De Ukemi in Aikido door Kenji Shimizu Je kan ukemi beschouwen als het geheim van Aikido. Dat is mijn persoonlijke ervaring. Gedurende mijn uchideshi tijd liet de grondlegger mij zonder pardon vallen. Sterker nog, ik werd meedogenloos uitgescholden als mijn ukemi slecht was. Ik had zoveel pijnlijke ervaringen, dat ik voortdurend bezorgd was, of er ooit nog vooruitgang zou zijn, als ik de dingen op deze manier zou blijven doen. Omdat ik in Judo de vierde dan graad behaald had en omdat ik dacht dat ik een goede ukemi maakte, twijfelde ik of ik wel zo uitgescholden moest worden.
Tendo-ryu Aikido Den Haag
Maar dat was een vergissing! Ik was vergeten judo opzij te zetten en te starten vanaf het nulpunt. Ik deed alleen mijn ukemi als ik daar zin in had. Nu werd ik bewust gemaakt van het feit dat mijn lichaam niet als één bewoog met O-Sensei’s lichaam. Als ik er nu over nadenk, schaam ik mij, dat ik dacht dat het goed was om een opzichtige ukemi neer te zetten. Ukemi betekent de ademhaling van je partner lezen en als men de Nage (de persoon die werpt) niet beantwoordt, kun je niet spreken van een echte ukemi. Het beheersen van de ukemi betekent de signalen van je omgeving opvangen, wat jou in staat stelt direct op de omstandigheden te reageren. Bamboe bijvoorbeeld, beweegt met de relatieve kracht van de wind en als de wind stopt, dan keert het bamboe terug in zijn oorspronkelijke vorm. Dat is volledig natuurlijk en levend. In Aikido vechten we niet om de overwinning of nederlaag. Het is een manier om ons zelf te verbeteren door training waarbij we de technieken steeds herhalen. Het is belangrijk dat je altijd in harmonie kunt zijn met Shite (de persoon die de techniek uitvoert) die tegenover je staat. Dat is echter heel moeilijk. Hoewel het moeilijk is een natuurlijke ukemi aan te leren, dus een ukemi zonder kracht, heb je een grote vooruitgang in je techniek geboekt op het moment dat je lichaam er iets meer van begrijpt. Dat kan zijn, omdat je hebt geleerd de ademkracht van de Nage in je eigen techniek te gebruiken en in mijn geval, was ik de uke van O-Sensei… Het is belangrijk natuurlijke, krachtige technieken te ervaren. Als je de ukemi niet zacht en soepel kunt maken, is het zeer waarschijnlijk, dat je de techniek ook niet zacht en soepel kunt uitvoeren. De natuurlijke ukemi in Aikido laat jou ook het leven beter begrijpen.
Principes van Aikido volgens Shimizu Sensei Aikido technieken, van origine gebaseerd op het oude Jujutsu, zijn uiterst effectief in echte gevechten. De technieken zijn zo gevaarlijk, dat er geen competitie systeem voor Aikido bestaat. Het is traditioneel altijd onderwezen via de methode van vormherhaling. In principe maken Aikido technieken gebruik van bewegingen met lege handen, zonder wapens. Deze technieken zijn voornamelijk Nage (werp), Kime (blok) en Osae (klem en controle) technieken. Deze worden in het Aikido uitgevoerd met ademkracht en samenvloeiende manipulatie. Daarbij is het berekenen van de juiste Ma-ai (afstand tussen de een en de ander) en het gebruik maken van de kracht en de lichamelijke zwakte van de tegenstander van belang. Het controleren van een tegenstander in een moment van zwakte stelt je in staat om zijn balans te verstoren als hij zijn zwaartepunt verlegd, waardoor het mogelijk wordt om Nage, Kime en Osae technieken uit te voeren. Als je op de juiste manier profiteert van de zwakte van de tegenstander, kun je gemakkelijk Kansetsuwazas (samengestelde technieken) of Atemi-wazas (het slaan op vitale plaats-technieken) uitvoeren. Kansetsu-wazas bevatten de manipulaties van de schouders, de ellebogen of de polsen. De Tekubi-wazas (polstechnieken) zijn karakteristiek voor Aikido en zij gaan verder dan soortgelijke technieken in andere vechtsporten. Tekubi technieken zijn zeer effectief en maken het mogelijk voor een kleiner persoon om een grote persoon te controleren. De toepassingen van de Atemi-wazas verschillen fundamenteel van de Ate technieken van Karate. Terwijl de Karate technieken Ate, Tsuki en Keri zich vooral richten op een “aanval-om-te vernietigen” strijd, is het principe van Aikido’s Atemi technieken om de Ki van de tegenstander tijdelijk te verstoren met Kime, Nage of Osae technieken. Atemi technieken proberen niet een tegenstander te vernietigen, maar hem onder controle te houden door hem simpelweg met de hand of de elleboog te slaan op het moment dat hij zijn balans verliest. Dit principe verklaart waarom trainingen die bestaan uit het slaan van iets hard met een gebalde vuist in Aikido niet bestaan. Aikido technieken worden vaak uitgevoerd met cirkelvormige bewegingen aangevuld met een draai van het lichaam, als ook door opwaartse of neerwaartse buig en strek bewegingen om een aanval van een tegenstander af te slaan. De technieken bevatten zowel middelpuntvliedende als middelpuntzoekende bewegingen, hoewel de eerste vaker voorkomen. Omdat het trainen van deze technieken spieroprekking en samentrekking tot gevolg heeft, verbetert het de bloedsomloop en het functioneren van de interne organen. Het herhaaldelijk trainen van samengestelde technieken helpt het lichaam soepeler en veerkrachtig te worden en voorkomt het stijf of zwak worden van de rug. Om deze reden wordt Aikido gezien als buitengewoon doeltreffend in het verbeteren van de gezondheid en in het voorkomen van ouderdomszwakheid. Historisch gezien, zijn Japanners altijd mensen geweest die hoffelijkheid erg waarderen. Deze goede eigenschap lijkt tegenwoordig echter in gevaar te zijn.
Men zegt wel eens: “Rei (hoffelijkheid, beleefdheid en begroeting) wordt onderhouden door bereidheid”; wat een wijsheid is om ruzies te voorkomen. Geweldloosheid is inderdaad beter dan een geforceerde overwinning, maar als we onze ogen angstig sluiten wanneer we geconfronteerd worden met onrecht, dan zal het onredelijke blijven en het redelijke zou verloren kunnen gaan. We zullen gedwongen worden om in een immorele wereld te leven waarin de zwakkeren altijd het slachtoffer zullen zijn van de sterkeren. Daarom is het noodzakelijk om onszelf voor te bereiden op het verdedigen van rechtvaardigheid tegen wreedheden. We hebben deze voorbereiding Bu genoemd. Zoals al sinds de oudheid wordt gezegd: “begin met Rei en eindig met Rei.” Rei en Bu bestaan naast elkaar en voorkomen dat de zwakkeren uit gewoonte geslagen worden. Het is onmogelijk een gezonde en humane wereld te realiseren zonder de zwakkeren te helpen en de sterkeren te stoppen, mocht dat nodig zijn. We moeten de moed hebben om de persoon met de giftige houding te herkennen en hem er vanaf te leiden. Om deze moed te realiseren en om de techniek te verbeteren, moeten we gevoelig worden voor Sakki (dreigende sfeer) of Kehai (tekens) en de flexibele lichaamsbewegingen verkrijgen die een snelle en juiste reactie met een onmiddellijk veranderende Ki kracht mogelijk maken. Dat wil zeggen, we hebben een directe reactie nodig van de zenuw- en spiersystemen. Tegenwoordig komen ongevoelige gedragingen en irritante houdingen angstaanjagend vaak voor. Ik vraag mij af of de samenleving zo ingedut is, dat niemand zich er zelfs meer zorgen over maakt. Vroeger kon een Samurai die niet in staat was om een teken of een sfeer te herkennen omkomen, als hij niet meteen spontaan reageerde. Een ongevoelige Samurai kon niet overleven. Dit is vandaag de dag nog steeds zo; het is mogelijk om te overleven zonder fysiek sterk te zijn, maar ongevoeligheid zou iemands ondergang zijn. Een samenleving die ongevoelig is naar anderen houdt de fatale zwakte in stand.
Kracht volgens Shimizu Sensei Er zijn heel bekwame mensen en er zijn minder bekwame mensen. Iemand die goed en sterk lijkt, hoeft nog niet goed en sterk te zijn. Zelfs als iemand trots is op zijn technieken, is zijn waarde relatief want hij zou dan iemand anders tegen kunnen komen die nog sterker is. Daarom moet je vertrouwen op de geest die huisvest in de diepte van je eigen techniek. Kracht wordt ontwikkeld door voortdurende training. Dit stelt iemand in staat om zowel geduld als weerstand te ontwikkelen, spirituele kwaliteiten die je in staat stellen om je eigen lichaam te ondersteunen en te beheersen. Met andere woorden, als lichaam en geest samenwerken, zullen de effecten vermenigvuldigd worden en zal iemands kracht volledig actief zijn. Hier volgt een voorbeeld. Teken een cirkel. Blijf deze cirkel herhalen, teken de ene cirkel bovenop de andere. Wat gebeurt er? De verzameling cirkels lijkt op een bol. Een bol kan in alle richtingen draaien, terwijl die toch stabiel en krachtig blijft.
Aikido is niet afhankelijk van aangeboren vaardigheid, maar van stevige en voortdurende training. Voortdurende oefening vereist geduld, en dat vergroot weer de spirituele of fysieke weerbaarheid. Echte kracht zal verkregen worden door het cultiveren van het mentale vermogen om het lichaam vrij te beheersen.
Het idee van Kokyu-Ryoku in Aikido volgens Shimizu Sensei Kokyu-Ryoku, wat letterlijk ‘ademkracht’ betekent, heeft in Aikido een betekenis die verder gaat dan de functionele kracht van inen uitademen. Hier bevat het tevens de kracht van Seika-tanden (het natuurlijke zwaartepunt van het lichaam, ongeveer 5 centimeter onder de navel). Met andere woorden, Kokyu-Ryoku is de verhoogde kracht veroorzaakt door het samengaan van iemands geest en lichaam, de kracht van buikademhaling en door het gebruiken, op het juiste moment, van de kracht van de bewegingen van de tegenstander. In Aikido is het belangrijk om de tegenstanders kracht binnen je eigen Kokyu-Ryoku volledig op te nemen. Dat wil zeggen, Kokyu-ryoku is de kracht voortgebracht uit het samengaan van bewustzijn, ademkracht en het lichaam. Ukemi en de rol van Nage (Shite) en Uke volgens Shimizu Sensei In Aikido training gaat men van twee veronderstellingen uit: Shite (het leidende lichaam) en Uke (het passieve lichaam). Het basisidee van de training is dat de Shite de kracht van de Uke benut, terwijl beiden de zwakte van Uke’s positie en het feit dat de Uke simpelweg de aanvullende tegenhanger van Shite zelf is, erkennen. Dit soort oefeningen maken het omdraaien van zwakheid in kracht en de ontwikkeling van zelfvertrouwen en spirituele energie mogelijk. Door het vinden van en het aanpakken van je eigen zwakke punten, zul je je eigen capaciteiten en bestaansreden vinden.
Wat is Ki? volgens Shimizu Sensei Elk persoon bezit van nature Ki kracht, en door middel van discipline kan deze Ki groeien. In vroegere tijden werd al gezegd: “Zelfs een kleine rups van 2 cm, heeft een ziel van een 1 cm”, “een zwakke Ki veroorzaakt ziekte”, “Vergroot je Ki!” (voorzichtig, pas op!), of “laat je Ki niet verslappen” (wees voorzichtig!). De conditie van een persoon wordt voornamelijk bepaald door de staat waarin zijn Ki zich bevindt. In Aikido traint een leerling zichzelf door de Hanpuku-geiko (herhaalde training) van technieken en Kokyu-ho (ademhalingsmethode) om lichaam en geest samen te smelten. Op die manier, wordt een resonantie gecreëerd. Als gevolg van deze circulerende resonantie groeien zowel het geestelijke als het fysieke lichaam. Iets benadert dan de bron van de geest, het bewustzijn, de ziel, de adem en het lichaam dat iedereen bezit. Dit iets dat voortdurend groeit is, denk ik, wat we in Aikido Ki noemen.
Ideologie van Tendo-ryu Aikido door Shimizu Sensei Zoals al beschreven stond in The Doctrine of the Mean: “Oprechtheid is de weg naar de hemel”, zo ook moet Tendo (de weg naar de hemel) oprecht zijn. De training van de mensen moet zich richten op het duidelijk maken van deze oprechtheid in de zoektocht naar de weg. Volgens Sontoku Ninomiya is oprechtheid het uitschakelen van de “zelf”. Maar wat betekent dat dan precies: de zelf uitschakelen? Het betekent het overwinnen van de zichzelf. Zichzelf overwinnen is het realiseren van Tendo. De zelf betekent de zelf van de misleidde geest, dat wil zeggen, de luie zelf, vol van ijdele, aardse gedachten. Door het overwinnen van de zelf en door het bereiken van de echte, pure zelf zonder gedachten, kan men Tendo realiseren. In Tendo-ryu Aikido is de basistraining de spirit van Tendo. Het doel van de training ligt niet in het verslaan van anderen maar in het overwinnen van onszelf. We trainen allemaal dag en nacht met een puur geweten om Tendo te realiseren. De juiste instelling is de geestdrift van het voortdurende trainen, de zelfontkenning en de toewijding, wat onze basisprincipes zouden moeten zijn als we trainen in Tendo-ryu Aikido. Ik geloof dat het juist deze zelfontkenning en de toewijding is die leidt tot de correcte vechtsport spirit voor deze gedegenereerde en verwarde samenleving en diegenen die deze “spirit” trainen zullen het meest effectief zijn in het opbouwen van onze toekomst.
Tendo World Aikido
