Studium Generale UNIVERSITEIT UTRECHT
gratis
K O O K KIJ ONLINE NL . UU . SG
toegankelijk voor iedereen
PROGRAMMA VOORJAAR 2011
Studium Generale INHOUD voorwoord
Welkom bij Studium Generale van de Universiteit Utrecht! Ontmoe t b e f a a m d e
03
S T U DI U M GE NE R A L E 2 .0 H U I S VA N DE P O Ë Z IE
wetenschappers, debatteer met denkers en luister naar schrijvers di e h u n d r i j f -
04
veren blootleggen. Studium Generale is het podium van de Universit e i t U t re c h t ,
05
waar studenten, docenten en andere geïnteresseerden kennis kun n e n m a k e n
V R I JHE ID E N V E R P L I C H T IN G
06
D U U R Z A A MHE ID A L S W E R E L DB E E L D T I JD
L E T ’S DO LU N C H O N Z E MI S SIE
12
De symposia, lezingen en debatten van Studium Generale zijn gratis e n z o n d e r
gehouden in het Academiegebouw aan het Domplein 29 te Utrecht.
15
K E NNI S V OO R DE T O E KO M S T U T R E C H T S C IE N C E L E V E N SK U N S T
18
V OO R U I T B L IK
B r o chure Deze brochure verschijnt twee maal per jaar, in januari en augustus. Je kunt je Je vindt de gegevens achterop de brochure.
22
S Y MP O SI U M & F E S T I VA L 24
16
gratis abonneren door een telefoontje, een briefje naar ons postadres of een e-mail.
20
HE R DE NK IN G SL E Z IN G
02
08
reservering toegankelijk. Je kunt ze afzonderlijk of in serie volgen. I e d e re e n i s welkom en er is geen overhoring achteraf! De meeste lezingen worden , s a v o n d s
10
AGE NDA
met alle mogelijke vakgebieden en de samenhang daartussen.
23
e - mail nieu w sbrief Je kunt je ook opgeven voor de digitale nieuwsbrief die ongeveer twee keer per maand recente informatie brengt. Mail naar
[email protected]. Bezoek ook regelmatig
27
onze site www.sg.uu.nl voor aanvullingen op en wijzigingen in het programma.
V OO R WOO R D
G etting c o nnecte d Recent
getrok-
Heef t de redactie hiermee een marke-
vingsbewustzijn en inlevingsvermogen
ken door een kritisch en amusant be-
werd
mijn
aandacht
tingkeuze gemaak t om de zogenaamde
nodig om te zien wie geschaad wordt
doelde bijdrage in de krant, waarin de
onverschillige generatie aan te spre-
en wie baat heef t bij een onder werp.
lof werd gezongen van gemaksvoedsel.
ken? Dat lijk t me een misser. Ten eerste
Wetenschappers horen kritische en ei-
Tegendraads. Origineel. Maar ik schrok
omdat ik denk dat juist jongere mensen
genzinnige geesten te zijn, maar kennis
er van. Is dit een trend? Hoe kritisch
een andere kijk op de wereld hebben en
krijgt pas betekenis als je verantwoor-
is het om de reclameboodschap van
oog hebben voor complexiteit, samen-
delijkheid neemt voor anderen.
gemak na te zingen? Voedsel met en
hang en nieuwe vormen van macht zoals
zonder additieven wordt steeds veiliger,
consumenten die via internet hun stem
Dit voorjaar zullen we door programma’s
maar alleen dank zij de voor tdurende in-
kunnen laten horen.
over de relativiteit van tijd, onze psyche, duurzaamheid en oude en nieuwe ideeën
spanning van allerlei par tijen in de wetenschap en daarbuiten om bedrijven te
Ten tweede, en dat ligt in de lijn van de
over de menselijke vrijheid laten zien dat
over tuigen daaraan te werken. Zonder
opdracht van Studium Generale, omdat
ook wetenschap steeds meer wijst op het
deze contex t te zien en belangen te on-
het de verantwoordelijkheid is van ie-
belang van verbinden. Wees welkom!
derkennen wordt de wereld een zee van
dereen die met kennis werk t om daar-
weetjes, persoonlijke meningen en indi-
mee de onverschilligheid te lijf te gaan.
D r. i r. M e lani e P ete r s
viduele life st yle-keuzes.
Naast feiten en meningen zijn omge-
D i r e c teu r S tud iu m G e ne r ale
03
NIEUWE MEDIA EN NIEUWSBLOG
Studium Generale 2.0 LEZING GEMIST?
Bijna alle lezingen worden via www.sg.uu.nl direct uitgezonden. Op elk gewenst tijdstip kun je je favoriete lezingen terugzien. Ze blijven onbeperkt beschikbaar, dus duik ook eens in ons archief.
VERDER LEZEN
Op blog.sg.uu.nl lees je nieuwsberichten, opiniestukken en artikelen over onze lezingen. Volg alle berichten ook via RSS of abboneer je op de nieuwsbrief.
MEEPRATEN
Blijf op de hoogte en praat mee via Facebook, Hyves, Twitter en YouTube.
04
S T U D I U M G E N E R A L E O P L O C AT I E : G E D I C H T E N D A G
HUIS VAN DE POËZIE
POESIEPROFS
Het Huis van de Poëzie is de live poëziebloemlezing wa ar je zelf doorheen kunt lopen. Kom langs in de loungeruimte van Studium Generale en luister na ar poëzie voorgelezen door top spreker s van Studium Generale. Lees mee en leer iets over de context van beroemde gedichten. Hoe verbeeldde Emily Dickinson het verglijden van de tijd? Kom erachter wat de moderne pedagog ziet in het stichtelijke ‘Jantje zag eens pruimen hangen’. Hoe leest een socioloog gedichten van Anna Enquist? En waarom kiest een ethicus voor een ge dicht van Willem Bilderdijk? In de levenskunst hebben gedichten een inspirerende rol en ver vagen de grenzen tussen filosofie en poëzie. Gebruik al je zintuigen om de woorden in je op te ne men en ontdek de wetenschappelijke noot van poëzie. H et H ui s va n d e Po ëzi e wo r d t g e o r g a ni s e e r d i.s .m. S L AU. D e e ntr e e i s 15 e u r o (10 e u r o m et U - p a s /6 5+/C J P). M e e r i nfo r m ati e: w w w.s g.u u.nl. wanneer DO N D E R D A G 2 7 JA N UA R I tij d 2 0 . 0 0 t o t 0 0 . 0 0 uur waar sta d huis , ko rte minrebr o e d erstraat 2 , utrecht
05
P r o f. d r . mr . H erman P hilipse fil o s o fielezingen
PROGR AMMA
MA ANDAG 7 FEBRUARI Plato: van de Euthyphro tot de Phaedrus M A A N D A G 14 F E B R U A R I De theoretische deugdenethiek van Aristoteles MA ANDAG 21 FEBRUARI Receptie van de Stoa in de ethiek van Descartes MA ANDAG 28 FEBRUARI Thomas Hobbes en Baruch Spinoza MA ANDAG 7 MA ART David Hume en Immanuel Kant M A A N D A G 14 M A A R T John Stuart Mill en Friedrich Nietzsche MA ANDAG 21 MA ART Meta-ethiek van George Edward Moore tot Richard Hare MA ANDAG 28 MA ART Sartre, Levinas en Singer
06
Vrijheid en verplichting G r o te fil o s o fen o ver w ijsgerige ethiek Sinds Eva verleid werd tot het eten van de boom van kennis van goed en k waad, is de mens verdreven uit het paradijs en zich bewust van zijn eigen verantwoordelijkheid. We worden ons leven lang voor grote en kleine dilemma’s gesteld, waarin we een af weging moeten maken. Maar goed en k waad zijn geen makkelijke categorieën. Want is een leugentje om bestwil nu werkelijk zo slecht? Te laat komen op college omdat je je fiets uitleende aan een huisgenoot met een lekke band, is dat geen goede daad? En moet je je beste vriend ver tellen dat je z’n vriendin met een ander zag zoenen? Al vanaf de Griekse oudheid denken filosofen na over de menselijk ethiek. Wijsgeren ontwikkelden, geïnspireerd door urgente morele vraagstukken en de beperkingen die zij en ieder mens wel voelen, opvat tingen over ethiek die ook nu nog van grote waarde zijn. Prof. dr. mr. Herman Philipse behandelt in deze achtdelige lezingenreeks een selectie van grote westerse filosofen, van Plato en Aristoteles tot Nietzsche, Levinas en Peter Singer. Het overkoepelende onder werp, vrijheid en morele verplichting, is ontleend aan de ethische theorie van Immanuel Kant. Een bijzonder actueel thema; het mot to van het kabinetRut te is niet voor niets vrijheid en verantwoordelijkheid. Filosofische voorkennis is niet vereist. De lezingen worden in samenwerking met Home Academy georganiseerd en zijn afzonderlijk of in serie te volgen.
WA A R A ula van het A ca d emiegeb o u w T I J D 2 0 . 0 0 t o t 2 1. 4 5 uur
07
Duurzaamheid als wereldbeeld We leven in tijden van over vloed, ter wijl je de grondstof-
Luk t het de wetenschap om afstand te nemen van de waan
scha arste al a an ziet komen. Denk a an oprakende olie en a an
van de dag en een perspectief te schetsen voor verandering?
zeldzame metalen in je mobieltje. We prof iteren in het Westen
Utrechtse wetenschappers laten zich uitdagen om hun kennis,
van een open economie, ma ar vrezen migranten en het ver-
methoden en theorieën in te zetten. Wat is echte welvaar t en
lies van een eigen identiteit. Onder tussen rijst de vra ag of
k waliteit van leven? Iets doen voor duurzaamheid betekent
het onderliggende f inanciële systeem wel is gebouwd voor de
niet elke dag een dikke trui aan of eten wat je niet lekker vindt.
lange termijn. Ook de mogelijk heden van de medische weten-
Het kan slimmer, door vakgebieden te combineren en bijvoor-
schap zijn groter dan ooit, ter wijl we niet in sta at blijken de
beeld door wat we mooi en belangrijk vinden te koppelen aan
Q -koor ts te voorkomen.
spannende games en sociale netwerken.
L ang leek de keer zijde van groei en welva ar t vooral ont wik ke-
S tu d ie waar d eerbaar
lingslanden en toekomstige generaties te tref fen. Dat is niet
Dit programma k wam tot stand i.s.m. de faculteiten, het Utrechts
meer zo. Er zijn hier en nu oplossingen nodig, die vragen om
Centrum voor Aarde en Duurzaamheid en het Kenniscentrum
collectieve actie en een tijdshorizon die verder reik t dan één
Instituties van de Open Samenleving, en is voor alle studenten
kabinet.
te volgen als cursus van 7.5 ECTS. Zie w w w.sg.uu.nl.
WA A R A ula van het A ca d emiegeb o u w WA N N E E R Dins d agen vanaf 8 februari T I J D 2 0 . 0 0 t o t 2 2 . 0 0 uur
08
DINSDAG 8 FEBRUARI
D I N S D A G 15 F E B R U A R I
DINSDAG 22 FEBRUARI
DINSDAG 1 MA ART
De urgentie van duurzaamheid Prof. dr. Jacqueline Cramer (directeur UCAD en Geowetenschappen) en prof. ir. Klaas van Egmond (UCAD en Milieukunde)
Instituties van de open samenleving Prof. dr. Bas van Bavel (Geschiedenis) en prof. dr. Hans Schenk (Economie)
Van government naar governance Prof. dr. Mark Bovens (Bestuurskunde) en prof. dr. Henk Kummeling (decaan Recht en Bestuur)
LEKKER EN gezond Prof. dr. Frank Miedema (decaan Geneeskunde) en prof. dr. Anton Pijpers (decaan Diergeneeskunde)
DUBBELLEZINGEN
Over de rol van w etenschap in maatschappelijke verandering
DINSDAG 8 MA ART
D I N S D A G 15 M A A R T
DINSDAG 22 MA ART
DINSDAG 29 MA ART
Migratie en nieuwe identiteit Prof. dr. Paul Schnabel (Universiteitshoogleraar en directeur SCP) en prof. dr. Annelies Zoomers (Development Studies)
Push the right button: gaming voor sociale verandering Prof. dr. Joost Raessens (Mediatheorie, UU) en prof. dr. Peter Werkhoven (TNO en Informatica)
Beelden van mens en natuur Prof. dr. Rosemarie Buikema (Art, Culture and Diversity) en prof. dr. Bert Theunissen (Geschiedenis van de Natuurwetenschappen)
Transities en perspectieven voor een nieuw WERELDBEELD Prof. dr. Herman Wijffels (UCAD) en prof. dr. Jan Luiten van Zanden (Geschiedenis) F O T O : D O M M Y. D E
09
L ezingen , film en internet d ebat
E en w etenschapsfil o s o fische verkenning
PROGR AMMA WO E N S D A G 9 F E B R U A R I
WO E N S D A G 16 F E B R U A R I
WO E N S D A G 2 3 F E B R U A R I
WO E N S D A G 2 M A A R T
Tijd en verhaal
tijd in het brein
TRIPTIEK VAN DE Verleden
Was er tijd voor de
Prof. dr. Maarten van
Prof. dr. Dick Swaab (Ned.
tijd
oerknal?
Buuren (Moder ne
Inst. voor Neuroweten-
Dr. Harry Jansen (histori-
Prof. dr. Renate Loll (Natuur-
Letterkunde, UU)
schappen en emeritus
cus en schrijver)
en Sterrenkunde, UU)
Neurobiologie, UvA)
10
Lezing in het Engels
TIJD
Je kent vast het gevoel dat een uur lang of kor t kan duren; als je
de wereld begrijpen, bijvoorbeeld de verschillen in werk-
rijexamen doet of juist een feestje vier t. Er is dan ook een ver-
woordsvormen van het Nederlands, Frans of Swahili.
schil tussen de gelijkmatig gemeten kloktijd en de duur zoals we die er varen. In het dagelijks leven hebben we steeds meer
De sprekers in deze serie ga an in op tijd als f ysiek fenomeen
stress en tijdnood, en dat ter wijl ‘onthaasten’ hip is.
en als innerlijke beleving met een eigen dynamiek. Da arna ast besta at de tijd ook als een constructie, die het ma atschappe -
Wat zegt de wetenschap hierover ? Is bijvoorbeeld in de her-
lijk leven ordent. Hoe onder zoek je tijd als je er zelf niet bui-
senen te zien hoe tijd werk t? Op het allerk leinste natuurkun-
ten kunt stappen?
dige niveau geldt ons intuï tieve begrip van tijd niet meer: de fundamentele natuurkunde kent geen verschil tussen verle -
S T U D I E WA A R D E E R B A A R
den en toekomst. De historische wetenschap deelt de ge-
Dit programma is voor studenten van alle studierichtingen
schiedenis op in tijdvak ken, die ons beeld van het verleden
te volgen als cursus wetenschapsf ilosof ie van 7.5 ECTS en
k leuren, denk ma ar a an de donkere middeleeuwen. Ma ar ook
wordt georganiseerd i.s.m. Bèta-, Geestes- en Sociale We -
de manier wa arop tijd in ta al wordt uitgedruk t stuur t hoe we
tenschappen. Zie w w w.sg.uu.nl.
WA A R A ula van het A ca d emiegeb o u w
WA N N E E R w o ens d agen vanaf 9 februari
T I J D 2 0 . 0 0 t o t 2 1. 3 0 uur
WO E N S D A G 16 M A A R T
WO E N S D A G 2 3 M A A R T
WO E N S D A G 3 0 M A A R T
De filosofie van tijd
Film: L’Annee dernière
Tijdnood
Tijd in taal
Drs. Victor Gijsbers (Docent
à Marienbad Inl. prof. dr.
Prof. dr. Tanja van der
Prof. dr. Henriëtte de
Wetenschapsfilosofie, UL)
Frank Kessler (Media- en
Lippe (Sociologie, UU)
Swart (Franse Taalkunde,
WO E N S D A G 9 M A A R T
Cultuurwetenschappen, UU)
UU)
Filmtheater ’t Hoogt, entree €5
11
LET’S DO EEN NOBELPRIJSWINNAAR AT EEN
BROODJE BREIN - LICHAAM EN GEEST
BROODJE BIJ EEN LEZING VAN EEN ANDERE VAKGROEP EN KWAM DAAR OP
Wat zegt de moder ne geneeskunde over de scheiding tussen lichaam
ZIJN WINNENDE IDEE. VERRUIM OOK JE
en geest? Wat vertelt de neurologie over het bestaan van de vrije
BLIK DOOR VOORBIJ JE EIGEN GRENZEN TE
wil? Hoe leren verschillende disciplines als de biologie, de literatuur-
KIJKEN EN GA MET STUDIUM GENERALE
wetenschap en de sociologie van elkaar als het gaat over identiteit
OP VERKENNING.
en het zelf? In vier lunchlezingen hoor je de verrassende antwoorden die moder ne wetenschappelijke inzichten en technieken geven op
WA N N E E R WO E N S D A G E N
grote filosofische vragen, die al duizenden jaren oud zijn.
VA N A F 9 F E B R U A R I T I J D VA N 13 . 0 0 T O T 13 . 4 5 U U R
In maart spreekt prof. dr. Frans Verstraten in vier colleges over de
WA A R B OO T H Z A A L VA N D E
psychologie. De vraag naar de werking van onze psyche wordt wel
UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK,
de laatste echte uitdaging van de wetenschap genoemd. Ons brein
HEIDELBERGL A AN 3, DE UITHOF
is ons meest gecompliceerde orgaan en een indrukwekkende machine, verantwoordelijk voor al onze ervaringen, van heerlijke geuren
E L K E W E E K V E R L O T E N W E B O E K E N VA N
tot ogenschijnlijk onverklaarbare psychische stoor nissen. Verstraten
S T U DY S T O R E . D E F B U V E R ZO R G T B R OOD JE S
geeft een toegankelijk overzicht van onze psychologische wereld,
E N ME L K , ZO L A N G D E V OO R R A A D S T R E K T.
12
met aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen.
B O E I E N D E S P R E K E R S , V E R L O T I N G E N G R AT I S B R OOD J E S
LUNCH
13
LET’S DO LUNCH programma WO E N S D A G 9 F E B R U A R I
WO E N S D A G 2 3 F E B R U A R I
WO E N S D A G 9 M A A R T
Lichaam en geest
De vrije wil
WO E N S D A G 16 M A A R T
Prof. dr. Hemmo A. Drexhage
Dr. Thomas Müller (Wijsbegeerte,
WO E N S D A G 2 3 M A A R T
(Medische Immunologie, EMC)
UU) zoekt een nieuwe benadering
WO E N S D A G 3 0 M A A R T
onderzoekt het verband tussen
van de vrije wil vanuit filosofisch
psychische aandoeningen en
perspectief, die past binnen een
In vier multidisciplinaire colleges
verstoringen in het immuunsysteem.
natuurwetenschappelijk wereldbeeld.
gaat prof. dr. Frans Verstraten (Psychologie, UU) in op de werking
Wat zegt dit over de grens tussen lichaam en geest?
WO E N S D A G 2 M A A R T
van het brein. De activiteit van
ADHD: verlangen naar diagnose
neuronen in de hersenen is te meten,
WO E N S D A G 16 F E B R U A R I
Timo Bolt MA (Julius Centrum, UMC)
maar wat vertelt dat over de psyche
WAT IS DE MENS?
bekijkt als historicus het ontstaan
als biologisch verschijnsel? Je
Prof. dr. Marcus Düwell
van ziektebeelden zoals ADHD.
sociale omgeving en andere mensen
(Wijsbegeerte, UU) spreekt over
We hebben liever een onvolkomen
bepalen evenzeer je gedrag. Hoe
het interdisciplinaire onderzoek
diagnose dan géén diagnose.
staan die benaderingen met elkaar
naar praktisch zelfbegrip: de
in verband en wat heb je eraan in je
mens als biologisch, cultureel en
dagelijks leven? Ben je uiteindelijk
moreel wezen. Hoe verhouden de
niet meer dan je brein?
verschillende manieren om naar de mens te kijken zich tot elkaar?
14
I.s.m. Home Academy.
ONZE MISSIE
Wat JE ZAPPEND NIET ZIET Bij Studium Generale zie je wat je zappend niet ziet en hoor je wat Google je niet vertelt. Kennis opdoen, dat doe je tijdens je studie en daarna. Uit boeken, of, nog makkelijker, via internet. Bij Studium Generale ontmoet je de wetenschappers en denkers achter de kennis. Je kunt met hen in discussie en ontmoet andere geïnteresseerden. Studium Generale biedt iedereen de mogelijkheid kennis te maken met een vakgebied zonder verdere verplichtingen.
Een toegankelijk programma op academisch niveau, te volgen zonder voorkennis. Academische vorming is meer dan vakinhoudelijke kennis. De wet bepaalt dat de universiteit aandacht moet schenken aan de samenhang van wetenschappen en aan de maatschappelijke aspecten ervan. Omdat leren nooit ophoudt en de discussie over kennis iedereen aangaat, is het programma open voor alle geïnteresseerden, van 18 tot 100.
15
NE W TON, NIGHTINGALE, DARWIN EN FREUD
Kennis voor de toekomst N e w to n, N i g h t i n g a l e, D a r w i n e n Fr e u d: we r e l d b e r o e m d e
zi j n v i s i o n a i re th e o r i evo r m i n g, g e d et a i l l e e rd e ve l d o n d e r zo e k
g e n i e ë n d i e i n h et ve r l e d e n h u n d i s c i p l i n e o p d e k a a r t h e b -
e n d e c e n n i a l a n g e vo l h a rd i n g, g e l d e n n o g ste e d s a l s l e i d ra ad
b e n g ezet. Z i j n z i j o o k ro l m o d e l l e n vo o r d e to e ko m st? H o o g -
vo o r i e d e re wete n s c h a p p e r. En h o e zi t h et m et N ew to n?
l e ra re n va n d e U n i ve r s i te i t U tre c ht ve r te l l e n h et ve r h a a l va n
Ei n ste i n to o n d e a a n d at N ew to n s g rote th e o r i e ë n n i et k l o p -
e e n g ro ot wete n s c h a p p e r u i t h u n e i g e n va kg e b i e d.
te n, m a a r w i e zo u Ei n ste i n zi j n zo n d e r N ew to n? D eze n atu u r k u n d i g e m et g rote b e l a n g ste l l i n g vo o r f i l o s of i e e n re l i g i e
Psyc hoa na l yse wo rd t ni et m e e r ve rg o e d, ma a r Fre u ds sc h e r p e
d r u k t n o g ste e d s zi j n ste m p e l o p h et b e e l d d at we h e b b e n
o ntl e ding va n h et (o nd e r)b ew uste e n zijn c o nclus i e d at d e
va n d e wete n s c h a p.
m e ns e e n gro e psdi e r i s, k r ij g e n e e n ni e u we dim e ns i e d o o r s o c i a a l wete n s c h a p p e l i j k o n d e r zo e k. F l o re n c e N i g hti n g a l e i s
Soms kan het verleden je meer leren over de ontwikkelingen in
h et to o n b e e l d va n zo rg z a a m h e i d. M i n d e r b e ke n d i s d at zi j
de 21e eeuw dan een hypermoderne whiz zkid die op de hoog-
o o k a l st ati sti e ke n b i j h i e l d ove r h a a r p ati ë nte n: e e n vo o r-
te is van al het laatste nieuws.
b e e l d vo o r e e n m e d i s c h e wete n s c h a p d i e zo rg e n e m p i r i s c h,
16
wete n s c h a p p e l i j k b ew i j s c o m b i n e e r t. O o k zo n d e r D a r w i n zo u
Deze serie is onderdeel van het lustrumprogramma van de
d e evo l u ti eth e o r i e b e s c h reve n zi j n, m a a r d e c o m b i n ati e va n
Universiteit Utrecht, die 375 jaar geleden werd opgericht.
WA A R
DINSDAG 5 APRIL
D I N S D A G 12 A P R I L
A ula van het A ca d emiegeb o u w
Isaac Newton
Florence Nightingale
WA N N E E R
Prof. dr. Floris Cohen
Prof. dr. Marieke Schuurmans
Dins d agen vanaf 5 april
(Vergelijkende Geschiedenis van
(Gezondheidswetenschappen,
T I J D 2 0 . 0 0 t o t 2 1. 3 0 uur
de Natuurwetenschap, UU)
UMC/UU)
WAT L E R E N T O E KO M S T I G E W E T E N S C H A P P E R S VA N G E N I E Ë N
D I N S D A G 19 A P R I L
DINSDAG 26 APRIL
Charles Dar win
Sigmund Freud
Prof. dr. Jelle Reumer
Prof. dr. Paul Schnabel
(Paleontologie, UU en directeur
(directeur SCP en
Natuurhistorisch Museum Rotterdam)
Universiteitshoogleraar, UU)
PROGR AMMA
F O T O : CY D O N N A
17
UTRECHTSE KENNIS IN DE PR AK TIJK
PROGR AMMA
WA A R A ula van het A ca d emiegeb o u w WA N N E E R W o ens d agen vanaf 6 april T I J D 2 0 . 0 0 t o t 2 1. 3 0 uur
FOTO: G ER T I G .
18
WO E N S D A G 6 A P R I L Sturen in sociale ordening? Van veiligheidsutopie tot improvisatiemaatschappij Prof. dr. Hans Boutellier (Verwey-Jonker Instituut en Veiligheid & Burgerschap, UvA)
V o o r 16 milj o en mensen Ee n m a ats c h a p p i j va n 16 m i l j o e n ve r s c h i l l e n d e m e n s e n i s
Het Trimbos-instituut is bekend van de X TC-check, het RIVM
n i et g e m a k ke l i j k te stu re n. To c h i s h et va n b e l a n g d at we
bevorder t de publieke gezondheid en een gezond en vei-
o n s n etj e s g e d r a g e n e n g ezo n d l eve n. I n h o eve r re i s d e s a-
lig leefmilieu, het NIVEL doet onder zoek na ar gezondheids-
m e n l ev i n g m a a k b a a r ? H o e h o u d j e vo etb a l re l l e n i n d e h a n d,
zorg en is een schakel tussen medische wetenschap en de
m a a k j e h et a nti ro o k b e l e i d fa i r e n zo rg j e d at h et d a n s p u-
prak tijk van ar tsen en patiënten. En het Ver wey-Jonker Insti-
b l i e k g e e n fo u te p i l l etj e s s l i k t? N i et a l l e e n d e u n i ve r s i te i t,
tuut doet onder zoek na ar onder meer de veiligheidsutopie.
m a a r o o k d e ke n n i s i n sti tu te n m a ke n d e l i n k m et m a ats c h a p -
Wie weegt ieders vrijheid af tegen gemeenschappelijke vei-
p e l i j ke ke n n i s e n l eve re n b ew i j s vo o r b e l e i d. B e n j e a l s we -
ligheid? Kan wetenschap ook zorgen voor ver trouwen zonder
te n s c h a p p e r d a n g e e n p o l i ti e k a a n h et b e d r i j ve n e n d u s ve r-
dat we ons bek not voelen?
a nt wo o rd e l i j k vo o r d e g evo l g e n? D eze s e r i e i s o n d e rd e e l va n h et l u str u m p ro g ra m m a va n d e V i e r dire cte u re n va n g rote ke n ni s i nsti tu te n ui t d e re gi o Utre c ht
U n i ve r s i te i t U tre c ht, d i e 375 j a a r g e l e d e n we rd o p g e r i c ht
ve r te ll e n ove r hu n we r k, h et b e l a n g va n k r ui s b e stui v i n g m et
a l s i l l u ste re s c h o o l. I n m i d d e l s i s U tre c ht u i tg e g ro e i d tot h et
d e u ni ve r s i te i t e n d e dil e m m a’s va n so c i a l e ng i ne e r i ng.
k l o p p e n d h a r t va n ke n n i s o nt w i k ke l i n g i n N e d e r l a n d.
WO E N S D A G 13 A P R I L
WO E N S D A G 2 0 A P R I L
WO E N S D A G 2 7 A P R I L
Publieke gezondheid of vrije keuze?
Wordt de patiënt er beter van?
Mentale ziekte en gezondheid?
Van rookverbod tot bevolkings-
Van zorginkoop tot persoonlijke
Van depressie tot geluk
onderzoek
aandacht
Dr. Jan Walburg
Dr. ir. Moniek Pieters
Prof. dr. Peter Groenewegen
(Trimbos-instituut)
(Volksgezondheid en Zorg, RIVM)
(NIVEL)
19
Levenskunst als kunst en wetenschap pr o f. d r . M aarten van B uuren E N P r o f. d r . J o ep D o hmen
‘Wa arom zou niet ie dereen van zijn leven een kunst werk
A an de hand van lichte en donkere schrijver s en filosofen
maken?’ Deze vra ag van Michel Foucault is nog stee ds re -
van Montaigne tot Houellebe cq ga an ze in op de conditie
levant, nu de grote idealen en utopieën zijn verbleek t. De
van de moderne mens. Zo ver schijnt een rijk palet a an le -
autonome mens moet zelf zijn leven vormgeven, ma ar de
venshoudingen: vitale en krachtige, ma ar ook sombere en
moderne vrijheid lijk t even va ak een lust als een last. Wat
sceptische. Hoe hoog ligt de prijs van de vrijheid?
hebben literatuur en filosofie te bie den bij het nadenken over wie we zijn?
De Kunst- en wetenschapslezing is in het leven geroepen bij het afscheid van A ndré Klukhuhn, toenmalig dire cteur
Prof. dr. Ma ar ten van Buuren (Moderne Let terkunde, UU)
van Studium Generale, om de relatie te belichten tussen
en prof. dr. Joep Dohmen ( Wijsgerige en Prak tische Ethiek,
kunst en wetenschap: t wee manieren om uitdrukking te ge -
UvH) gingen in de serie Levenskunst bij Studium Genera-
ven a an hoe we de wereld er varen.
le in discussie over de manier wa arop filosofen en schrijver s denken over het betekenisvol maken van je leven. In de
ui tg eve r ij A m b o h et b o e k D e p r i j s va n d e vr i j h e i d, d at d eze
frontatie van filosofie, literatuur en wetenschap oplever t.
avo n d wo r d t g e p r e s e nte e r d.
WA A R A ula van het A ca d emiegeb o u w
20
N a a r a a nl e i di n g va n d e s e r i e L eve n s k u n s t ve r s c hij nt b ij
Kunst- en wetenschapslezing onder zoeken zij wat de con -
WA N N E E R M aan d ag 11 april
TIJD 20.00 TOT 22.00 UUR
K unst- en w etenschapslezing
A lle lezingen uit d e serie L evenskunst zijn o nline terug te zien via bit. ly / levenskunst
21
I.S.M UTRECHTS COMITÉ 4 MEI HERDENKING
4 MEI Herdenkingslezing
R o b R iemen Net als voorgaande jaren draagt de Universiteit Utrecht bij
een pleidooi voor het behoud van klassieke humanistische
aan een actuele vorm van herdenken. Na de dodenherden-
waarden in de huidige tijd, juist om te voorkomen dat een
king op het Domplein laat Studium Generale Rob Riemen
verschrikking als de Tweede Wereldoorlog ooit weer gebeur t.
aan het woord. In De eeuwige terugkeer van het fascisme waarschuw t Rob Rob Riemen is essayist en directeur van het Nexus Instituut,
Riemen voor de hedendaagse populistische sentimenten en
dat onder meer het tijdschrif t Nexus uitgeef t, met het doel
b ewe g i n g e n, e n ve r g e lijk t di e m et h et b e gi n va n h et t wi n -
het Europese beschavingsideaal te dienen.
ti g s te - e e uws e fa s c i s m e. Heef t beschaving een kans?
In zijn veelbesproken boek Adel van de geest houdt Riemen
Met een muzikale introductie.
WA A R A ula van het A ca d emiegeb o u w
22
WA N N E E R WO E N S D A G 4 M E I
WA N N E E R 2 0 .15 T O T 2 1. 3 0 uur
S Y M P O S I U M & F E S T I VA L
OUR C OMMON F U T URE - F U T URE OF T HE C OMMON S
F estival deBeschaving Wetenschap en muziek op De Uithof
De vis uit de oceaan, het tropisch oerwoud en landbouwgron-
Prof. dr. Frans de Waal (Primatologie, Emory University, VS)
den in Nederland, van wie zijn die eigenlijk? En wie is er ver-
verzorgt de openingslezing van het festival deBeschaving.
antwoordelijk voor dat ze goed beheerd worden en niet opra-
Hoe beschaafd zijn we eigenlijk? Wat kan de mens leren
ken? Zowel de staat als de markt zijn niet goed in het omgaan
van het onderzoek naar apen?
met schaarse natuurlijke rijkdommen. Kan het collectief dienen als alternatief? In veel samenlevingen bestaan ‘commons’: ge-
Festival deBeschaving vindt plaats op De Uithof. Pop,
meenschappelijk beheerde gronden. Kunnen we in deze vorm
rock-, dancemuziek en andere multidisciplinaire uitspat-
de zorg voor mens, milieu en natuur op ons nemen?
tingen gaan de verbinding aan met wetenschap.
In samenwerking met Kenniscentrum Instituties van de Open
Kijk voor het volledige programma en informatie over
Samenleving en UCAD.
kaartverkoop op www.debeschaving.nl.
Wanneer M A A N D A G 16 mei , 12 . 3 0 T O T 2 2 . 0 0 uur
Wanneer zater d ag 18 juni , vanaf 11. 0 0 uur
Waar A ca d emiegeb o u w
Waar B o tanische T uinen , De U ith o f
23
AGENDA PROGRAMMA VOORJAAR 2011 DONDERDAG 27 JANUARI
MAANDAG 7 FEBRUARI DINSDAG 8 FEBRUARI
Vrijheid en verplichting. Plato: van de Euthyphro tot de Phaedrus. Prof. dr. mr. Philipse Duurzaamheid als wereldbeeld. De urgentie van duurzaamheid. Prof. dr. Cramer en prof. ir. Van Egmond
WOENSDAG 9 FEBRUARI
Lunch. Broodje brein. Lichaam en geest. Prof. dr. Drexhage
WOENSDAG 9 FEBRUARI
Tijd. Tijd en verhaal. Prof. dr. Van Buuren
MAANDAG 14 FEBRUARI
Vrijheid en verplichting. De theoretische deugdenethiek van Aristoteles. Prof. dr. mr. Philipse
DINSDAG 15 FEBRUARI
Duurzaamheid als wereldbeeld. Instituties van de open samenleving. Prof. dr. Van Bavel en prof. dr. Schenk
WOENSDAG 16 FEBRUARI
Lunch. Broodje brein. Wat is de mens? Prof. dr. Düwell
WOENSDAG 16 FEBRUARI
Tijd. Tijd in het brein. Prof. dr. Swaab
MAANDAG 21 FEBRUARI DINSDAG 22 FEBRUARI
Vrijheid en verplichting. Receptie van de Stoa in de ethiek van Descartes. Prof. dr. mr. Philipse Duurzaamheid als wereldbeeld. Van government naar governance. Prof. dr. Bovens en prof. dr. Kummeling
WOENSDAG 23 FEBRUARI
Lunch. Broodje brein. De vrije wil. Dr. Müller
WOENSDAG 23 FEBRUARI
Tijd. Triptiek van de verleden tijd. Dr. Jansen
MAANDAG 28 FEBRUARI DINSDAG 1 MAART
24
Huis van de Poëzie. Poesieprofs. Stadhuis, Korte Minrebroederstraat 2
Vrijheid en verplichting. Thomas Hobbes en Baruch Spinoza. Prof. dr. mr. Philipse Duurzaamheid als wereldbeeld. Lekker en gezond. Prof. dr. Miedema en prof. dr. Pijpers
WOENSDAG 2 MAART
Lunch. Broodje brein. ADHD: verlangen naar diagnose. Bolt MA
WOENSDAG 2 MAART
Tijd. Was er tijd voor de oerknal? Prof. dr. Loll. Lezing in het Engels
AGENDA PROGRAMMA VOORJAAR 2011 MAANDAG 7 MAART DINSDAG 8 MAART
Vrijheid en verplichting. David Hume en Immanuel Kant. Prof. dr. mr. Philipse Duurzaamheid als wereldbeeld. Migratie en nieuwe identiteit. Prof. dr. Schnabel en prof. dr. Zoomers
WOENSDAG 9 MAART
Lunch. Broodje brein. Psychologie I. Prof. dr. Verstraten
WOENSDAG 9 MAART
Tijd. De filosofie van tijd. Drs. Gijsbers
MAANDAG 14 MAART
Vrijheid en verplichting. John Stuart Mill en Friedrich Nietzsche. Prof. dr. mr. Philipse
DINSDAG 15 MAART
Duurzaamheid als wereldbeeld. Gaming voor sociale verandering. Prof. dr. Raessens en prof. dr. Werkhoven
WOENSDAG 16 MAART
Lunch. Broodje brein. Psychologie II. Prof. dr. Verstraten
WOENSDAG 16 MAART
Tijd. Film: L’Annee dernière à Marienbad. Inl. door prof. dr. Kessler. Filmtheater 't Hoogt, Slachtstraat 6
MAANDAG 21 MAART
Vrijheid en verplichting. Meta-ethiek van George Edward Moore tot Richard Hare. Prof. dr. mr. Philipse
DINSDAG 22 MAART
Duurzaamheid als wereldbeeld. Beelden van mens en natuur. Prof. dr. Buikema en prof. dr. Theunissen
WOENSDAG 23 MAART
Lunch. Broodje brein. Psychologie III. Prof. dr. Verstraten
WOENSDAG 23 MAART
Tijd. Tijdnood. Prof. dr. Van der Lippe
MAANDAG 28 MAART DINSDAG 29 MAART
Vrijheid en verplichting. Sartre, Levinas en Singer. Prof. dr. mr. Philipse Duurzaamheid als wereldbeeld. Transities en perspectieven. Prof. dr. Wijffels en prof. dr. Van Zanden
WOENSDAG 30 MAART
Lunch. Broodje brein. Psychologie IV. Prof. dr. Verstraten
WOENSDAG 30 MAART
Tijd. Tijd in taal. Prof. dr. De Swart
25
AGENDA PROGRAMMA VOORJAAR 2011 DINSDAG 5 APRIL WOENSDAG 6 APRIL
Lustrum: Utrecht Science. Sturen in sociale ordening? Prof. dr. Boutellier
MAANDAG 11 APRIL
Kunst- en wetenschapslezing. Levenskunst als kunst en wetenschap. Prof. dr. Van Buuren en prof. dr. Dohmen
DINSDAG 12 APRIL WOENSDAG 13 APRIL
DINSDAG 19 APRIL WOENSDAG 20 APRIL
Lustrum: Kennis voor de toekomst. Florence Nightingale. Prof. dr. Schuurmans Lustrum: Utrecht Science. Publieke gezondheid of vrije keuze? Dr. ir. Pieters
Lustrum: Kennis voor de toekomst. Charles Darwin. Prof. dr. Reumer Lustrum: Utrecht Science. Wordt de patiënt er beter van? Prof. dr. Groenewegen
DINSDAG 26 APRIL
Lustrum: Kennis voor de toekomst. Sigmund Freud. Prof. dr. Schnabel
WOENSDAG 27 APRIL
Lustrum: Utrecht Science. Mentale ziekte en gezondheid? Dr. Walburg
WOENSDAG 4 MEI
4 mei herdenkingslezing. Rob Riemen
MAANDAG 16 MEI
Lustrum: Symposium: Our common future - future of the commons
ZATERDAG 18 JUNI
26
Lustrum: Kennis voor de toekomst. Isaac Newton. Prof. dr. Cohen
Lustrum: Festival deBeschaving. Prof. dr. De Waal. Botanische Tuinen, De Uithof
VOORUITBLIK KOMEND NAJAAR Prof. dr. Jelle Reumer (Paleontologie, UU en directeur Natuurhistorisch Museum Rotterdam) zal in vier interdisciplinaire lezingen in september spreken over evolutie van de gewervelde dieren. Emeritus hoogleraar Jan Lokin (Rechtsgeschiedenis en Romeins recht) spreekt op vier avonden in oktober over Charles Dickens. Literatuur als meest directe bron van mensenkennis. Twee programma’s zijn voor studenten te volgen als cursus van 7,5 ECTS: Vanaf woensdag 14 september een reeks van acht lezingen in samenwerking met de faculteit Sociale Wetenschappen. Op maandag 14 november start een multidisciplinaire reeks over Human rights. E n ver d er Donderdag 22 september: Xtrack symposium Dinsdag 4 oktober: Universitaire Vredesdagen Donderdag 13 oktober: De Nacht van Descartes Het complete najaarsprogramma wordt in juni 2011 bekend gemaakt. Hou www.sg.uu.nl in de gaten voor het laatste nieuws.
27
Universiteit Utrecht
Studium Generale UNIVERSITEIT UTRECHT
lezingen , symp o sia en d ebat G R AT I S E N T O E G A N K E L I J K V OO R I E D E R E E N w w w. sg . uu . nl
P o stbus 8 0 . 1 2 5
3 5 0 8 T C U trecht
030 2532436
inf o @ sg . uu . nl
