STADSLANDGOED STAPELEN boeiende plannen voor uniek en prachtig natuurgebied In Boxtel gebeurt momenteel iets heel bijzonders: acht grondeigenaren slaan de handen ineen en werken samen aan de totstandkoming van één groot stadslandgoed! Samen vormen zij (in 11 deelgebieden) één aaneengesloten gebied van circa 25 hectaren. Het is zowel een park als ook een schitterend natuurgebied. Een plaats waar het heerlijk wandelen is, waar je kunt uitrusten van de dagelijkse beslommeringen. Maar waar ook bezinningsmomenten en kunstobjecten zijn, om ruimte te bieden aan je eigen gedachten en die van anderen. StadsLandgoed Stapelen is gelegen op een steenworp van het centrum. Het is een geweldig mooi, spannend en zeer concreet plan dat ter tafel ligt. Deze folder vertelt het verhaal in het kort en is een samenvatting van de totale gebiedsvisie, die in een fors rapport is vastgelegd. Dat officiële document is noodzakelijk om de nodige besluiten te kunnen nemen. Het zijn de paters Assumptionisten geweest, die met dit plan tot samenvoegen van de diverse grondgebieden zijn gekomen. Zij spraken met de gemeente en met de eigenaren van aanliggende gronden. Nu ligt er een rapport waarin de visie wordt uitgelegd over hoe in de toekomst kan worden omgegaan met dit projectgebied. De huidige grondeigenaren van de delen ervan kunnen gewoon eigenaar blijven. Alle grondeigenaren maakten onlangs samen afspraken over hoe ze samenwerken en het eigen grondgebruik afstemmen met dat van anderen. Precies 100 jaar geleden kwamen de paters van deze van oorsprong Franse organisatie op Kasteel Stapelen wonen. Park en kasteel waren tot voor kort eigenlijk min of meer afgesloten van de rest van Boxtel. Simpel gezegd: je komt er niet zomaar. Dat is voortaan juist wel de bedoeling! We mogen en kunnen ons welkom voelen op deze bijzondere locatie. Gelegen tegen het centrum van ons dorp. Vanaf de Markt is het slechts enkele honderden meters… De paters die nu nog leven zijn dankbaar voor de honderd jaren gastvrijheid in Boxtel. Daarom willen zij hun kasteel en park ter beschikking stellen aan de Boxtelse gemeenschap. Dat wil zeggen, de paters houden het in eigen bezit, maar hebben beheer en onderhoud ervan overgedragen aan een speciaal hiervoor opgerichte Assumptiestichting. Het bestuur ervan is nu al grotendeels in handen van leken. Na zo’n anderhalf jaar gesprekken voeren met tal van groepen en organisaties, is het duidelijk dat er veel enthousiasme is voor het plan en zijn concrete afspraken gemaakt over de vorming van één groot stadslandgoed. Projectgebied Het opgestelde plan voor het nieuwe StadsLandgoed Stapelen vertelt in woord en beeld over het gebied tussen de Eindhovenseweg, Grote Beemd, Prins Hendrikstraat, Parallelweg Zuid en De Dommel. Het stadslandgoed ligt als een van de parels langs de mooie rivier De Dommel. Het wordt één aaneengesloten gebied van ruim 25 hectare, een landschapspark, gelegen in het Dommelbeekdal en direct gesitueerd tegen de kern van Boxtel. Stapelen is een van de mooiere en best bewaarde landschappen van de regio. Aanwezige karakteristieke waarden worden behouden en versterkt. Daardoor wordt het totale stadslandgoed een belevingsplek voor mensen die houden van natuur,
1
cultuur en kunst. Kunst wordt ingeweven in dit projectgebied. Kunst speelt een belangrijke, stimulerende rol. Inrichting en gebruik Binnen het gebied komen paden, bruggen, verlichting, kunst, etc. Het stadslandgoed wordt een gebied waar mensen kunnen wandelen en genieten. Er komt geen doorgaande route voor fietsverkeer. Deze voorzieningen worden getoetst aan de huidige bestemmingen, die mogelijk herzien moeten worden. Het stadslandgoed is nu namelijk geen ‘openbaar gebied’ met daarin ruimte voor onderwijs, recreatie en ontspanning. Ook planologisch zal een en ander moeten worden afgestemd. Dragers en bouwstenen De samenstellers, voorbereiders van het rapport over de mogelijkheden en toekomst van het stadslandgoed hebben gewerkt met ‘dragers en bouwstenen’. Ze vormen het houvast waaraan het plan is opgehangen. Dragers zijn de begrippen WATER, NATUUR EN RELIGIE. Bouwstenen zijn de entrees naar het stadslandgoed, de balkons en de paden. Deze bouwstenen zijn nodig, omdat momenteel het gebied onherkenbaar is, en geen eenheid vormt. Er komen 6 entrees om het gebied herkenbaar binnen te gaan. Vanaf 3 balkons krijgt de bezoeker het gevoel even opgetild te kijken naar een uniek landschap. Het huidige padennetwerk wordt hersteld en waar nodig uitgebreid. De randen van het stadslandgoed zijn ‘rafelig’ en gefragmenteerd. Door verbindingen te leggen tussen het totale gebied en de omgeving wordt het gebied verankerd in onze leefwereld. Functies Er is een deelgebied waarin kunst, cultuur en educatie is voorzien: SintLucas, Stapelen en de Historische As (tussen kasteel en basiliek Sint Petrus). Een ander deelgebied kenmerkt zich als kennis- en techniek zone (Jacob Roelandslyceum, Eindhovenseweg en Fellenoord). En er is een zône voor bezinning, stilte en ontspanning (kasteel en park). Het deelgebied van Dommelbimd is authentiek natuurgebied met een rijke en zeldzame flora en fauna. Het bevat natte graslanden, rietmoeras en een gevarieerd bomenbestand. Deelgebieden Kort samengevat staat hier per deelgebied wat de belangrijkste ambities zijn. Met andere woorden: dit willen de gezamenlijke grondeigenaren realiseren. I Park Stapelen Kasteel Stapelen wordt de pleisterplaats voor het stadslandgoed. Voor bezinning, cultuur en betrokkenheid in en met de samenleving kan men hier terecht. Tevens een plaats waar men even op adem kan komen onder het genot van een kopje koffie of thee en een kleine lunch. Kasteel Stapelen is ook een vrijplaats voor mensen die op een eigentijdse manier vorm en inhoud willen geven aan levensbeschouwing en bezinning. Een plek voor verwondering, waar kunst, stilte en natuur met elkaar verweven zijn. Plaats voor kunstexposities (binnen en buiten het kasteel). Hier kunnen ook Boxtelse verenigingen zich presenteren. Het voormalige schoolgebouwtje kan een gastenverblijf en bezoekerscentrum zijn. II Over de Dommel Hier bevindt zich een beemd en er zijn hoogteverschillen. Er is een recent gereconstrueerde Redoute. Het gedeelte loopt tot aan de gevel van de gebouwen van SintLucas. De huidige 2
ommuurde tuin van dit instituut komt in verbinding met het stadslandgoed door het maken van een ‘balkon’ en/of amfitheater. De verkeersfunctie van de Grote Beemd wordt ondergeschikt en er zijn geen parkeerplaatsen meer. Er komt een wandelpad door de beemd. III Dommelbind Dit deelgebied kenmerkt zich door hoge natuurwaarden. Het gaat om een bijzonder, nog onaangetast deel van het Dommeldal. Doel is het behouden en versterken van de ecologische, landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten. De broedseizoenen van dieren mogen niet verstoord worden. Dit deelgebied staat dus in schril contrast tot de relatieve openheid van de andere deelgebieden in het stadslandgoed. Er komt wel een entree (Konijnshoolsedreef) en mogelijkheden voor natuureducatie en –beleving. IV Woonstichting Sint Joseph Het in 1976 gesloten scholencomplex van de paters (seminarie) is begin jaren ’90 in gebruik genomen als appartementengebouw. Er is ruim baan voor tuin en groen. Doel is contact met het park te maken. De huidige weg tussen het kasteel en de appartementen wordt vergroend (smaller, passend in een park). De parkeerplaats aan de oostkant wordt verplaatst richting de Parallelweg. De parkeerplaatsen worden beveiligd door verlichting. V De Dommel De Dommel stroomt door het gehele stadslandgoed. Het tracé ‘Dommel door Boxtel’ is in 2013 uitgevoerd en afgerond. Waterschap de Dommel wil in overleg kansen benutten en medewerking verlenen om StadsLandgoed Stapelen te ontwikkelen. Bijvoorbeeld wandelpaden over het eigendom van het waterschap toestaan en kleine initiatieven zoals een aanlegplaats voor kano’s of brug ondersteunen. VI Jacob Roelandslyceum (JRL) Oude en nieuwe onderwijsgebouwen markeren de grens en rand van het projectgebied aan de noordoosthoek. Binnenkort is uitbreiding wenselijk voor een technasium, gepland aan de zuidzijde van de huidige gymzaal. Het zogenaamde campusmodel is in beeld de deze scholengemeenschap voor de toekomst te organiseren. Dit gebeid is zowel entree als balkon, waarbij groen en bebouwing blijven gecombineerd. De oude Napoleonsroute wordt hersteld (Eindhovenseweg/Fellenoord). Samenwerking tussen JRL en Dommelbimd is wenselijk om kansen voor studenten te vergroten. VII SintLucas Gebouwen en tuin van deze opleiding raken het stadslandgoed en ook de Historische As. Daarom kan het groen worden doorgetrokken tot aan de gevel en tuin van de school. De Grote Beemd kent nu nog een parkeerplaats, die zal verdwijnen. Ook de verkeersfunctie hier zal worden beperkt: zo min mogelijk autoverkeer, wel wandelen en fietsen. De zone SintLucas/Grote Beemd/Over de Dommel worden getransformeerd tot balkon aan het stadslandgoed. De tuinpoorten van SintLucas kunnen op bepaalde momenten open. Hierdoor ontstaat een totaalbeeld voor kunst, cultuur en educatie aan de Historische As. VIII Ontwikkeling Eindhovenseweg 8-10-12 Dit deelgebied is een markant punt, grenzend aan het stadslandgoed. Zal dienst gaan doen als entree en als balkon (venster) en is tevens de verbinding tussen de woonwijk Oost, het 3
projectgebied en uiteraard het kasteel. Op deze locatie komt nieuwbouw, waarbij bezoekers door het bebouwde terrein kunnen (entree naar het stadslandgoed). De bestaande monumentale gebouwen worden opgenomen in de nieuwbouw. IX Ontwikkeling Prins Hendrikstraat 43-45 Voormalig nonnenklooster en garage vormen de nieuwbouwlocatie (woon- en zorgappartementen en woningen). Doel is ouderen- en gehandicaptenzorg (56 plaatsen totaal). Ook komen hier 42 appartementen met verdiept parkeren. Het deelgebied fungeert als entree en balkon richting park. Bezoekers parkeren op maaiveld. De Kasteellaan krijgt verbinding met het toegangspad naar het kasteel. X Historische As De cultuurhistorische as is de verbinding tussen de Sint Petrusbasiliek en het kasteel. Dit gebied toont de oudste kern van Boxtel. Het gedeelte tegen het stadslandgoed wordt passend bij het stadslandgoed ontwikkeld. De bestaande brug als ‘verborgen toegang’ wordt duidelijk beleefbaar gemaakt en blijft alleen toegankelijk voor voetgangers. XI Perceel Burgakker De ruimtelijke beleving van de Historische As dient versterkt te worden, waarbij dit kleine perceel kan helpen. Het terreintje kan dienen als een balkon/venster naar het stadslandgoed. Opmerking Dit is beeld van huidige stand van zaken medio december 2014. Kansen voor anderen om aan te sluiten, zoals de deelgebieden van twee particulieren (familie Van der Eerden en Familie Clerx) is altijd mogelijk. Deze deelgebieden hebben een agrarische bestemming en kunnen gebruikt worden als percelen waar bijvoorbeeld koeien, schapen grazen. Dit past goed bij de doelstellingen van het totale stadslandgoed. Ook deelgebieden aan de overzijde van de Dommel kunnen aansluiten, zoals het deelgebied van de familie Strik (Parallelweg). Inhoud officiële rapport In het visierapport is ruim aandacht voor gebruik en functies van het gebied. De concrete voorstellen zijn onderbouwd met het benoemen en verklaren van de ‘dragers’ van het plan: water, natuur en religie. Om het totale gebied te verbinden, te verweven en te verankeren in de omgeving worden bouwstenen ingezet. Deze bouwstenen ‘entrees, balkons en paden’ worden nader toegelicht. Vervolgens is er een toelichting over de 11 deelgebieden. Voor het projectgebied is een kunstprofiel en ook een ruimtelijke opgave geformuleerd. Beheerstichting Uitgangspunt van het plan is, dat bestaande eigendommen blijven bij de eigenaar, die vrij is geweest deel te nemen aan het gemeenschappelijk overleg. Elke grondeigenaar beslist over de uitvoering van maatregelen op het eigen grondgebied. Gemaakte afspraken zijn gebaseerd op het consensusmodel. De grondeigenaren verenigen zich in een beheerstichting, zodat beheer en onderhoud op langere termijn zijn gewaarborgd. Voortgang proces Het visierapport ligt nu bij de overheid (provincie Noord-Brabant en gemeente Boxtel). En krijgt na beoordeling ervan een officiële status. De gemeente zal het rapport als een voorstel voorleggen 4
aan de gemeenteraad, met inachtneming van de geldende regels voor tervisielegging en inspraak. Na die ronde zal het voorstel, mits verkregen draagvlak en besluitvorming, in het beleid van de gemeente worden opgenomen en kunnen de samenwerkende partijen uitvoeren wat zij samen hebben afgesproken. Participatie Dit plan/voorstel is een mooi voorbeeld van de participatiemaatschappij. Verschillende partijen en betrokkenen hebben de handen ineengeslagen en samen een doel geformuleerd. Samen maken zij een belangrijk en indrukwekkend deel van de gemeente open voor gebruik door iedereen. Uiteraard binnen een aantal gebruiksregels, die heel voor de hand liggend zijn. Partners zijn terecht trots op dit bereikte resultaat! Colofon Stuurgroep StadsLandgoed Stapelen Wim Geukemeijer (voorzitter) - Sjaak Beirnaert - Edith Kolkman - Peter van den Berk Theodoor van Leeuwen Comité van advies Hubert Jan Henket - Marc Hoying - Giel Janssens - Hein van Asperen - Liesbeth Jans Het Visiedocument StadsLandgoed Stapelen is een initiatief van de Assumptiestichting en is in opdracht van deze stichting ontworpen door Peter van den Berk (beeldend kunstenaar) en Edith Kolkman (landschapsarchitect en stedenbouwkundige). In samenwerking met diverse relaties en organisaties is deze visie tot stand gekomen. De uitvoeringsparagraaf is opgesteld door Nico van Hooijdonk (BRO).
5
