Stichting Cultuur Inventarisatie Activiteiten overzicht 2013 27 mei, opening van de tentoonstelling ‘Marius Bauer (1867 – 1932) Dutch Orientalist Back in Russia’ in het Museum voor Oosterse Kunst in Moskou. Tijdens de receptie aangeboden door de Nederlandse Ambassade in Moskou tekent Tatjana Metaxa, adjunct-directeur van het Museum voor Oosterse Kunst de catalogus. Foto onder: Alexander Sedov, directeur van het Museum voor Oosterse Kunst, Moskou; Leonard Wolfsbergen, voorzitter Bauer Documentatie Stichting; Ron Keller, Nederlands Ambassadeur in Rusland; Pavel Kouzmine, senior adviseur Nederlandse Ambassade in Rusland; Lia Gorter, directeur SCI.
Stichting Cultuur Inventarisatie Het bilaterale vriendschapsjaar met de Russische Federatie, NL-RF2013 afgekort, heeft voor SCI veel van haar activiteiten bepaald. In wisselende situaties heeft SCI bijgedragen aan het welslagen van het jaar op cultureel gebied.
1 Opening Tentoonstelling ‘Dutch - Russian – Russian – Dutch’ Museumpaleis Tsaritsyno in Moskou, 11 februari 2013
Aan de catalogus voor de tentoonstelling van de Hollandse schilderkunst uit de collectie van particuliere verzamelaar Sergei Grigoryants hebben Lia Gorter en Bernard Vermet een bijdrage geleverd. De feestelijke opening van de tentoonstelling in museum Tsaritsyno was tevens een van de startpunten voor de vele culturele evenementen die in de loop van het jaar 2013 zowel in Rusland als in Nederland hebben plaats gevonden. De presentatie van de mooi verzorgde catalogus ‘Dutch - Russian – Russian – Dutch’ kreeg een vervolg met een symposium over verschillende objecten uit het bezit van verzamelaar Grigoryants. Lia Gorter was namens SCI aanwezig en heeft de doelstelling van SCI met een presentatie toegelicht. Financiering: Nederlandse Ambassade Moskou.
2 CODART Congres in Wenen 21- 23 april Thema was het presenteren van permanente collecties. Sinds 1999, een jaar na de oprichting van CODART, Curators of Dutch and Flemish Art, is SCI regelmatig betrokken geweest bij deze organisatie van conservatoren van Nederlandse en Vlaamse kunst wereldwijd. In de beginperiode heeft SCI zich ingezet om musea in Midden- en Oost-Europa te betrekken bij dit internationale netwerk. Een CODART congres betekent voor SCI de mogelijkheid om veel ‘oude bekenden’ te treffen en ‘nieuwe’ conservatoren bij CODART te betrekken. Met de conservator van het Albertina Museum Wenen, is gesproken over een toekomstige lezingenreeks over de wereldwijde invloed van de Spaanse en Oostenrijkse Habsburgers op de collectievorming in musea in landen waar zij de politieke macht hadden. SCI heeft rijke collecties Nederlandse en Vlaamse kunst aangetroffen, bijvoorbeeld in de voormalige Spaanse Kolonie Cuba. Financiering: SCI.
Receptie na de opening van de tentoonstelling met op de voorgrond Sergej Grygoriants en Thymen Kouwenaar, Ambassaderaad voor Cultuur, Wetenschap en Onderwijs van de Nederlandse Ambassade in Rusland.
3 Tentoonstelling ‘Marius Bauer (1867-1932) Dutch Oriëntalist Back in Russia’
27 mei – 9 september in het Museum voor Oosterse Kunst in Moskou en van 23 september tot 9 december in Kazan, Republiek Tatarstan. Opening van de tentoonstelling van de Hollandse en Vlaamse verzameling van Sergej Grygoriants in het Museum Tsaritsyno in Moskou.
Opening van de tentoonstelling ‘Marius Bauer (1867 – 1932) Dutch Orientalist Back in Russia’: Alexander Sedov, directeur van het Museum voor Oosterse Kunst in Moskou; Ron Keller, Nederlands Ambassadeur in Rusland; Tatjana Metaxa, adjunct-directeur van het Museum voor Oosterse Kunst; Leonard Wolfsbergen, voorzitter BDS; LIa Gorter, directeur SCI.
Deze tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met de Bauer Documentatie Stichting, BDS, en met hulp van de Nederlandse Ambassade in Moskou. De tentoonstelling bestond uit 90 objecten waarvan slechts twee uit musea kwamen. De overige 88 kwamen uit de collecties van particuliere verzamelaars. BDS heeft de coördinatie van het transport en het contact met de verzamelaars onderhouden. SCI heeft het contact met het Museum voor Oosterse Kunst en het Museum voor Schone Kunsten in Kazan voor haar rekening genomen. SCI en BDS hebben het bezoek van een week van de conservator van het Museum voor Oosterse Kunst, Evgenia Karlova, georganiseerd. Zij heeft particuliere verzamelaars in Nederland bezocht om een keuze te kunnen maken voor de tentoonstelling. De expositie werd aangevuld met objecten uit de rijke collectie van het Museum voor Oosterse Kunst.
De catalogus is geschreven door Bernard Vermet, SCI, de vertaling naar het Engels is van Myra van der Velde, SCI, de correcties van Marijcke van Dongen, SCI en de vertaling naar het Russisch van S. Lapina. De productie was in handen van het Museum voor Oosterse Kunst, Moskou. De tentoonstelling was een groot succes. De Russische pers, waaronder tvKultura, heeft ruimschoots aandacht besteed aan deze bijzondere tentoonstelling ‘waarin Rusland door de ogen van een buitenlander wordt gezien’, met name de kroning van Tsaar Nicolaas II in 1896 en de bijhorende entourage vormde een belangrijk onderdeel van de tentoonstelling en was de aanleiding om het evenement in het Nederland - Rusland jaar te organiseren. De tentoonstelling was op een tweede locatie te zien, in Kazan. Het Museum voor Schone Kunsten in Kazan beschikt over een belangrijke collectie oosterse objecten, die de werken van Bauer in een heel andere opstelling ook tot hun recht deden komen. Deze tentoonstelling werd van 23 september tot 9 december gehouden. Verantwoordelijk conservator voor het hele project was Bernard Vermet, SCI. Financiering: BDS, Museum voor Oosterse Kunst Moskou, Ministerie van Cultuur van de Russische Federatie, Museum voor Schone Kunsten in Kazan.
23 september, openining van de tentoonstelling ‘Marius Bauer (1867 – 1932) Dutch Orientalist Back in Russia’ in het Museum voor Schone Kunsten in Kazan, Tatarstan.
4 Master Class ‘Behoud van
Gemeenschappelijk Cultureel Erfgoed – De wetenschappelijke studie en restauratie van Nederlandse en Vlaamse kunst’ van 10-15 juni, Omsk
Opening van de Master Class ‘Preservation of Mutual Heritage - The scientific study and restoration of Dutch and Flemish art’, 10 – 15 juni, in het M.A. Vrubel Museum, Omsk. Deelnemers aan de Master Class. Op de voorgrond: Lia Gorter, SCI; Christiaan Vogelaar, bestuurslid SCI en conservator van Museum De Lakenhal, Leiden; Bernard Vermet, kunsthistoricus SCI.
Met deelname van dertien musea uit Siberië, in totaal 45 deelnemers, heeft deze Master Class geleid tot samenwerking met een aantal Russische instellingen. De deelnemende musea hebben hun collecties Nederlandse en Vlaamse kunst digitaal aangeleverd en presentaties gehouden, waardoor de Nederlandse collega’s een indruk kregen van de werken die zich in Siberische musea bevinden. Lezingen over beheer en behoud van collecties en de studie van Nederlandse schilderijen werden gehouden door: Bart Ankersmit, senior researcher Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, RCE: Riskmanagement; Klimaat beheersing; Methoden van besluitvorming voor conservering: het Barbara Appelbaum model; Preventief conserveren in een museale context: het kader voor behoud; Samen met René Hoppenbrouwers, SRAL: Workshop; Methoden voor controle. Lia Gorter, SCI: Introductie van SCI, Documenteren van Collecties; Het belang van Internationale samenwerking, de zorg voor collecties; Verbinden van kunsthistorisch en technisch onderzoek.
Zittend: Lyudmila Chekalina, Ministerie van Cultuur Omsk Regio; Anna Chernyavskaya, Hoofd collecties van het M.A. Vrubel Museum; staand, Yuri Trofimov, Directeur van het M.A. Vrubel Museum; Lia Gorter, Directeur SCI.
René Hoppenbrouwers, directeur van Stichting Restauratie Atelier Limburg, SRAL: Technische mogelijkheden van het SRAL voor onderzoek en restauratie; Preventieve conservering; Verbetering van de conditie in museum depots; over het beheer van museum depots – en wat er zoal mis kan gaan; Interdisciplinaire samenwerking tussen kunsthistorici, conservatoren en wetenschappers; Benadering in behoud en ontwikkeling van het beroep van restaurator. Kate Seymour, hoofd opleidingen van het SRAL, docent aan de Universiteit van Amsterdam, UvA: Opleidingen voor restaurator in Nederland, Nieuwe restauratie technieken; Vultechnieken en het Gebruik van lijmsoorten bij het verdoeken van schilderijen, twee formules ontwikkeld door het SRAL; Zeventiende eeuwse schilderstechnieken; De imaginaire kubus: standaard technische documentatie voor schilderijen. Bernard Vermet, kunsthistoricus SCI: Kunsthistorisch onderzoek via internet met een handleiding hoe de database van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, RKD, gebruikt kan worden;
Advies voor toeschrijvingen aan de deelnemende conservatoren. Christiaan Vogelaar, bestuurslid SCI, conservator oude kunst Museum De Lakenhal, Leiden: Het belang van Kunsthistorisch Onderzoek naar collecties Nederlandse en Vlaamse kunst in Russische Regionale Musea; Kunsthistorisch en technisch onderzoek: Lucas van Leyden‘s ‘Christus en de Blinde uit Jericho’ uit de Hermitage Sint Petersburg; Advies voor toeschrijvingen aan de deelnemende conservatoren. De bijdrage van de Russische specialisten bestond uit lezingen gehouden door: Tatjana Maximova, Hoofd onderzoek Lichatjev Instituut voor Cultureel en Natuurlijk Erfgoed: De onderzoekservaring van de studie naar Hollandse schilderijen in de collecties van Regionale musea in Rusland en voormalige Russische gebieden. Olga Pichugina, Oeral Staats Universiteit voor Architectuur en Kunsten: Ervaring met complex onderzoek van de Hollandse en Vlaamse meesters in de collectie van het Museum voor Schone Kunsten in Jekaterinenburg. Natalya Minko, M.A.Vrubel Museum, Omsk: Restauratie en onderzoek naar het ‘Boslandschap’ door een onbekende kunstenaar (cirkel van M. Hobbema?) als een voorbeeld van een geïntegreerde studie. Anna Chernyavskaya, Hoofd conservator van het M.A. Vrubel Museum, Omsk: Resumé van het eerste praktische seminar ‘Het behoud van Cultureel Erfgoed. De wetenschappelijke studie en restauratie van Hollandse en Vlaamse schilderijen’. 45 medewerkers uit dertien Siberische musea hebben de Master Class bezocht en een certificaat ontvangen. Het enthousiasme, zowel bij de musea als bij de organisatoren, was vaak voelbaar in zaal tijdens de lezingen en in de discussies er na. Financiering: Het ministerie van Cultuur van de Omsk regio, het M.A. Vrubel Museum, Omsk, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, (RCE), Nederlandse Ambassade in Moskou.
Tijdens de dagelijkse discussieronde luisteren René Hoppenbrouwers, Directeur Stichting Restauratie Atelier Limburg, SRAL en Lia Gorter, SCI, naar vragen van de deelnemers.
5 CODART 15 jaar, De wereld van Hollandse en Vlaamse Kunst Rijksmuseum, 14 – 15 oktober
Voor deze gelegenheid was het mogelijk om Oscar Antuña Benítez uit Cuba over te laten komen. Hij heeft de gelegenheid gebruikt om de laatste hand te leggen aan zijn onderzoek voor de publicatie van de ‘Negentiende eeuwse schilderkunst uit Holland en België’ uit de collectie van het Nationaal Museum in Havana. Hij schreef voor CODART’s online tijdschrift eZine: ‘Curator’s Collection, The Museo Nacional de Bellas Artes de Cuba: conservation and exhibition’ waarin hij de activiteiten van SCI in het museum belicht en een oproep doet voor de financiering van de restauratie van het paneel ‘De Geldwisselaars’ van Marinus van Reijmerswaele. Financiering bezoek uit Cuba: Nederlandse Ambassade in Havana, CODART, SCI.
6 Cultureel Erfgoed Zichtbaar
Museo Nacional de Bellas Artes de Cuba, inv. nr 90-3410, Marinus van Reijmerswaele, Geldwisselaars, paneel 91 x 64 cm, detail.
SCI heeft in haar 16-jarig bestaan inventarisaties gemaakt in verschillende werelddelen: Azië, India, Kazakstan, Midden Amerika, Cuba, Midden Europa, Estland, Letland, Servië en in de Russische Federatie, het land waar zich de meeste Nederlandse en Vlaamse kunst bevindt buiten Nederland en België. Om deze collectie toegankelijk te maken voor een breed publiek heeft de website van SCI onvoldoende internationaal bereik. Het bestuur van SCI heeft besloten om in samenwerking met het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, RKD, de collecties toegankelijk te maken en op te nemen in de RKD databases. Vanaf 2013 is er gewerkt aan het toegankelijk maken van de collecties. Een obstakel was dat de SCI-bestanden in het Engels zijn ingevoerd, en de RKD data in het Nederlands. De RKD databases hebben in de loop van 2013 een Engelse versie gekregen waardoor afstemming van bestanden en de invoer zal worden vergemakkelijkt. Financiering: Prins Bernard Cultuurfonds, Gravin M.A.O.C van Bylandt Stichting, Dr Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds, K.F. Hein fonds.
7 Algemene middelen en donateurs In 2013 heeft SCI bijdragen ontvangen voor de continuïteit van de werkzaamheden die niet uit projectsubsidies kunnen worden gefinancierd. Zonder deze geldelijke steun en het werk van de twaalf ‘vaste’ vrijwilligers zou geen van de projecten tot stand zijn gekomen. Vervolgplannen voor 2014 met Siberische musea in Omsk
Bestuur SCI:
Mr A. van Hellenberg Hubar, voorzitter A. Gorter, secretaris P.Vink, penningmeester Drs Chr. Vogelaar, lid Drs W. Jacobs, lid Mr J. Hesseling, lid Dr S. Scheijen, lid Wordt Vriend van SCI
De reacties op de Master Class, zowel van de Russische als de Nederlandse kant, waren zeer positief. In overleg met de directeur van het M.A. Vrubel Museum heeft SCI de belanghebbenden benaderd en gevraagd of zij bereid waren een tweede Master Class te organiseren of er aan mee te werken. Dit heeft geresulteerd in een drie fasen aanpak. Voor 2014 heeft het M.A. Vrubel Museum zich aangemeld als lid van CODART. Met financiële ondersteuning van de Vrienden van CODART kon Anna Chernyavskaya, hoofdconservator van het Vrubel Museum in 2014 het CODART congres bezoeken. Bezoekersregeling DutchCulture
SCI heeft, in samenwerking met RCE, een aanvraag gedaan bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, voor het organiseren van een bezoekersprogramma in februari/maart 2014 voor twee Russische instituten: GOSNIIR, het Staats Wetenschappelijk Instituut voor Restauratie in Moskou en het M.A. Vrubel Museum in Omsk en de Afdeling Archeologie van de Universiteit van Gadjah Mada, Indonesië. Dit om verdere internationale samenwerking te bewerkstelligen. Lia Gorter, secretaris van het bestuur SCI
Stichting Cultuur Inventarisatie doet, onafhankelijk van enige overheid, kunsthistorisch onderzoek. Zij inventariseert en documenteert onbekende en naar huidige maatstaven onvoldoende beschreven collecties van Hollandse en Vlaamse meesters in (depots van) musea en bij particulieren buiten West-Europa en Noord-Amerika en adviseert bij restauratie. Hiermee wil SCI bereiken dat deze kunstwerken ter plaatse toegankelijk worden gemaakt voor wetenschappelijk onderzoek en voor het publiek. Als vriend van SCI wordt u regelmatig geïnformeerd over de activiteiten van SCI en ontvangt u twee maal per jaar onze Nieuwsbrief. U wordt Vriend door overmaking op onze bankrekening ( hieronder) van minimaal € 25,- per jaar onder vermelding ‘Vriend’. Contact
Foundation for Cultural Inventory Adres: Sarphatistraat 84 hs, 1018 GS Amsterdam Telefoon: +31 (0)20 6244710 E-mail:
[email protected] Website: www.culturalinventory.nl Bank NL48ABNA0465133223, ten name van Stichting Cultuur Inventarisatie Amsterdam, Kamer van Koophandel, Amsterdam, no. S 41217432
