DE KOSTEN VAN EEN CENTRALE VERWARMING
Stoken tegen de beste prijs
Gaat u een villa of bungalow bouwen? Of een oude boerderij renoveren? Onvermijdelijk komt dan de vraag welk verwarmingssysteem u zult kiezen. Gas, elektriciteit of stookolie? Als we de diverse producenten mogen geloven, is hun energiebron steeds de meest voordelige. Wij zochten voor u uit wat er nu precies van aan is. Als u alleen maar brandstof zou moeten betalen, is stookolie zonder meer de beste keuze. Als u alleen maar naar de installatiekosten kijkt, dan is directe elektrische verwarming de grote winnaar. Als, als, als... Op hypothesen kunt u echter niet bouwen. De werkelijkheid zit wat ingewikkelder in elkaar. Om de kosten van de diverse systemen van centrale verwarming correct te vergelijken, moet u met een resem factoren rekening houden: behalve de prijs van de brandstof en de installatiekosten ook de afschrijving van het materiaal, de slijtage, de (jaar)vergoedingen, de grootte en de isolatiegraad van de woning, het aantal maanden dat u de woning effectief bewoont, de intresten indien u een lening neemt om de centrale verwarming te financieren enz. Geen paniek echter als berekeningen u schrik inboezemen. We hebben ze al voor u gemaakt. Onze conclusies zijn duidelijk en u kunt u ze makkelijk naar uw eigen situatie vertalen.
Onze modelbungalow : 140 m2 waarvan 110 m2 woonruimte
Onze modelvilla : 175 m2 waarvan 145 m2 woonruimte
De elementen van de vergelijking In België zijn aardgas en stookolie goed voor ongeveer 90% van de markt van de centrale verwarming. In onze vergelijking namen we ook drie versies van elektrische verwarming alsook de centrale verwarming op propaangas op. Ten opzichte van vroegere artikels lieten we marginale systemen van centrale verwarming achterwege, met name de ketel met kolentoevoer (een wel erg vervuilend systeem), de warmtepomp en de gemengde elektriciteit met vloerverwarming. We voegden daarentegen twee nieuwe systemen aan de vergelijking toe: de condensatieketel op gas en elektrische verwarming tegen drievoudig tarief. In onze berekening hielden we rekening met de kosten voor de productie van warm water. Daartoe kozen we telkens het op basis van comfort en kosten meest aangewezen warmwatersys(vervolgt blz.12)
9 Test-Aankoop Magazine nr. 408 - maart 1998
➫
AARDGAS
AARDGAS
met een hoogrendementsketel
met een condensatieketel
ONZE COMMENTAAR
Al bij al is dit het goedkoopste systeem van centrale verwarming, ook al is stookolie goedkoper in verbruik (in onze hypothese 5 000 fr. per jaar). Maar als u kiest voor een warmwaterproductie en een fornuis op elektriciteit, staan aardgas en stookolie op gelijke hoogte. Als u dus aardgas kiest, gebruik ze dan voor alle verwarmingselementen in de woning: radiatoren, fornuis en bad. Alle andere oplossingen
zijn financieel minder interessant voor een woning die gemiddeld goed geïsoleerd is. Met aardgas kunt u ook een kleine wandketel nemen, die minder duur is in aankoop dan de ketel uit onze hypothese, maar die oplossing biedt u duidelijk minder comfort: wanneer twee gebruikers op hetzelfde ogenblik warm water nemen, verminderen de temperatuur en het debiet van het water drastisch.
ONZE COMMENTAAR
Dit verwarmingssysteem onderscheidt zich van het vorige enkel door het type van ketel: in dit geval condenseert het toestel maximaal de waterdamp die in de verbrandingsgassen aanwezig is, om de 10% warmte-energie die de waterdamp bevat, te recupereren. Condensatieketels zijn duurder in aankoop. Meteen rijst de vraag of ze rendabeler zijn.
Volgens onze berekeningen zijn ze niet interessant in een goed geïsoleerde privé-woning. Toch moet worden aangestipt dat die ketels minder vervuilen. Als ze ook in België, net zoals in Duitsland en Nederland, een plaatsingspremie zouden genieten, zouden ze rendabeler worden.
BEGININVESTERING Ketel en hulpstukken 85 000 Stookruimte en schoorsteen 59 500 Gasaansluiting 14 000 Radiatoren en leidingen 122 000 Thermostaatkranen 11 000 Gasboiler 30 000 Totale investering 321 500 Bungalow Villa van 110 m2 van 145 m2
BEGININVESTERING Ketel en hulpstukken 108 000 Stookruimte en schoorsteen 83 500 Gasaansluiting 14 000 Radiatoren en leidingen 122 000 Thermostaatkranen 11 000 Gasboiler 30 000 Totale investering 368 500 Bungalow Villa van 110 m2 van 145 m2
TOTALE AFSCHRIJVING (per jaar) 29 592 30 951 JAARLIJKS VERBRUIK Keuken 1 724 Warm tapwater 4 213 Verwarming 19 723 Circulatiepomp en regeling 908 Totaal verbruik per jaar 26 568 27 619 ONDERHOUD (per jaar) 2 900 JAARVERGOEDING 4 265
TOTALE AFSCHRIJVING (per jaar) 34 052 35 411 JAARLIJKS VERBRUIK Keuken 1 724 Warm tapwater 4 213 Verwarming 17 308 Circulatiepomp en regeling 1 059 Totaal verbruik per jaar 24 304 25 329 ONDERHOUD (per jaar) 3 400 JAARVERGOEDING 4 265
TOTALE KOSTEN PER JAAR
TOTALE KOSTEN PER JAAR
63 325
65 735
66 021
PROPAAN
ELEKTRICITEIT
met een hoogrendementsketel
directe elektriciteit
ONZE COMMENTAAR
Dit systeem werkt op een vergelijkbare manier als de centrale verwarming met aardgas. Alleen de energiebron verschilt, alsook de prijzen. Propaan is een afgeleid product van petroleum, maar zijn prijs is verhoudingsgewijs hoger dan die van stookolie door de hogere distributiemarges.
ONZE COMMENTAAR
Net zoals stookolie vergt propaan de installatie van een tank bij u thuis (onder of boven de grond). Dit type van verwarming heeft een aanvaardbare meerprijs in verbruik ten opzichte van stookolie in een goed geïsoleerde woning, maar wordt buitensporig duur in een slecht geïsoleerde of grote woning.
Dit verwarmingssysteem bestaat uit convectoren die zijn uitgerust met thermostaten. De installatiekosten voor dit systeem van verwarming zijn de laagste van de 7 hier besproken systemen. Maar het verbruik is veruit het duurst. Kortom, directe elektrische verwarming is uit den boze, zelfs in een goed geïsoleerde woning. Ze is slechts te over-
BEGININVESTERING Ketel en hulpstukken 85 000 Stookruimte en schoorsteen 59 500 Tank van 1 000 l en leiding 30 000 Radiatoren en leidingen 122 000 Thermostaatkranen 11 000 Gasboiler 30 000 Totale investering 337 500 Bungalow Villa van 110 m2 van 145 m2
68 405
wegen in een buitenverblijf dat u maximaal gedurende een derde van het jaar bewoont. Het valt trouwens te betreuren dat onder het voorwendsel dat de investeringen zo laag mogelijk moeten blijven, sommige sociale woningen uitgerust werden met dit type van verwarming (de duurste in het verbruik), terwijl de bewoners tot de minst begoeden horen.
BEGININVESTERING Convectoren 53 000 Bekabeling en plaatsing 54 000 Aansluiting van 15 kVA 0 Elektrische boiler 27 000 Totale investering 134 000 Bungalow Villa van 110 m2 van 145 m2 TOTALE AFSCHRIJVING (per jaar) 12 320 12 670 JAARLIJKS VERBRUIK Keuken 6 249 Warm tapwater 7 004 Verwarming 60 140 Circulatiepomp en regeling n.v.t. Totaal verbruik per jaar 73 393 75 428 ONDERHOUD (per jaar) 500 JAARVERGOEDING 0 TOTALE KOSTEN PER JAAR 86 213 88 598
TOTALE AFSCHRIJVING (per jaar) 30 882 32 131 JAARLIJKS VERBRUIK Keuken 2 859 Warm tapwater 6 988 Verwarming 32 713 Circulatiepomp en regeling 908 Totaal verbruik per jaar 43 468 45 211 ONDERHOUD (per jaar) 2 900 JAARVERGOEDING 0 TOTALE KOSTEN PER JAAR 77 250 80 242
10 Test-Aankoop Magazine nr. 408 - maart 1998
STOOKOLIE en ketel met Optimaz-label ONZE COMMENTAAR
Stookolie is de meest voordelige van de energiebronnen, maar vergt de zwaarste installatie- en onderhoudskosten. Die kosten zijn nog zwaarder geworden sinds het Vlaamse gewest (en de andere gewesten zouden volgen) striktere normen heeft opgelegd voor ondergrondse tanks. Voortaan zijn alleen nog dubbelwandige modellen en/of met een lekdetector en/of met een kuip die lekkende stookolie opvangt, toegestaan. Die tanks zijn een stuk duurder dan de klassieke met enkele wand. Die bestaan nog wel, maar moeten voortaan boven de grond of in een kelder of schuurtje worden gezet.
BEGININVESTERING Ketel, boiler en hulpstukken 164 000 Stookruimte en schoorsteen 59 500 Tank van 3 000 l (ondergronds) 60 000 Radiatoren en leidingen 122 000 Thermostaatkranen 11 000 Totale investering 416 500 Bungalow Villa van 110 m2 van 145 m2 TOTALE AFSCHRIJVING (per jaar) 38 680 40 039 JAARLIJKS VERBRUIK Keuken 4 422 Warm tapwater 2 921 Verwarming 14 721 Circulatiepomp en regeling 1 513 Totaal verbruik per jaar 23 577 24 467 ONDERHOUD (per jaar) 5 100 JAARVERGOEDING 0 TOTALE KOSTEN PER JAAR
67 357
De productie van warmwater door een boiler die op de ketel is aangesloten, verhoogt het comfort van de bewoners. Zo’n combinatie doet ook de installatiekosten oplopen, maar is uiteindelijk niet duurder dan de optie ketel + elektrische boiler. Al bij al is stookolie de financieel meest voordelige keuze voor wie niet over een gasaansluiting kan beschikken. Het is ook de meest voordelige oplossing in elke woning waar het verbruik zwaar doorweegt in de totale factuur: grote, oude en/of slecht geïsoleerde woningen.
69 606
ELEKTRICITEIT
ELEKTRICITEIT
gemengde elektriciteit (tweevoudig uurtarief + nachttarief)
drievoudig tarief
ONZE COMMENTAAR
Dit verwarmingssysteem bestaat uit dynamische accumulatoren (met ventilator en thermostaat) in de woonruimtes en de keuken, een statische accumulator (zonder ventilator) in de hall en directe convectoren in slaap- en badkamer. De accumulatoren verbruiken ‘s nachts stroom, tegen een lager tarief, en geven de opgeslagen warmte overdag af. Ook al is dit het goedkoopste elektrische systeem, het kan niet wedijveren met gas of stookolie, ondanks de hogere begininvestering voor die laatste. Het is dus af te raden deze verwarming te plaatsen in een slecht geïsoleerde of grote woning. Het verbruik weegt immers te zwaar door in de uiteindelijke factuur.
BEGININVESTERING Accumulatoren en convectoren 124 500 Bekabeling en plaatsing 79 000 Aansluiting van 20 kVA 0 Elektrische boiler 27 000 Totale investering 230 500 Bungalow Villa van van 110 m2 145 m2 TOTALE AFSCHRIJVING 21 085 22 235 (per jaar) JAARLIJKS VERBRUIK Keuken 6 249 Warm tapwater 7 004 Verwarming 41 535 Circulatiepomp en regeling n.v.t. Totaal verbruik per jaar 54 788 56 627 ONDERHOUD (per jaar) 500 JAARVERGOEDING 1 608 TOTALE KOSTEN PER JAAR 77 980 80 970
ONZE COMMENTAAR Dit systeem van verwarming bestaat uit vergelijkbare toestellen als die voor het tweevoudig uurtarief of het exclusief nachttarief. Het verschil zit hem enkel in de tarieven. Het drievoudig tarief telt drie onderscheiden tariefschijven: de daluren van de dag (3,97 fr/kWh), de nachturen (2,83 fr./kWh, zoals bij het tweevoudig tarief) en de piekuren (“speciaal” tarief van 19,94 fr./kWh). U hebt onmiddellijk begrepen dat de kosten van dit verwarmingssysteem vooral afhangen van de uren tijdens dewelke u de elektrische toestellen, de verwarmingstoestellen alsook de andere toestellen gebruikt. De elektriciteitsmaatschappij mag per jaar in totaal 500 uren, van november tot en met fe-
bruari (de koudste maanden van het jaar) tegen het duurste tarief aanrekenen. Gezien de ontradende prijs van die piekuren is het drievoudig uurtarief enkel te overwegen als u beschikt over toestellen die gedurende die uren kunnen worden uitgeschakeld (door de maatschappij bepaald en aangegeven). Daarom moet u specifieke accumulatoren laten installeren in alle ruimtes, maar die toestellen zijn duur. Een andere mogelijkheid is de convectoren gedurende die periodes zonder stroom te zetten, wat niet de meest comfortabele oplossing is. Als u tijdens de piekuren absoluut geen stroom verbruikt, kan het drievoudige tarief de meest voordelige elektrische verwarming zijn. Anders is het tweevoudige tarief interessanter.
BEGININVESTERING Accumulatoren en convectoren 115 000 Bekabeling en plaatsing 79 000 Aansluiting van 20 kVA 0 Elektrische boiler 27 000 Totale investering 221 000 Bungalow Villa van 110 m2 van 145 m2 TOTALE AFSCHRIJVING (per jaar) 20 188 21 660 JAARLIJKS VERBRUIK Keuken 5 687 Warm tapwater 6 542 Verwarming 49 378 Circulatiepomp en regeling n.v.t. Totaal verbruik per jaar 61 607 63 437 ONDERHOUD (per jaar) 500 JAARVERGOEDING 2 004 Besparing op het verbruik van - 1144 elektrische huishoudtoestellen TOTALE KOSTEN PER JAAR 84 406 87 707
11 Test-Aankoop Magazine nr. 408 - maart 1998
➫ teem. Voor een centrale verwarming op (vervolg van blz.9)
stookolie is dat een boiler op stookolie die aan de ketel is gekoppeld. Voor een centrale verwarming op gas is dat een gasboiler. Voor een elektrische verwarming kiezen de meeste Belgen dan weer voor een elektrische boiler. Volledigheidshalve houdt de vergelijking ook rekening met de energiekosten van het fornuis: een model op aardgas in geval van verwarming met gas, propaan of butaan in geval van verwarming met stookolie of propaan en tot slot elektriciteit in geval van elektrische verwarming.
Een goed geïsoleerde woning De berekeningen zijn gebaseerd op de verwarmingsbehoeften voor twee nieuwbouwwoningen (en/of grondig gerenoveerde en geïsoleerde woningen): – een bungalow van 140 m2, waarvan 30 m2 garage, dus 110 m2 woonruimte; – een villa van 175 m2, waarvan 145 m2 woonruimte, met een beneden- en een bovenverdieping. Op het eind van de vergelijking zullen we zien in welke mate de conclusies van onze berekening aan andere woningen kunnen worden aangepast. Voor elke vorm van energie geven we in
aparte steekkaarten weer welke de diverse kosten van de verwarming zijn. De installatiekosten Voor sommige posten kunnen de kosten tot het dubbele oplopen. Dat is onder meer het geval voor de ketels: in onze laatste test van verwarmingsketels voor stookolie noteerden we voor toestellen met een gelijk vermogen prijzen van 75 000 tot 175 000 fr. In onze berekening hebben we een gemiddelde genomen. Sommigen posten kunnen overdreven lijken, vooral als u een ervaren doe-hetzelver bent en u van plant bent om zelf een gedeelte van de werken uit te voeren. Om de vergelijking realistisch te houden, zijn we echter uitgegaan van de hypothese dat de werken door vaklui worden uitgevoerd. Bij de installatiekosten hebben we ook enkele vierkante meters extra woonruimte gerekend om er de ketel en bijbehoren onder te brengen. Om de invloed van de installatiekosten in de jaarlijkse kostprijs te verrekenen, hielden we rekening met een afschrijvingstermijn overeenkomstig de aard van het materiaal. Zo rekenden we 15 jaar voor een stookolieketel, 30 jaar voor radiatoren en leidingen enz. Dat betekent niet dat die elementen al na die periode stuk zullen zijn, maar vanaf een aantal jaren heeft de afschrijving nog weinig invloed op de jaarlijkse kostprijs. Bij de installatiekosten zou u ook enkele tienduizenden franken extra moeten tellen voor de isolatie van de woning. Maar dat geldt voor alle verwarmings-
systemen en heeft dus geen invloed op de vergelijking. De kosten van het verbruik We houden niet alleen rekening met de verwarming, maar ook met de systemen die het warm tapwater leveren. Bij de elektrische verwarming hadden we
Het is duidelijk
In deze veronderstelling Vraag 1: gaat het om uw hoofdverblijfplaats, of anders gezegd, een woning waarin u het grootste gedeelte van het jaar zult wonen?
Verdict?
• Als u “ja” hebt geantwoord op alle vragen, is gas ongetwijfeld de beste keuze qua verwarming. • Als u “neen” hebt geantwoord op één
VERGELIJKING VAN ZEVEN SYSTEMEN: ALGEMENE RANGSCHIKKING totale kosten per jaar (in fr.) voor onze villa (145 m2 bewoonbaar) waarvan jaarlijks verbruik (in fr.)
Aardgas (met HR-ketel)
• Als uw woning grondig gerenoveerd is en u alles geïsoleerd hebt wat kan (dubbele beglazing, isolatie van plafonds en/of dak), blijft de hierboven beschreven strategie voor een nieuwbouwwoning geldig; gas en stookolie dingen naar de eerste plaats. • Is de woning slecht geïsoleerd en/of groot, dan gaat de keuze naar de goedkoopste energiebron: stookolie. Vanaf een verbruik van 3 000 liter per jaar haalt die het op gas.
Aardgas (met condensatieketel) Stookolie Elektriciteit tweevoudig uurtarief Propaangas (HR-ketel) Elektriciteit drievoudig uurtarief Directe elektriciteit
frank
Hypothese 1 U moet of wilt hoe dan ook het verwarmingssysteem vervangen en/of centrale verwarming plaatsen.
0
10 000 20 000 30 000 40 000 50 000 60 000 70 000 80 000 90 000 100 000
12 Test-Aankoop Magazine nr. 408 - maart 1998
uiteraard oog voor de lagere verbruikskosten van de huishoudtoestellen die hun voordeel halen uit het drievoudig uurtarief. De eventuele onderhoudskosten en vergoedingen De kosten van elke post zijn in detail uit-
gewerkt voor de bungalow. Voor de villa geven we alleen de totale installatieen verbruikskosten alsook de totale kostprijs op jaarbasis. De resultaten voor beide woningen liggen niet zo ver uiteen, ondanks het verschil in grootte. De verklaring hiervoor is dat de vorm
van de villa rendabeler is vanuit het oogpunt van het warmteverlies: verhoudingsgewijs staat minder oppervlakte aan de koude bloot.
De winnende formule dat onze vergelijking u niet op de frank de prijs van uw (toekomstige) verwarmingsfactuur kan berekenen. Toch kunnen we aangeven hoe u de diverse kosten naar uw situatie kunt vertalen.
U BOUWT?
U BENT EEN (ZEER) GOEDE DOE-HET-ZELVER?
hangt de keuze voornamelijk af van het antwoord op vier vragen. Vraag 2: kunt u een gasaansluiting krijgen? Dat is het geval in de meeste steden en in een aantal grotere gemeenten, maar minder het geval op het platteland en in de kleinere agglomeraties.
Vraag 3: zal uw woning van een vergelijkbare grootte zijn als de woning uit onze hypothese, of kleiner?
van de vragen 2,3 of 4, is stookolie de beste keuze. • Als u “neen” hebt geantwoord op vraag 1 (gaat het dus om een buitenverblijf of een vakantiewoning), dan is elek-
Vraag 4: is uw woning goed geïsoleerd? In feite kan dat geen probleem zijn. Voortaan moeten alle nieuwe woningen aan een aantal normen inzake isolatie voldoen.
Steeds meer kandidaat-bouwers of renoveerders durven zelf de installatie van de verwarming aan. Wat heeft dat als gevolgen voor onze keuze van centrale verwarming? Eerste gevolg: de meeste van de posten die zijn opgenomen bij de installatiekosten, kunnen worden verminderd, aangezien we hebben aangenomen dat vaklui instonden voor de levering van de materialen en de uitvoering van de werken. Als u de werken zelf uitvoert, betaalt u geen uurloon. Dus dat valt goedkoper uit. Tweede gevolg: de balans helt des te sterker over naar de goedkoopste energiebronnen: stookolie of gas.
trische verwarming aangewezen. Dat is niet verwonderlijk: de installatiekosten zijn het laagst en het verbruik is beperkt. Op voorwaarde uiteraard dat de woning goed geïsoleerd is.
EN STRAKS
U RENOVEERT ? In dat geval moet u het probleem anders bekijken.
Hypothese 2 De woning beschikt al over centrale verwarming en u vraagt zich af of u het over een andere boeg moet gooien. Dat is slechts in enkele gevallen rendabel. • Het systeem werkt op aardgas of stookolie: verander niets. • Het systeem werkt op propaan: dan is de vervanging door een stookolieketel financieel gerechtvaardigd vanaf een jaarlijks propaanverbruik van 3 700 liter. Ook aardgas is een goed alternatief, maar is zelden beschikbaar op plaatsen waar een propaaninstallatie werd geïnstalleerd. • Het systeem werkt met directe elektriciteit: schakel over op een gemengd systeem (tweevoudig uurtarief of exclu-
sief nachttarief) en vervang de convectoren in de woonruimtes door dynamische accumulatoren. • Er moet worden aangestipt dat in geval van een renovatie veel installatiekosten uit de steekkaarten wegvallen: u hoeft dan geen extra ruimte te voorzien om de ketel en de tank te plaatsen; doorgaans is er al een schoorsteen enz. Andere kosten zullen bij een renovatie daarentegen hoger oplopen dan bij nieuwbouw, in het bijzonder wanneer de werken door vaklui worden uitgevoerd (sleuven in de muur maken enz.).
Wanneer u voor een ver ? teem kiest, is dat voor jar warmingssysen. Zijn de conclusies van onze berek ening nog geldig in de toekomst? Sinds een tiental jaren evo zen van de brandstoffen lueren de prijtendens blijft aanhoud matig. Als die en, blijven onze conclusies uiteraard ge energieprijzen op midd ldig. Als de ellange termijn daarentegen de pan zou den uitswingen, zou dat gevolgen he bb energiebronnen zodat en voor alle schikking dezelfde zou ook de rangbli wel interessanter worde jven. Gas zou van stookolie. De rangsc n ten opzichte recte elektrische verwa hikking van dirming zou niet verbeteren, terwijl de gemengde elektriciteit daarentegen we zou worden dan nu het l voordeliger ge Voor uitputting van de val is. fos bronnen (gas en stookolie siele energienog niet meteen te vre ) hoeft u zeker zen. De ontdekking van nieuwe bronn en en de uitwerking van verbeterde tec hnieken, waarmee ook oudere maar vroeger financieel oninteressan te bronnen kunnen worden aangebo ord, laten verhopen dat er nog voor en kele decennia reserves zijn.
■
13 Test-Aankoop Magazine nr. 408 - maart 1998
X.D. en P.L.
