The GreenBuilding Rating CRITERIA EN MILIEUGEDRAG

2010

The GreenBuilding Rating CRITERIA EN MILIEUGEDRAG

GreenBuilding Rating als duurzame waarde. Het geleidelijk vervangen van chemische producten die in de bouw toegepast worden door een nieuwe generatie materialen met een lage milieu-impact is bedoeld om de bouwmarkt te veranderen. Dit heeft een sterke invloed op het ontwerp van nieuwe gebouwen en op de herwaardering van het bestaande onroerend goed. Op die manier wordt er ruim baan gemaakt voor nieuwe partners en hogere standaards ten aanzien van de milieubelasting en dit alles levert nieuwe voordelen voor de gebruiker op. Bij gebrek aan een gemeenschappelijk evaluatiesysteem op Europees niveau, heeft Kerakoll een innovatieve methode ontwikkeld om op de nieuwe eisen in te spelen waar de bouwsector aan moet voldoen in het kader van behoud van het milieu: GreenBuilding Rating. GreenBuilding Rating is het eerste zekere en betrouwbare evaluatiesysteem om het milieugedrag van bouwmaterialen te meten en te verbeteren, dat gebaseerd is op objectief meetbare criteria van ecologische houdbaarheid. Dankzij deze nieuwe methode kunnen ontwerpers, toepassers en eindgebruikers de producten vergelijken en de beste oplossing kiezen op basis van het gedrag met betrekking tot het milieu om op milieuverantwoorde wijze te bouwen.

Gian Luca Sghedoni Directeur van Kerakoll The GreenBuilding Company

GreenBuilding Rating Het ECO-keurmerk en de overeenstemming met GreenBuilding Rating De Kerakoll producten van de ECO lijn in de categorie Inorganische Mineralen, Organische Mineralen en Organische Vloeistoffen hebben de ECO-markering verkregen en zijn gecertificeerd in overeenstemming met GreenBuilding Rating.

GreenBuilding Rating is een zekere en betrouwbare evaluatiemethode waarmee het mogelijk is om de milieuhoudbaarheid van de bouwmaterialen te meten en te verbeteren. GreenBuilding Rating beoordeelt het gedrag van de producten aan de hand van 11 indicatoren die objectief meetbaar zijn ten aanzien van de ecologische houdbaarheid, die bedacht zijn om een waarde te geven op basis waarvan de mate van milieubelasting van elk product vastgesteld wordt. Dit levert zekere gegevens en een solide basis op voor een constructieve dialoog met de betrokkenen (ontwerpers, bouwers, toepassers en eindgebruikers). De GreenBuilding Rating methode deelt de Kerakoll producten van de ECO lijn, op basis van de aard ervan en de verschillende productieprocessen, in 3 algemene categorieën in:

GreenBuilding Rating is namelijk het enige model dat op de markt voorhanden is dat in staat is om het milieugedrag van bouwmaterialen nauwkeurig te meten binnen een schaal van ECO NUL (het product kan niet als ecologisch verantwoord aangemerkt worden) tot ECO 5 (het product kan als ecologisch en met een lage milieu-impact aangemerkt worden).

RATINGKLASSEN BEPAALD DOOR GREENBUILDING RATING KERAKOLL Schaal

Efficiëntieklassen lage milieu-impact

5 4 3 2

- CATEGORIE INORGANISCHE MINERALEN - CATEGORIE ORGANISCHE MINERALEN - CATEGORIE ORGANISCHE VLOEISTOFFEN

1 nul hoge milieu-impact

Elke categorie is onderverdeeld in 5 meetbare ecologische criteria. Op basis van de overeenstemming met de ecoparameters onderscheiden de producten zich en worden zij met een ECO-overeenstemmingslabel op elke verpakking en in alle technische documentatie gemarkeerd. Door dit systeem kunnen ontwerpers en gebruikers de producten makkelijk classificeren, niet alleen op basis van het betreffende toepassingsgebied maar ook op basis van de ecocompatibiliteit ervan.

Het doel van Kerakoll, in overeenstemming met of ter aanvulling op de ontwikkeling van de normgeving, is tweeledig: de parameters van de milieu-impact van de afzonderlijke ratingcriteria verlagen en proberen om het milieugedrag van elk product constant te verbeteren.

EENBUILD IN GR

G

ING RAT

ECO-keurmerk GreenBuilding Rating vermeld op alle verpakkingen en in de technische documentatie van de ECO lijn

Het feit dat de ECO-markering op de verpakking aangebracht is, is een garantie voor de toepasser dat de fabrikant aan de volgende bepalingen heeft voldaan: yy Het product is in het bezit van de ecocompatibiliteitseigenschappen die opgelegd zijn door het GreenBuilding Rating protocol. yy De fabrikant heeft een ondertekende verklaring van overeenstemming afgegeven waarmee hij de verantwoordelijkheid op zich neemt voor datgene wat met de ECOmarkering aangegeven wordt. De fabrikant verplicht zich bovendien tot het volgende: yy Een kwaliteitscontrole van de productie in de fabriek te verrichten met een aanmerkelijke vermindering van het waterverbruik, de vervuilende emissie in de atmosfeer van chemische processtoffen en afvalstoffen (broeikasgassen, oplosmiddelen enz.). yy Bij elke nieuwe productie, verandering van grondstoffen en aanpassing van de productieprocessen zorgvuldige controles te verrichten. yy Ervoor te zorgen dat de testapparatuur altijd efficiënt en doelmatig is; de resultaten van de kwaliteitscontroles te registreren, deze minimaal 10 jaar te bewaren en deze op verzoek te verstrekken. yy De producten (grondstoffen of eindproducten) die niet conform blijken te zijn te registreren en te scheiden. yy De verantwoordelijkheid voor de aangegeven eigenschappen van ecocompatibiliteit op zich te nemen. Kortom de ECO-markering vormt een garantie voor de ontwerper, de toepasser en de eindgebruiker dat het gebruikte product in het bezit is van de ecocompatibiliteitsvereisten en dat deze in feite voor alle productiepartijen onveranderd blijven.

ECO Lijn - Materialen met een Lage Milieu-Impact Categorie Inorganische Mineralen Voorgemengde producten bestaande uit hydraulische bindmiddelen en mengsels van minerale inerte stoffen. In het kader van GreenBuilding Rating worden de belangrijkste beoordelingscriteria van de milieu-impact met betrekking tot de productie van minerale anorganische voorgemengde producten in aanmerking genomen, te weten: emissie van CO2, gebruik van gerecyclede minerale inerte stoffen en totale recyclebaarheid van het product aan het eind van de levensduur; drie indicatoren die parameters meten die van groot belang zijn voor het behoud van het milieu. Nog twee belangrijke criteria verbonden met de kwaliteit van de binnenlucht zijn de emissie van vluchtige organische stoffen en de minerale samenstelling van het product aan de hand waarvan een beoordeling van de hoeveelheid vervuilende stoffen gemaakt kan worden. In deze categorie zijn de volgende productklassen geclassificeerd:

•• Bindmiddelen en minerale dekvloeren voor ondergronden

•• Minerale egaliseermiddelen voor ondergronden

•• Zelfvloeiende egaliseermiddelen met HDEtechnologie voor ondergronden

VOORBEELD VAN GREENBUILDING RATING TOEGEPAST OP HET PRODUCT H40® ECO FLEX

b a

d c

GEGEVENS AANGEBRACHT OP ELKE VERPAKKING

a b c d

Beschrijving en voordelen van ecocompatibiliteit ECO-markering / GreenBuilding Rating CE-markering Certificaten en technologische testen

•• Minerale vochtschermen voor ondergronden •• Minerale lijmen voor keramische tegels en natuursteen

•• Minerale lijmen met SAS technologie voor keramische tegels en natuursteen

GREENBUILDING RATING LABEL VERMELD IN ALLE TECHNISCHE DOCUMENTATIE

5c a b c

ral ≥ 60

Gehalte natuurlijke mineralen Grijs 62% Wit 62%

30

le

≥ dM ineral

c

ine

Recy

a

%

b M

tegels en natuursteen •• Minerale mortels voor reparatie van beton •• Gietbare minerale mortels en bindmiddelen voor reparatie van beton •• Minerale mortels voor aanpassing ten behoeve van aardbevingsbestendigheid •• Minerale mortels voor reparatie van betonnen infrastructuren •• Fijne en extra fijne minerale voorstrijkmiddelen •• Minerale isolatiesystemen voor energiebesparing •• Minerale ontvochtigingssystemen •• Eco-vriendelijke oplossingen voor de bouwplaats

%

•• Mineraal voegmiddelen voor keramische

Gehalte gerecyclede mineralen Grijs 34% Wit 62%

≤

25 0 g/ kg

Emissie van CO2/kg Grijs 244 g Wit 244 g

Lo

w Emi ssi on

Zeer lage emissie van VOC 20 µg/ m3

Ratingklasse (ECO 5) Ecocompatibiliteitscriteria van de categorie Inorganische Mineralen Waarden van het ecocompatibiliteitsgedrag

Re

cyclable

Recyclebaar als inerte vulstof

DE 5 CRITERIA BEPAALD DOOR GREENBUILDING RATING IN DE CATEGORIE VAN DE MINERALE INORGANISCHE MINERALEN GEHALTE AAN NATUURLIJKE MINERALEN Volgens de EG-Verordening 1907-2006 REACH Bijlage V Punt 7 en 8

M

ine

%

Minimaal 60% aan gewicht van de bestanddelen van het product van de categorie Inorganische Mineralen, is van minerale oorsprong (inerte stoffen). Mineraal zand en granulaat hebben geen chemisch verval en geen schadelijke biologische wisselwerking; zij dienen dus met een lage impact of neutraal voor mens en milieu beschouwd te worden.

ral ≥ 60

Voordeel: het materiaal is van natuurlijke minerale anorganische oorsprong en breekt na verloop van tijd dus niet af en is niet vervuilend.

GEHALTE AAN GERECYCLEDE MINERALEN (SECUNDAIRE GRONDSTOFFEN) Voordeel: het winnen en het ontginnen van nieuwe zuivere grondstoffen wordt vermeden.

30

Recy

≥ dM ineral

c

le

%

Minimaal 30% van het totale gewicht van het product bestaat uit bestanddelen die afgeleid zijn uit secundaire grondstoffen of recycling en die geclassificeerd zijn als gerecyclede materialen (inerte restanten van andere productieprocessen).

EMISSIE VAN CO2

≤

25 0 g/ kg

Cement produceren betekent een grote hoeveelheid kooldioxide in de atmosfeer uitstoten. Een innovatief researchprogramma heeft ons in staat gesteld om, met dezelfde prestaties, een nieuwe generatie 1-component materialen te ontwikkelen met een lager gehalte aan bindmiddelen, waardoor het mogelijk is om de emissie van CO2 in de atmosfeer aanzienlijk te verminderen. 1 kg Portlandcement => circa 0,72 kg CO2 1 kg aluminiumcement => circa 0,65 kg CO2 1 plastic jerrycan voor latex => circa 1,5 kg CO2 De emissie wordt bij Rating alleen op basis van het gehalte aan bindmiddelen per kg product berekend omdat dit het meest veelzeggende en het beste vast te stellen gegeven is bij de berekening van deze milieufactor.

Voordeel: aanzienlijke sparing op de emissie broeikasgassen en de missie van plastic in milieu.

bevan imhet

VOC EMISSIE Volgens het EMICODE Reglement van het GEV Instituut

Lo

w Emi ssi on

GEV gecertificeerd materiaal (EC 1 - EC 2) met lage of zeer lage emissie van vluchtige organische stoffen (VOC) volgens het EMICODE reglement. EC 1 EC 2 Productgroepen µg/m³ µg/m³ 1. Vloeibare producten < 100 > 100 < 300 2. Anorganische producten in poedervorm < 200 > 200 < 600 3. Organische producten in pastavorm < 500 > 500 < 1500 4. Kit < 300 > 300 < 600 5. Verfproducten < 150 > 150 < 450

Voordeel: verbetering van de binnenlucht van gebouwen.

RECYCLEBAAR MATERIAAL Richtlijn voor het recyclen van minerale bouwafvalstoffen 31.06 - UFAM - Zwitserse Confederatie De materialen op minerale basis kunnen, als zij uitgehard zijn en het einde van hun levensduur bereikt hebben, gerecycled worden in de categorie inerte afvalstoffen.

Re

cyclable

Voordeel: hierdoor worden ernstige invloeden op het milieu en speciale belasting met het oog op de verwijdering vermeden en kunnen zij hergebruikt worden als inerte stoffen afgeleid uit afbraak.

ECO Lijn - Materialen met een Lage Milieu-Impact Categorie Organische Mineralen Producten in pastavorm op organische basis en fijne minerale inerte stoffen.

VOORBEELD VAN GREENBUILDING RATING TOEGEPAST OP HET PRODUCT KERAKOVER ECO SILOX

d

a

In deze categorie zijn de volgende productklassen geclassificeerd:

Silox 1,2

Silox 1,5

Silox 0,7


a b c d

Beschrijving en voordelen van ecocompatibiliteit ECO-markering / GreenBuilding Rating Voorschriften van Europese normen (achterzijde) Certificaten en technologische testen (achterzijde)

c a b c

Gehalte natuurlijke mineralen 70%

Lo

w Emi ssi on

ol

REDUCED

ven

S

3

ral ≥ 30

/ t≤5g

Low

SLV ine

Ec

pa

b a

ct


M

ondergronden •• Minerale organische lijm voor keramische tegels en natuursteen •• Minerale organische voegmiddelen voor keramische tegels en natuursteen •• Organische afdichtingskitten voor keramische tegels en natuursteen •• Minerale organische lijm voor parket •• Organische lijm voor elastische vloerbedekkingen •• Sistemen voor structurele inspuiting en verlijming •• Minerale verf en bedekkingen, lijn acrylproducten •• Minerale verf en bedekkingen, lijn siloxaanproducten •• Minerale verf op waterbasis voor binnen •• Speciale organische verf •• Eco-vriendelijke oplossingen voor de bouwplaats

Silox 1,0

kg

•• Organische impregneermiddelen voor

c

b

%

De milieubeoordelingsparameters bepaald door GreenBuilding Rating voor deze categorie materialen zijn vastgesteld om de impact op het milieu, het welzijn in gebouwen en de gezondheid van de gebruiker objectief te kunnen meten. De criteria hebben betrekking op de emissie van vluchtige organische stoffen en het percentage van het gehalte aan minerale stoffen voor de vervuiling van de binnenlucht, het gehalte aan oplosmiddelen, de mate van gevaar voor de gezondheid van de gebruiker en de risicoaanduiding voor het milieu.

ological Im

Zonder waarschuwingsetiketten voor de natuur

Ratingklasse (ECO 3) Ecocompatibiliteitscriteria van de categorie Organische Mineralen Waarden van het ecocompatibiliteitsgedrag

He

alth Care

Niet giftig en niet gevaarlijk

DE 5 CRITERIA BEPAALD DOOR GREENBUILDING RATING IN DE CATEGORIE VAN DE MINERALE ORGANISCHE MINERALEN GEHALTE AAN NATUURLIJKE MINERALEN Volgens de EG-Verordening 1907-2006 REACH Bijlage V Punt 7 en 8

M

ine

%

Minimaal 30% aan gewicht van de bestanddelen van het product van de categorie Organische Mineralen, is van minerale oorsprong (inerte stoffen). Mineraal zand en granulaat hebben geen chemisch verval en geen schadelijke biologische wisselwerking; zij dienen dus met een lage impact of neutraal voor mens en milieu beschouwd te worden.

ral ≥ 30

Voordeel: het materiaal is van natuurlijke minerale anorganische oorsprong en breekt na verloop van tijd dus niet af en is niet vervuilend.

VOC EMISSIE Volgens het EMICODE Reglement van het GEV Instituut

Lo

w Emi ssi on



BEPERKT GEHALTE AAN OPLOSMIDDELEN Volgens de methode bepaald door de Richtlijn 2004/42/EG DECOPAINT

SLV kg

REDUCED

ven

S

ol

/ t≤5g

De materialen van de categorie Organische Mineralen mogen maximaal 5 g/kg (0,5% aan gewicht) oplosmiddelen met een kookpunt kleiner dan of gelijk aan 250 °C op omgevingsdruk bevatten. Voor de 2-componentenproducten wordt het percentage berekend op het gemengde product.

Voordeel: bescherming van de lucht die we inademen en gezondheid van de gebruiker.

pa

Low

Ec

ct

BEHOUD VAN HET MILIEU Volgens de EG-Verordening 1907-2006 REACH

ological Im

De producten hebben geen milieurisicozinnen volgens de geldende norm. Verboden zinnen: R50 - Zeer giftig voor in het water levende organismen R51 - Giftig voor in het water levende organismen R52 - Schadelijk voor in het water levende organismen R53 - Kan in het aquatisch milieu op lange termijn schadelijke effecten veroorzaken R54 - Giftig voor planten R55 - Giftig voor dieren R56 - Giftig voor bodemorganismen R57 - Giftig voor bijen R58 - Kan in het milieu op lange termijn schadelijke effecten veroorzaken R59 - Gevaarlijk voor de ozonlaag Bij 2-componentenproducten wordt de classificatie bepaald door de gevaarlijkste component.

Voordeel: water is net zoals lucht het kostbaarste element maar ook het makkelijkst te vervuilen. De bescherming van het globale ecosysteem met bijzondere aandacht voor het water is van fundamenteel belang om het leven op onze planeet te beschermen.

NIET GIFTIG MATERIAAL Gevaar volgens de ECOLABEL-richtlijn: cancerogeen, mutageen, giftig + schadelijk bij inademing R20 en R42 – EG-Verordening 1907-2006 REACH

He

alth Care

Niet gevaarlijk materiaal of materiaal met een lage gevaarlijkheid. Aangezien het producten zijn voor professioneel gebruik, is een lage gevaarlijkheid (irriterend), gevaarlijkheid die makkelijk te hanteren is op de bouwplaats (gevaar voor de huid, gebruik van handschoenen/beschermingsmiddelen) of waarvan het onwaarschijnlijk is dat het gebeurt (opname door de mond) toegestaan. Verboden zinnen: R20 - Schadelijk bij inademing R23 - Giftig bij inademing R24 - Giftig bij contact met de huid R25 - Giftig bij opname door de mond R26 / R27 / R28 - Zeer giftig bij inademing, contact met de huid en opname door de mond R39 / R40 - Cancerogene effecten R42 - Kan overgevoeligheid veroorzaken bij inademing R45 - Cancerogeen R46 - Kan erfelijke genetische schade veroorzaken R48 - Gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling R49 - Kan kanker veroorzaken bij inademing R60 / R61 / R62 / R63 / R64 - Gevaar voor het ongeboren kind en voor de vruchtbaarheid R68 - Vermoedelijk cancerogeen Bij tweecomponentenproducten wordt de classificatie bepaald door de gevaarlijkste component.

Voordeel: de bescherming van de gezondheid van de gebruiker tijdens toepassing van het product.

ECO Lijn - Materialen met een Lage Milieu-Impact Categorie Organische Vloeistoffen Vloeibare producten op organische polymeerbasis, 1 en 2 componenten.

De belangrijkste beoordelingscriteria van de milieu-impact met betrekking tot de productie van deze materialen zijn voornamelijk gericht op de vaststelling van het vloeibare deel van het product en geven het gehalte aan water en oplosmiddel aan dat minder moet zijn dan 8% aan gewicht. De emissie van vluchtige organische stoffen voor de vervuiling van de binnenlucht, de graad van gevaarlijkheid voor de gezondheid van de gebruiker en de risicoaanduiding voor de natuur en het milieu maken de classificatie voor deze categorie materialen compleet.

VOORBEELD VAN GREENBUILDING RATING TOEGEPAST OP HET PRODUCT KERAGRIP ECO

d

c

b a

Tot deze categorie behoren de volgende productklassen:


a b c d

Beschrijving en voordelen van ecocompatibiliteit ECO-markering / GreenBuilding Rating Voorschriften van Europese normen (achterzijde) Certificaten en technologische testen (achterzijde)

b

REDUCED

5 c

a b c

w Emi ssi on

Zeer lage emissie van VOC 50 µg/m3

W

ater Based

Formule op waterbasis

lve

So

Lo

n t ≤ 8 0 g/

zonder oplosmiddelen

Low

SLV

a

Ec

ct


pa

voorbewerkingsmiddelen voor ondergronden •• Additieven voor ondergronden •• Organische vochtschermen voor ondergronden •• Vloeibare organische lak voor parket •• Reinigers, beschermers en was voor parket •• Sistemen voor structurele inspuiting en verlijming •• Impregnerende beschermers •• Lak en verf voor hout en ijzer •• Eco-vriendelijke oplossingen voor de bouwplaats

kg

•• Vloeibare organische

ological Im

Zonder waarschuwingsetiketten voor de natuur

Ratingklasse (ECO 5) Ecocompatibiliteitscriteria van de categorie Organische Vloeistoffen Waarden van het ecocompatibiliteitsgedrag

He

a lth Care

Niet giftig en niet gevaarlijk

DE 5 CRITERIA BEPAALD DOOR GREENBUILDING RATING IN DE CATEGORIE VAN DE VLOEIBARE ORGANISCHE VLOEISTOFFEN VOC EMISSIE Volgens het EMICODE Reglement van het GEV Instituut

Lo

w Emi ssi on



MATERIAAL OP WATERBASIS

W

Materialen die gebruik maken van het meest eenvoudige en natuurlijke oplosmiddel: water. Kunnen kleine percentages oplosmiddelen bevatten. Voor de tweecomponentenproducten wordt het percentage berekend op het gemengde product.

ater Based

Voordeel: de materialen op waterbasis garanderen een zeer laag of helemaal geen gebruik van oplosmiddelen en beperken de productie en het transport van gevaarlijke en vervuilende ladingen. Zij zijn minder gevaarlijk en makkelijker te hanteren op de bouwplaats voor de gebruiker.

BEPERKT GEHALTE AAN OPLOSMIDDELEN Volgens de methode bepaald door de Richtlijn 2004/42/EG DECOPAINT

SLV So

kg

REDUCED

lve

n t ≤ 8 0 g/

De materialen van de categorie Organische Vloeistoffen mogen maximaal 80 g/kg (8% aan gewicht) oplosmiddelen met een kookpunt kleiner dan of gelijk aan 250 °C op omgevingsdruk bevatten. Voor de tweecomponentenproducten wordt het percentage berekend op het gemengde product.

Voordeel: bescherming van de lucht die we inademen en gezondheid van de gebruiker.

Ec

pa

Low

ct

BEHOUD VAN HET MILIEU Volgens de EG-Verordening 1907-2006 REACH

ological Im

De producten hebben geen milieurisicozinnen volgens de geldende norm. Verboden zinnen: R50 - Zeer giftig voor in het water levende organismen R51 - Giftig voor in het water levende organismen R52 - Schadelijk voor in het water levende organismen R53 - Kan in het aquatisch milieu op lange termijn schadelijke effecten veroorzaken R54 - Giftig voor planten R55 - Giftig voor dieren R56 - Giftig voor bodemorganismen R57 - Giftig voor bijen R58 - Kan in het milieu op lange termijn schadelijke effecten veroorzaken R59 - Gevaarlijk voor de ozonlaag Bij tweecomponentenproducten wordt de classificatie bepaald door de gevaarlijkste component.

Voordeel: water is net zoals lucht het kostbaarste element maar ook het makkelijkst te vervuilen. De bescherming van het globale ecosysteem met bijzondere aandacht voor het water is van fundamenteel belang om het leven op onze planeet te beschermen.

NIET GIFTIG MATERIAAL Gevaar volgens de ECOLABEL-richtlijn: cancerogeen, mutageen, giftig + schadelijk bij inademing R20 en R42 – EG-Verordening 1907-2006 REACH

He

alth Care

Niet gevaarlijk materiaal of materiaal met een lage gevaarlijkheid. Aangezien het producten zijn voor professioneel gebruik, is een lage gevaarlijkheid (irriterend), gevaarlijkheid die makkelijk te hanteren is op de bouwplaats (gevaar voor de huid, gebruik van handschoenen/beschermingsmiddelen) of waarvan het onwaarschijnlijk is dat het gebeurt (opname door de mond) toegestaan. Verboden zinnen: R20 - Schadelijk bij inademing R23 - Giftig bij inademing R24 - Giftig bij contact met de huid R25 - Giftig bij opname door de mond R26 / R27 / R28 - Zeer giftig bij inademing, contact met de huid en opname door de mond R39 / R40 - Cancerogene effecten R42 - Kan overgevoeligheid veroorzaken bij inademing R45 - Cancerogeen R46 - Kan erfelijke genetische schade veroorzaken R48 - Gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling R49 - Kan kanker veroorzaken bij inademing R60 / R61 / R62 / R63 / R64 - Gevaar voor het ongeboren kind en voor de vruchtbaarheid R68 - Vermoedelijk cancerogeen Bij tweecomponentenproducten wordt de classificatie bepaald door de gevaarlijkste component.

Voordeel: de bescherming van de gezondheid van de gebruiker tijdens toepassing van het product.

BIO Lijn - Natuurlijke Luchtdoorlatende Materialen

Het natuurlijke merk NHL en de Europese certificering EN 459-1 Biocalce producten op basis van zuivere natuurlijke kalk NHL gecertificeerd volgens de Europese normen. Bij GreenBuilding worden de muren van de gebouwen gemaakt met natuurlijke, luchtdoorlatende en eco-vriendelijke materialen: zij moeten een uitstekende luchtdoorlaatbaarheid hebben om een constante uitwisseling tussen binnen en buiten te garanderen en op die manier aan de lichamelijke, biologische en omgevingseisen van de bewoners te voldoen. Daarom geeft GreenBuilding de voorkeur aan het gebruik van eenvoudige en natuurlijke materialen op basis van natuurlijke hydraulische kalk NHL omdat, aangezien het zeer poreuze, hygroscopische en luchtdoorlatende producten zijn, zij een constante lucht- en dampuitwisseling toestaan waardoor het gebouw perfect in evenwicht blijft en de kwaliteit van de binnenlucht verbeterd wordt. Vanaf september 2002 is de nieuwe Europese norm EN 459-1 van kracht geworden die bouwkalk op basis van één en op Europees niveau gecertificeerd model classificeert en onderscheidt. Dit nieuwe classificatiemodel is ontstaan uit de noodzaak om de eigenschappen van het bindmiddel nauwkeurig aan te geven, waarbij aan de ontwerper, de toepasser en de eindgebruiker de garantie gegeven wordt dat zij de echte natuurlijke, luchtdoorlatende kalk kunnen vaststellen op basis van duidelijke technische eigenschappen met inachtneming van de geldende normgeving en GreenBuilding Rating.

De nieuwe Europese norm EN 459-1 met betrekking tot bouwkalk identificeert en legt twee soorten hydraulische kalk vast: yy NATUURLIJKE HYDRAULISCHE KALK NHL (NATURAL HYDRAULIC LIMES) Kalk afgeleid uit de blussing van een op lage temperatuur (max. T 1250 °C) gebakken product van één grondstof: mergelige kalksteen d.w.z. een kalkrots met een duidelijk bepaalde portie klei. yy KUNSTMATIGE HYDRAULISCHE KALK HL (HYDRAULIC LIMES) Kalk bestaande uit calciumhydroxide, calciumsilicaat en calciumaluminaat afgeleid uit de vermenging van geschikte materialen, zoals klinkers. Deze kalksoorten kunnen niet als natuurlijk geclassificeerd worden en dienen in elk opzicht als cement met een lage weerstand beschouwd te worden. In overeenstemming met de principes van innovatie, ecologische houdbaarheid en duidelijkheid waar zij zich door onderscheidt, heeft Kerakoll de nieuwe norm meteen overgenomen door alle producten van de natuurlijke BIO lijn van de conformiteitslabels te voorzien.

De zuivere natuurlijke kalk NHL van Kerakoll ademt en verbetert de kwaliteit van de binnenlucht De natuurlijke Biocalce pleisters verminderen de vervuilende stoffen aanwezig in de binnenlucht van gebouwen tot 90%. Om de inwendige vervuiling te meten is het Indoortron project ontstaan, een huis dat nagebouwd is in het laboratorium waar de verraderlijke verschijnselen binnen de huiselijke muren onderzocht worden. Het laboratorium is gevestigd in het Algemene Onderzoekscentrum van de Europese Commissie JRC - Ispra (Varese). Het doel van dit centrum is om de aandachtsniveaus vast te stellen en de aanbevelingen die opgevolgd moeten worden. In geval van vervuiling van de binnenlucht is er namelijk geen enkele controle en geen enkel waakzaamheidsniveau om te monitoren. In het kader van Indoortron is het mogelijk om duizenden ruimten te reconstrueren, waarbij de temperatuur van 15 °C tot 45 °C en de relatieve vochtigheidsgraad van 20 tot 90% gevarieerd wordt. Op die manier is het mogelijk om de situatie binnen in woningen in verschillende geografische gebieden en tijdens verschillende perioden van het jaar te simuleren. Vanaf 2006 werkt Kerakoll samen met het JRC om op objectieve wijze de luchtdoorlatendheid en de weldaad voor de gezondheid van personen waar de natuurlijke materialen van de BIO lijn van meet af aan over beschikken aan te tonen. Met name wordt bij dit onderzoek de natuurlijke ventilatiecapaciteit van het hele bouwsysteem van het metselwerk onderzocht: mortels, pleisters, voorstrijkmiddelen en gekleurde afwerkingen. De eerste gegevens die verstrekt zijn door de laboratoria van de Europese Commissie bevestigen dat de natuurlijke Biocalce pleisters ademen en de kwaliteit van de binnenlucht verbeteren, wat ten goede komt van de gezondheid van de bewoners en de gebouwen.

Het is wetenschappelijk aangetoond dat de Biocalce pleisters een echte hygrometrische buffer vormen waardoor de leefbaarheid van binnenruimten verbeterd wordt. De vervuilende stoffen en inwendige vochtigheid worden gevangen door de hoge porositeit van de Biocalce pleisters en via de capillairen snel en continu naar buiten geleid. Deze verspreidingscyclus garandeert gezonde ruimten, die hygrometrisch perfect in balans zijn en een betere kwaliteit van de binnenlucht en helpt op die manier het leefklimaat voor personen te verbeteren. VERMINDERING VAN VERVUILENDE STOFFEN IN DE BINNENLUCHT (JRC gegevens) CO2 - 62% in 7 uur Limoneen - 30% in 6 uur Tolueen - 90% in 7 uur VERMINDERING VAN DE VOCHTIGHEID IN DE BINNENLUCHT (JRC gegevens) H2O (Biocalce pleister NHL) -50% in 24 uur H2O (pleister op cementbasis) -50% in 67 uur LUCHTVOCHTIGHEID

VOCHTVERWIJDERINGSTEST

MAXIMUM HOEVEELHEID OVERTOLLIG VOCHT VERWIJDERING VAN VOCHT

CEMENT - 50%

KALK NHL

+280% 0

24 uur

67 uur TIJD

De vergelijkende grafiek toont aan hoe de uitzonderlijke luchtdoorlaatbaarheid van de Zuivere Natuurlijke Kalk NHL van de BIO lijn van Kerakoll een verwijderingssnelheid van het overtollige vocht van ongeveer 280% meer dan cement garandeert.

BELANGRIJKSTE VERVUILENDE STOFFEN IN DE BINNENLUCHT TOLUEEN (C7H8)

LIMONEEN (C10H16)

KOOLDIOXIDE (CO2)

Tolueen wordt voornamelijk als reactief middel en oplosmiddel gebruikt. Het wordt toegepast om hars, vet, olie, verf, lijm, kleurstoffen en veel andere mengsels op te lossen. Ondanks de schadelijkheid ervan wordt het soms ook in huis gebruikt als reinigingsmiddel in producten voor het huis. Tolueen is ook in grote mate aanwezig in sigarettenrook. Geclassificeerd als teratogeen en bron van ernstige schade voor de gezondheid in geval van langdurige blootstelling, tast tolueen de zenuwen, de nieren en waarschijnlijk ook de lever aan. Inademing van de dampen ervan veroorzaakt verschijnselen van moeheid, misselijkheid, verwarring, storingen in de coördinatie van de bewegingen en kan het leiden tot verlies van het bewustzijn.

Het is een vloeistof die naar citroen of sinaasappel ruikt, die veel voorkomt in de natuur in veel essentiële oliën, maar het gebeurt vaker dat het door middel van chemische syntheseprocessen vervaardigd wordt. Limoneen wordt veel toegepast als geurmiddel in de farmaceutische en chemische industrie (schoonmaakproducten, geurproducten enz.). Het heeft ook uitstekende oploseigenschappen en wordt voor deze doeleinden in de rubber- en verfindustrie gebruikt. Geclassificeerd als irriterend en gevaarlijk voor het milieu, is limoneen vervuilend met een lage giftigheidsgraad maar wordt veel gebruikt in woningen.

Kooldioxide is een kleurloos en reukloos gas dat veel voorkomt in de natuur en dat wordt beschouwd als één van de belangrijkste broeikasgassen die er in de aardatmosfeer zijn. In gebouwen kan de CO2 concentratie ook hoge niveaus bereiken aangezien het door alle verbrandingsprocessen ontwikkeld wordt (fornuizen, boilers, verwarmingsbranders enz.) en in volle ruimten door de menselijke adem en sigarettenrook. Kooldioxide is op zich niet giftig of gevaarlijk maar als het in grote hoeveelheden en lange tijd achter elkaar ingeademd wordt kan onwel worden, afmatting en hoofdpijn tot gevolg hebben.

BIO Lijn - Natuurlijke Luchtdoorlatende Materialen De zuivere natuurlijke kalk NHL van Kerakoll: Uit steen ontstaat nieuwe steen Uit het bakken van natuurlijke mergel wordt de beste kalk gewonnen die na een langzaam natuurlijk proces in nieuwe bijzonder luchtdoorlatende steen verandert, op de muren in uw huis. De zuivere natuurlijke hydraulische kalk NHL van de BIO lijn wordt volgens traditie verkregen door het bakken in verticale ovens, op een lagere temperatuur dan 1000 °C, van mergelige kalksteen gewonnen uit natuurlijke banken die aan de oppervlakte komen.

ra

wa ter

en en al g M en M en

Gebluste kalk Ca(OH)2 Hydraulische fractie

ie

Het natuurlijke cyclus van kalk

Bio Lijn

n ffe atu n ur-

kb

p nd

n tat de a ar n H rbo a C

K Levende kalk CaO Hydraulische fractie

n

es

c ro

al

De mt de ra uu m

Ba kk

Mergelige steen gewonnen uit natuurlijke banken

°C 50 p9 o en

n se en us jp Bl Ri en

De zuivere natuurlijke hydraulische kalk NHL beschermt tegen schimmel en bacteriën en creëert een gezonde en comfortabele omgeving: de muur blijft droog en warm en zorgt er samen met de ontsmettende werking die kalk heeft dankzij het hoge basische pH, voor dat bacteriën en schimmel geen kans hebben om aan de muur te blijven hechten en voort te woekeren wat schadelijk is voor het gezonde leefklimaat in de ruimte.

CARBONATATIECYCLUS VAN NATUURLIJKE KALK NHL

a gv gin voe Toe

De zuivere natuurlijke hydraulische kalk NHL van de BIO lijn is van superieure kwaliteit omdat het op lage temperatuur gebakken wordt en tijdens de blusfase minder water vereist zodat de hydraulische eigenschappen van de hydraulisch actieve mengsels onveranderd blijven. Na het bakken volgt een lange blus- en rijpingsperiode die nuttig is om het mengsel stabiel te maken voordat er overgaan wordt tot de maalfase.

Zuivere Natuurlijke Hydraulische Kalk Gecertificeerd NHL 3.5

en

Het kalkbrandproces, dat plaatsvindt zonder de toevoeging van klei of andere herstellende grondstoffen, heeft veel invloed op de fysieke en mechanische eigenschappen van de natuurlijke kalk die eruit voorkomt. Bij zuivere mergelige kalksteensoorten die op gemiddelde temperaturen gebakken worden, worden de oorspronkelijke kleihoudende bestanddelen (voornamelijk SiO2, AI2O3) tijdens het bakken allemaal veranderd in calciumsilicaten en -aluminaten met een lage reactiviteit en vormen zij op die manier mengsels met hydraulische eigenschappen waardoor de kalk met water hard kan worden. De overgebleven vrije kalk wordt langzamer hard met het CO2 in de lucht, waardoor het de fysieke en chemische eigenschappen van de mortel na verloop van tijd verbetert.

an g v sto gin erte e vo n Toe lijke i

De zuivere natuurlijke kalk NHL van Kerakoll is het beste natuurlijke bacterie- en schimmelwerende middel De Biocalce producten, die getest zijn door de meest vooraanstaande Europese instituten, vermijden op natuurlijke wijze het voortplanten van micro-organismen om een gezonde leefomgeving te garanderen.

TEST REPORTS

te f ro m B a c

tta

STED

TEST REPORTS

gi

ck

TE

ria

ta

STED

A

Volgens het protocol gevolgd door CSTB worden de pleisters, de voorstrijkmiddelen en gekleurde afwerkingen met kalk en silicaten van de BIO lijn van Kerakoll als volgt geclassificeerd:

TE

At

Het onderzoek met als doel de natuurlijke bacteriewerende werking van de zuivere natuurlijke hydraulische kalk NHL te testen en te garanderen is gedaan door de laboratoria van Kerakoll in samenwerking met het Franse instituut CSTB (Centre Scientifique et Technique du Bâtiment), Laboratorium van Microbiologie van de Afdeling Energie-Gezondheid-Milieu - Divisie Gezondheid, gevestigd in Marne-la-Vallée, Parijs. De micro-organismen die voor de tests gebruikt zijn, de meest veelzeggende in het spectrum van die die in de omgeving aanwezig zijn en die schadelijk zijn voor de gezondheid, zijn afkomstig van een keten bacteriën van de kweek van het Instituut Pasteur in Parijs (één van de meest belangrijke particuliere stichtingen ter wereld voor onderzoek, preventie en behandeling van ziekten) en de verzameling schimmels van het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie-Mycologie in Brussel (IHEM, dat 20.000 soorten schimmels en gisten heeft, één van de belangrijkste verzamelingen in Europa).

c k f r o m Fu n

DE MEEST VOORKOMENDE BIOLOGISCHE ALLERGENEN BINNENSHUIS 1 - Schimmels en algen: woekeren voort in erg vochtige ruimten en hebben licht nodig om zich voort te planten. Zij slaan neer en verminderen de werking van de pleister drastisch die, doordat het door deze micro-organismen ondoorlatend wordt, niet meer ademt. Zij nestelen zich en vormen lelijke groene en rode plekken op de muur.

2 - Huismijt: woekert voort op stoffige plaatsen en in een warm/vochtig klimaat (temperatuur van 25 °C, vochtigheidsgraad van 75%). Aan stofmijt wordt het overgrote deel van de allergieën in Europa toegeschreven.

B+ bacteriewerend Testrapport N. ESE Santé 2009 102/103/104/105/106/107 F+ schimmelwerend Testrapport N. ESE Santé 2009 112/113/135/136/137/138 De tests tonen aan hoe de zuivere natuurlijke hydraulische kalk NHL van Kerakoll buitengewone natuurlijke bacteriewerende en schimmelwerende eigenschappen heeft zonder toevoeging van gevaarlijke chemische antimicrobe of biocide additieven die in sommige chemische producten voor de bouw gebruikt worden. Het onderzoek heeft op onmiskenbare wijze bevestigd dat de met de Biocalce materialen bepleisterde en gedecoreerde ruimten een heilzame en weldadige werking tegen de voortplanting van bacteriën en schimmels garanderen, wat de gezondheid en het welzijn van personen, die ervoor kiezen om in een GreenBuilding gebouw te wonen, ten goede komt.

3 - Bacteriën: deze vermenigvuldigen zich overal en op een ongelofelijk snelle manier. In een zeer kort tijdsbestek ontstaan er onaangename geuren. Zij tasten aan en werken in op de hygiëne, gezondheid en esthetische waarde van de muur (de afwerking/verf verkleurt).

4 - Schimmels: woekeren voort in vochtige ruimten en bij gebrek aan ventilatie. Zij beschadigen de polymeren op duurzame wijze omdat zij vlekken vormen en het materiaal vernielen. Zij voeden zich in de omgeving waar zij zich hechten en tasten de mechanische en esthetische eigenschappen van de oppervlakken aan.

BIO Lijn - Natuurlijke Luchtdoorlatende Materialen Uit de natuur alleen de beste elementen De Biocalce producten zijn samengesteld, waarbij uitsluitend elementen van rigoureuze natuurlijke oorsprong gebruikt zijn om de best mogelijke kwaliteit te garanderen. De elementen die in de producten van de BIO lijn toegepast zijn, zijn gegarandeerd door hun rigoureuze natuurlijke oorsprong en hun herkomst. Zij garanderen uitstekende prestaties voor

wat betreft porositeit, luchtdoorlaatbaarheid, hygiëne en welzijn voor degene die ervoor kiest om een GreenBuilding gebouw te ontwerpen, te bouwen en erin te wonen.

Gecertificeerd Natuurlijk Extrafijn Puzzolaan: natuurlijk puzzolaan van vulkanische oorsprong afkomstig uit het gebied van de Flegreïsche Velden verleent een superieure mechanische en chemische weerstand.

Opus signinum (fijngestampte stukjes baksteen): verkregen door het malen van stenen gemaakt van silteuze klei en natuurlijke aarde, wordt gebruikt als inerte toeslagstof om de natuurlijke porositeit te verhogen.

Zuivere luchtkalk: luchtkalk geproduceerd door middel van bakken van zuivere kalkrots. De lange rijping verleent een grotere smeuïgheid aan het mengsel wat bevorderlijk is voor de homogeniteit en het opbrenggemak van de decoratieve afwerking.

Plantaardig natriumoleaat: gewonnen uit de productie van olijfolie, vermindert de waterabsorptie.

Siliciumzand: gewonnen uit riviergroeven, gewassen en gezeefd zodat het vrij is van klei en slib.

Dolomietenkalksteen: granulaten in verschillende grootten en volledig ontstoft, gebruikt om de hoogste kwaliteit en de beste esthetische afwerking te garanderen.

Zuiver Carraramarmer: verkregen door verbrijzelen en daarna zeven door middel van ventilatie wordt een perfecte granulometrische curve aan de fijnste materialen verzekerd.

Kurkschilfers: gewonnen uit de bewerking van kurk, deze verhogen de warmte-isolatie, de verwerkbaarheid en de lichtheid van warmte-isolatiematerialen.

Zuivere witte puimsteen: gewonnen uit groeven van vulkanische neerslag, gezeefd en geventileerd, verbetert de warmte-isolatie en de weerstand van de materialen.

Gemicroniseerde natuurlijke caseïne: gewonnen uit de zuivelbereiding, regelt de vloeibaarheid van het mengsel en verbetert de hechtkracht.

Natuurlijke cellulosevezels: gewonnen uit de bewerking van hout, verhogen de thixotropie en verminderen de plastische krimp van de materialen.

Plantaardige hars van dennebomen: afgeleid uit distillatie, kristallisatie en raffinering van harsen van coniferen, verhoogt het hechteffect van de materialen.

Denneolie: plantaardig extract afgeleid uit bomen, verleent een grotere verwerkbaarheid aan de materialen.

Kaliumsilicaat: kaliumsilicaat of waterglas wordt vervaardigd door middel van samensmelting van silicameel en verleent weerstand en luchtdoorlaatbaarheid aan gekleurde afwerkingsmaterialen.

Natriumsilicaat: in water oplosbaar zout afgeleid uit de bewerking van natriumcarbonaat en silicameel. Gebruikt in vloeibare oplossing reageert het op de kalk en vormt het onoplosbare consoliderende kristallen.

Natuurlijke aarde en mineralen: gewonnen uit natuurlijke dagzomen of uit de verwerking van plantaardige stoffen, garanderen decoraties met een grote esthetische waarde.

De BIO lijn van Kerakoll is gecertificeerd door de belangrijkste Europese instituten De Biocalce producten hebben de belangrijkste GreenBuilding certificeringen en kwaliteitsbewijzen verworven.

EN 459-1 NATUURLIJKE HYDRAULISCHE KALK

GEZONDHEID

NATUURLIJK BACTERIEWEREND MIDDEL

GEZONDHEID

EC1 GEV

INDOOR AIR QUALITY

GEZONDHEID

CCA BEST

ECOCOMPATIBELE KALK

Het is op natuurlijke wijze zuiver, gecertificeerd NHL 3.5 (Natural Hydraulic Limes) volgens de nieuwe Europese Norm EN 459-1.

GEZONDHEID N

97 07 I1

U

RADONVRIJ

NATUURLIJK POZZOLAAN

Het is op natuurlijke wijze gezond, de enige die de microbacteriologische tests van het Instituut CSTB ondergaan heeft, die de natuurlijke bacteriewerende en natuurlijke schimmelwerende eigenschappen van de kalk NHL bevestigd hebben. Het is door het GEV Instituut gecertificeerd als EC 1, als product met een zeer lage emissie van vluchtige organische stoffen (VOC) en is vrij van schadelijke giftige stoffen voor mens en milieu. Het is op natuurlijke wijze ecocompatibel en heeft het belangrijkste bewijs van overeenstemming met de milieucompatibiliteitscriteria CCA van BEST te Milaan verworven.

RESTAURATIE

NATUURLIJKE GRONDPLEISTER

EN 998 NATUURLIJKE MORTELS EN PLEISTERS

Het is op natuurlijke wijze onschadelijk, de enige die het bewijs van uitstekend natuurlijk bouwmateriaal heeft verworven, omdat het kan bogen op een natuurlijk radioactiviteitsgehalte dat duidelijk lager is dan de door de Europese Commissie opgelegde grenzen. Het is op natuurlijke wijze sanerend, de enige die de prestigieuze erkenning van de certificering Sanierputzsysteme met uitsluitend natuurlijke grondstoffen van het WTA in München heeft gekregen.

Het is op natuurlijke wijze van hoogwaardige kwaliteit, de enige die de CE-certificering volgens de norm EN 998 verkregen heeft doordat er uitsluitend natuurlijke grondstoffen gebruikt zijn.

Italy KERAKOLL Spa Via dell’Artigianato, 9 41049 SASSUOLO MO, ITALIA Germany KERAKOLL GmbH Stockstädter Strasse 31 63762 GROSSOSTHEIM, DEUTSCHLAND United Kingdom KERAKOLL UK Ltd. Unit 4, The Croft, Buntsford Gate Business Park BROMSGROVE, WORCESTERSHIRE. B60 4JE, UNITED KINGDOM France KERAKOLL FRANCE Sarl 134 rue Legendre F 75017 PARIS, FRANCE Spain KERAKOLL IBÉRICA S.A. Ctra. Alcora km. 10,450 12006 CASTELLÓN, ESPAÑA Portugal KERAKOLL PORTUGAL S.A. Núcleo Empresarial da Venda do Pinheiro Quinta dos Estrangeiros, Bloco 2 - Fracção 96 e 97 2665-602 VENDA DO PINHEIRO MFR, PORTUGAL Poland KERAKOLL POLSKA Sp. z o.o. ul. Katowicka 128 95-030 RZGÓW, POLSKA Greece KERAKOLL HELLAS E.P.E. 1st km. Schimatari-Avlida Rd. Routhounia Area 32009 SCHIMATARI-VIOTIA, GREECE Croatia KERAKOLL HRVATSKA d.o.o. Strossmayerova 16 51000 RIJEKA, HRVATSKA Usa KERAKOLL U.S.A. 90 Park Avenue, 15th Floor NEW YORK NY 10016 - 1378 U.S.A. India KERAKOLL INDIA Pvt. Ltd. Kotia Nirman, 305-A Veera Desai Rd. Andheri (w) MUMBAI 400058, INDIA

Kerakoll is de “groene” firma die aan een betere wereld bouwt.

Member

GreenBuilding Rating 2010 is geschreven op basis van onze beste technische en toepassingskennis en is gepubliceerd door Kerakoll Spa als bijlage bij de Catalogus 2010. Alle rechten voorbehouden. © Kerakoll. Alle rechten op de inhoud van deze publicatie worden voorbehouden op grond van de geldende normgeving. De verveelvoudiging, publicatie en verspreiding, geheel of gedeeltelijk, van al het originele materiaal dat hierin vermeld is, is uitdrukkelijk verboden zonder schriftelijke toestemming. Deze informatie kan in de loop van de tijd aangevuld en/of gewijzigd worden door KERAKOLL Spa. Eventuele updates vindt u op de site www.kerakoll.com. KERAKOLL Spa is daarom alleen verantwoordelijk voor de geldigheid, actualiteit en update van de informatie als deze direct van de site is gehaald. Producten voor professioneel gebruik Voor informatie over de veiligheidsgegevens van de producten, zie de betreffende infobladen die voorhanden zijn en die op grond van de wettelijke voorschriften verstrekt worden samen met de gezondheidslabelling die op de verpakking aangebracht is.

MKT-TEC code 40/2010 - B

The GreenBuilding Rating

www.kerakoll.com KERAKOLL Spa - via dell’Artigianato, 9 - 41049 Sassuolo (MO) Italia Tel +39 0536 816 511 Fax +39 0536 816 581 e-mail: [email protected]

The GreenBuilding Rating CRITERIA EN MILIEUGEDRAG

Recommend Documents