Tilburg en Kunst Onderzoek Jongerenpanel Tilburg
Onderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Tilburg DIMENSUS beleidsonderzoek November 2013 Projectnummer 529
1
Inhoud
Samenvatting
3
Inleiding
5
1 Jongeren en kunst
6
2 Oordeel over aanwezige kunst in de openbare ruimte
9
3 Nieuwe kunst in de openbare ruimte
12
De Vragenlijst
15
2
Samenvatting In de vierde vragenlijst onder het Jongerenpanel Tilburg, die van 4 tot en met 20 november 2013 is uitgezet, hebben jongeren vragen gekregen over kunst in Tilburg. Naast een gerichte uitnodiging naar het jongerenpanel zijn de Tilburgse jongeren ook via een algemene link via Facebook e.d. uitgenodigd om de enquête in te vullen. In totaal hebben 242 jongeren meegewerkt aan het onderzoek, 218 jongeren die lid zijn van het panel en 24 jongeren die de enquête via de algemene link hebben ingevuld. De respons op het onderzoek onder de panelleden bedraagt 38%. Hier de belangrijkste resultaten: Jongeren vinden kunst mooi! Driekwart van de jongeren vindt kunst mooi, een kwart geeft vrijwel niets om kunst. Eén op de drie jongeren (36%) gaat wel eens naar een kunstmuseum, 41% vindt vooral kunst in de openbare ruimte mooi. Jongeren houden zowel alleen van moderne kunst (26%) of traditionele kunst (26%) als van beide kunstvormen (36%). De mate waarin kunst aanwezig is in de ouderlijke woning speelt een rol bij de mate waarin jongeren kunst waarderen evenals het soort kunst dat zij appreciëren. Daarnaast speelt leeftijd ook een duidelijke rol: hoe ouder jongeren zijn, hoe meer zij kunst waarderen en ook hoe breder de interesses worden. Jongeren hechten ook aan kunst in de openbare ruimte! Bijna de helft van de jongeren (44%) vindt kunst in de openbare ruimte belangrijk (33%) tot heel belangrijk (11%). Slecht 14% vindt dit helemaal niet belangrijk. De overgrote meerderheid vindt het ook goed dat de gemeente hier geld aan uitgeeft. Twee derde geeft echter aan dat dit ‘met mate’ moet gebeuren. Jongeren zijn over het algemeen goed bekend met de Tilburgse kunstwerken! Het Draaiend Huis op de Hasseltrotonde is het meest bekend bij jongeren (89%), gevolgd door de Tilburgse Benkskes (85%), de Plekgedichten (84%) en Het Textielmuseum (81%). De Dansende Schildpadden is het enige kunstwerk dat Tilburgse jongeren duidelijk minder goed kennen (33%) De Tilburgse Benkskes en de Plekgedichten worden het meest gewaardeerd! Bijna twee derde van de jongeren vindt de Tilburgse Benkskes mooi. Ook de Plekgedichten worden gewaardeerd (55% mooi). Ook de overige kunstwerken in Tilburg worden beduidend vaker mooi dan niet mooi gevonden. Er is maar één kunstwerk dat de jongeren niet waarderen: het Draaiend Huis op de Hasseltrotonde. Bijna zes op de tien jongeren vindt dit kunstwerk niet mooi. Jongeren willen het liefst een opvallend, bijzonder kunstwerk in het centrum van de stad! De helft van de jongeren kiest voor een opvallend of bijzonder kunstwerk, waar mensen Tilburg van (gaan) kennen. Eén derde geeft de voorkeur aan meer kleinere kunstwerken. Het centrum van de stad geniet de voorkeur (65%) boven kunst in de woonwijken (14%).
3
Een deel van de jongeren wil meedenken over kunst in de openbare ruimte! Een kwart van de jongeren wil actief meedenken over kunst in de openbare ruimte en nog eens 20% twijfelt (weet niet). Jongeren geven de voorkeur aan het reageren op plannen of projecten (73%) boven het actief meedenken tijdens bijeenkomsten, waar 12% de voorkeur aan geeft. Jongeren hebben zelf de nodige ideeën over een nieuw te plaatsen kunstwerk in Tilburg! Naast een mooi kunstwerk moet kunst vooral nuttig zijn. Het moet een directe link hebben met Tilburg. Het moet veelkleurig zijn en vrolijkheid oproepen. De vormen zijn heel divers. Het centrum van de stad wordt het meest naar voren gebracht als locatie voor een kunstwerk, maar ook andere delen van Tilburg worden vaker genoemd.
4
Inleiding Van 4 tot en met 20 november 2013 is onder het Jongerenpanel van Tilburg voor de vierde keer een korte vragenlijst uitgezet. Deze keer was het onderwerp ‘’Kunst in Tilburg’’. Een gerichte uitnodiging is gestuurd naar 680 jongeren die deelnemen aan het Jongerenpanel van Tilburg. Een deel van de e-mailadressen bleek niet meer te kloppen (19), een deel bleek onbereikbaar via de mail (27). De jongeren die geen lid zijn van het panel zijn via verschillende kanalen uitgenodigd om ook de enquête in te vullen. In de vragenlijst komen verschillende onderwerpen over kunst aan de orde, zoals: in hoeverre zijn jongeren thuis in aanraking gekomen met kunst? Welke kunst heeft de voorkeur en hoe denken jongeren over kunst in de openbare ruimte? En willen zij hier eventueel bij betrokken worden? In totaal hebben 242 jongeren aan het onderzoek meegewerkt, 218 jongeren uit het jongerenpanel en 24 jongeren via een algemene link. De respons onder de panelleden bedraagt 38%. Een deel (16 jongeren) die de enquête via de algemene link hebben ingevuld, heeft zich aangemeld voor het jongerenpanel. Ruim een kwart van de respondenten uit het Jongerenpanel is 12 tot en met 16 jaar oud (28%), 24% is 17 tot en met 19 jaar en 48% 20 jaar en ouder. Ruim de helft van de vragenlijsten is ingevuld door een meisje (59%) en 41% door een jongen. Wat betreft het opleidingsniveau volgt de helft een WO-opleiding (37%) of een Hbo-opleiding (17%). De overige jongeren zitten nog op de middelbare school of volgen een VMBOopleiding (37%) of een Mbo-opleiding (9%). In de rapportage zijn de resultaten van deze vierde Jongerenpeiling weergegeven. Het gaat hierbij dus om de mening van de jongeren die hebben meegewerkt aan het onderzoek en niet om de mening van DE Tilburgse jongeren! Om deze reden wordt ook geen onderscheid gemaakt tussen panel- en niet-panelleden. In hoofdstuk 1 wordt ingegaan op de mate waarin jongeren thuis te maken hebben gekregen met kunst en welke kunst zij zelf appreciëren. De bekendheid met kunstwerken in de openbare ruimte vormt het onderwerp van hoofdstuk 2. In het laatste hoofdstuk wordt aandacht besteed aan het belang dat jongeren hechten aan kunst in de openbare ruimte, welke kunst hun voorkeur heeft en hoe groot hun bereidheid is om actief hierover mee te denken met de gemeente.
5
1
Jongeren en kunst
Driekwart van de jongeren vindt kunst mooi Waardering voor kunst door jongeren (%) N=241 geeft vrijwel niets om kunst 23%
vindt kunst mooi en gaat wel eens naar een kunstmuseum 37%
vindt kunst mooi, maar vooral in openbare ruimte 40%
Ruim één op de drie jongeren vindt kunst mooi en gaat ook wel eens naar een kunstmuseum. Een iets groter aandeel vindt kunst mooi, maar geniet vooral van kunst in de openbare ruimte. Zij gaan hiervoor liever niet naar een museum. Een kwart geeft aan vrijwel niets om kunst te geven.
Waardering voor kunst door jongeren, naar leeftijd (%) N=234 12 t/m 16 jaar
17 t/m 19 jaar
20%
48%
29%
20 jaar en ouder
32%
48%
47%
23%
33%
vindt kunst mooi en gaat ook wel eens naar een museum
20%
vindt kunst mooi, maar vooral in de openbare ruimte
geeft vrijwel niets om kunst
De waardering voor kunst hangt duidelijk samen met leeftijd. Zo hebben jongeren van 12 tot en met 16 jaar de minste belangstelling voor kunst in onder andere musea (20%). Jongeren van 20 jaar of ouder hechten hier duidelijk meer belang aan (47%). Ook opleiding is van invloed op de waardering voor kunst. Zo hechten studenten die een universitaire opleiding volgen de meeste waarde aan kunst waarvoor men ook wel eens een museum bezoekt (51%). Van de jongeren die een Vmbo- of Mbo-opleiding volgen, geeft de helft vrijwel niets om kunst (beide 53%).
6
Rol van kunst in de inrichting van het ouderlijk huis (%) N=240 helemaal geen rol 14%
grote rol 10%
enigszins een rol 36% nauwelijks rol 40%
De rol die kunst speelt in de inrichting van de ouderlijke woning kan iets zeggen over de wijze waarop jongeren aankijken tegen kunst. Bij circa de helft van de ouders speelt kunst enigszins (36%) of zelfs een grote rol (10%). Bij de overige ouders is dit nauwelijks (40%) tot helemaal niet (14%) het geval. Jongeren waarbij kunst een grote rol speelt in de inrichting van de ouderlijke woning, geven zelf ook beduidend meer om kunst. Zo zegt twee derde van hen kunst mooi te vinden en ook wel eens naar een museum te gaan. De rest van deze jongeren vinden kunst eveneens mooi, maar dan vooral in de openbare ruimte. Jongeren waar kunst helemaal geen rol speelt bij de inrichting van de ouderlijke woning, geven zelf ook vaker vrijwel niets om kunst (50%). Slechts een klein deel van hen vindt kunst mooi en gaat wel eens naar een museum (15%). Kunstvormen in de ouderlijke woning (%) N=109 moderne schilderijen
65%
design meubels / voorwerpen
45%
traditionele schilderijen
38%
antieke meubels / voorwerpen andere kunst
36% 22%
Jongeren, waarbij kunst thuis een grote of enigszins een rol heeft gespeeld, zijn vooral in aanraking gekomen met moderne kunst, zoals moderne schilderijen (65%) en design meubels of voorwerpen (45%). Bij ruim een derde van de jongeren gaat het om traditionele schilderijen en/of om antieke meubels of voorwerpen. Jongeren die aangeven dat ze thuis andere kunst hebben, wijzen vaker op beelden of speciale schilderijen, maar ook op muziek.
7
Kunstvormen die jongeren aanspreken (%) N=109 beide
36%
moderne kunst
26%
traditionele kunst
ik geef niets om kunst
24%
14%
Veel jongeren spreekt zowel moderne als traditionele kunst aan. Een kwart hecht meer aan traditionele kunst, eveneens een kwart aan moderne kunst, maar het grootste aandeel zegt dat beide vormen hen aanspreekt. Van de jongeren geeft 14% aan niets om kunst te geven. De aard van de kunst die ouders hebben, lijkt van invloed op de voorkeur die jongeren zelf hebben. Zo geeft 37% van de jongeren de voorkeur aan traditionele kunst van de ouders die traditionele schilderijen in huis hebben. Van de jongeren waarvan de ouders moderne schilderijen aan de muur hebben hangen, geeft 38% juist de voorkeur aan moderne kunst. Naarmate jongeren ouder worden en een hogere opleiding volgen, vindt men vaker beide vormen van kunst mooi.
8
2
Oordeel over aanwezige kunst in de openbare ruimte
Jongeren hechten ook aan kunst in de openbare ruimte Waardering voor kunst in de openbare ruimte door jongeren (%) N=241 heel onbelangrijk 4% onbelangrijk 10%
heel belangrijk 11%
belangrijk 33%
neutraal 42%
Jongeren vinden kunst in de openbare ruimte duidelijk vaker (heel) belangrijk (44%) dan (heel) onbelangrijk (14%). Een groot deel (42%) staat neutraal tegenover kunst in de openbare ruimte. Ook hier is een relatie te zien met de rol die kunst bij de inrichting van de woning van de ouders speelt. Jongeren waarbij kunst een grote rol speelt bij de ouders vinden kunst in de openbare ruimte ook vaker (heel) belangrijk (74%). Jongeren waar dit bij de ouders totaal geen rol speelt, hechten ook minder belang aan kunst in de openbare ruimte (20% (heel) belangrijk).
Oordeel over financiële bijdrage van de gemeente aan kunst in de openbare ruimte (%) N=239 hoeft de gemeente niet te doen 17%
moet gemeente zeker doen 17%
moet gemeente doen maar met mate 66%
Jongeren staan positief tegenover een financiële bijdrage van de gemeente aan kunst in de openbare ruimte. Het merendeel is echter van mening dat dit ‘met mate’ moet gebeuren (66%). Eén op zes jongeren geeft aan dat dit van het niet hoeft (17%). Ook hier speelt de mate waarin jongeren thuis in contact zijn geweest met kunst een rol. Van de jongeren waarbij kunst een grote rol speelt in de inrichting van de ouderlijke woning is iedereen van mening dat de gemeente dit moet doen, waarvan 35% geen beperking aangeeft in de mate waarin. Van de jongeren waarbij kunst geen enkele rol speelde, geeft 41% aan dat de gemeente voor hen niet hoeft te investeren in kunst in de openbare ruimte. 9
Bekendheid met en waardering voor verschillende kunstwerken in Tilburg (%) N=234 Tilburgse Benkskes
63%
Plekgedichten (op muren, trottoirs, bruggen etc.)
16%
55%
Beeldje van Kruikezeiker (oude markt)
41%
Het Textielmuseum
41%
Museum De Pont
21% 24%
33%
25%
Filmscherm bij Factorium
33%
24%
27%
Stalen zusters (tussen Schouwburg en Concertzaal)
18%
Bronzen Vrouwenbeeld (Helga Deentuin, Willemllstraat)
18%
Dansende Schildpadden (Muzentuin) Draaiend huis op de Hasselrotonde
mooi
15% 11%
18%
20%
8%
19%
13%
25%
7%
35%
17%
26% 40%
17%
43%
9%
53%
6%
67%
20%
neutraal
16% 29%
15%
22%
12%
6%
25%
Lantarenpalen rondom de Cityring
15%
9%
32%
37%
Beeld van Meisje met schommel (Transvaalplein)
6%
58%
niet mooi
11%
ken ik niet
Niet alle jongeren kennen de voorgelegde kunstwerken in Tilburg even goed. De grootste bekendheid genieten het Draaiend Huis op de Hasseltrotonde (89%), de Tilburgse Benkskes (85%), de Plekgedichten (84%) en Het Textielmuseum (81%). De Dansende Schildpadden zijn het minst bekend bij de jongeren (33%). De overige kunstwerken zijn bij 57% tot 75% van de jongeren bekend. De Tilburgse Benkskes worden het meest gewaardeerd: 63% vindt ze mooi. De Plekgedichten nemen de tweede plaats in (55% mooi). Circa vier op de tien jongeren laten zich positief uit over het Beeldje van de Kruikezeiker, Het Textielmuseum en het Museum Pont. De Lantarenpalen rondom de Cityring en het Filmscherm bij Factorium worden door één op de drie jongeren mooi gevonden. Er is één kunstwerk wat jongeren duidelijk helemaal niet aanspreekt, namelijk het Draaiende Huis op de Hasseltrotonde. Bijna zes op de tien jongeren geven aan dit geen mooi kunstwerk te vinden. Naar geslacht valt op dat jongens het Museum De Pont minder mooi vinden. Meiden waarderen de Plekgedichten en de Dansende Schildpadden juist meer dan gemiddeld. De Plekgedichten zijn ook duidelijk meer in trek bij jongeren van 20 jaar of ouder. De Stalen Zusters spreken jongeren tot en met 16 jaar minder aan.
10
3
Nieuwe kunst in de openbare ruimte
Jongeren geven de voorkeur aan een opvallend of bijzonder kunstwerk Voorkeur voor type kunstwerk (%) N=233 geen voorkeur 14%
een opvallend bijzonder kunstwerk 51%
meer kleinere kunstwerken 35%
De helft van de jongeren geeft de voorkeur aan een opvallend of bijzonder kunstwerk, waar mensen Tilburg van kennen, boven meerdere kleine kunstwerken (35%). Van de jongeren kan 14% geen mening hierover geven. Jongens (59%) hechten meer aan een opvallend of bijzonder kunstwerk dan meiden (46%). Meiden zien liever meer kleinere kunstwerken (43%) dan jongens (23%).
Plek waar kunstwerk moet komen (%) N=233
geen voorkeur 21%
in het centrum van de stad 65%
in de woonwijken 14%
Qua locatie voor een kunstwerk prefereren de jongeren het centrum van de stad (65%). Een klein deel (14%) is van mening dat dit in de woonwijken zou moeten komen en de overige 21% heeft geen voorkeur. Hoe ouder, hoe sterker de voorkeur uitgaat naar het stadscentrum (82% van de 20-plusser tegenover 41% van de 12 tot en met 16-jarigen).
11
Bijdrage die jongeren willen leveren (%) N=233 wil actief meedenken 25% heeft daar geen behoefte aan 55%
weet het niet 20%
Een kwart van de jongeren wil actief meedenken over kunst in de openbare ruimte en nog eens 20% zegt dit nog niet te weten. Ruim de helft van de jongeren heeft geen behoefte hieraan.
Wijze waarop jongeren willen meedenken (%) N=105 andere manier 14%
deelnemen aan bijeenkomsten 12%
reageren op plannen / projecten 74%
Driekwart van de jongeren die willen meedenken, wil het liefst reageren op plannen of projecten die er zijn. Actief meedenken tijdens bijeenkomsten geniet de voorkeur van circa één op de tien jongeren die willen meedenken. Jongeren die een andere manier hebben genoemd, geven vaker aan dat beide opties voor hen spelen of zij willen zelf ideeën aandragen. Op de open vraag of jongeren zelf ideeën hebben voor nieuw te plaatsen kunst in Tilburg wordt een groot aantal verschillende ideeën naar voren gebracht. De volgende grote lijnen zijn uit deze veelheid aan ideeën naar voren gekomen:
Het moet een connectie hebben met Tilburg (ambachten, historische personen e.d.) Het moet goed te begrijpen zijn door iedereen Het kunstwerk moet niet alleen mooi zijn maar ook nuttig (te gebruiken zijn) Een kleurrijk kunstwerk Een kunstwerk waar je vrolijk van wordt Een kunstwerk dat mensen samenbrengt Het feit dat Tilburg een universiteit heeft zou meegenomen moeten worden Het moet bijzondere kunst zijn Lokale of startende kunstenaars zouden een rol hierin kunnen spelen
12
Er worden verschillende soorten kunst naar voren gebracht, zoals: graffiti beelden wand fontein park interactieve kunst (kleuren, beweging) muurschilderingen Daarnaast wordt een groot aantal plekken genoemd, waaronder de volgende plekken: het centrum bij het station / spoorzone De heuvel De Reeshof Pieter Vredeplein Universiteit St. Annaplein Aan het Draaiende Huis wordt bij deze vraag vaak in negatieve zin gerefereerd. De piano’s zien jongeren juist graag terugkeren in de stad Tilburg.
13
De vragenlijst De gemeente wil graag weten wat jongeren vinden van kunst in de openbare ruimte. In Tilburg kom je op verschillende plekken kunst tegen, bv. het beeld van het meisje met de schommel op het Transvaalplein in Oerle, maar ook de verschillende kunstzinnige banken. Wat vind JIJ nu van kunst in de openbare ruimte? Welke kunst vind je mooi? Moderne kunst, klassieke kunst? PRAAT MEE OVER KUNST IN TILBURG LAAT OOK JOUW MENING HOREN! Jongerenpanel over kunst in Tilburg De gemeente Tilburg is bezig met een verkenning voor nieuw beleid voor kunst in de openbare ruimte. Daarvoor wil ze o.a. de mening van jongeren gebruiken. Hoe kijken jongeren aan tegen kunst? Wat vinden ze van kunst in de openbare ruimte, waar moet die komen en willen jongeren actief meedenken hierover?
1. □ □ □ 2. □ □ □ □ 3. □ □ □ □ □ 4. □ □ □ □
Welke uitspraak is het meest op jou van toepassing? Ik vind kunst mooi en ga ook wel eens naar een kunstmuseum Ik vind kunst mooi, maar vooral in de openbare ruimte, niet zozeer in een museum Ik geef vrijwel niets om kunst In hoeverre speelt kunst bij jou thuis (ouderlijk huis) een rol bij de inrichting van het huis? Speelt grote rol Speelt enigszins een rol Speelt nauwelijks een rol Speelt helemaal geen rol
door naar vraag 4 door naar vraag 4
Om wat voor kunst gaat het daarbij? (meer antwoorden mogelijk) Traditionele schilderijen Moderne schilderijen Antieke meubels / voorwerpen Design meubels / voorwerpen Andere kunst, namelijk Welke kunst spreekt jou het meeste aan? Traditionele kunst Moderne kunst Beide Ik geef niets om kunst
14
5.
□ □ □ □ □ 6. □ □ □ 7.
In de openbare ruimte is ook vaak kunst te vinden. Hoe belangrijk vind je dat er kunst is te vinden in de openbare ruimte? Heel belangrijk Belangrijk Niet belangrijk maar ook niet onbelangrijk Onbelangrijk Heel onbelangrijk Vind je het goed dat de gemeente geld uitgeeft aan kunst in de openbare ruimte? Ja, moet de gemeente zeker doen Ja, maar niet teveel / met mate Nee, hoeft de gemeente van mij niet te doen Welke van de onderstaande kunstvormen in de openbare ruimte in Tilburg spreken jou aan?
Museum De Pont Het Textielmuseum Draaiend huis op de Hasseltotonde Filmscherm bij Factorium Lantarenpalen rondom de Cityring Beeldje van Kruikezeiker (oude markt) Plekgedichten (op muren, trottoirs, bruggen etc.) Bronzen Vrouwenbeeld (Helga Deentuin, Willemllstraat) Beeld van Meisje met schommel (Transvaalplein) Stalen zusters (tussen Schouwburg en Concertzaal) Dansende Schildpadden (Muzentuin) Tilburgse Benkskes 8. □ □ □ 9. □ □ □
mooi
neutraal □ □ □ □ □ □ □ □
niet mooi □ □ □ □ □ □ □ □
ken ik niet □ □ □ □ □ □ □ □
□ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □
□ □ □ □
□ □ □ □
□ □ □ □
Welke van de volgende twee opties heeft jouw voorkeur? Een opvallend of bijzonder kunstwerk waar mensen Tilburg van kennen Meer kleiner kunstwerken Geen voorkeur Welke van de volgende twee opties heeft jouw voorkeur? Kunst in het centrum van de stad Kunst in de woonwijken Geen voorkeur
15
10. □ □ □ 11. □ □ □ 12.
Vind je het leuk om zelf actief mee te denken over kunst in de openbare ruimte in Tilburg? Ja dat wil ik graag doen Weet niet Nee daar heb ik geen behoefte aan Op welke manier zou je betrokken willen worden? Reageren op plannen/projecten die er zijn Actief meedenken tijdens bijeenkomsten Op een andere manier, namelijk ……………….. Als jij een voorstel zou mogen doen voor nieuw te plaatsen kunst in Tilburg, wat zou je dan het liefste willen zien? ………………………………………………………..
16
