THE CASE CONCERNING THE VILLAGE OF RAWAGEDE

.K .B

.

THE CASE CONCERNING THE VILLAGE OF RAWAGEDE

ya sa nK .U

Final Report

September 2007

Fahad Ahmed

ya

Authors:

Christelle van Rosmalen Revital Roz

Supervisors: Dr. J.K. Kleffner Mr. G.J.P. de Vries H.E. Veenstra-Kjos, J.D.

Amsterdam International Law Clinic


TABLE OF CONTENTS 1. INTRODUCTION................................................................................................................ 4 1.1. Factual Background...................................................................................................... 4 1.2. Comité Nederlandse Ereschulden................................................................................ 7 1.3. Research Questions and Synopsis................................................................................ 7 2. CLASSIFICATION OF THE CONFLICT ..................................................................... 10 2.1. International Armed Conflict .................................................................................... 10 2.1.1. August 17, 1945 as the Date of Indonesia’s Independence.................................... 10

.K .B

.

2.1.2. Indonesian Exercise of Self-Determination and (Re-) Occupation by Dutch Forces Following Japanese Occupation During World War II.................................................... 11 2.3. Internal Armed Conflict ............................................................................................. 14 2.4. Interim Conclusion...................................................................................................... 14

ya sa nK .U

3. THE POSSIBILITY OF A CRIMINAL CASE............................................................... 16 3.1. Prosecution in Dutch Courts on the Basis of International Criminal Law............ 16 3.1.1. Relevant International Crimes................................................................................ 16 3.1.1.1. War Crimes ..................................................................................................... 16 3.1.1.2. Crimes against Humanity................................................................................ 18 3.1.2. The Need for and Existence of Enabling Dutch Legislation.................................. 21 3.1.2.1 The Law on International Crimes (Wet internationale misdrijven)................. 21 3.1.2.2. The Wartime Offenses Act (Wet oorlogsstrafrecht) ........................................ 22 3.2. Prosecution on the Basis of the Dutch Military Penal Code (Wetboek van militair

ya

strafrecht)............................................................................................................................. 23 3.3. Possible Bars Against Prosecution............................................................................. 25 3.3.1. The 1949 Amnesty Ordinance................................................................................ 25 3.3.2. The Dutch Penal Code’s Statute of Limitations..................................................... 26 3.3.3. The Immunity of Dutch Governmental Officials................................................... 27 3.3.4. The Identity of the Soldiers and other Evidentiary Matters ................................... 29 3.4. Available Redress ........................................................................................................ 29 3.5. Interim Conclusion...................................................................................................... 29 4. THE POSSIBILITY OF A CIVIL CASE ........................................................................ 31 4.1. Applicable law ............................................................................................................. 31 4.2. The Tortious Conduct of the Dutch Soldiers/Government ..................................... 33

2


4.3. The Dutch Civil Code’s Statute of Limitations ........................................................ 36 4.4. The Availability of Redress ........................................................................................ 42 4.5. Natural Obligation and the Possibility of Ex Gratia Compensation....................... 43 4.6. Interim Conclusion...................................................................................................... 44 5. GENERAL CONCLUSIONS............................................................................................ 45 5.1. Classification of the Conflict ...................................................................................... 45 5.2. Criminal Case .............................................................................................................. 45 5.3. Civil Case ..................................................................................................................... 45 5.4. General Advice ............................................................................................................ 46

.K .B

.

6. ANNEX................................................................................................................................ 47 6.1. Nederlands-Indië: Toch geen bevrijders................................................................... 47 6.2. Dutch Military Penal Code (Wetboek van militair strafrecht).................................. 56 6.3. The Dutch Penal Code’s Statute of Limitations ....................................................... 79

ya sa nK .U

6.4. Dutch Conflict Law on Torts (Wet conflictenrecht onrechtmatige daad)................ 84

ya

6.5. Dutch Civil Code’s Statute of Limitation.................................................................. 87

3


1. INTRODUCTION This Report was commissioned to the Amsterdam International Law Clinic by Böhler Franken Koppe Wijngaarden advocaten (hereinafter “the Client”). Its purpose is to provide research on various legal issues relating to the case of the Committee Nederlandse Ereschulden (Komite Utang Kehormatan Belanda or the Committee of Dutch Honorary Debts) (hereinafter “Committee”).

.K .B

.

1.1. FACTUAL BACKGROUND The instant case concerns acts perpetrated by Dutch soldiers during the period of 1947 to 1950 in the village of Rawagede, in the western part of Java, Indonesia. On July 21 until August 5, 1947 and December 19, 1948 until January 5, 1949, respectively, the Dutch

ya sa nK .U

Government started two politionele actions.1 These actions were meant to restore peace and order in its (former) colony Indonesia after the Second World War.

The United Nations (hereinafter “UN”), and countries such as the United States, interfered in the conflict between the Indonesians and the Dutch.2 On August 1, 1947, the UN Security Council called for cease-fire in Indonesia.3 After the second politionele action, in December 1948, it sent UN observers.4 The call for cease-fire was reiterated later that month.5 In early 1949, the Security Council formed the UN Commission on Indonesia, which by June was

1

ya

preparing for a Round Table Conference.6 On November 27, 1949 The Hague Agreement was

See generally Wikipedia, Politionele acties, available at http://nl.wikipedia.org/wiki/Politionele_acties (last visited August 21, 2007); VPRO, Geschiedenis, De politionele acties: Brengers van recht en veiligheid, available at http://geschiedenis.vpro.nl/programmas/2899536/afleveringen/5837209/items/6046642/ (last visited April 12, 2007); Opentopia, Politionele acties, available at http://encycl.opentopia.com/term/Politionele_acties (last visited April 12, 2007). 2 See Sejarah Indonesia, An Online Timeline of Indonesian History, available at http://www.gimonca.com/sejarah/sejarah.shtml (last visited Sept. 14, 2007); Viktor Kaisiëpo & Dewan Adat Papua, The Case of West Papua Sovereignty, at 2, Background Paper prepared for an Expert Seminar on Treaties, Agreements and other Constructive Arrangements Between States and Indigenous Peoples, Dec. 15-17, 2003, HR/GENEVA/TSIP/SEM/2003/BP.16, available at http://www.ohchr.org/english/issues/indigenous/docs/treaties/bp16.doc (last visited June 6, 2007); Wikipedia, Indonesian National Revolution, available at http://en.wikipedia.org/wiki/Category:Indonesian_National_Revolution (last visited June 6, 2007) (containing a list of various UN Security Council resolutions pertaining to the conflict). 3 See id. 4 See id. 5 See id. 6 See id.

4


signed, in which the Netherlands ceded sovereignty of the Netherlands East Indies, apart from West Papua, to the Indonesian Republic.7

With respect to the particular acts on which this Report focuses, in three separate timeframes, within a span of four years, Dutch soldiers killed and executed 483 civilians, mostly men, in the village of Rawagede. The acts took place on December 9, 1947; October 4, 1948; and on July 3 and November 3, 1950.8 The Dutch soldiers came to the village to search for the Captain of the Indonesian guerrilla, Lukas Kustario.9 He was one of the leaders of the Indonesian struggle for independence. When the soldiers could not find Mr. Lukas, they took

.K .B

.

revenge. Witnesses give an account of how the entire male population of the village was taken to a river, asked to stand in a line, and then shot in the head. This systematic killing of the adult male population of Rawagede caused irreparable damage to the families of the victims

ya sa nK .U

and other people living in the village.

Joop Hueting was a veteran who fought on the Dutch side during the conflict between the Netherlands and Indonesia. In January 1969, he gave interviews on Dutch television, commenting on the conflict and the crimes committed by Dutch soldiers, including himself. He stated that the Dutch troops had been incredibly harsh in Indonesia: they executed the people from the kampongs,10 tortured civilians and prisoners of war, executed prisoners of war and looted everything. He was the first Dutch soldier to talk openly about the conflict as it had been a taboo for twenty years. Another Dutch veteran11 told a similar story. He reported

them.

ya

to have seen Dutch soldiers forcing Javanese farmers to dig their own graves before executing

These testimonies led to much debate in the Netherlands. The Dutch Cabinet De Jong ordered a governmental study to investigate what exactly happened; and whether war crimes were committed by the Dutch soldiers during the decolonization of Indonesia. The study culminated in the so-called Excessennota, presented to the Dutch Parliament on June 3,

7

See id. See Commitee Nederlandse Ereschulden, De Excessen van Rawagede 1947-1950, available at http://www.kukb.nl/nl/info/artikel1.html (last visited August 21, 2007). 9 See id. 10 Rural (small) Indonesian village of community. 11 His name is not known. 8

5


1969.12 While the term “war crimes” was frequently used, also by Cabinet de Jong, to describe acts that took place during the politionele actions;13 the nota refers to the non-legal term “excesses” instead of “war crimes.” Several experts believe that the term “excesses” is a misnomer, and that the acts committed by the Dutch soldiers should be qualified as war crimes.14 The nota’s use of the term “excesses” may be explained on the basis of the fact that it was a very sensitive political issue. Arguably, the Government did not want to stir up issues that could endanger the relationship between Indonesia and the Netherlands. Moreover, the Government was afraid that a parliamentary inquiry would take place; allegedly the reason

.K .B

.

why the study was hastily completed. The State of Indonesia declared its independence from the Netherlands on August 17, 1945.15 The Netherlands officially recognized Indonesia’s independence on December 27, 1949.16 In 2005, Minister Bot of the Dutch Ministry of Foreign Affairs gave an apology for the actions

ya sa nK .U

of the Dutch soldiers during the decolonization period, and he accepted August 17, 1945 as the independence date of Indonesia.17 It appears that the Government of Indonesia views this statement as being made on behalf of the Dutch Government:

12

ya

De excessennota: Nota betreffende het archiefonderzoek naar de gegevens omtrent excessen in Indonesië begaan door Nederlandse militairen in de periode 1945-1950, 1995. See also WPRO, Geschiedenis, De excessennota: Enquete of archiefonderzoek?, available at http://geschiedenis.vpro.nl/programmas/2899536/afleveringen/5837209/items/6046680/ (last visited April 12, 2007). 13 STEF SCAGLIOLA, LAST VAN DE OORLOG 127 (2002). 14 Even as recently as the 1980s , when historian Lou de Jong wrote about this period in Dutch history using the words misdaaden and misdrijven (war crimes and wrong doings), there was such a public outcry that he was forced to replace them with the officially sanctioned term excessen (excesses). See Steve Gilliard, Colonial Warfare pt. 9, Nov. 29, 2004, available at http://stevegilliard.blogspot.com/2004/11/colonial-warfare-pt9_29.html (last visited Sept. 14, 2007); Dheera Suja, Holland’s Black Page, available at http://war_forgiveness.soundprint.org/HollandEssay.php (last visited Sept. 14, 2007). 15 See Wikipedia, Indonesian Declaration of Independence, available at http://en.wikipedia.org/wiki/Indonesian_Declaration_of_Independence (last visited April 12, 2007) (Indonesian and English). 16 Committee Nederlandse Ereschulden, KUKB Petitie, available at http://www.kukb.nl/ (last visited August 21, 2007) (English and Indonesian). 17 Dr. Bernard Bot, Minister of Foreign Affairs of the Kingdom of the Netherlands, Address on the 60th Anniversary of the Republic of Indonesia's Independence Declaration, Jakarta, August 16, 2005, para. 4, available at http://www.indonesia.nl/articles.php?rank=5&art_cat_id=10 (last visited April 12, 2007) (“Through my presence the Dutch government expresses its political and moral acceptance of the Proklamasi, the date the Republic of Indonesia declared independence.”). See also Committee Nederlandse Ereschulden, Beatrix wilde excuses aanbieden aan Indonesië, April 23, 2005, available at http://www.kukb.nl/nl/ (last visited June 6, 2007) (referring to the Volkskrant, it states that in 1995, the Dutch Queen Beatrix wanted offer her apologies to Indonesia for the mistakes the Dutch made during the politionele actions. This was prevented by Mr. Kok, Prime Minister at the time.).

6

Amsterdam International Law Clinic The Government of the Netherlands only formally recognized the independence of Indonesia of 17 August 1945 this year during the 60th anniversary of Indonesia when the Foreign Minister of the Netherlands, during his visit in Jakarta in August 2005, made that recognition and apologized for the atrocities conducted by the Dutch during the colonial era.18

1.2. COMITÉ NEDERLANDSE ERESCHULDEN The Comité Nederlandse Ereschulden was established on May 5, 2005 in Jakarta, Indonesia;

.

and it has a branch in the Netherlands. Its purpose is to look after the interests of Indonesian

.K .B

civilian victims that suffered by acts committed by Dutch soldiers during the Dutch presence, including the widows and other family members of those killed in the village of Rawagede.19

ya sa nK .U

The Committee has asked the Client to advice it with respect to the possibility of taking legal steps to further its interests. The Committee demands a general apology from the Dutch Government for and an acknowledgement of the crimes committed by the Dutch soldiers carrying out the policy of the Dutch Government.20 The Committee also seeks a de jure, rather than a political acknowledgment, by the Dutch Government of August 17, 1945 as the Indonesian date of independence. Depending on the outcome of the legal advice rendered by the Client, it may also consider other possible means of redress.

ya

1.3. RESEARCH QUESTIONS AND SYNOPSIS

In the research leading up to this Interim Report, we have concentrated on three major aspects of the case: First, there is classification of the conflict as an international or internal armed conflict. We examined international treaties applicable to the case, including the Geneva

18

Report submitted by Indonesia under Article 9 of the International Convention on the Elimination of all Forms of Racial Discrimination, Addendum, at para. 22, April 4, 2006, CERD/C/IDN/3, available at http://www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/0/ef657164ce5d172ac12571d3002fe35f/$FILE/G0641270.pdf (last visited June 6, 2007). 19 Committee Nederlandse Ereschulden, available at http://www.kukb.nl/nl/info/artikel1.html (last visited August 21, 2007). 20 Committee Nederlandse Ereschulden, available at http://www.kukb.nl/ (last visited August 21, 2007).

7


Conventions and the Hague Rules.21 This analysis had the specific purpose of attempting to classify the conflict at hand as either internal or international. To this end, we had to relate to the facts of the incident, and for that we watched DVDs of news programmes and documentaries, provided to us by members of the Committee.

Second, there is the criminal aspect (Section 2). This required an examination of the Dutch Penal Code (Wetboek van Strafrecht), the Law on International Crimes (Wet Internationale Misdrijven), the Wartime Offenses Act (Wet Oorlogsstrafrecht), and the Military Penal Code (Wetboek van Militair Strafrecht). We also analyzed the applicability of the Statute of

.K .B

.

Limitations under Dutch penal law, and the applicability of any amnesty. The Dutch Military Penal Code and the Dutch Penal Law’s Statute of Limitations are included in the Annex to this Report.

ya sa nK .U

Third, and finally, we examined the civil aspects of the case (Section 4). In particular, we analyzed conflict-of-laws issues and the Dutch Civil Code relating to tortious conduct and “natural obligations.”22 The Dutch Civil Code’s Statute of Limitation was also considered. The Dutch Conflict Law on Torts (Wet conflictenrecht onrechtmatige daad) and the Dutch Civil Code’s Statute of Limitation are included in the Annex to this Report.

The present research has been conducted with the help of various media, including material provided to us by the Client and the Committee during meetings and correspondence. Apart

ya

from the University of Amsterdam (Law) Library, including its West Law database, we also made general use of the Internet, such as the Google search engine.

It should be emphasized that the facts gathered concerning the acts committed by Dutch soldiers have not been tried in a court of law, and their accuracy can therefore only be assumed as true for the purposes of this Interim Report. It is noted that the issue is still

21

Convention (IV) respecting the Laws and Customs of War on land and its annex: Regulations concerning the Laws and Customs of War on Land, The Hague, Oct. 18, 1907, available at http://www.icrc.org/ihl.nsf/FULL/195 (last visited Sept. 14, 2007). 22 For these aspects, we partly relied on the following report: Amsterdam International Law Clinic, The Possibility of Litigation Against the Dutch Government for its Procurement of and its Failure to Regulate Illegally and Unsustainably Logged Timber (authors: Emily Den & Jeanet van der Woude; supervisors: Prof. Rosa Uylenburg, Prof. André Nollkaemper, Hege Elisabeth Veenstra-Kjos, J.D.) (the report is no longer confidential and a copy can be obtained from the Amsterdam International Law Clinic).

8


contentious in the media, as can be inferred from recent articles and reports.23 One of these

ya

ya sa nK .U

.K .B

.

articles is included in the Annex to this Report.

23

See Robert Stiphout, Nederlands-Indië, Toch geen bevrijders, ELSEVIER, July 14, 2007, available at http://www.elsevier.nl/magazine/artikel.asp?artnr=160537 (last visited Sept. 14, 2007) (included in the Annex to this Report); NOS Journaal, Indonesia, 60 jaar na de politionele acties, Aug. 13, 2007, available at http://www.nos.nl/nosjournaal/artikelen/2007/8/13/130807_serie_jeroen_deel1.html (last visited Sept. 14, 2007).

9


2. CLASSIFICATION OF THE CONFLICT In the following, we will discuss whether the relevant facts may be said to have taken place in an international or an international armed conflict; rather than in a situation of “internal tensions and disturbances” that falls short of the definition of an internal armed conflict, but involve the use of force and other repressive measures by a government to maintain or restore public order or public safety.24 Such characterization of the conflict is important, as it has a

.K .B

2.1. INTERNATIONAL ARMED CONFLICT

.

bearing on several aspects discussed in this Report.

The term “international armed conflict” refers to situations that involve two or more States engaged in armed conflict. The relevant issue therefore is whether Indonesia may be seen to

ya sa nK .U

have gained the status of an independent State at the time in question.

2.1.1. August 17, 1945 as the Date of Indonesia’s Independence The State of Indonesia declared its independence on August 17, 1945.25 In 2005, Minister Bot, seemingly on behalf of the Dutch Government, declared that he accepted August 17, 1945 as the Indonesian date of independence.26 To the extent to which August 17, 1945 should in fact be considered the date of independence, the acts perpetrated by the Dutch

ya

soldiers in Rawagede may be seen to have taken place during an inter-State war, i.e., between Indonesia and the Netherlands as two independent States.

An argument in favor of this conclusion relates to the legal effect of unilateral declarations. In the French Nuclear Test case, the International Court of Justice held that when it is the intention of a State acting in a manner “that it should become bound according to its terms, that intention confers on the declaration the character of a legal undertaking, the State being

24

See Protocol II to the Geneva Conventions, art. 1(2), available at http://www.icrc.org/ihl.nsf/FULL/475?OpenDocument (last visited Sept. 14, 2007) (including the following nonexhaustive list of examples of situations of tensions and internal disturbances “riots, isolated and sporadic acts of violence and other acts of a similar nature.”). 25 See Wikipedia, Indonesian Declaration of Independence, supra n. 15. 26 See supra, at Section 1.1.

10


thenceforth legally required to follow a course of conduct consistent with the declaration.”27 Thus, if it can be established that that Minister Bot intended to bind the Dutch Government by its statement, the conflict may be characterized as inter-State. In a similar vein, the estoppel argument might possibly be invoked. As Cheng explains: It is a principle of good faith that “a man shall not be allowed to blow hot and cold – to affirm at one time and deny at another [...]. Such a principle has its basis in common sense and common justice, and whether it is called ‘estoppel,’ or by any other name, it is one

.K .B

.

which courts of law have in modern times most usefully adopted.”28

2.1.2. Indonesian Exercise of Self-Determination and (Re-) Occupation by Dutch Forces Following Japanese Occupation During World War II

ya sa nK .U

Another argument that can be made in support of the classification of the conflict as international may be based on the principle of self-determination. This principle made its debut in international conventional law with the adoption of the United Nations Charter in 1945. It was embodied in Articles 1(2) and 55 of the UN Charter proclaiming that the purpose of the United Nations is to “[d]evelop friendly relations among nations based on respect for the principle of equal rights and self determination of peoples […]”29 It is believed by many

27

ya

Nuclear Test Case Australia v. France), Dec. 20, 1974, I.C.J. Reports 1974, p. 267. BEN CHENG, GENERAL PRINCIPLES OF LAW AS APPLIED BY INTERNATIONAL COURTS AND TRIBUNALS 141-142 (1953) (quoting England, Court of Exchequer: Cave v. Mills (1862) 7 Hurlstone & Norman, p. 913, at p. 927). See also Land, Island and Maritime Frontier Dispute (El Salvador/Honduras) Application to Intervene, Judgment of 13 September 1990, I.C.J. REPORTS 92, 118-119 (1990) (defining estoppel as “statement or representation made by one party to another and reliance upon it by that other party to his detriment or to the advantage of the party making it”); North Sea Continental Shelf Judgment, I.C.J. REPORTS 1969, p. 26, para. 30; Land, Island and Maritime Frontier Dispute (El Salvador/Honduras), Application to Intervene, Judgment, I.C.J. REPORTS 118, at para. 63 (1990); Land and Maritime Boundary between Cameroon and Nigeria Preliminary Objections, Judgment, I.C.J. Reports 275, 303-304 (1998); Aerial Incident of 10 August 1999 (Pakistan v. India) Jurisdiction of the Court, Judgment of 21 June 2000, p. 45, available at http://www.icjcij.org/docket/index.php?p1=3&p2=3&k=b5&case=119&code=pi&p3=4 (last visited Sept. 14, 2007). See also Moorgate Mercantile v. Twitchings [1976] 1 QB 225, CA at 241 (per Lord Denning MR) (defining estoppel as “a principle of justice and of equity. It comes to this: when a man, by his words or conduct, has led another to believe in a particular state of affairs, he will not be allowed to go back on it when it would be unjust or inequitable for him to do so”); 28 AM JUR 2d, Estoppel and Waiver, § 1 (“[s]peaking generally, estoppel is a bar which precludes a person from denying or asserting anything to the contrary of that which has, in contemplation of law, been established as the truth, either by the acts of judicial or legislative officers, or by his own deed, acts, or representations, either express or implied”). 29 Charter of the United Nations, June 26 ,1945, entered into force, October 24, 1945, 59 Stat. 1031, T.S No. 973, 3 Bevans 1153, also available at http://www.un.org/aboutun/charter/ (last visited Sept. 14, 2007). 28

11


that the principle of self-determination existed long before the inception of the United Nations and was merely codified in the UN Charter.30 The relevant sequence of events is as follows:31 In July 1945, the Japanese military met in Singapore with the freedom fighters from Indonesia. Plans were made to hand over Indonesia to Indonesian independence leaders. Subsequently, Japan lost the Second World War, and on August 15, 1945 surrendered to the Allied forces. The Japanese army and Navy were still in control of Indonesia. Japan agreed to return Indonesia to the Dutch. The Japanese surrendered on August 15, 1945 precipitated outright conflict between British, Dutch, Australian and

.K .B

.

American forces on one side and Indonesian forces on the other.32

On August 17, 1945, Sukarno read the brief, succinct and unilateral proklemasi: the declaration of independence. On August 18, PPKI33 moved to form an interim government

ya sa nK .U

with Sukarno as President and Halta as Vice President. A new Republic of Indonesia was established with eight provinces: Sumatra, Borneo, West Java (includes Rawagede), Central Java, east Java, Sulawesi, Maluku, and Sunda Kecil.34

The Dutch forces landed on Indonesia on August 23, 1945, six days after the establishment of the Republic of Indonesia and the declaration of independence. In the intense fighting that occurred in the next year, the Allied forces had still not regained control of the entire territory of Indonesia as Java and Sumatra were still in control of the Republicans. So in July 1946,

ya

when the Allied forces turned over control of Indonesia to the Dutch, Java and Sumatra were excluded. The Dutch recognised the Republic of Indonesia’s authority over Java, Sumatra and Madura, and hence worked on the Linggajati Agreement which sought to have an agreement to form a United States of Indonesia with the Dutch crown as its symbolic head. 35

30

See, e.g., Manfred Lachs, The Law in and of the United Nations, 1 IND. J. INT’L L. 429, 432 (1960-61); Edward A. Laing, The Norm of Self-Determination, 22 CAL.W.INT’L L.J.209 (1991-1992). 31 See generally Sejarah Indonesia, supra n. 2. 32 See id. 33 Panitia Persiapan Kemerdekaan Indonesia (PPKI) is the Indonesian word for “Committee for the Indonesian Independence. “It was founded on August 7, 1945. See Wikipedia, PKKI, available at http://en.wikipedia.org/wiki/PPKI (last visited Sept 14, 2007). 34 See Sejarah Indonesia, supra n. 2. 35 See id.

12


The facts stated above suggest that, by the time Dutch armed forces with the support of allied forces were able to reinstall themselves in Indonesia, the Indonesian people had exercised their right of self-determination. Consequently, the presence of Dutch soldiers may be seen as an attack and, to the extent that territory was subsequently placed under authority of the Dutch armed forces, occupation,36 by a hostile army in and against and independent State; triggering the law of international armed conflict. The intervention of the United Nations Security Council37 could be proffered as additional support for the international nature of the conflict. So could also the reference to “war crimes” and “normal war” in two Dutch Ordinances

.K .B

.

promulgated in 194638 and 1949.39

It should be mentioned that Article 1 of the Additional Protocol I to the Geneva Convention of 12 August 1949 relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts includes within the definition of armed conflicts those situations in which people fight against

ya sa nK .U

colonial domination and alien occupation in the exercise of their right to self-determination.40 Arguably, the conflict between the Dutch and Indonesians would fall within that definition. However, considering that this Protocol came into force in 1977, it is not applicable to the

ya

crimes committed in the instant case.

36

Cf. 1907 Hague Regulations on Land Warfare, supra n. 21, art. 42. See supra, at Section 1.2. 38 See Stukken betreffende het ontwerpen van een algemene maatregel van bestuur tot bekrachtiging van een door de luitenant-gouverneur-generaal van Nederlands-Indië vastgestelde ordonnantie, houdende wijziging van de Regeling van de Staat van Oorlog en van Beleg. Inventaris van de archieven van het Ministerie voor Algemeene Oorlogvoering van het Koninkrijk (AOK) en van Algemene Zaken (AZ), Kabinet van de MinisterPresident (KMP). See also SCAGLIOLA, supra n. 13, at 127. 39 Amnesty Ordinance of the Hoge Vertegenwoordiging van de Kroon, Nov. 3 1949, Ind. Stb. 1949, Number 326. See also SCAGLIOLA, supra n. 13, at 127-128. 40 Additional Protocol I to the Geneva Convention of 12 August 1949 relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts (adopted on June 8, 1977; entered into force Dec. 7, 1979), available at http://www.unhchr.ch/html/menu3/b/93.htm (last visited Sept. 14, 2007). 37

13


2.3. INTERNAL ARMED CONFLICT Assuming that the conflict was not international in nature, it may qualify as an internal armed conflict. The latter is defined as “protracted armed violence between governmental authorities and organized armed groups or between such groups within a State.”41

In the case at hand, the Indonesian freedom fighters were united under the leadership of Sukarno and formed an organized armed group for the common cause of fighting against the occupying forces. The violence between the Dutch forces and the Indonesian groups was

.

widespread. In both politionele actions, more than 100,000 Dutch troops were involved.42

.K .B

This number makes obvious the fact that the operations did not constitute limited police actions, but rather full-fledged military campaigns. Overall, the Dutch suffered approximately 5,000 fatalities; the death toll on the Indonesian side is estimated to be as high as 150,000.43

ya sa nK .U

Accordingly, the definition of an internal armed conflict is therefore met; that is, to the extent to which Indonesia was not an independent State at the time in question. Admittedly, the first treaty rule on non-international armed conflicts, Common Article 3 to the Four Geneva Conventions, was only adopted in 1949. It is therefore not applicable to the acts committed by the Dutch soldiers took place in 1947 and 1948 as a matter of treaty law. However, it is at least arguable that the substance of Common Article 3 was recognized to constitute customary international humanitarian law prior to the adoption of the Geneva Conventions in 1949.

ya

2.4. INTERIM CONCLUSION

The conflict in question can be classified as an international armed conflict or a non international armed conflict. As will be demonstrated below, a characterization of the conflict as international may be more favorable for the Committee. This outcome may be reached by relying on the statement of the Dutch Minister of Foreign Affairs, Bot, recognizing August 17, 45 as the date of independence. Another possibility would be to focus on the exercise of

41

Common Article 2 of the (Fourth) Geneva Convention relative to the Protection of Civilian Persons in Time of War, adopted August 12, 1949, entered into force Oct. 21, 1950, available at http://www.unhchr.ch/html/menu3/b/92.htm (last visited April 12, 2007). 42 See Wikipedia, Politionele acties, supra n. 1 (“Bij beide politionele acties waren telkens 100.000 man Nederlandse troepen betrokken (met inbegrip van het KNIL; Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger).”). 43 See id.

14


self-determination of the Indonesian people vis-à-vis the Dutch following the Japanese

ya

ya sa nK .U

.K .B

.

presence in World War II.

15


3. THE POSSIBILITY OF A CRIMINAL CASE This Section discusses the possibility of bringing a criminal case before a Dutch court for the crimes perpetrated by Dutch soldiers in Rawagede. First, we consider the possibility to prosecute on the basis of international criminal law. Second, we analyze the applicability of the Dutch Military Penal Code (Wetboek van militair strafrecht), subsequent to which we discuss the existence of any bars against successful prosecution, such as amnesties, the Dutch Penal Code’s Statute of Limitation, and rules of immunity. Evidentiary matters are also

.K .B

.

considered, as is available redress.

3.1. PROSECUTION IN DUTCH COURTS ON THE BASIS OF INTERNATIONAL CRIMINAL LAW

3.1.1.1. War Crimes

ya sa nK .U

3.1.1. Relevant International Crimes

To the extent to which the politionele actions took place in an international armed conflict, the acts perpetrated by the Dutch soldiers can be qualified as war crimes. This would be so, regardless of the qualification in the Excessennota of the conduct as “excesses.”44 War crimes are defined as serious violations of international humanitarian law.45 The Appeals Chamber of the International Criminal Tribunal of the Former Republic of Yugoslavia stated in the Tadic case that (i) war crimes must consist of a “serious infringement” of an international rule, that

ya

is to say that they “must constitute a breach of a rule protecting important values, and the breach must involve grave consequences for the victim”; (ii) the rule violated must either belong to the corpus of customary law or be part of an applicable treaty; and (iii) “the violation must entail, under customary or conventional law, the individual criminal responsibility of the person breaching the rule.”46

44

See supra, at Section 1.1. International humanitarian law consists of substantive rules of the Hague Regulations of 1899/1907, the Geneva Conventions of 1949 and its Additional Protocols of 1977, and customary international humanitarian law. 46 Tadic, (Appeals Chamber), Decision on the Defence Motion for Interlocutory Appeal on Jurisdiction, October 2, 1995, at para. 94, available at http://www.un.org/icty/tadic/appeal/decision-e/51002.htm (last visited Sept. 14, 2007). See also Prosecutor v. Stanislav Galic, Case No. IT-98-29-T, Trial Chamber I, Judgment and Opinion, Dec. 5, 2003, at paras. 9-10, available at http://www.un.org/icty/galic/trialc/judgement/gal-tj031205-1.htm (last visited Sept. 14, 2007). 45

16


For persons to be held criminally liable for a war crime, it is deemed favorably that under existing case law there have been instances of criminal punishment of such breaches, or there is a treaty or another international instrument or national legislation of the accused that attaches criminal liability to the breach of the rules at issue.47 However, most conventions and national legislation on war crimes have been promulgated after the crimes were committed in Rawagede.48 As these laws cannot be applied retroactively, they cannot be used to criminalize the conduct of the Dutch soldiers.

This nevertheless leaves the possibility of resorting to customary international law. One can

.K .B

.

speak of a rule of customary law if two elements are fulfilled. There has to be widespread evidence that States customarily prosecute such breaches as war crimes (practice), and that they do so because they believe themselves to be acting under a binding rule of international law (opinio juris).49 According to Cassese, in international humanitarian law the elements of

ya sa nK .U

custom play a different role than in public international law generally. The requirement of State practice is less stringent and may not need to apply to the formation of a principle or a rule based on the laws of humanity or the dictates of a public conscience.50 On the other hand, the requirement of opinio juris may take on special prominence. The requirement is of a higher rank and the expression of legal views of States may be held to be conducive to the formation of a principle or a customary rule.51

Be that as it may, there existed a customary international law during the politionele actions

ya

that entailed criminal responsibility for war crimes committed during an international armed conflict. This conclusion finds clear support in the jurisprudence of the Nuremberg Tribunal, established for the prosecution and punishment of major war criminals of the Second World War, mainly Nazi criminals. The Charter of the Nuremberg Tribunal52 set down the laws and procedures by which the trials of the Nuremberg Tribunal were to be conducted. During the Nuremberg trials, it was held that violations of the Hague Rules of 1907 entailed punishability

47

ANTONIO CASSESE, INTERNATIONAL CRIMINAL LAW 246 (2003). Most importantly, the Geneva Conventions and their Additional Protocols were promulgated in 1949 and 1977, respectively. 49 See CASSESE, supra n. 47, at 119. Cf. Statute of the International Court of Justice, art. 38(1), available at http://www.icj-cij.org/documents/index.php?p1=4&p2=2&p3=0 (last visited Sept. 14, 2007). 50 CASSESE, supra n. 47, at 122. 51 See id. 52 London Agreement on the Charter of the International Military Tribunal (1945), available at http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/imtchart.htm (last visited Sept. 14, 2007). 48

17


at the beginning of the Second World War. This indicates that some of the crimes committed during the politionele acties could be categorized as war crimes. Article 6, paragraph c of the Charter of the Nuremberg Tribunal defines war crimes as follows: namely, violations of the laws or customs of war. Such violations shall include, but not be limited to, murder, ill-treatment, or deportation to slave labor or for any other purpose of civilian population of or in occupied territory, murder or ill-treatment of

prisoners of war or persons on the seas, killing of

hostages, plunder of public or private property, wanton destruction of cities, towns, villages, or

.

devastation not justified by military necessity.

.K .B

By analogy, the acts committed by the Dutch soldiers in the village of Rawagede, if committed during an international armed conflict,53 could be considered serious violations of international humanitarian law that entail individual criminal responsibility and, therefore,

ya sa nK .U

constitute war crimes.

3.1.1.2. Crimes against Humanity

Arguably, the acts committed by the Dutch soldiers in the village of Rawagede rise to the level of crimes against humanity. Article 6, paragraph c of the Charter of the Nuremberg Tribunal includes crimes against humanity:

Crimes Against Humanity: namely, murder, extermination, enslavement, deportation, and

ya

other inhumane acts committed against any civilian population, before or during the war; or persecutions on political, racial or religious grounds in execution of or in connection with any crime within the jurisdiction of the Tribunal, whether or not in violation of the domestic law of the country where perpetrated.

The General Assembly of the United Nations unanimously adopted a Resolution affirming the principles of the Charter of the Nuremberg International Tribunal and its judgments.54 On February 13, 1946 it passed Resolution 3(1) recommending the extradition and punishment of persons accused of the crimes provided for in the Nuremberg Charter. This Resolutions shows

53

See generally supra, at Section 2.2. United Nations General Assembly Resolution), adopted at New York, December 11, 1945, U.N.G.A. Res. 95 (I), U.N.Doc.A/64/Add.1 (1946). 54

18


that the category of crimes against humanity was in the process of becoming part of customary international law.55

According to the definition adopted by the Nuremberg Tribunal, crimes against humanity can only be committed during an international armed conflict. However, the argument can be made that at the time in question, a rule of customary international law had developed according to which crimes against humanity may also be committed in situations that do not arise to the level of an international armed conflict. Crimes against humanity were defined more precisely in the aftermath of the Second World War, and the nexus requirement between

.K .B

.

crimes against humanity and war was gradually dropped.56 Thus, conduct arising to the level of crimes against humanity was loosely described by the Allied Control Council Law No.10, adopted on December 20, 1945.57 The Charter of the International Military Tribunal of the Far East,58 also known as the Tokyo Tribunal, gives a definition of the term “crimes against

ya sa nK .U

humanity;”59 as do the International Criminal Tribunal of Yugoslavia60 and Rwanda.61 In codifying customary international law on crimes against humanity, the Rome Statute of the 55

ya

See CASSESE, supra n. 47, at 72. See id., at 73. 52 On December 20, 1945 the Control Council Law No. 10 passed by the four victorious Powers. All four nations prosecuting the trials adopted the principles outlined in Law No. 10, or drew upon pre-existing principles of military justice in their own countries. The law was clearly rooted in the concept of international law as outlined by the Hague and Geneva Conventions. 58 The International Military Tribunal for the Far East was convened to try the leaders of the Empire of Japan for three types of crimes:”Class A” (crimes against peace), “Class B” (war crimes), and "Class C" (crimes against humanity), committed during World War II. The first refers to their joint conspiracy to start and wage the war, and the latter two refer to atrocities including the Nanking Massacre. See generally Wikipedia, Interational Military Tribunal for the Far East, available at http://en.wikipedia.org/wiki/International_Military_Tribunal_for_the_Far_East (last visited Sept. 14, 2007). 59 Article 5 (c) of the Charter of the International Military Tribunal of the Far East states: Crimes against Humanity: Namely, murder, extermination, enslavement, deportation, and other inhumane acts committed against any civilian population, before or during the war, or persecutions on political or racial grounds in execution of or in connection with any crime within the jurisdiction of the Tribunal, whether or not in violation of the domestic law of the country where perpetrated. Leaders, organizers, instigators and accomplices participating in the formulation or execution of a common plan or conspiracy to commit any of the foregoing crimes are responsible for all acts performed by any person in execution of such plan. 60 Article 5 of the Statute of the International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia states: “Crimes against humanity: The International Tribunal shall have the power to prosecute persons responsible for the following crimes when committed in armed conflict, whether international or internal in character, and directed against any civilian population: (a) murder; (b) extermination; (c) enslavement; (d) deportation; (e) imprisonment; (f) torture; (g) rape; (h) persecutions on political, racial and religious grounds; (i) other inhumane acts.” 61 Article 3 of the Statute of the International Criminal Tribunal for Rwanda states: “Crimes against Humanity; The International Tribunal for Rwanda shall have the power to prosecute persons responsible for the following crimes when committed as part of a widespread or systematic attack against any civilian population on national, political, ethnic, racial or religious grounds: a) Murder; (b) Extermination; (c) Enslavement; (d) Deportation; (e) Imprisonment; (f) Torture; (g) Rape; (h) Persecutions on political, racial and religious grounds; (i) Other inhumane acts.” 56

19


International Criminal Court62 abandoned the condition that there should be a connection between the crimes committed and war.

Crimes of humanity have not yet been embodied in a special convention that would clarify certain ambiguities relative to its earlier formulation in Article 6 (c) of the Charter of the Nuremberg Tribunal.63 Still, under general international law, crimes against humanity are now quite well defined; consisting of actions that share the following common features: (i) particularly odious offences in that they constitute a serious attack on human dignity or a grave humiliation or degradation of one or more human beings; (ii) not isolated or sporadic

.K .B

.

events but are part of either a governmental policy, or of a widespread and systematic practice of atrocities tolerated, condoned, or acquiesced in by a government or a de facto authority; (iii) prohibited and may consequently be punished regardless of whether they are perpetrated in time of war or peace; (iv) the victims of the crime may be civilians or, in the case of crimes

ya sa nK .U

committed during an armed conflict, persons who do not or no longer take part in armed hostilities, as well as, under customary law, enemy combatants.64 Seemingly, the conduct of the Dutch soldiers in Rawagede would fall under this definition.

In sum, to the extent to which the conflict is international in nature, it may be possible to argue that the Dutch soldiers committed crimes against humanity. If the conflict is noninternational in nature, the same conclusion requires one to establish that at the time in question, crimes against humanity did not necessitate a link with an international armed

ya

conflict.

62

Article 7 of the Rome Statute of the International Criminal Court states: “1. For the purpose of this Statute, ‘crime against humanity’ means any of the following acts when committed as part of a widespread or systematic attack directed against any civilian population, with knowledge of the attack: (a) Murder; (b) Extermination; (c) Enslavement; (d) Deportation or forcible transfer of population; (e) Imprisonment or other severe deprivation of physical liberty in violation of fundamental rules of international law; (f) Torture; (g) Rape, sexual slavery, enforced prostitution, forced pregnancy, enforced sterilization, or any other form of sexual violence of comparable gravity; (h) Persecution against any identifiable group or collectivity on political, racial, national, ethnic, cultural, religious, gender as defined in paragraph 3, or other grounds that are universally recognized as impermissible under international law, in connection with any act referred to in this paragraph or any crime within the jurisdiction of the Court; (i) Enforced disappearance of persons; (j) The crime of apartheid; (k)Other inhumane acts of a similar character intentionally causing great suffering, or serious injury to body or to mental or physical health.” 63 M. Cherif Bassiouni, Searching for Peace and Achieving Justice: The Need for Accountability, in: Reining in Impunity for International Crimes and Serious Violations of Fundamental Human Rights: Proceedings of the Siracusa Conference 17-21 September 1998, 14 NOUVELLES ETUDES PENALES 53 (1998). 64 See CASSESE, supra n. 47, at 250.

20


3.1.2. The Need for and Existence of Enabling Dutch Legislation In the case of Bouterse, the Dutch Supreme Court established that on the basis of the principle of legality, one cannot directly prosecute individuals on the basis of international law, at least as far as customary law criminalizations are concerned.65 Thus, even though the acts committed by the Dutch soldiers can be qualified as war crimes or crimes against humanity under customary international law, it would be impossible to rely on such criminalization

.

alone before a Dutch court. Rather, there must be enabling Dutch legislation.66

.K .B

3.1.2.1 The Law on International Crimes (Wet internationale misdrijven) The Dutch Law on International Crimes (2003)67 criminalizes crimes against humanity and

ya sa nK .U

violations of the Geneva Conventions,68 including their Common Article 3.69

In Article 4 of the Law on International Crimes, crimes against humanity can be sanctioned with lifelong imprisonment.70 In Article 571 and 672 of the Law on International Crimes, violations of the 1949 Geneva Conventions that are committed during an international or

65

ya

Supreme Court (Hoge Raad), Criminal Chamber, judgment of 18 September 2001, nr. 00749/01 (CW 2323). See generally, W. N. FERDINANDUSSE, DIRECT APPLICATION OF INTERNATIONAL CRIMINAL LAW IN NATIONAL COURTS (2006) (Ferdinandusse distinguishes between treaty and customary criminalizations, arguing that Dutch law allows for direct application of treaty criminalizations under certain circumstances. However, in the present case, the matter of treaty criminalizations is moot.) 67 Dutch Law on International Crimes (Wet internationale misdrijven) June 19, 2003, available at http://wetten.overheid.nl/ (last visited April 12, 2007). An English version is available at http://new.prio.no/upload/ficjc-document/seminar1/English-International%20Crimes%20Act.pdf (last visited April 12, 2007). 68 Geneva Conventions of 12 August 1949 relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts (hereinafter 1949 Geneva Conventions), available at http://www.redcross.lv/en/conventions.htm#geneva (last visited April 12, 2007). 69 Id., Common Article 3. 70 Dutch Law on International Crimes, supra n. 67, art. 4(1): “Als schuldig aan een misdrijf tegen de menselijkheid wordt gestraft met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste dertig jaren of een geldboete van de zesde categorie, hij die een van de volgende handelingen begaat, indien gepleegd als onderdeel van een wijdverbreide of stelselmatige aanval gericht tegen een burgerbevolking, met kennis van de aanval: a. opzettelijk doden […].” 71 Id., art. 5(1): “Hij die zich in geval van een internationaal gewapend conflict schuldig maakt aan een van de ernstige inbreuken op de Verdragen van Geneve, te weten de volgende feiten indien begaan tegen door genoemde verdragen beschermde personen: a. opzettelijk doden […].” 72 Id., art. 6: “Hij die zich in geval van een niet-internationaal gewapend conflict schuldig maakt aan schending van het gemeenschappelijk artikel 3 van de Verdragen van Geneve, te weten het begaan jegens personen die niet rechtstreeks aan de vijandelijkheden deelnemen, met inbegrip van personeel van strijdkrachten dat de wapens heeft neergelegd, of jegens personen die buiten gevecht zijn gesteld door ziekte, verwonding, gevangenschap of enig andere oorzaak van een van de volgende feiten: a. aanslagen op het leven of lichamelijke geweldpleging, in het bijzonder het doden op welke wijze dan ook, verminking, wrede behandeling of marteling.” 66

21


internal armed conflict are sanctioned. The deliberate killing of civilians is a crime that can be sanctioned with lifelong imprisonment.

Article 13 states that the Statute of Limitations does not apply to any of the crimes mentioned in the provisions of the Law on International Crimes.73 However, the acts committed by the Dutch soldiers took place in 1947, 1948 and 1950; long before the promulgation of the Law on June 19, 2003. This makes the Law on International Crimes inapplicable to the present

.K .B

.

case.

3.1.2.2. The Wartime Offenses Act (Wet oorlogsstrafrecht) The Wartime Offenses Act (1952)74 renders punishable crimes committed during times of

ya sa nK .U

war, including those committed by Dutch soldiers. The Act applies to crimes committed during times of an international war, an internal war; and some provisions75 also apply during armed conflicts that do not fall within the meaning of the term war, including operations to maintain international peace and security.76

In Article 5(2) of the Wartime Offenses Act, crimes committed that have death as a result can be sentenced with lifelong imprisonment.77 However, the Wartime Offenses Act does not apply, as it was enacted on July 10, 1952; that is, after the acts were committed in the village

ya

of Rawagede.

73

Id., art. 13. Dutch Wartime Offenses Act (Wet Oorlogsstrafrecht) July 10, 1952, available at http://wetten.overheid.nl/ (last visited April 12, 2007). 75 Id.,, arts. 4-7. 76 Id., art. 1: Paragraph 2: “In geval van een gewapend conflict, dat niet als oorlog kan worden aangemerkt en waarbij Nederland is betrokken hetzij ter individuale of collectieve zelfverdediging, hetzij tot herstel van de internationale orde en veiligheid, zijn de artikelen 4 tot en met 7 van overeenkomstige toepassing en kunnen Wij bij algemene maatregel van bestuur bepalen, dat de overage bepalingen van deze wet geheel of ten dele van toepassing zullen zijn. Paragraph 3: Onder oorlog owrdt begrepen burgeroorlog.” 77 Id., art. 5(2): “Levenslange gevangenisstraf, of tijdelijke van ten hoogste dertig jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt opgelegd, indien het feit zwaar lichamelijk letsel, de dood of de vermissing, waaruit redelijkerwijze de dood is af te lijden, ten gevolge heeft.” 74

22


3.2. PROSECUTION ON THE BASIS OF THE DUTCH MILITARY PENAL CODE (WETBOEK VAN MILITAIR STRAFRECHT) The Dutch Military Penal Code (Wetboek van militair strafrecht) was enacted on April 27, 1903. The Code is applicable to every Dutch soldier who commits a crime, on or outside the territory of the Netherlands.78 Therefore, the Military Penal Code applies to the case if Indonesia at the time could be considered Dutch territory, but also if Indonesia was an independent State at the time in question.79

.

The Military Penal Code is applicable during times of war.80 Article 71 of the Military Penal

.K .B

Code describes which situations can be considered to occur “during times of war:”

Zodra aan een gedeelte der krijgsmacht op de door Ons te bepalen wijze is bekendgemaakt, dat het door het militair gezag is aangewezen, hetzij ter deelneming aan een militaire

ya sa nK .U

expeditie, hetzij ter bestrijding ener vijandelijke macht, hetzij ter handhaving der onzijdigheid van de staat, hetzij tot enig optreden ofwel tot collectieve of tot individuele zelfverdediging, ofwel tot handhaving of herstel van de internationale orde en veiligheid, hetzij ter voldoening aan een vordering van het bevoegd gezag in geval van oproerige beweging, wordt ten aanzien van dat gedeelte, totdat die taak is geëindigd, tijd van oorlog aanwezig geacht, en worden, ten aanzien

van datzelfde gedeelte, de personen tegenover

wie het geweld der wapenen wordt of kan worden aangewend, gelijkgesteld met de vijand.

A strong argument can be made that the situation in Rawagede after the Second World War can be characterized as taking place “during times of war.” The text of Article 71 of the

ya

Military Penal Code describes the term “during times of war” quite broadly, covering the following situations: a military expedition; combating an enemy power; maintaining neutrality of the state; collective or individual self defense; maintaining or restoring international peace and security; or, satisfying a demand from the competent authority in case of an insurrection. The politionele actions of the Dutch Government is likely to fall under one of the situations described above, which renders applicable the Dutch Penal Code, considering Article 5 Military Penal Code: “De Nederlandse strafwet is toepasselijk op ieder die zich, in

78

Dutch Military Penal Code (Wetboek van Militair Strafrecht) April 27 1903, art. 4, available at http://wetten.overheid.nl/ (last visited April 12, 2007). 79 On the issue of whether the territory in question should be considered Dutch or Indonesian, see generally supra, Section 2. 80 Dutch Military Penal Code, supra n. 78, art. 5.

23


tijd van oorlog, buiten Nederland schuldig maakt aan een strafbaar feit, waarvan onder die omstandigheden de kennisneming behoort aan de gerechten bedoeld in de Wet militaire strafrechtspraak.”81 Article 4 of the Military Penal Code states that the law is applicable to Dutch soldiers.82 The soldiers in our case are Dutch soldiers. The fact that they later may have obtained the status of civilians after having retired from the armed forces is irrelevant; thus the Code is still applicable.

.K .B

.

The acts committed by the Dutch soldiers in the village of Rawagede must be criminalized by a provision of the Military Penal Code. Article 142 of the Military Penal Code states:

Met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van

ya sa nK .U

de vijfde categorie worden gestraft de militairen die in tijd van oorlog met vereende krachten geweld tegen een of meer personen plegen en bij het plegen van het feit misbruik maken of dreigen te maken van macht, gelegenheid of middel, hun als militair gegeven.

According to Article 142, crimes that have death as a result and are committed by soldiers with abuse or threats of abusing power, occasion or means, can be sentenced with lifelong imprisonment.83 Considering that the Dutch soldiers killed 483 civilians, it is reasonable to conclude that the acts committed by the Dutch soldiers in Rawagede in 1947/1948 and in 1950 fall within the meaning of Article 142 of the Military Penal Code. The soldiers were

ya

using the means and/or power and/or occasion given to them as soldier, to their advantage. They used the weapons given to them in their military function, and most likely used their power as soldiers during the situation in which the acts were committed.

81

Id. Id., art. 4. See also id., art. 60 (defining “soldier”). 83 Id., art. 142.

82

24


3.3. POSSIBLE BARS AGAINST PROSECUTION 3.3.1. The 1949 Amnesty Ordinance Even though the conduct of the Dutch soldiers can be characterized as criminal, prosecution may be prevented on the basis of the Amnesty Ordinance, issued on November 3, 1949 at the end of the conflict between Indonesia and the Netherlands.84 However, this Ordinance contains the following exception:

Van amnestie zijn uitgezonderd diegenen die;

.K .B

.

anders dan in verband van hetgeen noodzakelijk is in een eerlijke ofwel openlijke guerrillastrijd de dood of zwaar lichamelijk letsel van een ander hebben veroorzaakt, het goed van een ander hebben vernield dan wel een ander zijn persoonlijke vrijheid hebben ontnomen. […]

ya sa nK .U

This provision entails that Dutch soldiers who committed crimes not linked with necessity needed in an honest and open battle (military necessity) are not covered by the amnesty. The question thus arises whether the crimes committed in the village of Rawagede by the Dutch soldiers were necessary. According to the facts, as presented, the soldiers were looking for Lukas Kustario, the Captain of the Indonesian guerrilla; and when they could not find him in the village, they took revenge on the civilian population by executing 483 male civilians and burning down their houses. Such conduct cannot be considered as acts committed out of necessity. According to a famous definition in the 1863 Lieber Code, “Military necessity, […]

ya

consists in the necessity of those measures which are indispensable for securing the ends of the war, and which are lawful according to the modern law and usages of war.”85 Military necessity “admits of all direct destruction of life or limb of ‘armed’ enemies, and of other persons whose destruction is incidentally ' unavoidable ' in the armed contests of the war,”86 it does not allow for acts of revenge, be it in the form of collective punishment or any other form.87 In other words, even those documents of the laws and customs of war that long preceded the First and Second World War did not allow for the acts taken by the Dutch

84

Amnesty Ordinance 1949, supra n. 49. Lieber Code 1863, art. 14, available at http://www.icrc.org/ihl.nsf/FULL/110?OpenDocument (last visited Sept. 14, 2007). 86 Id., art. 15. 87 Cf. id., art. 16.

85

25


soldiers. Indeed, there was no military necessity to commit these acts and no military goal to be achieved. Therefore, the Dutch soldiers do not fall within the scope of the amnesty.

The Amnesty Ordinance includes another exception:

Van amnestie zijn uitgezonderd een aantal strafbare feiten welke geacht kunnen worden met de politieke strijd in geen enkel verband staan en, indien deze in een normale oorlog voorgevallen zouden zijn, aanleiding gegeven zouden hebben tot vervolging wegens het

.

plegen van oorlogsmisdrijven.88

.K .B

It states that amnesty does not apply to crimes committed without any connection to the political battle, if the crimes were committed in a normal war, they would have been considered war crimes. The difficulty is that there are no specific criteria of which crimes should fall under the term “committed in connection with the political battle.”89 One could

ya sa nK .U

argue that the acts committed by the Dutch soldiers in the village of Rawagede were not connected to the political conflict (and its military goal) between the Netherlands and Indonesia. Rather, the conduct was motivated by revenge, and not out of necessity. Thus, to the extent to which the conduct may be characterized as war crimes, no amnesty applies.

3.3.2. The Dutch Penal Code’s Statute of Limitations The Dutch Penal Code (Wetboek van Strafrecht) provides for a Statute of Limitations

ya

(prescription). According to its Article 70:

1. Het recht tot strafvordering vervalt door verjaring: 1° in twee jaren voor alle overtredingen; 2° in zes jaren voor de misdrijven waarop geldboete, hechtenis of gevangenisstraf van niet meer dan drie jaren is gesteld; 3° in twaalf jaren voor de misdrijven waarop tijdelijke gevangenisstraf van meer dan drie jaren is gesteld; 4° in twintig jaren voor de misdrijven waarop gevangenisstraf van meer dan tien jaren is gesteld.

88 89

SCAGLIOLA, supra n. 13, at 127-128. See id.

26

Amsterdam International Law Clinic 2. In afwijking van het eerste lid verjaart het recht tot strafvordering niet voor misdrijven waarop levenslange gevangenisstraf is gesteld.90

Article 70 states that the Statute of Limitations is applicable to crimes that have been committed before a certain period of time. The Statute of Limitations starts running a day after the crime has been committed.91 After this period of time, for minor crimes fewer years than for more severe crimes, the Statute of Limitations is applicable. If the Statute of Limitations is applicable, criminal proceedings cannot be initiated; they are time barred.

.

According to Article 70(2), the Statute of Limitations does not apply to crimes that are

.K .B

sanctioned with lifelong imprisonment. This means that if the acts committed by the Dutch soldiers in the village of Rawagede are sanctioned by lifelong imprisonment, the Statute of

ya sa nK .U

Limitations is not applicable.

It was concluded above,92 that the acts committed by the Dutch soldiers could be seen to be criminalized by Article 142 of the Military Penal Code. The Dutch Penal Code is applicable to the Military Penal Code according to the provisions of the latter.93 Therefore, Article 142 falls within the meaning of Article 70 (2) of the Dutch Penal Code. It may be concluded that the Statute of Limitation of Article 70 of the Dutch Penal Code does not apply to the case at hand, based on Article 70(2) of the Dutch Penal Code juncto Article 142 of the Military Penal

ya

Code. Accordingly, it could be possible to initiate criminal proceedings.

3.3.3. The Immunity of Dutch Governmental Officials As for the possibility to prosecute officials of the Dutch Government, the general rule is immunity. The immunity of government officials is an established rule of international law, supported by case law. In Article 16 of the Dutch Law on International Crimes perpetration of Heads of State, Heads of Government and Ministers of Foreign Affairs are excluded.94

90

Dutch Penal Code (Wetboek van Strafrecht), art. 70. Id., art. 71. 92 See supra, at Section 3.2. 93 Dutch Military Penal Code, supra n. 78, arts. 1-3. See also id., arts. 4-5 (on territorial scope). 94 Dutch Law on International Crimes, supra n. 67, art. 16: “Strafvervolging voor een der in deze wet omschreven misdrijven is uitgesloten ten aanzien van: a. buitenlandse staatshoofden, regeringsleiders, ministers van buitenlandse zaken, zolang zij als zodanig in functie zijn, alsmede andere personen voor zover hun 91

27


However, in 2005, the International Court of Justice stated in the Yerodia case95 that immunity does not mean impunity. Immunity may be inapplicable in cases of:

trial in the official’s own state; if the State they represent as official drops the immunity; if the official is no longer in function: for the acts committed before or after term of office or during term of office as a private person if the official is prosecuted by international courts such as the international

.K .B

.

criminal tribunals.96

In 2007, in the case of Dedovic et al v. Kok, the plaintiff, a Yugoslavian civilian, claimed compensation from the Dutch Government, based on humanitarian violations which occurred in Yugoslavia in 1999.97 The claim was directed against members of the Dutch Government

ya sa nK .U

at the time in question: Kok (former Prime Minister), van Aartsen (former Minister of Foreign Affairs) and de Grave (former Minister of Defense). The basis of the claim related to Dutch participation in NATO air raids conducted without the permission of the United Nations Security Council; and thereby, the plaintiff alleged, in violation of the United Nations Charter. During these air raids civilian objects were being attacked.

One of the issues before the Court relevant for the present report was whether the Dutch ministers could be held personally liable for war crimes. The Dutch Court rejected the

ya

personal liability of the ministers. This ruling consequently represents a hurdle with respect to the possibility of prosecuting individuals on the basis of them being members of the Dutch Government during the politionele actions.

immuniteit door het volkenrechtelijk gewoonterecht wordt erkend; b. personen die over immuniteit beschikken op grond van enig verdrag dat binnen het Koninkrijk voor Nederland geldt.” 95 Case concerning the arrest warrant of 11 April 2000 (Democratic Republic of the Congo v. Belgium) (Yerodia case), Judgment, Feb. 14, 2002, at para. 60, available at http://www.icj-cij.org/docket/files/121/8126.pdf (last visited Sept. 14, 2007). 96 Id., at para. 61. 97 Lura Dedovic e.a. tegen Wim Kok, Gerechtshof Amsterdam, Vierde Meervoudige Burgerlijke Kamer, 6 juli 2000, LJN: AO0070, 759.99 SKG, available at http://www.rechtspraak.nl (last visited Sept. 14, 2007).

28


3.3.4. The Identity of the Soldiers and other Evidentiary Matters A successful prosecution of the Dutch soldiers responsible for the atrocities taking place in Rawagede would require the identification of perpetrators and the gathering of sufficient evidence in order to establish that criminal conduct did in fact take place. In line with the general principle that everyone is innocent until proven guilty, Dutch criminal law provides that a crime must be proven beyond reasonable doubt (wettig and overtuigend): “Het bewijs dat de verdachte het telastegelegde feit heeft begaan, kan door den rechter slechts worden aangenomen, indien hij daarvan uit het onderzoek op de terechtzitting door den inhoud van

.K .B

.

wettige bewijsmiddelen de overtuiging heeft bekomen.”98

Hopefully, the wealth of documentation collected by the Committee may be of assistance in

ya sa nK .U

this regard.

3.4. AVAILABLE REDRESS

In criminal cases, a successful outcome will (solely) result in prosecution of perpetrators; victims of crimes cannot apply for and/or receive (non-monetary) compensation, such as an apology from the Dutch Government or an acknowledgement of August 17, 1945 as the independence date of Indonesia. Still, it may be that a Dutch court will find that it has to classify the situation at hand as either national or international before deciding on the

ya

applicable rules of law. To the extent to which the court would classify it as international in nature on the basis that Indonesia was an independent State as of August 17, 1945; such finding, although not a remedy as such, could at least be construed as an indirect victory.

3.5. INTERIM CONCLUSION Depending on the nature of conflict (international or internal), the acts committed by the Dutch soldiers in Rawagede may be characterized as war crimes and/or crimes against humanity. However, on the basis that Dutch law does not allow prosecution for violations of

98

Dutch Code of Criminal Procedure (Wetboek van Strafvordering), art. 338, available at http://wetten.nl (last visited Sept. 14, 2007).

29


international criminal law without an enabling act in the form of Dutch legislation, that leaves the possibility of relying on Article 142 of the Dutch Military Penal Code.

Arguments were presented in favor of the non-applicability of the Amnesty Ordinance of 1949. Moreover, since the Dutch Criminal Code’s Statute of Limitations includes an exception for crimes punishable by life-long imprisonment, it appears that prosecution may be possible on the basis of Article 142 of the Dutch Military Penal Code.

Rules of immunity seem likely to prevent any prosecution of individual members of the Dutch

incidents taking place in Rawagede.

.K .B

.

Government on the basis of them being members of the Dutch Government at the time of the

As for prosecution of the Dutch soldiers, a successful outcome depends on the gathering of

ya sa nK .U

sufficient evidence with respect to their identity and the elements of the crime at hand.

A criminal prosecution does not entail (non-) monetary compensation, but a finding by a Dutch court that the crimes committed in Rawagede took place during an international

ya

conflict could support the cause of the Committee in general.

30


4. THE POSSIBILITY OF A CIVIL CASE In this Section, we will first consider the substantive law that would apply to a civil case brought by, or on behalf of, the victims of the Rawagede killings before a Dutch court. Assuming that Dutch law would apply, we will examine the necessary elements of the claim of tort. Then follows an analysis of the Dutch Statute of Limitations, and the possibility to rely on the existence of a natural obligation on the part of the Dutch Government.

.K .B

.

4.1. APPLICABLE LAW Where a transnational tort claim is presented in a Dutch court, the court must first determine whether the applicable law is Dutch law or foreign law.99 According to Dutch Conflict Law on Torts (Wet conflictenrecht onrechtmatige daad), the standard rule is that the court will

ya sa nK .U

apply the law of the place where the wrong occurred or offence is committed (lex loci delicti commissi).100 The allegedly wrongful acts of the Dutch Government/Dutch soldiers occurred on Dutch territory, Indonesia being a part thereof; thus based on this Section of the Article, the loci delicti commissi is the Netherlands, which would consequently lead to the application of Dutch law.

However, it can also be argued that when the politionele actions occurred, in the years 1947, 1948 and 1950, Indonesia was an independent country as Sukarno had declared on August 17,

ya

1945;101 and that therefore Indonesian law would apply.

Article 3 of the Dutch Conflict Law on Torts mentions two important exceptions to this general rule of the application of the lex loci delicti commissi. The first is that the applicable law will be the law of the country in which the harmful effects of the tort occur (lex damni).102

99

Dutch Conflict Law on Torts, April 11 (2001) (Wet conflictenrecht onrechtmatige daad), available at http://wetten.overheid.nl/ (last visited Sept. 15, 2007). It is emphasized that this Section on the applicable law is a preliminary summary. It is therefore recommended that additional research be conducted on this issue. See also the Appendix to this Report, which sets out Dutch Conflict Law on Torts in full. 100 Id., art. 3(1) states (“Verbintenissen uit onrechtmatige daad worden beheerst door het recht van de Staat op welks grondgebied de daad plaatsvindt.”). 101 See supra, Section 2.1. 102 Dutch Conflict Law on Torts, supra n. 99, art. 3(2) (“In afwijking van het eerste lid wordt, wanneer een daad schadelijk inwerkt op een persoon, een goed of het natuurlijke milieu elders dan in de Staat op welks grondgebied die daad plaatsvindt, het recht toegepast van de Staat op welks grondgebied die inwerking geschiedt, tenzij de dader de inwerking aldaar redelijkerwijs niet heeft kunnen voorzien.”).

31


Depending on whether Rawagade is characterized as Dutch or Indonesian territory at the time in question, this would lead to the application of the law of the Netherlands or Indonesia, respectively, as these were the countries where the injuries have occurred.

This exception is set aside if the violator could not reasonably foresee that the harmful effects would occur in that country.103 In the present case, it would be difficult to argue that the harmful effects were not foreseeable; and this exception is therefore not applicable.

The second exception to the applicability of lex loci delicti is contained in Article 3(3), which

.K .B

.

states that: “If the violator and victim are domiciled or incorporated in the same country, the law of that country is applicable.”104 Thus, Dutch law could apply to the case if the victims are domiciled in the Netherlands. It appears that domicile is determined at the time when proceedings are initiated.105 This exception might possibly be invoked if the case is presented

ya sa nK .U

by the Dutch branch of the Committee; since in the Netherlands, public interest organizations have standing in cases where their statutory interests are affected.106 More research is suggested on this issue of standing (jurisdiction ratione personae).107

Article 6 of the Dutch Conflict Law on Torts provides a further exception to applicable law determined by Article 3(1): “(1) If the applicable law is determined by an agreement between the parties, this law of choice will be applied setting aside the applicable law determined by

ya

Articles 3 to 5. (2) The choice of law between the parties should be made explicitly or should

103

Id., art 3(2). Id., Article 3(3) states: Indien dader en benadeelde in dezelfde Staat hun gewone verblijfplaats onderscheidenlijk plaats van vestiging hebben, is in afwijking van het eerste en tweede lid het recht van die Staat van toepassing. An additional exception to the application of the lex loci deliciti is contained in Article 5 of the Dutch Conflict Law on Torts, which states: Indien een onrechtmatige daad nauw verbonden is met een tussen dader en benadeelde bestaande of gewezen rechtsverhouding, kan in afwijking van de artikelen 3 en 4 op de verbintenis uit onrechtmatige daad het recht worden toegepast dat die andere rechtsverhouding beheerst. 105 L STRIKWERDA, INLEIDING TOT HET NEDERLANDSE INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT 193 (Kluwer, Deventer 2005). See also HR 23 November 2001 NJ 2002, 281 (“De omstandigheid dat er nog andere, eventuele daders en/of benadeelden zijn die in een andere Staat hun gewone verblijfplaats hebben, staat aan de toepasselijkheid van de gevolgenuitzondering niet in de weg, wanneer deze procedure geen betrekking heeft op de aansprakelijkheid van deze daders of de aansprakelijkheid jegens deze benadeelden.”). 106 A Nollkaemper ‘International Environmental Law in the Courts of the Netherlands’ in M Anderson and P Galizzi (eds) International Environmental Law in National Courts (The British Institute of International and Comparative Law 2002) 183 (citing Hoge Raad, 27 June 1986, NJ 1987, 743). 107 See also infra, at Section 4.4. 104

32


otherwise be clearly evident.”108 This Article thus provides that the parties to the dispute relating to a tort may make an agreement on the applicable law.109 Based on this principle of party autonomy, the court will follow the explicit or implicit agreement of the parties.110 Accordingly, a Dutch court could apply Dutch law to the extent to which the parties agree.

While on the basis of the foregoing a Dutch court could hold that Indonesian law is applicable, it will – for the purposes of this report – be assumed that Dutch law applies. However, it is recommended that the domestic law of Indonesia be examined to determine

.K .B

.

whether that law would be more favorable to the Committee than Dutch law.111

It should finally be considered that as a member of the European Community (EC), a Dutch court will be bound to follow any EC regulation or convention on the applicable law. July 11, 2007, the European Community adopted a proposal for a Regulation on the Law Applicable

ya sa nK .U

to Non-contractual Obligations, also referred to as Rome II.112 It will be applicable in the courts of the Member States from the beginning of 2009.113 Until that time, the Dutch courts will determine the applicable law based on rules of national conflict law, which have been discussed in the present Section.

4.2. THE TORTIOUS CONDUCT OF THE DUTCH SOLDIERS/GOVERNMENT Possibly, the acts of the Dutch soldiers in Rawagede can be characterized as tortious conduct

ya

in the meaning of Article 6:162 of the Dutch Civil Code:

108

Dutch Conflict Law on Torts, supra n. 99, art. 6(1) (“Indien partijen het op de verbintenis uit onrechtmatige daad toepasselijke recht hebben gekozen, is in afwijking van de artikelen 3 tot en met 5 tussen hen dit recht van toepassing. 2. De rechtskeuze dient uitdrukkelijk te zijn gedaan of anderszins voldoende duidelijk te blijken.”). 109 Id. 110 STRIKWERDA, supra n. 195. 111 See WorldLII, Indonesia: Legislation, available at http://www.worldlii.org/catalog/224.html (last visited Sept. 14, 2007). The wesbsite contains a broad collection of Indonesian law. It is recommended that the client consult with experienced lawyers who are qualified in Indonesia law prior to making any decision pertaining to choice of law. 112 Regulation (EC) No 864/2007 of the European Parliament and of the Council of 11 July 2007 on the law applicable to non-contractual obligations (Rome II), available at http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/site/en/oj/2007/l_199/l_19920070731en00400049.pdf (last visited Sept. 14, 2007). 113 See id., at art. 32 (“This Regulation shall apply from 11 January 2008, except for Article 29, which shall apply from 11 July 2008).

33

Amsterdam International Law Clinic 1. Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge lijdt, te vergoeden. 2. Als onrechtmatige daad worden aangemerkt een inbreuk op een recht en een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt, een en ander behoudens de aanwezigheid van een rechtvaardigingsgrond. 3. Een onrechtmatige daad kan aan de dader worden toegerekend, indien zij te wijten is aan zijn schuld of aan een oorzaak welke krachtens de wet of de in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt.

.

According to this Article, a tort (onrechtmatige daad) is committed if (i) there is an

.K .B

infringement of a right, (ii) an act or omission violates a legal obligation, or (iii) the act is contrary to an unwritten rule of proper social conduct, unless there are grounds for justification.114 In this case, the conduct of the Dutch soldiers arguably fall within the context

ya sa nK .U

of at least one these three options and thus could be considered as tortuous conduct.

In a judgment of the Dutch Supreme Court it was held that a “breach of a statutory duty within the meaning of Dutch tort law [...] covers any breach of an Act of Parliament, or of a norm laid down in secondary legislation (either of a public or a private law nature), whether of Dutch or foreign origin.115 Apart from pointing out the significance of Dutch statutory law, this judgment holds that a tort may be construed on the basis of a breach of an obligation under the domestic law of another country.116 In the current case, the law of Indonesia could

ya

therefore seemingly be of relevance for determining a tort.

Tortious conduct generally stems from a violation of written statutory law, but it can also be established on the basis of unwritten law when the conduct opposes good morals and carefulness.117 As such, reference may be made to international and national soft law that may strengthen evidence of the existence of “an unwritten rule of proper social conduct” as well as an act that is “opposing good morals and carefulness.” While it is recommended that a tort expert be consulted on the content, meaning and sources of “unwritten rules of proper social 114

Dutch Civil Code 6 (Burgerlijk Wetboek Boek 6), art 162(2), available at http://wetten.nl (last visited Sept. 14, 2007) (“Als onrechtmatige daad worden aangemerkt een inbreuk op een recht en een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt, een en ander behoudens de aanwezigheid van een rechtvaardigingsgrond.”). 115 HR 24 Nov 1989, NJ 1992 404 (Interlas). 116 Id. 117 Lindenbaum v Cohen HR 31 Jan 1919, NJ 1919 161.

34


conduct” and “opposing good morals and carefulness,” relevant soft law may include codes of conduct that may have been issued to the Dutch soldiers before they embarked to or during their stay in Indonesia.

A tort can be attributed to an actor if it was owing to his or her fault or to a cause for which s/he is accountable by virtue of law or by the applicable opinion in social interaction.118 One who commits a tort, which can be attributed to him/her, is obliged to compensate for the damage the other party suffers as a result.119 Accordingly, a tort has to be committed against another, there has to be damage, there has to be a causal link between the act and the damage

.K .B

.

and the act has to be attributable to the author.

While these elements appear to be satisfied in the case at hand, brief mention may be had to the burden of proof. The main rule is that the party that invokes the legal consequences of the

ya sa nK .U

facts or rights stated by him/her has the burden of proving these facts or rights. A possible exemption to the main rule may be derived from the so-called fairness doctrine (billijkheidsleer), which takes the specific nuances of an individual case into consideration. The burden of proof may be shifted to the other party on the basis of considerations like: the attitude of parties during the process, if one version of the events is more likely than the other, and which party will be the least burdened by the burden of proof. It should be noted that it is rare that the burden of proof shifts on the basis of the fairness doctrine. 120

ya

Even when the judge has decided that the burden of proof rests with the plaintiff, there are exceptional situations in which the plaintiff does not have to prove the facts at the first instance.121 In some cases, “once the act and its unlawful character have been established, the defendant’s fault is so probable that the court will presume it until the defendant rebuts this presumption.”122 Further, the Supreme Court of the Netherlands decided in Dicky Trading II that a specific inversion-rule regarding the burden of proof and the causal link between act and damage, which used to apply only in situations of violating traffic and security norms, was extended to risk creating acts in general:

118

Dutch Civil Code 6, supra n. 114, art 162(3). Id., art 162(1). 120 P.A. STEIN & A.S. RUEB, BURGERLIJK PROCESRECHT 118 (15th ed Kluwer Deventer 2005). 121 Id., at 119. 122 J. CHORUS ET AL. (EDS), INTRODUCTION TO DUTCH LAW 135 (3rd ed Kluwer Deventer 1999).

119

35

Amsterdam International Law Clinic In case a tort or an act of non-performance creates a risk regarding the causation of damage and the damage then realizes, the causal link between the act and the created damage will be assumed as a fact, and it will be up to the defendant to state and prove that the damage would have occurred also without his/her conduct.123

The counter-proof of the defendant only has to make it plausible that the damage would have also occurred without his/her act. Like in the case of “the presumption of the defendant’s fault,” there is no real shift of the burden of proof. In order to establish liability, it is still necessary that the plaintiff proves the causal link between the tortious act or the omission and

.

the damage – one way or the other. The inversion-rule seems to apply mainly to situations in

.K .B

which a specific norm of due care has been violated and it is moreover plausible that the danger, for which the norm offers protection, has been realized.124

ya sa nK .U

Whether an appeal to the doctrine of fairness, the presumption of the defendant’s fault or the inversion rule in risk-creating situations will be beneficial and have any chance of success requires further research and will have to be determined by an expert in tort law. In any event, as with the possibility of a criminal case, the material collected by the Committee would be very useful in the event a case in tort would go forward.

4.3. THE DUTCH CIVIL CODE’S STATUTE OF LIMITATIONS The Dutch Civil Code includes a Statute of Limitations, according to which a claim is

ya

prescribed if brought later than a specified number of years. It is the prerogative of one of the parties to invoke the Statute of Limitation. Pursuant to Article 3:322 (1) of the Dutch Civil Code, the judge cannot apply it ex officio.125 This is relevant because if the other party does not invoke prescription, the civil case may go forward.

123

HR 26 Jan 1996, NJ 1996 607 (Dicky Trading II). STEIN & RUEB, supra n. 120, at 121-122. 125 Dutch Civil Code 6, supra n. 114, art. 3:322(1) (“ De rechter mag niet ambtshalve het middel van verjaring toepassenI”).

124

36


Article 3:306 of the Dutch Civil Code provides for an absolute limitation of 20 years, unless the law states differently.126 One such exception is contained in Article 3:310(1) of the Dutch Civil Code:

Een rechtsvordering tot vergoeding van schade of tot betaling van een bedongen boete verjaart door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag, volgende op die waarop de benadeelde zowel met de schade of de opeisbaarheid van de boete als met de daarvoor aansprakelijke persoon bekend is geworden, en in ieder geval door verloop van twintig jaren na de gebeurtenis waardoor de schade is veroorzaakt of de boete opeisbaar is

.K .B

.

geworden.

According to this Article, a claim in tort is prescribed if brought later than five years after the claimant became aware of the relevant damage and the identity of the wrongdoer. If the nature of the damage and/or the identity of the wrongdoer prove difficult to discern, the claim is

ya sa nK .U

nevertheless prescribed twenty years after the relevant facts took place.

One exception to the five-year-rule of prescription is contained in Article 3:310:4 of the Dutch Civil Code:

Indien de gebeurtenis waardoor de schade is veroorzaakt, een misdrijf oplevert als bedoeld in de artikelen 240b, 242 tot en met 250 en 273f van het Wetboek van Strafrecht en is gepleegd ten aanzien van een minderjarige, verjaart de rechtsvordering tot vergoeding van schade tegen de schuldige aan het misdrijf niet zolang het recht tot strafvordering niet door

ya

verjaring is vervallen.

This provision entails that a claim is not prescribed where victim of the tort was a minor at the time the relevant acts occurred; the acts would allow for criminal prosecution on the basis of Article 240b (involving child pornography), Articles 242-250 (characterized as misdrijven tegen de zeden), or Article 273f (concerning schending van geheimen) of the Dutch Criminal Code; and criminal prosecution is not prescribed. In order to invoke this provision, one of the victims in Rawagede would need to have been a minor at the time the crimes were committed. Even if it is possible to identify such victim(s), it does not appear from the facts that the

126

Dutch Civil Code 3 (Burgerlijk Wetboek 3), art. 306, available at http://wetten.nl (last visited Sept. 14, 2007) (“Indien de wet niet anders bepaalt, verjaart een rechtsvordering door verloop van twintig jaren.”).

37


soldiers were involved in any of the abovementioned criminal activity; and consequently, this exception does not apply.

It thus appears that any claim on the basis of tortious conduct by the Dutch soldiers in Rawaged is prescribed, consider that the conduct took place on December 9, 1947; October 4, 1948; and on July 3 and November 3, 1950;127 that is, more than 20 years ago.

The question arises, however, whether there should be an equitable tolling of the Statute of Limitation. In this context, and while the European Convention on Human Rights and

.K .B

.

Fundamental Freedoms only entered into force with respect to the Netherlands subsequent to the politionele actions, reference may be made to the recent case of Werner Hermann Thiermann and others v. Norway.128 This concerned the attempt a group of individuals to seek compensation before Norwegian courts and the European Court of Human Rights. However,

ya sa nK .U

the claims were time barred on the basis that the incidents occurred approximately forty to fifty years ago, and the European Court found the case inadmissible.

The facts of the case are as follows. During the period between 1940 and 1945, between 10,000 and 12,000 children were born in Norway from a Norwegian mother and a German father. They were referred to as “War Children.” The applicants in this case had one factor in common. All of them had a Norwegian mother and a German father and were born during the Second World War. A number of them were registered as Lebensborn (spring of life)

ya

children, conceived under a Nazi scheme of that name introduced by Heinrich Himmler in 1935, to produce children who were deemed racially and genetically pure.

The applicants alleged that a number of war children had been placed in psychiatric institutions without adequate prior expert assessment. Many had been subjected to discrimination, harassment, and ill treatment in children’s homes, educational establishments, adoptive and foster homes; and to derogatory social treatment in their close social environment. The applicants blamed the Government of Norway for this ill treatment and for

127

See supra, at Section 1.1. Werner Hermann Thiermann and others v. Norway, Application no. 18712/03, Decision on Admissibility, March 8, 2007, available at European Court of Human Rights, Hudoc Database, http://www.echr.coe.int/ECHR/EN/Header/Case-Law/HUDOC/HUDOC+database/ (last visited Sept. 14, 2007). 128

38


not taking proper steps to curb the ongoing unfair treatment towards the war children. The matter came up before the Oslo City Court and then the High Court of Norway. Both Courts ruled against the admissibility of the complaints as they were time barred according to Section 9 of the Norwegian Limitation Act of 18 May 1979. In finding the case inadmissible, the High Court referred to the jurisprudence of the European Court of Human Rights: It must further be regarded as reliable law that the provisions of the Convention are not an impediment to the individual countries’ operating with limitation periods also in areas that are embraced by the Convention’s rules. Such time-barring rules are deemed not to be in

.

conflict with Article 6 of the Convention, on the right to have one’s civil rights determined

.K .B

by a court, see the European Court of Human Rights' judgment in the case of Stubbings and Others v. the United Kingdom (judgment of 22 October 1996, Reports of Judgments and Decisions 1996-IV, § 50-53).129

ya sa nK .U

The applicants subsequently brought a case before the European Court of Human Rights, relying on Articles 3, 8 and 14 of the European Convention on Human Rights and Fundamental Freedoms. By majority, the Court found the application inadmissible, on the basis that there were no “special circumstances which absolve the applicants from their normal obligation to exhaust domestic remedies within the applicable statutory time-limits.” In so holding, it observed:

[T]he Court finds nothing to indicate that since the Convention entered into force in respect of Norway there has been an administrative practice vis-à-vis war children consisting of a

ya

repetition of acts incompatible with the Convention and an official tolerance by the authorities of the respondent State […], of such a nature as to make proceedings futile or ineffective and to render the exhaustion rule inapplicable […].130

Furthermore, stated the Court,

129 130

Id. Id.

39

Amsterdam International Law Clinic it has not been suggested that by the time the disputed 20-year time bar expired […] they were unaware of the instances of misplacement, ill-treatment, harassment and discrimination to which they had allegedly been subjected. Their various submissions to the effect that they were prevented from lodging judicial proceedings in time because it was impossible for them to obtain access to official records about them and other relevant evidence are unsubstantiated.131

Finally, and referring to the doctrine of margin of appreciation, the Court noted that the evidence adduced in the proceedings before the Oslo City Court was deemed incapable of founding any legal claim for the purposes of a judicial process. According to the City Court,

.K .B

.

and the High Court agreed, due to the long lapse of time, it was impossible to prove the alleged violations; no witnesses or documentary evidence could be adduced. Therefore the limitation of their claims did not just have a formal reason but also a substantive one.132

ya sa nK .U

While it prima facie may be concluded that it appears likely that any civil claim presented by the victims of Rawagede would be time barred, as the incidents in question occurred almost 60 years ago; the argument might possibly be raised that there should be a(n) (equitable) tolling of the Dutch Statute of Limitations.

First, in the Amnesty Ordinance referred to above,133 some crimes were excluded from prosecution because these crimes fall within the scope of a political conflict and therefore under amnesty.134 Conceivably, this might be construed as an obstacle also to start civil

ya

proceedings for the purpose of seeking compensation. Furthermore, and to quote the European Court of Human Rights in Werner Hermann Thiermann and others v. Norway, the Ordinance could be seen as an “official tolerance by the authorities […] of such a nature as to make proceedings futile or ineffective and to render the exhaustion rule inapplicable.” Arguably, this “tolerance” was compounded by the attitude of the Dutch Government surrounding the Excessennota.135

131

Id. Id. 133 See supra, at Section 3.3.1. 134 Amnesty Ordinance 1949, supra n. 49. 135 See supra, Section 1.1. 132

40


Second, it can be argued that the Amnesty Ordinance is contrary to the equity principle provided for in Article 6:2(2) of the Dutch Civil Code and therefore illegal. Article 6:2(2) states: “Een tussen hen krachtens wet, gewoonte of rechtshandeling geldende regel is niet van toepassing, voor zover dit in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn.” In other words, a valid law, custom or juridical act between the parties is not applicable when this would be within the given circumstances unacceptable according to the equity principle. On the basis of this provision, a Dutch court should arguably set aside the otherwise applicable Statute of Limitations, considering the atrocities that took place in the village of Rawagede; as any other outcome would be contrary

.K .B

.

to maatstaven van redelijkheid en billijkheid. Is should be noted, however, that the Dutch Supreme Court (Hoge Raad) is rather reluctant in applying Article 6:2(2) in the field of prescription of claims. 136

ya sa nK .U

In this context, it may also be noted that equity has been held and argued to be a general principle law recognized by civilized nations.137 General principles of law may involve principles specific to the international system or principles of domestic law common to most systems. Issues involving denial of justice tend to draw more heavily on domestic law principles.138 Denial of justice is one of the oldest bases of liability in international law,139 and has been applied by the International Court of Justice as a source of international law.140 Arguably, the principle of equity could halt the Statute of Limitations, for it otherwise would

ya

lead to the denial of justice for the victims.

Third, the Dutch Government may be seen to have a natural obligation vis-à-vis the victims. According to Article 6:3(2)(a) of the Dutch Civil Code, a natural obligation exists when a law or an act of law prevents the enforcement of an obligation.141 The Dutch Government arguably had an obligation to provide a remedy to victims of the crimes committed in 136

Cf. HR 28 april 2000, NJ 2000, 430 (Van Hese/De Schelde). See case law of the International Court of Justice: Barcelona Traction Case (Belgium v Spain) [1970] ICJ Rep 3, Norwegian Ship Owners’ Claims, Reports of International Arbitral Awards, 1922, 307. See also Justice Margaret White, Equity- A General Principle of Law Recognized by Civilized Nations?, available at http://www.law.qut.edu.au/about/ljj/editions/v4n1/pdf/White.pdf. (last visited May 15, 2007). 138 René Lettow Lerner, International Pressure to Harmonize: The U.S. Civil Justice System in an Era of Global Trade, B.Y.U. L. REV. 229 (2001). 139 See generally JAN PAULSSON, DENIAL OF JUSTICE IN INTERNATIONAL LAW (2005). 140 Statute of the International Court of Justice, supra n. 49, art. 38(2). 141 Dutch Civil Code 6, supra n. 114, art. 6:3(2)(a): “Een natuurlijke verbintenis bestaat: a/ Wanneer de wet of een rechtshandeling aan een verbintenis de afdwingbaarheid onthoudt […].” 137

41


Rawagede. As the Amnesty Ordinance arguably prevented the victims from enforcing this obligation, it could be reasoned that the Dutch Government has a natural obligation to decline to invoke the Statute of Limitation in case the victims decide to bring a civil claim. However, it should be emphasized that a natural obligation is non-enforceable, unless the parties agree.142 According to Article 6:3(1) of the Dutch Civil Code: “Een natuurlijke verbintenis is een rechtens niet afdwingbare verbintenis.”

A final possibility against applying the Dutch Statute of Limitation relates to issue whether it should be seen to be of a procedural or substantive nature. To the extent to which it is

.K .B

.

substantive in nature, a decision by a Dutch court that Indonesian law is applicable, could possibly render applicable Indonesian rules on prescription (which may be more favorable to the Committee). On the one hand, the placing of the Statute of Limitation under the heading “Rechtsvorderingen,” seems to argue in favor of the Statute being procedural in nature. On

ya sa nK .U

the other hand, it could be argued that the placing of the Dutch Statute of Limitation in the Dutch Civil Code rather than the Dutch Code on Civil Procedure weighs in favor of qualifying the Statute of Limitation as substantive. Further research on this issue is suggested.

4.4. THE AVAILABILITY OF REDRESS

Pursuant to Article 614 of the Dutch Code of Civil Procedure (Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering), non-monetary compensation can be given: “De schuldeiser kan in de

ya

schadestaat ook vereffening van de schade in andere vorm dan betaling van een geldsom vorderen.” A form of remedy could be an apology or the acknowledgement of August 17, 1945 as the date of independence of Indonesia.

However, insofar as the claim only aims at an apology and acknowledgment of the crimes committed, it is not certain that it will be admissible in the light of Article 3:303 of the Dutch

142

Id., art. 6:5(1): Een natuurlijke verbintenis wordt omgezet in een rechtens afdwingbare door een overeenkomst van de schuldenaar met de schuldeiser; id., at para. 2: Een door de schuldenaar tot de schuldeiser gericht aanbod tot een zodanige overeenkomst om niet, geldt als aanvaard, wanneer het aanbod ter kennis van de schuldeiser is gekomen en deze het niet onverwijld heeft afgewezen; id., at para. 3: Op de overeenkomst zijn de bepalingen betreffende schenkingen en giften niet van toepassing. See also Dutch Civil Code 6, Art 6: 217(1): Een overeenkomst komt tot stand door een aanbod en de aanvaarding daarvan; id., at para. 2: De artikelen 219225 zijn van toepassing, tenzij iets anders voortvloeit uit het aanbod, uit een andere rechtshandeling of uit een gewoonte.

42


Civil Code, stipulating that a claim may not be brought before court by a claimant who does not have enough interest in the admission of his/her claim. On this ground, a claim by the parents of a small child who had drowned in a swimming-pool of a declaration that the defendant was liable, was held inadmissible for lack of interest.143

4.5. NATURAL OBLIGATION AND THE POSSIBILITY OF EX GRATIA COMPENSATION

.

Apart from Article 6:162 of the Dutch Civil Code on torts, the Committee could possibly also

.K .B

invoke Article 6:3(2)(b) of the same Code, arguing that the Dutch Government has a natural obligation to provide a remedy to the victims of Rawagede. This remedy may include an apology and an official acceptance of August 17, 1945 as the Indonesian date of

ya sa nK .U

independence.

According to Article 6:3(2)(b), a natural obligation exists “wanneer iemand jegens een ander een dringende morele verplichting heeft van zodanige aard dat naleving daarvan, ofschoon rechtens niet afdwingbaar, naar maatschappelijke opvattingen als voldoening van een aan die ander toekomende prestatie moet worden aangemerkt.” This provision refers to the situation in which there is an urgent moral obligation, which should be considered to exist according to the applicable opinion in social interaction. In the case at hand, the natural obligation may consist of a recognition by the Dutch Government of the existence of its responsibility vis-à-

ya

vis the victims in Rawagede. It should be reiterated that this natural obligation cannot be enforced,144 unless the parties agree.145

The existence of a moral obligation could possibly support the argument that apart from an apology and recognition of the date of independence, the Dutch Government should give the

143

Cf. HR 9 October 1998, NJ 1998, 853 (Jeffrey). See Dutch Civil Code 6, supra n. 114, art. 6:3(1). 145 Id., art. 6:5(1): Een natuurlijke verbintenis wordt omgezet in een rechtens afdwingbare door een overeenkomst van de schuldenaar met de schuldeiser; id., at para. 2: Een door de schuldenaar tot de schuldeiser gericht aanbod tot een zodanige overeenkomst om niet, geldt als aanvaard, wanneer het aanbod ter kennis van de schuldeiser is gekomen en deze het niet onverwijld heeft afgewezen; id., at para. 3: Op de overeenkomst zijn de bepalingen betreffende schenkingen en giften niet van toepassing. See also id., art. 6: 217(1): Een overeenkomst komt tot stand door een aanbod en de aanvaarding daarvan; id., at para. 2: De artikelen 219-225 zijn van toepassing, tenzij iets anders voortvloeit uit het aanbod, uit een andere rechtshandeling of uit een gewoonte. 144

43


victims in Rawagede compensation ex gratia. If monetary compensation is deemed desirable by the Committee, this possibility may be strengthened by reference to earlier instances in which the Dutch Government has granted ex gratia compensation, such as is the case with respect to Dutch citizens who were held prisoner by Japan during the Second World War.146

4.6. INTERIM CONCLUSION Partly depending on whether Indonesia was an independent State at the relevant time, either

.K .B

engaged in tortious conduct in Rawagede.

.

Indonesian or Dutch law would apply. A strong argument can be made that the Dutch soldiers

The Dutch Civil Code’s Statute of Limitations represents a bar against the bringing of a claim

ya sa nK .U

for tort, considering that the acts took place 50-60 years ago. Possibly, the period provided in Statute may be tolled, based on equitable considerations and the existence of a “natural obligation” on the part of the Dutch Government. Moreover, there is a possibility that Indonesian rules on prescription are applicable, and these may prove more favorable to the Committee.

Another hurdle is presented by rules concerning the admissibility of a claim for an apology and recognition of August 17, 1945 as the Indonesian date of independence. Still, one could attempt to seek such remedy on the basis that the Dutch Government has a “natural

ya

obligation” in this regard. The Committee could also seek compensation ex gratia, relying on the precedent of Dutch citizens held prisoners by Japan during World War II.

146

The Norwegian Ministry of Justice and Police, Utenlandske ordninger, available at http://www.regjeringen.no/nb/dep/jd/dok/regpubl/stprp/20002001/Stprp-nr-67-2000-2001-/3/5.html?id=204577 (last visited Aug. 21, 2007).

44


5. GENERAL CONCLUSIONS Main findings of the research include the following:

5.1. CLASSIFICATION OF THE CONFLICT It may be possible to classify the conflict taking place at the time in question (1947-1950) as international in nature. To this end, one can rely on a statement by the Dutch Minister Bot to the effect that Indonesia became independent in August 17, 1945. One could also consider the

.

Indonesian resistance, subsequent to the withdrawal of the Japanese forces after World War

.K .B

II, as an exercise of self-determination, and the Dutch presence as an armed

5.2. CRIMINAL CASE

ya sa nK .U

attack/occupation.

A criminal case could be based on Article 142 of the Dutch Military Penal Code. Since this Article allows for a punishment of lifelong imprisonment, it would seemingly fall within the exception of Article 70(2) of the Dutch Penal Code’s Statute of Limitations.

The Amnesty Ordinance 1949 is arguably inapplicable to the case at hand since the acts committed by the Dutch soldiers in Rawagede were not connected to the political conflict (not

ya

necessary), and because they could be characterized as war crimes.

Rules of immunity may prevent the prosecution of individual members of the Dutch Government between 1947 and 1950.

5.3. CIVIL CASE In a civil proceeding, a Dutch court will apply Dutch or Indonesian law. This will depend on factors such as whether Indonesia was independent at the time in question.

Assuming that Dutch law applies, the Dutch Civil Code’s Statute of Limitations would seem to bar the bringing of a claim in tort, considering that the tortious conduct took place 50-60 45


years ago. Possibly, the prescription period may be tolled, based on equitable considerations and the existence of a “natural obligation” on the part of the Dutch Government.

A potential bar against a civil claim relates to rules of admissibility. One might, however, attempt to seek the remedy of an apology and a recognition of August 17, 1945 as the Indonesian date of independence on the basis that the Dutch Government as a “natural obligation” in this respect. If desirable, another possibility could be to seek compensation ex

5.4. GENERAL ADVICE

.K .B

.

gratia.

On the basis of the above reasoning, it may be possible to overcome the statutes of limitations

ya sa nK .U

so that criminal and/or civil proceedings could be initiated. Nevertheless, the outcome of these proceedings is uncertain and might not, even though they are “successful,” have the outcome the Committee seeks, i.e., recognition of August 17, 1945 as the de jure date of independence of Indonesia and a general apology from the Dutch Government. Still, the starting of a legal procedure could be used in a wider campaign supporting the broader cause of the Committee: general awareness and recognition of the atrocities that took place in the

ya

village of Rawagede.

46


6. ANNEX 6.1. NEDERLANDS-INDIË: TOCH GEEN BEVRIJDERS ELSEVIER.NL WEEKBLAD Nederlands-Indië: Toch geen bevrijders 14 juli 2007 Nederland herinnert zich politionele actie als zwarte bladzijde in de geschiedenis. Maar de

.K .B

.

soldaten zagen zichzelf als weldoeners

Door Robert Stiphout

Op 21 juli zestig jaar geleden begon het grootste militaire offensief van Nederland tot dan

ya sa nK .U

toe. Ruim honderdduizend militairen probeerden de opstandige kolonie Nederlands-Indië weer onder Nederlands gezag te brengen. Het was het begin van Nederlands laatste koloniale oorlog. 'De jongens van Spoor komen overal door.' Om 2 uur 's nachts worden de militairen gewekt. De meeste jongens hebben slecht geslapen door het lawaai en de spanning. Hun bepakking is zwaar: veel munitie, extra rantsoenen levensmiddelen, wapens en voor sommigen een radioset, een machinegeweer of een mortier. Met houtskool maken de soldaten gezichten en handen zwart. De witte Hollandse koppen zijn een makkelijk doelwit voor sluipschutters.

ya

Het is 21 juli 1947. Luitenant Boy Trip, de latere minister van Wetenschapsbeleid, zit in zijn kamer op paleis Buitenzorg, vlak bij Batavia, de hoofdstad van wat dan nog Nederlands-Indië heet. De 25-jarige officier beschrijft in zijn dagboek hoe soldaten zich opmaken voor het grootste militaire offensief uit de Nederlandse geschiedenis tot dan toe. Twee jaar eerder, op 17 augustus 1945, had de Indonesische nationalist Achmed Soekarno de onafhankelijke Republik Indonesia uitgeroepen. Nu proberen ruim 100.000 militairen de opstandige kolonie opnieuw onder Nederlands gezag te brengen. Het rooms-rode kabinet onder premier Louis Beel (1902-1977) moest haast wel ingrijpen. De onderhandelingen tussen de Republiek en Nederland waren op niets uitgelopen en Nederland was bijna bankroet. De kolonie, die vier eeuwen lang geld opleverde, kostte nu alleen nog maar geld. Miljoenen guldens per dag waren nodig om de immense troepenmacht

47

Amsterdam International Law Clinic in Indië op de been te houden, guldens die Nederland nodig had voor de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog. Ondanks internationale protesten, oorlogsmoeheid onder de eigen bevolking en grote verdeeldheid in de regering hakte het kabinet de knoop door. Tijdens een vergadering die tot in de vroege ochtend van 28 juni 1947 duurde, besloot het tot militair ingrijpen. Maar: er mocht niet worden gesproken van militair ingrijpen. Minister Eelco van Kleffens (1894-1983) drukte zijn collega's op het hart te spreken van het zachtaardiger klinkende police measures, oftewel politionele actie. Een eufemisme. In werkelijkheid was deze eerste van twee

.

politionele acties het begin van een koloniale oorlog – de laatste die Nederland zou voeren.

.K .B

Nu, precies zestig jaar later, vervaagt de herinnering aan de strijd in Nederlands-Indië. Er zijn steeds minder veteranen om de nagedachtenis in leven te houden. Bijna twee op de drie militairen die terugkwamen uit Indië is gestorven. Het beeld dat beklijft van de strijd is er een van een zwarte bladzijde uit de geschiedenis, van een agressie-oorlog vol oorlogsmisdaden

ya sa nK .U

(zie 'Het symbool van de excessen' op pagina 17).

De beleving van de militairen die aan de Eerste Politionele Actie deelnamen, was heel anders. Zij beschouwden zichzelf als bevrijders. Zij zouden Nederlands-Indië verlossen van het juk van Soekarno en consorten, zo schreven de militairen in dagboeken en brieven. Dat gold voor de inheemse en Nederlandse militairen van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) die hadden moeten toezien hoe 'hun' Indië door 'extremisten' werd ingepikt. En dat gold zeker voor de oorlogsvrijwilligers uit Nederland.

Die vrijwilligers hadden in 1944 en 1945 gezien hoe geallieerde bevrijders in Nederland als

ya

helden werden ontvangen en met die herinnering in het achterhoofd dienst genomen. Toen het eerste bataljon eind 1945 Batavia binnenreed, zwaaiden ze en strooiden met sigaretten. Net als de geallieerden dat in Nederland deden, maar met het verschil dat Indonesiërs niet op het gezwaai reageerden. Ook onder de dienstplichtigen die vanaf 1946 naar Indië voeren, bevonden zich jongens die zichzelf als bevrijder zagen. Al moet er onder hen ook een aantal zijn geweest dat twijfels had bij wat inmiddels een strijd was. De communisten voerden succesvol campagne tegen de uitzending van dienstplichtigen. Van de eerste lichting kwam bijna de helft niet opdagen. Bij het vertrek uit Rotterdam riepen havenarbeiders de eerste boot dienstplichtigen na: 'Ga je zo graag? Voor de olie- en suikerbelangen van de hoge pieten?'

48

Amsterdam International Law Clinic De Eerste Politionele Actie, of Agressi I zoals de Indonesiërs zeggen, was niet alleen om druk te zetten op de Republikeinse regering in Djokjakarta op Zuid-Java, maar moest ook de economie op gang helpen. De militairen dienden die gebieden op Java en Sumatra te veroveren 'waaruit economische voordelen kunnen worden behaald', schreef de generale staf in Indië. Op het verlanglijstje van het hoofdkwartier stonden energiecentrales, olievelden, thee- en koffieplantages en fabrieken. 'Operatie Product' luidde de toepasselijke codenaam van de Eerste Politionele Actie. Hommeles In de dagorder die de militairen op 21 juli 1947 ontvangen, rept bevelhebber generaal Simon

.K .B

.

Spoor (1902-1949) met geen woord over economisch voordeel. 'Gij rukt niet op om aan dit land den oorlog te brengen, maar om het vrede te hergeven. Gij komt niet als veroveraar, maar als bevrijder.' De militairen zelf weten heel goed dat de staat ook geld nodig heeft. 'De regering kan de kosten niet lang meer dragen. Sigaretten krijgen we niet meer en tevens

ya sa nK .U

gaan er praatjes rond dat de oorlogstoelage erafgaat,' schrijft een soldaat aan zijn ouders. Maar ze laten zich het imago van bevrijders graag aanleunen door hun geliefde generaal. In de nacht van 20 op 21 juli begint de politionele actie. 'Het is hommeles,' schrijft de 21jarige hospik Leidis van den Brink in zijn dagboek. Ruim 100.000 militairen verlaten de Nederlandse bruggehoofden. Colonnes van vrachtwagens en tanks rollen door een maanloze nacht de demarcatielijn over die Nederlands en Republikeins grondgebied scheidt. Op de wagens staat met krijt geschreven: 'De jongens van Spoor komen overal door.' Onder dekking van vliegboten schuiven landingsvaartuigen vol tanks en mariniers de stranden van Java en Sumatra op. In Batavia wordt iedere van Republikeinse sentimenten verdachte

ya

Indonesiër van zijn bed gelicht en opgesloten. 'Helemaal verbluft waren ze,' schrijft een Nederlandse soldaat naar huis.

In brieven aan ouders, meisjes en echtgenotes spreken de militairen gespierde taal. 'De Nederlandse troepen hebben de demarcatielijn overschreden!! So did I!! Moorddadig is dat als je zo oprukt,' schrijft soldaat A. Groeskamp. Maar in hun dagboeken tonen de militairen zich angstiger. 'We hebben geen van allen zin, een enkele bluffer daargelaten,' schrijft soldaat E. Kerkdijk uit Bergentheim, Overijssel. Een andere militair zegt later in Nederland: 'Je wist ook nooit of je mensen kon vertrouwen, zo werkten ze op de sawa, zo hadden ze een geweer in hun handen.' Alleen de veel ervarener KNIL-militairen kunnen aan eeltvorming op handen zien of iemand regelmatig een geweer hanteert.

49

Amsterdam International Law Clinic Vuurvliegjes Veel dienstplichtigen en oorlogsvrijwilligers ervaren Indië als onheilspellend. De natuur is prachtig, maar de drukkende hitte en de tropennachten moordend. De nacht is aardedonker en vol vreemde geluiden. Vuurvliegjes bezorgen militairen hartverzakkingen, omdat het lijkt alsof in de verte op de soldaten wordt geschoten. Tropische ziekten liggen op de loer. 'We gebruiken slappe thee om ons te scheren en onze tanden te poetsen, want water is te besmettelijk,' schrijft een militair. Over de vijand doen de gruwelijkste verhalen de ronde: vermiste Nederlanders waren dood teruggevonden met hun afgehakte geslachtsdelen in hun mond.

.K .B

.

In theorie moeten de Nederlanders opboksen tegen een grote overmacht. Het Republikeinse leger, de Tentara Nasional Indonesia (TNI), telt op Java en Sumatra 183.000 man. Aan hun zijde vechten bovendien tienduizenden fanatieke nationalistische jongeren (pemoeda's), Japanners en semicriminele bendes mee. Groot is de verbazing onder de Nederlanders dan

ya sa nK .U

ook als de gevreesde tegenstand uitblijft. Veel eenheden rukken dagenlang op zonder een schot te lossen. 'Het is meer een militaire wandeling dan een “oorlog”,' schrijft luitenant Trip. De TNI heeft niet genoeg vuurkracht om de Nederlandse colonnes aan te vallen. Het komt voor dat slechts een op de tien TNI'ers een geweer bezit. De rest moet het doen met bamboesperen, samoeraizwaarden en ander primitief wapentuig. 'De Hollanders hebben overal meer van,' moppert een TNI'er.

Maar makkelijk maakt de TNI het de Nederlanders ook weer niet. Bruggen en wegen worden vernield, waardoor de opmars om de haverklap stokt. Overal liggen boobytraps. In de bomen

ya

hangen granaten of scholen sluipschutters. Een militair die een brug bestormt, grijpt op het nippertje een contactdraad aan een bom en voorkomt zo dat de TNI de brug opblaast. 's Nachts overvallen 'merdeka' (vrijheid) gillende bendes slapende Nederlanders. Een militair: 'We liggen een uur op bed of daar wordt plotseling hevig geschoten. De TNI doet een aanval. Van de pelotonscommandant mogen we eerst niet naar buiten, later wel, ik lig achter een struik en knal maar een paar keer richting rimboe. Je ziet ze ook niet in die boerenkool en in het donker.' Brenschutter Baak schiet op weg naar Buitenzorg bijna vierhonderd kogels af. 'Zoiets had ik van mijn leven nog nooit gedaan, maar je moet wel, anders lig je zelf. In het eerst kon ik het niet, maar toen ik, niet ver van mij af een brenschutter die gewond was, weg zag dragen, werd het wel anders.' Soms sterven militairen door domme pech. Een TNI-officier schrijft

50

Amsterdam International Law Clinic over de gevangengenomen soldaat Teunissen: 'Onze militaire politie werd gewekt door een Nederlander die schreeuwde “Teunissen, waar ben je?” Teunissen opende het raam en antwoordde: “Hier ben ik.” Toen schoten de Nederlanders en Teunissen werd dodelijk in zijn hoofd getroffen. Een eigenaardig lot.' De TNI wil voorkomen dat de Nederlanders weer producten kunnen exporteren. Steden, fabrieken of plantages steken ze in brand voordat de Nederlanders arriveren. Een militair beschrijft hoe uit een brandende suikerfabriek tonnen suiker stroomt 'als gloeiende lava'. 'Voor miljoenen en miljoenen aan voor dit land kostbare deviezen zijn in een vlaag van

.

zinloze razernij vernietigd,' schrijft luitenant Trip.

.K .B

Nog bozer maken de Nederlanders zich over de honger en armoede onder de bevolking. 'Er liepen vrouwen bij die niet anders dan een zak om hun lichaam geslagen hadden,' schrijft hospik Van den Brink. Vooral Chinezen en Ambonezen, van oudsher meer op de hand van Nederland, hadden onder Republikeins bewind geleden. Op 22 juli arriveert soldaat Kerkdijk

ya sa nK .U

in de brandende stad Tjibadak: 'Een Chinees huisgezin dat had ge probeerd de brand te blussen was door TNI-soldaten in een huis opgesloten en levend verbrand.' In de nacht van 4 op 5 augustus 1947 stopt de politionele actie onder internationale druk. De militairen zijn woedend. 'Hadden we een week gehad, dan was het gebeurd met Soekarno,' schreef de twintigjarige Gerben Deters.

In de jaren na de politionele actie gaan Republikeinen en Nederlanders over tot een keiharde guerilla-oorlog met veel slachtoffers, die veel bloediger is dan de Eerste Politionele Actie en ook dan de tweede in 1948. De eerste kost 'slechts' 169 Nederlandse militairen het leven, de

ya

tweede 282. In de hele dekolonisatietijd komen circa 6.200 Nederlandse militairen om. In 1949, vlak voor de Indonesische onafhankelijkheid, schrijft een militair: 'Waar is dit alles nog voor; waarvoor vallen nog doden en gewonden; waarvoor moeten we van de morgen tot de avond leven in deze zenuwslopende troep.' Bevrijders voelden de militairen zich toen allang niet meer.

51

Amsterdam International Law Clinic Kaders bij artikel: HET SYMBOOL VAN DE EXCESSEN Wandaden tekenen herinnering aan strijd in Nederlands- Indië Kampongs werden doorzeefd, er hadden verhoren plaats waarbij op een afschuwelijke manier werd gemarteld. Meerdere malen werden krijgsgevangenen neergeschoten. Op 17 januari 1969 vertelt psycholoog en Indiëveteraan Joop Hueting op televisie over oorlogsmisdaden die hij en anderen begingen in Nederlands-Indië. Sindsdien herinneren

geschiedenis. Naar

aanleiding

van

Huetings

.K .B

.

veel Nederlanders zich de politionele acties als een zwarte bladzijde uit de nationale

televisieoptreden

besloot

het

kabinet-Den

Uyl

archiefonderzoek te laten uitvoeren. In juni 1969 resulteerde dat in de Excessennota. In

ya sa nK .U

archieven waren 76 excessen gevonden, van het stelen van een horloge tot en met verkrachting en moord. Maar de nota was onvolledig en meer onderzoeken, waaronder een studie van de socioloog en Indiëveteraan J.A.A. van Doorn, volgden. De meeste excessen, zo blijkt uit deze onderzoeken, hadden plaats buiten de beide politionele acties om. Beide kanten gingen vooral tijdens de periodes van guerrillastrijd in de fout. Zo kwam het voor dat Republikeinse troepen Indonesiërs liquideerden die samenwerkten met de Nederlanders en dat Nederlanders burgers ombrachten van wie het vermoeden bestond dat ze heulden met de Republikeinen. Berucht is de meedogenloze contraguerrilla die kapitein Raymond Westerling nog voor de politionele acties op Zuid-Celebes voerde. Hierbij werden onder meer gevangenen geëxecuteerd. Tijdens de Eerste Politionele Actie bleven de wandaden

ya

beperkt tot een aantal plunderingen van panden en het doden van enkele plaatselijke moslimleiders bij de bezetting van hun hoofdkwartier. Ook schoten Nederlandse eenheden drie vluchtende gevangenen dood. De excessen uit de onafhankelijkheidsstrijd in Indië bleven tot lang na 1969 terugkomen in de pers. Niet zelden zorgden Indiëgangers zelf onbedoeld voor extra aandacht door hun felle reactie op de beschuldigingen van wangedrag. Zo ageerden ze in 1987 tegen het hoofdstuk over Indië-excessen in Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog van Loe de Jong. In 1995 spanden Indiëgangers een rechtszaak aan tegen schrijver Graa Boomsma die de militairen van toen in een interview zou hebben vergeleken met SS'ers.

52

Amsterdam International Law Clinic VAN INDIË NAAR INDONESIË Hoe Nederlands- Indië onafhankelijk werd December 1941 Japanse vliegtuigen vallen de Amerikaanse basis Pearl Harbour op Hawaii aan. Daarop verklaren de geallieerden de oorlog aan Japan. Na de vernietiging van de geallieerde vloot in de Slag in de Javazee kunnen Japanners moeiteloos landen op het eiland Java. Maart 1942

.

Japanse troepen nemen Batavia in (het huidige Jakarta) en op 9 maart capituleert het

.K .B

Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL). De Japanners sluiten KNIL-militairen op in krijgsgevangenenkampen, plaatsen Nederlandse burgers in 'Jappenkampen' en nemen het bestuur van Indië over. Onder Japanse heerschappij groeit het Indonesische streven naar

Augustus 1945

ya sa nK .U

onafhankelijkheid.

Nadat Amerikaanse vliegtuigen atoombommen werpen op de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki besluit de Japanse keizer Hirohito te capituleren. Twee dagen later roepen de nationalistische leiders Achmed Soekarno en Mohammed Hatta onder druk van groepen radicale jongeren de onafhankelijke Republik Indonesia uit. September 1945

Nederland probeert zijn gezag te vestigen. Zonder succes. Het KNIL is niet sterk genoeg en de aanwezige Britse troepen stellen zich terughoudend op. Anarchie heerst. Jonge

ya

revolutionairen (pemoeda's) vallen Britten en Nederlanders aan en belagen vooral Chinezen, die van oudsher met de koloniale heersers samenwerkten. Duizenden burgers vinden de dood. November 1945 Nederland stuurt zo'n 25.000 oorlogsvrijwilligers naar Indië. Deze vrijwilligers zijn in 1944 en 1945 geworven voor inzet in Europa, maar door de noodsituatie in Indië besluit het kabinet anders. Samen met de al aanwezige troepen van het KNIL moeten ze de orde herstellen.

53

Amsterdam International Law Clinic Juli 1946 Nederland stelt voor om van Nederlands-Indië een federatie van staten te maken onder de naam 'Verenigde Staten van Indonesië'. De nieuwe staat moet onderdeel blijven van het Koninkrijk der Nederlanden. De Republiek gaat niet akkoord. September 1946 Het KNIL en de oorlogsvrijwilligers kunnen het geweld in Indië niet bezweren en het kabinet besluit dienstplichtigen te sturen. Niet eerder zijn dienstplichtigen overzee gestuurd en zelfs de Grondwet moet ervoor worden gewijzigd. In totaal gaan 95.000 dienstplichtige

November 1946

.K .B

.

landmachtmilitairen naar Indië.

Onderhandelingen leiden tot het Akkoord van Linggadjati. Nederland erkent de instelling van de Republiek Indonesië op de eilanden Java en Sumatra. Ook wordt besloten de 'Verenigde Staten van Indonesië' op te richten die met Nederland in een unie zitting zullen nemen.

ya sa nK .U

Onderhandelingen over de uitvoering lopen stuk. Juli 1947

Het kabinet besluit uit financiële nood tot militair optreden tegen de Republiek. De Eerste Politionele Actie moet de belangrijkste economische gebieden op Java en Sumatra in Nederlandse handen brengen – vandaar de naam Operatie Product – en zo de economie op gang helpen. Onder internationale druk stopt Nederland de actie op 5 augustus. Een guerrillastrijd volgt. December 1948

ya

Nederland lanceert een tweede militair offensief. Doel is de bezetting van Djokjakarta, centrum van de Republiek, en de val van de Republikeinse regering. Het Korps Speciale troepen neemt de Republikeinse top, onder wie Soekarno, gevangen. Onder internationale druk stopt Nederland het offensief. December 1949 De Verenigde Staten dreigen de economische hulp aan Nederland, de zogenoemde Marshall-hulp, te stoppen. Tijdens de Ronde Tafelconferentie krijgt de Republiek in vrijwel alles

haar

zin.

Op

27

december

1949

ondertekent

koningin

Juliana

de

soevereiniteitsoverdracht.

54

Amsterdam International Law Clinic EGODOCUMENTEN Militairen in Indië hielden tijdens hun strijd dagboeken bij, maakten aantekeningen en schreven brieven naar ouders, echtenotes en hun 'meisjes'. Dit Elsevier-artikel 'Toch geen bevrijders' is grotendeels gebaseerd op deze egodocumenten. Terug in Nederland bundelden veel Indiëgangers hun opgeschreven ervaringen in boeken. Sommigen deden dat voor hun kinderen, andere familie, vrienden en voor zichzelf. 'Opdat ik het niet vergeet,' schreef een

ya

© Elsevier

ya sa nK .U

Herinneringen aan Indië: www.elsevier.nl/politioneel

.K .B

.

militair boven zijn dagboek.

55


6.2. DUTCH MILITARY PENAL CODE (WETBOEK VAN MILITAIR STRAFRECHT) (Tekst zoals deze geldt op 16 juli 2007)

Wet van 27 april 1903 tot vaststelling van een Wetboek van Militair Strafrecht WIJ WILHELMINA, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz., enz., enz.

Eerste Boek. Algemene bepalingen Inleiding Toepasselijkheid van het gemene strafrecht

.K .B

.

Allen, die deze zullen zien of hooren lezen, saluut! doen te weten: Alzoo Wij in overweging genomen hebben, dat het noodzakelijk is een nieuw Wetboek van Militair Strafrecht vast te stellen; Zoo is het, dat Wij, den Raad van State gehoord, en met gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze, vast te stellen de volgende bepalingen, welke zullen uitmaken het WETBOEK VAN MILITAIR STRAFRECHT.

ya sa nK .U

Artikel 1 Bij de toepassing van dit Wetboek gelden de bepalingen van het gemene strafrecht, daaronder begrepen de negende titel van het eerste boek van het Wetboek van Strafrecht, behoudens de afwijkingen bij de wet vastgesteld. Artikel 2 Op de niet in dit Wetboek omschreven strafbare feiten, begaan door in artikel 2 van de Wet militaire strafrechtspraak genoemde personen, is het gemene strafrecht toepasselijk, behoudens de afwijkingen bij de wet vastgesteld.

ya

Artikel 3 De in het Wetboek van Strafrecht voorkomende bepalingen betreffende feiten, begaan aan boord van of met betrekking tot een Nederlands schip, zijn ook toepasselijk op die feiten, begaan aan boord van of met betrekking tot een vaartuig der krijgsmacht, tenzij de inhoud dier bepalingen deze toepasselijkheid uitsluit of het feit valt onder een zwaardere strafbepaling. Titel I. Omvang van de werking der strafwet Artikel 4 De Nederlandse strafwet is toepasselijk op de militair, die zich buiten Nederland aan enig strafbaar feit schuldig maakt. Artikel 5 De Nederlandse strafwet is toepasselijk op ieder die zich, in tijd van oorlog, buiten Nederland schuldig maakt aan een strafbaar feit, waarvan onder die omstandigheden de kennisneming behoort aan de gerechten bedoeld in de Wet militaire strafrechtspraak. Titel IA. Bepalingen omtrent feiten, begaan in of met betrekking tot de Nederlandse Antillen en Aruba Artikel 5a [1.] Op feiten door in artikel 2 van de Wet militaire strafrechtspraak genoemde personen begaan in of met betrekking tot de Nederlandse Antillen of Aruba, is het aldaar geldende strafrecht toepasselijk, indien de Nederlandse strafwet tegen zodanige feiten geen straf bedreigt.

56

Amsterdam International Law Clinic [2.] Indien het strafrecht van een der in het vorige lid genoemde Rijksdelen wordt toegepast, kunnen tevens worden toegepast de bepalingen van de Nederlandse strafwet, die betrekking hebben op de voorwaardelijke veroordeling en op de terbeschikkingstelling wegens gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens. Artikel 5b Indien de Nederlandse strafwet op feiten, door in artikel 2 van de Wet militaire strafrechtspraak genoemde personen begaan in of met betrekking tot de Nederlandse Antillen of Aruba, een lagere vrijheidsstraf of geldboete stelt dan de strafwet van de Nederlandse Antillen en Aruba, kan een vrijheidsstraf of geldboete worden opgelegd van ten hoogste de tijd dan wel het bedrag, gesteld bij laatstbedoelde strafwet. Titel II. Straffen

ya sa nK .U

Artikel 6a [Vervallen per 01-01-1991]

.K .B

.

Artikel 6 Onverminderd het bepaalde met betrekking tot de straffen in het Wetboek van Strafrecht kan de militair worden opgelegd: a. als hoofdstraf: militaire detentie; b. als bijkomende straf: ontzetting van bepaalde bevoegdheden, met dien verstande dat de bijkomende straf van plaatsing in een rijkswerkinrichting niet kan worden opgelegd.

Artikel 7 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 8 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 9 [Vervallen per 01-01-1991]

Artikel 10 Voor de gevangenisstraf en de hechtenis gelden de in het gemene recht daarvoor gegeven regelen met dien verstande dat Wij voor militairen bijzondere voorschriften met betrekking tot de arbeid, de bestemming van de opbrengst van de verplichte arbeid en de geestelijke, culturele en sociale verzorging kunnen vaststellen.

ya

Artikel 11 [1.] Ingeval gevangenisstraf of hechtenis kan worden uitgesproken is de rechter bevoegd in plaats daarvan tot militaire detentie te veroordelen. [2.] De duur van de militaire detentie zal de duur van de tegen het feit bedreigde vrijheidsstraf en die van zes maanden niet mogen overschrijden. [3.] Artikel 27 van het Wetboek van Strafrecht is bij het opleggen van militaire detentie van overeenkomstige toepassing. Artikel 12 [1.] Militaire detentie wordt als regel in algehele of beperkte gemeenschap ondergaan. De straf wordt ten uitvoer gelegd hetzij in een militair gesticht hetzij in een huis van bewaring. [2.] Met betrekking tot de indeling en het beheer van en het regiem in militaire gestichten, als bedoeld in het vorige lid, de arbeid, de bestemming van de opbrengst van de verplichte arbeid, de geestelijke, culturele en sociale verzorging en de tucht zijn, voor zover Wij niet anders bepalen, de voorschriften van toepassing welke gelden ten aanzien van de huizen van bewaring en de wijze waarop militaire detentie daarin wordt ten uitvoer gelegd. [3.] Voor militairen, die de militaire detentie in een huis van bewaring ondergaan, kunnen Wij bijzondere voorschriften met betrekking tot de arbeid, de bestemming van de opbrengst van de verplichte arbeid en de geestelijke, culturele en sociale verzorging vaststellen. Artikel 13 [Vervallen per 01-01-1991]

57

Amsterdam International Law Clinic Artikel 14 Voor de toepassing van de bepalingen, die betrekking hebben op de voorwaardelijke veroordeling, wordt de militaire detentie als gevangenisstraf beschouwd. Artikel 15 Een opdracht tot het verlenen van bijstand aan een voorwaardelijk veroordeelde kan aan elke instelling, houder van een inrichting of bijzondere ambtenaar, die daarmede in een der rijksdelen belast is, worden gegeven. Artikel 16 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 17 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 18 [Vervallen per 01-01-1991]

.K .B

Artikel 20 [Vervallen per 01-01-1991]

.


ya sa nK .U

Artikel 21 [1.] Veroordelingen tot vrijheidsstraffen, vervangende hechtenis daaronder begrepen, kunnen in de gevallen en op de wijze door Ons te bepalen geheel of ten dele worden ten uitvoer gelegd in strafgestichten in de Nederlandse Antillen of Aruba. [2.] Veroordelingen tot gevangenisstraf, tot militaire detentie of hechtenis, vervangende hechtenis daaronder begrepen, kunnen, indien de gelegenheid ontbreekt om gebruik te maken van een daartoe bestemd gesticht of gebouw, in de gevallen en op de wijze door Ons te bepalen geheel of ten dele worden ten uitvoer gelegd hetzij in een strafgesticht buiten het Koninkrijk, hetzij op een andere plaats geschikt tot het ondergaan van straf. Artikel 22 [Vervallen per 01-07-1965] Artikel 23 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 24 [Vervallen per 01-07-1965] Artikel 25 [Vervallen per 01-01-1991]

ya

Artikel 25a [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 26 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 27 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 28 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 29 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 30 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 31 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 32 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 33 [Vervallen per 01-07-1965]

58

Amsterdam International Law Clinic Artikel 34 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 35 [1.] Ontzetting van de rechten, vermeld in artikel 28, eerste lid, nos. 1 en 2 van het Wetboek van Strafrecht, kan worden uitgesproken bij veroordeling wegens enig opzettelijk gepleegd misdrijf, in dit wetboek omschreven. [2.] Ontzetting van het recht, vermeld in artikel 28, eerste lid, no. 3 van het Wetboek van Strafrecht, kan worden uitgesproken bij veroordeling tot gevangenisstraf van tenminste een jaar wegens het plegen van een misdrijf als omschreven in het Tweede Boek, Titel I, van dit wetboek.

.

Artikel 35a Indien een persoon genoemd in artikel 2 van de Wet militaire strafrechtspraak naar aanleiding van een strafbaar feit begaan in of met betrekking tot de Nederlandse Antillen of Aruba, is ontzet uit een van de rechten vermeld in artikel 28, eerste lid, nos. 1-5, van het Wetboek van Strafrecht, heeft deze ontzetting ook betrekking op de uitoefening van die rechten in het betrokken rijksdeel.

ya sa nK .U

.K .B

Artikel 35b 1. Ingeval tegen de bestuurder van een motorrijtuig proces-verbaal wordt opgemaakt ter zake van overtreding van artikel 163 of artikel 164 van dit wetboek, is artikel 164 van de Wegenverkeerswet 1994 van overeenkomstige toepassing, met dien verstande dat de in laatstgenoemd artikel omschreven verplichting tot overgifte betrekking heeft op elk aan de bestuurder ingevolge enige binnen het Koninkrijk geldende regeling afgegeven rijbewijs alsmede op het hem in het buitenland uitgereikt internationaal rijbewijs. 2. Indien artikel 164 van de Wegenverkeerswet 1994 wordt toegepast in de Nederlandse Antillen of Aruba, worden onder opsporingsambtenaren als bedoeld in dat artikel mede begrepen de militairen die aldaar zijn aangesteld als buitengewoon agent van politie.

Artikel 36 [1.] Bij veroordeling van de bestuurder van een motorrijtuig wegens overtreding van artikel 163, 164, 167 of 169 kan hem de bevoegdheid motorrijtuigen te besturen voor de duur van ten hoogste vijf jaren worden ontzegd. 2. Artikel 179, vierde en zesde lid, van de Wegenverkeerswet 1994 is van overeenkomstige toepassing.

ya

Artikel 36a Bij veroordeling van een lid van de bemanning van een luchtvaartuig wegens overtreding van artikel 168 en artikel 169 kan aan hem de bevoegdheid de luchtvaart uit te oefenen voor ten hoogste zes maanden worden ontzegd. Artikel 36b Wij kunnen regelen stellen met betrekking tot het tijdstip van ingang van de bijkomende straffen, bedoeld in de artikelen 36 en 36a , en de daaraan verbonden administratieve gevolgen. Artikel 37 [Vervallen per 01-01-1991] Titel III. Uitsluiting, vermindering en verhoging der strafbaarheid Artikel 38 Niet strafbaar is hij die in tijd van oorlog binnen de grenzen zijner bevoegdheid een naar de regelen van het oorlogsrecht geoorloofd feit begaat, of wiens bestraffing strijdig zou zijn met een verdrag, geldende tussen Nederland en de mogendheid waarmede Nederland in oorlog is, of met enig voorschrift, ingevolge zodanig verdrag vastgesteld. Artikel 39 [Vervallen per 01-07-1965]

59

Amsterdam International Law Clinic Artikel 40 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 41 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 42 [Vervallen per 01-01-2000] Artikel 43 [Vervallen per 01-07-1965] Artikel 44 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 44a De verpleging van personen die krachtens uitspraak van een van de gerechten bedoeld in de Wet militaire strafrechtspraak ter beschikking zijn gesteld, kan in de gevallen en op de wijze door Ons te bepalen geschieden in de Nederlandse Antillen of Aruba.

.K .B

.


Artikel 46 Indien een militair door het begaan van een misdrijf waarop hechtenis is gesteld, een dienstplicht schendt, wordt hij, onverminderd de toepassing van artikel 44 van het Wetboek van Strafrecht, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste de duur der op dat misdrijf gestelde hechtenis.

ya sa nK .U


Artikel 48 Ten aanzien van een militair die opzettelijk met een militair van mindere rang aan enig opzettelijk gepleegd misdrijf deelneemt, wordt het maximum van de daarop gestelde tijdelijke gevangenisstraf met de helft verhoogd. Titel IV. Poging


Titel V. Deelneming aan strafbare feiten

ya


Titel VI. Samenloop van strafbare feiten Artikel 51 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 52 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 53 [Vervallen per 01-01-1991] Titel VII. Misdrijven naar het gemene strafrecht alleen op klachte vervolgbaar Artikel 54 Indien een der misdrijven omschreven in deartikelen 245, 248a en 281 van het Wetboek van Strafrecht, gepleegd is in tijd van oorlog, door een persoon genoemd in artikel 2 van de Wet militaire strafrechtspraak, kan de vervolging ambtshalve plaatshebben. Titel VIII. Verval van het recht tot strafvordering en van de straf Artikel 55 [Vervallen per 01-01-1991]

60

Amsterdam International Law Clinic Artikel 56 Het recht tot strafvordering ter zake van de misdrijven omschreven in de artikelen 100, 109 en 110, vervalt door verjaring in twaalf jaren. Artikel 57 [1.] Ten aanzien van een persoon die vóór het begaan van het misdrijf de leeftijd van achttien jaren nog niet heeft bereikt, wordt de in artikel 56 vermelde verjaringstermijn tot de helft van de daar bedoelde duur ingekort. [2.] Ten aanzien van zodanige persoon is de termijn der verjaring van het recht tot uitvoering der straf, opgelegd wegens een misdrijf als bedoeld bij artikel 56, een derde langer dan de bij het voorgaande lid bepaalde termijn der verjaring van het recht tot strafvordering wegens dat misdrijf.

.K .B

.

Artikel 58 De termijn van verjaring van het recht tot strafvordering ter zake van ongeoorloofde afwezigheid, van desertie en van de misdrijven omschreven in de artikelen 109 en 110, vangt aan met de dag na die waarop de afwezigheid is aangevangen.

ya sa nK .U

Artikel 59 [1.] De krachtens artikel 59 van de Wet Militaire strafrechtspraak aangewezen bevelvoerende militairen kunnen buiten het Koninkrijk of binnen de territoriale zee onder omstandigheden en in zaken bij algemene maatregel van Rijksbestuur vast te stellen de bevoegdheid uitoefenen, welke in artikel 74 van het Wetboek van Strafrecht aan de officier van justitie is toegekend. De artikelen 74 a en 74b van dat wetboek zijn daarbij van overeenkomstige toepassing. [2.] Bij algemene maatregel van Rijksbestuur worden voorschriften gegeven met betrekking tot de wijze waarop de in het voorgaande lid bedoelde bevoegdheid wordt uitgeoefend. 3. De bevelvoerende militairen bekleed met de bevoegdheid, bedoeld in het eerste lid, maken hiervan gebruik volgens richtlijnen, vast te stellen door het College van procureurs-generaal. Titel IX. Betekenis van sommige in het wetboek voorkomende uitdrukkingen - Uitbreiding der toepasselijkheid van sommige bepalingen

ya

Artikel 60 1. Onder militairen worden verstaan: 1°. zij wier vrijwillig dienstverband bij de krijgsmacht tot doorlopende werkelijke dienst verplicht, tijdens de gehele duur van dat dienstverband; 2°. alle andere vrijwilligers bij de krijgsmacht en de dienstplichtigen, zo vaak en zolang zij in werkelijke dienst zijn, alsmede wanneer zij buiten werkelijke dienst in het tijdvak gedurende hetwelk zij voor die dienst kunnen worden opgeroepen, een der feiten plegen omschreven in de artikelen 109 en 110 van dit Wetboek. Artikel 60a Wij kunnen bepalen, dat vreemde militairen en een vreemde krijgsmacht voor de toepassing van door Ons aan te wijzen wettelijke bepalingen worden gelijkgesteld met Nederlandse militairen dan wel de Nederlandse krijgsmacht. Artikel 61 Hij die feitelijk dient bij de krijgsmacht, wordt van rechtswege als militair aangemerkt, tenzij aannemelijk wordt gemaakt, dat hij niet onder een der bepalingen van het voorgaande artikel valt. Artikel 62 De in artikel 60 no. 2 bedoelde vrijwilliger bij de krijgsmacht of de dienstplichtige wordt geacht in werkelijke dienst te zijn: 1°. zodra hij, voor de werkelijke dienst opgeroepen of vrijwillig in werkelijke dienst komende, op de plaats van zijn bestemming is aangekomen, zodra hij zich voor deze dienst heeft aangemeld of zodra hij voor deze dienst is overgenomen, een en ander totdat hij met groot verlof vertrekt;

61

Amsterdam International Law Clinic 2°. zolang hij deelneemt aan militaire oefening of militair onderricht, dan wel enige andere militaire werkzaamheid verricht; 3°. zolang hij als vrijwilliger of dienstplichtige of als verdachte in een militaire strafzaak bij enig onderzoek tegenwoordig is; 4°. zolang hij uniformkleding of het voor hem vastgestelde kenteken of onderscheidingsteken draagt; 5°. zolang hij in een militaire inrichting of aan boord van een vaartuig der krijgsmacht straf ondergaat. Artikel 63 1. Onder militairen worden mede begrepen de tot enige militaire dienst gebruikt wordende gewezen militairen, in welk geval zij worden geacht de laatstelijk door hen beklede rang of de hogere, die hun bij of na het verlaten van de militaire dienst is toegekend, te bekleden. Artikel 64 [Vervallen per 01-01-1991]

ya sa nK .U

.K .B

.

Artikel 65 [1.] Krijgsgevangenen en geïnterneerde personen die ingevolge artikel 4, onder B, van het Verdrag van Genève betreffende de behandeling van krijgsgevangenen, van 12 augustus 1949 als krijgsgevangenen moeten worden behandeld, daaronder begrepen degenen die onder belofte of voorwaarde zijn vrijgelaten, worden, met inachtneming van de door hen beklede rang, gelijkgesteld met Nederlandse militairen ten aanzien van door hen begane strafbare feiten, waartegen is voorzien bij het gemene recht, bij artikel 80 of bij de titels IV-VI en VIII-XI van het tweede boek van dit wetboek, met uitzondering van de artikelen 159-162. Geïnterneerde vreemde militairen die krachtens beschikking van het bevoegd Nederlands gezag andere vreemde militairen onder hun bevelen hebben, worden ten aanzien van hun verhouding tot die andere personen, met inachtneming van de door hen beklede rang gelijkgesteld met Nederlandse militairen. [2.] Zij worden geacht tot dat deel van de krijgsmacht te behoren, onder welks bewaring zij zich bevinden. Artikel 66 In de uitdrukking "hij die ....", gebezigd in de omschrijving van een strafbaar feit wordt onder het woord "hij" verstaan ieder persoon genoemd in artikel 2 van de Wet militaire strafrechtspraak. Artikel 67 De verhouding van meerdere tot mindere bestaat tussen militairen: 1°. krachtens hogere militaire rang;

ya

2°. bij gelijkheid van rang, krachtens meerdere ouderdom daarin, doch alleen in betrekking tot dienstaangelegenheden; 3°. onafhankelijk van hun rang of stand, wanneer en voor zover de ene, hetzij krachtens zijn betrekking als bevelvoerend militair, hetzij krachtens beschikking van het bevoegd gezag, de andere onder zijn bevelen heeft. Artikel 67a Ten aanzien van vreemde militairen kan een gelijkstelling van vreemde militaire rangen met Nederlandse plaatsvinden door Ons of van Onzentwege door Onze daarbij betrokken Minister van Defensie. Artikel 68 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 69 Onder schildwacht wordt verstaan iedere militair, die met een door Onze Minister van Defensie vast te stellen wapen uitgerust of van een door Onze Minister van Defensie vast te stellen kenteken voorzien, op post of uitkijk is gesteld.

62

Amsterdam International Law Clinic Artikel 70 Onder oorlogsvaartuig wordt verstaan elk ten behoeve der zeemacht gebezigd vaartuig, waarover een militair der zeemacht het bevel voert. Artikel 71 Zodra aan een gedeelte der krijgsmacht op de door Ons te bepalen wijze is bekendgemaakt, dat het door het militair gezag is aangewezen, hetzij ter deelneming aan een militaire expeditie, hetzij ter bestrijding ener vijandelijke macht, hetzij ter handhaving der onzijdigheid van de staat, hetzij tot enig optreden ofwel tot collectieve of tot individuele zelfverdediging, ofwel tot handhaving of herstel van de internationale orde en veiligheid, hetzij ter voldoening aan een vordering van het bevoegd gezag in geval van oproerige beweging, wordt ten aanzien van dat gedeelte, totdat die taak is geëindigd, tijd van oorlog aanwezig geacht, en worden, ten aanzien van datzelfde gedeelte, de personen tegenover wie het geweld der wapenen wordt of kan worden aangewend, gelijkgesteld met de vijand.

.K .B

.

Artikel 71a [1.] Voor de toepassing van de titels III-X en de artikelen 156 en 159-162 van het tweede boek zal de rechter, onverminderd het bepaalde in de artikelen 71 en 71b, de aanwezigheid van tijd van oorlog slechts aannemen, hetzij onder feitelijke oorlogsomstandigheden, hetzij indien Wij zulks bepalen in verband met het feit dat Wij een oorlog dreigende achten. [2.] Ons desbetreffende besluit kan betrekking hebben op de gehele krijgsmacht of op een deel daarvan.

ya sa nK .U

Artikel 71b Voor de toepassing van de artikelen 122, 123, 142, 156 en 159-162 wordt tijd van oorlog mede aanwezig geacht indien de in die artikelen omschreven feiten worden begaan aan boord van een oorlogsvaartuig of luchtvaartuig van de krijgsmacht dat zich ergens bevindt waar geen onmiddellijke hulp te verkrijgen is. Artikel 72 Waar gesproken wordt van een misdrijf, gepleegd in tijd van oorlog, wordt daaronder mede begrepen het geval, dat de schuldige het misdrijf pleegt met het oog op een door hem aanstaand geachte oorlog tegen Nederland. Artikel 73 Waar gesproken wordt van een misdrijf, gepleegd bij een gevecht met de vijand, wordt daaronder mede begrepen het geval, dat de schuldige het misdrijf pleegt met het oog op een door hem aanstaand geacht gevecht of bij een terugtocht uit een gevecht met de vijand.

ya


Artikel 75 [1.] De bepalingen van dit wetboek zijn toepasselijk, indien de daarin omschreven feiten worden gepleegd tegen of met betrekking tot vreemde mogendheden, hun krijgsmachten of personen, die daarvan deel uitmaken, voor zover: a. hetzij die mogendheden bondgenoten zijn van de Staat in een gemeenschappelijke oorlog; b. hetzij strijdkrachten van die mogendheden gemeenschappelijk optreden met een gedeelte van de krijgsmacht, waaraan de bekendmaking, bedoeld in artikel 71, is gedaan; c. hetzij met die mogendheden een overeenkomst is gesloten ter collectieve zelfverdediging en een gemeenschappelijke oorlog dreigende is. [2.] De bepalingen van dit wetboek zijn voorts toepasselijk indien de feiten omschreven in de titels IVVI, VIII en IX van het tweede boek worden gepleegd tegen of met betrekking tot vreemde mogendheden waarmede een overeenkomst is gesloten ter collectieve zelfverdediging, hun krijgsmachten of personen, die daarvan deel uitmaken. Artikel 75a Een verhouding van meerdere tot mindere bestaat ten opzichte van vreemde militairen slechts voor zover zulks door Ons of van Onzentwege door door Ons aan te wijzen autoriteiten wordt bepaald.

63

Amsterdam International Law Clinic Artikel 75b Voor de toepassing van de artikelen 164, 166 en 169 worden onder rij-, voer-, vaar- en luchtvaartuigen, die bij de krijgsmacht in gebruik zijn, mede begrepen rij-, voer-, vaar- en luchtvaartuigen in gebruik bij een vreemde krijgsmacht als bedoeld in artikel 75. Artikel 76 [Vervallen per 01-01-1991] Tweede Boek. Misdrijven Titel I. Misdrijven tegen de veiligheid van de Staat

.K .B

.

Artikel 77 [1.] De militair die in tijd van oorlog opzettelijk de vijand hulp verleent of de Staat tegenover de vijand benadeelt, wordt, als schuldig aan militair verraad, gestraft met, levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie. [2.] Met gelijke straf wordt gestraft de militair die in tijd van oorlog tot het plegen van militair verraad samenspant.

ya sa nK .U

Artikel 78 [1.] Als schuldig aan verspieding wordt gestraft met, levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie: 1°. hij die opzettelijk ten behoeve van de vijand een inlichting betreffende enig krijgsbelang tracht in te winnen aan boord van een vaartuig of luchtvaartuig der krijgsmacht, binnen de voorpostenlinie, in een versterkte of bezette plaats of post, of in een inrichting van de krijgsmacht, dan wel in een verboden plaats; 2°. hij die in tijd van oorlog tersluik, onder een vals voorgeven, door middel van een vermomming of langs een andere dan de gewone toegang binnen een van de in no. 1 vermelde plaatsen tracht te komen, aldaar in dier voege aanwezig wordt gevonden, of zich op een van die wijzen of door een van die middelen vandaar tracht te verwijderen; 3°. hij die in tijd van oorlog opzettelijk een opneming doet of een afbeelding of beschrijving maakt, betreffende enige zaak van militair belang. [2.] De bepalingen van nos. 2 en 3 zijn niet toepasselijk, indien de rechter blijkt, dat de dader niet ten behoeve van de vijand heeft gehandeld. Artikel 79 [Vervallen per 01-07-1965]

ya

Artikel 80 De in geval van een oorlog waarin Nederland niet betrokken is, hier te lande geïnterneerde militair van een der oorlogvoerende mogendheden, die opzettelijk in strijd met een door hem gegeven belofte zich verwijdert of een door hem gegeven belofte of aangenomen voorwaarde waaronder hem verlof is verleend om zich tijdelijk of voorgoed te verwijderen, schendt, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vierde categorie. Artikel 81 De militair die, hetzij enige handeling waarvan hij weet, althans redelijkerwijze kan vermoeden, dat de staat daardoor in gevaar van oorlogsverwikkeling wordt gebracht, opzettelijk, zonder daartoe gerechtigd te zijn, verricht, hetzij opzettelijk enig voorschrift tot handhaving van de goede betrekkingen van de Staat met andere mogendheden van regeringswege gegeven en bekendgemaakt, overtreedt, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twaalf jaren of geldboete van de vijfde categorie. Artikel 82 [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 83 [1.] Tegen de deelnemer aan enige in deze titel vermelde samenspanning, die, voordat de overheid met het bestaan daarvan bekend is, haar op zodanige wijze daarvan kennis geeft, dat dientengevolge het plegen van het voorgenomen misdrijf wordt voorkomen, is de strafvervolging uitgesloten.

64

Amsterdam International Law Clinic [2.] Deze bepaling geldt niet voor hem van wie blijkt, dat hij aanlegger is. Titel II. Schending van krijgsplichten, zonder oogmerk om de vijand hulp te verlenen of de Staat tegenover de vijand te benadelen

.K .B

.

Artikel 84 Met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft de militair die in tijd van oorlog opzettelijk: 1°. enige onder zijn bevelen staande versterkte of bezette plaats of post, ofwel de krijgsmacht of enig deel daarvan aan de vijand overgeeft of in 's vijands macht doet of laat overgaan, zonder daarvoor of daarbij alles gedaan of bedongen te hebben wat zijn plicht onder die omstandigheden van hem eiste; 2°. de onder zijn bevelen staande plaats, post, vaartuig of luchtvaartuig der krijgsmacht buiten noodzaak eigendunkelijk ontruimt of verlaat; 3°. bij een gevecht met de vijand zijn plicht niet nakomt om met de onder zijn bevelen staande krijgsmacht aan het gevecht deel te nemen of tegenover de vijand stand te houden. 4°. de onder zijn bevelen staande krijgsmacht, geheel of ten dele, buiten noodzaak naar onzijdig gebied doet of laat overgaan.

ya sa nK .U

Artikel 85 Met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft: 1°. hij die opzettelijk bij een gevecht met de vijand of in een door de vijand aangevallen of met aanval bedreigde plaats of post zonder uitdrukkelijke last van of vanwege de ter plaatse aanwezige met het hoogste gezag beklede militair het teken van overgave geeft; 2°. hij die in tijd van oorlog het krijgsvolk tracht te misleiden, te ontmoedigen of in verwarring te brengen.

ya

Artikel 86 [1.] Met gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft: 1°. de militair die opzettelijk bij een gevecht met de vijand, met schending van zijn plicht als militair, hetzij op de vlucht gaat, hetzij enig oorlogsmaterieel vernielt, beschadigt of onbruikbaar maakt, hetzij zich ontdoet van enig wapen, munitie of krijgstoerusting, hem van rijkswege verstrekt of tot zijn voorgeschreven wapening of uitrusting behorende, hetzij zich krijgsgevangen geeft; 2°. de militair die zich in tijd van oorlog opzettelijk, hetzij tersluik, hetzij door een listige kunstgreep of een samenweefsel van verdichtsels, hetzij door dronkenschap of zelfverminking aan het gevecht of aan het ogenblikkelijk gevaar in het gevecht onttrekt. [2.] De schuldige wordt gestraft met, levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie, indien hij tevens een andere militair tot een der onder 1° en 2° van dit artikel omschreven handelingen aanzet, alsmede indien hij het misdrijf begaat als bevelvoerend militair. Artikel 87 [1.] Hij die in tijd van oorlog opzettelijk een militaire operatie doet mislukken, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren of geldboete van de vijfde categorie. [2.] De schuldige wordt gestraft met, levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie, indien hij het misdrijf begaat als bevelvoerend militair of als belast zijnde met het bestuur of toezicht over benodigdheden ten dienste van de krijgsmacht. Artikel 88 Met gevangenisstraf van ten hoogste tien jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft: 1°. hij die zonder verlof van of vanwege de ter plaatse aanwezige met het hoogste gezag beklede militair zich in betrekking stelt tot iemand die zich bij de vijandelijke krijgsmacht of in 's vijands macht bevindt, of tot een onderdaan ener vijandelijke mogendheid of macht; 2°. hij die een bescheid, bericht, inlichting of vraag van iemand die zich bij de vijandelijke krijgsmacht of in 's vijands macht bevindt, of van een onderdaan ener vijandelijke mogendheid of macht ontvangen

65

Amsterdam International Law Clinic of onderschept hebbende, opzettelijk nalaat daarvan dadelijk aan de militaire overheid mededeling te doen; 3°. hij die in tijd van oorlog een gebeurtenis, bijzonderheid of beschouwing, welker ruchtbaarheid enig krijgsbelang kan schaden, opzettelijk bekendmaakt, zonder van ambtswege daartoe verplicht of bevoegd te zijn. Artikel 89 [1.] Met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft hij die in tijd van oorlog opzettelijk een bevel, gegeven door een daartoe bevoegde militair, niet opvolgt, of opzettelijk een maatregel, door een militair in het belang van de dienst ondernomen of bevolen, belet, belemmert of verijdelt, indien als rechtstreeks en onmiddellijk gevolg daarvan schade ontstaat aan of te duchten is voor de gereedheid tot het daadwerkelijk uitvoeren van een operatie of oefening van enig onderdeel van de krijgsmacht. [2.] Het derde lid van artikel 127 en de artikelen 131, 132 en 150 zijn van overeenkomstige toepassing.


ya sa nK .U


.K .B

.

Artikel 90 [1.] De samenspanning tot de in de artikelen 84, 85 en 87, tweede lid, omschreven misdrijven wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste tien jaren of geldboete van de vijfde categorie. [2.] Artikel 83 is toepasselijk.


Artikel 94 [1.] Hij aan wiens schuld te wijten is dat, in tijd van oorlog, enige versterkte of bezette plaats of post, ofwel de krijgsmacht of enig deel daarvan verloren gaat, dat een militaire operatie mislukt, of dat een vaartuig of luchtvaartuig der krijgsmacht onbruikbaar wordt, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vierde categorie. [2.] Indien de schuldige het misdrijf pleegt als bevelvoerend militair of als belast zijnde met het bestuur of toezicht over benodigdheden ten dienste van de krijgsmacht, wordt hij gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste tien jaren of geldboete van de vijfde categorie.

ya

Artikel 95 [1.] De militair, aan wiens schuld te wijten is dat enige versterkte of bezette plaats of post, ofwel de krijgsmacht of enig deel daarvan door de vijand wordt overvallen, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vierde categorie. [2.] Indien de schuldige het misdrijf pleegt als bevelvoerend militair, wordt hij gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vierde categorie. Titel III. Misdrijven waardoor de militair zich aan de vervulling van dienstverplichtingen onttrekt Artikel 96 Met gevangenisstraf of hechtenis van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie wordt gestraft de militair wiens ongeoorloofde afwezigheid in tijd van vrede aan zijn schuld is te wijten: 1°. indien als rechtstreeks en onmiddellijk gevolg daarvan schade ontstaat aan of te duchten is voor de gereedheid tot het daadwerkelijk uitvoeren van een operatie of oefening van enig onderdeel van de krijgsmacht; 2°. indien de afwezigheid langer dan vier dagen duurt; 3°. indien hij daardoor een reis naar of van een plaats buiten het Koninkrijk of naar een plaats in een ander rijksdeel die, naar hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden, is bevolen, geheel of gedeeltelijk niet meemaakt.

66

Amsterdam International Law Clinic Artikel 97 Met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar en zes maanden of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft de militair wiens ongeoorloofde afwezigheid in tijd van oorlog aan zijn schuld is te wijten: 1°. indien hij daardoor niet kan deelnemen aan een gevecht met de vijand; 2°. indien hij daardoor een bevolen reis, bedoeld in artikel 96, onder 3°, niet of niet geheel meemaakt; 3°. indien als rechtstreeks en onmiddellijk gevolg daarvan schade ontstaat aan of te duchten is voor de gereedheid tot het daadwerkelijk uitvoeren van een operatie of oefening van enig onderdeel van de krijgsmacht; 4°. indien de afwezigheid langer dan vier dagen duurt.

.K .B

.

Artikel 98 Met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie wordt gestraft de militair die zich in tijd van vrede schuldig maakt aan opzettelijke ongeoorloofde afwezigheid: 1°. indien als rechtstreeks en onmiddellijk gevolg daarvan schade ontstaat aan of te duchten is voor de gereedheid tot het daadwerkelijk uitvoeren van een operatie of oefening van enig onderdeel van de krijgsmacht; 2°. indien de afwezigheid langer dan vier dagen duurt.

ya sa nK .U

Artikel 99 Met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaar of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft de militair die zich in tijd van oorlog schuldig maakt aan opzettelijke ongeoorloofde afwezigheid: 1°. indien als rechtstreeks en onmiddellijk gevolg daarvan schade ontstaat aan of te duchten is voor de gereedheid tot het daadwerkelijk uitvoeren van een operatie of oefening van enig onderdeel van de krijgsmacht; 2°. indien de afwezigheid langer dan twee dagen duurt.

ya

Artikel 100 [1.] Als schuldig aan desertie wordt gestraft de militair: 1°. die zich verwijdert met het oogmerk zich voorgoed aan zijn dienstverplichtingen te onttrekken, het oorlogsgevaar te ontgaan, naar de vijand over te lopen of, zonder daartoe gemachtigd te zijn, bij een andere mogendheid in krijgsdienst te treden; 2°. wiens ongeoorloofde afwezigheid in tijd van vrede langer dan dertig, in tijd van oorlog langer dan zeven dagen duurt; 3°. die zich schuldig maakt aan opzettelijke ongeoorloofde afwezigheid en daardoor een bevolen reis, bedoeld in artikel 96, onder 3°, niet of niet geheel meemaakt. [2.] Desertie, in tijd van vrede gepleegd, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie. [3.] Desertie, in tijd van oorlog gepleegd, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zeven jaar en zes maanden of geldboete van de vijfde categorie. Artikel 101 Het maximum der in de artikelen 98-100 gestelde gevangenisstraffen wordt verdubbeld: 1°. Indien twee of meer personen gezamenlijk of ten gevolge van samenspanning het misdrijf plegen; 2°. indien de schuldige bevelvoerend militair is; 3°. indien hij het misdrijf pleegt terwijl hij dienst doet; 4°. indien hij zich naar of in het buitenland verwijdert; 5°. indien hij, zich van een vaartuig van de krijgsmacht verwijderende, het misdrijf pleegt met behulp van een tot de krijgsmacht behorende sloep of ander licht vaartuig; 6°. indien hij het misdrijf pleegt met medeneming van een ten behoeve van de krijgsmacht gebruikt luchtvaartuig of motorvoertuig, wapen of munitie. Artikel 102 Met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft: 1°. desertie naar de vijand; 2°. desertie met het oogmerk om in een door de schuldige aanstaand geachte oorlog van het Koninkrijk met een andere mogendheid of macht bij deze in krijgsdienst te treden.

67

Amsterdam International Law Clinic Artikel 103 [1.] De samenspanning tot het in artikel 102 omschreven misdrijf wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste tien jaren of geldboete van de vijfde categorie. [2.] Artikel 83 is toepasselijk. Artikel 104 [1.] Naar de onderscheidingen, gemaakt in de artikelen 98-102 en met de daarbij gestelde straffen wordt gestraft de militair die zich opzettelijk door een listige kunstgreep of een samenweefsel van verdichtsels aan de vervulling van zijn dienstverplichtingen onttrekt of die zich opzettelijk daarvoor ongeschikt maakt of laat maken. [2.] Bij de toepassing van het eerste lid wordt met afwezigheid, bedoeld in de artikelen 98-102, gelijkgesteld de tijd, gedurende welke de militair zijn dienstverplichtingen niet heeft vervuld.

.K .B

.

Artikel 105 [1.] Met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft hij die opzettelijk een militair op diens verzoek voor de vervulling van dienstverplichting ongeschikt maakt. [2.] Indien het feit wordt begaan in tijd van oorlog wordt gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie opgelegd. [3.] Indien het feit de dood ten gevolge heeft wordt gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vierde categorie opgelegd.

ya sa nK .U

Artikel 106 [1.] Met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie wordt gestraft de militair die zich opzettelijk aan de vervulling van een bepaalde soort van dienstverplichtingen onttrekt of zich opzettelijk daarvoor ongeschikt maakt of laat maken, indien als rechtstreeks en onmiddellijk gevolg daarvan schade ontstaat aan of te duchten is voor de bestrijding van gemeen gevaar voor personen of goederen, dan wel de gereedheid tot het daadwerkelijk uitvoeren van een operatie of oefening van enig onderdeel van de krijgsmacht. [2.] Indien het feit wordt gepleegd in tijd van oorlog wordt gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie opgelegd.

ya

Artikel 107 [1.] Met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft de militair die zich opzettelijk aan een bijzondere verplichting betreffende de waakzaamheid of veiligheid onttrekt of zich opzettelijk daarvoor ongeschikt maakt of laat maken, indien als rechtstreeks en onmiddellijk gevolg daarvan schade ontstaat aan of te duchten is voor de bestrijding van gemeen gevaar voor personen of goederen, de gereedheid tot het daadwerkelijke uitvoeren van een operatie of oefening van enig onderdeel van de krijgsmacht, dan wel de veiligheid. [2.] Indien het feit wordt gepleegd in tijd van oorlog wordt gevangenisstraf van ten hoogste tien jaren of geldboete van de vijfde categorie opgelegd. [3.] Indien het feit wordt gepleegd op een door de vijand aangevallen of met aanval bedreigde plaats, dan wel op een voor de oorlogvoering essentiële plaats, wordt de schuldige gestraft met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie. Artikel 108 [1.] Met gevangenisstraf of hechtenis van ten hoogste drie maanden of geldboete van de tweede categorie wordt gestraft de militair aan wiens schuld het is te wijten dat hij een bijzondere verplichting betreffende de waakzaamheid of veiligheid niet vervult of niet in staat is te vervullen, indien als rechtstreeks en onmiddellijk gevolg daarvan schade ontstaat aan of te duchten is voor de bestrijding van gemeen gevaar voor personen of goederen, de gereedheid tot het daadwerkelijk uitvoeren van een operatie of oefening van enig onderdeel van de krijgsmacht, dan wel de veiligheid. [2.] Indien het feit wordt gepleegd in tijd van oorlog wordt gevangenisstraf of hechtenis van ten hoogste zes maanden of geldboete van de derde categorie opgelegd. [3.] Indien het feit wordt gepleegd op een door de vijand aangevallen of met aanval bedreigde plaats, dan wel op een voor de oorlogvoering essentiële plaats, wordt gevangenisstraf of hechtenis van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie opgelegd.

68

Amsterdam International Law Clinic Artikel 109 Met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft de militair die opzettelijk niet voldoet aan een wettige oproeping voor de werkelijke dienst. Indien het feit wordt gepleegd in tijd van oorlog kan gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vierde categorie worden opgelegd. Artikel 110 Met gevangenisstraf of hechtenis van ten hoogste negen maanden of geldboete van de derde categorie wordt gestraft de militair aan wiens schuld het is te wijten, dat hij niet voldoet aan een wettige oproeping voor de werkelijke dienst.

.K .B

.

Artikel 111 [1.] Hij die een verlofpas valselijk opmaakt of vervalst, of die zodanig stuk op een valse naam of voornaam of met aanwijzing van een valse hoedanigheid doet afgeven, met het oogmerk om het te gebruiken of door een militair te doen gebruiken als ware het echt en onvervalst of als ware de inhoud in overeenstemming met de waarheid, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of een geldboete van de vierde categorie. [2.] Met gelijke straf wordt gestraft de militair die opzettelijk gebruik maakt van een valse of vervalste verlofpas als ware hij echt en onvervalst of als ware de inhoud in overeenstemming met de waarheid.

ya sa nK .U

Artikel 112 De militair die opzettelijk van eens anders reispas, veiligheidskaart, reisorder of verlofpas gebruik maakt, als ware hij de daarin genoemde persoon, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar en zes maanden of geldboete van de vierde categorie. Artikel 113 Indien een der misdrijven, omschreven in de artikelen 111 en 112 van dit wetboek of in de artikelen 228, 229 of 231 van het Wetboek van Strafrecht, door een militair in tijd van oorlog wordt gepleegd ten einde het misdrijf van desertie gemakkelijk te maken, wordt hij gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vierde categorie.

ya

Artikel 114 [1.] Onder zich verwijderen wordt in deze titel mede begrepen het zich schuilhouden of zich niet bevinden op de plaats, waar de militair zijn dienstverplichtingen behoort te vervullen. [2.] Onder afwezigheid wordt verstaan het afwezig zijn van de in het vorige lid bedoelde plaats. De afwezigheid wordt geacht te zijn beëindigd op het tijdstip dat de militair wederom ter beschikking van de militaire autoriteiten is. 3. Onder ongeoorloofde afwezigheid wordt mede verstaan de afwezigheid van de militair zolang deze nalatig is in de uitvoering van de door Ons opgelegde verplichtingen of de door Onze Minister vastgestelde regelen voor het geval van verhindering tot dienstverrichting. Titel IV. Misdrijven waardoor de militair het functioneren van de krijgsmacht belemmert Artikel 115 [1.] Met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar en negen maanden of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft de militair die door het stelselmatig niet nakomen van dienstverplichtingen het functioneren van de krijgsmacht belemmert. [2.] Indien het feit wordt gepleegd in tijd van oorlog wordt gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie opgelegd. Artikel 116 [1.] Met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft de militair die het functioneren van de krijgsmacht belemmert door in gezamenlijk verband met een of meer militairen opzettelijk dienstverplichtingen niet na te komen. [2.] Indien het feit wordt gepleegd in tijd van oorlog wordt gevangenisstraf van ten hoogste acht jaren of geldboete van de vijfde categorie opgelegd.

69

Amsterdam International Law Clinic Artikel 117 [1.] Met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft de militair die opzettelijk wederrechtelijk de uitvoering van enige maatregel belet of belemmert, indien als rechtstreeks en onmiddellijk gevolg daarvan schade ontstaat aan of te duchten is voor de gereedheid tot het daadwerkelijk uitvoeren van een operatie of oefening van enig onderdeel van de krijgsmacht. [2.] Indien het feit wordt gepleegd in tijd van oorlog wordt gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren of geldboete van de vijfde categorie opgelegd.

.K .B

.

Artikel 118 [1.] Als schuldig aan feitelijke insubordinatie wordt met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie gestraft de militair die opzettelijk met geweld of bedreiging met geweld hetzij zich tegen een meerdere in de uitoefening van diens functie verzet, hetzij hem de vrijheid in die uitoefening ontneemt, hetzij hem dwingt enige dienst te verrichten of na te laten. [2.] De schuldige wordt gestraft: 1°. met gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vierde categorie, indien het misdrijf of de daarmee gepaard gaande feitelijkheden enig lichamelijk letsel ten gevolge hebben; 2°. met gevangenisstraf van ten hoogste tien jaren of geldboete van de vijfde categorie, indien zij zwaar lichamelijk letsel ten gevolge hebben; 3°. met gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren of geldboete van de vijfde categorie, indien zij de dood ten gevolge hebben.

ya sa nK .U

Artikel 119 [1.] Feitelijke insubordinatie, door twee of meer militairen met verenigde krachten gepleegd, wordt als muiterij, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste acht jaren of geldboete van de vijfde categorie. [2.] De schuldige wordt gestraft: 1°. met gevangenisstraf van ten hoogste tien jaren of geldboete van de vijfde categorie indien het door hem gepleegde misdrijf of de daarbij door hem gepleegde feitelijkheden enig lichamelijk letsel ten gevolge hebben; 2°. met gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren of geldboete van de vijfde categorie, indien zij zwaar lichamelijk letsel ten gevolge hebben; 3°. met gevangenisstraf van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie, indien zij de dood ten gevolge hebben.

ya

Artikel 120 Met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft: 1°. feitelijke insubordinatie in tijd van oorlog; 2°. muiterij aan boord van een oorlogsvaartuig of luchtvaartuig van de krijgsmacht dat zich ergens bevindt waar geen onmiddellijke hulp te verkrijgen is. Artikel 121 [1.] De samenspanning tot het in artikel 120 omschreven misdrijf wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste tien jaren of geldboete van de vijfde categorie. [2.] Artikel 83 is toepasselijk. Artikel 122 [1.] De militair die opzettelijk met vier of meer andere militairen samenschoolt om in vereniging hun plicht te verzaken wordt, indien het tot enige gewelddadigheid of bedreiging daarmee is gekomen, als schuldig aan deelneming aan militaire oproer gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twaalf jaren of geldboete van de vijfde categorie. [2.] Indien het feit is gepleegd in tijd van oorlog wordt de schuldige gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie. Artikel 123 [1.] De deelnemer aan samenscholing met vier of meer andere militairen om in vereniging hun plicht te verzaken, die tot de orde terugkeert voordat het tot enige gewelddadigheid of bedreiging daarmee

70

Amsterdam International Law Clinic is gekomen, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vierde categorie. [2.] Indien de samenscholing is gepleegd in tijd van oorlog wordt de schuldige gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vijfde categorie. Artikel 124 Ten aanzien van de feiten gepleegd tegen een meerdere wordt een troepenafdeling belast met wachtof patrouilledienst, of een schildwacht gelijkgesteld met een meerdere, behalve in geval het feit is begaan door hem aan wie zij, als zodanig, ondergeschikt zijn. Titel V. Schending van het dienstbevel

.

Artikel 125 Onder een dienstbevel wordt verstaan een bevel dat enig militair dienstbelang betreft en gegeven is door een meerdere aan een mindere.

.K .B

Artikel 126 De militair die opzettelijk een dienstbevel niet opvolgt, wordt gestraft: 1°. met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie, indien daarvan gemeen gevaar voor personen of goederen te duchten is;

ya sa nK .U

2°. met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vierde categorie, indien daarvan levensgevaar voor een ander te duchten is; 3°. met gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vierde categorie, indien daarvan levensgevaar voor een ander te duchten is en het feit iemands dood ten gevolge heeft. Artikel 127 [1.] Met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar en negen maanden of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft de militair die opzettelijk een dienstbevel niet opvolgt, indien als rechtstreeks en onmiddellijk gevolg daarvan schade ontstaat aan of te duchten is voor de gereedheid tot het daadwerkelijk uitvoeren van een operatie of oefening van enig onderdeel van de krijgsmacht. [2.] Indien het feit is gepleegd in tijd van oorlog wordt hij gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie. [3.] Het maximum der in het eerste en tweede lid gestelde gevangenisstraffen wordt verdubbeld: 1°. indien twee of meer personen gezamenlijk het misdrijf plegen; 2°. indien de schuldige tevens een andere militair tot het misdrijf aanzet; 3°. indien hij het misdrijf pleegt bij een gevecht met de vijand.

ya

Artikel 128 Met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft de militair die opzettelijk een dienstbevel om aan een gevecht met de vijand deel te nemen, of tegenover deze stand te houden, niet opvolgt. Artikel 129 [1.] De samenspanning tot het in artikel 128 omschreven misdrijf wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste tien jaren of geldboete van de vijfde categorie. [2.] Artikel 83 is toepasselijk. Artikel 130 De militair aan wiens schuld het is te wijten, dat hij een dienstbevel niet opvolgt, wordt gestraft: 1°. met gevangenisstraf of hechtenis van ten hoogste drie maanden of geldboete van de tweede categorie, indien daardoor gemeen gevaar voor personen of goederen ontstaat; 2°. met gevangenisstraf of hechtenis van ten hoogste zes maanden of geldboete van de derde categorie, indien daardoor levensgevaar voor een ander ontstaat; 3°. met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie indien het feit iemands dood ten gevolge heeft;

71

Amsterdam International Law Clinic 4°. met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie, indien als rechtstreeks en onmiddellijk gevolg daarvan schade ontstaat aan of te duchten is voor de gereedheid tot het daadwerkelijk uitvoeren van een operatie of oefening van enig onderdeel van de krijgsmacht en het feit is gepleegd in tijd van oorlog; 5°. met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vierde categorie, indien het feit een bevel betrof om aan een gevecht met de vijand deel te nemen of tegenover deze stand te houden. Artikel 130a Onder het niet opvolgen van een dienstbevel wordt mede verstaan het weigeren een dienstbevel op te volgen of het eigendunkelijk overschrijden daarvan. Artikel 131 Een feit, bedoeld in de artikelen 126-130, is niet strafbaar, indien de bevolen gedraging onrechtmatig is.

.K .B

.

Artikel 132 Niet strafbaar is de militair die een feit begaat, genoemd in de artikelen 126-128, indien hij de bevolen gedraging te goeder trouw als onrechtmatig beschouwde.

ya sa nK .U

Artikel 133 Een feit, bedoeld in de artikelen 126-130, is niet strafbaar, indien onderling strijdige dienstbevelen zijn gegeven en het niet opgevolgde dienstbevel voorafgaat aan het laatst gehandhaafde. Artikel 134 Met betrekking tot het dienstbevel wordt een troepenafdeling belast met wachtof patrouilledienst, of een schildwacht gelijkgesteld met een meerdere, behalve in het geval het feit is begaan door hem aan wie zij, als zodanig, ondergeschikt zijn. Titel VI. Schending van het dienstvoorschrift

Artikel 135 Onder dienstvoorschrift wordt verstaan een bij of krachtens algemene maatregel van Rijksbestuur of van bestuur dan wel een bij of krachtens landsverordening onderscheidenlijk landsbesluit gegeven schriftelijk besluit van algemene strekking dat enig militair dienstbelang betreft en een tot de militair gericht ge- of verbod bevat.

ya

Artikel 136 [1.] De militair die opzettelijk een dienstvoorschrift niet opvolgt wordt gestraft: 1°. met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar en negen maanden of geldboete van de vierde categorie, indien als rechtstreeks en onmiddellijk gevolg daarvan schade ontstaat aan of te duchten is voor de gereedheid tot het daadwerkelijk uitvoeren van een operatie of oefening van enig onderdeel van de krijgsmacht; 2°. met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie, indien daarvan gemeen gevaar voor personen of goederen te duchten is; 3°. met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vierde categorie, indien daarvan levensgevaar voor een ander te duchten is; 4°. met gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vierde categorie, indien daarvan levensgevaar voor een ander te duchten is en het feit iemands dood ten gevolge heeft. [2.] Indien het feit bedoeld onder 1° is gepleegd in tijd van oorlog, wordt de schuldige gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie. Artikel 137 De militair aan wiens schuld het is te wijten, dat hij een dienstvoorschrift niet opvolgt, wordt gestraft: 1°. met gevangenisstraf of hechtenis van ten hoogste drie maanden of geldboete van de tweede categorie, indien daardoor gemeen gevaar voor personen of goederen ontstaat;

72

Amsterdam International Law Clinic 2°. met gevangenisstraf of hechtenis van ten hoogste zes maanden of geldboete van de derde categorie, indien daardoor levensgevaar voor een ander ontstaat; 3°. met gevangenisstraf of hechtenis van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie, indien het feit iemands dood ten gevolge heeft; 4°. met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie, indien als rechtstreeks en onmiddellijk gevolg daarvan schade ontstaat aan of te duchten is voor de gereedheid tot het daadwerkelijk uitvoeren van een operatie of oefening van enig onderdeel van de krijgsmacht en het feit is gepleegd in tijd van oorlog. Artikel 138 Een feit, bedoeld in een van beide voorgaande artikelen, is niet strafbaar indien een van het dienstvoorschrift afwijkend dienstbevel is opgevolgd. Titel VII. Dienstweigering

ya sa nK .U

Titel VIII. Misdrijven tegen de persoon

.K .B

.

Artikel 139 [1.] De militair die weigert of opzettelijk nalaat iedere dienst, van welke soort ook, te verrichten wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie. [2.] Indien het feit is gepleegd in tijd van oorlog wordt de schuldige gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vierde categorie.

Artikel 140 Met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft de militair die opzettelijk een andere militair of iemand, die anderszins bij of ten behoeve van de krijgsmacht werkzaam is, feitelijk bedreigt met geweld of feitelijk aanrandt. Artikel 141 Indien een in de artikelen 300-303 van het Wetboek van Strafrecht bedoeld misdrijf door een militair wordt gepleegd tegen een andere militair of iemand, die anderszins bij of ten behoeve van de krijgsmacht werkzaam is, kunnen de in die artikelen bepaalde gevangenisstraffen met een derde worden verhoogd.

ya

Artikel 142 [1.] Met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie worden gestraft de militairen die in tijd van oorlog met vereende krachten geweld tegen een of meer personen plegen en bij het plegen van het feit misbruik maken of dreigen te maken van macht, gelegenheid of middel, hun als militair gegeven. [2.] Met gelijke straf worden gestraft de in artikel 2 van de Wet militaire strafrechtspraak genoemde personen die gelijke handelingen plegen en daarbij misbruik maken of dreigen te maken van macht, gelegenheid of middel, hun door hun betrekking tot de krijgsmacht gegeven. [3.] Artikel 81 van het Wetboek van Strafrecht blijft buiten toepassing. Artikel 143 [1.] Hij, die geweld pleegt tegen een dode, zieke of gewonde, behorende tot de krijgsmacht van een der strijdende partijen, wordt gestraft met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie. [2.] Onder hen, die behoren tot de krijgsmacht van een der strijdende partijen, worden voor de toepassing van dit artikel gerekend allen, die bij deze krijgsmacht in dienstbetrekking zijn of haar met toestemming van de militaire overheid vergezellen of volgen.

73

Amsterdam International Law Clinic Titel IX. Ambtsmisdrijven Artikel 144 [1.] Met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft hij die opzettelijk een mededeling, die hij uit hoofde van zijn ambt moet doen, niet of onjuist doet, indien als rechtstreeks en onmiddellijk gevolg daarvan schade ontstaat aan of te duchten is voor de veiligheid van de Staat dan wel de gereedheid tot het daadwerkelijk uitvoeren van een operatie of oefening van enig onderdeel van de krijgsmacht. [2.] Indien het feit wordt gepleegd in tijd van oorlog wordt de schuldige gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste negen jaren of geldboete van de vijfde categorie.

.K .B

.

Artikel 145 Met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft hij aan wiens schuld het is te wijten dat hij in tijd van oorlog een mededeling, die hij uit hoofde van zijn ambt moet doen, niet of onjuist doet, indien als rechtstreeks en onmiddellijk gevolg daarvan schade ontstaat aan of te duchten is voor de veiligheid van de Staat dan wel de gereedheid tot het daadwerkelijk uitvoeren van een operatie of oefening van enig onderdeel van de krijgsmacht.

ya sa nK .U

Artikel 146 Indien het in artikel 365 van het Wetboek van Strafrecht omschreven misdrijf wordt gepleegd door een militair kan de in dat artikel bepaalde gevangenisstraf met een derde worden verhoogd. Artikel 147 Met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft de militair die een andere militair opzettelijk door gift, belofte, bedreiging of misleiding weerhoudt van het doen van een klacht of aangifte ter zake van een strafbaar feit. Artikel 148 De militair, die opzettelijk toelaat, dat een mindere een misdrijf pleegt, of die, getuige van een door een mindere gepleegd misdrijf, opzettelijk nalaat maatregelen te nemen, voorzover die nodig zijn en van hem kunnen worden gevergd, wordt gestraft als de medeplichtige.

ya

Artikel 149 Met gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of geldboete van de derde categorie wordt gestraft de militair die opzettelijk nalaat maatregelen te nemen, voor zover die nodig zijn en van hem kunnen worden gevergd, indien een onder zijn bevelen staande militair, naar hij redelijkerwijs moet vermoeden, een misdrijf pleegt of voornemens is te plegen. Artikel 150 [1.] De militair die opzettelijk een mindere een bevel geeft, inhoudende het plegen van een misdrijf, wordt, indien het bevel is uitgevoerd, als dader van dat misdrijf gestraft. [2.] Indien een bevel als in het eerste lid bedoeld niet is uitgevoerd, wordt de meerdere gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vierde categorie, echter met dien verstande dat nooit een zwaardere straf mag worden uitgesproken dan terzake van poging tot het bevolen misdrijf, of, indien zodanige poging niet strafbaar is, terzake van het misdrijf zelf kan worden opgelegd. Titel X. Misdrijven tegen de openbare orde Artikel 151 [1.] Hij die kennis draagt van enige in dit wetboek strafbaar gestelde samenspanning tot misdrijf of van voornemen tot het plegen van een misdrijf ter zake waarvan levenslange gevangenisstraf kan worden opgelegd of van een misdrijf tegen de veiligheid van de Staat, desertie in tijd van oorlog, feitelijke insubordinatie of militair oproer, en op een tijdstip, waarop het begaan van het misdrijf nog kan worden voorkomen, opzettelijk nalaat daarvan tijdig kennis te geven hetzij aan de overheid, hetzij aan de bedreigde, wordt indien het misdrijf is gevolgd, gestraft als de medeplichtige.

74

Amsterdam International Law Clinic [2.] Met gelijke straf wordt gestraft hij die kennis draagt van enig in het eerste lid vermeld reeds gepleegd misdrijf, en op een tijdstip, waarop de gevolgen nog kunnen worden afgewend, opzettelijk nalaat daarvan kennis te doen. Artikel 152 Het vorig artikel is niet van toepassing op hem die door de kennisgeving gevaar voor een strafvervolging zou doen ontstaan voor zichzelf, voor een van zijn bloedverwanten of aangehuwden in de rechte lijn of in de tweede of derde graad van de zijlijn, voor zijn echtgenoot of gewezen echtgenoot of degene met wie hij een geregistreerd partnerschap is of was aangegaan, of voor een ander, bij wiens vervolging hij zich, uit hoofde van zijn ambt of beroep, van het afleggen van getuigenis zou kunnen verschonen.

ya sa nK .U

.K .B

.

Artikel 153 [1.] Hij die, mondeling of bij geschrifte, een militair opruit tot enig misdrijf, in dit wetboek omschreven of door hem te begaan onder een der in artikel 44 van het Wetboek van Strafrecht vermelde omstandigheden, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaren of geldboete van de vierde categorie. [2.] De schuldige wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren of geldboete van de vijfde categorie, indien de opruiing betreft een der misdrijven omschreven in de artikelen 92-101 of 121 van het Wetboek van Strafrecht, desertie, strafbare schending van een dienstbevel in tijd van oorlog, muiterij of militair oproer buiten tijd van oorlog. [3.] De schuldige wordt gestraft met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie: 1°. indien de opruiing geschiedt in tijd van oorlog en zij betreft een der in de artikelen 92 en 93 van het Wetboek van Strafrecht omschreven misdrijven, militair verraad, desertie in een der in artikel 102 omschreven gevallen, schending van een dienstbevel als bedoeld in artikel 128, muiterij, militair oproer of een der in de artikelen 142 en 160 omschreven misdrijven; 2°. indien de opruiing geschiedt aan boord van een oorlogsvaartuig of luchtvaartuig der krijgsmacht, zich ergens bevindende waar geen onmiddellijke hulp te verkrijgen is, en zij muiterij of militair oproer betreft. [4.] Met gelijke straffen wordt gestraft hij die een der in dit artikel vermelde geschriften, waarvan hij de inhoud kent, verspreidt, tentoonstelt, aanslaat of ter verspreiding in voorraad heeft. Titel XI. Misdrijven met betrekking tot goederen

ya

Artikel 154 Met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft hij die diefstal pleegt en daarbij misbruik heeft gemaakt van de gelegenheid, hem verschaft door zijn inkwartiering of door zijn huisvesting op openbaar gezag. Artikel 155 Met gevangenisstraf van ten hoogste negen jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft diefstal door een militair gepleegd op een onder zijn bijzondere bewaking of bescherming gestelde plaats. Artikel 156 [1.] Met gevangenisstraf van ten hoogste twaalf jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt, als schuldig aan plundering, gestraft: 1°. de militair die in tijd van oorlog bij het plegen van diefstal misbruik maakt of dreigt te maken van macht, gelegenheid of middel, hem als militair gegeven; 2°. de persoon, behorende tot de in artikel 2 van de Wet militaire strafrechtspraak genoemden, die bij het plegen van diefstal misbruik maakt of dreigt te maken van macht, gelegenheid of middel, hem door zijn betrekking tot de krijgsmacht gegeven;

75

Amsterdam International Law Clinic 3°. hij die diefstal pleegt aan of tegen een dode, zieke of verwonde, behorende tot de krijgsmacht van een der strijdende partijen. Onder hen, die behoren tot de krijgsmacht van een der strijdende partijen, worden voor de toepassing van deze bepaling gerekend allen, die bij deze krijgsmacht in dienstbetrekking zijn of haar met toestemming van de militaire overheid vergezellen of volgen. [2.] Indien het feit gepleegd is door twee of meer verenigde personen, worden de schuldigen gestraft met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie.

.K .B

.

Artikel 157 1. Als schuldig aan opzetheling wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vierde categorie de militair die: a. een goed verwerft, voorhanden heeft of overdraagt, dan wel een persoonlijk recht op of een zakelijk recht ten aanzien van een goed vestigt of overdraagt, terwijl hij ten tijde van de verwerving of het voorhanden krijgen van het goed dan wel het vestigen van het recht wist dat het een door een der in deze titel omschreven misdrijven verkregen goed betrof; b. opzettelijk uit winstbejag een door een der in deze titel omschreven misdrijven verkregen goed voorhanden heeft of overdraagt, dan wel een persoonlijk recht op of zakelijk recht ten aanzien van een door zodanig misdrijf verkregen goed overdraagt. 2. Met dezelfde straf wordt gestraft hij die opzettelijk uit de opbrengst van enig door zodanig misdrijf verkregen goed voordeel trekt.

ya sa nK .U

Artikel 158 1. Als schuldig aan schuldheling wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaar of geldboete van de vierde categorie de militair die: a. een goed verwerft, voorhanden heeft of overdraagt, dan wel een persoonlijk recht op of zakelijk recht ten aanzien van een goed vestigt of overdraagt, terwijl hij ten tijde van de verwerving of het voorhanden krijgen van het goed dan wel het vestigen van het recht redelijkerwijs had moeten vermoeden dat het een door een der in deze titel omschreven misdrijven verkregen goed betrof; b. uit winstbejag een goed voorhanden heeft of overdraagt dan wel een persoonlijk recht op of zakelijk recht ten aanzien van een goed overdraagt, terwijl hij redelijkerwijs moet vermoeden dat het een door een der in deze titel omschreven misdrijven verkregen goed betreft. 2. Met dezelfde straf wordt gestraft hij die uit de opbrengst van enig goed voordeel trekt, terwijl hij redelijkerwijs moet vermoeden dat het een door zodanig misdrijf verkregen goed betreft.

ya

Artikel 159 [1.] Hij die opzettelijk en wederrechtelijk een dier, dat ten behoeve van de krijgsmacht wordt gebruikt, doodt, mishandelt, voor de dienst ongeschikt maakt of wegmaakt, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie. [2.] Indien hij het feit pleegt in tijd van oorlog wordt gevangenisstraf van ten hoogste tien jaren opgelegd of geldboete van de vijfde categorie. Artikel 160 [1.] Met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste twintig jaren of geldboete van de vijfde categorie worden gestraft de militairen die in tijd van oorlog met verenigde krachten opzettelijk en wederrechtelijk enig goed dat geheel of gedeeltelijk aan een ander toebehoort, vernielen, beschadigen, onbruikbaar maken of wegmaken, en bij het plegen van dat feit misbruik maken of dreigen te maken van macht, gelegenheid of middel, hun als militair gegeven. [2.] Met gelijke straf worden gestraft de in artikel 2 van de Wet militaire strafrechtspraak genoemde personen die gelijke handelingen plegen en daarbij misbruik maken of dreigen te maken van macht, gelegenheid of middel, hun door hun betrekking tot de krijgsmacht gegeven. [3.] Artikel 81 van het Wetboek van Strafrecht blijft buiten toepassing. Artikel 161 De militair, die in tijd van oorlog opzettelijk en wederrechtelijk enige oorlogsbehoefte vernielt, beschadigt, onbruikbaar maakt of wegmaakt, of die zich opzettelijk en eigendunkelijk ontdoet van enig hem van rijkswege verstrekt wapen, munitie, krijgstoerusting of voedingsmiddel, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste tien jaren of geldboete van de vijfde categorie.

76

Amsterdam International Law Clinic Artikel 162 De militair, die in tijd van oorlog enig aan hem of aan een andere militair van rijkswege verstrekt goed, wetende dat dit behoort tot de militaire kleding of uitrusting, hetzij zonder schriftelijke vergunning, door of vanwege de bevoegde officier afgegeven, verkoopt, ruilt, ten geschenke, in pand, gebruik of bewaring geeft, hetzij wegmaakt, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie. Titel XII. Verkeersmisdrijven

.K .B

.

Artikel 163 Hij die als bestuurder van een motorrijtuig, een rijwiel of enig ander rij- of voertuig daarmede over enige voor het openbaar of militair verkeer openstaande weg rijdt dan wel als bestuurder van een vaartuig daarmede op enig voor de openbare of militaire scheepvaart openstaand water vaart, onder zodanige invloed van het gebruik van alcoholhoudende drank, dat hij niet in staat moet worden geacht het rij-, voer- of vaartuig naar behoren te besturen, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie maanden of geldboete van de tweede categorie. Artikel 164 Hij die optreedt als bestuurder van een motorrijtuig, een rijwiel of enig ander rij-, voer- of vaartuig, dat bij de krijgsmacht in gebruik is, onder zodanige invloed van het gebruik van alcoholhoudende drank, dat hij niet in staat moet worden geacht zijn taak, als zodanig, naar behoren te vervullen, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of geldboete van de derde categorie.

ya sa nK .U

Artikel 165 Voor de toepassing van de artikelen 162 en 163 wordt met alcoholhoudende drank gelijkgesteld elke stof, waarvan de bestuurder weet of redelijkerwijze moet weten, dat het gebruik de rijvaardigheid kan verminderen. Artikel 166 Hij die opzettelijk wederrechtelijk enig motorrijtuig, vaartuig of luchtvaartuig gebruikt, dat bij de krijgsmacht in gebruik is, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of geldboete van de tweede categorie. Derde Boek. Overtredingen

Titel I. Verkeersovertredingen

ya

Artikel 167 Hij die zich op een voor het openbaar of militair verkeer openstaande weg dan wel op een voor de openbare of militaire scheepvaart openstaand water zodanig gedraagt, dat de vrijheid van het verkeer dan wel van de scheepvaart zonder noodzaak wordt belemmerd, of de veiligheid op de weg of op het water in gevaar wordt gebracht of dat redelijkerwijze is aan te nemen dat dit het geval kan zijn, wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste drie maanden of geldboete van de tweede categorie. Artikel 167a [Vervallen per 01-01-1991] Artikel 168 Hij die zich als lid van de bemanning van een luchtvaartuig zodanig gedraagt, dat de vrijheid van het verkeer zonder noodzaak wordt belemmerd of de veiligheid in het luchtruim dan wel op de grond of op het water in gevaar wordt gebracht of dat redelijkerwijze is aan te nemen, dat dit het geval kan zijn, wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste zes maanden of geldboete van de derde categorie. Artikel 169 Hij die als gebruiker van een voor het openbaar of militair verkeer openstaande weg of als gebruiker van een voor de openbare of militaire scheepvaart openstaand water, dan wel als bestuurder van een motorrijtuig, een rijwiel, enig ander rij- of voertuig, een vaartuig of een luchtvaartuig, dat bij de krijgsmacht in gebruik is, de door of vanwege het bevoegd gezag met betrekking tot het verkeer of de

77

Amsterdam International Law Clinic scheepvaart gegeven regels en aanwijzingen niet in acht neemt, wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste vier maanden of geldboete van de tweede categorie. Titel II. Feiten strafbaar gesteld in de buitenlandse wet

.

Artikel 170 [1.] Hij die buiten het Koninkrijk een feit begaat, dat niet met straf wordt bedreigd door enige ingevolge dit Wetboek toepasselijke strafbepaling, doch waarvoor hij ingevolge enige op hem toepasselijke wet van het land, waar het feit begaan wordt, strafbaar is, wordt gestraft met hetzij hechtenis van ten hoogste zes maanden en geldboete van de derde categorie, hetzij één van deze straffen. De opgelegde hechtenis mag in duur het maximum van de tegen het feit in de buitenlandse wet bedreigde vrijheidsstraf niet overtreffen. De opgelegde geldboete mag evenmin het maximum van de in de buitenlandse wet tegen het feit bedreigde geldboete te boven gaan. [2.] De vrijheidsstraf en de geldboete mogen slechts gezamenlijk worden opgelegd, indien dit ook bij toepassing van de buitenlandse wet mogelijk ware geweest.

.K .B

Lasten en bevelen, dat deze in het Staatsblad zal worden geplaatst, en dat alle Ministerieele Departementen, Autoriteiten, Colleges en Ambtenaren, wie zulks aangaat, aan de nauwkeurige uitvoering de hand zullen houden.

ya sa nK .U

Gegeven op het Loo, den 27sten April 1903 WILHELMINA De Minister van Justitie, J.A. Loeff De Minister van Marine, Ellis

ya

De Minister van Staat, Minister van Oorlog, J.W. Bergansius

Uitgegeven den tweeden Mei 1903 De Minister van Justitie, J.A. Loeff

78


6.3. THE DUTCH PENAL CODE’S STATUTE OF LIMITATIONS Wetboek van Strafrecht, Eerste Boek: Algemene bepalingen, Titel VIII: Verval van het recht tot strafvordering en van de straf, Artikelen 68-77147

.K .B

.

Artikel 68 1. Behoudens de gevallen waarin rechterlijke uitspraken voor herziening vatbaar zijn, kan niemand andermaal worden vervolgd wegens een feit waarover te zijnen aanzien bij gewijsde van de rechter in Nederland, de Nederlandse Antillen of Aruba onherroepelijk is beslist. 2. Is het gewijsde afkomstig van een andere rechter, dan heeft tegen dezelfde persoon wegens hetzelfde feit geen vervolging plaats in geval van: 1°. vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging; 2°. veroordeling, indien een straf is opgelegd, gevolgd door gehele uitvoering, gratie of verjaring der straf. 3. Niemand kan worden vervolgd wegens een feit dat te zijnen aanzien in een vreemde staat onherroepelijk is afgedaan door de voldoening aan een voorwaarde, door de bevoegde autoriteit gesteld ter voorkoming van strafvervolging.

ya sa nK .U

Artikel 69 Het recht tot strafvordering vervalt door de dood van de verdachte.

Artikel 70 1. Het recht tot strafvordering vervalt door verjaring:

ya

1°. in twee jaren voor alle overtredingen; 2°. in zes jaren voor de misdrijven waarop geldboete, hechtenis of gevangenisstraf van niet meer dan drie jaren is gesteld; 3°. in twaalf jaren voor de misdrijven waarop tijdelijke gevangenisstraf van meer dan drie jaren is gesteld; 4°. in twintig jaren voor de misdrijven waarop gevangenisstraf van meer dan tien jaren is gesteld. 2. In afwijking van het eerste lid verjaart het recht tot strafvordering niet voor misdrijven waarop levenslange gevangenisstraf is gesteld.

Artikel 71 De termijn van verjaring vangt aan op de dag na die waarop het feit is gepleegd, behoudens in de volgende gevallen:

147

Wetboek van Strafrecht, Eerste Boek: Algemene bepalingen, Titel VIII: Verval van het recht tot strafvordering en van de straf, Artikelen 68-77, available at http://www.wetten.nl (last visited Sept. 15, 2007).

79


.K .B

.

1°. bij de misdrijven omschreven in de artikelen 172, eerste lid, 173, eerste lid, 173a en 173b, vangt de termijn aan op de dag na die waarop het misdrijf ter kennis is gekomen van een ambtenaar belast met de opsporing van strafbare feiten; 2°. bij valsheid op de dag na die waarop gebruik is gemaakt van het voorwerp ten opzichte waarvan de valsheid gepleegd is; 3°. bij de misdrijven omschreven in de artikelen 240b, 242 tot en met 250 en 273f, en gepleegd ten aanzien van een persoon die de leeftijd van achttien jaren nog niet heeft bereikt, op de dag na die waarop die persoon achttien jaren is geworden; 4°. bij de misdrijven omschreven in de artikelen 278, 279, 282 en 282a op de dag na die van de bevrijding of de dood van hem tegen wie onmiddellijk het misdrijf gepleegd is; 5°. bij de overtredingen omschreven in de artikelen 465, 466 en 467, op de dag na die waarop ingevolge de voorschriften gegeven in of ter uitvoering van artikel 18c van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek, de aldaar bedoelde registers waaruit zodanige overtreding blijkt, naar de centrale bewaarplaats, bedoeld in afdeling 8 van hoofdstuk 1 van het Besluit burgerlijke stand 1994 zijn overgebracht. Artikel 72 1. Elke daad van vervolging stuit de verjaring, ook ten aanzien van anderen dan de vervolgde.

ya sa nK .U

2. Na de stuiting vangt een nieuwe verjaringstermijn aan. Het recht tot strafvordering vervalt evenwel ten aanzien van overtredingen na tien jaren en ten aanzien van misdrijven indien vanaf de dag waarop de oorspronkelijke verjaringstermijn is aangevangen een periode is verstreken die gelijk is aan twee maal de voor het misdrijf geldende verjaringstermijn. Artikel 73 De schorsing van de strafvervolging ter zake van een prejudicieel geschil schorst de verjaring.

ya

Artikel 74 1. De officier van justitie kan voor de aanvang van de terechtzitting een of meer voorwaarden stellen ter voorkoming van de strafvervolging wegens misdrijven, met uitzondering van die waarop naar de wettelijke omschrijving gevangenisstraf is gesteld van meer dan zes jaar, en wegens overtreding. Door voldoening aan die voorwaarden vervalt het recht tot strafvordering. 2. De volgende voorwaarden kunnen worden gesteld: a. betaling aan de staat van een geldsom, te bepalen op ten minste € 3 en ten hoogste het maximum van de geldboete die voor het feit kan worden opgelegd; b. afstand van voorwerpen die in beslag zijn genomen en vatbaar zijn voor verbeurdverklaring of onttrekking aan het verkeer; c. uitlevering, of voldoening aan de staat van de geschatte waarde, van voorwerpen die vatbaar zijn voor verbeurdverklaring; d. voldoening aan de staat van een geldbedrag of overdracht van inbeslaggenomen voorwerpen ter gehele of gedeeltelijke ontneming van het ingevolge artikel 36e voor ontneming vatbare wederrechtelijk verkregen voordeel; e. gehele of gedeeltelijke vergoeding van de door het strafbare feit veroorzaakte schade;

80


f. het verrichten van onbetaalde arbeid of het volgen van een leerproject gedurende ten hoogste honderdtwintig uren. 3. De officier van justitie doet in geval van misdrijf aan de rechtstreeks belanghebbende die hem bekend is, onverwijld schriftelijk mededeling van de datum waarop hij die voorwaarden heeft gesteld. 4. Op de in het tweede lid, onder f, bedoelde voorwaarde is het bepaalde bij of krachtens de artikelen 22c, eerste en vierde lid, 22e en 22k met betrekking tot taakstraffen, van overeenkomstige toepassing. De onbetaalde arbeid of het leerproject wordt binnen een termijn van zes maanden na instemming met de voorwaarde voltooid. Het openbaar ministerie kan deze termijn eenmaal met zes maanden verlengen. Het zendt hiervan zo spoedig mogelijk een kennisgeving aan de betrokkene.

ya sa nK .U

.K .B

.

5. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden voorschriften gegeven omtrent de nakoming van de voorwaarde, bedoeld in het tweede lid, onderdeel a. Deze voorschriften hebben in ieder geval betrekking op de plaats en wijze van betaling van de geldsom, de termijn waarbinnen die betaling moet zijn geschied en de verantwoording van de ontvangen geldbedragen. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen voorschriften worden gegeven omtrent de nakoming van de overige in het tweede lid bedoelde voorwaarden. Artikel 74a Is op het strafbare feit naar de wettelijke omschrijving geen andere hoofdstraf gesteld dan geldboete en biedt de verdachte aan, binnen een door de officier van justitie te bepalen termijn, het maximum van de geldboete te betalen en aan alle overige, overeenkomstig artikel 74, tweede lid, te stellen voorwaarden te voldoen, dan mag de officier van justitie het stellen van voorwaarden, als bedoeld in artikel 74, niet weigeren.

ya

Artikel 74b 1. Een bevel als bedoeld in artikel 12k van het Wetboek van Strafvordering doet, na voldoening aan de overeenkomstig artikel 74 gestelde voorwaarden, het recht tot strafvordering herleven als ware het niet vervallen geweest. 2. Na een bevel, als bedoeld in het vorige lid, worden bedragen, betaald in toepassing van artikel 74, tweede lid, onder a, c en d , onverwijld terugbetaald aan degene die ze heeft betaald. 3. Volgt na een bevel als bedoeld in het eerste lid een veroordeling, dan houdt de rechter rekening met de afstand of uitlevering door de veroordeelde van voorwerpen op grond van artikel 74, tweede lid, onder b en c, met de vergoeding van schade op grond van artikel 74, tweede lid, onder e, en met de onbetaalde arbeid die is verricht of het leerproject dat is gevolgd op grond van artikel 74, tweede lid, onder f. 4. Eindigt, na een bevel als bedoeld in het eerste lid, de zaak waarbij een voorwaarde is gesteld als bedoeld in artikel 74, tweede lid, onder f, zonder oplegging van straf of maatregel, dan kan de rechter, op verzoek van de gewezen verdachte, deze een vergoeding ten laste van de staat toekennen voor de schade welke hij ten gevolge van de verrichtte onbetaalde arbeid of het gevolgde leerproject heeft geleden. Onder schade is begrepen het nadeel dat niet in vermogensschade bestaat. De artikelen 89, derde tot en met zesde lid, 90, 91 en 93 van het Wetboek van Strafvordering zijn van overeenkomstige toepassing.

81


Artikel 74c 1. Bij algemene maatregel van bestuur kan aan daartoe aan te wijzen opsporingsambtenaren in bij die algemene maatregel van bestuur aangewezen zaken betreffende overtredingen, begaan door personen die de leeftijd van twaalf jaren hebben bereikt, tot wederopzeggens de bevoegdheid worden verleend die bij artikel 74, eerste lid, aan de officier van justitie is toegekend. 2. De te stellen voorwaarde bestaat in de betaling van een bepaalde geldsom. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden voorschriften gegeven omtrent de plaats en wijze van betaling en de termijn waarbinnen de betaling moet zijn geschied.

.

3. Het eerste en het tweede lid zijn van overeenkomstige toepassing op zaken betreffende misdrijven, als bedoeld in artikel 74, eerste lid, van eenvoudige aard, welke zijn begaan door personen die de leeftijd van achttien jaren hebben bereikt, met dien verstande dat de te betalen geldsom ten hoogste € 350 bedraagt.

.K .B

4. De ambtenaren bekleed met de bevoegdheid, bedoeld in het eerste lid, maken hiervan gebruik volgens richtlijnen, vast te stellen door het College van procureurs-generaal.

ya sa nK .U

5. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden voorschriften gegeven met betrekking tot de aanwijzing van de in het eerste lid bedoelde opsporingsambtenaren, het toezicht op de wijze waarop zij van de hun verleende bevoegdheid gebruik maken en de intrekking van de aanwijzing van een opsporingsambtenaar. 6. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden voorschriften gegeven inzake de verantwoording van ingevolge het tweede en derde lid betaalde geldbedragen. 7. Bij het stellen van voorwaarden door opsporingsambtenaren zijn de artikelen 74, derde lid, en 74b van overeenkomstige toepassing. Artikel 75 Het recht tot uitvoering van de straf of maatregel vervalt door de dood van de veroordeelde, met uitzondering van de maatregel tot ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel. Artikel 76 1. Het recht tot uitvoering van de straf of maatregel vervalt door verjaring.

ya

2. De termijn van deze verjaring is een derde langer dan de termijn van verjaring van het recht tot strafvordering. In geen geval is de termijn korter dan de duur van de opgelegde straf. Artikel 76a 1. De termijn van verjaring vangt aan op de dag na die waarop de rechterlijke uitspraak kan worden ten uitvoer gelegd. 2. Bij ongeoorloofde afwezigheid van een veroordeelde die zijn straf in een inrichting ondergaat, vangt een nieuwe verjaringstermijn aan op de dag na die waarop de ongeoorloofde afwezigheid aanving. Bij herroeping van een voorwaardelijke invrijheidstelling vangt een nieuwe verjaringstermijn aan op de dag na die van de herroeping. 3. De termijn loopt niet gedurende de bij de wet bevolen schorsing van de tenuitvoerlegging, noch gedurende de tijd dat de veroordeelde, zij het ook ter zake van een andere veroordeling, in verzekerde bewaring is. 4. Wanneer een geldboete wegens een overtreding is opgelegd en de rechter heeft beslist dat het bedrag daarvan in gedeelten mag worden voldaan, dan wel het openbaar ministerie aan de

82


veroordeelde op diens verzoek uitstel van betaling heeft verleend of betaling in termijnen heeft toegestaan, wordt de verjaringstermijn verlengd met twee jaren. 5. De termijn loopt niet gedurende de tijd dat de tenuitvoerlegging aan een vreemde Staat is overgedragen, zolang de Minister van Justitie van de autoriteiten van die Staat geen mededeling, houdende een beslissing omtrent de overname van de tenuitvoerlegging, heeft ontvangen. 6. Indien, nadat de tenuitvoerlegging door een vreemde Staat is overgenomen, die Staat afstand doet van zijn recht tot tenuitvoerlegging ten behoeve van Nederland, vangt een nieuwe verjaringstermijn aan op de dag waarop de Minister van Justitie de mededeling van de autoriteiten van die Staat omtrent de afstand heeft ontvangen.

ya

ya sa nK .U

.K .B

.

Artikel 77 1. Het recht tot strafvordering en het recht tot uitvoering van de straf vervallen door de overdracht van de strafvervolging aan een vreemde staat overeenkomstig de bepalingen van de derde afdeling van titel X van het vierde boek van het Wetboek van Strafvordering. 2. In het geval, bedoeld in het vorige lid, herleven het recht tot strafvordering en het recht tot uitvoering van de straf, indien de autoriteiten van de staat die de strafvervolging had overgenomen op die beslissing terugkomen of mededelen dat geen strafvervolging wordt ingesteld dan wel een ingestelde vervolging is gestaakt.

83


6.4. DUTCH CONFLICT LAW ON TORTS (WET CONFLICTENRECHT ONRECHTMATIGE DAAD) (Tekst geldend op: 01-07-2006)

Wet van 11 april 2001, houdende regeling van het conflictenrecht met betrekking tot verbintenissen uit onrechtmatige daad (Wet conflictenrecht onrechtmatige daad) Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz.

.K .B

.

Allen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten: Alzo Wij in overweging genomen hebben, dat het wenselijk is een wettelijke regeling te geven van het conflictenrecht met betrekking tot verbintenissen uit onrechtmatige daad;

Artikel 1

ya sa nK .U

Zo is het, dat Wij, de Raad van State gehoord, en met gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze:

Voor de toepassing van deze wet wordt met het grondgebied van een Staat gelijkgesteld:

ya

a. de installaties en andere inrichtingen ten behoeve van de exploratie en exploitatie van natuurlijke rijkdommen, aanwezig in, op of boven het buiten de territoriale grens van die Staat gelegen deel van de zeebodem voor zover die Staat daar op grond van het internationale recht soevereine rechten mag uitoefenen ten behoeve van de exploratie en exploitatie van natuurlijke rijkdommen; b. een zich op volle zee bevindend schip dat door of vanwege die Staat teboekgesteld is of van een zeebrief of daarmee gelijk te stellen document is voorzien, dan wel bij gebreke van enige teboekstelling, zeebrief of daarmee gelijk te stellen document, toebehoort aan een onderdaan van die Staat; c. een zich in het luchtruim bevindend luchtvaartuig dat door of vanwege die Staat teboekgesteld is of in het nationaliteitsregister van die Staat is ingeschreven, dan wel bij gebreke van enige teboekstelling of inschrijving in het nationaliteitsregister, toebehoort aan een onderdaan van die Staat.

Artikel 2 1. Deze wet laat onverlet het op 4 mei 1971 te 's-Gravenhage tot stand gekomen Verdrag

inzake de wet die van toepassing is op verkeersongevallen op de weg (Trb. 1971, 118) en het op 2 oktober 1973 te 's-Gravenhage tot stand gekomen Verdrag inzake de wet welke van toepassing is op de aansprakelijkheid wegens produkten (Trb. 1974, 84). 2. Deze wet laat eveneens onverlet het bepaalde in artikel 7 van de Wet van 18 maart 1993,

houdende enige bepalingen van internationaal privaatrecht met betrekking tot het zeerecht en het binnenvaartrecht (Stb. 1993, 168). 84


Artikel 3 1. Verbintenissen uit onrechtmatige daad worden beheerst door het recht van de Staat op

welks grondgebied de daad plaatsvindt. 2. In afwijking van het eerste lid wordt, wanneer een daad schadelijk inwerkt op een persoon,

een goed of het natuurlijke milieu elders dan in de Staat op welks grondgebied die daad plaatsvindt, het recht toegepast van de Staat op welks grondgebied die inwerking geschiedt, tenzij de dader de inwerking aldaar redelijkerwijs niet heeft kunnen voorzien. 3. Indien dader en benadeelde in dezelfde Staat hun gewone verblijfplaats onderscheidenlijk

.K .B

.

plaats van vestiging hebben, is in afwijking van het eerste en tweede lid het recht van die Staat van toepassing.

Artikel 4

ya sa nK .U

1. In afwijking van artikel 3 worden verbintenissen wegens ongeoorloofde mededinging beheerst door het recht van de Staat op welks grondgebied de mededingingshandeling de concurrentieverhoudingen beïnvloedt. 2. Het eerste lid is niet van toepassing indien de mededingingshandeling uitsluitend tegen een bepaalde concurrent is gericht.

Artikel 5

ya

Indien een onrechtmatige daad nauw verbonden is met een tussen dader en benadeelde bestaande of gewezen rechtsverhouding, kan in afwijking van de artikelen 3 en 4 op de verbintenis uit onrechtmatige daad het recht worden toegepast dat die andere rechtsverhouding beheerst.

Artikel 6 1. Indien partijen het op de verbintenis uit onrechtmatige daad toepasselijke recht hebben gekozen, is in afwijking van de artikelen 3 tot en met 5 tussen hen dit recht van toepassing. 2. De rechtskeuze dient uitdrukkelijk te zijn gedaan of anderszins voldoende duidelijk te blijken.

Artikel 7 Het op grond van de artikelen 3 tot en met 6 toepasselijke recht bepaalt in het bijzonder:

85


de gronden voor en de omvang van de aansprakelijkheid; de gronden voor uitsluiting, beperking en verdeling van de aansprakelijkheid; het bestaan en de aard van schade die voor vergoeding in aanmerking komt; de omvang van de schade en de wijze van vergoeding ervan; de mogelijkheid tot overdracht of overgang van het recht op schadevergoeding; de personen die uit eigen hoofde recht hebben op schadevergoeding; de aansprakelijkheid van een opdrachtgever voor handelingen van degene die voor hem optreedt; h) de termijn voor de verjaring of het verval van een aanspraak op schadevergoeding, alsmede het tijdstip van aanvang van de termijn en van zijn stuiting of schorsing.

.K .B

.

a) b) c) d) e) f) g)

Artikel 8

ya sa nK .U

Het in de artikelen 3 tot en met 7 bepaalde staat niet eraan in de weg dat rekening wordt gehouden met op de plaats van de onrechtmatige daad geldende verkeers- en veiligheidsvoorschriften of andere daarmee vergelijkbare voorschriften strekkend tot bescherming van personen of zaken.

Artikel 9

Deze wet wordt aangehaald als: Wet conflictenrecht onrechtmatige daad.

Artikel 10

ya

Deze wet treedt in werking met ingang van de eerste dag van de tweede kalendermaand na de datum van uitgifte van het Staatsblad waarin zij wordt geplaatst. Lasten en bevelen dat deze in het Staatsblad zal worden geplaatst en dat alle ministeries, autoriteiten, colleges en ambtenaren wie zulks aangaat, aan de nauwkeurige uitvoering de hand zullen houden. Gegeven te 's-Gravenhage, 11 april 2001 Beatrix De Minister van Justitie, A. H. Korthals Uitgegeven de vierentwintigste april 2001 De Minister van Justitie, A. H. Korthals

86


6.5. DUTCH CIVIL CODE’S STATUTE OF LIMITATION Burgerlijk Wetboek 3, Titel 11: Rechtsvorderingen, Artikelen 306-326148

Artikel 306 Indien de wet niet anders bepaalt, verjaart een rechtsvordering door verloop van twintig jaren.

.K .B

.

Artikel 307 1. Een rechtsvordering tot nakoming van een verbintenis uit overeenkomst tot een geven of een doen verjaart door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag, volgende op die waarop de vordering opeisbaar is geworden.

ya sa nK .U

2. In geval van een verbintenis tot nakoming na onbepaalde tijd loopt de in lid 1 bedoelde termijn pas van de aanvang van de dag, volgende op die waartegen de schuldeiser heeft medegedeeld tot opeising over te gaan, en verjaart de in lid 1 bedoelde rechtsvordering in elk geval door verloop van twintig jaren na de aanvang van de dag, volgende op die waartegen de opeising, zonodig na opzegging door de schuldeiser, op zijn vroegst mogelijk was.

Artikel 308 Rechtsvorderingen tot betaling van renten van geldsommen, lijfrenten, dividenden, huren, pachten en voorts alles wat bij het jaar of een kortere termijn moet worden betaald, verjaren door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag, volgende op die waarop de vordering opeisbaar is geworden.

ya

Artikel 309 Een rechtsvordering uit onverschuldigde betaling verjaart door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag, volgende op die waarop de schuldeiser zowel met het bestaan van zijn vordering als met de persoon van de ontvanger is bekend geworden en in ieder geval twintig jaren nadat de vordering is ontstaan.

Artikel 310 1. Een rechtsvordering tot vergoeding van schade of tot betaling van een bedongen boete verjaart door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag, volgende op die waarop de benadeelde zowel met de schade of de opeisbaarheid van de boete als met de daarvoor aansprakelijke persoon bekend is geworden, en in ieder geval door verloop van twintig jaren na de gebeurtenis waardoor de schade is veroorzaakt of de boete opeisbaar is geworden.

148

Burgerlijk Wetboek 3, Titel 11: Rechtsvorderingen, Artikelen 306-326, available at http://www.wetten.nl (last visted Sept. 15, 2007).

87


Is de schade een gevolg van verontreiniging van lucht, water of bodem, van de 2. verwezenlijking van een gevaar als bedoeld in artikel 175 van Boek 6 dan wel van beweging van de bodem als bedoeld in artikel 177, eerste lid, onder b, van Boek 6, dan verjaart de rechtsvordering tot vergoeding van schade, in afwijking van het aan het slot van lid 1 bepaalde, in ieder geval door verloop van dertig jaren na de gebeurtenis waardoor de schade is veroorzaakt. 3. Voor de toepassing van lid 2 wordt onder gebeurtenis verstaan een plotseling optredend feit, een voortdurend feit of een opeenvolging van feiten met dezelfde oorzaak. Bestaat de gebeurtenis uit een voortdurend feit, dan begint de termijn van dertig jaren bedoeld in lid 2 te lopen nadat dit feit is opgehouden te bestaan. Bestaat de gebeurtenis uit een opeenvolging van feiten met dezelfde oorzaak, dan begint deze termijn te lopen na dit laatste feit.

.K .B

.

4. Indien de gebeurtenis waardoor de schade is veroorzaakt, een misdrijf oplevert als bedoeld in de artikelen 240b, 242 tot en met 250 en 273f van het Wetboek van Strafrecht en is gepleegd ten aanzien van een minderjarige, verjaart de rechtsvordering tot vergoeding van schade tegen de schuldige aan het misdrijf niet zolang het recht tot strafvordering niet door verjaring is vervallen.

ya sa nK .U

5. In afwijking van de leden 1 en 2 verjaart een rechtsvordering tot vergoeding van schade door letsel of overlijden slechts door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag volgende op die waarop de benadeelde zowel met de schade als met de daarvoor aansprakelijke persoon bekend is geworden. Indien de benadeelde minderjarig was op de dag waarop de schade en de daarvoor aansprakelijke persoon bekend zijn geworden, verjaart de rechtsvordering slechts door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag volgende op die waarop de benadeelde meerderjarig is geworden.

ya

Artikel 310a 1. Een rechtsvordering tot opeising van een roerende zaak die krachtens de nationale wetgeving van een lid-staat van de Europese Unie of van een andere staat die partij is bij de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte een cultuurgoed is in de zin van artikel 1, onder 1, van de richtlijn, bedoeld in artikel 86a, en waarvan die staat teruggave vordert op de grond dat zij op onrechtmatige wijze buiten zijn grondgebied is gebracht, verjaart door verloop van één jaar na de aanvang van de dag, volgende op die waarop de plaats waar de zaak zich bevindt en de identiteit van de bezitter of de houder aan die staat zijn bekend geworden, en in elk geval door verloop van dertig jaren na de aanvang van de dag volgende op die waarop de zaak buiten het grondgebied van die staat is gebracht. 2. De laatste termijn bedraagt vijfenzeventig jaren in het geval van zaken die deel uitmaken van openbare collecties in de zin van artikel 1, onder 1, van de richtlijn, bedoeld in artikel 86a, en van kerkelijke goederen als bedoeld in de richtlijn in de lid-staten van de Europese Unie of in de andere staten die partij zijn bij de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte, waar deze zijn onderworpen aan speciale beschermende maatregelen krachtens nationaal recht.

88


Artikel 310b 1. Een rechtsvordering tot opeising van een roerende zaak die krachtens de Wet tot behoud van cultuurbezit als beschermd voorwerp is aangewezen of deel uitmaakt van een openbare collectie of van een inventarislijst als bedoeld in artikel 14a, tweede lid, van die wet en die na die aanwijzing of gedurende dit deel uitmaken uit het bezit van de eigenaar is geraakt, verjaart door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag waarop de plaats waar de zaak zich bevindt en de identiteit van de bezitter of de houder zijn bekend geworden, en in elk geval door verloop van dertig jaren na de aanvang van de dag waarop een nietrechthebbende bezitter van de zaak is geworden.

.K .B

.

2. De verjaring krachtens lid 1 treedt in elk geval niet in voordat de rechtsvordering tot teruggave van de zaak is verjaard, die de Staat voor de rechter van een andere lid-staat van de Europese Unie of van een andere staat die partij is bij de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte kan instellen op grond dat de zaak op onrechtmatige wijze buiten het grondgebied van Nederland is gebracht.

ya sa nK .U

Artikel 311 1. Een rechtsvordering tot ontbinding van een overeenkomst op grond van een tekortkoming in de nakoming daarvan of tot herstel van een tekortkoming verjaart door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag, volgende op die waarop de schuldeiser met de tekortkoming bekend is geworden en in ieder geval twintig jaren nadat de tekortkoming is ontstaan. 2. Een rechtsvordering tot ongedaanmaking als bedoeld in artikel 271 van Boek 6 verjaart door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag, volgende op die waarop de overeenkomst is ontbonden.

ya

Artikel 312 Rechtsvorderingen terzake van een tekortkoming in de nakoming, alsmede die tot betaling van wettelijke of bedongen rente en die tot afgifte van vruchten, verjaren, behoudens stuiting of verlenging, niet later dan de rechtsvordering tot nakoming van de hoofdverplichting of, zo de tekortkoming vatbaar is voor herstel, de rechtsvordering tot herstel van de tekortkoming. Artikel 313 Indien de wet niet anders bepaalt, begint de termijn van verjaring van een rechtsvordering tot nakoming van een verplichting om te geven of te doen met de aanvang van de dag, volgende op die waarop de onmiddellijke nakoming kan worden gevorderd. Artikel 314 1. De termijn van verjaring van een rechtsvordering tot opheffing van een onrechtmatige toestand begint met de aanvang van de dag, volgende op die waarop de onmiddellijke opheffing van die toestand gevorderd kan worden. 2. De termijn van verjaring van een rechtsvordering strekkende tot beëindiging van het bezit van een niet-rechthebbende begint met de aanvang van de dag, volgende op die waarop een niet-rechthebbende bezitter is geworden of de onmiddellijke opheffing gevorderd kon worden van de toestand waarvan diens bezit de voortzetting vormt.

89


Artikel 315 De termijn van verjaring van een rechtsvordering tot opeising van een nalatenschap begint met de aanvang van de dag, volgende op die van het overlijden van de erflater. Artikel 316 1. De verjaring van een rechtsvordering wordt gestuit door het instellen van een eis, alsmede door iedere andere daad van rechtsvervolging van de zijde van de gerechtigde, die in de vereiste vorm geschiedt.

.

2. Leidt een ingestelde eis niet tot toewijzing, dan is de verjaring slechts gestuit, indien binnen zes maanden, nadat het geding door het in kracht van gewijsde gaan van een uitspraak of op andere wijze is geëindigd, een nieuwe eis wordt ingesteld en deze alsnog tot toewijzing leidt. Wordt een daad van rechtsvervolging ingetrokken, dan stuit zij de verjaring niet.

.K .B

3. De verjaring van een rechtsvordering wordt ook gestuit door een handeling, strekkende tot verkrijging van een bindend advies, mits van die handeling met bekwame spoed mededeling wordt gedaan aan de wederpartij en zij tot verkrijging van een bindend advies leidt. Is dit laatste niet het geval, dan is het vorige lid van overeenkomstige toepassing.

ya sa nK .U

Artikel 317 1. De verjaring van een rechtsvordering tot nakoming van een verbintenis wordt gestuit door een schriftelijke aanmaning of door een schriftelijke mededeling waarin de schuldeiser zich ondubbelzinnig zijn recht op nakoming voorbehoudt. 2. De verjaring van andere rechtsvorderingen wordt gestuit door een schriftelijke aanmaning, indien deze binnen zes maanden wordt gevolgd door een stuitingshandeling als in het vorige artikel omschreven. Artikel 318 Erkenning van het recht tot welks bescherming een rechtsvordering dient, stuit de verjaring van de rechtsvordering tegen hem die het recht erkent.

ya

Artikel 319 1. Door stuiting van de verjaring van een rechtsvordering, anders dan door het instellen van een eis die door toewijzing wordt gevolgd, begint een nieuwe verjaringstermijn te lopen met de aanvang van de volgende dag. Is een bindend advies gevraagd en verkregen, dan begint de nieuwe verjaringstermijn te lopen met de aanvang van de dag, volgende op die waarop het bindend advies is uitgebracht. 2. De nieuwe verjaringstermijn is gelijk aan de oorspronkelijke, doch niet langer dan vijf jaren. Niettemin treedt de verjaring in geen geval op een eerder tijdstip in dan waarop ook de oorspronkelijke termijn zonder stuiting zou zijn verstreken. Artikel 320 Wanneer een verjaringstermijn zou aflopen tijdens het bestaan van een verlengingsgrond of binnen zes maanden na het verdwijnen van een zodanige grond, loopt de termijn voort totdat zes maanden na het verdwijnen van die grond zijn verstreken.

90


Artikel 321 1. Een grond voor verlenging van de verjaring bestaat:

.K .B

.

a. tussen niet van tafel en bed gescheiden echtgenoten; b. tussen een wettelijke vertegenwoordiger en de onbekwame die hij vertegenwoordigt; c. tussen een bewindvoerder en de rechtshebbende voor wie hij het bewind voert, ter zake van vorderingen die dit bewind betreffen; d. tussen rechtspersonen en haar bestuurders; e. tussen een beneficiair aanvaarde nalatenschap en een erfgenaam; f. tussen de schuldeiser en zijn schuldenaar die opzettelijk het bestaan van de schuld of de opeisbaarheid daarvan verborgen houdt; g. tussen geregistreerde partners. 2. De onder b en c genoemde gronden voor verlenging duren voort totdat de eindrekening van de wettelijke vertegenwoordiger of de bewindvoerder is gesloten.

ya sa nK .U

Artikel 322 1. De rechter mag niet ambtshalve het middel van verjaring toepassen. 2. Afstand van verjaring geschiedt door een verklaring van hem die de verjaring kan inroepen. 3. Voordat de verjaring voltooid is, kan geen afstand van verjaring worden gedaan.

Artikel 323 1. Door voltooiing van de verjaring van de rechtsvordering tot nakoming van een verbintenis gaan de pand- of hypotheekrechten die tot zekerheid daarvan strekken, teniet.

ya

2. Nochtans verhindert de verjaring niet dat het pandrecht op het verbonden goed wordt uitgeoefend, indien dit bestaat in een roerende zaak of een recht aan toonder of order en deze zaak of het toonder- of orderpapier in de macht van de pandhouder of een derde is gebracht. 3. De rechtsvordering tot nakoming van een verbintenis tot zekerheid waarvan een hypotheek strekt, verjaart niet voordat twintig jaren zijn verstreken na de aanvang van de dag volgend op die waarop de hypotheek aan de verbintenis is verbonden.

Artikel 324 1. De bevoegdheid tot tenuitvoerlegging van een rechterlijke of arbitrale uitspraak verjaart door verloop van twintig jaren na de aanvang van de dag, volgende op die van de uitspraak, of, indien voor tenuitvoerlegging daarvan vereisten zijn gesteld waarvan de vervulling niet afhankelijk is van de wil van degene die de uitspraak heeft verkregen, na de aanvang van de dag, volgende op die waarop deze vereisten zijn vervuld. 2. Wordt vóórdat de verjaring is voltooid, door een der partijen ter aantasting van de ten uitvoer te leggen veroordeling een rechtsmiddel of een eis ingesteld, dan begint de termijn eerst met de aanvang van de dag, volgende op die waarop het geding daarover is geëindigd.

91


De verjaringstermijn bedraagt vijf jaren voor wat betreft hetgeen ingevolge de uitspraak bij 3. het jaar of kortere termijn moet worden betaald. 4. Voor wat betreft renten, boeten, dwangsommen en andere bijkomende veroordelingen, treedt de verjaring, behoudens stuiting of verlenging, niet later in dan de verjaring van de bevoegdheid tot tenuitvoerlegging van de hoofdveroordeling. Artikel 325 [1.] Op de verjaring van het vorige artikel zijn de artikelen 319-323 van overeenkomstige toepassing. 2. De verjaring van het vorige artikel wordt gestuit door:

ya sa nK .U

.K .B

.

a. betekening van de uitspraak of schriftelijke aanmaning; b. erkenning van de in de uitspraak vastgestelde verplichting; c. iedere daad van tenuitvoerlegging, mits daarvan binnen de door de wet voorgeschreven tijd of, bij gebreke van zodanig voorschrift, met bekwame spoed mededeling aan de wederpartij wordt gedaan.

ya

Artikel 326 Buiten het vermogensrecht vinden de bepalingen van deze titel overeenkomstige toepassing, voor zover de aard van de betrokken rechtsverhouding zich daartegen niet verzet.

92

THE CASE CONCERNING THE VILLAGE OF RAWAGEDE

Recommend Documents