Strategische sportmarketing Sport geeft mensen een gevoel van eigenwaarde en trots, sport verbroedert. Met sport kunnen mensen en gemeenschappen zich

Strategische sportmarketing Sport geeft mensen een gevoel van eigenwaarde en trots, sport verbroedert. Met sport kunnen mensen en gemeenschappen zich beter ontwikkelen. En een goede sportstructuur blijkt met succes de economische en sociale groei van gemeenschappen te stimuleren. bron: NOC*NSF

Strategisch marketingplan Bentinckspark

december 2008

Voorwoord Voor het afronden van mijn vierdejaars beroepsminor heb ik gekozen voor een stageperiode bij de gemeente Hoogeveen. Deze stageperiode volg ik in het kader van mijn studie Sport & Bewegen (Sportmanagement) aan de Hogeschool Windesheim te Zwolle. Tijdens deze stage heb ik mij beziggehouden met een strategisch marketingplan waarbij ik een omgevingsonderzoek (intern en extern), een netwerkanalyse en een onderzoek heb gedaan naar een mogelijk samenwerkingsverband van sportverenigingen op het Bentinckspark (sportpark) in Hoogeveen. Voor de realisatie van deze opdracht heb ik gebruik gemaakt van de aanwezige kennis. Via deze weg wil ik dan ook graag een dankwoord richten aan Silke van Bovene (stagebegeleider vanuit de gemeente Hoogeveen), Martijn Schuring (stagebegeleider en Verenigingsconsulent Bentinckspark), Stefan Nonnekes (medestagiair Bentinckspark), Ad Hoogendam (docent Sportmarketing) en Robert Cotterink (stagedocent vanuit de Hogeschool Windesheim) voor de hulp, het advies en de tips die ik van hen heb gekregen. Tot slot wil ik ook alle sportverenigingen bedanken voor de medewerking die zij hebben verleend aan het onderzoek. Ik heb het maken van een strategisch marketingplan voor het Bentinckspark als een zeer leerzame ontwikkeling ervaren. Ik hoop dan ook dat het strategisch marketingplan bijdraagt aan de ontwikkelingen en de totstandkoming van een samenwerkingsverband tussen sportverenigingen op het Bentinckspark.

December 2008,

Jeroen Flim Verenigingsmanagement Bentinckspark

2


december 2008

Inhoudsopgave Samenvatting

5

Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Aanleiding 1.2 Probleemstelling 1.3 Strategisch marketingplan 1.4 Leeswijzer

10 10 10 11 11

Hoofdstuk 2 Externe analyse 2.1 Inleiding 2.2 Macroanalyse 2.2.1 Demografische factoren 2.2.2 Economische factoren 2.2.3 Sociaal-culturele factoren 2.2.4 Technologische factoren 2.2.5 Ecologische factoren 2.2.6 Politiek-juridische factoren 2.3 Mesoanalyse 2.3.1 Leveranciers 2.3.2 Afnemers 2.3.3 Concurrenten 2.3.4 Distributies 2.3.5 Samenwerkingspartners 2.3.6 Publieksgroepen 2.4 Conclusie 2.5 Kansen & Bedreigingen

12 12 12 12 14 15 17 17 18 21 21 22 22 22 22 23 24 25

Hoofdstuk 3 Interne analyse 3.1 Inleiding 3.2 Organisatie audit 3.2.1 Beleidsuitgangspunten 3.2.2 Management en organisatie 3.2.3 Processen 3.2.4 7S-model van MCKinsey 3.3 Marketing audit 3.3.1 Marketingbeleid 3.3.2 Doelgroepen 3.4 Conclusie 3.5 Sterkten en zwakten

27 27 28 28 31 32 32 35 36 36 36 37

Hoofdstuk 4 Netwerkanalyse 4.1 Inleiding 4.2 Netwerkactoren 4.3 Machtsbronnen 4.4 Belangen 4.5 Afhankelijkheidsrelatie 4.6 Interactiepatroon 4.7 Ketenbenadering 4.8 Ketencoördinatie 4.9 Conclusie

39 39 39 39 40 41 42 42 43 44

3


december 2008

Hoofdstuk 5 Marktonderzoek 5.1 Inleiding 5.2 Aanleiding 5.3 Probleemstelling 5.4 Onderzoeksvraag 5.5 Onderzoeksopzet 5.6 Onderzoeksgroep 5.7 Bevindingen 5.8 Conclusie

45 45 45 45 45 45 47 47 48

Hoofdstuk 6 Strategische mogelijkheden 6.1 Inleiding 6.2 SWOT-analyse 6.3 Confrontatiematrix 6.4 Strategische opties 6.5 Toekomstscenario’s 6.6 Conclusies/aanbevelingen

49 49 49 50 53 57 60

Bronnenlijst

61

Bijlagen (in apart exemplaar) I Demografische ontwikkelingen II Enquête sportverenigingen III Uitwerkingen enquête sportverenigingen

4


december 2008

Samenvatting Gezien de omvang van het strategisch marketingplan is er in dit strategisch marketingplan gekozen voor een samenvatting van de uitgewerkte onderdelen. Voor een compleet overzicht is het echter raadzaam het volledige verslag te lezen. In dit strategische marketingplan is een analyse gedaan van het te voeren strategisch beleid op het Bentinckspark in Hoogeveen. Het Bentinckspark is een bruisend en aantrekkelijk sportpark. Met genoeg plaats voor sporters, in verenigingsverband en individueel. Inwoners en bezoekers van de gemeente Hoogeveen krijgen op deze manier alle ruimte voor ontspanning en recreatie. Het park vormt tevens een inspirerende plek voor scholieren en studenten. Het multifunctionele karakter van het park krijgt in dit verslag een nadere uitleg. In dit verslag worden achtereenvolgens de externe en interne analyse, netwerkanalyse en het marktonderzoek behandeld. Vervolgens komen de mogelijke strategische opties aan de orde. De aanleiding voor het schrijven van dit strategisch marketingplan is de revitalisering van het Bentinckspark. Met de revitalisering wil de gemeente Hoogeveen een impuls geven aan de kwaliteiten van het park. Met de aanstelling van een verenigingsconsulent is een eerste stap gemaakt om de aanwezige sportverenigingen te helpen te professionaliseren in hun beleidsvoering. Uiteindelijk moet dit leiden tot een samenwerkingsverband tussen sportvereniging op het Bentinckspark. Om dit samenwerkingsverband te realiseren is er draagvlak vanuit de sportverenigingen op het Bentinckspark nodig. De vraag tijdens het marktonderzoek richt zich dan ook op het draagvlak vanuit de sportverenigingen om tot een dergelijk samenwerkingsverband te komen. Externe analyse Een externe analyse is een onderzoeksproces van de organisatieomgeving, in dit geval het Bentinckspark, waarbij verzamelde gegevens met elkaar in verband gebracht en geïnterpreteerd worden. Hierbij wordt uitgegaan van een informatiebehoefte op een bepaald organisatieniveau. De externe analyse is opgedeeld in een macroanalyse en een mesonanalyse. Tot de macroanalyse behoren alle factoren waar geen invloed op uitgeoefend kan worden. De mesoanalyse bestaat uit factoren waar wel invloed op kan worden uitgeoefend. Binnen de gemeente Hoogeveen zijn verschillende ontwikkelingen gaande. De komende jaren zal het inwonersaantal van de gemeente Hoogeveen groeien. Deze groei brengt allerlei maatschappelijke veranderingen met zicht mee, zoals: vergrijzing en een veranderde verenigingsparticipatie, die belangrijk zijn voor de ontwikkelingen op het Bentinckspark. De gemeente speelt hier economisch op in door de aanleg van goede voorzieningen die deze groei kunnen ondersteunen. Het Bentinckspark is een voorbeeld van zo’n voorziening. De groeiende aandacht voor gezonde leefstijl en de individualisering van de sport zijn huidige ontwikkelingen en bieden belangrijke kansen voor verenigingen en haar toekomstbeleid. Met behulp van internet en technologische ontwikkelingen kunnen verenigingen de communicatie naar de potentiële klanten vergroten. Ook de subsidieregelingen van de gemeente Hoogeveen zijn aangepast aan de maatschappelijke thema’s. Verenigingen kunnen op deze manier financiële ondersteuning krijgen. Uit de mesoanalyse blijkt dat het Bentinckspark vele kwaliteiten kent. Het aantal potentiële klanten is, mede door de groei van het aantal inwoners, aanzienlijk. Het Bentinckspark kan, door haar centrale ligging, ideaal dienen als ontmoetingsplek. Toch zijn er ook ontwikkelingen gaande die de ontwikkelingen op het Bentinckspark kunnen dwarsbomen. Ten eerste is de jeugd minder geïnteresseerd in het beoefenen van sport en met name binnen georganiseerd verband zoals de traditionele sportvereniging. Ten tweede blijkt door de vergrijzing in de gemeente de sportparticipatie onder het landelijk gemiddelde te raken. Tel daarbij op dat de sport steeds meer een individualistische behoefte wordt en er worden zo een aantal bedreigingen genoemd die de ontwikkelingen op het Bentinckspark niet ten goede komen. De externe analyse leidt uiteindelijk tot kansen en bedreigingen voor het Bentinckspark. De belangrijkste zijn hieronder genoemd: Kansen: Binnen de gemeente Hoogeveen zijn vele verschillende (grote) doelgroepen die 5


december 2008

evenredig zijn verdeelt qua aantallen. Het aantal potentiële klanten is aanzienlijk en zeer divers; Het Bentinckspark dient als ontmoetingsplek voor alle doelgroepen van de gemeente Hoogeveen; De afstand tot het Bentinckspark (vanuit de doelgroep gezien) is klein, door de centrale ligging van het Park.

Bedreigingen: De jeugd lijkt minder geïnteresseerd in het beoefenen van sport. Andere vrijetijdsbestedingen concurreren met sport. Daarnaast lijkt de jeugd minder standvastig waardoor het ledenverloop bij de jongere leden terugloopt; De sportparticipatie in de gemeente Hoogeveen dreigt onder het gemiddelde (t.o.v. het landelijke gemiddelde) te raken, mede door de toenemende vergrijzing; Sport is steeds meer een individualistische behoefte geworden. Interne analyse De interne analyse is gemaakt om te kijken wat de huidige situatie van de sportorganisatie, in dit geval de sportverenigingen op het Bentinckspark, is en hoe de sportorganisatie staat ten opzichte van probleemstelling die het uitgangspunt vormen voor de interne analyse. De interne analyse bestaat uit drie delen, namelijk het organisatie en marketing en het financiële deel (deze is voor dit plan niet van toepassing). De organisatie is geanalyseerd om te kijken wat de huidige situatie is om straks een nieuwe strategie te kunnen invoeren. Daarnaast wordt er gekeken hoe het Bentinckspark kan omgaan met de veranderingen die het invoeren van een nieuwe strategie eventueel met zich meebrengt. De marketingfunctie is apart geanalyseerd om te kijken wat de huidige situatie is wat betreft de marketinginspanningen en welk marktonderzoek er plaatsvindt. De ontwikkelingen op het Bentinckspark zijn een initiatief van de gemeente Hoogeveen. Met de revitalisering en de ondersteuning richting verenigingen hoopt de gemeente haar doelstelling, zoveel mogelijk Hoogeveense inwoners blijvend actief laten zijn en te laten voldoen aan de NNGB, te behalen. De beleidsprogramma’s Hoogeveen ‘leert’, ‘zorgt’ en ‘ontspant’ dragen bij aan de realisatie van deze doelstelling. Zoals gezegd sluiten deze beleidsprogramma’s aan op de maatschappelijk actuele thema’s. De gemeente Hoogeveen heeft in dat kader een verenigingsconsulent aangetrokken die de sportverenigingen op het Bentinckspark kan ondersteunen in hun wensen en behoeften. Op deze manier hoopt de gemeente op kwalitatief professionele en duurzame sportverenigingen. Verenigingen die in staat zijn zichzelf het hoofd boven water te houden en kunnen inspelen op de maatschappelijke veranderingen. De sportverenigingen hebben met het Bentinckspark in ieder geval de randvoorwaarden in handen om te komen tot een professionele en duurzame vereniging. Het marketingbeleid van de gemeente Hoogeveen en de sportverenigingen op het Bentinckspark richt zich op dit moment met name op informatieuitwisseling. Daarbij is de eerste fase van het communicatieproces compleet. De doelgroepen (inwoners en bezoekers van de gemeente Hoogeveen) die gebruik maken van het Bentinckspark worden op deze manier op de hoogte gehouden van alle ontwikkelingen. De ontwikkelingen binnen de sportverenigingen moeten daarentegen aansluiten bij de wensen en behoeften van de leden van de vereniging; de doelgroepen dus. Het Bentinckspark en haar sportverenigingen kennen vele kwaliteiten. Het park is goed toegankelijk door een centrale ligging. Het park biedt kansen voor zowel de georganiseerde als ongeorganiseerde sport. Het is een ontmoetingsplek voor jong en oud. Een plek waar activiteiten en samenwerkingsverbanden kunnen worden aangegaan. Maar ook een park waar vele takken van sport kunnen worden beoefend. Een centrale plek voor inwoners en bezoekers van de gemeente Hoogeveen. Toch worden de kwaliteiten van het Bentinckspark niet optimaal benut. De sportverenigingen op het park moeten ook meer de gelegenheid nemen om elkaars kwaliteiten te ondersteunen en elkaars zwakten te versterken. Daarbij hoort natuurlijk ook een algemeen belang, waarin alle sportverenigingen hun kwaliteiten bundelen om gezamenlijk het belang van het Bentinckspark (een bruisend en aantrekkelijk stadspark) te ondersteunen. Uiteindelijk heeft de interne analyse geleid tot sterkten en zwakten. De belangrijkste sterkten en zwakten zijn hieronder genoemd: Sterkten: Alle populaire sporten (in Nederland) zijn gevestigd op het Bentinckspark; Het Bentinckspark heeft een unieke centrale ligging in Hoogeveen; 6


december 2008

Sport vergroot het woongenot in de gemeente Hoogeveen. Het Bentinckspark heeft hier in de toekomst een sterke/belangrijke functie in.

Zwakten: Van de mogelijkheden van het Bentinckspark wordt op dit moment te weinig gebruik gemaakt; Sportverenigingen maken te weinig gebruik van elkaars kwaliteiten; De verschillende sportverenigingen, gelegen op het Bentinckspark, hebben allemaal hun eigen voorkeuren en belangen, er is geen algemeen belang. Netwerkanalyse Binnen een netwerk, zoals deze is gecreëerd op het Bentinckspark, zijn verschillende partijen/partners betrokken. Partners zijn onder andere de gemeente Hoogeveen, de 11 verschillende sportverenigingen, het onderwijs, omwonenden, de verenigingsconsulent en de overige partners. Deze partners hebben allen een verschillende belang in het netwerk en komen daarvoor op. De gemeente speelt via subsidiëring en de prestatievoorwaarden die daar aan verbonden zijn een belangrijke dominante rol in vergelijking met andere participerende actoren en heeft een voorwaardenscheppende rol als het gaat om de aanleg van sportaccommodaties. De sportverenigingen spelen als gebruikers van het park een belangrijke rol in het netwerk. Het algemene belang van de werkgroep revitalisering is echter het creëren van een bruisend en aantrekkelijk stadspark. Met genoeg plaats voor sporters, in verenigings-verband en/of individueel. Waar inwoners en bezoekers alle ruimte krijgen voor ontspanning en recreatie. Door het creëren van een netwerk (samenwerkingsverband) zijn de verschillende actoren ook afhankelijk van elkaar geworden m.b.t. de overdracht van informatie om op deze manier een succesvolle samenwerking tot stand te brengen. Bij een succesvol samenwerkingsverband wordt rekening gehouden met de politiek-bestuurlijke, juridische, economische, professioneel-inhoudelijke, informatiekundige en informatietechnologische aspecten. Voor de ketenbenadering op het Bentinckspark is het belangrijk te kiezen voor een netwerkbenadering omdat op deze manier alle deelnemende organisaties open staan om hun kennis, kunde en informatie met elkaar te delen. Daardoor worden alle organisaties onderling duurzaam en professioneel versterkt. De hulp van de verenigingsconsulent speelt hier ook een belangrijke rol in. De verenigingsconsulent ondersteunt de verenigingen in haar wensen en behoeften. Marktonderzoek Om een goed beeld te krijgen van alle sportvereniging en haar wensen en behoeften is er een marktonderzoek uitgevoerd door het Verenigingsmanagement Bentinckspark. In dit onderzoek wordt antwoord gegeven op de vraag of er draagvlak aanwezig is voor samenwerking tussen verschillende sportverenigingen op het Bentinckspark. Uit de enquête blijkt dat de sportverenigingen op het Bentinckspark beschikken over een bloeiende verenigingscultuur. De komende jaren is de verwachting van de sportverenigingen dat deze ontwikkeling zich vertaald in de aanwas van nieuwe leden. De ontwikkeling omtrent het belang van sport en een gezonde leefstijl zijn hierbij belangrijke invloeden. Uit de enquête blijkt teven dat er onder de verenigingen behoefte is om te werken aan een samenwerkingsverband tussen sportverenigingen. Met name op gebied van vrijwilligersbeleid en beleidsondersteuning is de behoefte groot. Het runnen van een sportvereniging wordt in deze snel veranderende en complexer wordende omgeving steeds moeilijker. De verenigingen geven aan dat deze veranderingen merkbaar zijn en hebben behoefte aan een professionaliseringsslag binnen het uitvoeringsbeleid. De verenigingsconsulent kan ondersteuning bieden bij deze vraagstukken. Ondersteuning die zich richt op zowel sporttechnisch, organisatorisch en bestuurlijk gebied. Daarnaast kan de verenigingsconsulent hulp bieden bij complexe bestuurlijke verenigingstaken. De verenigingen geven in de enquête aan dat zij behoefte hebben aan deze vorm van ondersteuning. De behoefte is het grootst op de beleidsterreinen: personeel en vrijwilligers en strategie/sportbeleid. De uitkomsten van het onderzoek bieden handvaten voor het te voeren strategisch beleid. Strategische mogelijkheden Het uiteindelijke doel binnen het strategische planningsproces is het formuleren van een strategie voor de organisatie. Een strategie is een richtinggevend beleid voor de gehele organisatie op de lange termijn. In dit onderdeel van het plan wordt vanuit een externe 7


december 2008

analyse en een interne analyse een confrontatiematrix gemaakt. In een confrontatiematrix worden de kansen en bedreigingen afgezet tegen sterkten en zwakten. Hieruit worden strategische opties en direct oplosbare problemen geformuleerd. De strategische opties zijn getoetst op haalbaarheid en acceptatie. Voor het Bentinckspark geldt dat de kansen en bedreigingen, sterkten en zwakten die genoemd zijn bij de externe en interne analyse hebben geleid tot strategische mogelijkheden. Dit is gebeurt na een scoringsmethode, die ingevuld is door betrokken partijen. De strategische opties die hieruit voort zijn gekomen luiden als volgt: De populaire sporten zorgen voor een grote aantrekkingskracht op verschillende doelgroepen; De aanwezigheid van het Bentinckspark vergroot het woongenot in de omliggende wijken: Krakeel, de Wieken, Centrum en de Driehoek; Binnen het sporten beweegaanbod op en de invulling van het Bentinckspark moet rekening worden gehouden met de aanwezige doelgroepen; Het Bentinckspark dient in de toekomst een ontmoetingsplek voor sport, recreatie en ontspanning te worden; Het park biedt de kwaliteiten om individualistische sport uit te oefenen; Succesvolle interventies op gebied van jeugdbeleid dienen te worden overgedragen tussen aanwezige sportverenigingen. Deze strategische opties zijn vervolgens als “hoe” vraag geformuleerd. Dit heeft uiteindelijk tot antwoorden en oplossingen geleid in de vorm van toekomstscenario’s die allen betrekking hebben op het wel of niet samenwerken van sportclubs om bovenstaande strategische mogelijkheden te beantwoorden. In totaal zijn er vier toekomstscenario’s omschreven: 1. Samenwerken in de vorm van een stichting; Hierbij werken de sportverenigingen gezamenlijk in een stichting die de belangen en het te voeren beleid beheert. Sportbonden, verenigingen, commerciële partners en vooral gemeenten moeten er samen de schouders onder zetten. Al deze sportondersteunende organisaties vormen de sleutel naar de achterban: de aangesloten verenigingen die graag gebruik maken van de ervaring die hier wordt opgedaan. Het doel voor het samenwerkingsverband is uiteindelijk om maatwerk in sportaanbod te ontwikkelen en veel meer verenigingen en lokale partners de ruimte te geven. De verenigingsconsulent wordt in dit scenario de spin in het web als het gaat om ondersteuning richting de sportverenigingen. Het op te starten samenwerkingsverband tussen school en sport zal worden geleid door de verenigingsconsulent. Hij is aanspreekpunt voor zowel de sportverenigingen als de scholen. De gemeente Hoogeveen neemt in dit scenario duidelijk meer afstand. De stichting dient zichzelf te ontplooien als een zelfstandige stichting. De gemeente Hoogeveen hoeft in dit geval geen subsidies meer aan te reiken. Wel is de gemeente nog verantwoordelijk voor aanleg en onderhoud van velden/accommodaties. De rol van de gemeente op het Bentinckspark blijft op deze manier gewaarborgd. De stichting doet er wel goed aan in te spelen op het gemeentelijk sportbeleid of de gemeente te laten participeren in het samenwerkingsverband. 2. Samenwerking op basis van informatie-uitwisseling; De sportsector is in beweging en dat vertaalt zich in het zoeken naar verdergaande afstemming en samenwerking en de daarmee gepaard gaande versterkte behoefte aan informatie-uitwisseling. Verdergaande informatie-uitwisseling is haalbaar en wenselijk, maar de sportsector in Hoogeveen als geheel is nog niet klaar om grote sprongen voorwaarts te maken in de vorm van een Stichting. Wel staat het belang van een ketenbrede (netwerk) aanpak voorop. Er vinden zowel binnen landelijke als regionale omgeving ontwikkelingen plaats, waarbij een verdergaande informatie-uitwisseling tot oplossingen kan leiden. De sportverenigingen, gelegen op het Bentinckspark, kunnen elkaar door middel van informatieuitwisseling versterken op de beleidsvelden: strategie & sportbeleid, naschoolse opvang, sportstimuleringsprogramma’s, personeel- & vrijwilligersbeleid, marketing en PR, Financiën & subsidies, accommodaties & materiaal, kwaliteit & evaluatie en wet- & regelgeving. De hulp van de verenigingsconsulent is in dit scenario van essentieel belang. De verenigingsconsulent begeleid de informatie-uitwisseling tussen verenigingen in de bovengenoemde thema’s en ondersteunt waar nodig. De gemeente Hoogeveen blijft haar voorwaardenscheppende taken uitvoeren als het gaat om accommodaties, tarieven en subsidies. 8


december 2008

3. Gemeente behoudt initiatief Vanuit de gedachte sport in de breedte te stimuleren, schenkt de gemeente Hoogeveen extra aandacht aan de reguliere sportverenigingen. Dit doet de gemeente door verenigingsondersteuning aan te bieden en door het organiseren van themabijeenkomsten. Sportverenigingen hebben een bestuur en vaak een aantal commissies om de vereniging draaiende te houden. Ook de sportvereniging ontkomt niet aan de toenemende en complexer wordende regelgeving. Het is belangrijk ervoor te zorgen dat het leuk blijft bestuurlijk of organisatorisch actief te zijn voor de vereniging. In Hoogeveen kunnen de sportverenigingen gesubsidieerd ondersteuning krijgen van de gemeente. U kunt dan denken aan ondersteuning op het gebied van: deskundigheidsbevordering, verenigingsmanagement, arbeidsaangelegenheden, vrijwilligersbeleid, organisatie, bestuur en subsidiemogelijkheden. De inhoud en invulling van de ondersteuning wordt bepaald door de gemeente Hoogeveen. Op deze manier wordt het gevoerde beleid altijd opgehangen aan de actuele maatschappelijke thema’s die spelen binnen de gemeente Hoogeveen. De sportverenigingen kunnen in de toekomst gebruik maken van de financieringsmogelijkheden van de gemeente. De impuls Nationaal Actieplan Sport en Bewegen en de combinatiefunctionaris zijn hiervan voorbeelden. De verenigingsconsulent kan in dit scenario, net als de huidige situatie, ingezet worden met behulp van de gemeente Hoogeveen. De verenigingsconsulent ondersteunt op deze manier de verenigingen bij hun wensen en behoeften. 4. Het blijft zoals het is Maatschappelijke veranderingen of niet. De toekomstige situatie op het Bentinckspark blijft zoals die op dit moment is. Sportverenigingen maken in deze een keuze om de huidige ingeslagen weg met zo minimaal mogelijk ondersteuning voort te zetten. De verenigingsconsulent biedt verenigingen ondersteuning op basis van vraag en aanbod principe. Sportverenigingen kunnen aangeven ondersteuning nodig te zijn op een bepaald gebied. Het initiatief dient hierbij vanuit de sportvereniging zelf te komen. Het voortbestaan van de verenigingsconsulent is in dit scenario afhankelijk van de vragen van de sportverenigingen. De gemeente Hoogeveen zorgt voor de randvoorwaarden omtrent de beleidsvelden accommodaties, tarieven en subsidies. Nadeel is dat op deze manier het voor sportverenigingen steeds moeilijker is om te voldoen aan de maatschappelijke ontwikkelingen/veranderingen. Conclusie/aanbevelingen Naar aanleiding van de analyses, het onderzoek en de uitkomsten van de strategische opties is het mijn aanbeveling voor de verenigingen te kiezen voor scenario 2: samenwerking op basis van informatie-uitwisseling. Het ideale doel: een Stichting Samenwerkende Sportclubs is op dit moment niet haalbaar en dient naar een later stadium te worden geschoven. Sportverenigingen blijken de voorkeur te geven aan de revitalisering van het Bentinckspark en de professionalisering van eigen organisatie. Op dit moment zijn de verenigingen nog niet klaar zijn voor een dergelijk samenwerkingsverband. Het is aan de verenigingsconsulent om de ontwikkelingen rondom het Bentinckspark en het draagvlak voor samenwerking in de gaten te houden. Een samenwerkingsverband in de vorm van informatie-uitwisseling behoort volgens mij wel tot de mogelijkheden. De verenigingen zijn hierbij nog niet direct van elkaar afhankelijk maar kunnen onafhankelijk van elkaar opereren. Bij vragen over bepaalde verenigingswensen en –behoeften kunnen verenigingen aankloppen bij de andere verenigingen. Op deze manier worden de sportverenigingen op het Bentinckspark alvast voorbereid op de toekomst. Na een evaluatiemoment aan het einde van het eerste loopjaar kan dan bepaald worden of het instapmoment voor een Stichting daar is. Mochten de verenigingen aangeven niet voor een samenwerkingsverband te willen kiezen dan blijven de toekomstscenario’s drie en vier over. Ik wil daarmee benadrukken dat er geredeneerd dient te worden vanuit de belangen van de sportverenigingen gelegen op het Bentinckspark. Bij scenario één t/m drie blijft de verenigingsconsulent in dienst van de sportverenigingen op het Bentinckspark. Bij scenario vier is de verenigingsconsulent niet noodzakelijk. In dit scenario dragen de verenigingen zelf verantwoordelijkheid voor het reilen en zeilen van de eigen vereniging, zonder hulp van buitenaf.

9


december 2008

1. Inleiding 1.1 Aanleiding De gemeente Hoogeveen is sinds een aantal jaar bezig met een grote revitalisering van het Bentinckspark. Dit is een sportpark van 40 ha. groot, gelegen in het centrum van Hoogeveen, waar 11 sportverenigingen gebruik van maken. Het gehele park wordt anders ingedeeld en alle verenigingen krijgen nieuwe accommodaties. Samen met sportverenigingen, de scholen en de aanwonenden is de gemeente bezig met een verbeteringsplan. Het Bentinckspark wordt een bruisend en aantrekkelijk stadspark. Met genoeg plaats voor sporters, in verenigingsverband en individueel. Waar alle ruimte is voor ontspanning en recreatie. Een inspirerende plek voor scholieren en studenten. Een park waar ook latere generaties Hoogeveners trots op kunnen zijn. De eerste werkzaamheden zijn deze zomer begonnen. De aanleiding voor de revitalisering van het Bentinckspark is: de verouderde staat van dienst van de meeste gebouwen; het groeiende belang van sport binnen de stad/gemeente Hoogeveen; de noodzaak tot samenwerkingsverbanden onder sportverenigingen om samen tot een versterkt kader te komen. Door de vrijgekomen financiering is de gemeente Hoogeveen in staat om het Bentinckspark te vernieuwen en te voldoen aan het hierboven vermelde. Met de revitalisering van het Bentinckspark wil de gemeente Hoogeveen een impuls geven aan de kwaliteiten van het park. Met de aanstelling van een verenigingsconsulent is een eerste stap gemaakt om de aanwezige sportverenigingen te helpen te professionaliseren in hun beleidsvoering. Uiteindelijk moet dit leiden tot een samenwerkingsverband tussen sportvereniging op het Bentinckspark.

1.2 Probleemstelling Sportverenigingen, gelegen op het Bentinckspark, hebben een tekort aan professioneel kader. De revitalisatie van het Bentinckspark zorgt voor een eerste aanzet tot professionalisering. Sommige sportverenigingen zijn toe aan een verandering, maar zitten wel met een aantal brandende vragen, andere verenigingen moeten een inhaalslag maken. De sportverenigingen op het Bentinckspark maken daarnaast te weinig gebruik van elkaars kwaliteiten en mogelijkheden. Het Bentinckspark wordt overdag nauwelijks gebruikt. De gemeente Hoogeveen wil het Bentinckspark dan ook graag multifunctioneel inzetten met hulp van de belanghebbenden onderwijs, sport, omwonenden en overige partners. Daarbij is samenwerking een belangrijk thema. De gemeente Hoogeveen heeft haar wensen uitgesproken een samenwerkingsverband aan te gaan tussen sportverenigingen en ze te helpen in het verder professionaliseren van de vereniging. De verenigingsconsulent heeft een aanstelling gekregen om de verenigingen te ondersteunen en het samenwerkingsverband vorm te geven. De aanstelling van de verenigingsconsulent kan gezien worden als eerste voorwaardenscheppende stap van de gemeente richting de sportverenigingen. De verenigingsconsulent krijgt ondersteuning van twee stagiaires en samen vormen zij het Verenigingsmanagement (VM) Bentinckspark. Het VM probeert een samenwerkingsverband te realiseren. Maar het belangrijkste is de vraag of de verenigingen hier klaar voor zijn. Om antwoord te kunnen geven op de probleemstelling is er een onderzoek door het verenigingsmanagement opgezet met daarin de vraag: ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

“Wat is het draagvlak voor een samenwerkingsverband tussen sportverenigingen op het Bentinckspark ten aanzien van het beleidsveld sport?” ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dit onderzoek geeft uiteindelijk inzicht in de mate waarin de betrokken partijen behoefte hebben aan samenwerking. De onderzoeksvraag is beantwoord aan de hand van een kwalitatief onderzoek onder alle elf sportverenigingen op het Bentinckspark. 10


december 2008

1.3 Strategisch marketingplan Dit verslag geeft inzicht in de kansen, bedreigingen, sterktes en zwaktes van het Bentinckspark. Door een grondige analyse te maken, worden al deze facetten in beeld gebracht. Het complete verslag kan als naslagwerk worden gebruikt door de toekomstige verenigingsmanager en de sportverenigingen die zich bevinden op het Bentinckspark. Op deze manier kan hij/zij goed inspelen op de veranderingen in de markt, de kansen die zich voordoen benutten, de bedreigingen serieus te nemen en de sterktes en zwaktes van het Bentinckspark tot recht te laten komen. Daarnaast is er een onderzoek geweest naar het draagvlak voor een samenwerkingsverband tussen sportverenigingen op het Bentinckspark ten aanzien van de beleidsvelden onderwijs, buurt en overige partners. Dit onderzoek geeft inzicht in de mate waarin de betrokken partijen behoefte hebben aan samenwerking. Omdat het verenigingsmanagement Bentinckspark een initiatief is van de gemeente Hoogeveen is er voor sommige onderdelen van dit strategisch marketingplan gekeken vanuit het oogpunt van de gemeente Hoogeveen. Dit komt onder andere voor in de interne analyse.

1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt de externe analyse uitgewerkt. Hierin wordt allereerst een macroanalyse opgezet, waarbij er wordt gekeken naar de externe onbeheersbare invloeden vanuit de maatschappij. Deze worden uitgewerkt in de DESTEP-factoren. Vervolgens wordt er in dit hoofdstuk een omschrijving gedaan van de meso omgeving die inzicht geeft in de: leveranciers, afnemers, concurrenten, samenwerkingspartners, distributeurs en publieksgroepen. Tot slot wordt er in dit hoofd stuk aandacht geschonken aan de kansen en bedreigingen die de macro- en mesoanalyse hebben opgeleverd. Nadat er in hoofdstuk 2 een externe analyse is gemaakt, wordt er in hoofdstuk 3 een interne analyse van de organisatie gegeven. Hierin komen de sterktes en zwaktes van de organisatie naar voren. Deze worden na een analyse van beleidsuitgangspunten, management en organisatie, organisatieprocessen, 7S-model van MCKinsey en een marketingaudit samengesteld. In hoofdstuk 4 is een analyse gemaakt van het netwerk dat opereert binnen het Bentinckspark. Allereerst worden alle actoren en de belangen die zij hebben binnen dit netwerk beschreven. De mate waarin de actoren binnen het netwerk afhankelijk zijn van elkaar speelt daarin een belangrijke rol. Vervolgens worden er ingegaan op de huidige interactie tussen de actoren. In de ketenbenadering wordt vervolgens aandacht besteed aan de mate van autonomie van een vereniging. Tot slot worden er een aantal ketenbenaderingen voorgelegd waaruit in de conclusie één keten wordt uitgelicht, die als positief wordt gezien voor de ontwikkelingen op het Bentinckspark. In hoofdstuk 5 is er een onderzoek gedaan naar het draagvlak voor samenwerking tussen sportverenigingen op het Bentinckspark. Medio november 2008 is er een enquête naar alle sportverenigingen van het park gestuurd waar wordt ingegaan op de onderwerpen: achtergrondinformatie, de vereniging, samenwerking, verenigingsondersteuning en sportstimulering. De antwoorden op dit onderzoek zijn verwerkt in dit hoofdstuk. Vanuit het onderzoek worden verschillende strategische mogelijkheden aangeleverd om een mogelijke samenwerking op te starten. In hoofdstuk 6 wordt ingegaan op de hierboven genoemde strategische mogelijkheden m.b.t. samenwerking op het Bentinckspark waarbij rekening wordt gehouden met de externe en interne omgeving en de netwerkanalyse die is gemaakt in hoofdstuk 4. Hiervoor zijn vier verschillende toekomstscenario’s ontwikkeld waarin een beeld geschetst wordt over mogelijke toekomstige beleidsbenadering.

11


december 2008

2. Externe analyse 2.1 Inleiding Een externe analyse houdt in dat er gekeken wordt vanuit de eigen organisatie naar de relevante omringende omgeving. Het laat zien welke bewegingen rond een organisatie plaatsvinden. Deze bewegingen, trends en ontwikkelingen kunnen namelijk van invloed zijn op het wel of niet behalen van de organisatiedoelen, of afgeleide daarvan. Externe analyse: een onderzoeksproces van de organisatieomgeving waarbij verzamelde gegevens met elkaar in verband gebracht en geïnterpreteerd worden, uitgaande van een informatiebehoefte op een bepaald organisatieniveau. Een analyse van de externe omgeving kan vanuit verschillende niveaus binnen de organisatie worden gemaakt. Voor de gemeente Hoogeveen wordt deze externe analyse gemaakt voor het Bentinckspark. Het Bentinckspark wordt aan de hand van een macroanalyse (DESTEPfactoren) uitgewerkt in paragraaf 2.2. In paragraaf 2.3 wordt de mesoanalyse beschreven. De uitkomsten van beide analyses worden vertaald in de kansen en bedreigingen van de omgeving in paragraaf 2.4. Tot slot worden de conclusies beschreven in 2.5.

2.2 MACRO-analyse Bij een macroanalyse wordt er gekeken naar externe onbeheersbare invloeden vanuit de maatschappij. De macroanalyse bestaat uit demografische, economische, sociaal-culturele, technologische, ecologische en politiek-juridische factoren, ook wel DESTEP-factoren genoemd. Bij het bepalen van de macroanalyse is er uitgegaan van de huidige stand van zaken m.b.t. de gemeente Hoogeveen. De ontwikkelingen op macroniveau hebben betrekking op het sportpark Bentinckspark. Hieronder worden alle DESTEP-factoren voor de omgeving van het Bentinckspark benoemd. 2.2.1 Demografische factoren Bij de demografische factoren die van invloed zijn op de macroanalyse wordt gekeken naar de kenmerken van een bevolking als geheel. Hieronder wordt gekeken naar: bevolkingsopbouw, leeftijd, geslacht en burgerlijke staat van de bevolking, bevolkingsontwikkeling, verenigingsparticipatie, vergrijzing, toename bevolking, specifieke kenmerken van de bevolking, ontwikkelingen op sportbeleid en meest populaire sporten in de gemeente Hoogeveen. Al deze factoren zijn van invloed op inwoners van de stad en gemeente Hoogeveen. Bevolkingsopbouw In een telling uit 2007 voor de opbouw van het aantal inwoners van de gemeente Hoogeveen is te zien dat de bevolkingsopbouw vrij gelijk verdeeld is (zie bijlage I: bevolkingsopbouw Gemeente Hoogeveen 2007). Het aantal jongeren is bijna gelijk aan het aantal volwassenen en senioren in de gemeente Hoogeveen. We kunnen stellen dat er vele verschillende doelgroepen aanwezig zijn. De gemeente Hoogeveen kent in totaal 54.477 inwoners (volgens een telling op 1-1-2008) die verdeelt zijn over verschillende kernen. Het totale 1 gemeenteoppervlakte bedraagt 129 km². Leeftijd, geslacht en burgerlijke staat van de bevolking Zoals hierboven al vermeld is er binnen de gemeente Hoogeveen een vrij gelijke verdeling van de leeftijdsopbouw van alle inwoners. De verdeling van het aantal (on)gehuwde inwoners is daarentegen niet evenredig verdeeld (zie bijlage I: bevolking naar leeftijd en burgerlijk staat gemeente Hoogeveen 2007). Er is een grote groep van ongeveer 35 t/m 64 jaar waarvan het grootste gedeelte gehuwd is. Naarmate de leeftijd toeneemt neemt logischerwijs ook het aantal weduwen toe. De sociale contacten nemen in deze levensfase meestal af. 1

Statistisch jaarboek 2007 – gem. Hoogeveen

12


december 2008

Bevolkingsontwikkeling Sinds de herindeling in 1996 kent de gemeente Hoogeveen een laatste exponentiële groei. Vanaf het jaar 2000 stijgt het aantal inwoners ieder jaar gestaag (zie bijlage I: Bevolkingsontwikkeling gemeente Hoogeveen 1895 t/m 2006). De laatste tellingen (01-012008) geven een inwonersaantal van 54.477 inwoners aan. Deze inwoners hebben allemaal de mogelijkheid om gebruik te maken van het Bentinckspark. De prognose is dat de bevolking de komende jaren verder gestaagd zal toenemen (zie ook toename bevolking). Verenigingsparticipatie Sport en met name het verenigingsleven neemt een belangrijke plaats in de samenleving van de gemeente Hoogeveen in. In vergelijking met landelijke gemiddeldes scoort de gemeente Hoogeveen op sportparticipatie in het verenigingsleven bij vele sporten boven het landelijke gemiddelde. In totaal kent de gemeente Hoogeveen 97 sportverenigingen of verenigingen die hebben met de sport. Voetbal is veruit de populairste sport om te beoefenen, op gepaste afstand gevolgd door gymnastiek en tennis. Opvallend is ook de hoge deelname aan gymnastiek in vergelijking met het landelijke gemiddelde. In bijlage I: Sportverenigingen in de gemeente Hoogeveen is een overzicht weergegeven van alle sportverenigingen en hun ledenaantallen in de gemeente Hoogeveen. Vergrijzing Hoogeveen vergrijst nog sneller dan Nederland in het algemeen. Dat stelt eisen aan allerlei zorgvoorzieningen, maar ook aan de woonmogelijkheden. Het is zaak hier tijdig rekening mee te houden. Uiteraard moeten we ook denken aan Hoogeveen na de piek aan ouderen (2030?). Daarom: naast specifieke ouderenhuisvesting zijn ook leeftijdflexibele woningen nodig. Sport kan een belangrijke bijdrage leveren aan de welzijn en gezondheid van de ouderen. Momenteel is de sportparticipatie in Hoogeveen nog onder het landelijke gemiddelde. De vergrijzing stelt ons niet alleen voor opgaven. Ze heeft ook voordelen en biedt kansen. Zo besteden ouderen vele euro’s. Daardoor creëren ze werkgelegenheid zonder zelf banen te bezetten. Daarnaast hebben ze tijd voor bijvoorbeeld vrijwilligerswerk (bij bijvoorbeeld een sportvereniging) en bezoek aan culturele instellingen, die daardoor hun (potentiële) draagvlak vergroot zien. Toename bevolking Zolang Nederland het economisch goed blijft doen, zullen we immigratieland blijven. Het gevolg is meer drukte op de wegen, een extra stimulans voor de economie (meer koopkracht) en een grote kans dat Hoogeveen meer van het economische hoogtij zal meeprofiteren. De kans is heel reëel dat de groei van de economie en de bevolking bij een vollopen van de Randstad voor een groot deel in onze contreien terecht zal komen. Een versnelling van de ontwikkeling van Hoogeveen (zoals in de jaren zeventig) is dan niet ondenkbaar. De vraag is of we dat moeten willen. We zijn gauw geneigd de kans hierop te onderschatten, doordat we tot nu toe niets van een ‘overloop’ merken. Als er in de Randstad grote personeelstekorten ontstaan, kan dat echter snel veranderen. Ontwikkelingen op sportgebied In 2003 heeft de gemeente Hoogeveen een onderzoek laten doen naar de ontwikkelingen op sportgebied, binnen de gemeente. Hieronder staan de belangrijkste bevindingen vermeld: De sportdeelname in Hoogeveen is lager dan het landelijke gemiddelde. Dit komt met name door de lage sportdeelname onder de groep 35-jarigen. Daarentegen is de sportdeelname onder de jeugd in Hoogeveen hoog te noemen. Ook de frequentie, waarmee de jeugd aan sport doet, is hoog; Het sporten in verenigingsverband is onder jongeren verreweg de meest gangbare wijze van sporten. Voor de volwassenen geldt dat zij zowel in verenigingen sporten als in commercieel verband of anders georganiseerd verband. Ruim de helft van de 35-jarigen en 60-jarigen maakt gebruik van een officiële sportaccommodatie; De meest populaire sport onder de jongeren is het veldvoetbal, terwijl voor de 8- tot 15jarigen gymnastiek/turnen op de tweede plaats komt evenals paardensport. Voor de 35jarigen is zwemmen het meest populair gevolgd door fitness en bij de 60-jarigen wielrennen/mountainbiken/toerfietsen, gevolgd door zwemmen; Over het algemeen toont men zich tevreden over de sportvereniging voor wat betreft het aanbod, de planning en organisatie, de begeleiding en de prijs/kwaliteit verhouding van 13


december 2008

de vereniging. De algehele waardering van de voorzieningen waar men sport is positief Verreweg de meeste sporters (68%) sporten in de eigen gemeente, waarbij zowel gebruik wordt gemaakt van een officiële sportaccommodatie als van andere voorzieningen; De afstand tot de sportvoorziening is voor het merendeel (gemiddeld 65%) van alle leeftijdsgroepen kort, maximaal drie kilometer. Daarom gaat men meestal te voet of met de (brom)fiets naar de sportvoorziening. De auto wordt gebruikt, ook voor de korte afstanden. Gemiddeld 20% moet meer als 10 km reizen. Geen enkele sporter neemt het openbaar vervoer om te gaan sporten; Van de ondervraagden verricht 16% vrijwilligerswerk in een sportvereniging. Landelijk is dit 8%; 15-jarigen doen het meest vaak vrijwilligerswerk, meestal gaat het hierbij om incidentele activiteiten. De oudere vrijwilligers verrichten vaker vaste taken.

Meest populaire sporten in de gemeente Hoogeveen 8-jarigen: veldvoetbal, gymnastiek/turnen, vecht- en verdedigingssporten, danssport, zwemsport, tennis, volleybal, handbal, hockey, atletiek; 15-jarigen: veldvoetbal, paardensport, zwemsport, basketbal, danssport, gymnastiek/turnen, hockey, tennis, korfbal, vecht- en verdedigingssport, wielrennen/mountainbike/toerfietsen; 35-jarigen: zwemsport, fitness/conditie, squash, wielrennen/mountainbike/toerfietsen, skeeleren/skaten, paardensport, hardlopen/joggen/trimmen, aerobics/steps; 60-jarigen: wielrennen/mountainbike/toerfietsen, zwemsport, gymnastiek/turnen, 2 badminton, tennis, wandelsport 2.2.2 Economische factoren De economie heeft de laatste jaren erg veel te verduren gehad. Zo ook in de gemeente Hoogeveen. Na een periode van stagnatie heeft de gemeente Hoogeveen deze jaren te maken met een economisch hogedrukgebied dat stabiel genoeg om jarenlang materiële voorspoed te brengen. Bedrijven maken hogere winsten en investeren. Ondernemers en consumenten hebben vertrouwen, de werkloosheid daalt. De economische ontwikkeling bepaalt de ontwikkeling van Hoogeveen. Hoe meer economische bedrijvigheid, hoe meer Hoogeveners aan het werk, hoe meer bedrijventerreinen en wegen. Gemeente Hoogeveen wil richting geven De gemeente Hoogeveen heeft geen directe invloed op de ontwikkeling van de economie. Wel kan zij de activiteiten ontwikkelen waarmee de lokale en regionale economie wordt gestimuleerd. Er aan mee werken dat de economische bedrijfsomgeving optimaals is om de markt en het bedrijfsleven te laten wat van hen is en te laten doen waar ze goed in zijn. De gemeente Hoogeveen wil richting aangeven. Samen met ondernemers en andere partners heeft de gemeente een visie ontwikkeld waarin de richting stat die Hoogeveen de komende jaren opgaat. Hierbij richt de gemeente zich vooral op het bestaande bedrijfsleven. De gemeente investeert daarom in een optimale economische bedrijfsomgeving. Het richtingssnoer hierbij is de vestigingsplaatsfactoren: Gekwalificeerd en gemotiveerd personeel; Ruimte om te ondernemen; Goede woningen, complete voorzieningen; Veilig en vlot ontsloten; Gemeente als betrokken partner en excellent dienstverlener. Economie Hoogeveen Hoogeveen heeft een stabiel bedrijfsleven met 3.000 bedrijven waar 25.000 mensen hun brood verdienen. De strategie van de gemeente Hoogeveen is erop gericht om vanuit de kracht van deze bedrijven de lokale economie verder te ontwikkelen. Hiervoor is een grote inspanning nodig om het aanbod van het onderwijs beter te laten aansluiten bij de vraag naar arbeid van bedrijven. De vraag van ondernemers naar bedrijfskavels kan op deze manier adequaat worden beantwoord. Er zijn twee factoren die bijzondere kansen bieden: zorg, recreatie en toerisme. Samen met toeristische ondernemers en organisaties gaat de gemeente samen een Toeristisch platform ontwikkelen: een platform dat onder meer 2

Sportdeelname Onderzoek Hoogeveen, mei 2003. W.J.H. Mulier Instituut, ‘s Hertogenbosch

14


december 2008

evenementen ontwikkelt en een recreatieve agenda opstelt. Op deze manier zorgt de 3 gemeente i.s.m. partners voor de ontwikkeling van nieuwe dienstverlening. Arbeidsmarkt De gemeente Hoogeveen zorgt i.s.m. de ondernemers uit Hoogeveen ervoor dat er voldoende gekwalificeerd en gemotiveerd personeel aanwezig is op de arbeidsmarkt. Vandaar uit worden plannen ontwikkeld voor onderwijs en scholing. Daarnaast stimuleert de gemeente Hoogeveen het ondernemersschap. In totaal zitten bijna 2.500 mensen aan de kant, terwijl de werkgevers zitten te springen om personeel. Woon- en leefklimaat en bereikbaarheid De gemeente Hoogeveen zorgt ervoor dat er goede woningen en complete voorzieningen voorhanden zijn waardoor het woon- en leefklimaat op orde is. Dit geldt ook voor de bereikbaarheid. Hoogeveen moet veilig en vlot zijn ontsloten. Gemeente als partner De gemeente Hoogeveen wil een betrokken makelaar én een excellent dienstverlener zijn. Daarom speelt de gemeente samen met de ondernemers en andere partner in op de economische ontwikkelingen. De gemeente ontwikkelt plannen om meer samen te werken met ondernemers en andere partners, waaronder het onderwijs. Verder gaat de dienstverlening verbeteren en ondernemers maximaal faciliteren op het gebied van onder meer ruimte en arbeidsmarkt. Toetreding sponsoren In economisch zware tijden, als deze, is het voor sponsoren minder interessant om toe te treden binnen de sportsector. Binnen het te vormen samenwerkingsverband op het Bentinckspark dient hiermee rekening te worden gehouden.

2.2.3 Sociaal-culturele factoren De cijfers over de sportdeelname in Nederland laten zien dat een grote groep 8-jarigen (88%) het afgelopen jaar deel heeft genomen aan sport. Ook veel 15-jarigen (80%) doen aan sport. De oudere leeftijdsgroepen doen minder aan sport, respectievelijk 57% van de 35-jarigen en 46% van de 60-jarigen. Het deelnemen aan sport houdt hier in dat men per jaar meer dan 11 keer sport beoefent. In Hoogeveen sport 90% van de 8-jarigen, 86% van de 15-jarigen, 71% van de 35-jarigen en 51% van de 60-jarigen. Er zijn geen verschillen gevonden in de sportdeelname tussen mannen en vrouwen. Er is geen significant verschil in sportdeelname tussen Hoogeveen en het landelijke beeld. Toch wijzen de cijfers over de sportdeelname in de richting van een lagere sportparticipatie in Hoogeveen vergeleken met het landelijke beeld, met name bij de 35-jarigen. Van de personen die geen sport beoefenen, zegt de helft te willen gaan sporten. Hierbij gaat het voor een groot deel om de groep 35-jarigen. Slechts weinig 60-jarige sporters geven aan weer te willen gaan sporten. Ook ten aanzien van de sportfrequentie scoren de jongere leeftijdsgroepen hoog. Relatief veel jongeren, vooral 8-jarigen, sporten 60-119 keer per jaar. De oudere leeftijdsgroepen doen het wat rustiger aan. Vergeleken met het landelijke beeld, blijkt het gemiddelde aantal sporten dat men beoefent in Hoogeveen laag te liggen. De 8-jarigen blijken in Hoogeveen 4 gemiddeld de meeste sporten te beoefenen; landelijk zijn dat de 15-jarigen. De cijfers over het organisatorische verband laten een duidelijke voorkeur zien bij jongeren voor het sporten in verenigingsverband. Bijna alle sportende jongeren sporten in een vereniging. Bij de oudere leeftijdsgroepen is dit anders. De ongebonden sportbeoefening is 3 4

Samen de schouders eronder – Economische Structuurvisie 2007 Wat Hoogeveen beweegt? – Beweegwijzer gemeente Hoogeveen

15


december 2008

populairder onder de oudere leeftijdsgroepen. Er is een verschil met de landelijke gegevens voor wat betreft de 8-jarigen en de 15-jarigen. In Hoogeveen is een groter deel van deze leeftijdsgroep lid van een sportvereniging dan landelijk. Voor wat betreft de deelname aan lessen, cursussen en trainingen geldt dat de deelname hieraan groter is onder de 35-jarigen dan onder de 60-jarigen.Voor de deelname aan toernooien en competitie is geen significant verschil gevonden. Dit is in overeenstemming met het landelijke beeld. Groeiende aandacht voor gezonde leefstijl In gelijke tred met het landelijke beleid is er ook binnen de gemeente Hoogeveen veel aandacht voor gezonde leefstijl. Met het sportbeleid wil de gemeente Hoogeveen het groeiende overgewicht bij haar inwoners tegengaan en de bewegingsarmoede bestrijden. Daarbij is extra aandacht voor de jeugd. Speerpunt: Eind 2009 is het aantal Hoogeveense jongeren, allochtonen, gehandicapten en ouderen dat voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB)* ten opzichte van 2005 gestegen met 5%. Integratie De centrale doelstelling van de gemeente Hoogeveen is het bevorderen van een volwaardige en gelijkwaardige deelname van alle maatschappelijke groepen aan de maatschappij. De gemeente Hoogeveen is van mening dat dit doel het meest gediend is, met een volwaardige en gelijkwaardige behandeling van de verschillende groepen in de samenleving door de overheid. De gemeente Hoogeveen kiest er dan ook voor het specifiek werk voor minderheden op termijn te integreren in het algemene welzijnswerk. Men wil stimuleren dat minderheden gebruik maken van algemene sociaal culturele activiteiten, algemeen opbouwwerk en algemeen maatschappelijk werk. Het algemene welzijnswerk moet op haar beurt ook aansluiting zoeken bij de verschillende bevolkingsgroepen binnen de allochtone, maar ook binnen de autochtone gemeenschap. De gemeente is van mening dat integratie van het minderhedenwerk in het algemene welzijnswerk de integratie van allochtonen bevordert. Het verenigingsleven kan als platform dienen om (sociale) integratie te bevorderen. Het Bentinckspark heeft als ontmoetingsplek daarin een belangrijk aandeel. Socialisering Het ziet ernaar uit dat het tijdperk van het individu ten einde loopt. Het vraagstuk voor de toekomst is niet hoe we de meest individuele wensen kunnen vervullen maar hoe we mensen weer bij elkaar kunnen brengen. Wat in de plaats komt van het individu is niet de zuil van weleer of de doelgroep van de jaren tachtig. Eerder een flexibele vorm van socialisering waarbij iedereen op zijn eigen manier een bijdrage aan de groep kan leveren. Het Bentinckspark biedt de mogelijkheid om mensen samen te brengen op de sportaccommodatie. Door het inzetten van diverse sportactiviteiten en evenementen wordt de cohesie tussen bevolkingsgroepen groter. Individualisering van de sport De sportdeelname is de laatste jaren veranderd, dit is een landelijke trend. Er komen nieuwe sporten op die zich vooral lenen voor beoefening in ongeorganiseerd verband. Enkele voorbeelden hiervan zijn hardlopen/joggen, skaten/skeeleren, darts en fitness. Vooral het aantal jongeren dat aan fitness en skaten/skeeleren doet, is explosief gestegen. Het zijn sporten die op elk gewenst moment beoefend kunnen worden, alleen of in (klein) groepsverband. Het aantal mensen dat lid is van een vereniging of in wedstrijdverband sport 5 is gedaald. Sociaal maatschappelijk belang Het sociaal maatschappelijke belang van sport wordt steeds belangrijker. Sport is een middel om mensen met o.a. diverse leeftijden en etniciteit bij elkaar te brengen. Veel mensen blijven

5

Individualisering van de sport - 2007

16


december 2008

langer sociaal actief en er vindt integratie plaats via sport. Daarnaast heeft sport ook een 6 opvoedkundige functie.

2.2.4 Technologische factoren Technologiesering Als er een megatrend is die de gemoederen bezighoudt, dan is het wel de voortschrijdende invloed van de techniek. Het inzicht dat de snelheid van bewegen toeneemt, hebben we te danken aan toepassingen op het gebied van informatie- en communicatietechnologie. Hoewel de internethype voorbij is, is de digitale revolutie nog lang niet ten einde. Technologiesering staat voor digitalisering en miniaturisering. Maar ook technologische ontwikkelingen en vernieuwingen op het gebied van biotechnologie en duurzame technologie (zoals waterstoftechnologie) en de integratie van verschillende technologieën behoren hiertoe. Internet De ontwikkelingen die het internet de laatste jaren heeft doorgemaakt is van grote invloed geweest op de huidige communicatietechnologieën. Internet is een manier geworden om informatie van een naar consumenten (burgers) te communiceren. De gemeente Hoogeveen heeft voor het Bentinckspark een internetadres ingericht, namelijk: www.bentinckspark.nl. Via deze site worden alle inwoners van de gemeente Hoogeveen en alle belangstellenden op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen rondom het park. De informatievoorziening op de website laat echter te wensen over en dient te worden uitgebreid. Verdere ontwikkeling informatietechnologie De ontwikkeling van de communicatietechnologie gaat door. De gevolgen hiervan zijn moeilijk te voorzien. In ieder geval zal de wereld kleiner worden. Ook dreigt er een tweedeling tussen mensen die met de nieuwe technologie kunnen omgaan en zij die dat niet doen. De gemeente kan eraan meewerken dit te voorkomen. De grote aandacht voor digitaal Hoogeveen is hiervoor een instrument. De ontwikkeling van de informatietechnologie heeft veel economische gevolgen, onder meer op de bedrijfstakken die het snelst groeien, de relaties tussen bedrijven, de arbeidsmarkt, vestigingsplaatskeuzes en de distributiestructuur. De ontwikkelingen rondom het Bentinckspark worden allemaal geplaatst op de website www.bentinckspark.nl. Geïnteresseerden kunnen via de digitale snelweg de huidige ontwikkelingen op de voet volgen. Vernieuwde mogelijkheden t.o.v. accommodaties De mogelijkheden om accommodaties te vernieuwen en verbeteren wenden zich snel tempo achter elkaar aan. Wat vandaag goed is, kan – bij wijze van spreken – morgen weer anders zijn. Toch heeft de gemeente Hoogeveen ervoor gekozen om te kiezen voor kwaliteit, dat een lange levensduur heeft. Dit is terug te vinden in de aanleg van de kunstgrasvelden voor de voetbalverenigingen HZVV en Hoogeveen op het Bentinckspark en de toekomstige plannen m.b.t. de ontwikkelingen op het park. Door de grote vooruitgang die momenteel bereikt wordt in de ontwikkeling van kunstgras, heeft ertoe geleid dat voor het Bentinckspark gekozen is om ‘state of the art’ kunstgrasvelden aan te leggen. Dit heeft invloed op de te plegen investeringen en de kennis van ontwikkelingen op dit gebied.

2.2.5 Ecologische factoren Wet milieubeheer De Wet milieubeheer (Wm) is de belangrijkste milieuwet. De wet bepaalt welke (wettelijke) gereedschappen kunnen worden ingezet om het milieu te beschermen. De belangrijkste instrumenten zijn milieuplannen en -programma's, milieukwaliteitseisen, vergunningen, algemene regels en handhaving. Ook bevat de wet de regels voor financiële instrumenten, zoals heffingen, bijdragen en schadevergoedingen. Deze wet is natuurlijk ook van toepassing op het Bentinckspark.

6

Sociale Structuurvisie 2006 – gemeente Hoogeveen

17


december 2008

Waterwingebied Bentinckspark Het Bentinckspark is gelegen in het centrale gebied van Hoogeveen. Het wordt daarom ook wel het ‘groen hart’ van de gemeente Hoogeveen genoemd. Op het park is namelijk naast het vele groen ook een waterwingebied te vinden, die de gehele gemeente voorziet van gezuiverd drinkwater. Het verplaatsen van het park is vrijwel onmogelijk omdat het aanleggen van een nieuw waterwingebied een zeer grote investering is. Het is een vrij unieke situatie omdat er in bijna iedere stad het sportpark gelegen is aan de rand van de stad. De goede ligging en mogelijkheden bieden enorme kansen voor het Bentinckspark.

2.2.6 Politiek-juridische factoren Subsidieregelingen Rechtspersonen (verenigingen, instellingen of instanties) uit de gemeente Hoogeveen kunnen een subsidieaanvraag indienen bij de gemeente. Deze subsidie moet gegrond zijn op de volgende (beleids)thema’s: Het bevorderen van de volksgezondheid; Het bevorderen van de ontwikkeling van sociale vaardigheden; Het bieden van de mogelijkheid voor ontspanning en vrijetijdsbesteding; Het van de straat houden van mensen die anders maatschappelijke overlast zouden veroorzaken; Het bevorderen van de integratie van onder meer ouderen, gehandicapten en etnische minderheden; Het ondersteunen van Jeugdige sporttalenten. Rechtspersonen die een subsidie willen aanvragen van maximaal € 25.000,- moeten voor 1 maart van het jaar vóór het jaar waarvoor subsidie aangevraagd wordt dit kenbaar maken bij 7 de gemeente. Werkgelegenheidsbeleid Door de multifunctionele inzetbaarheid van het toekomstige Bentinckspark wordt er door de gemeente Hoogeveen zowel direct als indirect banen gecreëerd. De leerwerk plekken van stagiaires behoren ook tot deze categorie. Het belang van sport Zowel landelijk als lokaal wordt in de politiek vaak aangegeven dat sport belangrijk is. Zeker in de strijd tegen overgewicht en voor een gezonde levensstijl, wordt vaak naar het nut van voldoende beweging gewezen. Ook gaan er steeds meer stemmen op om te proberen de Olympische Spelen van 2028, honderd jaar na Amsterdam 1928, weer naar Nederland te halen. Tegelijkertijd mag sport niets kosten en wordt vaak een beroep gedaan op commerciële activiteiten om sport op zijn minst kostendekkend te maken. In Hoogeveen heeft dat onder andere tot gevolg dat in het actieplan om alle sportaccommodaties te laten voldoen aan de eisen en wensen van deze tijd, minder geld beschikbaar is dan in eerste instantie was begroot. Met betrekking tot de sport in Hoogeveen moet dus gebalanceerd worden tussen de wensen en behoeften van de deelnemers, de opdracht van de lokale overheid en een budget 8 dat mede afhankelijk is van de uitkomst van de verkiezingen. De gemeente Hoogeveen maakt wel gebruik van de subsidies die door het ministerie van VWS aangeboden worden. Op dit moment is de BOS-impuls nog actief, met subsidie van de overheid. Aansluitend aan de BOS-impuls zal de het Nationaal Actieplan Sport en Bewegen gestart worden, deze wordt tevens gesubsidieerd door de overheid. De belangrijkste argumenten voor de gemeente Hoogeveen om haar inwoners te stimuleren om te gaan sporten en bewegen, zijn:

7 8

Subsidieverordening gemeente Hoogeveen www.sport.nl – het belang van sport

18


december 2008

Mensen beleven actief en passief plezier aan sport Sport en bewegen bevordert een gezonde leefstijl en speelt een belangrijke rol in het tegengaan van bewegingsarmoede en vetzucht Deelname aan sportactiviteiten brengt mensen bij elkaar en bevordert daarmee sociale cohesie. Sport biedt mogelijkheden voor sociale relaties en vriendschappelijke contacten. Verschillen tussen mensen met betrekking tot opleiding, religie, politieke voorkeur, klasse, seksuele geaardheid of afkomst worden in de sport overbrugd. Op deze manier draagt sport bij aan solidariteit, samenhang en leefbaarheid van de samenleving. Sport versterkt normen en waarden. Fair Play als grondregel, respect voor medespelers en tegenstanders, acceptatie van groepsnormen, omgaan met winst en verlies en binding aan spelregels zijn voorbeelden daarvan. Sportevenementen dragen bij aan het imago van Hoogeveen en hierdoor indirect aan de economische groei van een gemeente.

Deze argumenten worden gebruikt om het sportstimuleringsbeleid van de gemeente Hoogeveen te legitimeren. Politieke visie Het college van B&W 2006-2010 wil vooral werken aan meer solidariteit en meer samenhang in de Hoogeveense samenleving. Dat is het hoofddoel. Het motto van het college is 'samen maakt sterker'. Dit ís ook de titel van het coalitieakkoord, waarin een en ander beschreven staat. Het college wil voortborduren op de ingeslagen weg. Wel zien B&W tendensen die de solidariteit en samenhang onder druk zetten. Daarom zijn extra impulsen nodig, fysiek, sociaal, economisch en in de gemeentelijke dienstverlening. Het college stelt bewoners, ondernemers en maatschappelijke instanties en instellingen centraal. En het wil samen met hen verantwoordelijk zijn voor Hoogeveen en bouwen aan Hoogeveen. Daarbij wil de gemeente vooral de rol vervullen van actieve, betrokken partner en regisseur. Het collegeakkoord richt zich op drie verschillende structuurvisies: Fysieke structuurvisie; De fysieke structuurvisie is in de uitvoeringsfase terechtgekomen. Nu gaat het erom ook daadwerkelijk te realiseren wat de gemeente Hoogeveen wil. Hiervoor is nodig dat de gemeente investeert in haar bestuurlijke en ambtelijke manier van werken, onder meer door een stevige grip op de voortgang te houden (‘planning en control’) en door de 9 bestuurlijk/ambtelijke samenwerking verder te ontwikkelen . Economische structuurvisie; De economie in Hoogeveen is aan het veranderen. De maakindustrie - sterk in Hoogeveen vertegenwoordigd - heeft te maken met toenemende concurrentie van elders. De verwachting is dat de werkgelegenheid in de industrie afneemt, terwijl de zorg en de financiële dienstverlening in de lift zitten. Nu de economie weer aantrekt, wil de gemeente alle kansen benutten. Daarom is een extra impuls op zijn plaats, in de vorm van een economische visie. Hoe moet de economie van Hoogeveen er over tien jaar uitzien? Hoe wil de gemeente Hoogeveen dat bereiken? Het spreekt vanzelf dat de gemeente de visie 10 samen met alle betrokkenen opstelt . Sociale structuurvisie; De gemeente Hoogeveen gaat een sociale structuurvisie maken. Deze verwoordt de belangrijkste ambities van de gemeente binnen het sociale domein voor de komende tien jaar. In de visie staat hoe de gemeente en de lokale samenleving binnen het sociale domein met elkaar omgaan. De visie geeft aan welke maatschappelijke doelen en effecten men wil bereiken, wat de richting en de samenhang is van het sociale beleid, op welke integrale manier men beleid uitvoert en welke rollen en taken ze precies hebben. Tevens willen ze in de sociale structuurvisie een benadering ontwikkelen waardoor ze blijvend goed op de hoogte zijn van wat er concreet speelt in de samenleving en hoe ze 11 daarop inspelen .

9

Een visie op de fysieke omgeving van Hoogeveen, 2008 Samen de schouder eronder – Economische structuurvisie, 2007 11 Naar een meedoen samenleving – Sociale structuurvisie, 2007 10

19


december 2008

De bovenstaande visies vormen de basis voor alle programma’s, waaronder ook het programma ‘ontspant’, waar sport onder valt. Vanuit de structuurvisie, die voortgekomen is uit het collegeakkoord, wordt het beleid voor de komende jaren ontwikkeld. Dit beleid heeft belangrijke aangrijpingspunten voor de strategiebepaling van het Bentinckspark. Hierover later meer. De kansen en bedreigingen die voortkomen uit de (externe) macroanalyse worden benoemd in paragraaf 2.5.

20


december 2008

2.3 MESO-analyse De meso-omgeving is binnen de organisatie min of meer beheersbare omgeving. De mesoomgeving behelst de gehele bedrijfstak en bestaat uit partijen waar de organisatie direct contact mee heeft. De macrofactoren uit de vorige paragraaf hebben invloed op de gehele meso-omgeving. De meso-omgeving bestaat uit de leveranciers, afnemers, concurrenten, distributie, samenwerkingspartners en publieksgroepen. De krachtsverhouding tussen de verschillende partijen binnen de meso-omgeving worden in de volgende subparagrafen beschreven. Michael Porter ontwikkelde het vijfkrachtenmodel, een veelgebruikt model voor de meso analyse, waarbij hij na onderzoek tot de conclusie komt dat er vijf krachten bestaan die de rentabiliteit van een onderneming bepalen. Deze vijf krachten zijn:

De macht van leveranciers, De macht van afnemers, De mate waarin substituten en complementaire goederen verkrijgbaar zijn, De dreiging van nieuwe toetreders tot de markt, De interne concurrentie op de markt.

12

2.3.1 Leveranciers Leveranciers zijn de partijen die een organisatie en ook concurrenten voorzien van grondstoffen, hulpstoffen en kennis. De leveranciers zijn partners en deelnemers die de kennis, middelen en faciliteiten bieden aan het Bentinckspark. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld materialen voor de accommodaties van (sport)verenigingen die (sport)faciliteiten aanbieden en de buurtwerker en/of wijkagent die contact onderhoudt met (hang)jongeren en hun activiteiten aanbied op het park. De macht van de toeleveranciers, m.b.t. het Bentinckspark, is bij de gemeente Hoogeveen niet groot. De gemeente is eigenaar van het park en heeft een voorwaardenscheppende rol als het gaat om accommodaties als het Bentinckspark. De manier waarop de gemeente Hoogeveen gebruik maakt van toeleveranciers is vrijwel alleen op het gebied van producten en materialen. Hierbij wordt o.a. gedacht aan de afdeling groen, deze koopt kunstmest, graszaad, machines en gereedschap in, om de sportaccommodaties goed te kunnen onderhouden. Sport Drenthe is ook een leverancier van de gemeente Hoogeveen. Zij hebben namelijk de verenigingsmanager is dienst, die de sportverenigingen op het Bentinckspark van 12

Sportmarketing – J. Colijn & R. Kok 2007

21


december 2008

professionele ondersteuning moet voorzien. Sport Drenthe levert dus een dienst in de vorm van een verenigingsmanager die taken uitvoert voor de gemeente Hoogeveen. 2.3.2 Afnemers Afnemersgedrag is alle activiteiten die direct samenhangen met het verkrijgen, gebruiken en afdanken van producten, met inbegrip van de informatieverwerkings- en beslissingsprocessen die voorafgaan en volgen op deze activiteiten. De belangrijkste afnemers van de diensten die het Bentinckspark aanbiedt, zijn sportverenigingen en de inwoners en bezoekers van de gemeente Hoogeveen. Sportverenigingen zijn samen met haar leden de grootste afnemers van de gemeente Hoogeveen. De gemeente biedt namelijk een groot aantal sporthallen en andere sportaccommodaties aan, die door de sportverenigingen gehuurd kunnen worden. Binnen deze situatie heeft de gemeente veel macht. Zij is namelijk de enige aanbieder van sportlocaties en heeft een monopolypositie (zie ook hoofdstuk 5 Netwerkanalyse). De gemeente kan zelf invullen of zij aan de wensen en behoeften van de verenigingen tegemoet kan en wil komen. Op het Bentinckspark worden gedurende het (school)jaar vele (sport)activiteiten en/of evenementen georganiseerd. De afnemers van deze sportevenementen zijn de (deelnemende) inwoners uit de gemeente Hoogeveen. De macht van de afnemers is bij deze evenementen redelijk groot, aangezien de afnemers er grotendeels voor zorgen of de georganiseerde activiteiten zullen slagen of niet. De macht van de afnemers is het grootst bij activiteiten waar men op vrijwillige basis aan kan deelnemen. Om deze activiteiten te doen slagen en de beoogde doelen te realiseren, is het van belang om (veel) deelnemers te hebben. De macht ligt bij deze activiteiten bij de afnemers omdat zij bepalen met een hoge of lage/geen opkomst of een activiteit kan plaatsvinden. 2.3.3 Concurrenten Met betrekking tot de ondersteuning van sportverengingen op het Bentinckspark door de verenigingsconsulent zijn er een aantal concurrenten, te weten: Verenigingsondersteuners van andere verenigingen. Zo heeft Hockeyvereniging HHC een eigen verenigingsondersteuner in dienst, die voor de uitvoering van kerntaken van de vereniging zorgt. Verenigingsondersteuners sportbonden. Iedere tak van sport en daarbij behorende sportverenigingen, gelegen op het Bentinckspark, zijn aangesloten bij een geassocieerde sportbond. Deze bonden bieden verenigingen ook ondersteuning in de vorm van een verenigingsondersteuner. Kortom: de sportverenigingen hebben verschillende mogelijkheden om ondersteuning te verkrijgen van verschillende aanbieders. Het is zaak voor het verenigingsmanagement Bentinckspark om een duidelijke positie in te nemen omtrent de ondersteuning van de sportverenigingen. 2.3.4 Distributies De gemeente Hoogeveen heeft geen distributeurs. De gemeente Hoogeveen richt zich direct op haar afnemers, de accommodaties worden verhuurd aan de sportverengingen. Bij sportstimuleringsprojecten en sportevenementen wordt soms gebruik gemaakt van scholen, sportverengingen of studenten. Zij zorgen voor de uitvoering van projecten. Toch kun je deze personen niet zien als distributeurs, zij vragen namelijk geen extra marge. 2.3.5 Samenwerkingspartners De volgende partners zijn inmiddels betrokken bij de ontwikkelingen op het Bentinckspark. Deze partners zijn gevestigd op of rondom het Bentinckspark:

22


december 2008

Onderwijs: Alfa-college Drenthe College Roelof van Echten College RSG Wolfsbos Renn4 Stenden hogeschool Binnen het onderwijs zijn het Roelof van Echten College en de RSG Wolsbos de belangrijkste spelers voor de gemeente Hoogeveen. Zij maken nu ook al gebruik van het Bentinckspark en zijn ook vertegenwoordigd in de werkgroep Bentinckspark. Sport: Wielervereniging De Peddelaars Hoogeveense Hockeyclub HHC Hoogeveense Atletiekclub HAC '63 Korfbalvereniging Thrianta Hoogeveen Duikvereniging Aqua Nostra Voetbalvereniging HZVV (zaterdag) Voetbalvereniging Hoogeveen (zondag) Biljartvereniging HBC Biljartvereniging de Koetsier Zwem- en Poloclub ZPC Bikkel Schaatsvereniging De IJshazen Omwonenden: Klankbordgroep omwonenden Bewonersvereniging Bentinckspark Overige: Maxx Sports and Events Alle bovenstaande partners zijn vertegenwoordigd in een belangengroep. De samenwerkingspartners vormen een belangrijke groep in de professionalisering van het Bentinckspark. Het is van belang dat de gemeente Hoogeveen de waarde van het samenwerkingsverband inziet en de kansen benut die hieruit voortkomen. De kansen en bedreigingen vloeien voort uit de 13 externe analyse (macro en meso) en zijn terug te vinden in paragraaf 2.4. SportDrenthe is ook een samenwerkingspartner. De taak van de verenigingsconsulent is het signaleren van de wensen en behoeften van sportverenigingen. De uitvoering of begeleiding van de wensen en behoeften wordt vervolgens door SportDrenthe uitgevoerd. Dit komt voort uit afspraken die in het verleden zijn gemaakt tussen de gemeente Hoogeveen en SportDrenthe. 2.3.6 Publieksgroepen Publieksgroepen zijn groepen die van invloed zijn op een bepaalde bedrijfstak, bijvoorbeeld in de vorm van subsidies. Ze maken geen deel uit van de bedrijfstak maar hebben er wel bepaalde belangen. Bij subsidieverstrekkers moet gedacht worden aan het Ministerie van VWS, met subsidies voor sportprojecten als NASB en de BOS-impuls. Ook kan de gemeente subsidie krijgen vanuit de provincie. Dit is tevens een belangrijke publieksgroep voor de gemeente. Branch organisaties Een branch organisatie kan de belangen van de gemeente Hoogeveen vertegenwoordigen. Branch organisaties waar een gemeente zich bij aan kan sluiten zijn de Vereniging Nederlandse gemeente (VNG) en de Vereniging Sport en Gemeenten (VSG). Bij deze organisaties is veel kennis te vergaren over de laatste ontwikkelingen in de markt, technische aspecten en hebben goede contacten met eventuele leveranciers. 13

www.bentinckspark.nl – partners Bentinckspark

23


december 2008

2.4 Conclusie Binnen de gemeente Hoogeveen en het Bentinckspark spelen diverse externe factoren een rol in de ontwikkelingen op en rondom het park. Het belang van sport is de laatste jaren enorm toegenomen en daarbij horen maatschappelijke veranderingen zijn onoverkomelijk. De gemeente Hoogeveen probeert in haar doelstellingen zoveel mogelijk in te spelen op deze veranderingen en financiert interventies om deze veranderingen tegen te gaan. Met de ontwikkelingen op het Bentinckspark stelt de gemeente Hoogeveen de randvoorwaarden voor sporten beweegparticipatie. De verschillende betrokken partijen op het Bentinckspark dienen goed naar deze externe ontwikkelingen te blijven kijken. Op deze manier behoudt men zicht op actuele gebeurtenissen en kan er adequaat worden ingegrepen mocht dit nodig zijn.

24


december 2008

2.5 Kansen en bedreigingen Na de analyse van de macro- en meso-omgeving worden voor het Bentinckspark hieronder conclusies getrokken in de vorm van kansen en bedreigingen. Kansen en bedreigingen zijn veranderingen in de omgeving die zichtbaar zijn of ingeschat kunnen worden. Kansen zijn de positieve veranderingen, bedreigingen de negatieve veranderingen. De macroanalyse is vaak minder specifiek omdat de factoren voor de gehele omgeving (zowel landelijk) gelden. De mesoanalyse factoren zijn specifieker en geven vaak meer aanleiding tot houdbaar concurrentievoordeel. Kansen en bedreigingen die gebaseerd zijn op voorspellingen en afleidingen zijn risicovoller. Hiermee dient rekening te worden gehouden bij het lezen van dit document. De kansen en bedreigingen leiden in de confrontatie met de sterkten en zwakten tot strategische opties en ten slotte tot strategie (zie hoofdstuk 6). Het formuleren van de kansen en bedreigingen wordt in dit verslag gedaan voor het Bentinckspark te Hoogeveen en de (sport)verenigingen die gesituationeerd zijn op het park. Hieronder volgen de kansen en bedreigingen voor het Bentinckspark te Hoogeveen zoals deze zijn bevonden in december 2008. Kansen Kansen die het Bentinckspark of (sport)verenigingen op het Bentinckspark zouden kunnen aangrijpen zijn: K1

K2

K3

K4 K5

K6 K7 K8

K9 K10 K11

K12 K13 K14 K15

Het Bentinckspark is/wordt een bruisend en aantrekkelijk stadspark. Met genoeg plaats voor sporters, in verenigingsverband en individueel. Waar men alle ruimte krijgt voor ontspanning en recreatie. Een inspirerende plek voor scholieren, studenten en sporters. Binnen de gemeente Hoogeveen zijn vele verschillende (grote) doelgroepen die evenredig verdeelt zijn qua aantallen. Het aantal potentiële klanten is aanzienlijk en zeer divers. Het Bentinckspark dient als ontmoetingsplek voor alle doelgroepen van de gemeente Hoogeveen. Dit is een kans voor het verenigingsmanagement en dient goed te worden benut. Sport – en het verenigingsleven – neemt een belangrijke plaats in de samenleving van de gemeente Hoogeveen. Deze kans dient te worden uitgebreid. De toename van de bevolking zal de komende jaren meer mensen naar Hoogeveen toe trekken. De verenigingen en sportactiviteiten op het Bentinckspark dienen hierop te worden ingesteld. De vergrijzing heeft de kans het vrijwilligersprobleem van de (sport)verenigingen op het Bentinckspark op te lossen. De afstand tot het Bentinckspark is klein, door de centrale ligging van het park. De aandacht voor gezonde leefstijl is een positieve ontwikkeling voor de plannen van het Bentinckspark, deze aandachtspunten staan ook duidelijk op de politieke agenda. Het Bentinckspark kent een multifunctionele inzet. De succesvolle Olympische Spelen van 2008 in Peking, hebben een positieve invloed op de sportbeleving in Nederland en dus ook Hoogeveen. Werkloze inwoners van de gemeente Hoogeveen kunnen betrokken worden in de ontwikkelingen op het Bentinckspark, door het vervullen van vrijwilligersfuncties bij (sport)verenigingen. Het verenigingsleven kan als platform dienen om (sociale) integratie te bevorderen Technologische ontwikkelingen hebben een belangrijke bijdrage aan de communicatie en informatievoorziening naar burgers toe. Door de multifunctionele inzetbaarheid van het toekomstige Bentinckspark worden er door de gemeente Hoogeveen zowel direct als indirect banen gecreëerd. De verenigingsmanager op het Bentinckspark kan de op het park gelegen (sport)verenigingen verder helpen professionaliseren. 25


K16 K17 K18 K19

K20 K21

december 2008

De randvoorwaarden voor sportbeoefening zijn zeer duidelijk aanwezig op het Bentinckspark. Het samenwerkingstraject dat dient te worden ingezet op het Bentinckspark kan gezien worden als een versterking van het integrale werken. De oudere en oostelijke woonwijken van Hoogeveen zijn gegroepeerd rondom het Bentinckspark, hetgeen het park een unieke positie geeft. De rapporten die gemaakt zijn over de sportvoorzieningen geven vooral een kwantitatief beeld vanuit een breedtesportvisie. Met een meer consumentgerichte benadering is er naast de kwantitatieve aspecten vooral aandacht voor de kwalitatieve aspecten van het park. Het Bentinckspark is gevestigd op een waterwingebied wat inhoud dat de grond geen ander bestemmingsplan mag hebben. Sport is in beginsel een leuke, gezonde en waardevolle vrijetijdsbesteding. Competitie, vriendschap, sociale erkenning, gezond bewegen, een leuke vrijwilligersbaan: de sport(-vereniging) biedt het allemaal. Daarmee heeft sport een grote sociale, vormende en economische waarde en draagt bij aan een gezonde leefstijl. (zie missie gemeente Hoogeveen).

Bedreigingen Bedreigingen waarmee het Bentinckspark of (sport)verenigingen op het Bentinckspark geconfronteerd kunnen worden zijn: B1 B2

B3 B4 B5

B6 B7

B8

B9

B10 B11 B12 B13

Hoogeveen vergrijst sneller dan Nederland. Dit betekent dat er in de toekomst minder aanwas van nieuwe jeugdige leden ontstaat. Sportparticipatie binnen de gemeente Hoogeveen dreigt onder het gemiddelde te raken, mede door de vergrijzing. Sportdeelname neemt vooral terug onder de groep 35-jarigen. De economische teruggang kan ook zijn uitwerking hebben op de deelname aan de (sport)activiteiten op het Bentinckspark De vernieuwing van het Bentinckspark brengt een stijging van de kosten op de korte termijn met zich mee. Door de huidige economische teruggang lijken sponsoren minder bereid hun sponsorcontract bij de (sport)vereniging te verlengen. Daarnaast zal het aantrekken van nieuwe sponsoren meer moeite kosten. De gebeurtenissen van de afgelopen tijd wijzen op het belang van humanisering en socialisering van de samenleving. De jeugd lijkt minder geïnteresseerd in het beoefenen van sport. Andere vrijetijdsbestedingen concurreren met sport. Daarnaast lijkt de jeugd minder standvastig waardoor het ledenverloop bij de jongere leden relatief hoog is. Sport is de laatste jaren een individualistische behoefte geworden. Individuele sporten als hardlopen en fitness zijn in korte tijd erg populair geworden. Sporten in verenigingsverband is minder populair. Dit heeft een negatieve uitwerking op de verenigingsparticipatie van verenigingen op het Bentinckspark. Het groeiende aantal (voornamelijk) jongeren dat leidt aan overgewicht (obesitas) is ook in Hoogeveen aanwezig. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen met overgewicht zich minder snel aansluiten bij een sportvereniging. Het opleidingsniveau ligt in Hoogeveen duidelijk lager dan het landelijke gemiddelde. Het Bentinckspark kent weliswaar onmiskenbare kwaliteiten en voorziet in behoefte, maar er is sprake van erosie, een gebrek aan identiteit en samenhang. Van de kwaliteiten (centrale ligging, goede faciliteiten, etc.) van het Bentinckspark wordt te weinig gebruik gemaakt. De groei van Hoogeveen heeft voor de breedtesportvoorzieningen ook gevolgen, waarbij de sportvoorzieningen in de uitbreidingswijken meer groei hebben doorgemaakt als die in het Bentinckspark.

26


december 2008

3. Interne analyse 3.1 Inleiding Een interne analyse wordt gemaakt om vanuit een probleemstelling een nieuwe strategie te bepalen. De interne analyse heeft tot doel de relatieve sterkten en zwakten in kaart te brengen. De sterkten en zwakten zijn relatief omdat ze ten opzichte van concurrerende of vergelijkbare organisaties bepaald worden. Interne analyse: een vanuit een probleemstelling geïnitieerd onderzoeksproces van de eigen organisatie waarbij de relatieve sterkten en zwakten van de organisatie aan het licht komen. Het bepalen van de sterkten en zwakten is nodig om te kijken welke strategie uitgevoerd kan worden door de sportorganisatie. Vervolgens worden in een later stadium de relatieve sterkten en zwakten afgezet tegen de kansen en bedreigingen uit hoofdstuk 2. De organisatie wordt vanuit drie deelgebieden bekeken: organisatie, marketing en financiën. Binnen het analyseproces van deze deelgebieden is de fasering hetzelfde (zoals hieronder beschreven).

Fase 1 Analyse van de deelgebieden organisatie, marketing en financiën vanuit verschillende perspectieven.

Fase 2 Conclusies per deelgebied op basis van de analysefase geformuleerd als sterkten en zwakten.

Fase 3 Evaluatie van de sterkten en zwakten. Indelen in direct oplosbaar of toepasbaar (korte termijn) en van strategisch belang (lange termijn) 14

Voor de gemeente Hoogeveen wordt deze analyse gemaakt voor het Bentinckspark. In paragraaf 3.2 wordt een organisatieanalyse gemaakt van de gemeente Hoogeveen. Paragraaf 3.3 geeft duidelijkheid over de inspanningen op het gebied van marketing en marktonderzoek en de acties die hier nog moeten worden ondernomen. In paragraaf 3.4 worden de financiële situatie van het Bentinckspark besproken. Alle auditoren te samen wordt een conclusie getrokken uit de interne analyse. Tot slot worden de sterkten en zwakten van dit hoofdstuk besproken in paragraaf 3.5.

14

Sportmarketing – J. Colijn & R. Kok, 2007

27


december 2008

3.2 Organisatie audit Het eerste deelgebied dat in kaart gebracht wordt is de organisatie zelf. Een organisatie-audit wordt gedaan om te analyseren hoe de organisatie is neergezet en functioneert. Het geeft een beeld hoe beslissingen binnen de organisatie worden genomen, hoe processen binnen de organisatie verlopen en of er nog ruimte is voor uitbreiding. 3.2.1 Beleidsuitgangspunten Het gemeentelijk sportbeleid richt zich op het ontwikkelen en aanbieden van een pakket aan maatregelen. Daarbij wil de Gemeente initiatieven en activiteiten tot stand laten komen om inwoners kennis te laten maken met, en te laten deelnemen aan sporten beweegactiviteiten. Hoofddoelstelling: “Zoveel mogelijk Hoogeveense inwoners blijvend actief zijn en voldoen aan de Nederlandse 15 Norm voor Gezond Bewegen (NNGB)” De belangrijkste argumenten voor de gemeente Hoogeveen om haar inwoners te stimuleren om te gaan sporten en bewegen, zijn:

Mensen beleven actief (als deelnemer) en passief (als toeschouwer) plezier aan sport; Sport en bewegen bevordert een gezonde leefstijl en speelt een belangrijke rol in het tegengaan van bewegingsarmoede en vetzucht; Deelname aan sportactiviteiten brengt mensen bij elkaar en bevordert daarmee sociale cohesie. Sport biedt mogelijkheden voor sociale relaties en vriendschappelijke contacten. Verschillen tussen mensen met betrekking tot opleiding, religie, politieke voorkeur, klasse, seksuele geaardheid of afkomst worden in de sport overbrugd. Op deze manier draagt sport bij aan solidariteit, samenhang en leefbaarheid van de samenleving; Sport versterkt normen en waarden. Fair Play als grondregel, respect voor medespelers en tegenstanders, acceptatie van groepsnormen, omgaan met winst en verlies en binding aan spelregels zijn voorbeelden daarvan. Sportevenementen dragen bij aan het imago van Hoogeveen en hierdoor indirect aan de economische groei van een gemeente.

De komende vier jaar richt het sporten beweegbeleid van de gemeente Hoogeveen zich op de volgende missie en vijf speerpunten: Missie Met het sportbeleid levert de Gemeente Hoogeveen een bijdrage aan het verhogen van het aantal Hoogeveense inwoners dat voldoet aan de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen (NNGB). Speerpunten 1. Er is voor elke inwoner van gemeente Hoogeveen een toegankelijk sporten beweegaanbod van hoge kwaliteit; hierbij is extra aandacht voor kinderen en jongeren, mensen met een lage SES en mensen met een handicap en/of chronische ziekte; 2. Vitale sportverenigingen met een duidelijk toekomstperspectief wordt professionele ondersteuning aangeboden; 3. De gemeente blijft investeren in het op peil houden van haar bestand aan en de kwaliteit van sportaccommodaties. Het Actieplan Sportvoorzieningen, dat er op gericht is de gemeentelijke sportaccommodaties zoveel mogelijk te laten aansluiten bij de huidige wensen en eisen, blijft gehandhaafd; 4. De Gemeente Hoogeveen versterkt bestaande (top)sportevenementen en ondersteunt nieuwe levensvatbare initiatieven om een (top)sportevenement te organiseren. Het Bentinckspark biedt hier gelegenheid toe; 5. De Gemeente Hoogeveen stimuleert en ondersteunt samenwerkingsverbanden tussen onderwijs, sport, zorg en buurt/dorp waar goedlopende sportstimuleringsactiviteiten uit voortvloeien.

15

Kadernotitie Sportbeleid 2008–2011 ‘Wat beweegt Hoogeveen’

28


december 2008

Beleidsbepaling Het beleid dat de gemeente Hoogeveen voert is opgedeeld in 11 programma’s. Het project Bentinckspark heeft raakvlakken met de programma’s: “ontspant”, “leert” en “zorgt”. De overige programma’s hebben niet direct te maken met de ontwikkelingen op het Bentinckspark. Hoogeveen ‘ontspant’: Het programma omvat het realiseren en in stand houden van culturele voorzieningen, sportvoorzieningen en speelvoorzieningen voor kinderen en omvat het anticiperen op de mate waarin gebruik wordt gemaakt van deze voorzieningen. Hoofddoelstelling Iedereen, ongeacht of hij/zij woont, werkt, naar school gaat in Hoogeveen of de stad bezoekt, kan gebruik maken van de mogelijkheden die Hoogeveen biedt op het gebied van kunst, cultuur, sport & bewegen. Het Bentinckspark is hier duidelijk een voorbeeld van. De accommodatie wordt vernieuwd waardoor er een intensivering plaatsvindt van het gebruik van het park. De combinaties die worden gezocht met onderwijs en buurt voor het gebruik van het park, vloeien voort uit de nieuwe ontwikkelen op en rondom het park. Hoogeveen ‘leert’: Het programma omvat de zorg voor onderwijs voor en educatie van de inwoners van de gemeente. Hoofddoelstelling Alle inwoners (en die van de regio) kunnen gebruik maken van de mogelijkheden die de gemeente biedt op het terrein van onderwijs, educatie en informatie. Door het creëren vaan leerwerkplekken op het Bentinckspark heeft het programma “leert” ook raakvlakken met het Bentinckspark. Het is de bedoeling dat voortgezet onderwijs leerlingen een maatschappelijke stage kunnen uitvoeren bij de sportverenigingen op het Bentinckspark. Daarnaast biedt het multifunctionele karakter van het park ook de mogelijkheid voor stageplekken voor studenten van de opleiding Sport & Bewegen (zowel Mbo als Hbo). Hoogeveen ‘zorgt’: Het programma omvat de maatschappelijke zorg voor peuters, kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen en de samenwerking met de op deze gebieden werkzame organisaties en instanties in de gemeente. Hoofddoelstelling Inwoners die ondersteuning daadwerkelijk nodig hebben, weten zich door de gemeente en andere instanties adequaat ondersteunt en hebben vertrouwen in deze instanties. Inwoners die ondersteuning krijgen, stellen zich niet afhankelijk op en houden zelf de regie over hun bestaan. Het Bentinckspark heeft ook veel raakvlakken met het programma zorgt. Met het sportbeleid wil de gemeente Hoogeveen het groeiende overgewicht bij haar inwoners tegengaan en de bewegingsarmoede bestrijden. Daarbij is extra aandacht nodig voor de jeugd. Het vernieuwde Bentinckspark moet straks als bakermat van de gemeente Hoogeveen worden gebruikt om sport en recreatie te beoefenen in welke vorm dan ook. Door het inzetten van bewegingsactiviteiten als interventie hoopt de gemeente Hoogeveen het groeiende overgewicht tegen te gaan. Het Bentinckspark biedt hierbij ondersteuning (hardware).

29


december 2008

Het Hoogeveense sportbeleid is opgebouwd uit drie onderdelen: 1. Activiteiten die een bijdrage leveren aan de voorwaarden waaronder inwoners kunnen sporten en bewegen; 2. Activiteiten die een bijdrage leveren aan het behalen van de maatschappelijke effecten van de verbindende beleidsthema’s (als Hoogeveen leert, werkt, ontspant, etc.); 3. Activiteiten die een bijdrage leveren aan de maatschappelijke effecten die benoemd zijn in overige programma’s en niet terug komen in de Verbindende thema’s. Ad 1: De fundamenten van het sportbeleid Onafhankelijk van wat deze collegeperiode prioriteit heeft, vindt de Gemeente Hoogeveen dat het voor bepaalde activiteiten sowieso een verantwoordelijkheid draagt. Van deze activiteiten zegt de gemeente ook dat het zich actief inzet als andere organisaties dit niet oppakken. Deze ‘basisactiviteiten’ zijn: het aanbieden van kwalitatief goede en voor iedereen toegankelijke sportaccommodaties de ondersteuning die aan sportverenigingen wordt geboden. Deze twee activiteiten vormen het fundament/ de basis van het sportbeleid en zijn de voorwaarden die gecreëerd moeten worden om sport voor elke Hoogeveense inwoner toegankelijk te laten zijn. De activiteiten komen voort uit twee van de speerpunten van Hoogeveen ‘Ontspant’: Hoogeveen heeft goede vrijetijdsvoorzieningen Een sterk en gezond verenigingsleven Ad 2: Aansluiten bij de Verbindende thema’s Bij de Voorjaarsnota van 2007 heeft de raad de vier verbindende thema’s voor komende jaren vastgesteld. Deze thema’s geven aan waar de prioriteiten van het college en de raad liggen en welke maatschappelijke effecten zij wensen te bereiken. De komende jaren zullen de inspanningen binnen de sport voor een groot gedeelte gericht zijn op het behalen van de maatschappelijke effecten zoals benoemd in de verbindende thema’s. (bron: Toekomstvisie gemeente Hoogeveen) Ad 3: Bijdragen aan maatschappelijke effecten overige programma’s Binnen elk programma zijn inspanningen en maatschappelijke effecten beschreven die niet altijd voortkomen uit de verbindende thema’s. Dit zijn inspanningen en effecten waar de gemeente als overheid, los van de vastgestelde prioriteiten, de verantwoordelijkheid voor wil en/of moet dragen. Ook hierbij is het zo dat het sportbeleid een bijdrage kan leveren aan het behalen van die beschreven inspanningen en effecten. De verantwoordelijke programma’s kunnen als het ware bij sport aankloppen om activiteiten in te kopen die bijdragen aan het behalen van de maatschappelijke effecten. De bovengenoemde beleidsuitgangspunten hebben allemaal overeenkomsten met het te 16 voeren beleid op het Bentinckspark.

16

Toekomstvisie ‘Kiezen voor kwaliteit’ 2000-2030

30


december 2008

3.2.2 Management en organisatie De revitalisering van het Bentinckspark en het convenant Bentinckspark – waarin betrokken partijen de intenties voor het komende jaar hebben uitgesproken – vormen een belangrijke basis voor de organisatie van het Bentinckspark. Het is de wens van de gemeente om snel, efficiënt en duurzaam te investeren in het Bentinckspark. De gemeente zoekt daartoe naar een vorm van samenwerking met private partijen (publieke private samenwerking – PPS) die een verdere ontwikkeling van het Bentinckspark stimuleert. Om organisaties nader tot elkaar te brengen heeft de gemeente Hoogeveen in samenwerking met de Christelijke Hogeschool Windesheim (afdeling CALO) een verenigingsconsulent aangesteld die de verenigingen van extra professioneel kader moet 17 voorzien en ondersteuning biedt waar nodig. Verenigingsconsulent De professionele sportvereniging – het runnen van een sportvereniging wordt in onze snel veranderende en complexer wordende maatschappelijke omgeving steeds moeilijker. Verenigingsbestuurders moeten vaak moeilijke en, voor een vereniging ingrijpende, beslissingen nemen. De tijd hiervoor is meestal beperkt en de benodigde informatie in geringe mate aanwezig. De georganiseerde sport wil daarom haar marktaandeel vergroten. Sport verenigingen zullen marktgerichter moeten gaan werken om aan de (snel) veranderende behoeften en steeds hogere eisen van de sporters en haar omgeving te kunnen voldoen. Om deze ambitie te realiseren en kansen in de omgeving te kunnen en willen benutten is een professionele organisatie nodig. Door het aanstellen van een verenigingsconsulent kan de sportvereniging duurzaam versterkt worden. Professionals (zowel sporttechnisch, organisatorisch als bestuurlijk) dragen bij aan een stevige, continue organisatie die weer vrijwilligers aantrekt. De betaalde professional oefent binnen een vereniging of samenwerkingsverband tussen verenigingen een organisatie- of beleidsfunctie uit. De functie van een verenigingsmanager (professional) is: de ambitie van de vereniging (hogerop, groter, etc) te verwezenlijken; een betere coördinatie en aansturing van vrijwilligers; de werkdruk van bestuurders en overige vrijwilligers verminderen; een structurele versterking van de verenigingsorganisatie. Binnen deze functies is het management bezig met leidinggeven, organiseren, communiceren en besluitenvorming. De functies van het (verenigings)management is afgeleid van een drietal kernproblemen, te weten: externe afstemming; interne afstemming; structurering. De externe afstemming is het innovatievermogen van een organisatie om in te spelen op veranderingen in de omgeving. Door het aanstellen van een verenigingsconsulent worden sportverenigingen voorbereid om in te spelen op de (snel) veranderde behoeften en steeds hogere eisen van de sporters en haar omgeving. De interne afstemming is het vermogen om de resources, processen, verschillende afdelingen, functies en beschikbare hulpmiddelen onderling goed op elkaar af te stemmen. Door de aanstelling van de verenigingsconsulent is het voor verenigingen gemakkelijk om eventuele problemen kenbaar te maken. De lijnen zijn kort en helder. Structurering is het coördineren van alle verschillende functies om te kunnen inspelen op wat de omgeving verlangt. De verenigingen op het Bentinckspark hebben allemaal een convenant ondertekent waarin zij hun intenties uitspreken. Deze luidt als volgt: College en sportverenigingen willen een open, voor iedereen toegankelijk en efficiënt gebruik van het Bentinckspark creëren, een bruisend park met een drietal functies: 17

Sportfunctie voor georganiseerde en ongeorganiseerde sport; Ontmoetings- en ontspanningsplek voor de omliggende wijken; Recreatiefunctie Convenant Bentinckspark 2008

31


december 2008

De directe vorm van communiceren die het verenigingsmanagement met zich meebrengt zorg voor extra impuls van de verenigingsondersteuning. De sportverenigingen krijgen op deze manier ondersteuning op maat aangeboden en worden direct geholpen worden in hun vraagstukken.

Figuur 3.1 Functies van het management

18

3.2.3 Processen Het primaire proces van het Bentinckspark is het zorg dragen voor een goede accommodatie waar de vele sportverenigingen gebruik van kunnen maken. Door de kwaliteitsinjectie op het park zijn er de komende jaren voldoende mogelijkheden. De gemeente Hoogeveen voert hierbij een kwaliteitsbeleid dat gericht is op een duurzame investering in de publieke sector. Het Bentinckspark is daarin een toegevoegde waarde voor de gemeente Hoogeveen. Het park kent met zijn centrale ligging een goede bereikbaarheid. Daarnaast kent het park nog een toegevoegde waarde namelijk: het multifunctionele gebruik van het park, dat zowel wordt gebruikt voor (top)sportevenementen als naschoolse opvang en als stadspark. Het Bentinckspark dient een bruisend en aantrekkelijk stadspark te worden met genoeg plaats voor sporters, in verenigingsverband en individueel. Waar de inwoners en bezoekers van Hoogeveen alle ruimte krijgen voor ontspanning en te recreëren. Een inspirerende plek voor scholieren en studenten. De communicatie en interactie met de doelgroep verloopt veelal via de website (www.bentinckspark.nl) en diverse lokale mediabronnen. Het park heeft inmiddels een regionale bekendheid. Het nieuwe Bentinckspark kent zoals gezegd vele innovatieve mogelijkheden. De komende periode zal de verenigingsmanager i.s.m. de sportverenigingen, scholen, buurtschappen en overige samenwerkingspartners deze mogelijkheden en daarop passende interventies bekijken. Met de revitalisering van het Bentinckspark heeft de gemeente Hoogeveen in ieder geval gezorgd voor een passende hardware. 3.2.4 -7S model van McKinseyAan de hand van zeven S’en kan een organisatie ook worden doorgelicht. De zeven S’en staan voor de verschillende elementen binnen een organisatie waar bij naar de audit gekeken wordt. De zeven S’ en staan voor: strategy, structure, systems, shared values, style, staff en skills. De zeven S’en geven de verbanden en structuren rondom de huidige strategie aan. Hieronder worden de zeven S’en voor het Bentinckspark uitgewerkt. Ad 1. Strategy De gemeente Hoogeveen heeft voor de komende jaren o.a. de volgende strategie bepaald. Een beheerste groei van 53.000 inwoners nu naar 59.000 inwoners in 2030 betekent flink investeren in kwaliteit voor Hoogeveen, op het gebied van wonen, werken en voorzieningen. Dat is de belangrijkste algemene conclusie van de onderzoeken die het gemeentebestuur in 2008 heeft laten doen in het kader van de vorming van een Structuurvisie voor de gemeente

18

Sportmarketing – J. Colijn & R. Kok, 2007

32


december 2008

Hoogeveen. Daarnaast moet Hoogeveen meer haar sterke punten tonen naar buiten, om aantrekkelijk te zijn voor nieuwe inwoners en bedrijven. Het onderzoek sportcapaciteit in Hoogeveen (2007) wijst onder andere uit dat geen uitbreiding van sportvelden nodig is. Het aantal velden kan juist omlaag als kunstgras wordt toegepast. Het aanleggen van kunstgrasvelden is voor de gemeente Hoogeveen een strategie om efficiënter met ruimte om te springen. Toekomstvisie Een gemeente heeft een visie nodig op de toekomst. Dat is nodig om een beleid te kunnen voeren waarmee we de toekomst met vertrouwen tegemoet kunnen treden. De visie moet er ook aan bijdragen dat onderdelen van het gemeentelijke beleid goed op elkaar aansluiten. Nieuwe verhoudingen tussen privé, sociaal en publiek. Vooral door de individualisering en de toename van de individuele vrijheid is de sociale controle afgenomen. Mede hierdoor kan de individuele burger meer dan ooit doen wat hem/haar het beste lijkt. Dat is positief. Negatief is dat het openbaar gebied door deze ontwikkeling anoniemer is geworden. Tot de gevolgen horen vernielingen en geweld. Hoge kwaliteit van wonen Op de korte en middellange termijn vragen vooral de (binnen) sportaccommodaties aandacht. Sport is overigens niet alleen belangrijk voor het woongenot. Ze heeft ook een belangrijke vormende functie. Het accommodatiebeleid is een belangrijk onderdeel van het sportbeleid, maar niet het enige. Zo verdienen ook de bevordering van de breedtesport en de kadervorming binnen de sportverenigingen, als instrument van sportstimulering, blijvende aandacht. De gemeente kijkt tevens naar mogelijk multifunctioneel sportief en recreatief gebruik en goede externe toegankelijkheid van sportvoorzieningen zoals het Bentinckspark. Een duidelijk profiel en zelfbewustzijn Voldoende zelfbewustzijn is voor Hoogeveen extra belangrijk doordat we door onze ligging vooral op ons zelf zijn aangewezen. We moeten uitgaan van eigen kracht. Voor het zelfbewustzijn zou het ook goed zijn om iets te hebben waar grote groepen uit de bevolking (erg) enthousiast over zijn. Topsport of (andere) evenementen moeten echter groeien. Een gemeente kan ze niet zomaar van bovenaf afdwingen; de bevolking moet ze dragen. De gemeente kan wel waar zich duidelijk mogelijke kansrijke ontwikkelingen voordoen, steunen en stimuleren. Ad 2. Structure De structuur beschrijft hoe de organisatie opgebouwd is, welke functies er zijn en hoe deze functies met elkaar in verband staan. Binnen het Bentinckspark zijn verschillende samenwerkingspartners actief op gebied van sport(11), school (6), buurt (2) en overig (1). Het is de bedoeling dat deze samenwerking dieper wordt uitgelicht onder begeleiding van een verenigingsmanager. Door de samenwerkingspartners is inmiddels een werkgroep opgesteld, die wordt ondersteund door de verenigingsmanager. De verenigingsmanager geeft leiding aan de werkgroep en ondersteund waar nodig in (complexe) verenigingsvragen. De hiërarchische verhoudingen hebben vooral betrekking op de grote van de samenwerkingsorganisatie. De sportverenigingen met de meeste leden hebben meer inbreng dan verenigingen die kleiner zijn. Door de ondersteuning van een verenigingsmanager worden de clubs ondersteund en ontlast. De verenigingsmanager zal een groot gedeelte van de taken van een vereniging, school of buurt of een combinatie daarvan overnemen. Hierdoor wordt er gewerkt aan een professionele verenigingscultuur. Ad 3. Systems Het aanbieden van kwalitatief goede verenigingsactiviteiten is de output van het inzetten van een verenigingsmanager. In een continu veranderende maatschappij, wordt de verenigingen blootgesteld aan verschillende complexe vraagstukken. De vele vrijwilligers bij een vereniging hebben hier vaak geen antwoord op. De output kan dus versterkt worden door het inzetten van een verenigingsmanager. 33


december 2008

De verenigingsmanager heeft een diversiteit aan activiteiten waarmee de output (het bieden van kwalitatief goede verenigingsactiviteiten) gerealiseerd dient te worden. Om aan deze output te kunnen voldoen heeft de verenigingsmanager diverse activiteiten als het bieden van sporttechnisch, organisatorisch en bestuurlijk ondersteuning. Ad 4. Shared Values De shared values zijn de gezamenlijke normen, waarden en doelen binnen een organisatie. Met het opzetten van een samenwerkingsverband tussen de verschillende betrokken partijen dient extra scherp te worden gelet op de totstandkoming van de normen, waarden en doelen binnen de werkgroep. Clubs die van oudsher minder goed met elkaar kunnen functioneren dienen dit probleem op te lossen. Er moeten vooraf duidelijke regels worden gesteld m.b.t. de mogelijkheden en bevoegdheden van de verschillende verenigingen. De neuzen van vrijwilligers en bestuursleden van een club moeten allen dezelfde kant op zijn gericht. Het bestuur dient de vrijwilligers te waarderen en stimuleren in hun bezigheden. De verenigingsmanager moet hier extra scherp op letten. Een vereniging kan immers niet zonder haar vrijwilligers. Verschillende verenigingen hebben dus verschillende belangen (zie Hfst. 4) Ad 5. Style De gemeente Hoogeveen heeft een voorwaardenscheppende rol als het gaat om de aanleg van sportaccommodaties. Deze rol zie je terug in het leidinggeven van managers binnen de gemeente. In overleg met sportverenigingen worden plannen op het Bentinckspark aangepast en verbeterd, maar de gemeente behoudt altijd het laatste recht/woord. Ad 6. Staff Voor het Bentinckspark is een werkgroep in het leven geroepen die de belangen van het park moet waarborgen en een stem heeft in de plannen van het Bentinckspark. Ad 7. Skills Bij het uit te voeren beleid worden de verenigingen bijgestaan door een verenigingsconsulent. De inzet van een verenigingsmanager moet leiden tot: het efficiënt gebruiken van de verenigingsfinanciën; een zodanige ondersteuning dat vrijwilligers hun werk met (nog) meer voldoening verrichten; een zodanige ontwikkeling van het product dat zoveel mogelijk mensen zullen kiezen voor de drie-eenheid ‘sport, plezier en gezondheid’. Voorbeelden van activiteiten die door de verenigingsconsulent kunnen worden aangepakt zijn: Financiën: Opstellen hanteerbare begroting; Periodieke verslaglegging (aanbevelingen, bijsturing); BTW problematiek regelen, bewaken; Betaling kader (contracten, betaling); Subsidie (mogelijkheden onderzoeken, deadlines bewaken, verzoeken indienen); Ledenadministratie (inning contributies, verslaglegging koepels); Clubhuis (contracten, tarieven, beheer); Schuldsanering (nader uitwerken plan, bewaken uitvoering). Bestuur / Commissies: Statuten / huishoudelijk reglement (aanpassen, KvK, Sportbond); Beleidsplannen (nader uitwerken); Vergaderingen (schema’s / verslagen doen opstellen, verspreiden); Verzekeringen (onderzoek noodzaak van en voorstellen tot); Jaarvergadering (voorbereiding en draaiboek). Communicatie: Clubblad (contracten, drukken, adverteren, inhoud); 34


december 2008

Website (afmaken, bewaken up to date inhoud); Periodiek overleg (Bond, Kring, Gemeente, SRO, exploitant, politiek, sponsors; plannen, agenda opstellen, voortgang bewaken); Pers contacten (leggen en doen onderhouden van contacten); Folders, info uitgaven (inhoud, uitgifte, vervolg bewaken).

Accommodatie en materiaal: Inventariseren wensen, reserveren, wijzigen, contract beoordelen, rekeningen checken; Materialen (inventariseren wensen, offertes, aanschaf, beheer en onderhoud); Externe evenementen (reizen, logies en verblijf: inventariseren wensen, offertes, contracten, afwikkeling bewaken). Vrijwilligers: Taakomschrijving; Werven (inschakeling, vooral ook ouders); Scholing en begeleiding; Contact onderhouden met; Activiteiten plannen voor. (Para)medische zorg: Keuringen (wenselijkheid, organiseren, bewaken); Blessures (contacten (para)medici en trainers, organiseren, nazorg). Verenigingsproduct: Mogelijke nieuwe activiteiten; Extra aandacht allochtonen; Recreatief programma; EHBO, reanimatie; Sport overdag; Naschoolse activiteiten; Bedrijfssport; Sport en gezondheid; Plaatselijke / regionale samenwerking (onderzoeken wenselijkheid, mogelijkheid, financiële haalbaarheid, voorstel tot besluitvorming). De conclusie is dat de verenigingsconsulent door de gemeente Hoogeveen wordt ingezet om haar gemeentelijke sportverenigingen gezond te houden. Dit is een vrij unieke situatie. In vele organisaties ziet men namelijk niet dat de leverancier, de afnemers helpt om gezond te blijven en het hoofd boven water te houden. Met deze unieke positie dient de gemeente Hoogeveen extra aandacht te besteden aan het samenwerkingsproces met haar partners. Sportverenigingen maken intensief gebruik van het Bentinckspark en in de toekomst misschien ook private partijen zoals kinderopvang en fysiotherapie. Gestreefd wordt naar een situatie waarbij van wederzijds voordeel sprake is – voordeel voor de sport, de gemeente en de om het park gesitueerde woongebieden en voordeel voor de private partij(en). De gemeente Hoogeveen en sportverenigingen – huidige gebruikers van het Bentinckspark – 19 ontwikkelen daartoe gezamenlijk een concept voor de toekomst.

3.3 Marketing audit Het doel van de marketingaudit is het verkrijgen van een duidelijk beeld van de inspanningen en het resultaat op het gebied van marketing en marktonderzoek bij het Bentinckspark om de sterktes en zwaktes van de marketingfunctie te bepalen. Het marketingbeleid wordt expliciet uit de organisatie gelicht omdat het de uitvoering is van een eerder gekozen strategie. Het marketingbeleid is dynamischer van aard dan de overige onderdelen van de organisatie. In het marketingbeleid vormt de doelgroep een belangrijke positie. De wensen en behoeften van

19

Sportmarketing – J.Colijn & R.Kok

35


december 2008

de doelgroep zijn sterk aan verandering onderhevig. Een (nieuwe) strategie moet hier op inspelen. Binnen de marketingfunctie en invulling van het marketingprogramma zijn diverse aspecten relevant die allen aan de orde moeten komen in de marketingaudit. De marketingfunctie kan in drie delen worden uitgesplitst: Marketingbeleid Doelgroepen 3.3.1 Marketingbeleid Van de kwaliteiten van het Bentinckspark wordt op dit moment te weinig gebruik gemaakt. Het marketingbeleid richt zich in eerste instantie op informatie-uitwisseling via de website. Sportverenigingen worden op deze manier op de hoogte gehouden van de huidige ontwikkelingen omtrent het Bentinckspark. Daarnaast vindt er veel informatie-uitwisseling plaats via de lokale pers. 3.3.2 Doelgroepen De wensen en behoeften van de doelgroep veranderen snel. Dit betekent dat het Bentinckspark steeds gekeken moet worden naar de wensen en behoeften van de doelgroep, zodat de strategie er zoveel mogelijk aansluiting kan vinden. Daarnaast dient er gekeken te worden naar welk potentieel er is bij de huidige doelgroep en wat de kenmerken van de huidige doelgroep zijn. De doelstelling van de vereniging moet aansluiten bij de wensen en behoeften van de leden van de vereniging; de doelgroepen dus. Een doelgroep is een groep mensen met overeenkomstige wensen en behoeften ten aanzien van het beoefenen van de sport op het Bentinckspark. De wensen en behoeften van topsporters verschillen van die van amateursport. En de wensen van een voetbalvereniging zullen ook anders zijn de biljartvereniging. Ook zullen jeugdleden soms andere wensen hebben dan seniorenleden. Voor het Bentinckspark zou een scheiding in doelgroepen kunnen worden aangebracht tussen jeugd, volwassen en senioren leden. In veel sportverenigingen is de structuur daaromheen (met bestuurstaken, commissies en overige kaderleden) identiek.

3.4 Conclusie Voor de interne analyse zijn de volgende conclusies getrokken: De gemeente Hoogeveen heeft met het Bentinckspark een waardevol sportgebied in handen, waaruit vele sterke punten voortvloeien; De programma’s Hoogeveen ‘ontspant’, ‘leert’ en ‘zorgt’ hebben vele raakvlakken met het te voeren sportbeleid op het Bentinckspark; De verenigingsconsulent stelt de sportverenigingen, gelegen op het Bentinckspark, in staat om verder te professionaliseren in hun wensen en behoeften. Daarbij spelen verschillende processen een rol; De verenigingsconsulent kent een uitgebreid takenpakket; Van de mogelijkheden van het Bentinckspark wordt op dit moment te weinig gebruik gemaakt; De informatie-uitwisseling met (toekomstige) klanten laat te wensen over; De conclusies hebben zich vertaald in de in paragraaf 3.5 vertaalde sterkten en zwakten.

36


december 2008

3.5 Sterkten en zwakten Na een uitgebreide interne analyse van het Bentinckspark en haar verenigingen worden de sterkten en zwakten uit het 7S-model van McKinsey en de organisatie-, en marketingaudit bij elkaar gebracht. Het kan voorkomen dat sterkten en zwakten een overlap vertonen, omdat de sterkte zowel als zwakte kan worden gezien en andersom. De sterkten en zwakten worden ingedeeld naar ‘direct oplosbaar of toepasbaar’ en van ‘strategisch belang’. Van strategisch belang wil zeggen dat de sterkten en/of zwakten direct in verband zijn te brengen met de probleemstelling waaruit de interne analyse gestart is. Direct oplosbare sterkten en zwakten kunnen teruggekoppeld worden naar de organisatie en door de organisatie opgelost worden. De sterkten en zwakten van strategisch belang worden meegenomen bij het formuleren van strategische beslissingen, die in hoofdstuk 6 aan de orde komen. Het formuleren van de sterkten en zwakten worden in dit verslag gedaan voor het Bentinckspark te Hoogeveen en de (sport)verenigingen die gesituationeerd zijn op het park. Hieronder volgen de sterkten en zwakten voor het Bentinckspark te Hoogeveen zoals deze bevonden zijn in december 2008. Sterkten Sterkten die voortkomen uit de interne analyse van het Bentinckspark of (sport)verenigingen gelegen op het Bentinckspark zijn: S1

S3

De gemeente Hoogeveen heeft een voorwaardenscheppende rol als het gaat om accommodaties als het Bentinckspark. Het Bentinckspark is gevestigd op een waterwingebied wat inhoud dat de grond geen ander bestemmingsplan mag hebben. Het Bentinckspark heeft een unieke centrale ligging in Hoogeveen.

S4

De faciliteiten op het Bentinckspark zijn van hoge kwaliteit.

S5

Het Bentinckspark kent een veelzijdig aan bod van sportverenigingen: individueel of in teamverband, jong of oud, prestatiegericht of recreatief. Alle populaire sporten (in Nederland, volgens onderzoek) zijn gevestigd op het Bentinckspark. Het Bentinckspark kent een functie voor de sportverenigingen die er gebruik van maken en voor ongeorganiseerde sporters. Het Bentinckspark biedt een functie voor de omliggende woongebieden; dit stelt ook de Hoogeveense Structuurvisie Het Bentinckspark biedt een recreatieve en leisure-functie voor inwoners en bezoekers van de gemeente Hoogeveen. De gemeente Hoogeveen streeft naar een excellentie in beheer, onderhoud en verhuur van sportaccommodaties en alles wat daarbij komt kijken. De gemeente Hoogeveen wil gezien de groei van het aantal inwoners de komende jaren, investeren in de kwaliteit voor Hoogeveen op gebied van wonen, werken en voorzieningen. Met de aanleg van kunstgrasvelden springt de gemeente Hoogeveen efficiënter om met ruimte. Sport vergroot het woongenot van de gemeente Hoogeveen. Het vernieuwde Bentinckspark zal hier in de toekomst op inspelen. De verenigingsmanager Bentinckspark ondersteunt sportverenigingen op het park op zowel sporttechnisch, organisatorisch als bestuurlijk gebied. De verenigingsmanager zorgt voor een directe lijn tussen verenigingen en de gemeente. De gemeente streeft naar sterke verenigingen. De verenigingsmanager kan hierbij helpen. De verenigingsmanager kent een uitgebreid takenpakket. Dit biedt vele mogelijkheden voor de verenigingen. Het Bentinckspark kent grote innovatie mogelijkheden.

S2

S6 S7 S8 S9 S10 S11

S12 S13 S14 S15

S16 S17

37


S18

S19

december 2008

De Nederlandse sportverenigingscultuur is uniek. Voor 4,9 miljoen sporters is de vereniging een 'tweede huis'. De vereniging biedt sociale binding, gezelligheid, ontspanning en sport in competitie- of recreatief verband. Voor een ieder op zijn of haar eigen niveau. Jongeren, die naar school gaan in Hoogeveen komen al jong in aanraking met sport d.m.v. het onderwijs. Het onderwijs speelt een belangrijke rol in de ontwikkelingen op het Bentinckspark.

Zwakten Zwakten die voortkomen uit de interne analyse van het Bentinckspark of (sport)verenigingen gelegen op het Bentinckspark zijn: Z1 Z2 Z3 Z4

Z5 Z6

De onderlinge afstemmingen tussen verenigingen op het Bentinckspark is niet altijd even goed. De verschillende sportverenigingen, gelegen op het Bentinckspark, hebben allemaal hun eigen voorkeuren en belangen, er is geen algemeen belang. Historisch bepaalde achtergronden van sportverenigingen vormen een belangrijke onderhandelingspositie in de plannen van het Bentinckspark. Binnen de gemeente Hoogeveen is er een afname van de sociale controle. Hierdoor is het openbaar gebied anoniemer geworden. Tot de gevolgen behoren vernielingen en geweld. Het aanbod van Topsport of andere evenementen is beperkt aanwezig.

Z7

Van de mogelijkheden die het Bentinckspark heeft, wordt momenteel te weinig gebruik gemaakt. Verenigingen maken te weinig gebruik van elkaars kwaliteiten.

Z8

De communicatie binnen de werkgroep Bentinckspark laat vaak te wensen over.

Z9

Enkele verenigingen hebben een starre houding ten opzichte van de plannen van het Bentinckspark. Het Bentinckspark kent een structuur waarbij vaak langdurige procedures mee gemoeid zijn. Tussen de onderlinge sportverenigingen, gelegen op het Bentinckspark, bestaat te weinig samenhang. De leden, bestuurders, sponsoren en vrijwilligers van de ene vereniging hebben weinig affiniteit met de leden van een andere vereniging. Het Bentinckspark kent te weinig gemeenschappelijk communicatie/PR-beleid.

Z10 Z11

Z12

38


4.

december 2008

Netwerkanalyse

4.1 Inleiding Het maken van een netwerkanalyse geeft inzicht in de verschillende belangen van actoren uit een netwerk. Een netwerkanalyse bestaat uit een beschrijving van de verschillende betrokken actoren, de perceptie van het probleem, de belangen die er spelen, de machtspositie, de afhankelijkheidsrelatie en de gevolgde en verwachte strategische opties die hen ter beschikking staan. De verschillende actoren streven niet altijd dezelfde belangen na, er wordt in dit hoofdstuk een duidelijk onderscheidt gemaakt tussen de verschillende belangen van de actoren. Vervolgens wordt er bepaald welke positie de actor inneemt in relatie tot het probleem en op grond van welke taak, verantwoordelijkheid of bevoegdheid de actor hierbij betrokken is. Binnen een netwerk spelen verschillende doelen, belangen, culturen, etc. een rol in de totstandkoming van de analyse.

4.2 Netwerk actoren Voor het Bentinckspark kan er onderscheidt gemaakt worden voor de volgende actoren die te samen een netwerk vormen:

Gemeente Hoogeveen; De sportverenigingen, gelegen op het Bentinckspark Onderwijs; Omwonenden; Verenigingsconsulent (ondersteuner van verenigingen); Overige partners.

In de volgende paragrafen gaan we nader in op de rol die de actoren spelen binnen de werkgroep.

4.3 Machtsbronnen Machtsbronnen binnen een netwerk houdt de macht in die een actor kan aanwenden om de vorm en inhoud van het te ontwikkelen beleid te beïnvloeden. Deze wordt mede bepaald door de mater waarin de actor in staat is deze machtsbronnen te mobiliseren en daarmee ook de 20 aard en intensiteit van de afhankelijkheidsrelatie tussen de actoren te beïnvloeden. Gemeente Hoogeveen – De gemeente speelt via subsidiëring en de prestatievoorwaarden die daar aan worden verbonden zijn een belangrijke rol in vergelijking met andere participerende actoren. De gemeente Hoogeveen heeft een voorwaardenscheppende rol als het gaat om de aanleg van sportaccommodaties. De macht van de gemeente Hoogeveen is daarbij erg groot. De sportverenigingen huren de accommodaties bij de gemeente en dat maakt de gemeente eigenaar. Deze onderhandelingpositie maakt de gemeente Hoogeveen erg sterk, het financieel en kapitaal, de kennis en vaardigheden, is in bezit van de gemeente. De gemeente Hoogeveen vormt dan ook een bepaald beeld van stabiliteit, kennis en/of leiderschap. Door het grote aandeel binnen de werkgroep is de gemeente Hoogeveen in het bezit van de collectieve macht. Het is echter wel zaak deze macht niet te misbruiken en ook te luisteren naar de sportverenigingen of te redeneren vanuit de belangen van de sportvereniging (heen-en-terug denken). De gemeente Hoogeveen heeft als financier, op dit moment, echter altijd het doorslaggevende besluit. Sportverenigingen – De sportverenigingen spelen als gebruikers van het park een belangrijke rol in de samenstelling van het park, maar hebben hier in vergelijking tot de gemeente Hoogeveen minder instemmingsrecht. Wel wordt er vanuit de gemeente geluisterd 20

Professionals in de beleidsarena (2007)

39


december 2008

naar de wensen en behoeften van de sportverenigingen en wordt getracht deze zo goed mogelijk te vervullen. De macht van de sportverenigingen komt het duidelijkst naar voren in het convenant Bentinckspark. Hierin staat vermeld dat bij de revitalisering van het Bentinckspark verenigingen terugkrijgen wat ze oorspronkelijk in bezit hadden. Dit gegeven geeft de verenigingen een bepaalde vorm van onderhandelingsmacht. Daarnaast hebben verenigingen een duidelijke onderhandelingspositie als het gaat om het samenwerkingsverband. Zonder medewerking van de sportverenigingen is het niet mogelijk een samenwerkingsverband aan te gaan tussen de sportverenigingen, en de verenigingsstructuur kwalitatief te verbeteren. En daarbij door middel van sport aan te sluiten op maatschappelijke vraagstukken. Ofwel sport in te zetten als middel. Onderwijs – Het onderwijs zal ook betrokken worden binnen de plannen van het Bentinckspark omdat het de intentie is om een naschools aanbod op het park te creëren. Dit geeft het park een multifunctioneel karakter en zorgt voor een belangrijke machtsbron voor het onderwijs. Daarnaast zijn er plannen om alle onderwijsinstellingen te plaatsen in de directe omgeving van het park. Daarbij heeft het onderwijs een redelijke mate van instemmingsrecht c.q. -macht. Omwonenden – De inwoners van de omliggende wijken hebben in zekere mate macht met betrekking tot de inrichting en bezettingsgraad van het Bentinckspark. Deze macht is echter wel het minst dominant. Het gaat de omwonenden vooral om de veiligheid van hun inwoners en de geluidsoverlast en criminaliteit (hangjongeren), die een vernieuwing van het park mogelijkerwijs met zich mee brengt. Aan de andere kant krijgt het vernieuwde park met het stadspark wel meer dit karakter en zo mogelijk is de macht van burgers ongemerkt daarmee ook groter. Verenigingsconsulent – De verenigingsconsulent biedt ondersteuning aan sportverenigingen en is met name betrokken in de vraagstukken die de vereniging heeft ten aanzien van sporttechnisch, organisatorisch of bestuurlijk beleid. De verenigingsconsulent wordt ingezet door SportDrenthe. De gemeente Hoogeveen is hiervan de opdrachtgever en ziet de verenigingsconsulent als een cadeau richting de verenigingen. Overige partners – Op het Bentinckspark zijn naast de bovenstaande actoren ook andere private partners aanwezig zoals Maxx Sports and Events. De overige partners hebben de minste macht om uit te oefenen. Zij kunnen enkel hun wensen en behoeften naar voren brengen, met de vraag of deze passen binnen de plannen van het Bentinckspark. In het toekomstig Bentinckspark is het mogelijk dat verschillende andere private partijen participeren in de kwaliteit van het park. Te denken valt aan fysiotherapie, naschoolse opvang, commercieel zwembad etc.

4.4 Belangen Kenmerkend voor de vorming (en uitvoering) van het beleid, waarbij een groot aantal actoren is betrokken, is dat er sprake is van een zekere spreiding van hulpbronnen over de betrokken actoren. De ene actor ontbeert hulpbronnen die weer vitaal zijn voor het functioneren van een andere actor. Hierbij spelen verschillende belangen van de verschillende actoren een rol. Het overkoepelende/algemene belang van het Bentinckspark is het vormen van: Een bruisend en aantrekkelijk stadspark. Met genoeg plaats voor sporters, in verenigingsverband en individueel. Waar men alle ruimte krijgt voor ontspanning en recreatie. Een inspirerende plek voor scholieren en studenten. Dit belang geld voor alle actoren op het Bentinckspark. De actoren hebben echter nog altijd een eigen belang. Om tot een goede samenwerking te komen is het zaak, voor verenigingen, de eigen belangen ondergeschikt te maken aan het algemeen belang van het Bentinckspark, om zo tot een succesvolle formule te komen. Wanneer alle verenigingen participeren in een samenwerkingsverband zal de kwaliteit van het park aanzienlijk toenemen.

40


december 2008

4.5 Afhankelijkheidsrelatie Door de belangen van de verschillende actoren ontstaat ook zowel afhankelijkheid van als onzekerheid omtrent de mate waarin de ene actor gebruik kan maken van de hulpbronnen van de andere actoren. Afhankelijkheid creëert onzekerheid, terwijl onzekerheid ook weer afhankelijkheid creëert. Het kunnen beheersen van onzekerheid zet op zijn beurt de deur 21 open voor het uitoefenen van macht. De mate waarin een actor macht kan uitoefenen op grond van deze hulpbronnen, wordt mede bepaald door een aantal eigenschappen van machtsbronnen. Voor het Bentinckspark zijn de volgende machtsbronnen van belang:

Het beperkte toepassingsbereik van een machtsbron. De sportverenigingen op het Bentinckspark zijn allemaal afhankelijk van de weten regelgeving die een nieuwe rechtsvorm met zich meebrengt; De onmisbaarheid van een machtsbron. De sportverenigingen zijn in het uitvoeren van hun taken afhankelijk van gemeentelijke subsidies of sponsorgelden; hetgeen afhankelijkheid genereert; De onuitputtelijkheid van de machtsbron. De sportverenigingen zijn ook afhankelijk van de keuzes van het college en het beschikbare vermogen van de gemeente. Op het moment dat er bezuinigd moet worden, zijn de sportverenigingen op het park nog steeds afhankelijk van de gemeente. De overdraagbaarheid van hulpbronnen. Sportverenigingen kunnen elkaar versterken met behulp van het overdragen van informatie; De houdbaarheid van de machtsbron. De informatie is slechts beperkt houdbaar. Het gaat echter om informatie die actueel en betrouwbaar is; De ruilbaarheid van een machtsbron. Niet iedere machtsbron is gemakkelijk te ruilen, zoals formele taken en bevoegdheden van verenigingen, terwijl geld en informatie bij uitstek gemakkelijk te ruilen zijn.

Bij de vorming van een samenwerkingsverband op het Bentinckspark is het belangrijk met de bovenstaande belangen en afhankelijkheidsrelaties rekening te houden. Met name de uitwisseling van kennis (de ruilbaarheid van een machtsbron) is hierbij erg belangrijk. Verengingen moeten in een samenwerkingsverband bereid zijn om informatie met elkaar uit te wisselen. Op die manier kunnen verenigingen elkaar versterken. Dit kan bijvoorbeeld op gebied van beleidsvoering, financiën, kader, jeugd, etc. Het te vormen samenwerkingsverband op het Bentinckspark is het best te vergelijken met 22 een Pooled interdependency . Van een Pooled interdependency is sprake wanneer actoren gebruikmaken van gemeenschappelijk reservoir van hulpbronnen waaruit ze putten. Het Bentinckspark en de vrijgekomen financiering – subsidie – van de gemeente is bij het Bentinckspark het gemeenschappelijk reservoir van hulpbronnen. Ook het uitwisselen van informatie kan hieronder verstaan worden. 23

De afhankelijkheid van een actor wordt bepaald door drie kritische factoren , te weten: De mate waarin een hulpbron van belang is voor het dagelijkse voortbestaan van een actor. De sportverenigingen zijn in grote mate afhankelijk van de subsidie van gemeenten om de samenwerking tot een succes te maken (de participatie van de gemeente is hierbij van belang); De mate waarin de actor die deze externe hulpbronnen controleert ook daadwerkelijk in staat is de beschikbaarheid, de verdeling en het gebruik ervan feitelijk te beïnvloeden. Door een samenwerkingsverband tussen de sportverenigingen en de gemeente aan te gaan kunnen projecten worden opgestart waarbij achterstanden op gebied van gezondheid, bewegen, socialiteit en integratie worden opgestart; De mate waarin er daadwerkelijk alternatieve hulpbronnen voorhanden zijn. Sportverenigingen hebben beperkte alternatieve hulpbronnen. Binnen de verenigingen

21

Crozier & Friedberg, 1980; Pfeffer & Salancik, 1979 Thompson 1967:54 23 Pfeffer & Salancik, 1978:46-47 22

41


december 2008

zijn meestal voldoende sponsoren aanwezig. De vraag blijft echter of deze sponsoren zich financieel willen inzetten voor een samenwerkingsverband en sportstimulering.

4.6 Interactiepatroon Door de afhankelijkheidsrelaties tussen actoren en de machtsbronnen die zij kunnen mobiliseren om deze afhankelijkheid en daarmee samenhangende onzekerheid in een bepaalde richting om te buigen, ontstaan bepaalde interactiepatronen of kunnen deze worden 24 verwacht op grond van afhankelijkheidsrelaties . Het strategische gedrag van actoren is hierop gericht. Het Bentinckspark kent een lange geschiedenis als het gaat om interactiepatronen. Dit heeft geleid tot verschillende interactietypen:

Vermijden. De actoren kunnen ook met elkaar interacteren door niet met elkaar te interacteren. Binnen het Bentinckspark is dit in zekere mate aanwezig. Enkele actoren houden zich afzijdig van de ontwikkelingen op het park, omdat de bereidheid tot samenwerking te gering is. Nostalgie en trots staan een samenwerking in de weg; Conflict of strijd. Actoren trachten elkaar te belemmeren als het gaat om de realisatie van hun doelen en wenden daartoe verschillende machtsbronnen aan.

Na veel overleg is nu gekozen voor een probleemoplossing, waarbij gemeenschappelijke problemen op grond van open uitwisseling van kennis en informatie in kaart worden gebracht. Het uiteindelijke doel van een verband tussen sportverenigingen op het Bentinckspark is: Het vormen van een fusie. Hiervan is sprake als de samenwerking tussen actoren uitmond in een samensmelting, waardoor de noodzaak tot interactie komt te vervallen. Dit verbeterd de coördinatie en het interactieproces; Het vormen van een samenwerking. In het geval van samenwerking stemmen actoren, vaak op grond van de onderkenning van wederzijdse afhankelijkheid en het behalen van wederzijds voordeel, structureel hun belangen en activiteiten op elkaar af. De samenwerking op het Bentinckspark heeft dit doel voor ogen. Het structureel sterker maken van sportverenigingen op het Bentinckspark.

4.7 Ketenbenadering Een belangrijk ontwikkeling in de uitvoering van het beleid op het Bentinckspark is de groeiende samenwerking tussen uitvoeringsorganisaties die vaak plaatsvindt onder de vlag van ketensamenwerking, ketenvorming en ketenmanagement. Daaraan liggen verschillende motieven/redenen ten grondslag. Ten eerste is er een groeiende behoefte vanuit de gemeente om integrale vormen van dienstverlening en handhaving te realiseren – zoals op het Bentinckspark – om op deze manier tegenwicht te bieden aan een samenleving die steeds complexer en veeleisender wordt. Dit laatste veronderstelt dat meer informatie over verschillende relevante aspecten in ogenschouw wordt genomen; informatie die op verschillende locaties, vaak in verschillende publieke en private organisaties aanwezig is, maar niet altijd kan worden gebruikt, terwijl deze informatie toch relevant is. Samenwerking is dan van essentieel belang om verenigingen structureel sterker te maken. Ten tweede maakt de metafoor van de keten duidelijk dat uitvoeringsorganisaties zich in toenemende mate bewust zijn van hun wederzijdse afhankelijkheden. Door de sterke uitgangspunten op organisatorisch en bestuurlijk gebied van sportverenigingen te verenigingen, wordt de organisatiestructuur en het achterliggende beleid van de sportverenigingen op het Bentinckspark versterkt. Hierbij is een belangrijke taak weggelegd voor de verenigingsconsulent, die verenigingen ondersteund in deze doelstelling. De informatieoverdracht en het uitwisselen van succeservaringen geeft aan dat de sportverenigingen binnen het samenwerkingsverband een bepaalde mate van afhankelijkheid ten opzichte van elkaar kennen.

24

Beleid in beweging (2007)

42


december 2008

Ten derde onderstreept de ketenmetafoor de aanwezigheid van een eenduidige of formele hiërarchische relatie tussen betrokken partijen. Binnen het samenwerkingsverband is er sprake van één centraal gezag, te weten de gemeente Hoogeveen. Bij de overige samenwerkingspartners is de gezagsrelatie vaak diffuus. In principe bepaalt elke schakel in de keten min of meer zijn eigen beleid. Dit kan ertoe leiden dat niemand zich verantwoordelijk voelt voor het samenwerkingsverband. Zaak is binnen het samenwerkingsverband één vereniging aan te wijzen die fungeert als voortrekker. Bovenstaande impliceert dat niet alleen afhankelijkheid, maar ook autonomie een belangrijk kenmerk van de keten is. De ketenbenadering staat in het teken van het zoeken naar een balans tussen enerzijds de onderkenning van afhankelijkheid en anderzijds het prijsgeven van een deel van de eigen autonomie.

4.8 Ketencoördinatie Een belangrijke uitdaging betreft de vraag hoed de coördinatie in een uitvoeringsketen (of netwerk) gestalte krijgt, wie de ketenregisseur is en waar deze regiefunctie wordt belegd. Deze coördinatievraag raakt derhalve ook de vraag waar de autonomie van de schakel in de keten begint en eindigt en wie eventueel verantwoordelijk is voor het functioneren van de keten als geheel. Daarbij gaat het voornamelijk om de uitwisseling van informatie en kennis tussen de samenwerkende partijen op het Bentinckspark. De volgende modellen behoren tot 25 de mogelijkheden . 1. Prothesebenadering In de prothesebenadering heeft iedere organisatie haar eigen informatiesysteem en wordt op ad-hocbasis en vaak bilateraal gebruik gemaakt van elkaars kennis, kunde en informatie. Tussen de betrokken partijen bestaat wel de afspraak dat ze hiertoe bereid zijn, maar dat telkens weer opnieuw wordt gekeken wat de desbetreffende actoren voor elkaar kunnen betekenen en welke informatie en kennis moeten worden uitgewisseld. De eigen autonomie van de desbetreffende schakels staat hierin voorop. 2. Estafettebenadering In de estafettebenadering is er wel sprake van structurele samenwerking en worden kennis, kunde en informatie systematisch met elkaar gedeeld. In veel gevallen worden de noodzakelijke informatie en het desbetreffende dossier overgedragen aan een andere schakel in de keten die het stokje overneemt. Hier staat de bescherming van eigen autonomie centraal, maar de schakels hebben gedetailleerde en geformaliseerde afspraken gemaakt over de condities waaronder en de wijze waarop kennis, informatie en kunde kunnen worden uitgewisseld. Hiervoor zijn standaarden en protocollen ontwikkeld. 3. Spinbenadering In de spinbenadering richten alle organisaties zich naar de wensen van een centrale partner in de keten. Dit betekent bijvoorbeeld dat relevante informatie en dossiers centraal worden beheerd. In het geval van de spinbenadering zien we dat er vaak een informele hiërarchie ontstaat, omdat bijvoorbeeld een bepaalde schakel een centrale positie inneemt in de hele keten en daarmee ook een belangrijke regierol vervult. 4. Notarisbenadering De notarisbenadering houdt in dat alle organisaties een gezamenlijk stramien afspreken voor hun informatieverwerking en –uitwisseling. In tegenstelling tot de hierboven genoemde spinbenadering worden informatie en dossiers centraal beheerd door een onafhankelijke derde partij, die toeziet op de naleving van de gemaakte afspraken en bemiddelt in de onderling uitwisseling van kennis en informatie. Dat betekent dat een aantal verantwoordelijkheden op het gebied van de gegevensuitwisseling aan deze ‘notaris’ is overgedragen. Bij deze benadering wordt de autonomie van de deelnemende partijen gewaarborgd, terwijl een derde partij vooral waakt over het verkeer dat zich van voordeur tot voordeur afspeelt, en dus betrekking heeft op het gemeenschappelijke uitwisselingsstelsel. 25

Van Duivenboden e.a., 2004:369

43


december 2008

5. Netwerkbenadering In de netwerkbenadering staan alle deelnemende organisaties open om hun kennis, kunde en informatie met elkaar te delen. Informatiesystemen zijn bijvoorbeeld (gedeeltelijk) toegankelijk voor de ketenpartners die op eigen initiatief bepaalde informatie kunnen ophalen. Informatie en dossiers worden decentraal beheerd, maar zijn (op hoofdlijnen) ‘gekoppeld’.

4.9 Conclusie Het smeden van een keten waarin allerlei publieke en private organisaties die een rol vervullen in de uitvoering van beleid samenwerken, veronderstelt dat er afspraken worden gemaakt over wijze waarop hulpbronnen (kennis, kunde, informatie, mankracht, gebouwen, subsidie, etc.) worden gedeeld. Bij succesvolle samenwerkingsverbanden wordt rekening gehouden met de politiek-bestuurlijke, juridische, economische, professioneel-inhoudelijke, informatiekundige en informatietechnologische aspecten. Gezien het belang van de informatie is het voor het samenwerkingsverband op het Bentinckspark goed te kiezen voor een netwerkbenadering. Hierbij zijn de actoren in staat belangrijk informatie te delen met elkaar. Op deze manier wordt het professioneel kader van de actoren versterkt en kunnen succesvolle interventies van de ene actor de andere helpen in zijn verenigingsproblematiek. Vanuit bovengenoemde conclusie zijn er al enkele ontwikkeling omtrent samenwerking en netwerken in gang gezet door de Hoogeveense Hockey Club (HHC). HHC kan op deze manier de voortrekkersrol (of in ieder geval als voorbeeld dienen) – binnen het te vormen samenwerkingsverband – op zich nemen. Zij hebben ruime ervaring in het voeren van verenigingsbeleid ten opzichte van de overige netwerkpartners. Bij HHC is sinds enkele jaren al een verenigingsconsulent actief die de verenging ondersteund. Het bieden van ondersteuning richting andere verenigingen ligt ook binnen mogelijkheden en behoefte van HHC.

44


december 2008

5. Marktonderzoek 5.1 Inleiding Om een helder beeld te krijgen van de standpunten en belangen van de verenigingen en andere samenwerkingspartners van het Bentinckspark heb ik ervoor gekozen een marktonderzoek te houden onder de verschillende verenigingen op het Bentinckspark. In dit onderzoek worden de verschillende partijen bevraagd naar het draagvlak voor samenwerking voor sportverenigingen op het Bentinckspark. Het onderzoek dient daarnaast tevens als introductie van het verenigingsmanagement.

5.2 Aanleiding Met de revitalisering van het Bentinckspark wil de gemeente Hoogeveen een impuls geven aan de kwaliteiten van het park. Met de aanstelling van de verenigingsconsulent is een eerste stap gemaakt om de aanwezige sportverenigingen te helpen te professionaliseren in hun beleidsvoering. Uiteindelijk moet dit leiden tot een samenwerkingsverband tussen sportvereniging op het Bentinckspark.

5.3 Probleemstelling De gemeente Hoogeveen heeft haar wensen uitgesproken een samenwerkingsverband aan te gaan tussen sportverenigingen en ze te helpen in het verder professionaliseren van de vereniging. De verenigingsconsulent heeft een aanstelling gekregen om de verenigingen te ondersteunen en het samenwerkingsverband vorm te geven. De aanstelling van de verenigingsconsulent kan gezien worden als eerste voorwaardenscheppende stap van de gemeente richting de sportverenigingen. De verenigingsconsulent krijgt ondersteuning van twee stagiaires en samen vormen zij het Verenigingsmanagement (VM) Bentinckspark. Het VM probeert een samenwerkingsverband te realiseren. Maar het belangrijkste is de vraag of de verenigingen hier klaar voor zijn. Is er draagvlak voor een samenwerkingsverband tussen de verschillende sportverenigingen?

5.4 Onderzoeksvraag Om antwoord te kunnen geven op de bij paragraaf 5.3 geformuleerde probleemstelling is er een onderzoek door het verenigingsmanagement opgezet met daarin de vraag: “Wat is het draagvlak voor een samenwerkingsverband tussen sportverenigingen op het Bentinckspark ten aanzien van het beleidsveld sport?” Dit onderzoek geeft uiteindelijk inzicht in de mate waarin de betrokken partijen behoefte hebben aan samenwerking. De onderzoeksvraag is beantwoord aan de hand van een kwalitatief onderzoek onder alle elf sportverenigingen op het Bentinckspark.

5.5 Onderzoeksopzet Het runnen van een sportvereniging wordt in deze snel veranderende en complexer wordende maatschappelijke omgeving steeds moeilijker. Verenigingsbestuurders moeten vaak moeilijke en, voor een vereniging, ingrijpende beslissingen nemen. De tijd hiervoor is meestal beperkt en de benodigde informatie in geringe mate aanwezig. Om op deze maatschappelijke omgeving en de steeds hogere eisen van de sporters en haar omgeving te kunnen inspelen, heeft de gemeente Hoogeveen i.s.m. de Hogeschool Windesheim afd. CALO te Zwolle een verenigingsconsulent Bentinckspark aangesteld voor 45


december 2008

een (pilot)projectperiode van 1 jaar. De verenigingsconsulent wordt ondersteund door twee stagiaires. Samen vormen zij het Verenigingsmanagement dat gevestigd is op het Bentinckspark. Het verenigingsmanagement heeft als doel de sportverenigingen op het Bentinckspark te helpen in hun ambities (bijv. om verder te professionaliseren) of te ondersteunen in een verenigingswens. Het verenigingsmanagement staat los van de ontwikkelingen rondom de revitalisering van het Bentinckspark. Verenigingsmanagement Het verenigingsmanagement (VM) is momenteel gevestigd in de accommodatie van v.v. Hoogeveen (locatie: unit achter de bestuurskamer). Het de intentie van het VM om samen met verenigingen te kijken naar wensen en behoeften die spelen binnen de vereniging. Het belang van de vereniging staat hierbij voorop. Kortom: Het verenigingsmanagement biedt ondersteuning op maat. De verenigingsconsulent heeft de mogelijkheid om hulp en ondersteuning te bieden aan vereniging: Op sporttechnisch gebied (zoals: kennis en kunde van trainers, vrijwilligers); Op organisatorisch gebied (zoals: het versterken van beleid en samenwerking); Op bestuurlijk gebied (zoals: het ontlasten van bestuurlijke taken, advisering); Om de ambitie van de vereniging (hogerop, groter, etc.) te verwezenlijken; Om een betere coördinatie en aansturing van vrijwilligers te realiseren; Om een structurele versterking van de verenigingsorganisatie. Enquête Om een goed inzicht te krijgen in de huidige situatie heeft het VM een 0-meting uitgezet in de vorm van een enquête. Deze enquête geeft het VM inzicht in hoe bepaalde organisatorische, bestuurlijke en sporttechnische zaken geregeld zijn binnen uw sportvereniging en vraagt naar de bereidheid om een samenwerking aan te gaan. De enquête is verdeeld onder alle sportverenigingen op het Bentinckspark en behandelt de volgende onderwerpen: 1. Achtergrondinformatie vereniging; 2. De sportvereniging; 3. Samenwerking; 4. Verenigingsondersteuning. Ad. 1 Achtergrondinformatie vereniging Iedere vereniging heeft op haar eigen manier te maken met de cultuur en normen en waarden van de vereniging. In dit gedeelte van de enquête worden de verenigingen gevraagd naar hun eigenschappen als vereniging, hun kernkwaliteiten, het type vereniging, hun ambities en de doelstelling, visie en missie van de vereniging. Dit onderdeel wordt niet meegenomen in de uitwerkingen van de enquête, maar is als achtergrondinformatie voor de verenigingsconsulent zodat hij weet met wat voor een vereniging hij te maken heeft. Ad. 2 De sportvereniging Niet iedere vereniging is gelijk. De ene vereniging is bijvoorbeeld meer geprofessionaliseerd dan de ander en is in meer of mindere mate bezig met beleidsontwikkeling. In dit gedeelte van de enquête wordt ingegaan op de sportvereniging, het aantal (jeugd)leden en de prognose van het aantal leden. Ad. 3 Samenwerking In Nederland bevinden zich steeds meer sportverenigingen die een samenwerkingsverband zijn aangegaan met andere (nabijgelegen) (sport)verenigingen (na gelang voorbeelden van de Proeftuinen van NOC*NSF). Door gebruik te maken van elkaar kennis en kwaliteiten wordt de vereniging op verschillende beleidsterreinen versterkt. De enquête geeft inzicht in de mate waarin sportverenigingen bereid zijn om samen te werken en elkaar te ondersteunen in de beleidsbepaling en -uitvoering.

46


december 2008

Ad. 4 Verenigingsondersteuning Verenigingsondersteuning biedt verenigingen de mogelijkheid om professionele ondersteuning te ontvangen van een verenigingsmanager. Deze ondersteuning kan gelden voor zowel sporttechnisch, organisatorisch als bestuurlijk gebied. Daarnaast kan een verenigingsconsulent hulp bieden aan complexe bestuurlijke uitvoeringstaken. Professionaliseren betekent niet altijd uitbreiding. Soms kan verenigingsproblematiek ook verholpen worden door een professionele blik. Een verenigingsconsulent (-manager) kan hierbij een belangrijke bijdrage leveren. In dit gedeelte van de enquête wordt ingegaan op welke manier de vereniging behoefte heeft aan ondersteuning. Voor een compleet overzicht van de enquête verwijs ik u naar Bijlage 2.

5.6 Onderzoeksgroep Voor het uitvoeren van dit onderzoek heb ik ervoor gekozen om een enquête te sturen naar alle sportverenigingen gelegen op het Bentinckspark. In totaal zijn dit elf sportverenigingen, waarvan twee voetbalverenigingen en twee biljartverengingen. In totaal zijn er negen verschillende verenigingen benaderd. Er is voor deze verenigingen gekozen omdat zij in aanmerking komen voor het toekomstig te vormen samenwerkingsverband op het Bentinckspark. Voor het onderzoek is een enquête gestuurd naar de volgende sportverenigingen: Wielervereniging de Peddelaars Hoogeveense Hockey Club Hoogeveense Atletiekclub HAC ’63 Korfbalvereniging Thrianta Hoogeveen Duikvereniging Aqua Nostra Voetbalvereniging HZVV Voetbalvereniging Hoogeveen Biljartvereniging HBC Biljartvereniging De Koetsier ZPC De Bikkel Hoogeveen Schaatsvereniging De IJshazen De uitkomsten die de sportvereniging op de enquête hebben gegeven worden in de volgende paragraaf behandeld. In totaal hebben 8 van de 11 verenigingen de enquête ingevuld.

5.7 Uitkomsten onderzoek In de uitkomsten van de enquête zijn verwerkt onder drie onderdelen; te weten: De sportvereniging; Samenwerking onder sportverenigingen op het Bentinckspark; De professionele sportvereniging; Verenigingsondersteuning. Sportverenigingen Acht van de elf sportverenigingen op het Bentinckspark, die hebben gereageerd op de enquête, geven er vijf aan dat ze beschikken over een beleidsplan. Bij drie verenigingen is het beleid niet structureel vastgelegd. Van de vijf beleidsplannen zijn er twee nog actueel en drie zijn toe aan actualisering. Hier liggen kansen voor het verenigingsmanagement Bentinckspark. Verenigingen geven hiermee aan dat zij behoefte hebben aan ondersteuning op gebied van het schrijven van verenigingsbeleid. Dit komt later in de enquête nogmaals naar voren. De verenigingen op het Bentinckspark kennen een bloeiende verenigingscultuur. Het verenigingsleven in Hoogeveen kent een hoge sportparticipatie. Je kunt hierbij wel stellen dat het verenigingsleven een “way of life” is geworden. Met name het aantal jeugdleden is aanzienlijk. Het aantal niet leden dat betrokken is bij de vereniging is zeer divers. De ene vereniging kent een grote achterban terwijl een andere vereniging juist moeite heeft deze doelgroep te bereiken. De komende jaren is de verwachting, over het algemeen, dat het ledenaantal van de verenigingen op het Bentinckspark gaat oplopen. De combinatie van het 47


december 2008

belang van sport en een gezonde leefstijl zijn hierbij belangrijke invloeden. Slechts een enkele vereniging heeft moeite met ledenbehoud. Hierbij spelen maatschappelijke ontwikkelingen een belangrijke rol (zoals de steeds meer individualistische behoefte van sport). Drie sportverenigingen verwachten dat het ledenaantal voor de komende jaren gelijk zal blijven. De verwachtingen zijn dus hoog ten aanzien van ledenwerving. Van de sportverenigingen mag dus worden verwacht dat zij hier de komende periode zullen insteken op het werven van leden. Samenwerking Binnen het Bentinckspark zijn vier van de acht verenigingen betrokken bij een samenwerkingsverband (ieder op een eigen manier). De overige vier verenigingen geven aan, op dit moment niet betrokken te zijn bij een samenwerkingsverband met nabijgelegen sportverenigingen en/of scholen. Interessant is om te zien dat de behoefte naar een dergelijk samenwerkingsverband wel degelijk aanwezig is. Drie van de acht verenigingen geven aan behoefte te hebben aan een samenwerkingsverband, terwijl de overige vijf een samenwerkingsverband als een optie zien. We kunnen met deze gegevens dus stellen dat er voor sportverenigingen op het Bentinckspark een opening is om een samenwerkingsverband tussen sportverenigingen aan te gaan. Met name op de beleidsgebieden sportstimulering, vrijwilligerskader en trainerskader is de behoefte groot. De verenigingsconsulent speelt hierin een belangrijke rol. De knowhow om dergelijke beleidsgebieden aan te pakken is meestal niet aanwezig binnen de club. De verenigingsconsulent heeft deze kennis wel in huis en kan door middel van themabijeenkomsten en individuele begeleiding de sportverenigingen helpen bij het zoeken naar oplossingen. De professionele sportvereniging Het runnen van een sportvereniging wordt in deze snel veranderende en complexer wordende maatschappelijke omgeving steeds moeilijker. Zeven van de acht sportverenigingen geven aan dat deze maatschappelijke veranderingen merkbaar zijn binnen de vereniging. De verenigingsconsulent kan verenigingen ondersteuning in deze behoefte bieden. De verenigingen geven aan dat zij met behulp van een verenigingsconsulent verder te kunnen professionaliseren en zijn aanwezigheid zeer op prijs te stellen. Daarbij komt dat zeven van de acht verenigingen ook daadwerkelijk verder willen professionaliseren. Deze ambitie sluit aan bij de ambities om tot een samenwerkingsverband te komen. Hierbij kunnen de verenigingen elkaar onderling versterken. Een professionele sportverenigingen is in staat om in te spelen op maatschappelijk actuele thema’s. Verenigingsondersteuning De ondersteuning die de verenigingsconsulent kan bieden richt zich met name op sporttechnisch, organisatorisch en bestuurlijk gebied. Daarnaast kan de verenigingsconsulent hulp bieden aan complexe bestuurlijke taken. Uit de enquête blijkt dat alle verenigingen open staan om deze vorm van ondersteuning te ontvangen. In vijf gevallen is er zelfs behoeft aan ondersteuning. Deze behoefte is, met name, gebaseerd op ondersteuning op de beleidsterreinen: personeel en vrijwilligers (alle 5 verenigingen), strategie & sportbeleid (3 verenigingen), marketing, financiën & subsidies en accommodaties (allen 2 verenigingen). De behoefte die de vereniging ondervindt is vrijwel gelijk als de hinder die zij ondervinden binnen het uit te voeren beleid. Op dit moment vinden vijf van de acht ondervraagde verenigingen directe hinder in de uitvoering van het verenigingsbeleid. De verenigingsconsulent speelt hierin een belangrijke ondersteunende rol en kan gericht naar verenigingen ondersteuning beiden. 5.8 Conclusie In de conclusie wordt antwoord gegeven op de bij 5.4 genoemde onderzoeksvraag. Deze luidt als volgt:“Wat is het draagvlak voor een samenwerkingsverband tussen sportverenigingen op het Bentinckspark ten aanzien van het beleidsveld sport?” Gezien de uitkomsten uit de enquête blijkt dat er onder sportverenigingen op het Bentinckspark behoefte is aan een samenwerkingsverband. Met name op gebied van vrijwilligersbeleid en beleidsondersteuning is de behoefte groot. De keuze voor een vorm van samenwerking ligt bij de verengingen. In het volgende hoofdstuk worden de bevindingen verwerkt in strategische opties. 48


6.

december 2008

Strategische mogelijkheden

6.1 Inleiding Het uiteindelijke doel binnen dit strategische proces is het formuleren van een strategie voor het Bentinckspark. Deze strategie kan gebruikt worden als richtinggevend beleid voor de gehele organisatie op de lange termijn. In het strategische marketingplan wordt vanuit een externe analyse en een interne analyse een confrontatiematrix gemaakt. In een confrontatiematrix worden kansen en bedreigingen afgezet tegen de sterkten en zwakten van een organisatie. Hieruit worden strategische opties en direct oplosbare problemen geformuleerd. De strategische opties worden getoetst op haalbaarheid en acceptatie. De direct oplosbare problemen worden meteen aangepakt. De primaire optie wordt uitgewerkt in een strategie. Een strategie wordt uitgewerkt naar een groeistrategie, een concurrentiegeoriënteerde strategie en een positioneringstrategie. Vanuit de missie en visie wordt een domein bepaald waar gezocht moet worden naar relevante trends en ontwikkelingen voor de sportorganisatie. Vanuit deze trends en ontwikkelingen en de missie en visie worden de doelstellingen voor de sportorganisatie 26 opgesteld. Vanuit de doelstellingen wordt de aanpak voor de organisatie besproken.

6.2 SWOT-analyse De SWOT analyse (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) voegt de interne en externe analyse samen door de kansen en bedreigingen die in een omgeving zijn gesignaleerd, in een matrix uit te zetten tegen de sterkten en zwakten die in de organisatie zijn opgemerkt. Met behulp van deze analyse wordt inzicht verkregen in de mate van de fit tussen de onderneming en haar omgeving, resulterend in strategische opties om deze kloof te slechten. Hieronder zijn de elementen gekozen die het best passen bij het geformuleerde strategisch venster (de probleemstelling: Sluiten de diensten van het Bentinckspark aan op de wensen van de gebruikers?). Om te komen tot een confrontatiematrix zijn hieronder die elementen gekozen waarop de organisatie zich in positieve dan wel negatieve zin het meest onderscheidt van concurrenten en die daarnaast het meest relevant zijn in de ogen van de doelgroep. Hieronder volgen de drie meest onderscheidende kansen, bedreigingen, sterktes en zwaktes. Externe omgeving Kansen K1 Binnen de gemeente Hoogeveen zijn vele verschillende (grote) doelgroepen die evenredig zijn verdeelt qua aantallen. Het aantal potentiële klanten is aanzienlijk en zeer divers. K2

K3

26

Het Bentinckspark dient als ontmoetingsplek voor alle doelgroepen van de gemeente Hoogeveen. De afstand tot het Bentinckspark (vanuit de doelgroep gezien) is klein, door de centrale ligging van het Park.

Bedreigingen B1 De jeugd lijkt minder geïnteresseerd in het beoefenen van sport. Andere vrijetijdsbestedingen concurreren met sport. Daarnaast lijkt de jeugd minder standvastig waardoor het ledenverloop bij de jongere leden terugloopt. B2 De sportparticipatie in de gemeente Hoogeveen dreigt onder het gemiddelde te raken, mede door de toenemende vergrijzing. B3 Sport is steeds meer een individualistische behoefte geworden.

Sportmarketing – J.Colijn & R.Kok

49


Interne omgeving Sterkten S1 Alle populaire sporten (in Nederland) zijn gevestigd op het Bentinckspark S2 S3

Het Bentinckspark heeft een unieke centrale ligging in Hoogeveen. Sport vergroot het woongenot van de gemeente Hoogeveen. Het Bentinckspark heeft hier in de toekomst een sterke/belangrijke functie in.

december 2008

Zwakten Z1 Van de mogelijkheden van het Bentinckspark wordt momenteel te weinig gebruik gemaakt. Z2 Sportverenigingen maken te weinig gebruik van elkaars kwaliteiten. Z3 De verschillende sportverenigingen, gelegen op het Bentinckspark, hebben allemaal hun eigen voorkeuren en belangen, er is geen algemeen belang.

6.3 Confrontatiematrix De confrontatiematrix is een instrument waarmee op stelselmatige wijze de buitenkant van de organisatie wordt verbonden met de binnenkant. In de confrontatiematrix maken we combinaties: sterktes – kansen sterktes - bedreigingen zwaktes - kansen zwaktes - bedreigingen Bij elke combinatie horen twee strategische opties, in totaal zijn er dus acht strategische opties. 1. Met een sterkte op een kans inspelen kan door te groeien of door uit te buiten. 2. Met een sterke op een bedreiging inspelen kan door te verdedigen of door te concurreren met de sterktes. 3. Met een zwak punt op een kans inspelen kan door te verbeteren of door de zwaktes om te buigen naar sterktes. 4. Met een zwak punt op een bedreiging inspelen kan door het te vermijden of terug te trekken, of door samenwerking te zoeken met sterke concurrenten. Hieronder volgt de confrontatiematrix met de kansen, bedreigingen, sterkten en zwakten zoals deze voor het Bentinckspark zijn opgesteld. In de confrontatiematrix wordt de relatie overwogen tussen de externe kansen en bedreigingen en de interne sterkten en zwakten. Dit betekent dat er per kolom (verticaal) een overweging wordt gemaakt. De relatie van deze kolommen wordt uitgelegd in punt 1 t/m 36. Het is mogelijk dat sommige punten niet van toepassing zijn. Deze zijn afgevallen en worden niet verder meegenomen in de analyse.

50

Sterkten

Bedreigingen 1 2

Sport is de laatste jaren steeds meer een individualistische behoefte geworden.

3

De sportparticipatie in de gemeente Hoogeveen dreigt onder het gemiddelde te raken, mede door de toenemende vergrijzing.

3

De jeugd lijkt minder geïnteresseerd in het beoefenen van sport. Andere vrijetijdsbestedingen concurreren met sport.

2

1

Alle populaire sporten zijn vertegenwoordigd op het Bentinckspark

1

2

3

4

5

6

2

Het Bentinckspark heeft een unieke centrale ligging in Hoogeveen

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

3

1

2 Zwakten

Kansen 1

De afstand tot het Bentinckspark is klein, door de centrale ligging van het Park

Intern

Het Bentinckspark dient als ontmoetingsplek voor alle doelgroepen van de gemeente Hoogeveen.

Extern

december 2008

Binnen gemeente Hoogeveen zijn vele verschillende (grote) doelgroepen. Het aantal potentiële klanten is aanzienlijk en zeer divers.


3

Sport vergroot het woongenot van de gemeente Hoogeveen. Het Bentinckspark heeft hier in de toekomst een sterke/belangrijke functie in. Van de mogelijkheden van het Bentinckspark wordt momenteel te weinig gebruik gemaakt. Sportverenigingen maken te weinig gebruik van elkaars kwaliteiten. De verschillende sportverenigingen, gelegen op het Bentinckspark, hebben allemaal hun eigen voorkeuren en belangen, er is geen algemeen belang.

1

-

2

-

3

-

4

-

5

-

6

-

7

-

8

-

9

-

10

-

11

-

De populaire sporten zorgen voor een grote aantrekkingskracht op verschillende doelgroepen. De ontmoetingsplek kan worden ingericht a.d.h.v. verschillende populaire sporten c.q. vrijetijdsbestedingen. Door de vele sporten aanwezig op het Bentinckspark concentreert het sportgebied tot het centrum van Hoogeveen. Bij de ontwikkelingen rondom het Bentinckspark dient de gemeente in te spelen op de huidige ontwikkelingen in de markt. Sportverenigingen moeten extra aandacht besteden aan de participatie van jeugd binnen de vereniging. Het huidige sportaanbod moet aandacht hebben voor de huidige ontwikkelingen in de markt m.b.t. sportbehoefte. Door de centrale ligging van het park worden alle doelgroepen binnen Hoogeveen gestimuleerd deel te nemen. De centrale ligging van het park zorgt voor een ontmoetingsplek van verschillende doelgroepen. De kwalitatieve eigenschappen van het Bentinckspark dienen te worden ingezet als ontspanning en sport binnen handbereik. De kwaliteiten van het Bentinckspark dienen te worden ingezet om jeugd te motiveren voor sportparticipatie. Op het Bentinckspark moeten sporten beweegactiviteiten worden ontwikkeld voor verschillende doelgroepen. 51


12

-

13

-

14

-

15

-

16

-

17

-

18 19

-

20

-

21

-

22

-

23 24 25

-

26

-

27 28

-

29

-

30 31 32

-

33

-

34

-

35

-

36

-

december 2008

De kwalitatief goede voorzieningen, die rekening houden met de individualistische behoefte, kunnen worden ingezet om de kwaliteiten van het park te benutten. Het Bentinckspark zal in de toekomst een aantrekkingskracht hebben op verschillende doelgroepen om zich te vestigen in Hoogeveen. De ontmoetingsfunctie van het park kent een brede aantrekkingskracht op zowel inwoners als bezoekers van de gemeente Hoogeveen. De aanwezigheid van het Bentinckspark vergroot het woongenot in de omliggende wijken: Krakeel, de Wieken, Centrum en de Driehoek. Bij de inrichting van het Bentinckspark dient men rekening te houden met particuliere aanbieders, zodat het woongenot wordt vergroot. Binnen het sporten beweegaanbod op en de invulling van het Bentinckspark moet rekening worden gehouden met de aanwezige doelgroepen. NVT. De mogelijkheden m.b.t. de verschillende doelgroepen en het multifunctionele gebruik van het Bentinckspark moet meer gebruik worden gemaakt. Het Bentinckspark dient in de toekomst een ontmoetingsplek voor sport, recreatie en ontspanning te worden. De kleine afstand biedt op dit moment geen significante verschillende in de mogelijkheden die het Bentinckspark te bieden heeft. De mogelijkheden op het Bentinckspark zijn te gering voor participatie van jeugdigen. Het Bentinckspark nodigt niet uit om deel te nemen aan sport. Het park biedt de kwaliteiten om individualistische sport uit te oefenen. Verenigingen kunnen elkaar informeren en stimuleren over participatie van verschillende doelgroepen. Sportverenigingen werken nog niet samen aan de kwaliteit van de ontmoetingsplek. Alle verenigingen liggen kort bij elkaar, alle sport binnen handbereik. Succesvolle interventies op gebied van jeugdbeleid dienen te worden overgedragen tussen aanwezige sportverenigingen. De kwaliteiten van de sportverenigingen dienen te worden ingezet om de sportparticipatie te verhogen. NVT. Een algemeen belang kan leiden tot toename van het aantal klanten. Het Bentinckspark moet dienen als een ontmoetingsplek waarbij sport, recreatie en ontspanning tot uiting komen in het algemeen belang van de aanwezig sportverenigingen. Door het creëren van een algemeen belang wordt de ligging van het park versterkt. Sportverenigingen kunnen elkaar versterken in jeugd geïnteresseerd te maken voor het beoefenen van sport. Sportverenigingen kunnen elkaar versterken om de sportparticipatie in de gemeente Hoogeveen te bevorderen. Met het creëren van een algemeen belang tussen sportverenigingen dient rekening te worden gehouden met trends en ontwikkeling in sportbehoefte.

De confrontatiematrix is een instrument waarmee op stelselmatige wijze de buitenkant van de organisatie wordt verbonden met de binnenkant. Hier worden de twaalf elementen uit het SWOT-overzicht genoteerd. Vervolgens wordt de relatie tussen de externe kansen en bedreigingen en de sterkte en zwakten overwogen. Dit betekent: verticaal (per kolom) overwegen. Op deze manier wordt voor elk extern punt bekeken of er een relatie bestaat met de interne punten. De methode die hiervoor gebruikt wordt is de 5, 3 en 1 punt(en) methode. Deze confrontatiematrix wordt door verschillende personen individueel ingevuld. Vervolgens worden de scores bij elkaar opgeteld in een verzamelmatrix.

52


december 2008

De 5, 3 en 1 punt(en) methode is afgenomen bij de volgende personen: Silke van Bovene Senior Beleidsmedewerker gemeente Hoogeveen Martijn Schuring Verenigingsconsulent Bentinckspark Stefan Nonnekes Stagiair Verenigingsmanagement Bentinckspark Verzamelmatrix Na het invullen van de totaalscore ziet de verzamelmatrix er als volgt uit: K-1 K-2 K-3 B-1 B-2 S-1 10 8 1 3 6

B-3 3

S-2

0

2

5

1

0

6

S-3

3

6

9

1

11

NVT

Z-1

5

9

1

6

7

11

Z-2

4

0

3

10

0

NVT

Z-3

5

3

8

6

3

7

De belangrijkste raakvlakken (horizontaal) in de confrontatiematrix zijn vetgedrukt en onderstreept en leiden tot strategische opties.

6.4 Strategische opties Uit de hierboven genoemde verzamelmatrix komen de volgende strategische opties, als belangrijkste, naar voren. De in totaal zes strategische opties worden geformuleerd als ST (staat voor strategie). ST 1

S1 <-> K1

ST 2

S3 <-> K3

ST 3

S3 <-> B2

ST 4

Z1 <-> K2

ST 5

Z1 <-> B3

ST 6

Z2 <-> B1

De populaire sporten zorgen voor een grote aantrekkingskracht op verschillende doelgroepen. De aanwezigheid van het Bentinckspark vergroot het woongenot in de omliggende wijken: Krakeel, de Wieken, Centrum en de Driehoek. Binnen het sporten beweegaanbod op en de invulling van het Bentinckspark moet rekening worden gehouden met de aanwezige doelgroepen. Het Bentinckspark dient in de toekomst een ontmoetingsplek voor sport, recreatie en ontspanning te worden. Het park biedt de kwaliteiten om individualistische sport uit te oefenen. Succesvolle interventies op gebied van jeugdbeleid dienen te worden overgedragen tussen aanwezige sportverenigingen.

Formulering De uitwerking van de confrontatie matrix moet leiden tot een keuze voor vier strategische opties. Deze worden van binnen naar buiten geformuleerd. Dat wil zeggen dat in de vraagstelling naar voren komt ‘hoe’ gekozen sterkten kunnen worden gebruikt of gekozen zwakten kunnen worden versterkt om daarmee in te spelen op specifieke kansen of bedreigingen. Om de actiegerichtheid te operationaliseren begint elke optie met de woorden hoe kan ik of hoe kunnen we. Bedreigingen Hoe kunnen we een sterkte gebruiken om een bedreiging af te weren? Zwakten Hoe kunnen we een zwakte zodanig versterken dat een bedreiging kan worden afgeweerd? Hieronder worden per strategie verschillende opties geboden: Sterkten

Kansen Hoe kunnen we een sterkte gebruiken om in te spelen op een kans? Hoe kunnen we een zwakte versterken zodat ik op een kans kan inspelen?

53


december 2008

Aanvalstrategie ST 1

Sport op jonge leeftijd introduceren door een combinatie te maken met school en sport (d.m.v. de combinatiefunctionaris). In het creëren van een na- en tussenschools aanbod dienen verenigingen een prominente rol te spelen; De sport dient op een deskundige manier gepromoot te worden door gecertificeerde begeleiding. Het vrijwillig trainerskader moet over voldoende kennis en begeleidingsactiviteiten beschikken; Het organiseren van verschillende clinics/instuifmogelijkheden om de sport en de verenigingen te promoten, zodat potentiële leden enthousiast raken over de sport; Sportverenigingen kunnen een rol spelen in het naschools aanbod dat gecreëerd kan worden op de sportaccommodaties van het Bentinckspark; De kwaliteiten van het Bentinckspark moeten/kunnen met behulp van sportverenigingen en scholen, multifunctioneel worden ingezet. Overdag is er dan ook bezetting op het park. Het belang van een gezonde leefstijl en de sporten beweegdeelname die daaraan gekoppeld is kan op het Bentinckspark tot uiting komen; De aandacht voor gezonde leefstijl moet een rol spelen in het aanbod van sporten beweegactiviteiten op het Bentinckspark; Ter promotie van het Bentinckspark en de gemeente Hoogeveen is het belangrijk een grootschalig(e) (top)sport evenement(en) te organiseren op het Bentinckspark, in welke vorm dan ook. De sportverenigingen zullen hierbij een enorme boost krijgen; Met het aanbieden van dagelijkse sportactiviteiten op het Bentinckspark en de aantrekkingskracht die het heeft, kan het aantal jeugdigen met overgewicht worden teruggedrongen.

ST 2

Hoe kan het Bentinckspark zorgen voor een grote aantrekkingskracht binnen verschillende doelgroepen van sportverenigingen op het Bentinckspark?

Hoe kan het Bentinckspark het woongenot van de omliggende wijken vergroten?

De gemeente Hoogeveen dient in de plannen met betrekking tot het Bentinckspark rekening houden met de belangen van de sportverenigingen, onderwijsinstellingen en omwonenden; Door het bieden van een multifunctioneel park, waar zowel overdag als ’s avonds voldoende activiteiten worden georganiseerd voor verschillende doelgroepen; Het bieden van sportmogelijkheden op zeer korte afstand; Het bieden van een park waar alle mogelijkheden omtrent sport (zowel individueel als in groepsverband) in voldoende mate aanwezig zijn; De regionale uitstraling van het Bentinckspark dient te worden ingezet om marketingstrategieën te ontwikkelen voor Hoogeveen als sportstad. De uitstraling van het Bentinckspark dient meer zichtbaar te worden; De mogelijke positieve reacties op het vernieuwde sportpark, moeten worden gebruikt in de communicatie naar buiten toe. De regionale bladen dienen hier als belangrijke communicatiebron en werken door op de omgeving; Het Bentinckspark moet als start- of eindpunt gelden bij (grootschalige) evenementen. De communicatie van (activiteiten op) het park richting doelgroep moeten worden verbeterd in de vorm van een interactieve website; Accommodaties dienen zo te worden ingericht dat het terrein multifunctioneel kan worden ingezet; Door het samenwerken van verenigingen en scholen ontstaat een samenhang en identificeert de gemeente Hoogeveen zich als gezonde sportgemeente.

54


december 2008

Verdedigingstrategie ST 3

Hoe moet er binnen het sporten beweegaanbod op en de invulling van het Bentinckspark rekening worden gehouden met de aanwezige doelgroepen.

Sportverenigingen, gelegen op het Bentinckspark, kunnen gebruik maken van de vergrijzing. Door meer senioren te betrekken bij de vereniging, kunnen vrijwilligerswensen en -behoeften worden opgelost; Activiteiten die worden georganiseerd op het park moeten voor verschillende doelgroepen toegankelijk zijn; Verschillende doelgroepen moeten m.b.v. sportverenigingen worden uitgenodigd voor een sportinstuif; Randvoorwaarden moeten goed worden ingevuld, om verschillende groepen te bereiken. (denk aan kinderopvang, openingstijden clubhuizen, etc.) Goed begeleide en professionele naschoolse opvang kan de sportparticipatie – voor zowel de georganiseerde en ongeorganiseerde sport – in (de gemeente) Hoogeveen bevorderen; In de promotie voor het aantrekken van jeugd richting sportverenigingen kan de school – met het naschools aanbod – een belangrijke bijdrage leveren. Ook gezien de ontwikkelingen met betrekking tot vergrijzing. De school is immers het eerste contact van een kind met sport/bewegen; Op het Bentinckspark moeten in de toekomst activiteiten ontwikkeld worden voor verschillende doelgroepen, voornamelijk gericht op jeugd, senioren en inactieven. Preventief beleid dat zich richt op het terugdringen van achterstanden, rekening houdend met het Nationaal Actieplan Sport & Bewegen (NASB); Het veelzijdige aanbod van sportverenigingen op het Bentinckspark zal in de toekomst ook moeten leiden tot verschillende sporten beweegactiviteiten qua aard en omvang van de activiteit; Een samenwerkingsverband tussen sportverenigingen versterkt het sportaanbod op het Bentinckspark; Een samenwerkingsverband tussen sportverenigingen helpt de verenigingen professioneler om te gaan met verenigingsproblematiek; Jongeren die vroeg in aanraking komen met sport door middel van school, worden zich op jonge leeftijd bewust van een gezonde leefstijl. De combinatie school, sportvereniging en verenigingsconsulent kunnen deze ontwikkeling kracht bijzetten; De prognose van een toename van de Hoogeveense bevolking, voor de komende periode, kan met de juiste commerciële inzet leiden tot aanwas van nieuwe leden.

Schoon-schip-maak strategie ST 4

Hoe kan het Bentinckspark in de toekomst functioneren als ontmoetingsplek voor sport, recreatie en ontspanning?

Activiteiten die in de omliggende wijken worden georganiseerd, dienen het Bentinckspark als uitgangspunt te nemen om hun activiteiten te ontplooien; Sportverenigingen, gelegen op het Bentinckspark, dienen een openheid en transparantie uit te stralen; (Instuif)activiteiten moeten overal in het Bentinckspark ontplooit kunnen worden; Alle doelgroepen dienen gebruik te kunnen maken van de mogelijkheden die het Bentinckspark biedt; De aanzet tot activiteitenontwikkeling op het Bentinckspark moet een laagdrempelig karakter hebben; In de communicatie naar de burgers moet ‘de ontmoetingsplek voor sport, recreatie en ontspanning’ als centraal thema gelden.

55


december 2008

Overlevingsstrategie ST 5

Het bieden van clinics die gericht zijn op de individualistische sport, kan voor deze sport de kwaliteiten van het Bentinckspark inzichtelijk maken; Op het Bentinckspark moet de individuele sport beoefend kunnen worden zonder dat een persoon zich in een team moet begeven of één tegenspeler nodig heeft die het mogelijk maakt de sport te beoefenen; Het organiseren van individualistische sportevenementen zal een impuls geven aan de individualistische sportbeoefening in Hoogeven e.o.; Bij het aanbieden van sporten beweegactiviteiten dient rekening te worden gehouden met de ontwikkeling van de steeds meer individualistische sportbehoefte van de doelgroep.

ST 6

Hoe kan het Bentinckspark kwaliteiten bieden voor de individualistische sport?

Hoe kunnen sportverenigingen succesvolle interventies (op gebied van jeugdbeleid) overdragen?

Om sportverenigingen te helpen bij het verder professionaliseren, op gebied van beleidsoverdracht, is het zaak om structureel beleid te ontwikkelen in de vorm van een samenwerkingsverband (zoals een stichting); De gemeente dient samenwerking tussen sportverenigingen te stimuleren op gebied van: naschools aanbod, strategie & sportbeleid, sport & beweegprogramma’s, personeel & vrijwilligers, marketing, financiën/subsidies, accommodatie & materiaal, kwaliteit & evaluatie en wet- & regelgeving; Kinderen moeten de gelegenheid krijgen om gratis een aantal kennismakingslessen bij de sportvereniging te volgen; Sportverenigingen dienen te worden gekoppeld aan een onderwijsinstelling om daar een aantal (introductie)gymlessen te geven; Een samenwerking tussen sportverenigingen en scholen moet de multifunctionele inzet van het Bentinckspark verwezenlijken en versterken; De plannen voor het Bentinckspark (stedenbouwkundig) moeten een samenwerkingsverband tussen sportverenigingen niet in de weg staan; De verenigingsconsulent biedt ondersteuning aan verenigingen en zorgt voor sterke en vitale (professionele) verenigingen. Een ambitie die goed past bij de ontwikkeling van een kwalitatief sterke sportvereniging. De verenigingen stellen de aanwezigheid van deze ondersteuning op prijs. Het is aan te bevelen deze ondersteuning door te zetten zo niet te intensiveren; Er dient een vlotte overleg- en werkstructuur, in de vorm van een werkgroep te worden gecreëerd. Deze zorgt voor een positieve invloed op het samenwerkingsverband tussen sportverenigingen.

56


december 2008

6.5 Toekomstscenario’s De toekomstscenario’s zijn opgezet om te anticiperen op toekomstige onzekerheden voor de organisatie. Met deze methode wordt, in een viertal scenario’s, een schets van de toekomst gemaakt. Op deze manier worden participanten zich bewust van toekomstige onzekerheden. Op basis van onzekerheden die een grote impact kunnen hebben op de toekomst, is er een onderzoek en een beleidsadvies gedaan. Van deze mogelijke toekomstvarianten zijn aannemelijke scenario’s gemaakt. Door verschillende mogelijke toekomstige scenario’s in beeld te brengen, biedt dat beslissers een handvat om richting te geven aan een organisatie en om strategie en koers uit te zetten. Op basis van de toekomstscenario’s kan een proactieve of reactieve koers uitgezet worden. Bij een reactieve koers worden scenario’s gebruikt voor defensieve doeleinden waarbij de organisatie zich voorbereidt op alle mogelijke toekomstscenario’s, of het nu gaat om gewenste of om ongewenste scenario’s. Bij een proactieve koers is het doel het bereiken van het meest gewenste scenario. In een proactieve koers wordt een strategie uitgezet die gebeurtenissen stuurt van het meest waarschijnlijke scenario in de richting van het meest gewenste scenario. Het doel van het schrijven van toekomstscenario’s in een organisatieomgeving is het maximaliseren van het vermogen om te anticiperen op verschillende toekomstscenario’s en daarnaar te handelen. Het resultaat is een goed onderbouwd eindproduct dat hopelijk anderen stimuleert tot reflectie. Om een eerste aanzet te geven aan het vervolg voor samenwerking tussen sportverenigingen op het Bentinckspark worden hieronder een viertal mogelijke scenario’s beschreven. Aan de sportverenigingen i.s.m. de gemeente Hoogeveen de taak een keuze te maken uit één van de 27 onderstaande scenario’s. Het belang van de sprotverenigingen dient hierbij voorop te staan. Scenario 1 – Samenwerking in de vorm van een stichting Om meer Nederlanders blijvend in beweging te brengen zal de sport haar bakens moeten verzetten en met nieuw, verfrissend aanbod moeten komen. De tijd dat er bij een vereniging een of twee keer per week getraind kon worden -op tijden die sinds mensenheugenis vastgelegd waren- is definitief voorbij. De kritische sportconsument van vandaag vraagt steeds luider om flexibiliteit in sportmogelijkheden. Hij wil aan de bak op het moment dat de kinderen naar school zijn of direct nadat het werk op kantoor er op zit. De ene week één keer, een week later misschien wel drie of vier keer. Conditie, fitheid, gezondheid, competitie, gezelligheid zijn de beweegredenen om te gaan sporten zijn divers. Cruciaal voor het welslagen van de bovenstaande beleidsdoeleinden is samenwerking. Sportbonden, verenigingen, commerciële partners en vooral gemeenten moeten er samen de schouders onder zetten. Al deze sportondersteunende organisaties vormen de sleutel naar de achterban: de aangesloten verenigingen die graag gebruik maken van de ervaring die hier wordt opgedaan. Het doel voor het samenwerkingsverband is uiteindelijk om, in navolging op de Proeftuinen (NOC*NSF), maatwerk in sportaanbod bij veel meer verenigingen en lokale partners de ruimte te geven. Stichting Samenwerkende Sportclubs de Pelikaan is een voorbeeld van zo’n samenwerkingsverband, die ook op het Bentinckspark in Hoogeveen van toepassing kan zijn. Door intensieve samenwerking van verenigingen op sportcomplex De Pelikaan in Zwolle ontstaat een sterk en gevarieerd sportaanbod. Lifetime sport krijgt hier twee gezichten: North (Noorse activiteiten) en South (beachsporten). Er is directe betrokkenheid vanuit verschillende onderwijsinstituten (leerwerk- en stageplek) in de omgeving. In Hoogeveen liggen er kansen om te werken aan maatwerk voor naschoolse opvang en bedrijfssport en het multifunctionele gebruik van het Bentinckspark. De samenwerking kan uitmonden in een stichting die het beheer van o.a. subsidies, jeugdbeleid, PR/communicatie, organisatie van sport(stimulerings)evenementen, etc. in eigen hand heeft. Een stichting wordt opgericht om een bepaald doel te realiseren, met behulp van een vermogen. Een stichting heeft geen leden. Het doel staat beschreven in de statuten. Een 28 stichting mag winst maken, maar de uitkering ervan moet een ideëel of sociaal doel hebben .

27 28

Leren met toekomstscenario’s – Vrije UV Amsterdam 2006 www.kvk.nl – Kamer van Koophandel

57


december 2008

29

Voor een dergelijk samenwerkingsverband zijn een aantal tips geformuleerd : zoek samenwerking met clubs in de buurt; neem ruim de tijd om samenwerking te structureren; werk aan plannen waar iedereen baat bij heeft; bouw voort op je sterke punten; betrek je leden bij elke stap; spreek af dat een bestuurdersoverleg zich alleen bezighoudt met cluboverstijgende zaken en daarvoor mandaat krijgt; zoek steun bij professionele sportinstanties; speel in op het gemeentelijk sportbeleid; zoek uit voor welke bijdragen van overheden, fondsen of maatschappelijke instellingen je in aanmerking kunt komen; vraag het bedrijfsleven om praktisch advies en lever een tegenprestatie; zoek partners die baat hebben bij de ambities; bezoek congressen en collega's in het land, het wiel is namelijk al uitgevonden. De verenigingsconsulent wordt in dit scenario de spin in het web als het gaat om ondersteuning richting de sportverenigingen. Het op te starten samenwerkingsverband tussen sport, school zal worden geleid door de verenigingsconsulent. Hij is aanspreekpunt voor zowel de sportverenigingen als de scholen. De gemeente Hoogeveen neemt in dit scenario duidelijk meer afstand. De stichting dient zichzelf te ontplooien als een zelfstandige stichting. De gemeente Hoogeveen hoeft in dit geval geen subsidies meer aan te reiken. Wel is de gemeente nog verantwoordelijk voor aanleg en onderhoud van velden/accommodaties. De stichting doet er wel goed aan in te spelen op het gemeentelijk sportbeleid of de gemeente te laten participeren in het samenwerkingsverband.

Scenario 2 – Samenwerking op basis van informatie-uitwisseling De sportsector is in beweging en dat vertaalt zich in het zoeken naar verdergaande afstemming en samenwerking en de daarmee gepaard gaande versterkte behoefte aan informatie-uitwisseling. Verdergaande informatie-uitwisseling is haalbaar en wenselijk, maar de sportsector in Hoogeveen als geheel is nog niet klaar om grote sprongen voorwaarts te maken in de vorm van een Stichting. Wel staat het belang van een ketenbrede (netwerk) aanpak voorop. Er vinden zowel binnen landelijke als regionale omgeving ontwikkelingen plaats, waarbij een verdergaande informatie-uitwisseling tot oplossingen kan leiden. Een verbeterde ketenbrede informatie-uitwisseling is gewenst onder sportverenigingen uit het Bentinckspark. De sportverenigingen, gelegen op het Bentinckspark, kunnen elkaar door middel van informatie-uitwisseling versterken op de beleidsvelden: Strategie & sportbeleid; Naschoolse opvang; Sportstimuleringsprogramma’s (die gericht zijn op het bereiken van met name nieuwe doelgroepen zoals inactieven); Personeel- & Vrijwilligersbeleid; Marketing en PR; Financiën & Subsidies; Accommodaties & Materiaal; Kwaliteit & Evaluatie; Wet- & Regelgeving. Het runnen van een sportvereniging wordt in deze snel veranderende en complexer wordende maatschappelijk omgeving steeds moeilijker. Verenigingsbestuurders moeten vaak moeilijke en ingrijpende beslissingen nemen. De tijd hiervoor is meestal beperkt en de benodigde informatie in geringe mate aanwezig. Door verenigingen op basis van informatieuitwisseling te laten samenwerken kunnen deze maatschappelijk veranderingen beter worden 29

www.sport.nl – NOC*NSF

58


december 2008

aangepakt. Een aantal verenigingen op het Bentinckspark hebben in deze een voorsprong en kunnen hierbij als voorbeeld dienen richting andere verenigingen. De hulp van de verenigingsconsulent is in dit scenario van essentieel belang. De verenigingsconsulent begeleid de informatie-uitwisseling tussen verenigingen in de bovengenoemde thema’s en ondersteunt waar nodig. De gemeente Hoogeveen blijft haar voorwaardenscheppende taken uitvoeren als het gaat om accommodaties, tarieven en subsidies.

Scenario 3 – Gemeente behoudt initiatief Vanuit de gedachte sport in de breedte te stimuleren, schenkt de gemeente Hoogeveen extra aandacht aan de reguliere sportverenigingen. Dit doet de gemeente door verenigingsondersteuning aan te bieden en door het organiseren van themabijeenkomsten. Sportverenigingen hebben een bestuur en vaak een aantal commissies om de vereniging draaiende te houden. Ook de sportvereniging ontkomt niet aan de toenemende en complexer wordende regelgeving. Het is belangrijk ervoor te zorgen dat het leuk blijft bestuurlijk of organisatorisch actief te zijn voor de vereniging. In Hoogeveen kunnen de sportverenigingen gesubsidieerd ondersteuning krijgen van de gemeente. U kunt dan denken aan ondersteuning op het gebied van: Deskundigheidsbevordering Verenigingsmanagement Arbeidsaangelegenheden Vrijwilligersbeleid Organisatie Bestuur Subsidiemogelijkheden. De inhoud en invulling van de ondersteuning wordt bepaald door de gemeente Hoogeveen. Op deze manier wordt het gevoerde beleid altijd opgehangen aan de actuele maatschappelijke thema’s die spelen binnen de gemeente Hoogeveen. De sportverenigingen kunnen in de toekomst gebruik maken van de financieringsmogelijkheden van de gemeente. De impuls Nationaal Actieplan Sport en Bewegen en de combinatiefunctionaris zijn hiervan voorbeelden. De verenigingsconsulent kan in dit scenario, net als de huidige situatie, ingezet worden met behulp van de gemeente Hoogeveen. De verenigingsconsulent ondersteunt op deze manier de verenigingen bij hun wensen en behoeften.

Scenario 4 – Het blijft zoals het is Maatschappelijke veranderingen of niet. De toekomstige situatie op het Bentinckspark blijft zoals die op dit moment is. Sportverenigingen maken in deze een keuze om de huidige ingeslagen weg met zo minimaal mogelijk ondersteuning voort te zetten. De verenigingsconsulent biedt verenigingen ondersteuning op basis van vraag en aanbod principe. Sportverenigingen kunnen aangeven ondersteuning nodig te zijn op een bepaald gebied. Het initiatief dient hierbij vanuit de sportvereniging zelf te komen. Het voortbestaan van de verenigingsconsulent is in dit scenario afhankelijk van de vragen van de sportverenigingen. De gemeente Hoogeveen zorgt voor de randvoorwaarden omtrent de beleidsvelden accommodaties, tarieven en subsidies. Nadeel is dat op deze manier het voor sportverenigingen steeds moeilijker is om te voldoen aan de maatschappelijke ontwikkelingen/veranderingen. Hierdoor wordt het voor verenigingen lastiger om anticiperen op bijvoorbeeld vrijwilligersproblematiek of ledenbehoud.

59


december 2008

6.6 Conclusie/aanbevelingen Naar aanleiding van het onderzoek (hoofdstuk 5) en de uitkomsten van de strategische opties (hoofdstuk 6) is het mijn aanbeveling voor de verenigingen en de gemeente te kiezen voor scenario 2: samenwerking op basis van informatie-uitwisseling. Het ideale doel: een Stichting Samenwerkende Sportclubs is op dit moment niet haalbaar en dient naar een later stadium te worden geschoven. Sportverenigingen blijken op dit moment de voorkeur te geven aan de revitalisering van het Bentinckspark en de professionalisering van eigen vereniging. Zij zijn nog niet klaar zijn voor een dergelijke samenwerking. Het is aan de verenigingsconsulent om de ontwikkelingen rondom het Bentinckspark en het draagvlak voor samenwerking in de gaten te houden. De consulent heeft een goed zicht op de ontwikkelingen rondom de verenigingen en kan daarmee het ideale instapmoment bepalen. Voorop staat dat de beslissing om tot samenwerking te komen voortvloeien uit de wensen en behoeften van de sportverenigingen op het Bentinckspark. Er dient dus geredeneerd te worden vanuit de belangen van de sportverenigingen. In individuele gesprekken met de verenigingsconsulent geven enkele verenigingen aan de ontwikkelingen rondom de revitalisering van het park te willen afwachten. Een samenwerkingsverband in de vorm van informatie-uitwisseling behoort volgens mij wel tot de mogelijkheden. De verenigingen zijn hierbij nog niet direct van elkaar afhankelijk maar kunnen onafhankelijk van elkaar opereren. Bij vragen over bepaalde verenigingswensen en/of –behoeften kunnen verenigingen aankloppen bij de andere verenigingen. Uit de enquête verenigingsmanagement Bentinckspark blijkt dat er onder de sportverenigingen behoefte is aan een dergelijke samenwerking. Met name op de beleidsgebieden sportstimulering en vrijwilligerskader blijkt de behoefte groot. Ook binnen de ondersteuning op gebied van trainerskader en financieel gebied blijkt er behoefte. Het runnen van een sportvereniging wordt in deze complexer wordende maatschappelijke omgeving steeds professioneler en moeilijker. De verenigingen geven in de enquête aan dat de maatschappelijke veranderingen merkbaar zijn en dat ze behoefte hebben aan verdere professionalisering. Een samenwerkingsverband op basis van informatie-uitwisseling kan binnen deze thema’s uitkomst bieden. De verenigingen kunnen elkaar ondersteunen en de verenigingsconsulent kan de verenigingen hierin bijstaan. Op deze manier worden de sportverenigingen op het Bentinckspark alvast voorbereid op de toekomst. Na een evaluatiemoment aan het einde van het eerste loopjaar kan dan bepaald worden of het instapmoment voor een Stichting daar is. De verenigingsconsulent houdt hierbij de vorderingen in de gaten en ondersteunt waar nodig. In eerste instantie zal de verenigingsconsulent zich echter richten op het maatwerk: ondersteunen van de sportverenigingen op het Bentinckspark in hun verenigingswensen en -behoeften. Van belang is dat er wordt ingezet op een multifunctioneel gebruik van het Bentinckspark. Met beleid dat zich voornamelijk richt op jeugd- en ouderensport en inactieven. Wanneer ouderen overdag worden uitgenodigd voor introductielessen van sportverenigingen levert dit een multifunctioneel gebruik van het park op. De verenigingsconsulent kan hierbij ondersteuning bieden. Het voordeel van ouderensport is dat het de vereniging ook veel kan opleveren zoals: vrijwilligers, een groot netwerk, inkomsten en het verhoogd de sociale cohesie binnen de vereniging. Om deze doestellingen te verwezenlijken is communicatie van essentieel belang. Doelgroepen dienen, van de ontwikkelingen, op de hoogte te worden gesteld zodat zij een inbreng kunnen hebben in de ontwikkelingen. Van belang is om een interactieve omgeving te creëren waarbij het belang van de sportvereniging en de participanten voorop staat. Mochten de verenigingen aangeven niet voor een samenwerkingsverband te willen kiezen dan blijven de toekomstscenario’s drie en vier over. Ik wil daarmee nogmaals benadrukken dat er geredeneerd dient te worden vanuit de belangen van de sportverenigingen gelegen op het Bentinckspark. Bij scenario één t/m drie blijft de verenigingsconsulent in dienst van de sportverenigingen op het Bentinckspark. Bij scenario vier is de verenigingsconsulent niet noodzakelijk. In dit scenario dragen de verenigingen zelf verantwoordelijkheid voor het reilen en zeilen van de eigen vereniging, zonder hulp van buitenaf. 60


december 2008

Bronnenlijst Literatuurbronnen

Huidige sociale staat van Hoogeveen – Sociale structuurvisie 2006 – gemeente Hoogeveen; Kadernotitie Sportbeleid 2008 – 2011 – Wat beweegt Hoogeveen; Hoogeveense structuurvisie 2015 – 2030 – gemeente Hoogeveen; Jaarverslag en jaarrekening 2007 – gemeente Hoogeveen; Statistisch jaarboek 2007 – gemeente Hoogeveen; Begroting gemeente Hoogeveen 2008; Meerjarenprogramma gemeente Hoogeveen; Toekomstvisie ‘Kiezen voor kwaliteit’ 2000 – 2030 – gemeente Hoogeveen; Ontwikkeling Bentinckspark Convenant – 2008; Inventarisatierapport Bentinckspark 2006 – Wales The Maverick Handboek Beleidswetenschap – Boom – Amsterdam; Beleid in beweging (achtergronden, benaderingen, fasen en aspecten van beleid in publieke sector) 2007 – Victor Bekkers; Professionals in de beleidsarena – Basisboek beleid 2007 – M. ter Haar – Assen, Kon. Van Sorcom, 2007; Sportmarketing (2007) – Jolanda Colijn & Robert Kok;

Folders

Wat Hoogeveen beweegt? Beweegt u mee? – Bewegingswijzer gemeente Hoogeveen; Breedtesportimpuls Hoogeveen ‘Overspelen en Scoren!’ – Overzicht 2001 – 2007; Samen de schouders eronder – Economische structuurvisie gemeente Hoogeveen 2007; Naar een meedoen samenleving – Sociale structuurvisie gemeente Hoogeveen 2007; Een veilig Hoogeveen is van ons allemaal – Visie veiligheid gemeente Hoogeveen 2008; Een visie op de fysieke omgeving van Hoogeveen – gemeente Hoogeveen 2008;

Internetbronnen

www.hoogeveen.nl www.bentinckspark.nl www.sportdrenthe.nl www.pelikaan-zwolle.nl www.sport.nl www.vrom.nl www.minvws.nl

(gemeente Hoogeveen) (Informatiesite Bentincskpark) (Sport Drenthe) (Stichting Samenwerkende Sportclubs de Pelikaan) (NOC*NSF) (Ministerie van VROM) (Ministerie van VWS)

Sportverenigingen

www.hzvv.nl www.vvhoogeveen.nl www.peddelaars.nl www.hoogeveensehockeyclub.nl www.hac63.nl www.thrianta.nl www.aquanostra.nl www.hbc-hoogeveen.nl www.zpcbikkelhoogeveen.nl www.ijshazen.nl www.maxxhoogeveen.nl

(voetbalvereniging HZVV) (voetbalvereniging vv Hoogeveen) (wielervereniging De Peddelaars) (Hoogeveense Hockeyclub HHC) (Hoogeveense Atletiekclub HAC ’63) (Korfbalvereniging Thrianta Hoogeveen) (Duikvereniging Aqua Nostra) (Biljartvereniging HBC) (Zwem- en Poloclub Bikkel) (Schaatsvereniging De IJshazen) (Maxx Sports and Events) 61

Strategische sportmarketing Sport geeft mensen een gevoel van eigenwaarde en trots, sport verbroedert. Met sport kunnen mensen en gemeenschappen zich

Recommend Documents