STEDELIJKE MUSEA AANBOD VOOR GROEPEN

STEDELIJKE MUSEA AANBOD VOOR GROEPEN 2015-2016

Typisch Waas

EEN EERSTE KENNISMAKING MET DE COLLECTIES VAN HET MUSEUM Laat u meeslepen door drie boeiende verhalen die u de rijke geschiedenis vertellen van Sint-Niklaas en het Waasland. De mens staat steeds centraal. Intrigerende voorwerpen, originele documenten en een mooi aanbod van beeld- en geluidsmateriaal loodsen jong en minder jong doorheen het Wase verleden. U start in de prehistorie en eindigt in de 21ste eeuw. Te bekijken en te beleven: - handgevormde Drakensteinurne (1500-1100 v.Chr.) - zilveren Romeinse muntschat (ca. 263) - het intrigerende verhaal van de verdronken nederzetting van Doel - ‘Aardappelen’, een realistische triptiek van Jozef Horenbant (1899) - verrassende nieuwsflash uit 1870-1880 - avenue électrique met buitenissige krultoestellen (begin 20ste eeuw) - en nog veel meer.

locatie: SteM, Zwijgershoek Duur: 90 minuten 2

3

Taal der tekens

SYMBOLIEK VAN DE PREHISTORIE TOT DE MIDDELEEUWEN Kralen uit amber voor de vruchtbaarheid. Romeinse fibulae (mantelspelden) met slangenmotief om het kwade te weren. Belletjes die boze geesten verjagen. Amuletten om te beschermen tegen duistere krachten. Talismannen voor geluk en voorspoed. Sleutels die tekenen zijn van macht en rijkdom. Motieven op aardewerk zoals ‘de hoer van Babylon’ of een aap op een schotel. Ontdek de razend interessante symboliek achter de vele figuren op tal van sieren gebruiksvoorwerpen. Altijd is er een verwijzing naar oude volkswijsheden, legendes, bijgeloof én magie. Te bekijken en te beleven: - - - - - - -

glaskralen van een halssnoer (250 v.Chr – 50 n.Chr) Romeinse ring (100 – 200) pelgrimsinsignes (1300 – 1425) sausbak met dierensymboliek: hert en ever (1481 – 1520) bruidsschotel met kroon, duiven en kruik (1480 – 1520) crucifixen (19de eeuw en later) en nog veel meer.

Locatie: SteM, Zwijgershoek Duur: 90 minuten 4

5

One Two Tea

DE SALONCULTUUR IN DE 18DE EEUW MET THEEPROEVERIJ Hoe kwam het theeservies in de beerput van het kasteel ‘Het Blauwhof’ terecht? Een uit de hand gelopen theekransje bij de barones? Dit servies en andere fraaie objecten in de museumvitrines illustreren het best hoe het keuken- en tafelgebeuren, het sociale leven en de mode uit de pruikentijd eruit zagen. Na de rondleiding in het museum geniet u van een 18de eeuwse theedegustatie aangeboden door Delicatessen Van Poeck. Laat u helemaal onderdompelen in de saloncultuur van een ‘ hof van plaisantie’. Te bekijken en te beleven: - jas van zijde geborduurd met zilverdraad (18de eeuw) - een paar damesschoenen en herenpantoffels (eind 18de eeuw) - rijk versierde schotels, kook- en voorraadpotten van het Blauwhof ‘hof van plaisantie’ (1600 – 1770) - theekop en –schoteltje uit blauw-wit porselein (1730 – 1760) - een prachtige GR-kruik (George Rex) in steengoed (1714 – 1727) - een merkwaardige verzameling apothekerspotten in faience (18de eeuw) - en nog veel meer.

Locatie: SteM, Zwijgershoek i.s.m. delicatessen Van Poeck. Duur: 120 minuten 6

7

Santé-Beauté

VOLKSGELOOF, VOLKSGENEESKUNDE EN LICHAAMSVERZORGING VAN DE 19DE EEUW TOT NU Vandaag worden we via allerlei kanalen overspoeld met tips voor een gezond en mooi lijf. Maar de fascinatie voor het lichaam is er altijd al geweest. Voor een gezond leven kon u in het verleden terecht bij barbierchirurgijns, apothekers, kwakzalvers, geleerde dokters én geneesheiligen. Schoonheidsmiddelen waren eerder weggelegd voor rijke burgers. Pas in de twintigste eeuw genieten alle lagen van de bevolking van tal van producten die schoonheid garanderen. Te bekijken en te beleven : - set aderlaatmessen (19de eeuw) - scarificator uit koper (19de eeuw) - vijf pruikenkoppen uit hout en linnen (19de eeuw) - acht sprekende geneesheiligen - computer met aanraakscherm over volksgeneeskunde, kruidengeneeskunde en volksdevotie - art nouveau kapsalon Detremmerie (ca. 1910) - peepshow met erotische foto’s en beeldjes (19de en eerste helft 20ste eeuw) - eerste haardroger- en permanenttoestellen (eerste helft 20ste eeuw) - en nog veel meer.

Locatie: SteM, Zwijgershoek Duur: 90 minuten 8

9

RechtsAverechts

DE TECHNISCHE EVOLUTIE, HET MODEBEELD EN WERKMANSVERHALEN UIT HET BREI-ATELIER Breien is hot! In heel wat gezinnen hoor je terug het tikken van de breipriemen. In de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw waren er in SintNiklaas talloze ateliers met breimachines: een bloeiende industrie! Kousen, mutsen, sjaals en meterwaar rolden uit de vlak- en rondbreimachines. In het brei-atelier kan u deze getuigen van een roemrijk verleden nog zien draaien en tollen. Het mooie resultaat prijkt op mannequinpoppen. Foto’s en audiofragmenten vertellen over de wereld van fabrikanten, mecaniciens, linksters, breisters, opraapsters en triplocksters. Te bekijken en te beleven: - - - - - - -

videodocumentaire ‘van grondstof tot afgewerkt product’ vier kousenbreimachines Bentley Komet met centrale aandrijving (1940 – 1950) rondbreimachine Supreme (1949) vitrine met actuele technische toepassingen van brei vlakbreimachine Diamant (ovaalbreimachine met bewegende carrousel) (1984) computergestuurde breimachine Stoll CMS (midden jaren ‘90) voor breien van foto’s en nog veel meer.

Locatie: SteM, Zwijgershoek Duur: 90 minuten 10

11

Textielwandeling

STENEN GETUIGEN VAN HET RIJKE TEXTIELVERLEDEN IN DE STAD Een onderlegde gids neemt u mee op wandel. U ontdekt de relatie tussen de verhaallijn ‘mens en machine’, het brei-atelier en de directe stadsomgeving. Gevels, huizen, poorten en straten in de nabijheid van het museum vertellen het boeiende verhaal van weverijen, spinnerijen, twijnderijen en natuurlijk breiwerkplaatsen in Sint-Niklaas. Na deze wandeling, mooi te combineren met een inleidend bezoek aan het museum, kent het ‘métier van bonnetier of wever’ geen geheimen meer voor u. Te bekijken en te beleven: - - - -

vroegere fabriekshal van de weverij F. Denys, Zamanstraat 60 (thans parkeergarage) voormalig woonhuis van textielfabrikant Edmond Meert, Stationsstraat 85 (thans Salons voor Schone Kunsten) woonhuis met fabriek in art nouveaustijl gebouwd voor fabrikant Leo Meert (Bonneterie Flandria), Prins Albertstraat 43 villa in art decostijl gebouwd voor breigoedfabrikant Leon Verbreyt, Spoorweglaan 36.

Start van de wandeling: SteM, Zwijgershoek Duur: 120 minuten 12

13

Museum achter de schermen

RONDLEIDING IN HET MUSEUMDEPOT EN DE ATELIERS VAN DE ARCHEOLOGISCHE DIENST WAASLAND Ook als het museum dicht is, gonst het er van de activiteit. Van het grootste schilderij tot het kleinste speldje … alle voorwerpen worden met de grootste zorg behandeld. Maak kennis met het werk van een registrator of een restaurator. Merk op hoe mensen met grote toewijding het roerend erfgoed beschrijven, digitaliseren, opnieuw samenstellen en bewaren. Loop even binnen in de ateliers en maak het werk achter de schermen van dichtbij mee. En ontdek lang vergeten voorwerpen in de depots. U krijgt bovendien interessante tips mee om uw lievelingsstukken thuis op een goede manier te bewaren. Te bekijken en te beleven: - ca. 1.200 voorwerpen in het publiek museumdepot - atelier voor inlijsten van grafiek - remontage-atelier van de archeologische dienst - was- en droogruimte voor keramiek - metaalrestauratie-atelier - nagelnieuw archeologisch depot - en nog veel meer.

Locatie: SteM, Zwijgershoek Duur: 90 minuten 14

15

Exlibris, wat is dat?

GRASDUINEN IN DE COLLECTIE BOEKMERKEN, GELEGENHEIDSPRENTEN EN ILLUSTRATIES Een exlibris of boekmerk is een parel van kleingrafiek. In het Internationaal Exlibriscentrum treft u een rijke collectie van wel 160.000 van dergelijke parels aan. Alle kunststromingen en –technieken van de 20ste eeuw komen aan bod in deze verzameling. Onze medewerkers laten u ook kennismaken met exlibrisschatten uit de 18de en de 19de eeuw. In aanschouwelijke vitrines leert u de typische kenmerken van de hoogdruk, diepdruk, vlakdruk en andere druktechnieken herkennen die kunstenaars wereldwijd gebruiken. Te bekijken en te beleven: - vitrines met documenten over de geschiedenis van het exlibris in België - een tiental inkijkmappen met honderden exlibrissen die een duidelijk inzicht in de collectie verschaffen - grondige uitleg over conserveringstechnieken en daartoe gebruikte materialen - op aanvraag: documentatiemappen over bepaalde kunstenaars - op aanvraag: consultatie van gespecialiseerde literatuur - en nog veel meer.

Locatie: SteM, Zwijgershoek Duur: 90 minuten 16

17

De wereld van Mercator

MERCATOR EN DE EVOLUTIE VAN DE CARTOGRAFIE VAN DE VROEGSTE TIJDEN TOT DE 19DE EEUW Mensen uit een ver verleden dachten dat de aarde een platte schijf was. Vandaag weten we wel beter. Afbeeldingen en reproducties geven een mooi overzicht van hoe ons wereldbeeld tot de 16de eeuw evolueerde. Gerard Mercator, geboren in het Waasland, speelde een prominente rol in het in kaart brengen van onze wereldbol. In zijn schatkamer ontdekt u een unieke verzameling aan kaarten, globes en atlassen van zijn hand. Een rijke collectie handelskaarten, pronkkaarten, militaire kaarten alsook wegenkaarten van de 16de tot de 19de eeuw vervolledigen deze boeiende geschiedenis van de cartografie. Te bekijken en te beleven: - - - - - - -

een thematische kaart met de wereldgodsdiensten uit het begin van de 17de eeuw van Haraeus aardglobe opgedragen aan Granvelle (1541) hemelglobe opgedragen aan de prins-bisschop van Luik (1551) een 20-tal 16de en 17de eeuwse atlassen van Mercator, Hondius, Ortelius … grote aanraakschermen geven digitale toegang tot de Kaart van Vlaanderen van Mercator vernieuwde afdeling moderne cartografie en nog veel meer.

Locatie: Mercatormuseum Duur: 90 minuten 18

19

De Salons, een kleine parel

EEN BLIK OP HET WEELDERIGSTE HUIS VAN DE STATIONSSTRAAT MET ENKELE SCHATTEN UIT DE SCHILDERKUNST Flaneren in een riant burgershuis, genieten van de rijkelijke inrichting gecombineerd met een waardevolle collectie schilderijen, het kan! Op de gelijkvloerse verdieping, in de galerij, hangen werken rond het thema ‘dieren’: o.a. de stier van Alfred Verwee, een monumentaal werk van Edmond Verstraeten, de honden van de dierenschilders Stobbaerts en Jozef Stevens en een expressionistisch werk van René De Lannoy. Op de 1ste verdieping wordt de collectie geconcentreerd rond het thema ‘jong & oud’. Impressionistische werken verbeelden het lenteleven; een aantal werken behandelen het familieleven en natuurlijk mag Charles, het zoontje van de schilder Henri Evenepoel, niet ontbreken. Kortom, een boeiende verzameling van de belangrijkste kunstenaars uit het Waasland. Elders hangen werken rond het thema ‘dood, tijd en ouderdom’: een mix van klassieke schilderijen en hedendaags grafisch werk. Te bekijken en te beleven: - ‘Charles speelt tafeltje – ‘La dinette’ van Henri Evenepoel (1897): Belgisch post-impressionisme - ‘Bij morgendauw’ van Ernest Welvaert (1911) – Wase kunstcollectie - ‘Reiger in de sneeuw’ van Hippolyte Boulenger (1871) – School van Tervuren - en nog veel meer.

Locatie: de Salons Duur: 90 minuten 20

21

Monoloog ‘Een dienstmeisje vertelt ...’

MONOLOOG ‘EEN DIENSTMEISJE VERTELT....’

Leontine brengt het verhaal van meiden en knechten in het riante burgerhuis van textielfabrikant Edmond Meert. Als kamermeisje vertelt zij vol passie over de tijd van toen. Het huis met al zijn verborgen hoeken en kanten kent voor u na dit bezoek geen geheimen meer. Lutgarde Pairon was jarenlang als actrice werkzaam bij het Antwerps Jeugdtheater. Zij speelde gastrollen in tal van gekende Vlaamse televisieseries zoals Lili en Marleen, Thuis ...

Locatie: de Salons Duur: 90 minuten 22

23

Monoloog ‘Salon Nelly, een kapster, haar verhaal...’

MONOLOOG GEBRACHT DOOR ACTRICE MARCELLA PIESSENS

Nelly, de jongste telg van een kappersgeslacht van vier generaties, vertelt haar levensverhaal. Het verhaal is een aaneenschakeling van anekdotes, overgeleverd door moeder en grootmoeder. Er zit zelfs een kleine liefdeshistorie in: ook dat behoort tot de leefwereld van het kapsalon. Actrice Marcella Piessens brengt al sinds 2006 een druk bijgewoonde monoloog over caféhoudster Wiske van Tereken. Zij gaat op hetzelfde elan verder met deze nieuwe door haar gecreëerde monoloog.

Locatie: Stem, Zwijgershoek Duur: 60 minuten (zittend) 24

25

Monoloog ‘Averechtse verhalen en tikkende machines’

MONOLOOG GEBRACHT DOOR ACTRICE MARCELLA PIESSENS Dat Sint-Niklaas over een ‘Breigoedmuseum’ beschikt is geen toeval. De breisector was destijds een belangrijke factor in de economische groei en welstand in onze stad. Het verhaal van deze sector wordt door Marcella Piessens in geuren en kleuren verteld in haar 2de monoloog die zij voor ons museum schreef. Het gaat niet zo zeer over breinaalden, een bolleke wol of over machines. Neen… het gaat over mensen. Het gaat over het levenswerk van duizenden werknemers, thuis en in de fabrieken, grotendeels vrouwen. Hun getuigenissen zijn goud waard. We krijgen een kijk op hun werkomstandigheden, hun stielkennis, hun fierheid - dit alles gepaard met de nodige humor. Dit laatste hield hen in alle omstandigheden overeind. Massa’s anekdotes, liedjes, fratsen en niet het minst ‘vriendschappen voor het leven’. Een echte aanrader! Nadien is een uitgebreider bezoek aan het brei-atelier mogelijk, dit onder begeleiding van onze breitechnieker.

Locatie: Stem, Zwijgershoek Duur: 60 minuten (zittend) 26

27

Hoe uw rondleiding reserveren? Contacteer: Stedelijke Musea Sint-Niklaas Zwijgershoek 14 9100 Sint-Niklaas Tel. 03 778 34 50 [email protected] http://musea.sint-niklaas.be Openingsuren: Mercatormuseum en SteM Zwijgershoek • dinsdag - zaterdag: 14.00 - 17.00 uur • zondag: 11.00 - 17.00 uur • groepen op afspraak ook buiten deze openingstijden de Salons • donderdag - zaterdag: 14.00 - 17.00 uur • zondag: 11.00 - 17.00 uur • groepen op afspraak ook buiten deze openingstijden Internationaal Exlibriscentrum • op afspraak elke werkdag 10.00 - 12.00 uur en 13.30 - 16.00 uur Tarieven rondleidingen: Een groep = max. 25 personen. Bij grotere groepen wordt de groep ontdubbeld (= 2 x betaling van de gids)

• Toegangsgeld groepen meer dan 15 personen: per persoon: o de Salons: 1,50 EUR o Mercatormuseum: 3,75 EUR o SteM: 3,75 EUR



• Toegangsgeld tot en met 15 personen: per persoon: o de Salons: 2,00 EUR o Mercatormuseum: 5,00 EUR o SteM: 5,00 EUR



• Vergoeding gids: gidsbeurt van max. 2u: 60,00 EUR 28

• Monologen: o Een dienstmeisje vertelt … : 110,00 EUR + 1,50 EUR per deelnemer (max. 20 deelnemers) o Salon Nelly: prijs op aanvraag + 4 EUR per deelnemer als de collectie bezocht wordt (max. 30 deelnemers) o Averechtse verhalen en tikkende machines: prijs op aanvraag +4 EUR bezoek brei-atelier/museum (max. 30 deelnemers). Adressen: o Mercatormuseum: Zamanstraat 49 (ingang via museumpark) o de Salons: Stationsstraat 85 o SteM Zwijgershoek en Internationaal Exlibriscentrum: Zwijgershoek 14. Bereikbaarheid: o openbaar vervoer: het stadscentrum van Sint-Niklaas is vlot bereikbaar met trein en bus o te voet: op 5 minuten wandelafstand van het station en de Grote Markt o met de fiets: op de Zwijgershoek wordt een ruime fietsenstalling voorzien o met de wagen: aanbevolen parkings Zwijgershoek, Grote Markt, station. Toegankelijkheid: o Mercatormuseum, SteM Zwijgershoek en Internationaal Exlibriscentrum: volledig toegankelijk voor personen met een handicap o de Salons: toegankelijk voor rolstoelgebruikers via lift.

Redactie brochure juli 2015 Recente info op http://musea.sint-niklaas.be Verantwoordelijke uitgever: Annermie Charlier, Grote Markt 1, 9100 Sint-Niklaas

29

Meer informatie

Stedelijke musea Zwijgershoek 14 9100 Sint-Niklaas 03 778 34 50 [email protected] www.musea.sint-niklaas.be