TechniekRaad Noord-Holland Samen sterk voor techniek!
De technische arbeidsmarkt in Noord-Holland: cijfers en visie op 2015
EDITIE 19 december 2014
De TechniekRaad Noord-Holland is een initiatief van de werkgeversorganisaties FME-CWM, Koninklijke Metaalunie, Uneto-VNI, Bouwend Nederland en de provincie Noord-Holland. Deze organisaties vertegenwoordigen ruim 3.500 technische bedrijven in NoordHolland. De TechniekRaad verbindt partijen en draagt voor bedrijven in de groot- en kleinmetaal, de elektro- en installatietechniek en de bouw in Noord Holland een gemeenschappelijke visie uit op arbeidsmarkt- en scholingsbehoeften. p/a Wijk aan Duinerweg 13, 1944 TN, Beverwijk E:
[email protected] I: www.techniekraad.nl T: 06-29398769
KvK: 59437219 BTW-nr: NL853484545B01 Bankrekeningnr: NL151INGB0006313286
Inhoud Overzicht conclusies 1
Inleiding
1.1
TechniekRaad Noord-Holland ............................................................................... 4
1.2
Verantwoording .................................................................................................... 5
2
Arbeidsmarkt
2.1
Bedrijvigheid.......................................................................................................... 6
2.2
Werkgelegenheid .................................................................................................. 7
2.3
Wervingsbehoefte ................................................................................................. 8
3
Onderwijs
3.1
Aantal technisch gediplomeerden ...................................................................... 11
3.2
Doorstudeerders ................................................................................................. 12
3.3
Doorstroom naar niet-technische functies ......................................................... 13
3.4
Instroom inactieven ............................................................................................ 14
4
Tekorten aan technisch personeel
4.1
Verwacht tekort................................................................................................... 15
4.2
Arbeidsmarktperspectieven in de techniek ....................................................... 15
4.3
Onderwijsaanbod mbo ........................................................................................ 17
4.4
Onderwijsaanbod hbo ......................................................................................... 22
5
Kwalitatieve ontwikkelingen in de sectoren
5.1
Installatiesector ................................................................................................... 26
5.2
Technologische industrie .................................................................................... 28
5.3
Metaalnijverheid ................................................................................................ 29
5.4
Bouw en infra ..................................................................................................... 30
6
Visie TechniekRaad
6.1
Inleiding ............................................................................................................... 32
6.2
Doelstellingen TechniekRaad 2015 ..................................................................... 32
6.3
Actiepunten en werkwijze TechniekRaad 2015 .................................................. 34
Bijlage 1. Kans op werk per regio per technische opleiding in Noord-Holland ........... 38
2
OVERZICHT CONCLUSIES
Totaal aantal technische bedrijven in Noord-Holland: 34.000 Totaal aantal banen in technische bedrijven in Noord-Holland: 145.000 Totaal aantal technische banen in technische bedrijven in Noord-Holland: 97.500 Geschatte aantal technische banen in niet-technische bedrijven in Noord- Holland: 87.500 Totaal aantal technische banen in Noord-Holland: 185.500 Wervingsbehoefte aan nieuw technisch personeel door technische bedrijven in NoordHolland: ca. 4.000 per jaar. Wervingsbehoefte aan nieuw technisch personeel door niet-technische bedrijven in NoordHolland: ca. 3.000 per jaar. Wervingsbehoefte aan nieuw technisch personeel door zowel technische als niettechnische bedrijven in Noord-Holland: ca. 7.000 per jaar. In 2013 zijn 5.431 mensen geslaagd voor een technische opleiding in het Noord-Hollandse MBO. In 2013 zijn 2.145 mensen geslaagd voor een technische opleiding in het HBO in de Noordvleugel. In 2013 zijn naar schatting 5.500 technisch gediplomeerden (mbo en hbo) de NoordHollandse arbeidsmarkt opgegaan. 30% van de technische schoolverlaters gaat niet in een technische functie werken. Verreweg de meesten daarvan omdat ze geen technische baan kunnen vinden. Het tekort aan technische personeel in Noord-Holland wordt voor de komende jaren geschat op een gemiddelde van 730 per jaar. Dit cijfers zegt echter niets over de verwachte tekorten per beroep of opleidingsrichting in de techniek. De grootste tekorten op de Noord-Hollandse technische arbeidsmarkt wijzen met name in de richting van opleidingen in de installatie-, elektro- en metaaltechniek. Daarnaast zijn er grote tekorten in de procestechniek (operators A, B en C). De grootste overschotten aan technisch personeel in Noord-Holland bestaan vooral in de beroepsgroepen mobiliteit en carrosserie.
3
1
INLEIDING
1.1
TechniekRaad Noord-Holland
De TechniekRaad Noord-Holland vertegenwoordigt ruim 3.500 technische bedrijven in NoordHolland. De Raad is in december 2013 opgericht op initiatief van vier ondernemersorganisaties in de techniek: Bouwend Nederland, Vereniging FME-CWM, Koninklijke Metaalunie en UnetoVNI. Deze vier partijen zetten zich samen met de provincie Noord-Holland in voor verbinding en versterking van activiteiten op het gebied van instroom, arbeidsmarkt en beroepsopleidingen. Missie De TechniekRaad verbindt, stimuleert, initieert en coördineert activiteiten en levert hierdoor een belangrijke bijdrage aan een gezonde technische arbeidsmarkt in Noord-Holland met voldoende en goed opgeleide technische vakmensen. Om die activiteiten optimaal op elkaar af te kunnen stemmen is het noodzakelijk dat de technische brancheorganisaties optreden op basis van één breed gedragen visie die in nauw overleg met opleidingsfondsen en andere betrokken partijen is opgesteld. Deze visie vertegenwoordigt het technische bedrijfsleven en betreft de huidige en toekomstige behoefte aan technisch personeel in Noord-Holland en de regio’s daarbinnen. Beleidsmatig doel: De TechniekRaad formuleert de behoeften en standpunten van bedrijven in de groot- en kleinmetaal, de elektro- en installatietechniek en de bouw in Noord-Holland, als het gaat om instroom, opleiding en arbeidsmarkt in deze bedrijfstakken. Dit beleidsmatig doel is uitgewerkt in een aantal operationele doelen. De TechniekRaad: is initiatiefnemer als het gaat om de speerpunten: adequate opleidingsfaciliteiten, instroom, een goed opleidingenaanbod, aantrekkelijke opleidingen, doorlopende leerroutes, effectief overleg en samenwerking bedrijfsleven-onderwijs. Is kennisdrager voor de deelnemende bedrijfstakken. De TechniekRaad kan op basis van onderzoeksgegevens de behoeften van de bedrijfstakken op het gebied van arbeidsmarkt, onderwijs, opleiding en instroom articuleren. structureert en verbetert overleg en samenwerking. Waar dat nodig is kan de TechniekRaad optreden als coördinator en aanjager van overleg en samenwerking. Waar mogelijk zal de TechniekRaad overleg en samenwerking vereenvoudigen en stroomlijnen. is aanspreekpunt voor regionale en landelijke overheden, onderwijsinstellingen, opleiders, kenniscentra en andere actoren op het terrein van instroom, arbeidsmarkt, onderwijs en bijscholing in de techniek. is adviseur op verzoek van overheden, onderwijsinstellingen, opleiders en andere instellingen met betrekking tot activiteitenplannen. Strategie Door partners en stakeholders te verbinden ontstaat draagvlak en eenduidigheid in de uit te dragen boodschap. Door allemaal dezelfde visie te hebben met betrekking tot instroom, opleiding en arbeidsmarkt in de technische bedrijfstakken, werken we naar één gemeenschappelijke techniekagenda. 4
1.2
Verantwoording
Dit document is grotendeels gebaseerd op de databestanden en publicaties van SBB, Kenteq, DUO, CBS en Platform Bètatechniek. Deze cijfers over arbeidsmarkt en onderwijs worden als toonaangevend beschouwd. We hanteren de methodiek van Kans op werk/SBB. Dit is de toekomstige kans op werk voor een gediplomeerde schoolverlater op het niveau en in het verlengde van de opleiding. Deze kans is van toepassing op het moment van afstuderen van iemand die nu met de opleiding begint en deze na een normale studieduur afrondt. De kans op werk voor een tweejarige opleiding geeft een typering over het arbeidsmarktperspectief over twee jaar. Die van een driejarige opleiding over drie jaar, etc. SBB presenteert de kansen per beroep voor de 35 verschillende UWV-arbeidsmarktregio's. In Noord-Holland gaat het om de volgende zeven regio’s: -
Kop van Noord-Holland Alkmaar en omgeving IJmond Agglomeratie Haarlem Zaanstreek Groot-Amsterdam Gooi en Vechtstreek
We sluiten in dit document aan op de definities en indelingen zoals die worden gehanteerd door SBB/CBS. We verwijzen naar de websites van CBS/SBB voor een nadere duiding.
5
2
ARBEIDSMARKT
2.1
Bedrijvigheid
Door Kenteq is op basis van CBS-gegevens berekend dat begin 2014 er 34.190 technische bedrijven (vestigingen) in Noord-Holland zijn. Dat is 17% van alle technische bedrijfsvestigingen in Nederland.
Aantal technische bedrijven in Noord-Holland: 34.190
In Noord-Holland zijn relatief veel bedrijven gevestigd uit de metaalproductenindustrie, meubelindustrie, algemene bouw en projectontwikkeling, gespecialiseerde bouw, autohandel en –repartie en reparatie van consumentenartikelen. Tussen de regio’s zijn grote verschillen waarneembaar: sommige branches zijn hoofdzakelijk gevestigd in bepaalde regio’s. Verreweg de meeste technische bedrijven zijn in Groot Amsterdam gevestigd. Ook bevat de Kop van Noord-Holland veel meer technische bedrijven in vergelijking tot de andere regio’s in Noord-Holland. Zie tabel 2.1. Tabel 2.1 Aantal technische bedrijven per regio in Noord-Holland Regio
Aantal technische bedrijven
Kop van Noord-Holland Alkmaar en omgeving IJmond Agglomeratie Haarlem Zaanstreek Groot-Amsterdam Gooi en Vechtstreek
6.460 3.150 2.600 2.570 2.685 13.310 3.420
Totaal
34.190
Bron: http://statline.cbs.nl. Bewerking: Kenteq
2.2
Werkgelegenheid
Er zijn 144.790 banen in de technische bedrijfstakken in Noord-Holland. Dat is 12,5% van alle banen in Nederland in technische bedrijfstakken (Kenteq o.b.v. CBS). Gemiddeld betreft 64% van het aantal banen in de technische bedrijfstakken een technische functie (Monitor Technische Arbeidsmarkt, SEO, oktober 2013). Dat zou betekenen dat er 92.666 technische banen in de provincie Noord-Holland in de technische bedrijfstakken zijn. Maar de verhouding tussen het percentage technische en het percentage niet-technische banen verschilt nogal per bedrijfstak. Zo is het aandeel technici in de afvalinzameling 21% en van de utiliteitsbouw 85% (Monitor Technische Arbeidsmarkt, SEO, oktober 2013). We kunnen het aantal technische banen in technische bedrijfstakken in Noord-Holland dus exacter aangeven. De volgende tabel is een combinatie van data van SEO en Kenteq/CBS. 6
Tabel 2.2 Aantal technische en niet-technische banen in Noord-Holland per regio naar technische bedrijfstak Regio DelfstoffenIndustrie NutsBouwwinning bedrijven nijverheid Kop van Noord-Holland Alkmaar en omgeving IJmond Agglomeratie Haarlem Zaanstreek Groot-Amsterdam Gooi en Vechtstreek Totaal
710 X X X X 210 X
11.810 7.130 13.710 4.910 7.870 34.700 6.310
350 1.420 900 X X 8.910 X
7.750 3.820 3.550 2.340 4.350 19.370 2.280
1.380
86.440
13.500
43.460
Bron: http://statline.cbs.nl; SEO. Bewerking: TechniekRaad Noord-Holland X = vertrouwelijke aantallen wegens kleine omvang
SEO heeft in haar monitor (oktober 2013) het percentage technische functies per sector aangeven. Deze percentages kunnen niet één op één worden toegepast op de cijfers van tabel 2.2, omdat de indeling voor een deel niet overeenkomt. Daarom geven we een percentage bij benadering (zie 2e regel tabel 2.3). Tabel 2.3 Aantal technische banen in Noord-Holland per regio naar technische bedrijfstak Regio DelfstoffenIndustrie NutsBouwwinning bedrijven nijverheid % = 50% % = 65% % = 35% % = 83% Kop van Noord-Holland 355 7.677 123 6.433 Alkmaar en omgeving X 4.635 497 3.171 IJmond X 8.912 315 2.947 Agglomeratie Haarlem X 3.192 X 1.942 Zaanstreek X 5.116 X 3.611 Groot-Amsterdam 105 22.555 3.119 16.077 Gooi en Vechtstreek X 4.102 X 1.892 Totaal
690
56.186
4.725
36.072
totaal
14.588 8.303 12.174 5.134 8.727 41.856 5.994 97.673
Bron: http://statline.cbs.nl; SEO. Bewerking: TechniekRaad Noord-Holland X = vertrouwelijke aantallen wegens kleine omvang
Op basis van tabel 2.3 schatten we het aantal technische banen in technische sectoren in NoordHolland op bijna 98.000.
Totaal aantal banen in technische bedrijven in Noord-Holland: 144.790 Totaal aantal technische banen in technische bedrijven in Noord-Holland: 97.673
7
Maar er zijn ook veel technische banen in niet-technische bedrijfstakken. Bijna de helft (49%) van de technisch opgeleiden werkt in niet- technische sectoren (Monitor Technische Arbeidsmarkt, SEO, oktober 2013). Dit kunnen zowel technische als niet-technische functies zijn. Volgens een onderzoek van SEOR (Technisch opgeleid: wel of niet werken in de techniek?, juni 2014) werkt 30% van de technisch opgeleiden in een niet-technische functie in een niettechnische bedrijfstak; 70% werkt dus wel in een technische functie in niet-technische sectoren. Vooral grote dienstverlenende sectoren zoals de zorg, onderwijs en overheid doen een groot beroep op technici. Op basis van CBS-gegevens zijn er in de provincie Noord-Holland 1.397.110 werkenden in de provincie (in 2012). In de vorige paragraaf werd geconstateerd dat er 144.790 banen in technische bedrijfstakken in Noord-Holland zijn. Dat betekent dat er 1.252.320 mensen zijn die werken in niet-technische sectoren in Noord-Holland. Volgens SEO (2013) werken 5.735.000 mensen in niet-technische sectoren in Nederland, waarvan 7% in een technische functie. Nemen we 7% van 1.252.320, dan komen we op een getal van 87.662 mensen die in een technische functie in Noord-Holland in niet-technische sectoren werkzaam zijn. Als het aantal technische banen in technische sectoren wordt opgehoogd met het aantal technische banen in niet-technische sectoren komen we uit op een aantal van 185.335.
2.3
Geschatte aantal technische banen in niet-technische bedrijven in Noord- Holland: 87.662 Totaal aantal technische banen in Noord-Holland: 185.335
Wervingsbehoefte
De vraag naar nieuwe instroom op de technische arbeidsmarkt noemen we de wervingsbehoefte. De wervingsbehoefte bestaat uit een optelsom van de vervangingsvraag (vacatures die ontstaan door vertrek van personeel) en de uitbreidingsvraag (extra vraag naar personeel door economische groei). Cijfers die aangeven hoe groot de vervangingsvraag de komende jaren zal zijn, verschillen van elkaar. De vraag is ook in welke mate de vervangingsvraag per provincie en per sector van elkaar verschilt. Wij gaan hier echter uit van de meest recente cijfers van ROA. De uitbreidingsvraag betreft feitelijk de verwachte werkgelegenheidsontwikkeling; hierin zijn verwachte ontwikkelingen in outsourcing en automatisering meegenomen. Het ROA verwacht voor de komende jaren een gemiddelde landelijke vervangingsvraag van technische- en industrieberoepen van 3,6% (p.31) en een uitbreidingsvraag van gemiddeld -0,2% (p.20) per jaar (De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2018, december 2013). De komende jaren is de landelijke wervingsbehoefte d us 3,4% gemiddeld per jaar. Dit landelijke cijfer kunnen we toepassen in Noord-Holland, hetgeen zou betekenen dat in
8
Noord-Holland een wervingsbehoefte van technische bedrijven van 3.321 technici per jaar zou bestaan1. Via Kenteq heeft de TechniekRaad echter de beschikking gekregen over ROA-cijfers die de vervangings- en uitbreidingsvraag en daarmee ook de wervingsbehoefte per regio en opleidingsniveau in de provincie Noord-Holland aangeven. Deze data zijn in de volgende tabel samengevat. Tabel 2.4 Vervangings- en uitbreidingsvraag per regio in Noord-Holland naar opleidingsniveau (per jaar voor de komende 6 jaar in %) in de Techniek Regio vervangingsvraag uitbreidingsvraag wervingsbehoefte Noord-Holland Noord Zuid-Kennemerland Zaanstreek/Waterland Groot-Amsterdam Gooi en Vechtstreek
MBO: 2,9 HBO: 3,6 MBO: 3,4 HBO: 3,2 MBO: 2,6 HBO: 3,0 MBO: 5,8 HBO: 3,4 MBO: 5,3 HBO: 2,9
MBO: 0,1 HBO: -0,1 MBO: -0,1 HBO: -0,2 MBO: -0,2 HBO: -0,2 MBO: 0,4 HBO: 0,3 MBO: -0,3 HBO: -0,5
MBO: 3,0 HBO: 3,5 MBO: 3,3 HBO: 3,0 MBO: 2,4 HBO: 2,8 MBO: 6,2 HBO: 3,7 MBO: 5,0 HBO: 2,4
Bron: ROA. Bewerking: TechniekRaad Noord-Holland
We zien grote verschillen tussen de regio’s in de provincie. Zo is de wervingsbehoefte aan mbo-opgeleide technici in Groot Amsterdam en Gooi- en vechtstreek veel groter dan in de andere regio’s van de provincie. Er is nagenoeg alleen sprake van een uitbreidingsvraag in Groot-Amsterdam. De wervingsbehoefte van zowel mbo- als hbo-opgeleide technici is in Zaanstreek/Waterland beduidend kleiner dan in de andere regio’s. Combineren we de tabellen 2.3 en 2.4, dan kunnen we bij benadering berekenen hoe groot de wervingsbehoefte aan technici in technische bedrijven is per regio in de provincie NoordHolland. Om dat goed te kunnen doen, dienen we te beschikken over cijfers per regio over het aantal mbo-technici en het aantal hbo-technici die in een technische bedrijfstak werkzaam zijn. Die cijfers zijn helaas niet voorhanden. Wel is een schatting te maken, waardoor de wervingsbehoefte c.q. de verwachte toekomstige vraag nog exacter kan worden berekend. In de arbeidsmarktmonitor Metalektro 2012 (ROA, 2013) wordt melding gemaakt van het feit dat het aantal hbo-technici in de metalektro bijna even groot is (geworden) dan het aantal mbo-technici. In andere technische sectoren is het aantal mbo-technici (veel) groter. In onderstaande berekening schatten we dat een derde deel hbo-opgeleid is en twee derde deel mbo-opgeleid.
1
Voor alle duidelijkheid: de wervingsbehoefte betreft NIET alle baanopeningen. Dat aantal ligt veel hoger. De wervingsbehoefte is bovendien NIET hetzelfde dan de vervangingsvraag.
9
Tabel 2.5 Wervingsbehoefte per regio in Noord-Holland naar opleidingsniveau (per jaar voor de komende 6 jaar in %) in de Techniek Regio Wervingsbehoefte Aantal techn. Aantal techn. Wervingsbehoefte in % banen banen naar niveau (abs.) Noord-Holland Noord (incl. Alkmaar en omgeving) Zuid-Kennemerland (incl. agglomeratie Haarlem) Zaanstreek/Waterland Groot-Amsterdam Gooi en Vechtstreek
MBO: 3,0 HBO: 3,5 MBO: 3,3 HBO: 3,0 MBO: 2,4 HBO: 2,8 MBO: 6,2 HBO: 3,7 MBO: 5,0 HBO: 2,4
22.891 17.308 8.727 41.856 5.994
MBO:15.268 HBO: 7.623 MBO:11.544 HBO: 5.764 MBO: 5.821 HBO: 2.906 MBO: 27.918 HBO: 13.938 MBO: 3.998 HBO: 1.996
MBO: 458 HBO: 267 MBO: 381 HBO: 173 MBO: 140 HBO: 81 MBO: 1.731 HBO: 516 MBO: 200 HBO: 48
Groot Amsterdam heeft verreweg de grootste wervingsbehoefte. Zaanstreek/Waterland en Gooi & Vechtstreek de laagste. Bij elkaar opgeteld concluderen we dat het Noord-Hollands technisch bedrijfsleven een wervingsbehoefte aan technisch personeel heeft van 2.910 mboers (niveau 2-4) en van 1.094 hbo-ers. Dat betekent een totale wervingsbehoefte van technische bedrijven van 4.004. Hadden we het landelijk cijfer van gemiddeld 3,4% genomen, dan waren we op ruim 3.300 uitgekomen. We concluderen dan ook dat de wervingsbehoefte in Noord-Holland groter is dan gemiddeld in Nederland. Het technisch bedrijfsleven in Noord-Holland vraagt dus 4.004 nieuwe technische mensen per jaar die van buiten de technische arbeidsmarkt moeten komen. Deze behoefte wordt opgevuld met inactieven zoals uitkeringsgerechtigden, zogenaamde NUG-gers (nietuitkeringsgerechtigden zoals herintreders), re-integreerbare arbeidsongeschikten, arbeidskrachten uit andere niet-technische sectoren, technici die in het buitenland worden geworven en met technische schoolverlaters. Daarnaast speelt nog de vraag hoe groot de wervingsbehoefte aan nieuw technisch opgeleid personeel is in de niet-technische sectoren. Om dit te berekenen nemen we het landelijk cijfer van 3,4% van 87.662 technische banen in niet-technische sectoren. We schatten dan een wervingsbehoefte van 2.980. Bij elkaar opgeteld wordt de totale wervingsbehoefte per jaar aan technisch opgeleid personeel in Noord-Holland geschat op bijna 7.000.
Wervingsbehoefte aan nieuw technisch personeel door technische bedrijven in Noord-Holland: ca. 4.000 per jaar. Wervingsbehoefte aan nieuw technisch personeel door niet-technische bedrijven in Noord-Holland: ca. 3.000 per jaar. Totale wervingsbehoefte aan nieuw technisch personeel in Noord-Holland: ca. 7.000 per jaar. De wervingsbehoefte van technische bedrijven is in Noord-Holland groter dan het landelijk gemiddelde.
10
3
ONDERWIJS
Bij een jaarlijkse wervingsbehoefte aan technici van 6.300 technici per jaar is het zaak te kijken naar het verwachte aantal gediplomeerde technische schoolverlaters in Noord-Holland die de arbeidsmarkt instromen. Een deel van de gediplomeerde schoolverlaters gaat verder studeren. Een deel gaat vrijwillig werken in een niet-technische functie. Een deel van de wervingsbehoefte wordt opgevuld met zogenaamde inactieven of met arbeidskrachten uit andere niet-technische sectoren. Als we weten hoe groot deze respectievelijke delen zijn, weten we wat het tekort aan technisch opgeleid personeel bij benadering zal zijn. Eerst worden de aantallen gediplomeerden van Noord-Hollandse mbo- en hbo-instellingen gepresenteerd. Vervolgens wordt de rekensom gemaakt van het percentage gediplomeerden dat de arbeidsmarkt instroomt2.
3.1
Aantal technisch gediplomeerden
Middelbaar beroepsonderwijs Het aantal studenten dat in een van de Noord-Hollandse MBO-instellingen een diploma van een technische opleiding heeft gehaald, is de laatste 4 jaar iets gedaald tot 5.431 technisch gediplomeerden in 2013. In de volgende tabel wordt het aantal gediplomeerde technici in 2009 en 2013 per Noord-Hollandse mbo-instelling gepresenteerd. Tabel 3.1 Aantal gediplomeerde technici uit de Noord-Hollandse mbo-instellingen in 2013 Naam onderwijsinstelling Aantal gediplomeerden 2009 2013 Hout- en Meubileringscollege Mediacollege Amsterdam Regio College ROC Horizon College ROC Kop van Noord-Holland ROC Nova College ROC van Amsterdam Totaal Bron: DUO. Bewerking: TechniekRaad Noord-Holland.
452 418 848 1.128 131 1.046 1.976
542 445 545 857 251 981 1.810
5.999
5.431
Uit de tabel blijken grote verschillen tussen het aantal gediplomeerden dat uitstroomt. ROC Kop van Noord-Holland levert de minste technisch gediplomeerden af maar bijna tweemaal zoveel dan vier jaar geleden; ROC van Amsterdam de meeste. Het Regio College, Horizon College, Nova College en ROC van Amsterdam worden geconfronteerd met minder gediplomeerde uitstroom in vergelijking tot 2009. De overige instellingen zien een groeiend aantal gediplomeerden. We kunnen concluderen dat de grotere instellingen wat kleiner worden en de kleinere wat groter zijn geworden.
2
Rekenmethode: het aantal gediplomeerden minus doorstudeerders, vrijwillige instromers in niettechnische functies, instroom van inactieven en uit niet-technische sectoren.
11
Hoger onderwijs We kijken uitsluitend naar HBO-onderwijsinstellingen3. Op HBO-niveau bestaan in NoordHolland twee onderwijsinstellingen met technisch opleidingsaanbod: de Hogeschool Inholland en de Hogeschool van Amsterdam. Voor het Noordvleugelgebied – dit is dus een groter gebied dan de provincie Noord-Holland geldt dat het aantal hbo-gediplomeerden met een technische opleiding de laatste 10 jaar met bijna 8% is afgenomen4. In 2013 stroomden 2.145 gediplomeerden uit met een technische hbo-opleiding in de Noordvleugel. Het aantal inschrijvingen in technische hboopleidingen is momenteel echter stijgende, zodat het aantal gediplomeerden binnen enkele jaren naar verwachting eveneens zal toenemen.
3.2
In 2013 zijn 5.431 mensen geslaagd voor een technische opleiding in het Noord-Hollandse MBO. In 2013 zijn 2.145 mensen geslaagd voor een technische opleiding in het HBO in de Noordvleugel.
Doorstudeerders
We stelden dat in Noord-Holland de jaarlijkse behoefte aan nieuw personeel voor technische functies 6.300 groot is (in zowel technische als niet-technische sectoren). In de vorige paragraaf werd geconcludeerd dat er (in 2013) 7.576 schoolverlaters in Noord-Holland waren met een technisch diploma (mbo of hbo). Van de mbo-gediplomeerde schoolverlaters in Noord-Holland Noord gaat een deel doorstuderen; de meesten (30% van de gediplomeerden) gaan een andere mbo-opleiding doen, de overigen (8%) gaan naar het hbo5, een verwaarloosbaar deel van het havo. Deze mensen komen dus niet beschikbaar op de arbeidsmarkt. In Noord-Holland Noord gaat 62% dus de arbeidsmarkt op. In heel Noord-Holland gaat 33% van de technisch mbogediplomeerden verder studeren (landelijk is dit 36%)6; 67% van de mbo-gediplomeerden in de techniek in Noord-Holland gaat dus de arbeidsmarkt op. We gaan uit van deze 67%: 67% X 5.431 = 3.639 technisch mbo-gediplomeerden die de arbeidsmarkt opgaan. Voor hbogediplomeerden geldt uiteraard een ander percentage, dat zeer waarschijnlijk een stuk hoger ligt. Dit cijfer is ons echter onbekend maar wordt geschat op 90%. We berekenen dan 90% X 2.145 = 1.931 hbo-gediplomeerden die de arbeidsmarkt opgaan. We schatten vervolgens dat in 2013 5.570 (3.639 + 1.931) mbo- en hbo-gediplomeerden de technische arbeidsmarkt zijn opgegaan.
3
Noord-Holland kent geen technisch opleidingsaanbod in het wetenschappelijk onderwijs. Zie: www.kennisbankbetatechniek.nl. 5 SBB, Basiscijfers Jeugd informatie over de arbeidsmarkt, het onderwijs en leerplaatsen in de regio Noord-Holland Noord. Juni 2014. 6 Cijfers beschikbaar gesteld door SBB. 4
12
In 2013 zijn naar schatting 5.570 technisch mbo-en hbo-gediplomeerden de Noord-Hollandse arbeidsmarkt opgegaan.
3.3
Doorstroom naar niet-technische functies
SEO (Monitor Technische Arbeidsmarkt, oktober 2013) concludeerde dat van de technische opgeleide schoolverlaters 42% niet in een technisch beroep gaat werken. Later in de carrière wordt deze mismatch tussen opleidingsrichting en beroepsrichting alleen nog maar groter. SEOR onderzocht vervolgens deze groep van 42% en constateerde dat er veel VMBO-ers tussen zitten (Technisch opgeleid: wel of niet werken in de techniek?, juni 2014). Een VMBO-gediplomeerde heeft nog geen startkwalificatie; deze schoolverlaters moeten nog naar een MBO-opleiding en zijn dus in de SEOR-cijfers niet meegerekend. SEOR concludeerde vervolgens dat 30% van de technisch schoolverlaters die gaat werken niet in een technische functie gaat werken. De vraag is echter waarom deze 30% niet in een technische functie is gaan werken. Wilden ze dit niet en was het een eigen keuze om een niet-technische baan te zoeken of konden ze geen baan vinden in een technische functie? Uit het SEOR-onderzoek blijkt dat verreweg het grootste deel van deze 30% grote moeite heeft met het vinden van (vacatures voor) een technische baan. Dat betekent dat ze wel voor de technische arbeidsmarkt beschikbaar waren maar uiteindelijk – bij gebrek aan beter - een andere (niet-technische) baan hebben genomen. Hoe groot het deel precies is dat niet heeft gezocht naar een technische baan en dus vrijwillig een niet-technische baan heeft genomen, wordt niet duidelijk uit het SEOR-onderzoek, maar is klein en wordt naar alle waarschijnlijkheid gecompenseerd door niet-technisch opgeleiden die in een technische functie gaan werken.
30% van de technische schoolverlaters gaat niet in een technische functie werken.
Uit de Emancipatiemonitor 2014 blijkt dat meisjes de laatste jaren steeds vaker voor techniek kiezen, maar ze doen dat nog wel minder vaak dan jongens (http://nos.nl/artikel/2009193meisjes-kiezen-wat-vaker-voor-techniek.html). Sinds 2007 is het aantal meisjes dat op de havo een technisch profiel kiest, gestegen van 15 naar 26%. Cijfers van het CBS en SCP laten zien dat in het vwo het percentage van 20 naar 38 steeg. In het mbo en het hbo is het aantal vrouwelijke studenten in de technische studierichtingen gestegen, in het mbo van 14 naar 18% en in het hbo van 14 naar 20%. Op de universiteiten is het percentage met 26 constant gebleven. Het SCP concludeert dat de campagnes om meisjes te stimuleren voor techniek te kiezen succes lijken te hebben gehad. Op de arbeidsmarkt is nog niet zo'n duidelijke verschuiving te zien. Meisjes met een technische opleiding kiezen nog vaak voor een baan in een andere richting. Dat doen jongens ook wel, maar veel minder vaak. Het SCP heeft niet onderzocht hoe dat komt, maar geeft aan dat het zou kunnen dat een meisje zich tijdens een technische studie een eenling voelt. Om dat gevoel niet ook tijdens hun carrière te hebben, zouden ze voor een baan in een andere richting kunnen kiezen. 13
3.4
Instroom inactieven
De jaarlijkse wervingsbehoefte van 7.000 technische functies in Noord-Holland wordt voor een relatief klein deel opgevangen door inactieven zoals uitkeringsgerechtigden of herintreders. Hoe groot deze groep per jaar in Noord-Holland is, vergt enige literatuurstudie en data-analyse. Een dergelijke exercitie voert op dit moment te ver. We schatten daarom dat jaarlijks maximaal 10% van de wervingsbehoefte wordt opgevangen door instroom van inactieven7. Dat betekent een geschatte instroom van 700. Dit getal tellen we op bij het arbeidsmarktaanbod c.q. het aantal instromers op de arbeidsmarkt.
7
Desgevraagd geschat door diverse onafhankelijke deskundigen.
14
4
TEKORTEN AAN TECHNISCH PERSONEEL
4.1
Verwacht tekort
Het tekort aan technisch personeel in Noord-Holland kan nu worden geschat, namelijk door van de wervingsbehoefte (arbeidsmarktvraag) de doorstroom van mbo naar hbo en van hbo naar wo af te trekken en bij het aanbod de instroom van inactieven en overigen bij te tellen: (0,67 x 5.431) + (0.90 x 2.145) = 5.570 + 700 = 6.270. Dit getal wordt vervolgens van de wervingsbehoefte afgetrokken: 7.000- 6.270 = 730.
4.2
Het tekort aan technische personeel in Noord-Holland wordt voor de komende jaren geschat op een gemiddelde van ca. 730 per jaar.
Arbeidsmarktperspectieven in de techniek
In het rapport ‘De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2016’ dat in november 2011 door het ROA is uitgegeven, werden grote tekorten voorzien op de arbeidsmarkt voor de technisch sector. Er werden toen goede arbeidsmarktperspectieven verwacht voor schoolverlaters met een technische opleiding, ongeacht het niveau van de opleiding. Tevens werden er grote knelpunten verwacht in de personeelsvoorziening voor werkgevers in de technische sectoren. De situatie voor afgestudeerden met een technische opleiding wordt nu door ROA minder rooskleurig ingeschat. In 2018 zijn de arbeidsmarktperspectieven van technisch opgeleiden (in Nederland) naar verwachting redelijk voor HBO en WO, en matig voor MBO. Enkele factoren kunnen volgens ROA deze verslechtering in arbeidsmarktperspectieven voor schoolverlaters helpen verklaren: - door de aanhoudende slechte vooruitzichten op economische groei valt de uitbreidingsvraag negatief uit; - ouderen blijven langer doorwerken, wat voor minder baanopeningen zorgt dan anders het geval was geweest; - toename van de arbeidsmarktinstroom van afgestudeerden van HBO en WO techniek, mogelijk als gevolg van de inspanningen die jarenlang zijn verricht om technische opleidingen aantrekkelijker te maken en meer onder de aandacht van jongeren te brengen. Deze ontwikkelingen in arbeidsvraag en -aanbod zorgen ervoor dat er gemiddeld genomen en landelijk bezien, door ROA geen spanning wordt verwacht in de techniek voor de periode tot 2018. Door de grotere wervingsbehoefte in Noord-Holland zien we dat in deze provincie echter een matig tekort wordt verwacht. Voor een aantal technische opleidingen geldt nog steeds dat er grote tot zeer grote knelpunten in de personeelsvoorziening voor werkgevers worden verwacht. Volgens ROA is dit bijvoorbeeld het geval voor werktuigbouwkunde op mbo-, hbo- en wo-niveau, of voor opleidingen zoals hbo-civiele techniek en woelektrotechniek (landelijk). 15
Zoals hiervoor al werd aangegeven, is het zeker zo belangrijk om te beschikken over uitsplitsingen per opleidingsrichting. Het kan namelijk best zo zijn dat er bij sommige technische opleidingen overschotten bestaan die wegvallen door nog grotere tekorten van andere technisch opgeleiden. Gemiddelde tekortcijfers zeggen dus niet zoveel. Realisatie van doelmatig technisch onderwijs vraagt om tekortcijfers per beroep of opleidingsrichting. Deze cijfers zijn echter niet voorhanden, althans niet op een dermate eenduidige wijze dat branchecijfers van diverse technische sectoren met elkaar kunnen worden vergeleken en gecombineerd. We baseren ons daarom op informatie over het arbeidsmarktperspectief per opleidingsrichting. SBB heeft deze informatie beschikbaar8. De stichting geeft bij elke opleidingsrichting aan of de kansen op werk nadat het diploma is behaald, gering, matig voldoende, ruim of goed zijn. Ze baseren zich daarbij onder andere op CBS en ROA. Daar waar de kans op werk bijvoorbeeld gering is, is sprake van een overschot op de arbeidsmarkt: het aanbod is groter dan de vraag (er zijn meer gediplomeerden die zich aanbieden op de arbeidsmarkt dan de vraag van het bedrijfsleven groot is). Daar waar de kansen op werk goed of ruim voldoende zijn, is sprake van een tekort op de arbeidsmarkt: de vraag is groter dan het aanbod. In de bijlage wordt een overzicht gegeven van deze kansen op werk van de meeste technische opleidingen. Opleidingen in met name de gezondheidstechniek en creatieve en ambachtelijke techniek zijn niet meegenomen. Daarnaast is de regio Gooi & Vechtstreek weggelaten. Uit het overzicht in de bijlage kan een aantal conclusies worden getrokken over specifieke tekorten in Noord-Holland. Deze zijn in de volgende twee tabellen samengevat.
8
Het georganiseerde onderwijs en bedrijfsleven vinden gezamenlijk dat deze kanstyperingen op werk betrokken kunnen worden bij de analyse of het opleidingsaanbod aansluit bij de vraag op de arbeidsmarkt.
16
Tabel 4.1
De grootste tekorten aan technisch personeel in Noord-Holland naar mboopleidingsniveau Beroepsgroep Opleiding
Niveau
Installatie-, elektro- en metaaltechniek
Technicus data en elektra Technicus gas/warmte Middenkader engineering (comm. technicus) Middenkader engineering (technicus) Allround ondernemer klussenbedrijf Servicetechnicus elektrotechniek Servicetechnicus installatietechniek Servicetechnicus koudetechniek Servicetechnicus werktuigbouw Werkvoorbereider (opmeter) Werkvoorbereider (technisch tekenaar) Tekenaar-werkvoorbereider Werkvoorbereider (tekenaar-constructeur) Werkvoorbereider fabricage Werkvoorbereider installatie
4 4 4 4 3 4 4 4 4 3 3 4 4 4 4
Procestechniek
Operator A Operator B Operator C
2 3 4
Scheepvaart
Baggermeesters Coördinator havenoperaties Scheepswerktuigkundige waterbouw Bron: SBB. Bewerking: TechniekRaad Noord-Holland
4 3 4
Daarnaast zijn er nog een groot aantal technische opleidingen die ruim voldoende kansen bieden op werk. Voor deze opleidingen geldt dat er ook tekorten van zijn, maar minder groot dan die in tabel 4.1 zijn gepresenteerd. We verwijzen hiervoor naar de bijlage. Naast tekorten zijn er ook overschotten; er worden teveel gediplomeerden door de ROC’s afgeleverd. De grootste overschotten op de technische arbeidsmarkt in Noord-Holland worden in tabel 4.2 gegeven. Tabel 4.2
Grootste overschotten aan technisch personeel in Noord-Holland naar mboopleidingsniveau Beroepsgroep Opleiding Niveau Mobiliteit
Assistent mobiliteitsbranche Bedrijfsmanager mobiliteitsbranche Werkplaatsmanager motorvoertuigentechniek
Carrosserie Assistent mobiliteitsbranche Bron: SBB. Bewerking: TechniekRaad Noord-Holland
1 4 4 1
Ook zijn er nog veel andere opleidingen met een overschot, zij het minder groot dan die in tabel 4.2 gegeven. Deze zijn voornamelijk te vinden in de beroepsgroep ‘afbouw en onderhoud’ en in mindere mate in de beroepsgroep ‘mobiliteit’ en ‘carrosserie’. 17
4.3
Onderwijsaanbod mbo
Om de activiteiten van de TechniekRaad goed te kunnen richten, is inzicht nodig in het opleidingenaanbod per mbo-instelling in Noord-Holland. In de volgende overzichten wordt het technisch opleidingenaanbod per ROC in Noord-Holland gegeven, met uitzondering van het Hout- en Meubileringscollege en het Mediacollege. In de laatste kolom wordt aangegeven of er in de regio sprake is van een overschot of van een tekort van deze gediplomeerden op de arbeidsmarkt, volgens SBB9. De entreeopleidingen (niveau 1) zijn niet meegenomen. Teveel gediplomeerden op niveau 1 betekent namelijk niet dat er een overschot op de arbeidsmarktis: het is de bedoeling dat ze doorleren. Tabel 4.4A Opleiding
Opleidingenaanbod ROC Kop van NH
Autotechnicus Eerste autotechnicus Timmerman (bouwkunde) Elektrotechn. ind. prod. en syst., Monteur Elektrotechn. ind. prod. en syst., Eerste monteur Eerste monteur elektrotechn. installaties Eerste monteur werktuigk. installaties Monteur elektrotechn. install. Monteur werktuigk. install. Machinebouwer mechatronica Monteur mechatronica Allround Constructiewerker Constructiewerker Middenkader engineering, Commercieel technicus Middenkader engineering, Technicus Servicemonteur elektrotechniek Servicemonteur werktuigbouw
Niveau
2 3 2 2 3 3 3 2 2 3 2 3 2 4 4 3 3
Waar?
Tekort/ overschot
Schagen Schagen Schagen Den Helder Den Helder Den Helder Den Helder Den Helder Den Helder Den Helder Den Helder Den Helder Den Helder Den Helder/Schagen Den Helder/Schagen Den Helder Den Helder
Legenda Groot tekort Tekort Evenwicht Overschot Groot overschot Onbekend
We concluderen dat ROC Kop van Noord-Holland te weinig gediplomeerden aflevert voor wat betreft de opleidingen middenkader engineering, niveau 4 (zowel ‘commercieel technicus’ als ‘technicus’) en teveel voor wat betreft de opleidingen ‘autotechnicus’ en ‘constructiewerker’; beide niveau 2.
9
Toelichting: SBB geeft geen indicatie per ROC, maar wel per regio. Het betreft hier Kans op werkindicaties van SBB. Kans op werk houdt rekening met doorleerders.
18
Tabel 4.4B
Opleidingenaanbod Horizon College
Opleiding
Metselaar Allround metselaar Timmerman Allround timmerman Middenkaderfunctionaris bouw Middenkaderfunctionaris Infra Gezel schilderen Monteur werktuigkundige installaties Eerste monteur werktuigkundige installaties Onderhoudsmonteur installatietechniek Servicemonteur installatietechniek Monteur elektrotechnische installaties Monteur EIPS Eerste monteur EIPS Eerste monteur elektrotechnische installaties Elektrotechnicus/technisch tekenaar Servicetechnicus elektrotechniek Werkvoorbereider installatie Middenkader engineering, technicus Autotechnicus Eerste autotechnicus Technisch specialist personenauto’s Werkplaatsmanager motorvoertuigentechniek Bedrijfsauto technicus Eerste bedrijfsauto technicus Technisch specialist bedrijfsauto’s Fietstechnicus Scootertechnicus Constructiewerker Monteur mechatronica Allround constructiewerker Verspaner Werkvoorbereider fabricage Middenkader engineering, commercieel technicus
Niveau
2 3 2 3 4 4 3 2 3 2 3 2 2 3 3 3 4 4 4 2 3 4 4 2 3 4 2 2 2 2 3 2 4 4
Waar?
Tekort/ overschot
Heerhugowaard Heerhugowaard Hoorn/Heerhugowaard Heerhugowaard Hoorn/Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Hoorn/Heerhugowaard Heerhugowaard Hoorn/Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Hoorn/Heerhugowaard Hoorn Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Hoorn/Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Heerhugowaard Hoorn Hoorn
We concluderen dat ROC Horizon College te weinig gediplomeerden voor de arbeidsmarkt aflevert voor wat betreft de opleidingen Elektrotechnicus/technisch tekenaar (niveau 3), Servicetechnicus elektrotechniek, Werkvoorbereider installatie, Middenkader engineering, zowel commercieel technicus als technicus en Werkvoorbereider fabricage; alle niveau 4. Het Horizon levert teveel gediplomeerden van de opleidingen Gezel schilderen (niveau 3), Autotechnicus (niveau 2), Werkplaatsmanager motorvoertuigentechniek (niveau 4), Constructiewerker (niveau 2) en Monteur mechatronica (niveau 2).
19
Tabel 4.4C
Opleidingenaanbod Nova College
Opleiding Middenkader engineering elektrotechniek Middenkader engineering installatietechniek Servicemonteur installatietechniek Werkvoorbereider installatietechniek Middenkader engineering werktuigbouw Middenkader infra Onderhoudsmonteur (bouw) Constructiewerker Eerste autotechnicus Leidinggevend monteur (bouw) Allround constructiewerker Allround metselaar Allround operationeel technicus Allround operator B Autotechnicus Dakdekker metaal Eerste monteur elektrotechnische installaties Eerste monteur IPS Eerste monteur werktuigkundige installaties Metselaar Middenkader bouwkunde Monteur mechatronica Monteur werktuigkundige installaties Operator A Operator C Servicemonteur werktuigbouw Technicus EIPS Timmerman Verspaner
Niveau 4 4 3 4 4 4 2 2 3 4 3 3 4 3 2 2 3 3 3 2 4 2 2 2 4 3 4 2 2
Waar?
Tekort/ overschot
Beverwijk, Hoofddorp, IJmuiden Beverwijk Beverwijk Beverwijk IJmuiden, Beverwijk Beverwijk Beverwijk Beverwijk Hoofddorp, Beverwijk Beverwijk Beverwijk Hoofddorp, Beverwijk IJmuiden, Beverwijk Beverwijk Hoofddorp, Beverwijk Hoofddorp, Beverwijk Hoofddorp, Beverwijk Beverwijk Beverwijk Hoofddorp, Beverwijk Hoofddorp, Beverwijk Beverwijk Hoofddorp, Beverwijk Beverwijk Beverwijk Beverwijk Beverwijk Hoofddorp, Beverwijk Beverwijk
Het Nova College levert te weinig gediplomeerden af van de opleidingen Middenkader engineering elektrotechniek, Middenkader engineering installatietechniek, Servicemonteur installatietechniek, Werkvoorbereider installatietechniek, Operator A en Operator C. Daarentegen levert het Nova College te veel gediplomeerden af van de opleidingen Constructiewerker en Autotechnicus.
20
Tabel 4.4D
Opleidingenaanbod ROC van Amsterdam
Opleiding Airco-Monteur Basislasser Constructiewerker Monteur Data / Elektra Monteur Elektrotechniek (EIPS) Monteur Elektrotechnische Installaties Monteur Infratechniek Gas / Water / Warmte Monteur Installatietechniek Monteur Koudetechniek Monteur Mechatronica Onderhoudsmonteur Industrie Onderhoudsmonteur Installatietechniek Plaatwerker Verspaner Allround Constructiewerker Allround Lasser Allround Plaatwerker Allround verspaner Eerste Monteur Data / Elektra (infratechniek) Eerste Monteur Elektrotechniek (EIPS) Eerste Monteur Elektrotechnische Installaties Eerste Monteur Infratechniek Gas / Water / Warmte Eerste Monteur Installatietechniek Eerste Monteur Koudetechniek Eerste Monteur Vliegtuigonderhoud Fijnmechanisch Verspaner Inspectiemonteur Koudetechniek Machinebouwer Mechatronica Servicemonteur Elektrotechniek Servicemonteur Installatietechniek Servicemonteur Verbruikersaansluitingen Servicemonteur Werktuigbouw Technisch Tekenaar Allround Machinebouwer Leidinggevend Monteur Elektrotechnische Installaties Leidinggevend Monteur Installatietechniek Mechatronicus Middenkader Engineering Elektrotechniek Middenkader Engineering Installatietechniek Middenkader Engineering Mechatronica Middenkaderfunctionaris Werktuigbouwkunde Servicetechnicus Installatietechniek Servicetechnicus Werktuigbouw Technicus Elektrotechniek (EIPS) Tekenaar Constructeur Tekenaar Werkvoorbereider Vliegtuigonderhoudstechnicus Avionica Vliegtuigonderhoudstechnicus Mechanica Werkvoorbereider Fabricage Werkvoorbereider Installatie
Niveau 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4
Waar?
Tekort/ overschot
Amsterdam Amsterdam, Hilversum Amsterdam, Hilversum Amsterdam Amsterdam Amsterdam, Hilversum Amsterdam Amsterdam, Hilversum Amsterdam Amsterdam, Hilversum Amsterdam Amsterdam Amsterdam, Hilversum Amsterdam, Hilversum Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam, Hilversum Amsterdam Amsterdam Amsterdam, Hilversum Amsterdam Amsterdam Amsterdam Hoofddorp Amsterdam, Hilversum Amsterdam Amsterdam, Hilversum Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam, Hilversum Amsterdam, Hilversum Hilversum Amsterdam, Hilversum Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam Hoofddorp Hoofddorp Amsterdam Amsterdam
21
ROC van Amsterdam levert teveel gediplomeerden af van de opleidingen Basislasser, Constructiewerker en Plaatwerker en te weinig voor de opleidingen Technisch Tekenaar, Middenkader Engineering Elektrotechniek, Middenkader Engineering Installatietechniek, Middenkader Engineering Mechatronica, Middenkaderfunctionaris Werktuigbouwkunde, Servicetechnicus Installatietechniek, Servicetechnicus Werktuigbouw, Tekenaar Constructeur, Tekenaar Werkvoorbereider, Werkvoorbereider Fabricage en Werkvoorbereider Installatie. Tabel 4.4E
Opleidingenaanbod Regio College
Opleiding Constructiewerker Verspaner Monteur mechatronica Onderhoudsmonteur industrie Monteur elektrotechnische installaties Monteur EIPS Monteur werktuigkundige installaties (Bedrijfs)autotechnicus Operator A Allround constructiewerker Servicemonteur werktuigbouw Allround verspaner Eerste monteur elektrotechnische installaties Eerste monteur EIPS Eerste monteur werktuigkundige installaties Servicemonteur installatietechniek Eerste (bedrijfs)autotechnicus Servicemonteur mobiliteitsbranche Allround operator B Technicus middenkader engineering werktuigbouw Technicus middenkader engineering elektrotechniek Technisch specialist (bedrijfs)auto Operator C
Niveau 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 4 4 4
Waar?
Tekort/ overschot
Zaandam Zaandam Zaandam Zaandam Zaandam, Purmerend Zaandam, Purmerend Zaandam, Purmerend Zaandam, Purmerend Zaandam Zaandam Zaandam Zaandam Zaandam Zaandam Zaandam, Purmerend Zaandam, Purmerend Zaandam Zaandam Zaandam Zaandam Zaandam Zaandam Zaandam
Het Regio College levert meer constructiewerkers af dan de regionale arbeidsmarkt vraagt. Het ROC levert te weinig gediplomeerden af van de opleidingen Operator A, B en C, Servicemonteur werktuigbouw, Technicus middenkader engineering werktuigbouw en Technicus middenkader engineering elektrotechniek.
4.4 Onderwijsaanbod hbo In de provincie Noord‐Holland bestaan twee aanbieders van hbo techniekopleidingen op drie locaties: InHolland in Alkmaar en Haarlem en de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Hogeschool InHolland biedt in Alkmaar elektrotechniek, werktuigbouw, bouwkunde en civiele techniek. In Haarlem wordt alleen bouwkunde geboden. Het totale opleidingenaanbod van InHolland bestaat uit: 22
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
Aeronautical Engineering (Eng.) Bouwkunde Business IT & Management Civiele Techniek Elektrotechniek Informatica Luchtvaarttechnologie Mathematical Engineering (Eng.) Ruimtelijke Ontwikkeling (Bouwmanagement en Vastgoed) Technische Bedrijfskunde Technische Informatica Werktuigbouwkunde
De Hogeschool van Amsterdam biedt elektrotechniek, aviation, bouwkunde, civiele techniek en ontwerpen: 1. Built Environment: Civiele Techniek 2. Built Environment: Bouwkunde 3. Built Environment: Bouwtechnische Bedrijfskunde 4. Master Structural Engineering 5. Aviation 6. Built Environment: Civiele Techniek 7. Built Environment: Bouwkunde 8. Built Environment: Bouwtechnische Bedrijfskunde 9. Engineering deeltijd: Engineering, Design and Innovation 10. Engineering deeltijd: Technische Bedrijfskunde 11. Engineering: Elektrotechniek 12. Engineering: Engineering, Design and Innovation 13. Engineering: Product Design 14. Engineering: Technische Bedrijfskunde 15. Forensisch Onderzoek 16. HBO-ICT: Software Engineering (voorheen Informatica) 17. HBO-ICT: System and Network Engineering (voorheen Informatica) 18. HBO-ICT: Technische Informatica 19. Leraar Mens en Technologie 20. Leraar Mens en Technologie 21. Leraar Natuurkunde 22. Leraar Natuurkunde 23. Leraar Techniek 24. Leraar Techniek 25. Logistics Engineering 26. Logistiek en Economie 27. Maritiem Officier 28. Master Structural Engineering 29. Onderwijsondersteuner Techniek 30. Toegepaste Wiskunde
23
De Hogeschool van Amsterdam is met ruim 9.000 studenten (in 2011) de grootste aanbieder van techniekopleidingen op hbo-niveau. In het zogenaamde ‘Blaauwbergrapport’ (J. Bos en R. Manders, Technisch beroepsonderwijs in Noord‐Holland en de Metropoolregio Amsterdam, Blaauwberg, Leiden, 2013) worden de volgende trends aangegeven: “Het aantal studenten luchtvaarttechniek (aviation) neemt fors toe tot meer dan duizend in 2011 en is sinds 2010 bouwkunde voorbij als grootste techniekopleiding. Ook Engineering Design & Innovation, een combinatie van werktuigbouwkunde en bedrijfskunde, stijgt flink. De meer traditionele opleidingen bouwkunde, bouwtechnische bedrijfskunde, civiele techniek en elektrotechniek zijn zo goed als stabiel in het aantal studenten. Er lijkt eenzelfde ontwikkeling ingang gezet als bij het technisch vmbo en mbo: een verschuiving van de meer traditionele techniekopleidingen (elektro, bouw, werktuigbouw) naar breder georiënteerde of cross‐over opleidingen, zoals in dit geval aviation en engineering, design & innovation. Het aantal techniekstudenten stijgt. Met name de ontwerpopleidingen trekken veel studenten door de combinatie van techniek en creativiteit. Communication & Multimedia Design is één van de populairste techniekopleidingen”. Cijfers over het arbeidsmarktperspectief van technisch hbo-gediplomeerden zijn lastig te verkrijgen. In de Keuzegids HBO 2015 wordt globaal aangegeven wat de kans op werk is voor zeven opleidingsrichtingen. Die baankans wordt weergegeven op een schaal van 1 tot en met 5 waarbij 1 een zeer geringe baankans betekent en 5 staat voor zeer grote baankans. In de volgende tabel wordt de baankans (gemiddeld voor Nederland) aangegeven. Tabel 4.5 Baankans tot 2018 technisch hbo-gediplomeerden Opleidingsrichting
Baankans
Elektrotechniek 4 Werktuigbouwkunde 4 Voertuigtechniek 4 Bouwkunde 2 Civiele techniek 2 Logistiek, verkeer en zeevaart 4 Ontwerpen 4 Bron: Keuzegids HBO 2015. Bewerking: TechniekRaad Noord-Holland
Uit de tabel lezen we af dat de opleidingen ‘bouwkunde’ en ‘civiele techniek‘ beperkte baankansen bieden en de overige redelijk grote. De Keuzegids HBO 2015 heeft daarbij onder meer de volgende opmerkingen: Elektrotechniek: de werkeloosheid is laag en twee derde van de afgestudeerden werkt op hbo-niveau Werktuigbouwkunde: slechts een heel klein percentage van de recent afgestudeerden is werkeloos. Driekwart van degenen die werken, werken op hbo-niveau Voertuigtechniek: de werkeloosheid is hoger dan bij elektrotechniek en werktuigbouwkunde, maar lager dan bouwkunde. Het werk is meestal wel op hbo-niveau Bouwkunde: van alle technici zijn bouwkundigen het vaakst werkloos. In meerderheid werken pas afgestudeerden onder hun niveau. 24
Civiele techniek: de werkloosheid is de afgelopen tijd wat opgelopen en is nu hoger dan bij werktuigbouw en elektrotechniek, maar lager dan bij bouwkunde. Het werk is meestal wel op niveau. Logistiek, verkeer en zeevaart: de werkloosheid in de logistiek is, vergeleken met het hbogemiddelde, niet hoog. Wel blijken redelijk wat afgestudeerden verder te gaan studeren. Zij die werken doen dat meestal wel op niveau. Ontwerpen: voor veel ontwerpers blijkt het lastig om een baan te vinden10.
10
Opmerkelijk dat in de HBO Keuzegids deze opleiding toch een ‘4’ krijgt als het gaat om baankans.
25
5
KWALITATIEVE ONTWIKKELINGEN IN DE SECTOREN
In de vorige hoofdstukken hebben we gezien dat in Noord-Holland het verwachte tekort aan technici met bepaalde diploma’s of opleidingen het overschot (met ruim 700 personen) overtreft. Er is aangegeven welke mbo- opleidingen een goed arbeidsmarktperspectief hebben en te weinig mensen opleiden en welke mbo-opleidingen een matig of slecht arbeidsmarktperspectief hebben en te veel mensen opleiden. Op basis van deze informatie kan de TechniekRaad echter nog geen visie bepalen. Daarvoor is tevens informatie nodig over kwalitatieve ontwikkelingen in de technische sectoren. Beroepen veranderen immers, er ontstaan nieuwe beroepen en andere verdwijnen. Daarom is aan Bouwend Nederland, FME, Uneto-VNI en de Koninklijke Metaalunie gevraagd om voorgaande hoofdstukken voor te leggen aan eigen deskundigen (veelal van het O&O-fonds) met de vraag welke kwalitatieve ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in de eigen sector een rol spelen bij de toekomstige vraag en welke gevolgen dit zou moeten hebben voor de visie van de TechniekRaad Noord-Holland. De volgende vier paragrafen zijn daarvan het resultaat.
5.1
Installatiesector
Tekorten aan TI opgeleide schoolverlaters voor monteur en technicus De verwachting dat er voor de functies van ‘monteur’ en vooral ‘technicus’ de komende jaren tekorten aan TI-opgeleide schoolverlaters zullen zijn (zie tabel 4.1) is herkenbaar en komt ook naar voren in de arbeidsmarktprognoses die de technische installatiebranche (TI) zelf heeft laten opstellen11. Zodra de TI weer gaat groeien neemt de vraag naar schoolverlaters toe en zal het tekort aan mbo-TI opgeleide monteurs en technici gaan oplopen. Volgens de prognose zal de TI in Noord Holland in 2018 behoefte hebben aan 90 schoolverlaters van de TI mbo-monteur en 105 gediplomeerden van de TI mbo-technicus opleidingen. De aantallen leerlingen en gediplomeerden die van de TI opleidingen afkomen dalen echter al enige tijd en dit benodigde aantal schoolverlaters zal de komende jaren niet beschikbaar zijn. Zowel voor mbo-opgeleide TI-monteurs als voor mbo-opgeleide TI-technici zullen de komende jaren dan ook tekorten blijven bestaan. De grootste knelpunten zullen zich voordoen bij de functies op het niveau van mbo-technicus. Rekening houdend met het gegeven dat een deel van de TI opgeleide mbo’ers na hun opleiding in banen buiten de TI aan de slag zullen gaan, is de verwachting dat de TI in Noord Holland in 2018 zo’n 95 als TI-technicus opgeleide schoolverlaters tekort zal komen. In alle jaren tot en met 2018 zal het in de TI beschikbare aanbod van schoolverlaters met een TI-technicus diploma achterblijven bij de wervingsbehoefte van de TI. Dat zelfde geldt ook, zij het in mindere mate, voor de TImonteurs. In de jaren tot en met 2018 zullen er ook te weinig schoolverlaters met een TImonteur opleiding voor de TI beschikbaar zijn. Uitwijkmogelijkheden compenseren tekorten aan monteurs, maar niet aan technici Puur vanuit de TI opleidingen gezien is dus te verwachten dat er de komende jaren in Noord Holland tekorten zullen bestaan, zowel aan mbo TI-monteurs als aan mbo TI-technici. Bij die verwachting moet wel rekening worden gehouden met het gegeven dat TI bedrijven ook schoolverlaters van andere, niet specifiek op de TI gerichte opleidingen zullen gaan 11
Zie: Kerngegevens Technische Installatiebranche 2014 – regio Noord Holland. Bedrijvigheid, arbeidsmarkt en beroepsopleiding in de periode tot 2018, OTIB/ITS Nijmegen, 2014.
26
aantrekken om in hun personeelsbehoefte te voorzien, bij voorbeeld vanuit mbo bouw en mbo metaal. En dat TI bedrijven ook niet-mbo opgeleide schoolverlaters aantrekken, bij voorbeeld vanuit het vmbo, die ze via een bbl-traject zelf verder opleiden tot monteur of technicus. Als die uitwijkmogelijkheden in de prognoses worden meegenomen dat komt de verwachting voor de TI in Noord Holland er wat anders uit te zien. Voor de monteur functies zijn dan geen tekorten meer te verwachten. Die zullen volledig worden gecompenseerd door instroom vanuit andere opleidingen. Voor de technicus functies geldt dit echter niet. Uitwijkmogelijkheden zijn hier niet toereikend. Ook als de instroom vanuit andere opleidingen wordt meegerekend zullen voor deze functies forse tekorten blijven bestaan. Trend: toename functies van hoger niveau De grotere behoefte die de komende jaren aan schoolverlaters met een TI mbo technicus opleiding wordt verwacht hangt samen met een trend die al langer in de TI zichtbaar is, namelijk een toename van functies van hoger niveau. Sinds 2000 is binnen de totale werkgelegenheid van de TI het aantal technische staffuncties ten opzichte van (uitvoerende) monteur functies geleidelijk gestegen. En binnen de technische staffuncties is nog weer het aantal ontwikkelaars, planners en werkvoorbereiders sterker toegenomen dan het aantal tekenaars. Dit is een landelijke trend in de TI. Maar in de TI in Noord Holland zijn deze verschuivingen nog duidelijker zichtbaar dan in de TI in Nederland als geheel. Voor deze functies in de technische staf, de leiding en de werkvoorbereiding vragen bedrijven doorgaans een opleidingsniveau van TI mbo technicus of zelfs hbo niveau. De vraag naar gediplomeerden op deze niveaus zal de komende jaren blijven stijgen, terwijl het aantal gediplomeerden verder zal afnemen. Trend: minder leerwerkbanen mbo 1 en 2, maar mbo 3 en 4 blijft stabiel Een trend die hiermee correspondeert en die eveneens wijst op een toename van het opleidingsniveau in de TI is de verschuiving in het bestand van leerwerkbanen in TI bedrijven. Sinds het uitbreken van de economische crisis in 2008 is in de TI het aantal leerwerkbanen op mbo 1 en vooral mbo 2 niveau fors teruggelopen. Dat geldt voor de TI in heel Nederland, en het is ook in Noord Holland het geval. Het aantal leerwerkbanen op mbo 3 en mbo 4 niveau is sinds die tijd echter redelijk stabiel gebleven. In Noord Holland is het zelfs na een lichte daling in 2011 de laatste jaren weer gestegen. Ook deze verschuiving naar mbo 3 en 4 niveau duidt op een grotere behoefte aan instroom op het niveau van mbo technicus. In Noord Holland is een gunstige factor in dit verband dat er relatief veel leerlingen uitstromen vanuit de Theoretische Leerweg van het vmbo. Deze Theoretische Leerweg van het vmbo is een belangrijke aanvoerroute voor de TI mbo bol opleidingen, die voor technicus kwalificeren. Hier past overigens wel de nuancering bij dat TI bedrijven bij het aantrekken van jongere medewerkers vaak een voorkeur hebben voor mbo bbl’ers in plaats van mbo bol’ers, ook bij functies op niveau 4. Rekening houden met aanbod werkzoekende monteurs Bij het inschatten van toekomstige tekorten aan gediplomeerde schoolverlaters moet rekening worden gehouden met het gegeven dat er ook een forse groep gekwalificeerde monteurs op de arbeidsmarkt beschikbaar is die momenteel zonder werk zit. Veel TI bedrijven hebben de afgelopen jaren personeel moeten ontslaan vanwege gebrek aan werk, niet alleen tijdelijke krachten maar ook gekwalificeerde vakkrachten. In Noord Holland ligt sinds 2012 het aantal werkzoekende monteurs, dat kortdurend bij het UWV staat ingeschreven, boven het aantal vacatures voor monteurs dat TI bedrijven bij het UWV 27
hebben aangemeld. De arbeidsmarkt in de regio kan als ‘ruim’ worden betiteld. Het is de vraag wat de bedrijven gaan doen als de markt weer aantrekt en ze weer (meer) vacatures krijgen. Nemen ze dan de eerder ontslagen medewerkers weer terug in dienst of hebben ze een voorkeur voor jongeren die direct van de opleiding afkomen. De arbeidsmarktenquête die medio 2014 in de TI is gehouden wijst er op dat de bedrijven niet staan te popelen om eerder uitgestroomde medewerkers weer opnieuw in dienst te nemen. Dat biedt dus extra ruimte voor (jongere) schoolverlaters. Belang van praktijkopleiding in de bedrijven Arbeidsmarktonderzoek in de TI laat zien dat TI bedrijven op verschillende manieren in hun personeelsbehoefte kunnen voorzien. Grofweg zijn er twee hoofdgroepen. Er is een groep bedrijven die nieuwe monteurs liefst kant-en-klaar gekwalificeerd (i.c. TI mbo 2 en 3) van de arbeidsmarkt aantrekken. Maar er is ook een groep die een andere werkwijze volgt: zij werven in ruimer kring en trekken b.v. ook vmbo-schoolverlaters en anders opgeleide mboschoolverlaters aan, en ze leiden deze nieuwkomers vervolgens zelf op tot het niveau van gekwalificeerd monteur. In die bedrijven is een TI mbo diploma vaak wel een pre, maar geen harde eis. Deze bedrijven hechten vaak zeker zo veel belang aan motivatie en aan competenties als kunnen samenwerken, oplossingsgericht kunnen werken, kunnen omgaan met klanten, wendbaarheid, inpasbaarheid in het bedrijf dan aan diploma’s. Vaktechnische kennis kan dan via praktijkopleiding in de bedrijven zelf worden bijgebracht. Met deze eigen opleidingsvoorzieningen biedt de TI ook de nodige ruimte voor niet specifiek in de TI opgeleide jongeren.
5.2
Technologische industrie
In “Terugblik en vooruitkijken in de metalektro 2014” (A+O Metalektro, juli 2014) worden drie lange-termijn trends gegeven: 1. Dalende werkgelegenheid 2. Stijgende gemiddelde leeftijd van de werknemers 3. Stijgend gemiddeld opleidingsniveau Gemiddeld genomen verwachten metalektrobedrijven in de (nabije) toekomst onder meer een toename van de werkgelegenheid. Voorst zijn ze positiever dan voorbije jaren als het gaat om de vervangingsproblematiek. Op basis van de ROA arbeidsmarktprognoses worden er voor de komende jaren voornamelijk wervingsproblemen verwacht wanneer er wordt gezocht naar gediplomeerden van de opleidingsrichtingen: -
MBO werktuigbouw MBO fijnmechanische techniek HBO werktuigbouwkunde, en Elektrotechniek op alle opleidingsniveaus
28
5.3
Metaal en techniek
In “Monitor rapport OOM”(C. van Osch, CINOP, november 2013) worden de ontwikkelingen in de sector geschetst. Het hierna volgende is daarop gebaseerd. De werkgelegenheid in de sector in 2013 neemt af en het bedrijfsresultaat staat onder druk. De daling van de werkgelegenheid in de metaalbewerking is echter minder groot dan na de start van de economische crisis in 2008. Veel bedrijven en werknemers rapporteren voor het najaar een lichte verbetering als het om perspectief gaat op nieuwe orders en voldoende werk. Het aantal werknemers in de metaalbewerking stijgt de laatste maanden van 2013 eveneens licht. Binnen deze sectorale trend zijn er echter duidelijke regionale en branche gerelateerde verschillen. Zo neemt de werkgelegenheid sterk af in de branches: -
Elektrotechnische bedrijven Constructie- en montagebedrijven Handel Bouwconstructie- en montagebedrijven Jacht- en scheepsbouwbedrijven
Terwijl de werkgelegenheid licht stijgt in de branches: -
Agrotechnische bedrijven / landbouwmechanisatie Productie- en onderhoudsbedrijven van mobiele werktuigen Verspaningsbedrijven Instrument- en gereedschapmakerijen
De werkgelegenheid voor diverse functies als engineer en verspaning neemt toe. Dit geldt ook voor de leidinggevende functies gericht op het aansturen van het technische proces. Deze functies zijn volgens bedrijven ook de moeilijk vervulbare vacatures. Volgens de werkgevers is er eveneens een toenemende vraag naar monteurs op niveau 3, met name servicemonteurs. Er zijn in de metaalbewerking twee grote monteur functiegroepen; monteurs (18.000 werknemers) en servicemonteurs (2.500 werknemers). De meeste (service)monteurs werken in de branches Agrotechnische bedrijven/landbouwmechanisatie, bedrijven voor machine- en apparatenbouw en service-en onderhoudsbedrijven. De gevraagde competenties van de monteurs zijn afhankelijk van de werkzaamheden binnen de branche. Het verschil tussen monteurs en servicemonteurs zit grofweg in werkzaamheden uitvoeren binnen de productieomgeving (monteurs) en het installeren, diagnoses stellen en service uitvoeren aan producten (servicemonteurs). Bij constructie- en montagebedrijven en bouwconstructie en montagebedrijven daalt echter de werkgelegenheid voor monteurs onder invloed van de economische recessie. De vraag naar servicemonteurs lijk uitsluitend gericht op allround monteurs op niveau 3 en 4. Vacatures voor de functie servicemonteur worden door de werkgevers ook als een zeer moeilijk vervulbare vacature gezien.
29
5.4
Bouw en infra
Deze sector onderscheidt vijf belangrijke ontwikkelingen op de arbeidsmarkt: 1. De arbeidsmarkt in de bouw is veranderd: het aantal werknemers onder de cao is verminderd en het aantal mensen in de flexibele schil is toegenomen. De flexibele schil is niet meer weg te denken. Dit heeft onder andere consequenties voor de logistiek op de bouwplaats (wordt complexer), voldoen aan wet- en regelgeving (wordt complexer) en risico’s voor de continuïteit van de eigen bedrijfsvoering (verschil in belangen tussen zzper en opdrachtgever). Uit onderstaande tabel blijkt dat de bouwsector vanaf 2015 een herstel van de werkgelegenheid verwacht. Totale bouw gerelateerde werkgelegenheid (in duizenden arbeidsjaren, bron EIB) 600 500 400
uitzendkrachten
300
zzp-ers
200
werknemers
100 0 2008
2012
2013
2014
2015
2019
2. Door innovaties is er behoefte aan minder maar andere (productie) medewerkers. Verwacht wordt dat er vaker modulair gebouwd zal worden en dat er meer gebruik zal worden gemaakt van prefab elementen. Dit vereist niet alleen minder, maar ook andere medewerkers. Niet de traditionele “smal” opgeleide vakman op niveau 2 maar een all round productiemedewerker of bouwmonteur die prefab elementen aan elkaar bevestigt. In het onderhoud zien we deze functie terug als servicemedewerker gebouwen: hij kan een wastafel ophangen, een deur afhangen en een installatie aansluiten. Deze ontwikkeling vraagt om algemenere opleidingen. Het onderwijs is daar al deels op ingesprongen: de opleiding servicemedewerker gebouwen wordt door diverse ROC’s aangeboden. 3.
Meer specialisten én meer generalisten. Feit is dat er steeds meer specifieke technische specialismen ontstaan. Om het werk van verschillende specialisten op elkaar af te stemmen, zijn er vervolgens meer generalisten nodig die de samenhang met en afstemming tussen de specialismen coördineren.
4.
Verandering van wet- en regelgeving is een belangrijk thema voor organisaties in de bouw en infra. Het gaat hierbij niet alleen om bouw gerelateerde wet- en regelgeving, maar ook om veiligheid, sociale zekerheid en ketenaansprakelijkheid. De uitdaging is om niet alleen kennis te hebben van de wet- en regelgeving maar deze ook op correcte wijze toe te passen op de bouwplaats en adequaat te handhaven.
30
5.
Werkgevers verwachten in de toekomst meer behoefte te hebben aan hoger opgeleid personeel (mbo+). Omdat de pensioenleeftijd omhoog gaat en omdat er steeds minder jongeren zijn die de arbeidsmarkt op gaan, ligt het voor de hand om nadrukkelijk óók te investeren in zittende medewerkers.
31
6
VISIE TECHNIEKRAAD
6.1
Inleiding
De uitspraak dat er (grote) tekorten zijn op de Noord-Hollandse technische arbeidsmarkt en dat we de instroom in technische opleidingen moeten stimuleren, is een te algemeen statement dat nadere toespitsing behoeft. We hebben immers geconstateerd dat – hoewel er per saldo nog steeds sprake is van een substantieel tekort - voor een aantal technische opleidingen er een overschot op de arbeidsmarkt bestaat. We hebben in dit document niet alleen nader geduid waar de tekorten liggen, maar ook van welke opleidingen de NoordHollandse ROC’s teveel gediplomeerden voor de arbeidsmarkt afleveren. Ook is aangegeven welke kwalitatieve ontwikkelingen op de technische arbeidsmarkt invloed hebben op de toekomstige vraag. Met deze kennis kan de TechniekRaad de adviezen die ze uitbrengt beter onderbouwen en de activiteiten die ze onderneemt, beter benoemen en richten. Daarnaast wil de TechniekRaad de komende periode deze arbeidsmarktinformatie en visie onder een brede groep belanghebbenden verspreiden en toelichten/presenteren, zodat de inhoud continue kan worden verbeterd en het draagvlak ervoor groeit. We streven ernaar om dit ‘levende document’ elk half jaar te updaten met actueel cijfermateriaal. En we blijven zoeken naar meer cijfers over het HBO want hoewel er grote behoefte is aan dergelijke cijfers, zijn deze ontoereikend gebleken. Op deze wijze kan met recht worden gesproken over een gemeenschappelijke sectorbrede visie, gebaseerd op een breed gedeelde analyse en onderbouwing.
6.2
Doelstellingen TechniekRaad 2015
Ook in 2015 blijft de missie van de TechniekRaad Noord-Holland gelijk: de TechniekRaad verbindt, stimuleert, initieert en coördineert activiteiten en levert hierdoor een belangrijke bijdrage aan een gezonde technische arbeidsmarkt in Noord-Holland met voldoende en goed opgeleide technische vakmensen. Daarbij opereert de TechniekRaad op basis van arbeidsmarktinformatie en visie die breed gedragen is, in overleg met betrokken partijen is opgesteld en daarmee de visie van de technische sectoren vertegenwoordigt. De TechniekRaad formuleert daarmee de behoeften en standpunten van bedrijven in de groot- en kleinmetaal, de elektro- en installatietechniek en de bouw in Noord-Holland, als het gaat om instroom, opleiding en arbeidsmarkt in genoemde bedrijfstakken. Voor 2015 en verder heeft de TechniekRaad Noord-Holland vier hoofddoelstellingen. Deze worden hieronder geformuleerd en toegelicht. 1.
De TechniekRaad formuleert jaarlijks (met zo mogelijk een halfjaarlijkse update) vraag en aanbod op de technische arbeidsmarkt in Noord-Holland, op basis waarvan doelstellingen, visie en acties worden bijgesteld. Een dergelijk visiedocument wordt breed gedragen en functioneert daarmee als richtinggevend voor de gehele technische sector.
32
De kwaliteit van de opleidingen begint met een goed geformuleerde vraag naar arbeid van het bedrijfsleven. De technische branches in Noord Holland geven aan welke inhoudelijke inkleuring van de opleidingen past bij de behoefte van de bedrijven in deze regio. Zowel in het vmbo als in het mbo en hbo kunnen elementen aan de opleidingen worden toegevoegd, die aansluiten bij de specifieke aard van de bedrijvigheid. De technische branches dienen hun behoefte (kwalitatief en kwantitatief) duidelijk te formuleren en aan het onderwijs te communiceren. Het jaarlijks visiedocument is daarbij leidraad. 2.
De TechniekRaad structureert en versterkt het overleg en de samenwerking tussen het technisch bedrijfsleven, de onderwijsinstellingen en overheden door netwerken te versterken en uit te breiden en structureert tevens het overleg per branche gericht op effectiviteit.
Effectievere samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven leidt tot aantrekkelijk en doelmatig opleiden. Via samenwerking tussen bedrijven, ROC’s en HBO-instellingen kan aantrekkelijk technisch onderwijs worden gerealiseerd en kan innovatie in het bedrijfsleven worden ondersteund. De bestaande initiatieven tot campusvorming dienen te worden gesteund en uitgebreid. Belangrijk zijn tevens de reguliere activiteiten in het basisonderwijs, het vmbo, havo en vwo. Het is van belang in deze onderwijslagen te zorgen voor een goede positie van techniek in de lesprogramma’s en voor een aantrekkelijke en realistische presentatie van techniek. Het vmbo, de havo en vwo-scholen dienen hierbij te worden geholpen. Hiertoe dient met elke school door de regiocoördinatoren van de TechniekRaad contact te worden gelegd vanuit de technische bedrijfstakken. 3.
De TechniekRaad streeft naar een technische beroepsopleidingsinfrastructuur in NoordHolland met goed bereikbare moderne en aantrekkelijke opleidingslocaties/techniekcampussen in iedere regio, aansluitend op de actuele vraag van het bedrijfsleven.
Aantrekkelijke, doelmatige en goed bereikbare opleidingen zijn uitermate belangrijk voor de TechniekRaad en het functioneren van de technische arbeidsmarkt. De bereikbaarheid van de vakopleidingen blijft een punt van aandacht. Via de technische vmbo-opleidingen maken leerlingen kennis met techniek en leren ze de eerste basiskennis en vaardigheden. Een goede spreiding van technische vmbo-opleidingen in Noord Holland dient er voor te zorgen dat het aanbod van vakrichtingen binnen vmbo-opleidingen goed wordt afgestemd op behoeften en mogelijkheden van de bedrijven in de regio. De technische branches dienen te zorgen dat ze bij alle planvorming op dit terrein betrokken worden. Daarnaast vinden we het belangrijk dat deze opleidingen inhoudelijk van goede kwaliteit zijn, dat de scholen worden toegerust met goede faciliteiten (apparatuur, gereedschap) en dat de docenten voldoende deskundig zijn. Knelpunten op het gebied van faciliteiten en beschikbaarheid/deskundigheid van docenten kunnen worden aangepakt via samenwerking met mbo-scholen. Deze samenwerking wordt door de TechniekRaad gestimuleerd. Ook samenwerking tussen scholen en bedrijven is belangrijk, om oplossingen te vinden op het gebied van faciliteiten en om leerlingen aantrekkelijke stagemogelijkheden te bieden. Daarom streven we ernaar bij alle vmbo-scholen goede contacten met bedrijven te bewerkstelligen. 33
Met betrekking tot het mbo-onderwijs gelden dezelfde prioriteiten: opleidingen die aansluiten op de vraag van bedrijven, zowel kwantitatief als inhoudelijk en een goede afstemming van leerlingaantallen en opleidingslocaties op de behoefte van het bedrijfsleven. Leerlingen dienen te worden opgeleid in vakrichtingen waaraan bedrijven behoefte hebben. Hiervoor is het van belang dat structureel overleg wordt gevoerd tussen bedrijven en de ROC’s over de inhoud van opleidingen, het aanbod van opleidingen en de locaties waarop die opleidingen worden aangeboden. Wij gaan na of dit overleg voldoende plaatsvindt en zullen ons inspannen om witten vlekken waar nodig in te vullen. 4.
De TechniekRaad draagt bij aan enerzijds het stimuleren van instroom in technische opleidingen in aansluiting op de vraag van de technische arbeidsmarkt, anderzijds op instroom op de technische arbeidsmarkt.
Veel verschillende Noord-Hollandse en landelijke partijen zijn in de provincie actief met het bevorderen van instroom in technische opleidingen. Dit gebeurt op zowel lokaal als regionaal niveau, met voorlichting in het basis- en voortgezet onderwijs, open dagen, manifestaties, bedrijfsbezoeken, et cetera. De TechniekRaad vindt het belangrijk deze initiatieven met elkaar te verbinden, dubbel werk te voorkomen, witte vlekken in te vullen en de kwaliteit van de activiteiten te bevorderen. De focus van instroombevordering wordt daarbij ingegeven door de doelmatigheidsdiscussie. We streven ernaar dat alle scholen in het basis- en voortgezet onderwijs techniekvoorlichting geven en dat ze daarbij naar behoren worden ondersteund. Het zogenaamde Doe-programma is een sterke aanzet tot meer gemeenschappelijkheid in al deze activiteiten en initiatieven. De TechniekRaad steunt deze ontwikkeling en streeft naar versterking van het Doe-programma in 2015 en verder. Naast instroombevordering in technische opleidingen, dient er ook aandacht te zijn voor instroombevordering op de technische arbeidsmarkt. Als de ruim 30% afstudeerders van een technische opleiding die een niet-technische functie gaan vervullen, allen wél een technische functie zouden gaan uitoefenen, is in een klap het tekort opgelost! Vooral meisjes gaan na de opleiding iets anders doen.
6.3
Actiepunten en werkwijze TechniekRaad 2015
Ad 1. Visieontwikkeling De TechniekRaad heeft in 2014 vraag en aanbod op de Noord-Hollandse technische arbeidsmarkt geformuleerd, resulterend in voorliggend document. Hiermee kan met één stem invloed worden uitgeoefend op met name het opleidingenaanbod in de provincie. Om een dergelijke visie te ontwikkelen heeft de TechniekRaad in 2014 een werkgroep Bedrijvenkennis in het leven geroepen waarin tevens de betreffende opleidingsfondsen en SBB vertegenwoordigd zijn. De analyse en visie is daarin besproken met als doel om draagvlak te ontwikkelen en af te stemmen. In 2015 zal de TechniekRaad de volgende acties ten aanzien van deze doelstelling ondernemen:
34
- Update visiedocument (juni en december 2015) in dan wel met behulp van genoemde vertegenwoordigers in de Werkgroep Bedrijvenkennis; - Stimuleren van het beschikbaar komen van meer HBO-cijfermateriaal. - Publiciteit genereren door zoveel mogelijk te verwijzen naar voorliggend document, de gehanteerde cijfers zoveel mogelijk te gebruiken en er over te spreken in vergaderingen, congressen, enz.. Ad 2. Structureren en versterken van overleg en samenwerking De TechniekRaad Noord-Holland heeft inmiddels een behoorlijk sterke positie opgebouwd en wordt onder meer door de provincie Noord-Holland, een aantal gemeenten w.o. Amsterdam, regionale platforms arbeidsmarktbeleid (RPA's), Economic Board Amsterdam en ROCbesturen beschouwd als dé gesprekspartner voor de technische sectoren wanneer het om beleidsmatige en bestuurlijke zaken gaat. Ook wordt de TechniekRaad Noord-Holland inmiddels gezien als de gesprekspartner van ROC's en HBO-instellingen inzake de regionale doelmatigheidsdiscussie. Daarnaast wordt de TechniekRaad door de provincie, gemeenten en andere organisaties steeds vaker gevraagd advies uit te brengen namens het technisch bedrijfsleven in de provincie, alvorens men - door diverse partijen aangevraagde - subsidies toekent onder meer met betrekking tot het regionale mbo-investeringsfonds, campusvorming, onderzoeks- en arbeidsmarktprojecten. De TechniekRaad is dus een veelgevraagd gesprekspartner en participeert in steeds meer structurele overleggen, onder meer: Servicepunt Techniek, Techniekcampussen, Raad van Advies St. Talent voor Techniek, CvB-voorzittersoverleg 5 Noord-Hollandse ROC’s, Topsector/cluster Maakindustrie van de Economic Board Amsterdam Stuurgroep Amsterdam Techniek Kernteam TechPort IJmond Regie-overleg Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland-Noord Doordat in deze overleggen de technische sectoren met één stem spreken, wordt meer invloed uitgeoefend. Daarnaast wordt de TechniekRaad regelmatig uitgenodigd om deel te nemen aan eenmalige overleggen zoals met mbo-onderwijsinstellingen en hogescholen, onderwijsplatforms en andere samenwerkingsverbanden. In 2015 blijft de TechniekRaad aan genoemde overleggen deelnemen. Daarnaast zijn in een aantal subregio’s bedrijvengroepen geformeerd rondom scholen, dan wel is door de betreffende regiocoördinator van de TechniekRaad aangesloten op reeds bestaande kringen. Zo’n netwerk draagt zorg voor een actieve en resultaatgerichte ondersteuning van de praktijkcomponent en de beroepskeuzevoorlichting in het onderwijs. Ondersteuning door regionale en lokale overheden is hierbij van belang. Deze groepen van bedrijven en scholen organiseren samen activiteiten ten behoeve van beroepenvoorlichting, beroepskeuze en de vakonderwijs zoals snuffelstages, excursies, gastlessen, het verzorgen van technische en andere faciliteiten voor het onderwijs, beroepspraktijkvorming en het uitvoeren van examens. De TechniekRaad vindt het belangrijk de vorming van deze kringen te ondersteunen en aan te jagen en deze activiteiten in alle subregio’s verder uit te breiden 35
en te versterken. In de loop van 2015 dient in meer subregio’s een bedrijvennetwerk te bestaan dat met de scholen (vmbo, mbo, overig vo) samenwerkt. De TechniekRaad initieert en ondersteunt via haar regiocoördinatoren overleg tussen de hierboven genoemde partijen over het opzetten en versterken van bedrijven/scholenkringen. Daarbij geldt het uitgangspunt dat gebruik wordt gemaakt van bestaande netwerken en activiteiten op dit gebied. De provincie Noord-Holland is verdeeld in 6 subregio’s. In 2014 heeft de TechniekRaad middelen van onder andere de provincie Noord-Holland beschikbaar gesteld gekregen om regiocoördinatoren (parttime) in te huren voor de regio’s Groot Amsterdam, Kop van Noord-Holland en IJmond. Deze regiocoördinatoren functioneren in de eigen regio als ‘smeerolie’ tussen onderwijsinstellingen en bedrijfsleven en bevorderen als zodanig de samenwerking, hebben een belangrijke verwijsfunctie, zijn de oren en ogen van de TechniekRaad en hét aanspreekpunt voor lokale overheden en onderwijsinstellingen als vertegenwoordiger van het technisch bedrijfsleven in de provincie. De TechniekRaad wil voor de jaren 2015 en verder deze subregiocoördinatoren en wellicht ook van de andere subregio’s, bekostiging zoeken bij onder andere individuele gemeenten. Ad 3. Goed bereikbare moderne, aantrekkelijke en doelmatige opleidingslocaties Behoud en – daar waar nodig - versterking van de technische beroepsopleidingsinfrastructuur in Noord-Holland is een belangrijk aandachtspunt. In iedere (sub)regio van de provincie zijn moderne opleidingslocaties nodig, waar opleidingen gegeven kunnen worden die aansluiten bij de actuele behoefte van de bedrijven. Deze praktijk-opleidingslocaties worden beheerd door scholen, overheden en bedrijven. De opzet en uitvoering worden in overleg door scholen en bedrijven gerealiseerd. De TechniekRaad wil in elk van de vijf subregio’s een techniekcampus, waarin vmbo-, mbo- en hbo-scholen en opleidingsbedrijven uit de bouw, installatietechniek, elektrotechniek, metaal en andere technische sectoren samenwerken en moderne opleidingsfaciliteiten met elkaar delen. In elke subregio voert de TechniekRaad overleg met overheden, bedrijven, onderwijsinstellingen (vmbo, mbo, hbo), opleidingsbedrijven en overige opleiders over de haalbaarheid en mogelijkheden voor het opzetten van een campus. Daar waar partijen mogelijkheden zien worden afspraken gemaakt over concrete realisatiedoelen, taken van deelnemende partijen, planning, kosten en financiering. Ad 4. Instroombevordering Op het niveau van subregionale kringen wordt samengewerkt met de actoren die basisscholen benaderen. Hieronder bevinden zich landelijke organisaties zoals Techniek Talent.nu, maar ook regionale en lokale organisaties, zoals St. Talent voor Techniek. Met al deze actoren wordt overleg gevoerd om het aanbod inhoudelijk af te stemmen, overlap in instrumenten en doelgroepen te verminderen en witte vlekken (basscholen die nog niet worden benaderd) op te lossen. Op het niveau van subregionale kringen wordt eveneens samengewerkt met de actoren die vmbo-scholen ondersteunen en/of benaderen. Hierbij gaat het onder andere om TechNet, de opleidingsbedrijven, de bedrijfstakfondsen, de regionale overlegstructuren, het platform bouwtechniek en landelijke leveranciers van materiaal en instrumenten, zoals Techniek Talent.nu en de kenniscentra/SBB. Tussen deze actoren wordt overleg en afstemming tot stand gebracht om de dekking van te activiteiten te verbeteren (geen dubbelingen en geen 36
witte vlekken) en het aanbod inhoudelijk en kwalitatief af te stemmen met als doel om de effectiviteit te bevorderen in aansluiting op de behoeften van de technische arbeidsmarkt. Partners zoals Techniek Talent.nu, Jet-Net, Platform Bèta techniek, de MBO- en HBOinstellingen, Talent voor Techniek en de opleidingsfondsen van de vier bedrijfstakken dienen hierin samen te werken. De TechniekRaad neemt het initiatief om overleg en samenwerking tussen deze organisaties op te zetten en een actieplan te maken voor gestructureerde techniekpromotie in het VO. Vanzelfsprekend worden bestaande activiteiten gerespecteerd en is de insteek alleen extra activiteiten te bevorderen op scholen waar deze nog niet (gestructureerd) plaatsvinden.
37
1 3 3 3
Carrosserie Afbouw en onderhoud Bouw en infra Bouw en infra
3
Bouw en infra
3
Bouw en infra
3
Bouw en infra
3 3
Bouw en infra Bouw en infra
3
Bouw en infra
3
Bouw en infra
3
Bouw en infra
4 3
Allround tegelzetter Allround timmerman bouw- en werkplaats Allround timmerman nieuwbouw Allround timmerman restauratie Allround vakman gww Allround waterbouwer Asfaltafwerker Assemblagetechnicus Assistent afbouw Assistent bouw en infra Assistent installatie
3 3
Procestechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Bouw en infra Bouw en infra
Assistent metaalbewerking
1
Assistent montage
1
Assistent mobiliteitsbranche Assistent mobiliteitsbranche
1 1
3 3 3 3 2 2 1 1 1
Zuid-Kennemerland
Aankomend voorbewerker Allround betonreparateur Allround betonreparateur Allround betonstaalverwerker bouwplaats Allround betonstaalverwerker buigcentrale Allround betonstaalverwerker prefabricage Allround dakdekker bitumen en kunststof Allround dakdekker pannen/leien Allround metselaar aan- en verbouw Allround metselaar herstel en restauratie Allround metselaar incl. nieuwe metseltechnieken Allround monteur mobiele werktuigen Allround operationeel technicus Allround operator
Zaanstreek/Waterland
Beroepsgroep
Kop van Noord-Holland
Niveau
Nederland
Opleiding
Groot Amsterdam
Kans op werk per regio per technische opleiding in Noord-Holland
Provincie NH*
BIJLAGE 1.
Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra Mobiliteit Afbouw en onderhoud Bouw en infra Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Mobiliteit Carrosserie
38
1 1
Afbouw en onderhoud
Assistent metaalconserveerder
1
Afbouw en onderhoud
Assistent schilderen Autoschadehersteller Autoschadetechnicus Autospuiter Autotechnicus Baggermeester Balkman Basisoperator Bedrijfsautotechnicus Bedrijfsmanager carrosseriebouwbedrijf Bedrijfsmanager mobiliteitsbranche Bedrijfsmanager schadeherstelbedrijf Betonboorder Betonreparateur Betonreparateur Betonstaalknipper/buiger/ machineoperator Betonstaallasser Betonstaalverwerker Betonstaalvlechter Betontimmerman primair Coördinator havenoperaties Allround dakdekker metaal
1 2 3 2 2 4 3 1 2 4
Afbouw en onderhoud Carrosserie Carrosserie Carrosserie Mobiliteit Scheepvaart Bouw en infra Procestechniek Mobiliteit Carrosserie
4
Mobiliteit
4
Carrosserie
3 2 2 2
Bouw en infra Afbouw en onderhoud Bouw en infra Bouw en infra
2 2 2 2 3 3
Dakdekker metaal Dakdekker bitumen en kunststof Dakdekker metaal
2 2 2
Dakdekker pannen/leien Dakdekker riet Betontimmerman voortgezet Bouwkundig onderhoudsmedewerker Caravanhersteller Carrosseriebouwer
2 2 3 3
Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra Scheepvaart Installatie-, elektro- en metaaltechniek Bouw en infra Bouw en infra Installatie-, elektro- en metaaltechniek Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra Afbouw en onderhoud
2 2
Carrosserie Carrosserie
Zuid-Kennemerland
Assistent schilderen/industriële lakverwerking Assistent lakspuiter
Installatie-, elektro- en metaaltechniek Afbouw en onderhoud
Zaanstreek/Waterland
1
Kop van Noord-Holland
Assistent operator
Groot Amsterdam
Beroepsgroep
Provincie NH*
Niveau
Nederland
Opleiding
39
Eerste autospuiter Eerste autotechnicus Eerste bedrijfsautotechnicus Eerste caravanhersteller Eerste carrosseriebouwer Eerste fietstechnicus Eerste monteur gas, water, warmte Eerste motorfietstechnicus Eerste scootertechnicus Eerste verbrandingsmotortechnicus Eerste monteur elektrotechnische industriële producten en systemen Monteur elektrotechnische industriële producten en systemen Technicus elektrotechnische industriële producten en systemen Fietstechnicus Allround verspaner
3 3 3 3 3 3 3
Carrosserie Mobiliteit Mobiliteit
3 3 3
Mobiliteit Mobiliteit Mobiliteit
3
Installatie-, elektro- en metaaltechniek
2
Installatie-, elektro- en metaaltechniek
4
Installatie-, elektro- en metaaltechniek
2 3
Fijnmechanisch verspaner
3
Research-Instrumentenmaker
4
Verspaner
2
Eerste monteur gasturbines
3
Monteur gasturbines
2
Gevelbehandelaar voegbedrijf Gezel dekvloerenlegger Gezel glaszetter Gezel schilder Human Technology
2 3 3 3 4
Eerste monteur infratechniek (data/elektra) Eerste monteur infratechniek (gww)
3
Mobiliteit Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Bouw en infra Afbouw en onderhoud Afbouw en onderhoud Afbouw en onderhoud Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek
3
Zuid-Kennemerland
Carrosserie
Zaanstreek/Waterland
3
Kop van Noord-Holland
Eerste autoschadehersteller
Groot Amsterdam
Beroepsgroep
Provincie NH*
Niveau
Nederland
Opleiding
Carrosserie Carrosserie Mobiliteit Bouw en infra
40
2
Servicemonteur verbruikersaansluitingen Technicus data/elektra
3
Technicus gas/warmte
4
Aircomonteur
2
Eerste monteur dak
3
Eerste monteur elektrotechnische installaties Eerste monteur koudetechniek
3
Eerste monteur werktuigkundige installaties Isolatiemonteur
3
Leidinggevend monteur elektrotechnische installaties Leidinggevend monteur werktuigkundige installaties Monteur elektrotechnische installaties Monteur koudetechniek
4
Monteur werktuigkundige installaties Kaderfunctionaris bouw, infra en gespecialiseerde aannemerij Kaderfunctionaris uitvoering Kaderfunctionaris uitvoering, bouw en infra Kaderfunctionaris werkvoorbereiding en calculatie Logistiek supervisor mobiliteitsbranche Allround machinebouwer
2 4 4 4
Bouw en infra Bouw en infra
4
Bouw en infra
4
Mobiliteit
4
Machinebouwer mechatronica
3
Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek
4
3
2
4 2 2
Zuid-Kennemerland
Monteur gww
Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Bouw en infra
Zaanstreek/Waterland
2
Kop van Noord-Holland
Monteur data/elektra
Groot Amsterdam
Beroepsgroep
Provincie NH*
Niveau
Nederland
Opleiding
41
2
Monteur tester mechatronica
3
Machinist grondverzet Machinist hijswerk Machinist wegenbouw Machinist Medewerker dekvloeren Medewerker glaszetten Medewerker industriële lakverwerking Medewerker industriële lakverwerking Medewerker industriële lakverwerking (jachtschilder) Medewerker industriële lakverwerking (lakspuiter) Medewerker industriële lakverwerking (metaalconserveerder) Medewerker industriële lakverwerking (vakkracht jachtschilder) Allround constructiewerker
3 3 3 3 2 2 2 3
Afbouw en onderhoud
2
Afbouw en onderhoud
2
Afbouw en onderhoud
2
Afbouw en onderhoud
3
Afbouw en onderhoud
3
Allround lasser
3
Allround plaatbewerker
3
Basislasser
2
Constructiewerker
2
Plaatwerker
2
Metselaar Allround metselaar Metselaar inclusief casco lijnwerk Metselaar inclusief lichte scheidingswanden Middenkader engineering (commercieel technicus)
2 3 2 2
Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra
4
Zuid-Kennemerland
Monteur mechatronica
Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra Afbouw en onderhoud Afbouw en onderhoud Afbouw en onderhoud
Zaanstreek/Waterland
4
Kop van Noord-Holland
Machinebouwer mechatronica
Groot Amsterdam
Beroepsgroep
Provincie NH*
Niveau
Nederland
Opleiding
Installatie-, elektro- en metaaltechniek
42
4
Afbouw en onderhoud
4
Afbouw en onderhoud
4
Afbouw en onderhoud
4
Afbouw en onderhoud
4
Afbouw en onderhoud
4 4 4
Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra
4
Bouw en infra
4
Bouw en infra
3
Technicus landbouwmechanisatie
4
Monteur data/elektra Monteur gww Monteur mobiele werktuigen Monteur vliegtuigonderhoud
2 2 2 2
Motorfietstechnicus Allround natuursteenbewerker Natuursteenbewerker grafwerk Natuursteenbewerker machinaal Natuursteenbewerker restauratie Natuursteenbewerker stellen Allround ondernemer klussenbedrijf Servicemedewerker gebouwen
2 2 2 2 2 2 3
Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra Installatie-, elektro- en metaaltechniek mobiliteit Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek
2
2
Zuid-Kennemerland
4
Installatie-, elektro- en metaaltechniek Afbouw en onderhoud
Zaanstreek/Waterland
4
Kop van Noord-Holland
Middenkader engineering (technicus) Middenkaderfunctionaris afbouw en onderhoud Middenkaderfunctionaris afbouw en onderhoud (calculator, onderhoudsspecialist) Middenkaderfunctionaris afbouw en onderhoud (kleur- en interieuradviseur) Middenkaderfunctionaris afbouw en onderhoud (ondernemer) Middenkaderfunctionaris afbouw en onderhoud (projectleider) Middenkaderfunctionaris afbouw en onderhoud (uitvoerder) Middenkaderfunctionaris bouw Middenkaderfunctionaris infra Middenkaderfunctionaris landmeetkunde Middenkaderfunctionaris restauratie Middenkaderfunctionaris verkeer en stedenbouw Allround monteur mobiele werktuigen Monteur mobiele werktuigen
Groot Amsterdam
Beroepsgroep
Provincie NH*
Niveau
Nederland
Opleiding
43
2 3 4 2 4 2 4 4
Scheepvaart Scheepvaart
2 3
Onderhoudsmonteur industrie
2
Onderhoudsmonteur installatietechniek Servicemonteur elektrotechniek
2
Servicemonteur installatietechniek Servicemonteur werktuigbouw
3
Servicetechnicus elektrotechniek
4
Servicetechnicus installatietechniek Servicetechnicus koudetechniek
4
Servicetechnicus werktuigbouw
4
Serviceadviseur mobiliteitsbranche Specialist schilderen Specialist schilderen (decoratie en restauratie) Specialist schilderen (interieur en decoratie) Steenzetter/rijswerker Steigerbouwer Straatmaker
3
Mobiliteit Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Mobiliteit
4 4
Afbouw en onderhoud Afbouw en onderhoud
4
Afbouw en onderhoud
2 2 2
Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra
3
3
4
Zuid-Kennemerland
Operator A Operator B Operator C Plafond-/wandmonteur Restauratiestukadoor Revisietechnicus verbrandingsmotoren Scheeps- en jachtbouwkundige Scheepswerktuigkundige waterbouw Scootertechnicus Inspectiemonteur koudetechniek
Installatie-, elektro- en metaaltechniek Procestechniek Procestechniek Procestechniek Afbouw en onderhoud Afbouw en onderhoud Mobiliteit
Zaanstreek/Waterland
2
Kop van Noord-Holland
Operator productietechniek
Groot Amsterdam
Beroepsgroep
Provincie NH*
Niveau
Nederland
Opleiding
44
Technisch specialist bedrijfsauto Technisch specialist personenauto Technisch specialist verbrandingsmotoren Tegelzetter Timmerman Vakman gww Verbrandingsmotortechnicus Verkoopadviseur mobiliteitsbranche Verkoopmanager mobiliteitsbranche Verkoopmedewerker tankstation Verkoper fiets/bromfiets Vliegtuigbouw (kunststofbewerker) Vliegtuigbouw (metaallijmer)
4 4
Mobiliteit Mobiliteit
4
Mobiliteit
2 2 2 2 3
Bouw en infra Bouw en infra Bouw en infra Mobiliteit Mobiliteit
4
Mobiliteit
2 2 2
Vliegtuigbouw (plaatbewerker)
2
Vliegtuigbouw (samenbouwer)
2
Vliegtuigonderhoud (eerste monteur) Vliegtuigonderhoud (technicus avionica) Vliegtuigonderhoud (technicus mechanica) Vliegtuigtechniek (eerste monteur) Vliegtuigtechniek (plaat- en kunststofbewerker) Voeger Voertuiginterieurbouwer Waterbouwer Werkplaatsmanager motorvoertuigentechniek Werkvoorbereider (opmeter)
3
Mobiliteit Mobiliteit Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Installatie-, elektro- en metaaltechniek Bouw en infra Carrosserie Bouw en infra Mobiliteit
2
4 4 3 3 3 2 2 4 3
Zuid-Kennemerland
Bouw en infra
Zaanstreek/Waterland
3
Kop van Noord-Holland
Allround straatmaker
Groot Amsterdam
Beroepsgroep
Provincie NH*
Niveau
Nederland
Opleiding
Installatie-, elektro- en metaaltechniek
45
Zuid-Kennemerland
Zaanstreek/Waterland
Kop van Noord-Holland
3
Groot Amsterdam
Werkvoorbereider (technische tekenaar) Werkvoorbereider (tekenaarwerkvoorbereider) Werkvoorbereider tekenaarconstructeur) Werkvoorbereider fabricage
Beroepsgroep
Provincie NH*
Niveau
Nederland
Opleiding
Installatie-, elektro- en metaaltechniek 4 Installatie-, elektro- en metaaltechniek 4 Installatie-, elektro- en metaaltechniek 4 Installatie-, elektro- en metaaltechniek Werkvoorbereider installatie 4 Installatie-, elektro- en metaaltechniek Bron: SBB: http://pub.kansopwerk.nl/SearchWerk.aspx?field=region. Bewerking: TechniekRaad NoordHolland. *met uitzondering van Gooi en Vechtstreek
Legenda Goede kansen Ruim voldoende kansen Voldoende kansen Matige kansen Geringe kansen Niet bekend
46
