Waterbergingsvisie. Den Haag. Samenvatting. Gemeente Den Haag Hoogheemraadschap van Delfland

Waterbergingsvisie

Den Haag

Samenvatting

Gemeente Den Haag Hoogheemraadschap van Delfland

De deelgebieden

Waterbergingsvisie

Den Haag

Samenvatting gemeentegrens poldergrens boezem polder

Gemeente Den Haag Hoogheemraadschap van Delfland

Voorwoord

De laatste jaren doen zich veranderingen in het klimaat voor die leiden tot hevige neerslag en periodes van uitzonderlijke droogte. In het gebied van Delfland werd de afgelopen jaren wateroverlast ervaren door uitzonderlijk zware buien. Om droge voeten te houden moeten er maatregelen worden

Inhoudsopgave

1. Inleiding

7

2. Doel Waterbergingsvisie

9

3. De waterbergingsopgave in Den Haag

11

4. Afspraken maatregelen

21

Bijlage 1. Algemene kaders en beleidsuitgangspunten

31

Bijlage 2. Uitvoeringsprogramma

35

watersysteem!

Bijlage 3. Bronnenoverzicht

39

Colofon

41

genomen. Er moet meer ruimte voor de opvang van regenwater komen om de effecten van klimaatverandering het hoofd te kunnen bieden. In Nederland en ook in en om Den Haag is ruimte een schaars goed. Die schaarse ruimte moeten we dus slim benutten. Daarbij moeten we innovatieve methoden bedenken en op zoek gaan naar nieuwe samenwerkingsvormen om zo te komen tot technische en financiële oplossingen voor een robuust Marnix Norder,

Aad Wiegman,

wethouder Bouwen en Wonen

hoogheemraad

Water en ruimte zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Water moet in de

gemeente Den Haag

Hoogheemraadschap van Delfland

bestaande of in nieuw te ontwikkelen ruimtelijke plannen worden ingepast. De gemeente Den Haag en het Hoogheemraadschap van Delfland hebben vanuit een integrale aanpak gezamenlijk invulling gegeven aan de waterbergingsopgave voor Den Haag. Hierbij is niet alleen gekeken naar de benoSamenvatting

inpassen van water levert niet alleen een bijdrage aan de wateropgave, maar

het water in de stad. Hier ligt een uitdaging voor planologen, stedebouwkundigen en beleidsma-

versterkt ook de ruimtelijke kwaliteit en het woongenot. Deze Waterbergingsvisie biedt concrete oplossingen voor de waterproblematiek in en om Den Haag en reikt inspirerende voorbeelden aan om kansen voor water bij toekomstige ontwikkelingen volop te benutten. Kortom, met deze waterbergingsvisie maken Den Haag en Delfland heldere afspraken om ervoor te zorgen dat de burgers in Den Haag droge voeten houden.

Waterbergingsvisie Den Haag

kers, want ruimtelijke ontwikkelingen bieden kansen voor waterberging. Het

digde hoeveelheid water, maar vooral ook naar de ruimtelijke inpassing van

De laatste jaren heeft Delfland een aantal malen te kampen gehad met grote wateroverlast door hevige regenval. Het voorkomen van wateroverlast in de toekomst en het zoeken naar ruimte voor water zijn de aanleiding voor het Hoogheemraadschap van Delfland en de gemeente Den Haag om samen een Waterbergingsvisie voor de stad op te stellen. Klimaatontwikkelingen zijn in toenemende mate een punt van zorg. Extreme neerslag komt steeds vaker voor en heeft in het gebied van Delfland al diverse malen tot wateroverlast geleid door watergangen die buiten hun oevers traden. De wateroverlast van 1998 heeft grote gevolgen gehad voor de regio en was de reden voor het Hoogheemraadschap van Delfland om actief maatregelen te treffen in het hele beheersgebied.

watersysteem bestand is tegen de te verwachten klimatologische veran-

Samenvatting

deringen en geeft aan welke technische ingrepen eventueel nodig zijn

Ook op landelijk niveau is men zich ervan bewust dat we anders met water moeten omgaan. Het nieuwe waterbeleid vraagt om samenwerking tussen gemeenten en waterbeheerders. De waterbeheerder toetst of het

om het watersysteem op een duurzame wijze op orde te brengen. Gemeenten zijn aan zet om samen met de waterbeheerder de ruimtelijke inpassing van de maatregelen vorm te geven en in plannen en processen te verankeren. In 2003 besloten de gemeente Den Haag en het Hoogheemraadschap van Delfland samen een Waterbergingsvisie voor de stad op te stellen.


1. Inleiding

2. Doel

Het doel van de Waterbergingsvisie is een duurzaam en goed functionerend watersysteem. Wat verstaan we daaronder en hoe bereiken we dat?

De centrale vraag hierbij is: wat moet er gebeuren om ervoor te zorgen

In deze samenvatting staan het doel van de Waterbergingsvisie en de

dat de burgers droge voeten houden? Om dit te bereiken is een uitgeba-

gemeenschappelijke kaders en beleidsuitgangspunten beschreven. Ver-

lanceerd pakket van zowel technische als ruimtelijke maatregelen nodig.

der zijn hierin alle afspraken vastgelegd tussen Den Haag en Delfland

De Waterbergingsvisie geeft concreet invulling aan deze opgave en legt

over de concrete uitvoering en financiering van de maatregelen die no-

de afspraken vast tussen Den Haag en Delfland over de uitvoering van

dig zijn om het bergingstekort in de deelgebieden op te lossen. In het

de maatregelen en de doorwerking hiervan in de ruimtelijke planvor-

uitvoeringsprogramma ten slotte zijn alle uitvoeringsmaatregelen en

ming. Dit alles moet leiden tot een goed functionerend en duurzaam

onderzoeksvragen opgenomen met de daarbij behorende planning.

systeem robuust en goed beheersbaar is, gebaseerd op het principe

watersysteem.

Het uitvoeringsprogramma is een integraal onderdeel van de Waterber-

➀ vasthouden, ➁ bergen en ➂ afvoeren, zoals opgenomen in het Wa-

De Waterbergingsvisie Den Haag bestaat uit acht deelgebiedrapporta-

gingsvisie.

terbeleid 21ste eeuw en in het Nationaal Bestuursakkoord Water. Onder

Waterbergingsvisie

Een duurzaam en goed functionerend watersysteem kan de te verwachten grotere neerslag goed verwerken. Het betekent bovendien dat het

alle omstandigheden blijft de situatie beheersbaar en er treedt geen onevenredige maatschappelijke schade op.

boezemgebied:

vastgesteld door het college van dijkgraaf en hoogheemraden van het

1. Scheveningen

Hoogheemraadschap van Delfland en het college van burgemeester en

De Waterbergingsvisie is gebiedsgericht. Dit betekent dat voor alle deel-

2. Loosduinen

wethouders van de gemeente Den Haag en is ter kennisgeving aan de

gebieden van Den Haag is onderzocht hoe robuust het watersysteem

3. Duindorp-Vogelwijk

Provincie Zuid-Holland aangeboden.

nu is en welke oplossingen nodig zijn voor de gebleken knelpunten.

4. Den Haag centrum, inclusief een deel van de Veen- en

Deze oplossingen houden rekening met de huidige situatie en spelen in

op toekomstige ontwikkelingen. Dit betekent enerzijds maatregelen in

Binckhorstpolder

de bestaande stad om voldoende bescherming te bieden tegen waterpolders:

overlast. Anderzijds is gezocht naar het optimaal benutten van kansen

5. Eshofpolder

bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen, om ervoor te zorgen dat er meer

6. Noordpolder

ruimte voor water komt.

7. Mariahoeve 8. nieuwe gebieden: Wateringse Veld, Ypenburg, Leidschenveen en

De maatregelen uit de Waterbergingsvisie zijn niet specifiek gericht op

het realiseren van waterkwaliteitsdoelen, maar kunnen hieraan wel een

Oostmadepolder

bijdrage leveren. Bijvoorbeeld door de manier waarop nieuwe waterparIn de deelrapportages worden de karakteristieken van het gebied be-

tijen worden ingericht en waterberging met het afkoppelen van regen-

schreven, de kenmerken van het watersysteem en – voorzover van

water wordt gecombineerd.

toepassing – de toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Op basis van een analyse van de specifieke wateraspecten en gebiedskenmerken, is gezocht naar maatregelen die én het waterbergingstekort in het gebied oplossen én passen binnen de ruimtelijke ontwikkelingen.

Samenvatting

De Waterbergingsvisie Den Haag heeft een tijdshorizon tot 2015. Ze is


ges en een samenvatting:

te kiezen voor bijvoorbeeld infiltratie- en waterbergingsvoorzieningen in ruimtelijke plannen, wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan een duurzaam en robuust watersysteem en wordt de ruimtelijke kwaliteit versterkt. Hier ligt een uitdaging voor planologen, stedenbouwkundigen, beleidsmakers en projectontwikkelaars, want nieuwe ontwikkelingen bieden kansen voor waterberging.

opgave in Den Haag

De klimaatontwikkelingen leiden naar verwachting tot extremere buien die bovendien vaker zullen optreden. Delfland heeft in de ABC-studies onderzocht wat de gevolgen hiervan voor Den Haag zijn. Op basis van de gestelde beschermingsniveaus en de maximaal toelaatbare peilstijging, is voor het boezemsysteem en voor de polders berekend wat de wateropgave is. Gebleken is dat niet overal in Den Haag het systeem op orde is. Verbeteringen zijn noodzakelijk. Het gaat daarbij om technische maatregelen, zoals vergroting van de bemalingscapaciteit en verbetering van de doorstroming in watergangen. Daarnaast is er lokaal meer ruimte voor water nodig om de neerslag te kunnen bergen. 3.1

Het watersysteem van Delfland

Boezem

kennen eenzelfde waterpeil (NAP -40 centimeter). De grachten in het

Samenvatting

volop te benutten bij toekomstige (ruimtelijke) ontwikkelingen. Door

3. De waterbergings

centrum van Den Haag, het water in Loosduinen, Benoordenhout en

11

visie vooral ook inspirerende voorbeelden aan om kansen voor water

De boezem van Delfland vormt de ruggengraat van het watersysteem. Alle boezemwatergangen staan met elkaar in open verbinding en

Scheveningen en in de grote kanalen, het Verversingskanaal, de Vliet en het Laakkanaal behoren tot het boezemsysteem. Het gebied van Delfland is in de loop der eeuwen dermate gezakt dat al het overtollige water via gemalen naar zee moet worden gepompt, hetzij via de Nieuwe Waterweg, hetzij rechtstreeks naar de Noordzee. In totaal beschikt Delfland over zes boezemgemalen. Een deel van het overtollige water wordt uitgemalen door het in 1977 gestichte gemaal Scheveningen en gaat via de Tweede Haven naar zee.


Naast het oplossen van de waterproblematiek, reikt deze Waterbergings-

tert op de boezemwatergangen. Het kustgebied waartoe Den Haag be-

ABCDelfland, programma boezem

hoort, bestaat uit oude strandwallen. Deze hoger gelegen delen behoren

Delfland heeft in 1999 onderzocht hoe robuust de boezem is en welke

tot het boezemland. Voor Den Haag gaat het om een groot deel van de

waterstanden optreden bij zware neerslag. Daaruit is een grootschalig

stad: Scheveningen, Loosduinen, Duindorp-Vogelwijk en het grootste

verbeteringsprogramma voortgekomen, het programma Afvoer- en

deel van het Centrum. Vroeger infiltreerde het grootste deel van de neer-

BergingsCapaciteit Delfland (ABCDelfland). De verbeteringen in dit pro-

slag hier in de ondergrond. Door bebouwing en de aanleg van verhar-

gramma zijn in 2000 in uitvoering genomen en hebben tot doel om de

ding is deze infiltratie aanzienlijk afgenomen. Het regenwater stroomt nu

waterstanden beter te beheersen en het systeem robuuster te maken.

direct de boezemwateren in, met als gevolg dat het waterpeil in korte tijd

Dit gebeurt onder meer door de bemalingscapaciteit van de boezemge-

kan stijgen, of het komt bij hevige regenval via de overstorten vanuit het

malen te vergroten en door de aanvoer naar de gemalen te verbeteren.

gemengde riool in de grachten terecht.

Door op strategische locaties piekberging aan te leggen, kan het regenwater bij extreem zware neerslag tijdelijk worden geborgen. Dergelijke

Polders

bergingen worden in de meeste gevallen ingericht met een agrarische

De polders zijn meestal laaggelegen delen. Om droge voeten te hou-

of recreatieve medefunctie. Het garanderen van de veiligheid achter de

den moet het water via poldergemalen weggepompt worden naar de

boezemwaterkeringen is een belangrijke randvoorwaarde voor alle in-

hooggelegen boezem. Via de boezemgemalen wordt het polderwater

grepen in het boezemsysteem.

uiteindelijk naar zee afgevoerd. In een polder kunnen verschillende peil-

Waterbergingsopgave boezemgebied Voor het boezemland van Den Haag geldt het beschermingsniveau met de daarbij behorende bergingsnormen voor stedelijk gebied. In de NBW-toetsing van 2005 is onderzocht of het watersysteem in het boezemland van Den Haag voldoet aan het gestelde beschermingsniveau. Zodra alle maatregelen in het kader van het programma ABCDelfland en de maatregelen uit de Waterbergingsvisie zijn uitgevoerd, is het vereiste beschermingsniveau bereikt. Daarmee voldoet het watersysteem aan de landelijke normen. Dit betekent dat in het bestaand stedelijk gebied in het Centrum (uitgezonderd het deel in de Veen- en Binckhorstpolder), Loosduinen, Scheveningen en Duindorp-Vogelwijk geen extra waterberging hoeft te worden gerealiseerd.

gebieden liggen met een verschillend waterpeil. In Den Haag liggen de volgende gebiedsdelen in polders: Eshofpolder, Noordpolder, een deel van het Centrum (Veen- en Binckhorstpolder) en Mariahoeve. Ook de nieuwe gebieden liggen in polders: Ypenburg, Wateringse Veld, Leidschenveen en de Oostmadepolder.

Indien de maatregelen in de boezem en de polders – om welke reden dan ook – niet gerealiseerd kunnen worden, zal er in het boezemgebied van Den Haag meer ruimte voor waterberging moeten komen, teneinde dezelfde bescherming tegen wateroverlast te kunnen bieden.

Samenvatting

De waterbergingsopgave in de boezem en het boezemland

13

3.2

Het boezemland van Delfland is hoger gelegen gebied dat direct afwa-


Boezemland

3.3

De waterbergingsopgave in de polders

ABCDelfland, programma polders Ook voor de polders is onderzocht hoe groot het risico op wateroverlast

Waterbergingsopgave polders in bestaand stedelijk gebied

is en wat nodig is om dit risico tot een acceptabel niveau terug te bren-

Eshofpolder

gen, uitgaande van de gestelde beschermingsniveaus. Per gebied is be-

•

rekend hoeveel waterberging er nog bij moet komen om te voldoen aan de bergingsnormen en welke technische maatregelen nodig zijn.

Waterbergingsopgave: 97.000 m3 • een apart peilgebied rond de sportvelden in het Zuiderpark bij het huidige ADO-stadion heeft een waterbergingstekort van 1.050 m3

Nadat Delfland de noodzakelijke technische maatregelen aan bemaling maakt (1e fase maatregelen uit de ABC-studies), resteert nog een water-

Mariahoeve

bergingsopgave in de polders in bestaand stedelijk gebied.

•

Waterbergingsopgave: 12.120 m3

Noordpolder Waterbergingsopgave: 50.350 m3, waarvan 48.900 m3 in het Haagse deel van de Noordpolder en 1.450 m3 in Rijswijk

•

Waterbergingsopgave: 14.000 m3 in het Haagse deel van de polder

15

Veen- en Binckhorstpolder, deelgebied Centrum

Samenvatting

•


en afvoer heeft uitgevoerd en een hogere peilstijging mogelijk heeft ge-

Waterbergingsopgave polders in de nieuwe gebieden De nieuwe gebieden zijn deels al op basis van de nieuwe inzichten in het waterbeheer ingericht. Voor alle nieuwe gebieden is onderzocht in hoeverre er een waterbergingstekort is, met het volgende resultaat:

Ypenburg •

voor Ypenburg is een waterbergingstekort berekend van 8.520 m3

Leidschenveen na de uitvoering van aanvullende technische maatregelen voldoet Leidschenveen aan de normering van 325 m3 waterberging per hectare

op basis van afspraken in het verleden, voldoen Wateringse Veld en de Oostmadepolder na de uitvoering van de bestaande plannen vooralsnog aan de normering van 325 m3 waterberging per hectare In het kader van de Waterbergingsvisie zijn geen nieuwe maatregelen nodig, maar worden de eerder gemaakte afspraken ten aanzien van de inrichting van het watersysteem in de nieuwe gebieden bevestigd.

17

•


Wateringse Veld en de Oostmadepolder

Samenvatting

•

Gebied

Maatregelen

Waterbergings- Bijdrage tekort maatregelen

Resterende waterbergingsopgave geen

Het realiseren van alle ABC boezem- en poldermaatregelen, waaronder de vergroting van het gemaal Scheveningen, is een voorwaarde voor het vervallen van de waterbergingsopgave voor het boezemland in Den Haag

POLDERS IN BESTAAND STEDELIJK GEBIED Centrum Veen- en Binckhorstpolder (deels) Peilstijging van 60 centimeter mogelijk maken Natuurvriendelijke oevers

14.000 m

3

8.000 m3 250 m3 5.750 m3

Noordpolder Noordpolder (deels)

Maatregelen

Waterbergings- Bijdrage Resterende tekort maatregelen waterbergingsopgave

POLDERS IN DE NIEUWE GEBIEDEN

BOEZEMLAND Scheveningen Duindorp-Vogelwijk Loosduinen Centrum

Gebied

Ypenburg polder Ypenburg

Aanleg oppervlaktewater in A12-zone, deelplan 19 (1,42 hectare)

Westlandse Zoom Oostmadepolder

Gaat voldoen aan de bergingsnorm

geen

Wateringse Veld Gaat voldoen aan de bergingsnorm Wippolder (deels) Oud en Nieuw Wateringveldsepolder (deels) Leidschenveen Gaat voldoen aan de bergingsnorm Tedingerbroekpolder (deels)

geen

8.520 m3

8.520 m3

geen

geen

48.900 m3 9.000 m3 6.480 m3

Extra oppervlaktewater in Moerwijk Zuid (1,5 hectare) Aanleg flauwe taluds langs Laakkade

33.420 m3 97.000 m

Samenvatting

92.750 m3 3.000 m3

Extra oppervlaktewater in De Raden (0,7 hectare)

4.200 m3 1.050 m3

Wateropgave peilvak ADO-locatie Zuiderpark Mariahoeve Polder Mariahoeve

12.120 m3 Reeds aangelegde natuurvriendelijke oevers

5.220 m3

Tabel Overzicht van het waterbergingstekort, de bijdrage van de maatregelen en de resterende waterbergingsopgave in Den Haag

6.900 m3

19

Peilstijging van 60 centimeter mogelijk maken Extra oppervlaktewater in Morgenstond (0,5 hectare)


Eshofpolder Eshofpolder

3

Als uitgangspunt voor de Waterbergingsvisie zijn de bestaande kaders en beleidsuitgangspunten gehanteerd, zowel op nationaal als regionaal niveau, en de lopende uitvoeringsprogramma’s van Den Haag en Delfland (bijlage 1). Met het vaststellen van de Waterbergingsvisie, inclusief de deelrapportages en het bijbehorende uitvoeringsprogramma (bijlage 2), committeren Den Haag en Delfland zich aan de afspraken die hierin zijn vastgelegd ten aanzien van de omvang van de waterbergingsopgave, de uitvoering van de maatregelen en de financiering daarvan en het doen van nader

raadschap van Delfland invulling aan de kwantitatieve wateropgave

Samenvatting

onderzoek, binnen de daarvoor gestelde termijn.

voor Den Haag. Doel is dat het watersysteem in Den Haag uiterlijk in 2015

21

maatregelen

Om voor 2015 te komen tot een robuust watersysteem in Den Haag hebben Delfland en Den Haag afspraken gemaakt over de maatregelen die nodig zijn om het watersysteem op orde te brengen en te houden.

Met de uitvoering van de ABC-maatregelen en de maatregelen uit de Waterbergingsvisie geven de gemeente Den Haag en het Hoogheem-

voldoet aan de gestelde waterbergingsnorm en daarmee voldoende robuust is en goed functioneert.


4. Afspraken

“Hoe brengen we het watersysteem op orde en hoe lossen we het waterbergingstekort op?” Boezem en boezemland • De extra capaciteit tot 19,3 m3/s wordt aangelegd om het systeem nog robuuster en bedrijfszekerder te maken en wordt ingezet in de bijzondere situaties dat er extreem zware neerslag valt en/of er een calamiteit optreedt op de afvalwaterzuiveringsinstallatie Houtrust,

Delfland en Den Haag maken de volgende afspraken voor de uitvoering van de maatregelen en het doen van nader onderzoek met als doel het oplossen van het waterbergingstekort.

waarbij afvalwater op het Verversingskanaal wordt geloosd. • De toename in stroomsnelheden en de waterstandverschillen bij in-

• Delfland voert de technische maatregelen uit ter verbetering van

• Delfland voert de technische maatregelen uit ter verbetering van de

zet van 13 m /s in vergelijking met 11,3 m /s zijn verwaarloosbaar.

de bemaling en afvoercapaciteit van het watersysteem conform het

bemaling en de afvoercapaciteit van het watersysteem conform het

Door een uitgekiend beheer van het gemaal treden slechts inciden-

programma ABCDelfland.

programma ABCDelfland.

teel hogere waterstanden en stroomsnelheden in de afvoerkanalen op.

ESHOFPOLDER

bergingen in de regio en verleent voorzover mogelijk hieraan mede-

• Den Haag en Delfland onderzoeken gezamenlijk de consequenties

• Delfland draagt zorg voor de realisatie van maatregelen bij enkele

werking. Dergelijke piekbergingen worden ondermeer aangelegd in

van de capaciteitsvergroting voor de woonboten en verwerken de

laaggelegen woningen aan de Forellendaal, waardoor een grotere

de Hoekpolder in Rijswijk en in de Woudse polder in Midden Delf-

gevolgen in nieuw te ontwikkelen of aan te passen beleid en de daar-

peilstijging in de Eshofpolder mogelijk wordt gemaakt van 60 centi-

land. Ook de Nieuwe Driemanspolder draagt bij aan de waterberging

bij behorende instrumenten, zoals verordeningen.

meter.

in de Haagse regio. GEMAAL SCHEVENINGEN

• Den Haag en Delfland stellen een beheerprotocol op rond het ge-

• Den Haag realiseert de aanleg van 0,5 hectare extra oppervlaktewa-

maal voor wat betreft de consequenties voor de jachthaven en de

ter in het kader van de herstructurering in Morgenstond en de aan-

scheepvaart en stellen dit voor 1 januari 2008 vast.

leg van 0,7 hectare extra oppervlaktewater in de Raden.

• Delfland realiseert in 2006 in het gemaal Scheveningen – in het bestaan-

• Bij de herontwikkeling van de huidige ADO-locatie in het Zuiderpark

de gebouw – een pompcapaciteit van 19,3 m3/s, als uitbreiding op de

wordt voor het bergingstekort van 1.050 m3 in dit gebied in onder-

huidige 11,3 m3/s.

ling overleg tussen Den Haag en Delfland een oplossing gezocht.

• Op basis van berekeningen is een maximale capaciteit nodig van 13 m3/s bij zware neerslag in het beheersgebied.

Samenvatting

3

23

• Den Haag onderschrijft de noodzaak van de realisatie van de piek-

3


Den Haag en Delfland maken de volgende afspraken voor het op orde brengen van het watersysteem van de boezem en het boezemland, en over hoe om te gaan met de gevolgen van de capaciteitsvergroting van het gemaal Scheveningen.

Polders in bestaand stedelijk gebied

NOORDPOLDER

MARIAHOEVE

VEEN- EN BINCKHORSTPOLDER

• Delfland en Den Haag spreken af dat de aanwezige natuurvriende-

• Delfland en Den Haag spreken af dat de aanwezige natuurvriende-

• Delfland en Den Haag spreken af, dat de aanwezige natuurvriende-

lijke oevers een bijdrage leveren aan de waterberging en dat die in



mindering wordt gebracht op het waterbergingstekort.



• Den Haag realiseert de aanleg van 1,5 hectare extra oppervlaktewa-

• Den Haag en Delfland onderzoeken hoe de resterende bergingsop-

• Den Haag en Delfland zorgen er, in samenwerking met de gemeente

ter in de Noordpolder in het kader van de herstructurering in Moer-

gave van de polder Mariahoeve kan worden gerealiseerd. Daarbij

Leidschendam-Voorburg voor, dat een peilstijging van 60 centimeter

wijk Zuid.

nemen zij nadrukkelijk de mogelijkheden van het vasthouden van

mogelijk wordt gemaakt. Dit levert voor het Haagse deel een bijdra-

• Delfland en Den Haag onderzoeken in samenwerking met de ge-

water en de optimalisatie van de inrichting van de bestaande open-

ge aan de waterberging van 8.000 m3.

meente Rijswijk hoe het resterende waterbergingstekort voor

bare ruimte en binnenterreinen (semi-openbare ruimte) in ogen-

de Noordpolder kan worden opgelost door: de inrichting van de

schouw. Het onderzoek wordt in 2007 afgerond.

• Den Haag realiseert in het kader van de herontwikkeling Binckhorst 5.750 m3 waterberging.

Landgoederenzone te optimaliseren, en door het benutten van de

• Totdat nadere afspraken zijn gemaakt over maatregelen om het res-

• Den Haag en Delfland onderzoeken in samenwerking met de ge-

mogelijkheid van multifunctioneel ruimtegebruik van de sportvel-

terende tekort in de polder Mariahoeve op te lossen, spreken Den

meente Leidschendam-Voorburg hoe de resterende bergingsopgave

dencomplexen in Laakkwartier. Het onderzoek zal in 2007 worden

Haag en Delfland af dat de bergingsopgave wordt meegenomen bij

in de Veen- en Binckhorstpolder kan worden gerealiseerd. De kansen

afgerond.

ruimtelijke ontwikkelingen. In het kader van de watertoets maakt

die de herinrichting van de Schenkstrook biedt, gelden hierbij als uit-

Den Haag een integrale afweging.

gangspunt.

Als onderdeel van het innovatieproject van het Waterkader Haaglanden is een FES-aanvraag ingediend voor het oplossen van het water-

Delfland af dat de bergingsopgave wordt meegenomen bij ruimtelijke ontwikkelingen. In het kader van de watertoets maakt Den Haag een integrale afweging.

25

terende tekort in de Noordpolder op te lossen, spreken Den Haag en


• Totdat nadere afspraken zijn gemaakt over maatregelen om het res-

Samenvatting

bergingstekort in de Noordpolder.

Polders in nieuwe gebieden: Ypenburg, Leidschenveen, Wateringse Veld en Oostmadepolder Delfland en Den Haag bevestigen de eerder met elkaar gemaakte afspraken om het watersysteem in deze gebieden helemaal op orde te brengen.

“Hoe houden we het watersysteem op orde?” Afspraken voor toekomstige ontwikkelingen

nomen in de waterbergingsopgave. Delfland en Den Haag spreken af

• Bij toekomstige ontwikkelingen moet worden voldaan aan de wa-

dat hiermee de huidige rekening-courant komt te vervallen.

terbergingsnormen. De gemeente Den Haag houdt in toekomstige plannen rekening met alle wateraspecten: waterkwantiteit, -kwaliteit,

Uitvoering en monitoring

-keringen en riolering. Bij herinrichting, stedelijke vernieuwing of water – op basis van de nieuwe inzichten in het waterbeheer – wor-

de waterbergingsnormen te laten voldoen. Den Haag en Delfland

den benut in de planvorming, zodat een bijdrage wordt geleverd

dringen aan op realisatie hiervan door het Ontwikkelingsbedrijf Leid-

aan een robuust watersysteem. Als bij nieuwe ontwikkelingen het

schenveen en streven naar uitvoering in 2006.

verhard oppervlak toeneemt, dan moet extra waterberging worden

• Den Haag heeft in het ontwerp voor deelplan 19 in Ypenburg 1,42 hectare extra open water opgenomen en draagt zorg voor de realisatie hiervan. • Den Haag realiseert de inrichting van het watersysteem in de Oostmadepolder conform de structuurvisie en het convenant Westlandse Zoom.

gerealiseerd.

• Het Waterplan Den Haag vormt voor Delfland en Den Haag het in-

• Als het grondgebruik verandert en daardoor een hoger bescher-

tegratiekader voor de maatregelen uit de Waterbergingsvisie. Af-

mingsniveau geldt, moet ook de waterberging worden aangepast

spraken over de uitvoering van de maatregelen die nodig zijn voor

aan de daarbij behorende norm, teneinde de vereiste bescherming

realisatie van de waterbergingsopgave zijn opgenomen in het uit-

tegen wateroverlast te kunnen bieden.

voeringsprogramma van het Waterplan.

• Bij de toekomstige ontwikkeling van de Vliet/A4-zone zal de Tedin-

• Delfland en Den Haag spreken af dat monitoring van de uitvoering

• Delfland onderzoekt welke technische maatregelen verder nodig

gerbroekpolder (deel exclusief Leidschenveen) gaan voldoen aan

van de maatregelen uit de waterbergingsvisie plaatsvindt in het ka-

zijn ter verbetering van de doorstroming in de Oostmadepolder en

de waterbergingsnorm die geldt voor de nieuwe functie van het ge-

der van het project ‘Haags waterpeil’, dat voorziet in een integraal

beziet in overleg met de projectontwikkelaar hoe deze maatregelen

bied.

monitoringsprogramma.

meegenomen kunnen worden in de ontwikkeling van de Westlandse Zoom. • Den Haag realiseert de inrichting van het watersysteem in Wateringse Veld op basis van eerder gemaakte afspraken.

• De afspraken, die zijn vastgelegd in de Waterbergingsvisie, zijn on-

• Delfland en Den Haag versterken de bestaande samenwerking bij de

derdeel van de watertoetsprocedure bij de ruimtelijke plannen van

uitvoering van de maatregelen uit de Waterbergingsvisie. Delfland

Den Haag. Op basis van het wateradvies van Delfland maakt Den

en Den Haag vervullen beide een proactieve rol als het gaat om de

Haag een integrale, goed onderbouwde, ruimtelijke afweging. De ge-

afstemming van de uitvoering van werkzaamheden: ‘werk maken

meente Den Haag zorgt – in overleg met Delfland – voor de ruimte-

met werk’.

lijke inpassing van de maatregelen en de verankering in (ruimtelijke) plannen en processen. • Delfland hield in het verleden een balans bij van het aantal gegraven en gedempte m2 per waterstaatkundige eenheid: de zogeheten rekening-courant. De positieve saldi van de rekening-courant zijn opge-

• Delfland en Den Haag komen ten minste éénmaal per jaar op bestuurlijk niveau bijeen om de voortgang van het uitvoeringsprogramma te bespreken en zonodig bij te sturen. • Delfland en Den Haag zorgen gezamenlijk voor de communicatie rond de uitvoering van maatregelen uit de Waterbergingsvisie.

Samenvatting

maatregelen nodig om daarmee de gehele wijk Leidschenveen aan

Delfland en Den Haag versterken de bestaande samenwerking –zowel op ambtelijk als bestuurlijk niveau– bij de uitvoering van de maatregelen uit de Waterbergingsvisie.

27

nieuwbouw zullen alle mogelijke kansen voor het bergen van extra


• Er zijn voor een aantal laaggelegen woningen nog enkele technische

Type maatregelen

“Hoe gaan we dit betalen?” Kostenverdeling en financiering maatregelen • Voor de financiering van de maatregelen om het bergingstekort op

Delfland

Den Haag

Private partijen

Totaal

miljoen euro

miljoen euro

miljoen euro

miljoen euro

Gemaal Scheveningen

�€3,45

€ 3,45

ABC polders

€ 2,73

€ 2,73

Peilstijging Eshofpolder

€ 0,05

€ 0,05

Peilstijging Veen- en Binckhorstpolder

PM

te lossen geldt het Nationaal Bestuursakkoord Water als vertrekpunt. Als de waterkwantiteitsmaatregelen tegelijkertijd een bijdrage leveren aan de ruimtelijke kwaliteit van een gebied, of als het gunstig is voor de waterkwaliteit, worden afspraken over de kostenverdeling tussen de betrokken partijen gemaakt. • De financiering van de eerste fase technische maatregelen uit het ABC-programma is voor rekening van Delfland. • Den Haag en Delfland zijn het eens over de geraamde kosten en fi-

PM

Water graven in Morgenstond (0,5 ha), de Raden (0,7 ha) en Moerwijk Zuid (1,5 ha)

€ 1,54

Natuurvriendelijke oevers Noordpolder en Mariahoeve 1

€ 1,80

€ 1,80 € 0,20

€ 1,90

€ 3,44

hoeve worden 50/50 verdeeld tussen Den Haag en Delfland. • Voor het nader uit te voeren onderzoek voor de Noordpolder worden

€ 0,10

€ 0,10

Maatregelen Veen- en Binckhorstpolder, Noordpolder en Mariahoeve 2 voortvloeiend uit onderzoek

PM

PM

TOTAAL

€ 6,33

€ 3,44

PM

financiële afspraken gemaakt tussen Rijswijk, Den Haag en Delfland. Als proeftuin in het Waterkader Haaglanden komt de Noordpolder in

€ 1,90

€ 11,67

aanmerking voor subsidie vanuit de FES-middelen. Tabel Kostenraming en -verdeling waterbergingsvisie Den Haag 1

De natuurvriendelijke oevers zijn reeds gerealiseerd in het kader van het Waterplan Den Haag.

2

De aanvullende maatregelen die voortvloeien uit de vervolgonderzoeken voor de Veen- en Binckhorstpolder, de Noordpolder en Mariahoeve zullen te

zijner tijd apart ter besluitvorming worden voorgelegd aan de beide colleges.

29

• De kosten voor het nog nader uit te voeren onderzoek voor Maria-

Onderzoek Veen- en Binckhorstpolder, Noordpolder en Mariahoeve


legd in de tabel kostenverdeling Waterbergingsvisie Den Haag.

Samenvatting

nanciering van de maatregelen en de kostenverdeling, zoals vastge-

u itgangspunten

dit zijn weerslag heeft gekregen in de Waterbergingsvisie, staan in de oranje kaders. Waterbeleid voor de 21ste eeuw De kern van het Waterbeleid 21ste eeuw is, dat er meer ruimte voor water moet komen, met als principe ➀ vasthouden ➁ bergen ➂ afvoeren. In grote lijnen houdt deze visie in dat iedere waterstaatkundige eenheid zoveel mogelijk ‘de eigen broek moet ophouden’. Techniek en ruimte moeten hierbij slim worden gecombineerd. Ons klimaat verandert en om te voorkomen dat dit tot meer waterover-

voor water nodig is. Om ook op lange termijn het watersysteem op orde

Samenvatting

en beleids-

De kern van de beleidsuitgangspunten en de kaders, en de wijze waarop

te houden, is een goede mix van ruimtelijke en technische maatregelen

31

Algemene kaders

De gehanteerde kaders en beleidsuitgangspunten in de Waterbergingsvisie zijn gebaseerd op bestaand beleid en afspraken - zowel op nationaal als regionaal niveau en op lopende uitvoeringsprogramma’s van Den Haag en Delfland.

last leidt, hebben Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen het Waterbeleid 21ste eeuw ontwikkeld. De conclusie was dat er meer ruimte

noodzakelijk, waarbij de voorkeur uitgaat naar ruimtelijke maatregelen. De commissie Waterbeheer 21ste eeuw heeft het principe ➀ vasthouden ➁ bergen ➂ afvoeren geïntroduceerd. Dat betekent dat het regenwater wordt opgevangen op de plek waar het valt. Geprobeerd wordt het water vast te houden in plaats van het zo snel mogelijk af te voeren. Is vasthouden niet meer mogelijk, dan wordt het water geborgen in gebieden die daarvoor zijn uitgekozen. Pas als het niet anders kan, mag het overtollige regenwater naar elders worden afgevoerd.


Bijlage 1.

Nationaal Bestuursakkoord Water

Waterkader Haaglanden

ABCDelfland

Het Waterplan Den Haag

Functie gebied Beschermingsniveau NBW Waterbergingsnorm ABCDelfland

Met de Waterbergingsvisie geven Den Haag en Delfland invulling aan

is een grootschalig programma voor verbetering van het totale water-

vormt het integratiekader voor de maatregelen van de Waterbergingsvi-

de afspraken van het Waterkader Haaglanden. De waterbergingsop-

systeem van Delfland. Per gebied is onderzocht welke technische maat-

sie. Afspraken over de uitvoering van de maatregelen die nodig zijn voor

Stedelijk gebied

eens per 100 jaar

3

325 m per ha

gave voor het boezemgebied is een regionale opgave. De gemeente

regelen getroffen moeten worden ter verbetering van de bemaling en

de realisatie van de wateropgave, zijn opgenomen in het uitvoeringspro-

Glastuinbouw

eens per 50 jaar

325 m3 per ha

Den Haag verleent medewerking aan de capaciteitsvergroting van het

afvoercapaciteit van het watersysteem. Daarnaast is per gebied berekend

gramma van het Waterplan Den Haag. De maatregelen zijn afgestemd

Akkerland

eens per 25 jaar

275 m per ha

gemaal Scheveningen en ondersteunt de realisatie van calamiteitenber-

– op basis van de gestelde beschermingsniveaus en de maximaal toe-

met de overige maatregelen uit het Waterplan, die zijn gericht op water-

Grasland

eens per 10 jaar

170 m3 per ha

gingen in de regio.

laatbare peilstijging – hoeveel waterberging er nog bij moet komen om

kwaliteit en de rioleringszorg.

3

te voldoen aan de bergingsnormen (de wateropgave) en welke maatreOmdat de waterbergingsopgave voor het boezemgebied een regionale

gelen daarvoor nodig zijn. Den Haag en Delfland hebben samen gezocht

Het Waterplan Den Haag is in 1999 door Den Haag en Delfland vastge-

In het NBW (2003) hebben Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen

opgave is, is samenwerking in regionaal verband noodzakelijk. Het pro-

naar maatregelen voor het oplossen van het waterbergingstekort in de

steld. Het Waterplan heeft een tijdshorizon tot 2012 en heeft tot doel het

afspraken gemaakt over de manier waarop het beleid van de commissie

bleem van wateroverlast is opgepakt door het stadsgewest Haaglanden

diverse deelgebieden van Den Haag.

verbeteren van de waterkwaliteit en de belevingswaarde van water in

Waterbeheer 21 eeuw concreet wordt vertaald naar een actieprogram-

in samenwerking met de deelnemende gemeenten, Delfland en de Pro-

ma. Doel is om vóór 2015 het watersysteem op orde te brengen en het

vincie Zuid-Holland. Dit heeft geleid tot een gezamenlijk draagvlak voor

De laatste jaren heeft Delfland te kampen gehad met grote waterover-

het landelijk waterbeleid sinds 1999 sterk herzien. Duidelijk is geworden,

zo te houden.

de problematiek in de regio en de garantie dat lokale initiatieven worden

last door hevige regenval. Naar aanleiding daarvan is Delfland in 1998

dat er meer ruimte voor water moet komen om de veranderingen in

Om wateroverlast te voorkomen zijn verschillende beschermingsniveaus

ingebed in regionaal verband.

gestart met het project Afvoer- en BergingsCapaciteit Delfland, kortweg

het klimaat te kunnen opvangen. Dit heeft ertoe geleid dat in 2004 een

ste

tweede uitvoeringsprogramma waterplan is vastgesteld. Hierin is het be-

Vanwege de grote mate van verstedelijking en verharding in de regio

tersysteem in het beheersgebied van Delfland. Het is in 2000 vastgesteld

lang van het nieuwe waterbeleid onderstreept, door de resultaten van de

honderd jaar maatschappelijk acceptabel geacht. Met andere woorden:

moet vooral naar innovatieve oplossingen gezocht worden om de totale

en direct in uitvoering genomen. Gestart is met het op orde brengen van

ABC-studies voor Den Haag en de maatregelen uit de Waterbergingsvisie

er mag niet vaker dan eens in de honderd jaar wateroverlast voorkomen.

waterbergingsopgave te realiseren. Innovatie is daarom een speerpunt

het boezemsysteem. Sinds 2003 worden ook alle polders onderzocht

expliciet op te nemen in het uitvoeringsprogramma.

Het Hoogheemraadschap van Delfland heeft dit voor zijn beheersgebied

binnen het waterkader geworden.

en verbeterd. In de ABC-studies staat onder andere, dat er meer ruimte voor water moet komen en dat iedere waterhuishoudkundige eenheid

fieke gebiedscondities, en omgezet in een waterbergingsnorm.

‘de eigen broek moet ophouden’. Per gebied is berekend hoeveel waterberging er nog bij moet komen om te voldoen aan de bergingsnormen en welke (technische) maatregelen daarvoor nodig zijn. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen maatregelen die afvoerknelpunten en historische bergingstekorten aanpakken en die relatief snel kunnen worden uitgevoerd (1e fase), en maatregelen die nodig zijn om het watersysteem te laten voldoen aan de normering en om de afvoer verder te verbeteren (2e fase). De gehanteerde systematiek is conform de uitgangspunten van het NBW en sluit aan bij de daarin genoemde beschermingsniveaus.


vertaald naar praktisch uitvoerbaar beleid, rekening houdend met speci-

Samenvatting

ABCDelfland. Dit is een programma voor verbetering van het totale wa-

voorbeeld voor stedelijk gebied een risico op wateroverlast eens in de

33

gedefinieerd, afhankelijk van de functie van een gebied. Zo wordt bij-

heel Den Haag. Als gevolg van de verwachte klimaatontwikkelingen is

alle wateraspecten: waterkwantiteit, -kwaliteit, -keringen en riolering. Uit-

waterkwaliteit. Maatregelen uit het Waterplan Den Haag geven al (voor

gangspunt is, dat er in nieuwe en te herstructureren gebieden voldoende

een deel) invulling aan het nieuwe KRW-beleid.

bergingscapaciteit aanwezig is, of gecreëerd wordt. De afspraken, die zijn

De maatregelen uit de Waterbergingsvisie zijn niet specifiek gericht op

vastgelegd in de Waterbergingsvisie zijn onderdeel van de watertoets bij

het realiseren van waterkwaliteitsdoelen, maar kunnen hieraan wel een

de ruimtelijke plannen van Den Haag.

bijdrage leveren. Denk bijvoorbeeld aan de wijze van inrichten van nieuwe waterpartijen en het combineren van waterberging met het afkop-

Om de ruimtelijke doorwerking van het waterbeleid te garanderen, is in

pelen van regenwater.

2003 landelijk de watertoets geïntroduceerd. De watertoets is het hele

Bijlage 2. Uitvoerings programma

In het Uitvoeringsprogramma zijn per deelgebied alle maatregelen opgenomen die voortvloeien uit het programma ABCDelfland en de maatregelen die zijn overeengekomen tussen Den Haag en Delfland in het kader van de Waterbergingsvisie. Per maatregel staat onder andere aangegeven hoeveel de bijdrage is aan de waterberging, wanneer de uitvoering staat gepland, wie daarvoor verantwoordelijk is en is een kostenraming gegeven. Als alle maatregelen in het kader van het programma ABCDelfland en

proces van vroegtijdig informeren, adviseren, afwegen en uiteindelijk

Naast ontwikkelingen in het beleid voor waterberging, wordt ook nieuw

de maatregelen uit de Waterbergingsvisie zijn uitgevoerd, is het vereiste

beoordelen van waterhuishoudkundige aspecten in ruimtelijke plannen

beleid voor waterkwaliteit van steeds groter belang.

beschermingsniveau bereikt. Daarmee voldoet het watersysteem aan de

en besluiten. Het is één van de instrumenten om het nieuwe waterbeleid

De gevolgen van de KRW voor Den Haag worden momenteel (2006) in

landelijke normen.

voor de 21 eeuw vorm te geven en moet de afstemming tussen water-

beeld gebracht. Naar verwachting zal meer aandacht voor het afkop-

beheer en de ruimtelijke ordening verbeteren. Op basis van het water-

pelen van schoon hemelwater noodzakelijk zijn. Maatregelen in het

advies van de waterbeheerder maakt de gemeente een integrale, goed

Waterplan Den Haag, zoals de aanleg van natuurvriendelijke oevers en

onderbouwde, ruimtelijke afweging. De gemeente zorgt – in overleg met

verbetering van het visstandbeheer geven al (voor een deel) invulling

de waterbeheerder – voor de ruimtelijke inpassing van de maatregelen

aan het nieuwe beleid.

ste

en de verankering in (ruimtelijke) plannen en processen. Het advies van de waterbeheerder en de wijze waarop de initiatiefnemer van ruimtelijke plannen en de gemeente hiermee omgaan, wegen mee in de vaststelling van de plannen door de provincie.

Samenvatting

heeft tot doel om op Europees niveau te komen tot verbetering van de

35

De Kaderrichtlijn Water

De gemeente Den Haag houdt in toekomstige plannen rekening met


De watertoets

Waterstaatkundige

Water-

eenheid

berging

Type maatregel

Kosten (€)

Den Haag

Delfland

inclusief BTW

(m3)

2 oktober 2006

delijk voor

Uitvoeringsprogramma Waterbergingsvisie Den Haag

uitvoering

2 oktober 2006

Verantwoor-

Planning

RO plan

Stand van zaken

Scheveningen Boezem

Beheerprotocol aanvoerkanalen en haven

Boezem

Regionaal ABC boezem

2007

Verankering in beleid woonboten gemeente en Delfland

Boezem

Regionaal ABC boezem

2007

-

regionaal ABC boezem

3.400.000

3.400.000

Delfland

2005-2006

Maatregelen treffen aan de Forellendaal om 60 cm peilstijBeheerprotocol haven gereed

Boezemland

-

Onderzoek

Delfland

2006

Boezemland

-

Overig

Terreinbeheerder

Vergroten van westelijke duiker onder de Mient

Boezemland

-

Afvoer/ABC fase1

65.000

65.000

voor 2010

Extra duiker aanleggen onder L.v.Meerdervoort ter hoogte

Boezemland

-

Afvoer/ABC fase1

315.000

315.000

voor 2010

-

Afvoer/ABC fase1

55.000

55.000

(m3)

Onderzoek/ABC fase2

0,7 ha opp.water realiseren in De Raden

Eshofpolder

4.200

Aanleg van meer water/ABC fase2

De Raden

0,5 ha opp.water realiseren in Morgenstond

Eshofpolder

3.000


Morgenstond

Vergroten capaciteit gemaal Vinkenlaantje

Eshofpolder

-

Bemaling/ABC fase1

1.250.000

1.250.000

2010

50.000

50.000

2007

Verhogen 2 peilscheidingen in Zuiderpark

Eshofpolder

Afvoer en peilbeheer ABC fase1

100.000

100.000

voor 2010

Vasthouden van water in Zuiderpark

Eshofpolder

Beheer ABC fase1

Duiker in de Meppelweg en Melis Stokelaan vergroten i.k.v.

Eshofpolder

Afvoer ABC fase2

Herstructurering (ontwerp) loopt

Eshofpolder

Reconstructie

1.050

Ontwikkeling ADO terrein

1,5 ha opp.water realiseren in Moerwijk-Zuid

Noordpolder

9.000


Verbetering bemaling Noordpolder (gemaal Julialaantje en

Noordpolder

-

Bemaling/ABC fase1

200.000

voor 2010

Onderzoek

70.000

Moerwijk Zuid

Herstructurering (ont-

-

Overig/ABC fase2

voor 2010

Boezemland

-

Beheer/ABC fase1

voor 2010

Noordpolder

Noordpolder

Onderzoek naar en evt. aanpassen van stuwen in Landgoe-

Noordpolder

Hogere peilstijging/ABC fase1

Veen- en Binckhorstpolder

-

Onderzoek/ABC fase2

kans laagste maaiveld in de Veen en Binckhorstpolder


derenzone om via dynamisch peilbeheer water beter vast

wordt in 2006 afgerond

te houden Het inventariseren van inlaten, evt. saneren (vergunningen)

Binckhorst

en het handhaven van het beheer van de inlaten.

250

35.000

Traject FES proeftuinen

6.480 Onderzoek/ABC fase1

Noordpolder

-

Onderzoek en beheer/ABC fase1

Mariahoeve

5.220

NVO en berging/ABC fase2

Mariahoeve

-

Bemaling /ABC fase1

2006-2007

0

Mariahoeve Overig

water Veen- en Binckhorstpolder

Onderzoek loopt en

herstructurering

Groene Schenk en A. van Solmstlaan Veen- en Binckhorstpolder

35.000

Landgoederenzone, in combinatie met maatregel sportvel-

Bijdrage reeds aanwezig flauwer talud langs Laakkade

58.000

50.000

25.000

25.000

Voorbereiding loopt

locatie Laakmolen) Onderzoek naar oplossen resterende bergingsopgave in


2008

herstructurering

Bijdrage natuurvriendelijke oevers langs Norenburg, Robijn-

Binckhorst

horst, Ivoorhorst, Barnsteenhorst, Isabellaland en Margaret-

herstructurering Binckhorst

haland, Mariahoeveplein, Finnenburg en Aegonplein Apart bemalen Haagse Bos door realisatie gemaal aan zuidwestzijde van het bos en omvormen duiker tot inlaat.

515.000

515.000

voor 2010

37

Boezemland

200.000

Samenvatting

werp) loopt

Centrum

de Schenkstrook meenemen

Herstructurering (ont-

uitvoering

92.750

den Laakkwartier

en Binkhorstpolder en daarbij het benutten van kansen in

Stand van zaken

Eshofpolder

helemaal openzetten

Onderzoek naar oplossen resterende bergingsopgave Veen-

RO plan

voor 2010

ophogen voetpad toereikend

In herstructurering Binkhorst inzetten op vasthouden van

Planning

delijk voor

Noordpolder Boezemland

Centrum

Bijdrage reeds aangelegde oevers Prinses Beatrixlaan,

Verantwoor-

ADO-terrein

300mm naar 800mm

Onderzoek naar verbeteren afvoer Binkhorst

Delfland

ging te realiseren

Resterende bergingsopgave oplossen bij herontwikkeling

Duindorp-Vogelwijk

Onderzoek naar beperkte toelaatbare peilstijging en faal-

Den Haag

inclusief BTW

mogelijke reconstructie

van de Hoefbladlaan en de Händellaan van 1000 mm

Inlaat vanuit Alexanderveld naar boezem bij grote afvoer

Kosten (€)

dat er geen maatregelen

Loosduinen

Voorkomen opstuwing bij Carel Reinierszkade, mogelijk

Type maatregel

Uitgevoerd; conclusie is

worden uitgevoerd

Vergroten zuidelijke duiker bij het Daltonplantsoen van rond

berging

werp) loopt

den in boezemtak Het Kanaal (dynamisch peilbeheer)

Vasthouden van water op golfterrein Duinzigt

Water-

eenheid

Eshofpolder

Vergroten capaciteit gemaal Scheveningen

Onderzoek naar noodzaak en mogelijkheden voor vasthou-

Waterstaatkundige



Waterstaatkundige

Water-

eenheid

berging

Kosten (€)

Den Haag

Delfland

inclusief BTW

Verantwoor-

Planning

RO plan

delijk voor

(m ) Mariahoeve

-

Afvoer/ABC fase1

Mariahoeve

-

Afvoer/ABC fase2

Mariahoeve

-

Onderzoek

70.000

70.000

voor 2010

Bezuidenhoutseweg) van 700 mm naar 1000 mm rond

herstructurering van 500mm naar 1250 mm rond

Realiseren flexibel peil in het Haagse Bos

Mariahoeve

Onderzoek naar oplossen resterende bergingsopgave in

Mariahoeve

-

80.000

40.000

Leidschenveen

2005

Peilbeheer

ABC-studie Veen- en Binckhorstpolder, Hoogheemraadschap van Delfland, september 2005

Realiseren van afspraken waterhuishouding conform

ABC-studie Haagse Beek, Hoogheemraadschap van Delfland, septem-

afspraken

ber 2005

Oostmadepolder Oostmadepolder

-

Afvoer/ABC fase1

20.000

20.000

voor 2010

Oostmadepolder

-

Afvoer/ABC fase1

20.000

20.000

voor 2010

Oostmadepolder

-

Afvoer en peilbeheer/ABC fase1

50.000

50.000

voor 2010

Oostmadepolder

-

Afvoer en peilbeheer/ABC fase1

50.000

50.000

voor 2010

Oostmadepolder

-

Bemaling/ABC fase2

20.000

20.000

ABC-studie Westmadepolder en Oostmadepolder, Hoogheemraadschap van Delfland, september 2005

mm naar 1500 mm rond

Peilbesluit Eshofpolder, Hoogheemraadschap van Delfland, november

naar 1500 mm rond

2006

m naar 2 m

Realiseren en intensiveren, Waterbeheersplan Hoogheemraadschap van Delfland 2006-2009, vastgesteld door de Verenigde Vergadering

naar 3 m Technische maatregelen voor het omdraaien van de stro-

Hoogheemraadschap van Delfland op 30 juni 2005

mingsrichting ten westen van de sifon onder de boezemtak

Voorontwerp peilbesluit boezem, vastgesteld door het college van

bij de Madepolderweg

dijkgraaf en hoogheemraden, oktober 2006, kenmerk 604837.

Ypenburg 1,42 ha opp.water realiseren in deelplan 19 van buitenplaats Ypenburg

heemraadschap van Delfland, juli 2006, kenmerk 579385

ABC-studie Mariahoeve, Hoogheemraadschap van Delfland, september

Wateringse Veld

Verbreden stuw onder de Oostmadeweg (oost) van 0.8 m

Wijziging voorkeursmaatregelen ABC-polders cluster 6 en 7, Hoog-

september 2005

40.000

Leidschenveen

Verbreden stuw tussen Westmade en Oostmade van 0.8

schap van Delfland, kenmerk 542055

ABC-studie Boezemland Den Haag, Hoogheemraadschap van Delfland,

Beheer

Mariahoeve

Vergroten duiker onder Oostmadeweg (oost) van 500 mm

Voorkeursmaatregelen ABC-polders cluster 6 en 7, Hoogheemraad-

ABC-studie Noordpolder, Hoogheemraadschap van Delfland, juni 2003

Marlot en Huis ten Bosch

Vergroten duiker tussen Westmade en Oostmade van 500

Delfland, juni 2003, kenmerk 2003/03798

ABC-studie Eshofpolder, Hoogheemraadschap van Delfland, juni 2003

verbetering doorstroming en waterkwaliteit in gebieden als

Uitvoeren technische maatregelen conform afspraken

ABC-polders maatregelen cluster 2 en 3, Hoogheemraadschap van

Ypenburg

8.520

Aanleg van meer water

A12 zone-deelplan 19

Beleidsvisie Waterplannen, hoogheemraadschap van Delfland, april 2004, kenmerk 431670 Handreiking Watertoets: de ruimte voor water in beeld, Hoogheemraadschap van Delfland samenwerken aan water in ruimtelijke plannen

Samenvatting

Onderzoek naar uitvoering bladschouw en onderhoud voor

Bijlage 3.

39

Vergroten duiker langs de Haverkamp (dichtst bij gemaal) bij

Stand van zaken

Bronnenoverzicht

uitvoering

3

2 oktober 2006 Vergroten twee duikers onder Reigersbergenweg (langs

Type maatregel



Ruimte voor water, inspiratieboek Hoogheemraadschap van Delfland,

Eindrapportage en eindadvies over waterberging in Leidschenveen

Colofon

april 2004

door het Hoogheemraadschap van Delfland, Ontwikkelingsbedrijf Leid-

Dit is een uitgave van de gemeente Den Haag en het Hoogheemraadschap van

Watervisie Leidschendam-Voorburg, visie en groeidocument naar het

schenveen, gemeente Den Haag, 1 september 2004

Delfland

Waterplan, november 2005

Wateringse Veld, analyse watersysteem, Ontwikkelingscombinatie

Nationaal bestuursakkoord water, Rijk, Interprovinciaal Overleg, Unie

Wateringse Veld, 1997

van Waterschappen en Vereniging van Nederlandse Gemeenten, 2 juli

Samenstelling Projectgroep Waterbergingsvisie Den Haag

2003 Handreiking Watertoets 2, Samenwerken aan water in ruimtelijke plan-

Beeldmateriaal / fotografie

nen, december 2003

Gemeente Den Haag, Hoogheemraadschap van Delfland, Blikveld, Hans van der Water,

Waterkader Haaglanden, een tussenbalans. Op weg naar regionale

www.Dreiseitl.de (“New Waterscapes. Planning, building and designing with water.”),

afspraken voor een duurzaam watersysteem, oktober 2005

Tauw bv., Claudia Dohm, www.doelbeelden.nl, M. van Kooten, deelnemer fotowedstrijd

Regionaal Bestuursakkoord Haaglanden, februari 2006

“Water in de kijker”, P.L. Fakkert, deelnemer fotowedstrijd “Water in de kijker”

Waterplan Den Haag, uitvoeringsprogramma 2005-2007

Copyright-rechten berusten bij bovengenoemde instanties en/of personen en mogen

Gemeentelijk Rioleringsplan 2006-2010. Goed riool, schoon water,

niet zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbenden worden gebruikt. Orga-

2005

nisaties en personen die menen dat bepaalde rechten bij hen liggen, kunnen contact

Structuurvisie Den Haag Zuidwest, 16 december 2004

opnemen. Zorgvuldigheid is betracht bij elke foto de eigenaar c.q. fotograaf te achter-

Wateroverlast Forellendaal 350-368 Den Haag, Tauw, 26 september

halen. Uiteraard zijn we blij met elke aanvulling van de ontbrekende informatie.

2005 Toekomstvisie Landgoederenzone Rijswijk, Gemeente Rijswijk, 17 de-

Grafische vormgeving

cember 2002

Blikveld - Delft

Gemeente Den Haag, concept-gebiedsvisie Moerwijk, augustus 2004

De Waterbergingsvisie Den Haag bestaat uit acht deelgebiedrapportages en een

Stedenbouwkundig plan Moerwijk zuid, gemeente Den Haag, augus-

samenvatting. De Waterbergingsvisie Den Haag is vastgesteld door het college van

tus 2004

burgemeester en wethouders van Den Haag op 28 november 2006 en door het college

Bergingsberekening Ypenburg, Hoogheemraadschap van Delfland,

van dijkgraaf en hoogheemraden van Delfland op 12 december 2006.

oktober 2005 Gemeente Den Haag, Quick-scan waterberging Noordpolder, studie

Oplage

Tauw, 15 februari 2005

500 stuks


41

Gebiedsontwikkeling De Raden, Den Haag februari 2005

Samenvatting

Structuurvisie Den Haag 2020, Wéreldstad aan Zee, november 2005

Waterbergingsvisie. Den Haag. Samenvatting. Gemeente Den Haag Hoogheemraadschap van Delfland

Recommend Documents