60 jaar geleden vertrokken de eerste dienstplichtige Enschedeërs naar Nederlands-Indië
Tahun tahun yang sudah lupa (De vergeten jaren) Ab Ge llekink
Duizenden oorlogsvrijwilligers waren hun al voorgegaan, toen in 1946 de eerste lichtingen jonge Nederlanders, geboren in 1925, al s dienstplichtige militairen onder de wapenen werden geroepen. Hun bestemming was Nederlands-Indië, al werden ze daarover soms nog enkele maanden in het ongewisse gelaten. Zij werden bijna allemaal ingedeeld bij de pas opgerichte '7 D ec em b er Divisie' . Het voor die gelegenheid gecomponeerde marslied '7 Decernber' zegt onder meer: " W ij werden geroepen van huis en van haard, te dienen ons volk en ons land (.. .) Wij werken voor vrede, voor veiligheid en recht, en helpen een volk uit zijn nood". Het zou allernaal heel anders aflopen en ook vele Enschedeërs waren daar getuige van. Voor 36 stadgenoten hoefde geen ticket huiswaarts te worden uitgeschreven: hun lichamen bleven achter op de zeven erevelden in Indonesië . Het werden de jaren die Nederland later massaal in de doofpot trachtte te stoppen: de 'vergeten jaren' van de grootste oorlog die Nederland ooit voerde . Ruim I .200 Ensche deë rs zij n in de peri od e 1945- I 949 als oo rlogsvrijwilliger of als dien stpli chtige naar 'de O ost' vertrokken . H et w aren de j aren direct na de T weede W ereldoorl og, die in Z uid-Oost Azië o p 15 aug ustus 1945 eindigde met de capitulatie van Japan . Twee dagen later riep en Suka rno en M oh ammad H atta de onafha nkelij ke Republik Indon esia uit. H et duurd e tot 1946 voo rdat het N ed erlandse legcr vo et aan de gro nd kr eeg in wa t dri e j aar later de 'vo ormalige ko lonie N ede rlandsIndi ë' zo u worde n. O n danks twee zoge heten politionele acti es tegen de Republiek en haar leger , de T entara N asion allnd onesia, di e m ilitair
A I1IIC Meineme in 1945
Foto : collcctieja in, Meinenia
gez ien ee n succes werde n, m oest Nederland onde r h evige int ern ationale druk de aftoc ht blazen . In het o nde rstaande de lotgcvallen van een viertal Ensche deë rs.
A l1 l1e Meineme Ing. Ann c M ein cma (Ensch ede, 1922) diende, als logisch vervo lg op zij n
onde rgro nds w erk tijdens WO-2 , als co m pagniescommandant bij de Binnenlandse Strij dkrachte n, G ewest O ve rijssel, Bataljon 13ewakin gstro ep en Twenthe van 5 septem be r 1944 tot 3 aug ustus T94 5. Hij was ee n van de adj udanten van bataljonscommand ant Frits Bu itenb os. O p 4 augustus 1945 ging hij over naar de Konin klijk e Landmacht, w aar hij tien dag en later voo r zij n opleiding naar Eng eland vertrok als oorl ogsvrijwi lliger in de rang van tw eed e luitenant bij het I C Gezagsbataljon Nederlands OostIndi ë. Op 3 ok to be r ging het bataljon per I11.S. 'Sterling Cas tle' via Au stralië naar M alakk a, waar het vijf ma and en moest wac h te n voordat h et toes tem mi ng kreeg van de Britse autorite iten 0 111 voe t aan wa l te zette n o p Java. Arm e was aanvankelij k ee n ide alist, loyaal en gezagsgetrouw, overtuigd van de taak die N ed erland in de O ost te vc rrich ten had . M aar uit ee n br ief van I I j anuari 1946 van uit M alakka aan zij n fam ilie in E nschede bleek dat hij ging twijfelen aan 'de goe de zaak'. Hij schrij ft: "Hoe zien j ullie ov erigens de toestand in
Het grqf pan A /1I1c Meineme (september 1947, KCinbang Kunino / Surabava] Foto: colleetic[ain, Mcincma
n Sliepsteen 87/ 19
Indië in? H et lij kt me heel mo eilij k om te be oordelen we lk standp unt h et juiste is. (. .. ) N atuurlij k kan onze houdin g tegen over extremisten, plunde raars en moordenaars niet tw ijfelacht ig zij n. D aar moet mee afgerekend w orden . M aar hoe te staan tegen over een w erkelijk nationalistisch e bew egin g? De vraag rijst dan m eteen: bestaat er onder brede lagen der Javaanse bevolkin g inderdaad het verlange n nu ree ds zelfregering te hebb en ? Zo ja, dan mag dit toch door ons de kop niet inge dru kt w orden ." lllu stratief waren oo k zij n woorde n in de zelfd e bri ef w aar het om de militaire voorbe re id inge n ging : "H et is tegen slag o p tegenslag. Als ik jullie ee ns vertel, dat bijv. ons bataljon nu nog steeds gee n wa pe ne n heeft! Wrijf de og en maar eens uit, maar 't is zo . 200 0 soldaten, die na v ij f m aan d in dienst te zij n gewees t, nog gee n geweer hebb en!" To en dan op 2 2 april 194 6 het bataljon eindel ij k J ava bereikte, we rd Anne in Su rabaya geplaatst bij de X - Brigade als O fficier Logistiek (Verzo rgi ng , Transport en Bevoorrading). H ij leerde er in h et hospitaal, nadat hij geve ld w as door amoebe dysenterie, N el Jonker kennen , die bij de M arin e oo k een officiersfunctie in de ve rpleging vervulde. Anne w as inmidd els bevorderd tot ee rste luiten ant en zo u gev raagd zij n om een van de adj udanten van legercommandant generaal Spoor te worde n. In aug ustus 194 7 stu ur den Anne en Nel de kaarte n rond waa rin hun voo rgenomen hu w elijk op 16 septe m ber w erd aangekondigd: toek omstig adres Borneostraat 18, Soe rabaya . H et is er niet van gekome n: op 15 september meldd e Dagblad Tubant ia: "Bij de familie alhier is uit So erabaja het dro eve berich t o ntvange n, dat de z y-jarige reserv e I e luiten ant A.J. M einema op 12 Septe m ber door sluipmoord om het leven is gekome n." D e familie is dan al van het ov erlij de n in ke nnis gesteld door do m inee M eulink van de Z uiderkerk. N el tro uwde later in N ed erland met ee n ande re man en w oont - oo k nu nog - ergens in N oord-Brabant. Ee n van haar kinder en he et Anne . . . 8 7 / 2 0 11
Sliepsteen
(bren) en mortiergeschut, alsme de kennis van m ijn en. Daa rna kre eg hij een opleiding tot pio nier bruggenbouw . Inmiddels was de bestemmin g w el duidelijk en 'he t avon tu ur in de tro pen tro k me we l. O p 3 ok to ber 1946 ve rtrok hij sam en me t 2 .7 00 ande re soldaten m et de 'Tegelberg' naar Indi ë. N aast 3- 9 RI bevond zich on der meer oo k het 6 C R egim ent Veldar tillerie aan boord; de beid e o nderdelen telde n samen ongevee r 23 0 T w en ten aren , on der w ie 56 E nsche deë rs. Adri was als infant erist o p vele plaatsen in W estJava gelege rd, zoals Tangerang, Batavia (Tanaba ng en de Kon in g W illem III kaze rn e), Bekasi, Pulugadu aan de demarcatielij n van waa ru it hij tijden s de I e politi onele actie naar Kraw ang en Tj ikam pe k verkaste. Later volgde n ve rplaatsingen naar ond er meer W anayasa, T elegasari, R engasden gklok, Tj ilimaya , C heribo n en Linggadj ati. 3-9 RJ heeft net als alle infante rieo nderdele n veel te lijden gehad van vuurcon tacten met de vija nd tijd en s patr ouilles en acties. H et o nd erdeel betreurde de dood van 19 kamerade n, o nde r w ie H ans Verw eij uit Glanerbrug . A dr i: "Er zij n vele period es geweest van perm anente angst en spanning : sluipschutte rs tijden s wa cht lop en , nachtelijke aanvallen do or ongeregelde bend es, patrou illes lop en door kam po ngs of op en sawa h-velde n zo nder enige besch ermin g, waa r je gewoon als levend e schie tschijf I
A dri Busschcrs in 1946 Foto: colleetic Ad ri Busschets
A dri Busschers Adri Bu ssch ers (Ensche de, 1925) we rkte in het aanne mi ngsbedrijf van zij n vader aan de Poolm answeg, toe n hij in novemb er 194 5 aan de H en gelosestraat, in het gebo uw naast de 0 PC , de dienstk euring o nderging . In april 1946 ontving hij bericht dat hij op 2 m ei di ende op te komen in Stee nwij k. H oew el de 'R ussisch e beer' als de gro otste vijand gold, we rd er al wel gefluisterd dat de bestemming w el eens Indi ë kon zij n . Hij w erd in gedeeld bij het 3-9 R egim en t Infant erie. Er volgd en m aand en met eindeloze exe rcities, in stru cties vo or de bediening van machinegew eren
Het /11.5 . 'Tege lbc~r: ' dat tussen 3 en 28 oktober 1946 ruim 2 .700 militairen naar lndië vervoerde, I1ICt meer dan 60 Enschedese dienstplichtigen aan boord Foto : co llectie Ad ri Busschets
funge erde ." H et o nd erd eel zo u voor twee j aar worden uit gezonden - dat was hen vóó r vertrek uit Nederland beloofd - m aar het w erden er dr ie. O p 5 n ovember I 949 m eerd e de 'Waterman' af in R otterdam . D e vo lgen de m idd ag kwam hij om half vijf thu is aan, w aar alles ve rsierd w as en zo'n zestig m en sen hem o pwachtte n. Adri: "Ik ko n er ni et tege n , had in Indi ë mijn beste j eu gdvri end H en k Wieringa verlo ren , en dan feesten? Ik ben 's avo nds o m negen uur naar de tlmilie Wiering a aan de Nicel aas Beetsstraat gegaan , daar werd ik go ed o pgevangen ." N a een ko rte cu rsus 'Opleiding Bo uw ' kwam hij weer in h et bedrij f van zij n vader. lnjuni ' 9 50 (een halfj aar na zij n In diëtijd! ) moest hij een m aand o p h erh alin g en eind 19 51 nog ee ns ee n m aand . Adri: "W e m oe sten leren m et ee n nieu w wa pen te schieten , de Garand, en we kregen ee n o ud w ape n , de Lee Enfield , plu s scherpe munitie mee naar huis. D ie heb ik m et Oud en Ni eu w o p straat ve rscho te n. Mijn afgeslete n kistjes en een helmn etje, di e ik kw ijt was geraakt, moest ik op het Z uidka m p na de h erhalingsoefeningen aan 's Rij ks sch atkist teru gb etalen . Z o ee rt het vade rland zij n zo ne n " H ij trouw de in 1954 m et G retha Rudde, het ec htpaar kreeg vijf kinder en . Inmiddels w oo nt hij , nu 80 ja ar o ud, al sinds 1964 aan de Deurnin gerstraat. Z ijn vro uw is drie j aar gelede n ove rlede n .
Hcnle lV ieringa in de Plantentuin in B uitene avo (Booor), april 1948 Foto: collectie A h Gelleh nk
Henk Wieringa Henk Wieringa (Ensche de, 1925) w erkte bij enkele plaatselijke bakkerij en alvorens hij als dienstplichtig soldaat o p 2 m ei ' 946 in H arderwij k o nde r de w ape ne n kwam bij het dien stvak Aan- en Afvo er T roepen . H ij liep er enkel e m aand en ro nd m et plann en om uit zendin g naar Indi ë te w eige ren en keerde oo k nie t tij dig terug van insch epin gverlof Z ijn vader praatte net zo lang o p h em in to t hij zich in zij n lot schikte. H ij ver trok o p 24 septembe r 1946 m et het m .s. 'Boissevain' , het eerste schip dat
De weg van Suhang naar Purualeana, maart 2 006 . In de bocht, bij het naderen uan het dorp Cibatu, Foto: A b Gellekink werd Hcnle Wieringa door vijandelijk IJUW ' dodelijk getrciffen
vo o rn am elij k dien stpli chtigen vervoerde. Eenma al in Indië aang eko me n paste hij zich snel aan . Hij had gee n gevechtsfunc tie; m et magazijnw erk, foeriersdiensten en af en toe w acht lopen vulde hij zij n dag. Z ij n eers te standplaats wa s de w ij k M eester Cornelis in J akarta, w aar hij negen m aand en verbleef Tro epenve rplaatsingen naar aanleiding van de ee rste politionele actie brachten hem in juli 1947 naar Pu rw akarta, ru im honderd kilomete r oostwa arts, w aar hij w erd tewe rkgesteld bij een plaatselij ke bakkerij: he t N ederlandse leger m oest uit eraard w orde n gevo ed . Hij besch ouwde zij n dien st daar eigenlijk als een bu rgerb aantj e. Zijn vele vrij e tijd bracht hij doo r m et spo rt, m eestal voe tbal. Ook had hij veel co ntact m et de plaatselijke bevolkin g. Persoonlijke prob lemen , ve roo rzaakt door een uit zichtloze relatie m et het C hinese m eisje Liem So ei N io (Lily), ded en zij n co m ma ndant - o p herhaald aandringe n van H en ks vader in Ensche de ! - beslui ten H enk in juni 194 8 over te plaatsen naar een bew akin gseenheid bij de rubber fabriek W angur edja in de buurt van Subang. H erik verric htte er w edero m lichte dien sten zoals het verzo rgen van de pos t en de foeragerin g van en naar Purwakart a.. H et noodlot slo eg toe o p 13 m ei 1949: zij n foe ragewagen raakt e o p de w eg van W angu redja naar Pu rw akarta in een hi nd erlaag, doordat tegen stand ers bomen dw ars o p de w eg hadden gelegd . Ge lijk tijd ig we rd h et vuur geopend o p de vrachtw age n . D e zwaa rgewo nde H enk w erd doo r de chauffeur en de bijrijder ijlings naar Pu rwakarta gereden, w aar hij korte tijd later bij een ver bandplaats aan zij n verwondingen bezw eek . H enk die in de bijn a drie j aar in Indië nooi t ee n schot had gelost, w as domw eg op de verkee rde tijd op de ve rke erde plaats. Drie m aanden later o ntvinge n H enks o uders beri cht dat Lily - in middels ui tgehuw elij kt , woona chtig in T angerang en o p de hoogte van H enk s dood - eveneens w as overlede n , vo lgens haar fami lie aan longontsteking. Ee n m oderne versie van R omeo en J ulia? H enks vader is to t zij n eigen do od in
n Sliepsteen 87/ 21
MEMENTO MaRl
I
Het past ons in dit eerste nummer van de ni euw e j aargang ev en stil t e staan bij h et graf van drie onzer Contactvrienden , die in het afgelopen jaar hun leven lieten voor God , Vaderland en Vorst : A. B. ENGELS gesneuveld bij Bandoeng, H. C. A. HESSELIN G gesneuveld bij P alembang, H. E. LAMMERTS gesneuveld bij Serdang Menang. Luitenant-ter-z ee tandarts Hans Cicsucs, aan boord fJan de 'Empire Brcnt', j anuari 1950 Foto: collectie H ans Gieskes
1969 hevig ge kweld do o r wroegi ng. Hij voelde zic h persoonlijk verantwoordelij k voor de d ood van zij n zoon o m da t hij tot tw ee keer toe in gr eep in die ns leven: door H enk te overrede n naa r Indië te gaa n en do o r H enks overp laatsing naar W an guredj a af te dw in gen .
Hans Gieskes H an s G ieskes (E nsc he de, 1921) studeerde tan dh eelkunde aan d e R ij ksuniversiteit Utrecht va n 194° to t m aart 1946, met ee n o n derb re king vanaf begin 1943 na prot esten tegen de do o r de D uitsers geëis te loyaliteitsverklaring. Hij w as er ook assiste n t geweest bij de bekende kaakchirurg prof Tj ebbes. H o cwel hij m et een na zij n do ct oraalexam en de aanzegging kreeg dat hij naa r Indië moest als die nstplich tig officiertandart s, duurde zijn vertrek - per vliegtuig - tot t a januari 1948 . De m arin e zat te spring en o m h o ogopgeleid en en too nde zich slagvaa rd iger da n de landmach t waarvoo r hij diverse keren w as ge ke urd, m aar die dan vervolge ns ni ets van zic h liet ho ren . N a vier m aan den Indi ë liet hij zij n vrouwen zoo n tje ove rko me n. Z ij n w erk plek w erd het m arin evliegkamp M o ro krem ban gan in Su rabaya, waa r tw eeduizend m an perso neel werkte : "N ederland had allemaa l tw eed eh ands Da kota's gekocht, m aar zo n der
Ook zij lazen eens ons blaadje, ook zij putten daaruit herinneringen aan 't Vaderland, aan hun Ensch ede, dat zij eens hoopten weer t e zien. H et is hun ni et gegeven , God bes chikte a nde rs. Mog e Hij h en op ne me n in het h em els Vad erland , in de grot e St ad , wa ar slecht s Li efde en Geluk h eer st. Requiescant in Pace.
I
EüTTYSR'P"
Het Katholiek Thuisiront Enschede herdacht op 18 november 19,/7 de dood van drie Enschedese militairen in Indië Colleetic Adri Bussdiers
reserv eond erd elen. Ieder kapo t gegaan staafje o f bo u tj e m o est worde n nagemaakt ." Er was ook ee n
Het grif Ilall Hans VC/1I'eij" uit C lanerbrug (maart
voor di e tijd ultram o dern ma rine hos pi taal ve rreze n "met ee n o ngelo felijk goed stel chi ru rgen en ande re specialiste n ". H et gez in Gieskes had de beschik ki ng over ee n mooi h uis en er kwam in Surabaya no g een tweede zoo ntje bij . H ans werkte er in de ran g va n lu itenantter- zee 2 C klasse als 'gew o on' tandarts ten beh o eve van het vo ltallige hospitaalpersoneel, m aar had daarn aast de han den vol aan het behan delen van kaakfrac ture n : "V an hein de en ve r kr ee g ik m ilitair en di e do o r beschi et in gen , o ng elu kke n of mijnexpl o sies kaa kletsel hadd en o pgelo pe n, van w ie som s delen van de kaak helemaal waren ve rdwene n . Ik was geen kaakchi rurg, m aar in het lan d der blind en is ee noog ko n ing, en dus deed j e dat gewoon . N a ve rloo p van tij d was j e 'n iet bevo egd m aar w el bek w aam'. H et werk was heel zwaar, m aar d e vo ldoening overheerste o m da t j e de m eeste mense n weer kon oplappen. O m af te reagcr en h in g het leven na werktij d er va n ve el sport, borrels en feeste n aan elkaa r. " H et gez in had na de soevere ini te itsoverdracht ein d 1949 dolgraag in Indo nesië wi llen blijven: "maar j e was blank , j e was de ve rslage n vijand, j e kr eeg ge en sch ij n van kans o m j e daar te vestigen. " Z e kw am en m et het Schotse
2006 ,
Menteng Pulo / J akarta) Foto: Ab Gel/ekink /1
Sliepsteen 87123
Omgekomen Enschedeërs in actieve militaire dienst in Nederlands-Indië en Nieuw-Guinea (1942-1962) Tij de ns de onafha nkelijkhei dsstrij d van de R epublik Indon esia ve rsus N ed erland (1945- 1950):
Naam
Vertrek
Gereisd met
Gelegerd
Overleden
Onderdeel
j.H. Apperlo G . Bret eler A. D egreef A.H.M. Dieperink J. D ikke n J . O orant A.M .B. Engels H .G . H ansma H .C. A. H esselin g j.j. H eutink F. Hoekveld J.A. Kapp er J . Kaspers G .J. Keup ers A.j. Kraan A. Kro eze H . Kruitbosch H .E. Lammcrts j. E. Leis j.H.N. te Lintelo A.J. Meinema J .G . O osterveld F.j. H. R end er H .W. R osink P. Slomp K. Stoel H. Verweij
11.12.194 5 17. 12. 1947
Bloemfontein Z uide rkru is
31.12. 1945 11.0 4. 1947
Alcant ara Ni eu w Holland
Oost-Java Midden-J ava N O-Indië W est-Java O ost-Java Oost-Ja va W est-Java West-Java Z -S umatra N - Sumatr a M alakk a W est-Java W est-Java W est-Java Midden-Java Midden-Java Z- Smnatra Z - Sumatra Mal akka Midden-Java O ost-Java
11.10.1947 06 .03 . 1949 25.08.1947 27.0 8.1947 10.08. 1949 26.0 4. 1946 12.03. 1947 26.03. 1948 16.07. 1947 08.0 1.1947 20.03 . 194 6
OVW M arini ersbri gade 5-5 R egiment Infant erie Kon. N ed . Indi sch Lege r 2-4 R egim ent Infant eri e 4 Ga rde R egiment Jagers O VW M ariniersbri gade Militaire Luc htvaa rt 4- 9 R egim ent Infant eri e 4-4 R egiment In fant erie O VW I-I R eg. Infant eri e 2- 5 R egiment Infant eri e 4 12 Bat.lnfant. (6GR P I) 3 R egimen t Stoottroe pe n O VW 2 R eg. Veld Art ill. 5- 5 R egim ent Infant er ie 3-7 R egim ent Infant erie 4-4 R egiment Infant erie 4- 4 R egiment Infant eri e OVW 1- 5 R cg. Infant eri e 4-9 R egiment Infant erie Staf X Brigade W elzijnsverzor ging KL 4- 9 R egiment In fant erie Pha rmace utische Diens t 4 I R egiment Veld Artill. O VW 1-8 Reg. Infant erie
J .A.A. Vis G. Volb ers C .L. W assenburg K. v.d. W eide L. W ientj es H . W ieringa j.H . Wierin ga W . W illemsen A. Witve rs
1945
23·05 · 1947 25. 1 1.1945 20.06 .1947 14.08. 194 5
Sloterdijk Kota Baroe N ieu w Amsterd am N ieu w Amsterdam W aterman Vel endam Bloe m fonte in Z uiderkru is Kota Baroe Kota Baroe Kota Baro e Joh.v.Oldenbarne vel t Slo terdijk Sterli ng CastIe
11.°4. 1947 08.10.1946 27.09. 194 8 28.10. 1945 °3 . 10. 1946 05.02. 1947 26.09. 1946
N ieu w H olland Bloemfontein Joh. v.Olde nbarnevelt N ieuw Amsterd am T egelb erg Joh .v.Oldenb arn evelt Kota Agoen
25. 11. 1945
Joh .v.Oldenbarn eveit
27.°9. 1946 24.°9. 1946
Ruys Boissevain
28.10. 1945
N ieuw Amsterdam
20.06.19 47 23. 0 5. 1947 25.0 1.1946 25.0 1.1946 17.09. 194 8 16.11.1946 08.10.194 6 17. 12. 1947 [5 ·10.1946 23.°5. 1947
05·04 ·19 50 03.05.194 8 06.08. 1949 10.02.1948 29.07. 1949
W est-Java Mi ddcn-Java a.b , Kota Ind en W est-Java M-Sum atra W est-Java W est-Java N-Sumatr a W est-Java W est-Java W est-Java W est-Java W est-Java O ost-Java Midden-J ava
21.0 1. 1949 06.09. 1947 20.03. 1946 23.°3 . 1949 12.09. 1947 22.°3. 1949 24·°3·1949 29.07 . 1947 01.01. 1949 20.03 .1946 15.° 3. 1949 20.06.1948 20.08 . 1947 10.07. 1947 19.°4. 1946 23.° 7. 1947 10.12. 1948 13.05. 1949 12.09 . 1947 28. [2.1946
3-9 R egimen t In fanterie 4- JO R egiment Infant erie 3- 3 R egimen t Infant erie KN IL - Mil .Lu chtvaart O VW 1-9 R eg. Infant eri e KNIL - NeFIS 3-1 R egiment Infant erie 3- 1 Aan- en Afvoer T L Kon . N ed . Ind isch Leger O VW 2- 6 R eg. Infant erie
Vier Ensche dese m ilitaire n, onder wie tw ee bro ers, zijn om het leven gekomen tijden s de Tweede Wereldoorlog in Z uid-Oost Azië (1942- 1945), resp. tijd en s de laatste fase van d e dekolonisatie, het N ieu w-Guinea co nflict (1962): G. v. Beijeren Berge n en H en egouw en W .A. de Ruiter J .K. de Ruiter W.J. Boelho uwe r
Ges ne uvel d tijd ens de Slag in de Java Z ee Ondergang m .s. Poel an Bras (W ijnkoo psbaai) Gesne uv eld in R ango on (Malakka) 04.05 . 1962 W aterman Ni eu w Guinca
27.02. 1942 07. 03 . 194 2 07.12.1942 21.07.1962
Koninklijke M arine Koninklijke M arine Kon. N ed . Indi sch Leger 928 Lichte Luchtd. Artill.
Bron: P .F. Beren ds, Taltoen taboen jang socdah lacpa (De lIergeten jaren} , Twentsejongens in Nederlands-Oostindië en N ieuw-Cuinca 1942-1962,
Haaksbergen, z.j. [19931. Verklaring van enkele afkortingen: OVW = Oorlogsvrijwilliger 6GR PI = 6e Bataljon Garde Regiment Prinses lrenc NeFIS = Net herlands Farces Intclligcnce Service 87/24 11
Sliepsteen
em igran tensch ip 'Empir e B re m ' o p 22 j anuari 195 0 in N ed erland teru g. In Ensc hede had Gieskes aanva n kel ij k acht jaar een eigen tandart spraktijk aan de O ldenzaalsestraat 22 in hartj e binnen stad, daarn a - tot aan zijn pen sion ering o p I j anu ari 1984 - aan de Ko rten aerstraat , ho ek T ro m plaan. Hij kijkt er me t tevr ed enhei d op terug: "Een praktijk m et 4 .000 patiënten en daar deed ik dan het een en ander aan chiru rgie nog naast. Ik heb ee n druk leven ge had." H ans en zijn vrou w ge nieten nu in Boekelo van ee n welbestee d leven , zijn beiden liefh ebbers en kenners van kunst en cultuur. Hij heeft als voornaamste hobby beeldhou w en en . . . is o nder m eer vaste m ed ew erker van n Sliepstee n .
Bijna zestig jaar nadien Adri Bu ssch ers: "En dan te beden ken dat tien j aar gele de n bij het M ST is geco nstateerd dat ik m ijn leven lan g m aar éé n nier h eb ge had. Ik had destijds du s zo nde r m eer m o eten wo rde n afgeke urd. M aar j a, wa t stelde die ke uring in 194 6 voor: ee n paar kni ebuigin gen , eve n m et de ste thosco o p op borst en ru g, ee n tik m et ee n ham ertj e o p j e kni eën en tot slot in ee n j ampotj e piesen . Spoelt u m aar: goedge keurd! M ed e als gevolg van die kr akk emikkige keuring worstel ik na al die j aren nog stee ds
A dr: Busschets bij hetXrC!( van z ijn vriend Henk Wieringa (maart 2006, Mellteng Pulo / Jakarta) Foto : A b Gcllekink
m et ee n hardnekki g Indi ë-trauma. De heren wo rde n bedan kt! M aar aan de andere kant is er het dubbele gevoel, dat ik die j aren voor gee n go ud had w illen missen . Nergen s reik en kam eraadschap , o po fferingsgezind he id en o nde rlinge solidarite it tot zo 'n gro te hoogte als in tijd en van nood. O ns leven daar werd beheerst door de dr ang to t overleven. Indië bepaalde ons leven , toen en nu . H et zij zo. " In maart 2006 m aakt en Adri Bu ssch ors en ik ee n mooi e en
gede nkwaardige ro n dreis door W estJ ava, op zoek naar de plekken waar hij bijna zestig j aar gele de n de m eest exo tische én dr amatisch e tijd van zij n leven doo rbracht. W at kun je - en in ho everre m agj e iets - verwachten o p het punt van herinneringen ? Is er eige nlij k nog w el iets herkenbaars van Indië ove r of is alles vernieuwd dan w el overwoeke rd? Fran çoi s Villon zei het vele ee uwen gele den zo : 'Ou sont les neiges d' antan ?', letterlij k: 'W aar is de snee uw van vroeger j aren ?' Is het Indi ë van vroeger (tempo dillil ) net zo weggesmolte n als de sneeu w van vorig j aar? De uit eindelijke co ncl usie luidde: ja . Indië is sim pelweg Ind onesië gewo rde n : een ande r land in een ande re tijd . En waa r Indi ë gebleve n is? D e Ind o-Ensch ede se zange r W outer Mull er stelde die vraag o p zij n ee rste CD en gaf er m ete en het antwoord bij: 'Wil iemand weten waa r Indië nog ligt? T ussen D u itsland en de du in en, tu ssen Assen en M aastricht.' Ik vr ees dat hij gelijk heeft . . ... Bronnen :
P.f . Berends, Tahoen tafwen jang socdah locpa [zie kader] Ab Gellekink, Hallo, hallo, hier z ij,) we weer. .. Hcnk Wieringa in Nederla nds- Indië
Een van de ]6 gesneuvelde Enschedese militairen, van wie er 14 begra!JCll liggen op het Ereveld Menteng Prdo inJakarta Foto: A b Gellekink
1946-1949, Enschede ( 1999) Gesprekken met Adri Busschcrs, Hans Gieskes en de broersJohn en Rc nso
M ein oma
n Sliepsteen 87/25
