
(8) Komen Rode Lijstsoorten voor. Diverse plantensoorten. Voorkomen is echter adventief (ingezaaid/aangeplant).
Ja
(9) Is aanvullend onderzoek nodig mbt FF-wet Licht (lichte toets). Nader onderzoek naar voorkomen eekhoorn.
Ja
Provinciale natuur/boscompensatie (facultatief) (10) Is bos/natuur volgens prov richtl natuur/boscompensatie in geding? Loofbos/naaldbos tussen 25-100 jaar oud: compensatiefactor 130%. Huidig bosoppervlak 3,6 hectare. Deel van bestaand bos heeft industriebestemming; ander deel bos- en parkstrook. Bestemmingsplan Malkenschoten is meer dan 10 jaar oud en industriebestemming op deze boslocatie is al die tijd niet gerealiseerd. Als bestemmingsplan (volgens wettelijke verplichting om de 10 jaar) was geactualiseerd dan zou boscompensatieplicht in principe hebben gegolden. Bij Lucaslocatie lag min of meer indentieke situatie voor en is uiteindelijk besloten tot boscompensatie.
Ja
(11) Is bos/natuurcompensatie ter plekke mogelijk? Nee.
Nee
APV/Bomenplan/Boswet (facultatief) (12) Moeten bomen worden gekapt
Ja
(13) Komen er beschermenswaardige bomen voor. Een voor Apeldoorn unieke seqoia.
Ja
(14) Is kapvergunning nodig
Ja
Groene Mal (facultatief) (15) Ligt plangebied binnen Groene Mal; Laanstructuur langs Arnhemseweg
Ja
(16) Heeft plan effect op functioneren Groene Mal. Mogelijk. Laanstructuur langs Arnhemseweg is belangrijk onderdeel groene mal en tevens een belangrijke groenstructuur voor vleermuizen (migratie/foerageerroute).
Evt
Conclusies (17) is nadere Aanvullende Natuurtoets nodig. Ja lichte toets onderzoek eekhoorn.
Ja
(18) is Ontheffing nodig (FF-wet) of Vergunning (NB-wet): welke soorten/waarden. Eekhoorn. Nader onderzoek gewenst. Als er vaste verblijfplaatsen voorkomen, dient in principe ontheffing te worden aangevraagd.
Mogelijk
(19) dient rekening gehouden te worden met kwetsbare perioden bij uitvoering? Zie verder Natuurkalender (Handboek). Alle vogelsoorten zijn zwaar beschermd. In verband met broedseizoen mag niet gekapt worden in de periode half maart tot half augustus. Voor overige soorten (ook tabel 1) geldt zorgplicht.
Ja
(20) is zorgplan gewenst. Niet indien rekening wordt gehouden met broedseizoen vogels.
Nee
(21) Welke aanbevelingen m.b.t. mitigatie/compensatie (indien geen aanvullend onderzoek of zorgplan). Compenserende maatregel is boscompensatie (130%) voor te kappen bos en verlies foerageergebied beschermde soorten (zie 18).
Ja
(22) Uitspraak haalbaarheid (**) A, B, C. D of E. Haalbaarheid C/D: Al dan niet vergunnings/ontheffingsplichtig (afhankelijk onderzoek eekhoorn), wel voorwaarden. Bij voorkomen eekhoorn: ook bos compenseren tbv eekhoorn. Zorgplicht : bos niet kappen in broedseizoen vogels (half maart – half augustus).
C/D
Bijlage 2 Aanvullend onderzoek quickscan In het plangebied Achmea (zie kaart 1) bestaan plannen voor kantoorbouw met bijbehorende parkewergelegenheden. Hiervoor is boskap noodzakelijk in het bosgebied ten zuiden van de huidige kantoorlocatie. In mei 2006 is een quickscan uitgevoerd naar de aanwezige natuurwaarden (Cuppen, 2006). Geconstateerd werd dat aanvullend onderzoek naar het voorkomen van de eekhoorn wenselijk was. Hiertoe zijn aanvullende terreinbezoeken gebracht op 21 juni, 4 juli en 31 juli. Hierbij is gelet op vraatsporen en zijn de bomen afgespeurd voor zichtwaarnemingen. Onderzoeksresultaten Op geen van de aanvullende onderzoeksdagen zijn zichtwaarnemingen of vraatsporen van de eekhoorn geconstateerd. Wel is in aanvulling op de eerdere quickscan het voorkomen van mde mol vastgesteld en is een roofvogelhorst gevonden in het meest zuidelijk gelegen bosrestant. In het bloemrijk grasland tussen de huidige parkeerplaats en het bosrestant zijn diverse dagvlinders waargenomen zoals bruin zandoogje (> 50), hooibeestje (enkele), kleine vuurvlinder (enkele), zwartsprietdikkopje (> 20) en icarusblauwtje (5 ex). Deze vlindersoorten zijn niet beschermd. Conclusie: Eeekhoorn is niet vastgesteld. De gevonden dagvlinders zijn niet beschermd. De mol behoort tot de algemene beschermde soorten waarvoor geen ontheffing in het kader van de Flora- en faunawet hoeft te worden aangevraagd. Ten aanzien van de haalbaarheid van het project betekent dit dat het project in principe haalbaar is mits het te kappen bos wordt gecompenseerd (130%) en er niet wordt gekapt in het broedseizoen (half maart - half augustus. Kaart 1 Overzicht plangebied Achmea luchtfoto 2004
Aanvullend onderzoek naar eekhoorn en hazelworm op het Achmea terrein, Apeldoorn Aanvullend onderzoek in het kader van de Flora- en faunawet 26 september 2007
Aanleiding
Het plangebied Achmea, gelegen aan de Laan van Malkenschoten te Apeldoorn is bezocht op 14 augustus 2007. Basis voor het veldbezoek is de quick scan uitgevoerd door Dhr. Cuppen op 22 en 23 mei 2007. Hieruit is gebleken dat aanvullend onderzoek naar het voorkomen van de eekhoorn in het plangebied gewenst was. In een later stadium van het door Bureau Waardenburg uitgevoerde onderzoek is tevens de vraag gekomen om het terrein te beoordelen op geschiktheid voor de hazelworm. Deze vraag is tijdens het veldbezoek gecombineerd met het aanvullende onderzoek naar de eekhoorn. In deze notitie staan onze bevindingen van het veldbezoek. De notitie beperkt zich tot het al dan niet voorkomen van deze twee soorten op basis van het veldbezoek.
Voorkomen in de omgeving
Eekhoorn De eekhoorn komt bij voorkeur voor in naald- en gemengd bos. Daarnaast ook in met name de boszomen van loofbos en houtwallen, tuinen en parken in een beboste omgeving (De Lange et al., 1994). De soort kan in principe aangetroffen worden in alle aaneengesloten naaldbossen in de omgeving van Apeldoorn. Recente waarnemingen (www.waarneming.nl) zijn afkomstig uit bosgebieden ten westen van de bebouwde kom van Apeldoorn, bosgebieden ten zuiden van de snelweg A1 maar ook uit de bebouwde kom nabij het Apeldoorns Kanaal. Hazelworm De hazelworm komt bij voorkeur voor in halfopen plaatsen in bos- en heidegebieden met vochthoudende bodem en dichte vegetatie (Diepenbeek & Creemers, 2006). Daarnaast op of onder houtwallen, struwelen, spoor- en wegbermen, kalkgraslanden, vestingwerken, steenhopen, ruderale plaatsen en tuinen. Kilometerhokken waarvan waarnemingen van hazelwormen afkomstig zijn (uit de periode 1990-2003) zijn gelegen ten zuiden van de snelweg A1 en ten noordwesten van de bebouwde kom van Apeldoorn (Prudon & Spikmans, 2005). Op de site van waarneming.nl worden waarnemingen gemeld uit de gebieden Orderbosch, Asselsche veld en omgeving Hoog Soeren, ten westen van de N304, en gebieden rondom Beekbergen, ten zuiden van de snelweg A1.
Plangebied en ingreep
De globale begrenzing van het plangebied wordt gevormd door de Arnhemseweg, de Laan van Malkenschoten, snelweg A1 Apeldoorn-Amersfoort en de bedrijfspanden ten oosten van het plangebied. Het plangebied Achmea bestaat uit diverse kantoorpanden, parkeerplaatsen en een bosperceel. Het bosperceel bestaat uit soorten als zomereik, Amerikaanse eik, haagbeuk, beuk, larix en grove den. Op de overgangen van parkeerplaats naar bos liggen stroken met een gevarieerde kruidenvegetatie. Het terrein maakt onderdeel uit van een oud landgoed. Parallel aan de Arnhemseweg loopt een fraaie bomenlaan bestaande uit beuk en zomereik. De beoogde ingreep bestaat uit het realiseren van nieuwe kantoorpanden en parkeerplaatsen. Daarnaast worden er in het bosperceel maatregelen getroffen (aanleg voetpad en bomenkap) met als doel de toegankelijkheid en aantrekkelijkheid voor medewerkers te verbeteren en verhogen.
Methode en resultaat veldwerk
Eekhoorn Tijdens het veldbezoek is gezocht naar zichtwaarnemingen, nesten en vraatsporen van de eekhoorn. Hiervoor is het bosperceel en de bomenlaan grotendeels vlakdekkend onderzocht. De omliggende bospercelen zijn globaal beoordeeld maar niet vlakdekkend onderzocht. In het bosperceel is één nest van een eekhoorn aangetroffen op een ruime afstand van de beoogde locaties voor kantoorpanden en parkeergelegenheden. Recente sporen (vraatsporen), zichtwaarnemingen of meerdere nesten ontbreken waardoor het aannemelijk is dat het een oud nest ofwel een winternest betreft. Hazelworm Betreft de hazelworm geldt dat tijdens het veldbezoek intensief gezocht is op geschikte locaties waaronder zonbeschenen locaties rondom de parkeerplaatsen en open plekken langs het bosperceel. Daarnaast zijn losliggende stenen, afval en plaatmateriaal omgekeerd. De hazelworm is hierbij niet aangetroffen.
Conclusies
Eekhoorn Het totale bosgebied en de bomenlaan vormen geschikt leefgebied voor eekhoorn. Op basis van de resultaten van het veldbezoek kan geconcludeerd worden dat het plangebied naar verwachting onderdeel uitmaakt van het leefgebied van één paar eekhoorns. Na de ingreep zal deze functie naar verwachting niet veranderen; de soort staat niet bekend als erg schuw en geschikte nestbomen blijven in het plangebied aanwezig. Door de ingreep worden geen verbodsbepalingen ten aanzien van de eekhoorn overtreden. Hazelworm Het plangebied bestaat uit marginaal leefgebied (enkele open stukken) en is bovendien van zeer beperkte oppervlakte. Het bosgebied wordt ongeschikt geacht als leefgebied voor de hazelworm doordat er te weinig zonbeschenen plekken zijn en een te natte strooisellaag. Daarnaast bevindt zich in de directe omgeving geen geschikt leefgebied en ontbreken er waarnemingen van de soort. Als laatste geldt de sterk geïsoleerde ligging van het plangebied door de omliggende infrastructuur waardoor het niet waarschijnlijk is dat zwervende exemplaren vanuit de bekende locaties (voorkomen in de omgeving) in het plangebied verwacht worden. Aanvullend onderzoek uitvoeren naar het mogelijke voorkomen van de hazelworm wordt op basis van het bovenstaande niet noodzakelijk geacht. Het plangebied heeft naar verwachting geen betekenis voor de hazelworm.
Literatuur
Prudon, B. & F. Spikmans, 2005. RAVON Hemelvaartweekend Gelderland 2005. Stichting RAVON, Nijmegen. Lange R., P. Twisk, A. van Winden & A. van Diepenbeek, 1994. Zoogdieren van West-Europa. KNNV uitgeverij, Utrecht. Diepenbeek, A. van & R. Creemers, 2006. Herkenning amfibieën en reptielen. Stichting RAVON, Nijmegen. www.waarneming.nl
