THUIS IN DE STAD-PRIJS 11e EDITIE 2011
KADODDER EN DE KINDERBOERDERIJ STAD MECHELEN
Inleiding Wie vandaag de kinderboerderij op het Neerhof in Tivolipark bezoekt kan er niet meer naast kijken. Sinds april 2011 is Kadodder daar de nieuwste bewoner van de boerderij en iedereen zal het geweten hebben. Kadodder is een fantasiefiguurtje of mascotte met een hoog knuffelgehalte dat perfect aansluit bij de leefwereld van de doelgroep van de kinderboerderij (kinderen tussen 4 en 12yy jaar). Sinds 1982 is het Neerhof en de kinderboerderij ook de thuisbasis voor de dienst milieu-educatie. De dienst biedt een gevarieerd educatief aanbod op het vlak van natuur- en milieueducatie voor diverse doelgroepen. Een belangrijke doelgroep is het onderwijs (kleuters en lagere school), maar ook gezinnen, jeugd-, sociale en culturele organisaties kunnen er terecht voor een programma op maat waarbij zelf doen, beleven, ervaren en ontdekken centraal staan (= ervaringsgericht en zelfontdekkend leren met veldwerk als rode draad doorheen de programma’s). De begeleiding van de groepen gebeurt door natuurgidsen. Waar een bezoek in groep door de begeleiding met gidsen voldoende interactief en belevend wordt, is dit minder het geval voor de individuele bezoeker die het park en de kinderboerderij bezoekt. De stad wou dan ook verder investeren in dit park door het ook voor deze individuele bezoekers en gezinnen attractief te maken en op deze wijze het aantal bezoekers aan de kinderboerderij op te trekken. Met het Kadodderproject is men daar heel goed in geslaagd. Dit project toont aan dat wanneer men de meer klassieke paden rond milieu-educatie durft verlaten en zich openstelt voor creatieve oplossingen, dit resulteert in duidelijke verbeteringen op het terrein. Kadodder is erin geslaagd om op korte termijn én het bezoekersaantal van het park te vergroten, én de beleving van een bezoek te verrijken niet alleen tijdens het bezoek zelf, maar ook tijdens een voor- & natraject aan dit bezoek. 1
Tezelfdertijd wordt er ook aandacht besteed aan andere beleidsdomeinen van de stad zoals inclusie, diversiteit, milieu-educatie en cultuur.
Waarom Kadodder? Het domein Tivoli met kinderboerderij trekt al jaren diverse bezoekers, zowel in groepsverband als individueel. Voor stadskinderen vervult de kinderboerderij een belangrijke functie: door de verstedelijking en de verminderde toegankelijkheid van landbouwbedrijven, vooral als gevolg van de verscherpte regelgeving in de veehouderij, raken kinderen vervreemd aan de functie en het gedrag van landbouw-huisdieren. Op de kinderboerderij krijgen kinderen de kans om vertrouwd te geraken met allerlei boerderijdieren. Aldus verzorgt een kinderboerderij in een verstedelijkte omgeving een belangrijke educatieve en maatschappelijke rol in de ontwikkelingen van onze kinderen. In het kader van de zoektocht van de stad naar methodes en toepassingen om het bezoek aan de kinderboerderij attractiever te maken, heeft de stad een analyse gemaakt van verschillende andere kinderboerderijen. Algemene conclusie was dat de meeste oplossingen meestal klassieke manieren waren om de individuele bezoeker te begeleiden in zijn bezoek (informatiebordjes, paspoorten van de dieren, vragenboekje, enz. In huidige digitale wereld, waar interactiviteit bijna de norm is en belevingen zowel voor jong als oud steeds intensiever worden, waren wij niet echt overtuigd dat dit de goede oplossing was voor het Neerhof. Voor onze kinderboerderij wilden wij de attractiviteit van een individueel bezoek sterk verbeteren door bovenop de aanwezige natuur-educatieve attracties een boeiend verhaal te vertellen. Hieruit is het concept van de mascotte Kadodder ontstaan. Een fictief figuurtje als mascotte zou de rol opnemen van gids voor de kinderen in het park. Daarnaast wilden we niet zomaar informatiebordjes plaatsen om de individuele bezoeker in zijn/haar bezoek te begeleiden, maar wilden we daar ook een bijkomend verhaal aan koppelen. Dit verhaal zou de bezoeker van de ene plaats op de boerderij naar de andere brengen en hem/haar als het ware stimuleren en sturen om dit bezoek verder te zetten en uiteindelijk langer in het park te verblijven. Langzaam aan is dan ook het totaalconcept van Kadodder ontwikkeld zoals het nu is uitgevoerd en verder zal ontwikkeld worden.
2
Het Kadodder concept Het Kadodderconcept bevat enkele belangrijke onderdelen die elk apart goed doordacht zijn, maar samen een geïntegreerd geheel vormen en aldus een rijke basis leveren voor de verdere exploitatie van dit concept.
Kadodder de mascotte
Kadodder is een jeugdig, vrolijk en lieflijk natuurwezentje, een trolachtig fantasiefiguurtje met hoog knuffelgehalte. Het is een vertrouwenspersoon voor de kinderen en sluit perfect aan bij de belevingswereld van jonge kinderen.
Het figuurtje wordt naturalistisch voorgesteld en beantwoordt aan een aantal heel specifieke kenmerken: Kenmerken uit de natuur. Kadodder heeft de eigenschappen van zowel planten, dieren, insecten als mensen (staart, vleugels en voelsprieten). Karakter: Kadodder is een nederige veelweter, een vertrouwenspersoon, een gids voor de parkbezoekers. Kadodder symboliseert de waarden die het Tivolipark uitdraagt: respect en liefde voor de natuur, het milieu en het leven in al zijn facetten. vb. samen met de dieren vertelt hij zijn belevenissen. Kenmerken rond diversiteit: Kadodder is anders en heeft uiterlijk veel gebreken. Die gebreken blijken net de kracht van Kadodder te zijn. vb. met dat ene oor kan hij wel 7 keer meer horen dan een mens. Kenmerken gericht naar de doelgroep zelf (kinderen tussen 4 en 12 jaar). Kadodder is een figuurtje met hoog knuffelgehalte en brengt kinderen dichter bij de natuur. Kadodder als figuurtje is zowel in beeld (print en digitaal) als driedimensionaal uitgewerkt en aanwezig in het park. Het driedimensionaal beeld is gemaakt uit weersbestendige materialen en kan gans het jaar bezocht worden in zijn huisje op de kinderboerderij. Kadodder beweegt en zingt zijn liedje als kinderen hem vinden en aan zijn deurtje bellen.
3
Kadodder het verhaal Kadodder is niet enkel een leuk figuurtje met een hoge aaibaarheidsfactor, maar is tevens de held in een voor deze doelstellingen geschreven verhaal door jeugdschrijver Marc De Bel, met illustraties van Marijke Meersman. De fantasiewereld van Kadodder speelt zich af in en om de natuur en dit zowel in de verhaallijn zelf als in de illustraties. Via deze verhaallijn zal de bezoeker stap per stap het park ontdekken. Het verhaal wordt in het park concreet gebracht via het boerderijpad. Het boerderijpad is een plezierig wandel- en doepad voor kinderen tussen 4 en 12 jaar, waarbij Kadodder de kinderen meeneemt op een spannend avontuur doorheen de kinderboerderij. Het pad vertrekt aan de neerhofpoort en loopt langs 20 leuke en speelse infohuisjes. Op de onderste helft van de voorzijde van ieder huisje staat een stukje uit het 20-delig Kadodderverhaal. Zowel in de sfeervolle illustraties als in de tekst herkent men telkens het park en de dieren. Het verhaal heeft een aanleiding, een hoogtepunt en een plot, het maakt de kinderen nieuwsgierig naar het volgende dier en naar het volgende huisje.
Op de bovenste puntgevel van elk huisje zie je een grappige tekening van elk dier met daarbij een waar- of niet waar weetje;. Elk huisje heeft een huisnummer en verwijst naar het volgende huisje. in elk huisje zit een wetenschappelijk weetje verborgen, te gebruiken door de natuurgidsen of voor pientere baasjes. Het eindresultaat is dat men eigenlijk de route kan volgen aan de hand van 6 verschillende thema's: 1. KADODDER EN KONINGIN APIDA (de bijenkoningin) beleven samen met de dieren een spannende ontdekkingstocht in de kinderboerderij. Bij elk dier lees je een stukje van het verhaal. 2. WAAR OF NIET WAAR? heeft een varken een goed geheugen of maakte Kadodder een krulletje in de staart? Bij elk dier leer je weer wat bij en zie je een tweede grappige tekening van het dier; 3. VOELEN OF KIJKEN? weet jij wat er zich in dit huisje verbergt of zie jij doorheen het huisje wat ik zie? 4. WIL JE ECHT WETEN WIE DE DIEREN EIGENLIJK ZIJN? Ze tonen hun paspoort en zelfs hun handtekening... euh, pootafdruk! De dieren spreken de kinderen toe 4
5. DE EXPERIMENTENMAND VAN KADODDER gidst je door het park en zit gevuld met leuke spulletjes voor de natuurontdekker. 6. HET DIERENVRIENDENBOEKJE Het dierenvriendenboekje maakt de tocht door de boerderij nog een stuk leuker en boeiender. Thuis of in de klas beleven de kinderen extra plezier met de mopjes, receptjes, spelletjes en de dierenweetjes (samengesteld ism met Marijke Meersman en geschreven door Marc De Bel). De niet ingevulde identiteitskaart van de verschillende dieren staat eveneens in het boekje vermeld, de antwoorden vinden de kinderen op de infohuisjes. Door bovenop het effectieve park & en dierenbezoek een recreatieve laag te leggen mét een verhaal neemt men als het ware de individuele bezoeker mee op een avontuurlijke tocht door het park en de natuur. Door de 6 verschillende lagen in het verhaal en op de tocht blijft het ook bij herhaaldelijk bezoek attractief voor de kinderen.
Kadodder de milieu-educatieve gids Op een speelse wijze blijft de inhoudelijke boodschap van Kadodder wel wetenschappelijk gefundeerd. Kadodder vestigt de aandacht op wetenschappelijke weetjes. In een latere fase kunnen we Kadodder verder positioneren als een expert in alles wat met natuur en dieren te maken heeft. Zo zouden kinderen aan Kadodder ook vragen kunnen stellen bijvoorbeeld met betrekking tot hun huisdier of planten in hun tuin. Vandaag reeds bevindt zich onderaan het huisje van Kadodder op het Neerhof een brievenbus waar kinderen briefjes aan Kadodder kunnen sturen. Op termijn zijn er plannen om Kadodder info te laten geven over groendaken, het hergebruik van hemelwater, de composttuin, ecologisch tuinieren, het gebruik van duurzame materialen en producten.
Kadodder voorbeeld van inclusie en diversiteit Het Kadodder figuurtje is eigenlijk niet volmaakt. Uiterlijk blijkt Kadodder vele gebreken te hebben, maar bij nader toezien blijken die gebreken net de kracht van Kadodder te zijn. Deze onvolmaaktheid wordt niet weggestoken, maar gebruikt om de kinderen al van jongs af te leren omgaan met hun eigen gebreken en die van de anderen. Dat 'anders zijn' ook positief en verrijkend kan zijn is dan ook de onderliggende boodschap. Kadodder als fantasiefiguurtje kan ook met geen enkele etnische of religieuze groep geassocieerd worden en streeft naar een volledige toegankelijkheid voor iedereen. Uiteraard zijn alle opstellingen op het leerpad en in de kinderboerderij laagdrempelig en toegankelijk voor mensen met een handicap. Ook de verhoogde plantenbakken in de moestuin van de kinderboerderij maken dat deze workshops inclusief zijn en toegankelijk zijn voor mensen met een handicap.
5
Kadodder als totaalbeleving Door deze bijzondere aanpak evolueert een KIJK ervaring (klassieke – passieve benadering ) naar een DOE ervaring (vernieuwend – actief), aangepast aan de huidige behoeften van de doelgroep en de pedagogische technieken van deze tijd. Kinderen kunnen bij het parcours gebruik maken van alle zintuigen (kijken, ruiken, voelen, horen, proeven,…) Verder proberen we ook de beleving van een parkbezoek uit te breiden. Via attractieve communicatietools in de voorbereiding naar het bezoek van het park wordt de nieuwsgierigheid van de kinderen gestimuleerd. Tijdens het bezoek zelf worden de kinderen regelmatig uitgedaagd om iets te zoeken. Vb: aan de ingang van het Neerhof worden de kinderen gevraagd op zoek te gaan naar het huisje van Kadodder, ergens op het Neerhof. Wanneer ze dit gevonden hebben komt Kadodder uit het huisje en zingt een liedje dat de kinderen kunnen meezingen. Na het bezoek proberen we met de kinderen blijvend te communiceren via het dierenvriendenboekje met spelletjes, doe-activiteiten, mopjes, weetjes en invulblaadjes en via de website. En ook via de andere communicatiekanalen van de stad voor deze doelgroep blijven we communiceren en trachten een herhaalbezoek te bekomen. Zo wordt Kadodder ook opgevoerd in de Seizoenskrant van Mechelen Kinderstad.
Kadodder de bewaker van het park en de boerderij Kadodder wordt ook gebruikt om bepaalde regels en afspraken in het park door de bezoekers te laten respecteren. Zo verwelkomt Kadodder de bezoekers aan de ingang van het Neerhof met een activiteitenbord en vertelt wat er dagelijks te zien en te beleven valt in het park en de kinderboerderij. Er zijn nieuwe bordjes geplaatst ‘dieren niet voederen’ –‘ handen wassen na aaien van dieren’ om de kinderen goede gewoonten aan te leren. Dit alles in de stijl van Kadodder.
Hoe Kadodder een geïntegreerde oplossing werd Naarmate het project vorderde werd beslist om ook meer afgeleide ‘producten’ van Kadodder te lanceren die het verhaal en de beleving vervolledigen:
•
Knuffelhoek op kinderboerderij met aaibare dieren. Kinderen kunnen hier op vastgestelde tijdstippen de dieren aaien en knuffelen. Op die manier is er een direct contact met de dieren en leren kinderen respectvol en zonder vrees met 6
• •
•
• • •
•
dieren omgaan. Meezingbord met songtekst van het Kadodderlied : stimuleert kinderen om mee te zingen met Kadodder. Zangwedstrijd “Wie wordt de stem van Kadodder,?”. Kadodder zoekt een stem om zijn liedje te zingen. Kinderen uit Mechelen mogen het liedje inzingen op cd. CD met Kadodderlied (vocaal en instrumentaal) tekst en productie Kris de Bruyne, muziek en bewerking Brian Clifton, zang Marc Hauman; naar een verhaal van Marc De Bel en kadodderillustratie van Marijke Meersman. Postbus van Kadodder (kinderen sturen tekeningen en brieven naar Kadodder) Geleide wandelingen op kinderboerderij met Kadodder als handpop. Kadodderkostuum (gemaakt in natuurlijke materialen)– gebruikt door natuurgidsen bij wandelingen, evenementen, opendeurdagen,.. Bordjes ‘dieren niet voederen’ –‘ handen wassen na aaien van dieren’: kinderen goede gewoonten aanleren.Bordjes met naam peters van de adoptiedieren op de kinderboerderij. Bezoekers kunnen peter of meter worden van een dier op de kinderboerderij. Sinds de lancering van Kadodder is er een duidelijk waarneembare stijging van aantal peter- en meterschappen op de kinderboerderij.
Voor de nabije toekomst zijn volgende mogelijkheden al gepland: • •
•
• •
Prentenboek van Marijke Meersman en Marc De Bel: “De Tivolitrip van Kadodder en koningin Apida”.(realisatie zomer 2012) Natuurleerpad : een bewegwijzerd wandel-en doepad doorheen het park met een aantal interactieve informatieborden die op een creatieve manier de aandacht vestigen op de historiek, flora, fauna en vele andere eigen-‘aardig’-heden van het domein. Natuurbeleving en natuurstudie staan centraal met de nadruk op zélf doen en zélf ontdekken. Bij dit natuurleerpad hoort een begeleidende brochure waarin naast een pakket basisinformatie ook herkennings- en opdrachtenfiches met leuke opdrachtjes, geheimzinnige voorwerpen en rebussen zitten. Gericht naar kinderen vanaf 10 jaar en volwassenen.(realisatie zomer 2012) Bij het natuurleerpad horen ook rugzakjes met didactisch materiaal (veldgids, loepen, zoekkaarten, verrekijker,;;)om op het terrein een aantal opdrachten uit te voeren. Interactieve tentoonstelling over de variatie in uiterlijk bij de dieren. Het is de bedoeling ervoor te zorgen dat de kinderboerderij ook in de winterperiode of bij slecht weer aantrekkelijk is om te bezoeken. Op een speelse en educatieve manier wordt in deze tentoonstelling de vormenrijkdom bij de dieren in beeld gebracht.. Er zijn vele dieren met een apart uiterlijk; ieder dier heeft iets uniek! Voor jong en oud zullen er spelletjes en opdrachten zijn die de vormen en functies van de dieren toelichten (realisatie 2013)
7
•
•
Educatieve infopanelen bij cultuur-historische elementen in het park (Engelse tuin, ,kasteel en bijgebouwen zijn beschermd als stadsgezicht en kasteel als monument) (realisatie 2013) Educatieve panelen bij het duurzaam pad: In het park wordt een duurzaam beleid gevormd. Op de panelen geeft Kadodder info over het groendak, het hergebruik van hemelwater, de composttuin, ecologisch tuinieren, het gebruik van duurzame materialen en producten. Als stadsdienst heeft het Tivolipark een sensibiliserende functie. (realisatie 2012)
Kadodder als voorbeeldproject Reeds vandaag zijn de effecten van Kadodder op de kinderboerderij duidelijk merkbaar. Het aantal bezoekers bijvoorbeeld aan de knuffelhoek is hoog en zeer populair. Ons peter/meterschap project voor de dieren op de kinderboerderij kent een merkelijk groter succes dan voordien. Op vandaag blijkt er zelfs een tekort aan aanbod van dieren (cavia’s en konijnen) te zijn. En voor de liedjeswedstrijd waren er meer dan 48 deelnemers die zich hiervoor hadden ingeschreven. En ook het voor- en natraject via onze website is een groot succes te noemen. Sinds de lancering van Kadodder is het aantal unieke paginaweergaves van de Tivoli park pagina’s meer dan 3 maal hoger voor de periode jan-aug 2011 tov het volledige jaar 2010. Het Kadodder effect is ook duidelijk voelbaar in de persdekking en maakt dat nieuws over Tivoli en de kinderboerderij aantrekkelijker wordt voor alle media. Een belangrijk neveneffect is dat we constateren dat er minder vandalisme wordt vastgesteld in het park, dit voornamelijk door meer sociale controle gezien het groter aantal bezoekers. En ook voor de buurtbewoners (met aanwezigheid van een aantal sociale wijken rond het park) is het park nu populairder geworden en wordt de laagdrempeligheid van deze dienst bevestigd. Door gebruikmaking van een recreatieve laag met een mascotte, storytelling en spelletjes wordt een bezoek aan de kinderboerderij veel aantrekkelijker zowel voor de kinderen zelf als voor de volwassen begeleiders. Opzet van activiteiten is ook zo opgevat dat ouders (en grootouders)gestimuleerd worden om SAMEN met hun kinderen te spelen en te ontdekken, een belangrijke meerwaarde gezien de meer en meer geïndividualiseerde maatschappij. Tivoli en de kinderboerderij onderscheiden zich ook van andere meer commerciële attractieparken die ook met fictieve figuren en mascottes werken door zijn doordachte onderliggende boodschappen. Met dit project menen wij te kunnen aantonen dat sensibilisering voor een aantal belangrijke openbare beleidsdomeinen zoals duurzaam beheer van milieu, inclusie en diversiteit veel efficiënter tot bij onze doelgroepen geraken door bovenop de boodschap zelf een recreatief luik of cultureel luik toe te voegen.
8
