STANDAARDLASTENBOEK SANITAIR WARM WATER

Dienstensector > voor opdrachtgevers

STANDAARDLASTENBOEK SANITAIR WARM WATER

Juni 2004

Informatie : www.leefmilieubrussel.be > ondernemingen > energie facilitator tertiaire sector: [email protected] 0800 85 775

Waarschuwing Gebruiksaanwijzing voor dit document Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wil de opdrachtgevers, studiebureaus en architecten een aantal werkmiddelen ter beschikking stellen in de vorm van checklists en referentiebestekken voor het “energieontwerp” van een nieuwbouw of een vernieuwbouw.

Met behulp van de checklists kunnen de vragen om energie-efficiëntie worden verduidelijkt tussen een opdrachtgever en zijn waarnemers, De bestekken preciseren de technische criteria die moeten worden aangewend om deze prestaties te bereiken.

Elke Opdrachtgever blijft vrij om te beslissen, met het advies van het studiebureau en/of de installateur, om de interessantste aanbevelingen die het best zijn afgestemd op zijn project al dan niet te integreren. Deze lijst van aanbevelingen is niet volledig en houdt geenszins in dat de geldende normen en reglementaire voorschriften niet moeten worden nageleefd. Met het doel energiebesparingen te promoten, zijn kopieën van uittreksels van deze tekst of kopieën van de volledige tekst gewenst. Commerciële activiteiten met betrekking tot het gebruik van de informatie die ze bevatten, blijven echter uitgesloten. Elke gebruiker van dit document moet blijk geven van waakzaamheid en aanpassingsvermogen bij het opstellen van de definitieve clausules die hem binden aan zijn waarnemer. In geen geval kunnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest of de opsteller van dit document aansprakelijk worden gesteld bij verkeerd of onaangepast gebruik van de clausules van dit document. De gebruiker staat in voor de uiteindelijke controle.

!!! Opgelet: De rentabiliteit van de investeringen werd berekend op basis van de energieprijzen in 2002. De raadgevingen met betrekking tot de investeringen die van toepassing waren in 2002, zijn dit dus des te meer in 2005 !!! Initiatief Ministerie van het Waalse Gewest DGTRE Direction Générale des Technologies, de la Recherche et de l'Energie. Avenue Prince de Liège, 7 5100 Jambes

Checklist voor de opdrachtgever Installatie van sanitair warm water

Uitvoering Architecture et Climat – UCL Place du Levant, 1 1348 Louvain La Neuve Contact Tel.: 010 47 21 42 Fax: 010 47 21 50 E-mail: [email protected] Internetsite: www-climat.arch.ucl.ac.be

versie juni 2004 - p.2

DE

e

nergie+ - B E S T E K K E N

De huidige verzameling referentiedocumenten voor het ontwerpen en renoveren van een gebouw van de tertiaire sector bestaat uit:

►

Voor de Opdrachtgever Didactische synthese: Algemeen ontwerp van het gebouw

Checklists energie:

“van programmering tot oplevering”

Verwarmingsinstallatie Installatie voor sanitair warm water Verlichtingsinstallatie Installatie van hygiënische ventilatie Koelinstallatie Installatie van een groot warmwatersysteem op zonne-energie (in voorbereiding)

Warmtekrachtkoppelingsinstallatie (in voorbereiding)

►

Voor de Studiebureaus en Installateurs Energiebestekken: Verwarmingsinstallatie Installatie voor sanitair warm water Verlichtingsinstallatie HVAC-installatie (verwarming, koeling, ventilatie) Installatie van een groot warmwatersysteem op zonne-energie (in voorbereiding)

Deze documenten kunnen worden gedownload op de webstek van het BIM www.ibgebim.be



Investeren in energie vandaag? 1. Met een energie-efficiënt gebouw verbindt men zich tot een bewuste aanpak om milieuvriendelijk te handelen en de broeikasgasemissies te verminderen. De eventuele “meerprijs” voor een efficiënter gebouw is gewoonlijk laag vergeleken met de bouw- of renovatiekosten van het gebouw. 2. Het ontwerp van een gebouw en de installaties ervan heeft een invloed op de exploitatiekosten tijdens de hele levensduur van het gebouw en de installaties, dus gedurende 20, 30 of 40 jaar.

3. De structurele trend van de energiekosten over 20 of 30 jaar gaat in stijgende lijn! In dit document werd de rendabiliteit berekend voor een brandstofkostprijs van 0,3 €/liter stookolie of 0,3 €/m³ aardgas, en voor een kostprijs voor elektriciteit van 0,11 €/ kWh tijdens de piekuren, 0,065 € tijdens de daluren en 0,087 € voor doorlopende gebruik. Bij een stijging van de energieprijzen zal het belang van de aanbevelingen dan ook toenemen.

4. Onder de impuls van de Europese Unie zullen alle gebouwen binnen de 10 jaar worden onderworpen aan reglementaire verplichtingen op het vlak van de energieprestaties. Op het moment van de bouw of de renovatie zal het gemakkelijker en minder duur zijn om de energie-efficiëntie te verbeteren.



Doel van het document Het doel van deze tekst is een concrete hulp te bieden aan de Opdrachtgevers die het toekomstige energiegebruik van een gebouw dat ze laten bouwen of renoveren tot een minimum willen beperken, zonder toegevingen op het vlak van het comfort van de gebruikers. Een praktische checklist vermeldt de energiecriteria die in detail zijn uitgewerkt in de Bestekken die bestemd zijn voor de studiebureaus (“Energiebestek van een installatie van sanitair warm water”, dat kan worden gedownload op www.ibgebim.be ). Dit document geeft aanbevelingen voor 4 opeenvolgende stadia van de bouw/vernieuwbouw:

Programmering

Voorontwerp

Ontwerp

Oplevering

o de keuzes die moeten worden gemaakt met betrekking tot het systeem Bijvoorbeeld: gecentraliseerd of gedecentraliseerd systeem?

o het type van uitrusting dat moet worden gekozen: type van vat, dikte van de isolatie, …

o de dimensionering van de installaties o de vragen die moeten worden gesteld aan het studiebureau of de installateur (bijvoorbeeld: zouden zonnepanelen interessant zijn voor het project?). Indien de Opdrachtgever een beroep doet op een studiebureau, vindt hij in de bijlage deze vragen geformuleerd in de vorm van artikelen voor bestekken die in de tussen hen gesloten overeenkomst kunnen worden opgenomen.

Twee voorschriftenniveaus: Om weerwerk te bieden tegen de klimaatveranderingen in ons milieu zijn alle energiemaatregelen welkom, en verdienen ze te worden geïntegreerd in een bouwproject. Maar om prioriteiten vast te leggen tussen deze voorschriften, omvat het document twee types van clausules: Eisen waaraan alle installaties voor sanitair warm water moeten voldoen om een minimale energie-efficiëntie te garanderen.

[ EIS ]

De ontwerper en de opdrachtgever dienen er op toe te zien dat deze zeer efficiënte maatregelen niet achterwege worden gelaten om het investeringsbudget lichter te maken. De eventuele meerprijs wordt gewoonlijk binnen de 5 jaar terugverdiend door de besparingen die worden gegenereerd. [ ADVIES ]

Aanbevelingen die de energie-efficiëntie van de installatie nog verbeteren, en dus ook de milieu-impact van het project. Het studiebureau of de installateur moeten, in de specifieke situatie van het project, de verplichtingen en het energiebelang van deze aanbevelingen beoordelen om de Opdrachtgever te helpen bij het nemen van zijn beslissing.

Gecursiveerde opmerkingen begeleiden en/of rechtvaardigen deze voorschriften. Checklist voor de opdrachtgever Installatie van sanitair warm water


Inhoud Programmering Keuze van de energievector Definitie van de behoeften

Voorontwerp Organisatie van de vertrekken Keuze van het systeem Kenmerken van de installatie

Ontwerp Dimensionering van de componenten Keuze van de componenten Regeling

Oplevering Oplevering van de werken

BIJLAGE

Pagina 7 Pagina 7 Pagina 8

Pagina 9 Pagina 9 Pagina 9 Pagina 10

Pagina 12 Pagina 12 Pagina 13 Pagina 16

Pagina 17 Pagina 17

Pagina 18

Artikelen die moeten worden ingevoegd in het bestek van de tussen de opdrachtgever en de architect / het studiebureau gesloten overeenkomst



Programmering

KEUZE VAN DE ENERGIEVECTOR A. VOORVERWARMING, WARMTETERUGWINNING [ ADVIES ]

Bestuderen of het nut heeft zonnepanelen te installeren. In het bijzonder in het geval van een instelling die grote hoeveelheden warm water verbruikt: ziekenhuis, zwembad, rusthuis, internaat, … Het ecologische belang is overduidelijk! En de kostprijs van het kWh zonne-energie zou, afhankelijk van de toepassingen, kunnen concurreren met de prijs van de brandstoffen op hun huidige niveau. Maar vooral is het stabiel en gegarandeerd voor de hele levensduur van de installatie, of een periode van minimum 25 jaar! De prijs van de fossiele brandstoffen is daarentegen afhankelijk van tal van factoren die wij niet onder controle hebben… Bijvoorbeeld: in een specifieke instelling die 5.000 liter warm water van 60°C verbruikt per dag, is de kostprijs van het kWh brandstof die kan worden uitgespaard dankzij een zonneboiler ongeveer gelijk aan de kostprijs van het kWh (tarief 2003) primaire energie van gas of stookolie bij een subsidieniveau van 30 %. Zie artikel 1 voor het bestek in de bijlage.

[ ADVIES ]

Bestuderen of het zin heeft het sanitair warm water voor te verwarmen door warmteterugwinning op de condensator van de koelmachine, - indien de werking van een koelmachine het hele jaar door voorzien is (koeling van een computerzaal bijvoorbeeld), - en indien er een vrijwel constante behoefte is aan de productie van sanitair warm water (typisch het geval van een ziekenhuis). Zie artikel 2 voor het bestek in de bijlage.

B. KEUZE TUSSEN AARDGAS, STOOKOLIE EN ELEKTRICITEIT [ EIS ]

Wat de keuze van de brandstof betreft wordt, op basis van de emissies die verband houden met de verbranding, aardgas aanbevolen. Elektriciteit wordt daarentegen slechts gebruikt: - om een wateraftappunt met laag verbruik te voeden, dat ver verwijderd is van de gecentraliseerde distributie of productie, - of om een warmtepomp te voeden die energie terugwint, bijvoorbeeld op de afgezogen lucht.



Programmering

Op dit moment is aardgas de brandstof waarvan de verbranding de minste lokale impact heeft op het leefmilieu. Het zorgt voor een gedecentraliseerde productie van warm water, zodat soms het gebruik van een recirculatieleiding kan worden vermeden. De elektrische systemen voor sanitair warm water hebben een gemiddeld rendement van slechts 40 %: dat van de elektrische centrales. Vandaag is elektrische verwarming bovendien dubbel zo duur als verwarming met gas of stookolie. Het idee dat het beter is een elektrische boiler te plaatsen voor de zomerse behoeften, wanneer de centrale verwarming uitgeschakeld is, komt niet meer overeen met een moderne verwarmingsketel (heel laag verlies in de wachtstand), behalve in het geval van een zeer beperkte aftapping.

DEFINITIE VAN DE BEHOEFTEN [ ADVIES ]

Geen warm water voorzien in de sanitaire vertrekken van een kantoorzone (wastafels). We stellen immers vast dat de gebruiker niet wacht tot het warm water effectief uit de kraan komt…

[ EIS ]

Voorzien dat een opslagvat op een minimumtemperatuur van 60°C wordt gehouden. Het doel van deze maatregel is het risico van ontwikkeling van de legionnellabacterie te vermijden. Zie artikel 3 voor het bestek in de bijlage.



Voorontwerp

Opmerking: Sommige criteria of installaties worden vermeld in dit stadium, ook als ze geen invloed hebben op de organisatie van de vertrekken en/of de netwerken, opdat hun kostprijs al heel vroeg in aanmerking zou kunnen worden genomen in de ramingen die de evolutie van een project kracht bijzetten.

ORGANISATIE VAN DE VERTREKKEN [ ADVIES ]

Alle vertrekken waar een warmwatertoevoer nodig is, ruimtelijk groeperen. Aan de hand van deze maatregelen kan de lengte van de recirculatieleiding worden beperkt of kan het bestaan ervan zelfs worden vermeden; een dergelijke leiding brengt, zelfs als ze goed geïsoleerd is, een groter energieverlies mee dan een opslagvat!

KEUZE VAN HET SYSTEEM A. GECENTRALISEERDE TOESTELLEN)?

[ ADVIES ]

OF

GEDECENTRALISEERDE

(MEERDERE

PRODUCTIE

Opteren voor een gecentraliseerde productie behalve wanneer:

- de wateraftappunten verspreid liggen over het gebouw. Dan moet worden

gekozen voor een gedecentraliseerde productie voor deze wateraftappunten. - de aftappunten geconcentreerd zijn in verschillende zones van het gebouw. Dan moet worden gekozen voor een half-gecentraliseerde productie: een gezamenlijke productie voor verschillende dicht bij elkaar gelegen wateraftappunten. Door een gedecentraliseerde warmwaterproductie kan het permanente verlies van de recirculatieleiding worden vermeden. De half-gecentraliseerde productie is een compromis dat beoogt dat zowel het aantal productie-componenten van sanitair warm water als de lengte van het netwerk worden beperkt. Ook legionnella, dat zich meer bepaald ontwikkelt in de “dode armen” van de netwerken, wordt hierdoor tegengegaan!



Voorontwerp B. ONAFHANKELIJKE PRODUCTIE, OF IN COMBINATIE MET DE VERWARMING VAN HET GEBOUW?

[ ADVIES ]

De installatie overwegen van een ketel speciaal voor de verwarming van sanitair warm water in de zomer indien het nominaal vermogen van het sanitair warm water minder dan 30 % uitmaakt van het vermogen van de kleinste ketel van het gebouw. : - ofwel parallel met de verwarmingsinstallatie - ofwel autonoom. In de winter voegt het gevraagde vermogen zich bij de behoefte aan verwarming van het gebouw. Maar in de zomer moet worden vermeden dat een overgedimensioneerde verwarmingsketel slechts bij tussenpozen werkt, omdat elke inschakeling dan een onvolledige verbranding meebrengt.

KENMERKEN VAN DE INSTALLATIE A. KEUZE VAN HET SYSTEEM VOOR GECENTRALISEERDE PRODUCTIE Het studiebureau moet een keuze maken uit de verschillende systemen voor warmwaterproductie (onmiddellijk, accumulatie, …) om zo goed mogelijk tegemoet te komen aan het profiel van de behoeften. Om deze keuze te begeleiden, is het moeilijk geldige energiecriteria te geven voor alle gevallen. Aan de andere kant is het duidelijk dat de bestrijding van de ontwikkeling van legionnella voortaan een productie en een distributie van sanitair warm water bij een hoge temperatuur (60°C) meebrengt. Dit leidt op zich niet tot een hoger uiteindelijk verbruik, maar vereist ten minste een betere isolatie van de componenten, en druist in tegen de huidige technologische evolutie naar een warmteproductie bij lage temperatuur voor gebouwen… Wellicht zal dus steeds meer worden teruggegrepen naar een onafhankelijke productie.

B. KEUZE VOOR HET SYSTEEM VAN GEDECENTRALISEERDE PRODUCTIE [ ADVIES ]

Voor de autonome productie die wordt gewenst voor een deel van de wateraftappunten die ver van de gecentraliseerde productie liggen, moet worden gekozen voor - een gasboiler met condensatie - of, voor kleinere behoeften, een elektrische boiler. De meerprijs van de boilers “met condensatie” vergeleken met de traditionele boilers wordt terugverdiend op 2 tot 4 jaar tijd dankzij een aanzienlijke verhoging van het verbrandingsrendement en een vermindering van het verlies in wachtstand (van 0,5..0,8 Wh/l. °C.24u tot 0,3..0,4 Wh/l.°C.24u).



Voorontwerp C. OP DE WATERAFTAPPUNTEN GEÏNSTALLEERDE TOESTELLEN [ EIS ]

Voor elk van de sanitaire componenten moeten de mogelijkheden worden bestudeerd van een vermindering van het waterdebiet, de aftaptijd en het temperatuurniveau: spaarkranen, spaardouchekopppen, drukknoppen met automatische terugstelling, kranen met elektronisch oog, ergonomische handgrepen, mengkranen, … De grootste energiebesparing op het sanitair warm water kan worden bereikt op de vermindering van de hoeveelheden verbruikt water.

[ ADVIES ]

Indien de ligging van het gebouw een hoge druk in het netwerk tot gevolg heeft, moet een drukverlager op het begin van de installatie worden geplaatst. Zo kunnen de debieten aan elk wateraftappunt worden verminderd en kunnen eventuele lekken worden beperkt.

D. PLAATS VAN DE OPSLAGVATEN [ EIS ]

De wateropslagvaten moeten verticaal worden geplaatst. De verticale positie bevordert de gelaagdheid van de temperaturen en verhoogt het nuttige volume in het vat.

E. FOLLOW-UP VAN HET VERBRUIK [ EIS ]

Indien de installatie voor de productie van sanitair warm water meer dan 2.000 liter/dag aan 60°C levert, moet een systeem worden voorzien om het volumetrisch of thermisch verbruik van sanitair warm water ter hoogte van de gecentraliseerde componenten te controleren. In de praktijk komt dit overeen met een gebouw met meer dan 40 bedden, of waar meer dan 200 maaltijden per dag worden opgediend, of met een zwembad met meer dan 75 zwemmers/dag, of een sportcentrum met meer dan 70 douchebeurten/dag, … Door het specifieke verbruik van het sanitair warm water te volgen, kan men eventuele afwijkingen op het spoor komen.



Ontwerp

DIMENSIONERING VAN DE COMPONENTEN A. RAMING VAN DE BEHOEFTE AAN WARM WATER [ ADVIES ]

Het profiel van de aftapping van warm water zo nauwkeurig mogelijk definiëren. Deze aanbeveling is vooral van toepassing op de installaties met een opslagreservoir. Deze stap is absoluut noodzakelijk voor een optimale en realistische dimensionering, zowel vanuit het oogpunt van de investering als wat het energieverlies betreft. Zie artikel 4 voor het bestek in de bijlage.

[ ADVIES ]

In het geval van een bestaand gebouw moet het aftapprofiel van het gebouw worden vastgesteld door een directe meting. Het aftapprofiel van het gebouw kan immers worden vastgesteld met behulp van een volumetrische meter die op de koudwatertoevoer van de bestaande installatie voor productie van sanitair warm water wordt geplaatst. Deze meter moet worden gerecupereerd op de nieuwe installatie om het verbruik te controleren. Het aftapprofiel van een gebouw is bepalend om: - het belang van een alternatieve technologie te beoordelen (zonnepanelen, bijvoorbeeld), - een nieuwe installatie correct te dimensioneren en meer bepaald de keuze van het opslagvolume te dimensioneren (de kostprijs van een watermeter bedraagt 125 tot 300 €, wat minder is dan het prijsverschil tussen twee opslagreservoirs met opeenvolgende grootte van hetzelfde assortiment), - de gebruikers bewust te maken (follow-up van het verbruik). Zie artikel 5 voor het bestek in de bijlage.

B. PRODUCTIE [ EIS ]

Indien het sanitair warm water wordt aangemaakt door een condensatieketel, moet de warmtewisselaar die het sanitair warm water aanmaakt zo worden gedimensioneerd dat een retour bij lage temperatuur naar de ketel mogelijk is, tenzij de verwarmingsketel is uitgerust met twee afzonderlijke retourleidingen. De condensatiegasketel is zeker niet de ketel met het beste rendement (hij levert een winst van 6 % tot 9 % vergeleken met de traditionele technologieën), maar om dit rendement te bereiken, moet hij retourwater van de installatie binnenkrijgen op lage temperatuur.



Ontwerp Zie artikel 6 voor het bestek in de bijlage. [ ADVIES ]

Indien het sanitair warm water wordt geproduceerd door de ketel die het gebouw verwarmt, mag de ketel niet overdreven overgedimensioneerd worden door cumulatie van het vermogen voor het sanitair water en het vermogen voor het weer op gang brengen. In de praktijk moet geen enkele overdimensionering worden voorzien zolang het vermogen voor verwarming van het sanitair warm water niet meer dan 25 % groter is dan het vermogen voor verwarming van het gebouw. De overdimensionering is niet alleen energieverslindend, maar vergt ook een zware investering… Zie artikel 7 voor het bestek in de bijlage.

C. DISTRIBUTIE [ EIS ]

De recirculatieleiding zo configureren dat er altijd water met een temperatuur van ongeveer 60°C doorheen loopt. Bij een temperatuur lager dan 55°C bestaat het risico van ontwikkeling van de legionnellabacterie; een te hoge temperatuur brengt energieverlies mee. Zie artikel 8 voor het bestek in de bijlage.

[ EIS ]

Overdimensionering van de recirculatieleiding vermijden. Het principe van de recirculatieleidingen is gelijkaardig aan datgene dat vroeger werd gebruikt om in de winter te vermijden dat de leidingen bevriezen: de kraan lichtjes opendraaien zodat er een fijn straaltje uit komt! Het watercirculatiedebiet compenseert het warmteverlies van de leiding, maar moet het watertoevoerdebiet van een uitrusting niet garanderen. Zie artikel 9 voor het bestek in de bijlage.

KEUZE VAN DE COMPONENTEN A. GASBOILER MET ACCUMULATIE [ EIS ]

Indien de gasboiler met accumulatie meer dan 300 liter aanmaakt, kies dan een toestel - met een minimaal nuttig rendement van 98 % op een OVW gemeten volgens de norm EN 89, Checklist voor de opdrachtgever Installatie van sanitair warm water


Ontwerp - met een beperkt onderhoudsverbruik. De traditionele atmosferische toestellen worden dus best uitgesloten.

B. ELEKTRISCHE BOILER [ ADVIES ]

In het geval een specifieke situatie het gebruik van een elektrische boiler rechtvaardigt, moet een goed geïsoleerde boiler worden gekozen met een uurprogrammering zodat het mogelijk is hem alleen 's nachts te verwarmen.

C. OPSLAGVAT [ EIS ]

Voorzie de verticale plaatsing van de opslagvaten. Ze moeten zodanig worden uitgerust en aangesloten dat de vorming van temperatuurlagen wordt bevorderd. We denken aan straalbrekers voor de toevoer van koud water, de retour van de recirculatieleiding bovenaan het vat, … om het nuttige binnenvolume te verhogen en dus het geselecteerde totale volume te beperken, en dus ook het verlies in wachtstand.

[ EIS ]

In het geval een specifieke situatie het gebruik van verschillende elektrische boilers verantwoordt, moeten ze in serie worden aangesloten. Het doel van deze specificatie is de laagvorming te bevorderen en het nodige opslagvolume te verminderen. In het geval van elektrische vaten kan een parallelle aansluiting het gevolg hebben dat kostelijke inschakelingen overdag nodig zijn.

D. ISOLATIE VAN DE BOILERS [ EIS ]

De opslagvaten, warmtewisselaars en warmtewisselaars/opslagvaten moeten goed geïsoleerd zijn. Minimum aanbevolen is 2,5 m² K/W, wat overeenkomt met 10 cm minerale wol. De meerprijs van 10 cm isolatie vergeleken met 5 cm isolatie wordt terugverdiend op ongeveer 3 maanden tijd.

[ ADVIES ]

Het isolatieniveau moet nog worden verhoogd indien het op de site wordt uitgevoerd: - een equivalent van 10 cm minerale wol voor opslagvaten van minder dan 400 l, - een equivalent van 12 cm minerale wol voor opslagvaten van meer dan 400 l en minder dan 2000 l, - een equivalent van 14 cm minerale wol voor opslagvaten van meer dan 2.000 l, De rendabiliteit van de isolatie is gewoonlijk beter indien ze op de site wordt aangebracht.



Ontwerp

E. DISTRIBUTIE VAN SANITAIR WARM WATER [ EIS ]

De leidingen (rechte stukken, bochten en aftakkingen) die het warm water vervoeren, moeten worden geïsoleerd indien: - ze zich in de grond bevinden, buiten of in ruimten die geen deel uitmaken van het verwarmde volume van het gebouw (stookruimte, zolder, kelderverdieping, …) - ze op temperatuur worden gehouden (recirculatieleiding). De dikte van de isolatie moet toenemen met de leidingdiameter, van 3 cm voor een DN10-leiding binnen tot 6 cm voor een DN-80 leiding buiten.

1 m stalen buis met een diameter van 1 duim, niet geïsoleerd, waardoor warm water van 70°C loopt en die door een omgeving van 20°C gaat, heeft een verlies dat gelijk is aan het verbruik van een gloeilamp van 60 W. Zie artikel 10 voor het bestek in de bijlage.

[ EIS ]

Kranen en flenzen beter isoleren. Kies isolatieschelpen of -matten die snel gedemonteerd en opnieuw gemonteerd kunnen worden voor controle, zonder dat de isolatie hierbij wordt beschadigd. Het isoleren van kranen is heel rendabel, maar wordt zelden uitgevoerd omdat men bang is dat eventuele lekken langer verborgen zouden blijven onder de isolatiematerialen. De opgelopen schade zou dan veel groter kunnen zijn. Maar als het gekozen isolatiemateriaal vlot kan worden gedemonteerd, dan is een regelmatig nazicht gemakkelijk uit te voeren. En het argument van het eventuele lek lijkt “licht” wanneer je in overweging neemt dat de kranen een koelwaternet altijd geïsoleerd worden…

[ ADVIES ]

Er moet een hydraulische inregeling worden voorzien op elke aftakking van het verdeelcircuit wanneer dit er meerdere bevat. Zie artikel 11 voor het bestek in de bijlage.



Ontwerp

REGELING [ ADVIES ]

Indien het warm water wordt aangemaakt met behulp van een accumulatievat, moet de ketel indien mogelijk zo worden afgesteld: - dat hij werkt op lage temperatuur, behalve wanneer sanitair warm water wordt gevraagd - dat een tijdmeter de periodes waarop de ketel wordt gestart beperkt buiten het verwarmingsseizoen Het doel is het verlies van de ketel te beperken, en in de zomer ook het aantal keren dat de brander wordt gestart, omdat dit gelijk staat met een slechte verbranding.

[ ADVIES ]

In het geval een specifieke situatie het gebruik van een elektrisch opslagvat rechtvaardigt, met de plaatsing van een recirculatieleiding, moet een programmering worden voorzien die het mogelijk maakt dat de circulatie weer wordt gestart op het einde van de verwarmingsperiode tegen laag tarief. Indien dit niet gebeurt, zou de toevoer van de “koudwatermassa” de gelaagdheid verstoren en tot gevolg hebben dat de elektrische verwarming overdag wordt geactiveerd.



Oplevering

OPLEVERING VAN DE WERKEN [ EIS ]

Bij de oplevering van de installatie moet het volgende voorzien zijn: - een beschrijvend technisch dossier (plannen, schema’s, gebruiksaanwijzing van de toestellen, regelparameters), - gebruiksrichtlijnen die verstaanbaar zijn voor mensen die niet in deze materie gespecialiseerd zijn, - onderhoudsinstructies (die met name de garantievoorwaarden preciseren).



BIJLAGE Artikelen die moeten worden ingevoegd in het bestek van de tussen de opdrachtgever en het studiebureau gesloten overeenkomst

Artikel 1.

Het SB bestudeert of het zinvol is zonnepanelen te installeren voor een deel van de warmwaterproductie.

Artikel 2.

Het SB bestudeert of het zin heeft het sanitair warm water voor te verwarmen door warmteterugwinning op de condensator van de koelmachine, De studie beoordeelt in voorkomend geval de mogelijkheden van een verplaatsing van bepaalde componenten om de productie van het sanitair warm water dichter bij de koelmachine te brengen. Ze houdt rekening met het risico van ontwikkeling van legionnella in dit type van voorverwarmingsvat.

Artikel 3.

Het opslagvat voor sanitair warm water moet op een minimumtemperatuur van 60°C worden gehouden om het risico van ontwikkeling van de legionnellabacterie tegen te gaan.

Artikel 4.

Het SB stelt het profiel van de warmwateraftapping zo nauwkeurig mogelijk vast met het oog op een optimale en realistische dimensionering, vanuit het oogpunt van zowel de investering als het energieverlies. Dit voorschrift is vooral van toepassing op de installaties met een opslagvat.

Artikel 5.

In het geval van een bestaand gebouw legt het SB het wateraftapprofiel van het gebouw vast met behulp van een volumetrische meter die op de koudwatertoevoer van de bestaande installatie voor productie van sanitair warm water wordt geplaatst. Deze meter moet worden gerecupereerd op de nieuwe installatie om het verbruik te controleren.

Artikel 6.

Indien het sanitair warm water wordt aangemaakt door een condensatieketel, - Indien de ketel uitgerust is met één enkele retourleiding moet de warmtewisselaar die het sanitair warm water produceert worden gedimensioneerd met het oog op een nominale temperatuur van de retour naar de ketel die gelijk is aan of lager dan 45°C. In het geval van een gelijktijdige aanmaak moet de koudwatertoevoer direct worden geïnjecteerd vóór de wisselaar. - Indien de ketel uitgevoerd is met twee afzonderlijke retourleidingen kan de wisselaar die het sanitair warm water produceert, worden



gedimensioneerd met het oog op een hogere nominale temperatuur van de retour naar de ketel (bijvoorbeeld temperatuurregime 80/60°C). De productie van sanitair warm water wordt dan aangesloten op de retour bij hoge temperatuur. Artikel 7.

Het extra vermogen van de verwarmingsketel voor de productie van sanitair warm water zal dan beperkt zijn. Het verwarmingsvermogen van het gebouw zal slechts worden verhoogd met het verschil tussen: - het berekende vermogen van de verwarming van het sanitair warm water - en dat van de eventuele overdimensionering die verband houdt met het weer starten en met het opsplitsen van het verwarmingsvermogen over verschillende ketels.

Artikel 8.

Door de recirculatieleiding stroomt water waarvan de temperatuur op alle punten tussen 60°C en 55°C ligt, om het risico van ontwikkeling van de legionnellabacterie te vermijden.

Artikel 9.

De recirculatieleiding moet worden gedimensioneerd op basis van een temperatuurverlies tussen het begin en de retour van de recirculatieleiding van maximum 5K en een watersnelheid van maximum 0,5 m/s.

Artikel 10.

De recirculatieleidingen van het sanitair warm water moet worden uitgevoerd met een isolatielaag met een dikte die voldoet aan artikel 2.2.3. van het “energiebestek van een installatie voor sanitair warm water’:

Artikel 11.

Wanneer de recirculatieleidingen van het sanitair warm bestaan uit verschillende aftakkingen, dan moet elk van deze aftakkingen een hydraulische inregelkraan bevatten. Voorafgaand aan de installatie moet de auteur van het project de regelstand ervan hebben bepaald aan de hand van een berekening. Na deze afstelling moet ten minste één inregelkraan volledig worden opengezet.



Alle informatie over energie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest op www.ibgebim.be (publicaties, facilitatoren, technische hulpmiddelen, actualiteit, studiedagen, financiële steun, opleiding tot energieverantwoordelijke, …)

Toegang tot deze informatie via het luik “ondernemingen”, thema “energie” – “REG”



STANDAARDLASTENBOEK SANITAIR WARM WATER

Recommend Documents