Resultaten onderzoek statijden beveiligers Schiphol zomer 2014
Staan voor gezondheid en veiligheid op Schiphol Luchthavenbeveiligers hebben een zwaar en verantwoordelijk beroep. Vijf jaar geleden heeft TNO onderzoek gedaan naar hun arbeidsomstandigheden. Als beveiligers te lang achter elkaar hetzelfde werk doen, brengt dat risico’s met zich mee voor hun gezondheid. Daarnaast neemt de alertheid af, wat veiligheidsrisico’s met zich mee kan brengen. Daarom heeft TNO grenzen vastgesteld voor de statijd: de maximale tijd dat beveiligers achter elkaar hetzelfde werk mogen doen. Risico’s bij langdurig staan Het mag als algemeen bekend worden verondersteld: ‘Langdurig staan is niet goed voor je gezondheid’. Toch is dit in het werk van luchthavenbeveiligers niet goed geregeld. Uit de beschikbare wetenschappelijke gegevens blijkt dat staand werken aanleiding kan geven tot pijnklachten in de lage rug, benen, knieën en voeten. Ook kunnen als gevolg van staand werken spataderen in de benen ontstaan. Zwangere vrouwen hebben een verhoogd risico op vroeggeboorte als gevolg van staand werken (Gezondheidsraad, 2011). Met staand werk bedoelen we: werk waarbij het lichaamsgewicht voor het merendeel gedragen wordt door benen en voeten, en waarbij de verplaatsing tijdens het werk minder dan één meter is. Voorzichtig schattend betekent dit dat in Nederland bijna twee miljoen mensen risico lopen op blijvende gezondheidsschade door langdurig en eenzijdig staand werk (TNO, 2005). Maar er is meer aan de hand in het werk van luchthavenbeveiligers. Het werkt kenmerkt zich, naast de lichamelijke belasting, ook nog eens door tal van psychisch belastende factoren. Denk maar aan de tijdsdruk waarin zij werken, in verband met vluchtschemas, of aan de gevraagde hoge alertheid en hoge mate van visuele belasting bij de controletaken. Daarbij komt nog dat het werken in de nacht leidt tot een verstoring van het biologisch ritme. De vermoeidheid die door deze verstoring kan ontstaan, leidt tot een toenemende moeite om aandachtig werk te verrichten en om dat vol te kunnen houden. Dat maakt het toch al zware werk dus nog zwaarder. Beveiligers worden hierdoor niet voldoende in staat gesteld om de kern van hun werk, het beperken van de veiligheidsrisico’s, naar behoren te kunnen uitvoeren. Beveiligers moeten hun werk goed kunnen doen, zodat de luchthaven veilig is en de passagiers snel en zonder zorgen door de securitychecks heen kunnen (Hester Konijnenberg, adviseur veilig en gezond werken, FNV Bondgenoten, 2014). Het is daarom niet voor niks, dat TNO in 2009 tot bepaalde normen is gekomen (voor een samenvatting van het onderzoek, zie achterin dit rapport, voor het hele onderzoek, ga naar www.mindyourjob.nu). Invoering van de normen nog niet gerealiseerd De werkgevers waren mede-opdrachtgever van het TNO-onderzoek en in de laatste cao is overeengekomen dat er afspraken zouden worden gemaakt over invoering van de TNOnormen. PROTOCOL VIII STATIJDEN VOOR LUCHTHAVENBEVEILIGING Cao-partijen maken voor het einde van de cao, maar in ieder geval voor de volgende tender wordt uitgeschreven, afspraken over de doorvoering van de uitkomsten van het statijdenonderzoek. Ten einde draagvlak bij de opdrachtgevers te creëren zodat de uitkomsten van het onderzoek doorgevoerd worden, zullen partijen het rapport gezamenlijk aan de opdrachtgevers aanbieden en bespreken. (CAO Particuliere Beveiliging)
De beveiligers op Schiphol hebben sindsdien regelmatig aangedrongen op implementatie van de TNO-normen. Zowel bij de werkgevers als bij de opdrachtgever. Beide partijen blijven echter naar elkaar wijzen als het gaat om verantwoordelijkheid nemen voor invoering van de normen. Normen worden opgerekt De normen van TNO zijn helder. Op de filters waar passagiers worden gecontroleerd geldt een maximale statijd van 120 minuten (op verschillende andere posten een norm van 180 minuten; dit sluit aan bij afspraken die al in de cao particuliere beveiliging stonden). Werkgevers en Schiphol wekken de indruk dat ze de statijden serieus nemen door op papier hun eigen normen te hanteren - maar dat zijn normen die afwijken van de normen van TNO. Zo staat in de eigen cao van G4S Aviation Security een norm van 150 minuten en ook I-Sec hanteert een richtlijn van 150 minuten, maar heeft dat nergens vastgelegd. Schiphol heeft begin dit jaar aangegeven de statijden belangrijk te vinden, maar heeft tot nu toe niet aangedrongen op de implementatie van het TNO rapport. Blijkbaar zien ze de TNOnormen voor gezonde en veilige statijden als iets waar best aan gesleuteld kan worden. Ernstige overschrijdingen TNO normen aan de orde van de dag In juli en augustus 2014 hebben 69 Schipholbeveiligers hun werktijden van in totaal 741 werkdagen in een logboekje bijgehouden. Uit deze logboekjes blijkt hoe vaak de TNOnormen worden overschreden en hoe lang die overschrijdingen duren. Op een gemiddelde werkdag hadden deze beveiligers te maken met 1,1 overschrijdingen van de relevante TNO-norm. Totaal ging het dan om 81 minuten per werkdag per beveiliger. De overschrijdingen komen het vaakst voor en duren het langst op de centrale filters (waar passagiers worden gecontroleerd die naar een bestemming in het Schengengebied vliegen). Van de 259 werkdagen die op de centrale filters in kaart zijn gebracht, vonden op meer dan 200 dagen 2 overschrijdingen plaats. Met een gemiddelde overschrijding van 3 uur per dag. Hier worden dus ernstige gezondheids- en veiligheidsrisico’s genomen. Er moet nu wat gebeuren Het geeft te denken dat de ernstigste overschrijdingen plaatsvinden op de centrale filters. In de eerste plaats horen de centrale filters tot de posities waar de mentale belasting het grootst is volgens het TNO-rapport. Het is belangrijk dat beveiligers alert zijn. Daarom moeten de normen juist ook op de centrale filters worden gerespecteerd. Verder is Schiphol bezig om de decentrale filters te vervangen door centrale filters. Dit betekent dat honderden beveiligers die nu nog op een decentraal filter werken, vanaf volgend jaar op een centraal filter komen te werken. Daarmee dreigen de overschrijdingen op de centrale filters een nog groter probleem te worden. Werkgevers en Schiphol moeten nu hun verantwoordelijkheid nemen en gaan staan voor veiligeheid en gezondheid, door de TNO-normen vast te leggen in de cao en in de voorwaarden die Schiphol stelt aan beveiligingsbedrijven.
Datum
17-07-2014 ....................................................................................... Starttijd
Post*
Soort onderbreking
Begin dienst
7:30 A .................. ..................
...........................................
Onderbreking
..................
..................
...........................................
Hervat werk
8:00 B .................. ..................
...........................................
Onderbreking
10:00 ..................
Hervat werk
10:20 C .................. ..................
Onderbreking
11:45 .................. Pauze ........................................... ..................
Hervat werk
12:15 D .................. ..................
Onderbreking
14:10 Break** ........................................... .................. ..................
Hervat werk
14:25 ..................
D ..................
...........................................
Onderbreking
..................
..................
...........................................
Hervat werk
..................
..................
...........................................
Onderbreking
..................
..................
...........................................
Hervat werk
..................
..................
...........................................
Onderbreking
..................
..................
...........................................
Hervat werk
..................
..................
...........................................
Onderbreking
..................
..................
...........................................
Hervat werk
..................
..................
...........................................
Einde dienst:
15:30 ..................
..................
...........................................
..................
..................
Break * ........................................... .................. ...........................................
...........................................
*De namen van de posten zijn aangepast om de leesbaarheid te vergroten.
Datum
17-07-2014 .......................................................................................
Opmerkingen
*Looptijd is géén pauze! En zeker niet als je een .................................................................................................................... kwartier moet lopen. .................................................................................................................... **15 minuten pauze, kantine is 5 minuten lopen .................................................................................................................... (dus 5 minuten pauze) .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... ....................................................................................................................
Datum
18-07-2014 ....................................................................................... Starttijd
Post *
Soort onderbreking
Begin dienst
0:00 ..................
A ..................
...........................................
Onderbreking
Geen .................. .................. ...........................................
Hervat werk
..................
..................
...........................................
Onderbreking
02:00 ..................
..................
Looptijd ...........................................
Hervat werk
02:15 ..................
B ..................
...........................................
Onderbreking
Geen .................. .................. ...........................................
Hervat werk
3:00 Pauze .................. .................. ...........................................
Onderbreking
3:45 C .................. ..................
Hervat werk
5:10 Sanitair .................. .................. ...........................................
Onderbreking
5:18 C .................. ..................
...........................................
Hervat werk
..................
..................
...........................................
Onderbreking
..................
..................
...........................................
Hervat werk
..................
..................
...........................................
Onderbreking
..................
..................
...........................................
Hervat werk
..................
..................
...........................................
Onderbreking
..................
..................
...........................................
Hervat werk
..................
..................
...........................................
Einde dienst:
6:00 ..................
..................
...........................................
..................
..................
...........................................
*De namen van de posten zijn aangepast om de leesbaarheid te vergroten.
Datum
18-07-2014 .......................................................................................
Opmerkingen
De dienst viel vandaag mee, maar er is weinig .................................................................................................................... personeel en al helemaal geen extra persoon die .................................................................................................................... we normaal erbij zouden moeten hebben (nooit in .................................................................................................................... de nachtdienst).Het bedrijf had ook deze week .................................................................................................................... een boete gehad, want ze stonden in de min met .................................................................................................................... het personeel. Te weinig man, heb ook gehoord dat .................................................................................................................... supervisors in hun dienst op een post stonden. De .................................................................................................................... zomer periode is heel hectisch gewoon heel veel .................................................................................................................... collega’s die 12 uren draaien in een dienst. .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... ....................................................................................................................
Datum
29-07-2014 ....................................................................................... Starttijd
Post*
Soort onderbreking
Begin dienst
8:00 A .................. ..................
Onderbreking
9:30 Looptijd .................. .................. ...........................................
Hervat werk
9:40 B .................. ..................
Onderbreking
13:10 Pauze .................. .................. ...........................................
Hervat werk
14:10 C .................. ..................
Onderbreking
17:05 Break .................. .................. ...........................................
Hervat werk
17:20 C .................. ..................
Onderbreking
19:45 Break .................. .................. ...........................................
Hervat werk
20:00 C .................. ..................
...........................................
Onderbreking
..................
..................
...........................................
Hervat werk
..................
..................
...........................................
Onderbreking
..................
..................
...........................................
Hervat werk
..................
..................
...........................................
Onderbreking
..................
..................
...........................................
Hervat werk
..................
..................
...........................................
Onderbreking
..................
..................
...........................................
Hervat werk
..................
..................
...........................................
Einde dienst:
20:25 ..................
..................
...........................................
..................
..................
...........................................
...........................................
...........................................
...........................................
*De namen van de posten zijn aangepast om de leesbaarheid te vergroten.
Datum
29-07-2014 .......................................................................................
Opmerkingen
Heb van 8:00 tot 13:10 geen break gehad, omdat .................................................................................................................... ik op post B zat. Vind ik niet erg omdat het zitten .................................................................................................................... op post B al een break op zich is. .................................................................................................................... Meer dan 6 uur op post C gestaan, na ongeveer 3 uur .................................................................................................................... staan de eerste break gehad, wat erg zwaar is. .................................................................................................................... Post C is de lane precies achter de paspoortcontrole .................................................................................................................... die meestal open is. Alle passagiers blijven bij die .................................................................................................................... lane staan en kijken niet verder. Dus je bent er .................................................................................................................... constant aan het werk. .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... ....................................................................................................................
Persoonlijke ervaringen van beveiligers Zoals u in de voorbeelden op de vorige pagina’s kunt zien, hebben beveiligers ook onder ‘Opmerkingen’ beschreven hoe ze hun dag hebben ervaren en welke bijzonderheden er waren. Hieronder een bloemlezing van die opmerkingen.
12/8 “Op zich een redelijke dag, maar wederom lange statijd in begin van dienst. Dat had invloed op verloop van de rest van de dienst (qua vermoeidheid).” 14/7 “Werden met 6 man naar de filter gestuurd. Zo konden we onderling de pauzes regelen. We mochten een half uur eerder naar huis. Zo kan het dus ook!” 30/7 “Sta-tijd van 3,5 uur. Planning geeft wel eerder een lane naast mij van 2,5 uur statijd een break. Zij ziet dat planning technisch beter uitkomen.” 06/08 “Op deze lane stonden we altijd met z’n 6en. Tegenwoordig staan wij met z’n 5en. Het komt door te kort aan mensen. Niemand weet wat de vraag van Schiphol is.” 29/7 “Van 12.30 tot 15.30 op post A en geen break, wel sanitair. Rond 14.30 beetje duizelig.” 2/8 “Lane met 5 mannen. Volgens procedure moeten er op een lane met 5 personen 2 dames bij. Daarna op een lane met 4 mannen en 1 dame met beperking, die niet kan fouilleren, dus weer een lane zonder vrouwelijk fouilleerder.” 9/8 “4 breaks! Ik sta verbaasd!” 1/7 “Op de H pier is het zo ondragelijk warm dat daar niet te werken valt en in de lounge is het koel door de airco, die wisseling is te groot.”
22/7 “Eind juli hebben we veel last gehad van warmte op de H pier. Iedereen stond op warme dagen te gutsen van het zweet. Collega’s hebben temperaturen gemeten van 30+ graden.” 9/8 “4 vrouwen tegelijk op één lane, gelijktijdig staan op andere lanes enkele vrouwen meerdere rondes achter elkaar te fouilleren. Tekort aan vrouwen! Verdeling v/d vrouwen die er zijn laat ook te wensen over. Vrouwen op ordegrens. Waarom dan??” 29/7 “Deze dag regende het erg veel. Mijn waardeloze parka, die ik van mijn bedrijf kreeg, was helemaal doorweekt. Deze hoort water- en winddicht te zijn. Door het absorberen van water, werd de jas zwaar en zakte het vocht naar het onderste gedeelte, waardoor mijn broek ook nat werd.” 28/7 “We hebben break van 5 min omdat er niemand is die ons even kan laten zitten. We staan met 1 lane van 5 personen.” 7/8 “Tussendoor genoeg breaks gekregen. Mede door de ploegleider van dienst. Erg prettig gewerkt.” 11/7 “Na 4 uur en 15 min zonder break op post A te hebben gestaan, had ik het wel gehad. Was erg blij dat mijn dienst over was. Had ook pijn in de voeten.” 21/7 “Gehele dag geen break gehad. Dorstig weer. Looptijd in m’n pauze. Haasten dus weer. Daarna lang duizelig.” 7/8 “14.15 naar de kantine, 14.25 weer terug op de post zijn! Geen tijd om bakkie te doen! Schandalig!” 1/8 “Het lange staan geeft veel fysieke problemen, nek, rug, knieën en voeten doen dagelijks pijn. Grote deel van de dag op post A gestaan. Voornamelijk fouilleren. Dit omdat er niet genoeg mannen waren.” *De namen van de posten zijn aangepast en ook zijn sommige vaktermen vereenvoudigd om de leesbaarheid te vergroten.
Statijden onderzoek FNV Beveiliging zomer 2014 Luchthavenbeveiligers hebben een zwaar en verantwoordelijk beroep. Vijf jaar geleden heeft TNO in opdracht van het Sociaal Fonds Particuliere Beveiliging onderzoek gedaan naar de arbeidsomstandigheden van luchthavenbeveiligers. De onderzoekers van TNO hebben gemeten of beveiligers door langdurig staand werk fysieke klachten ervaren, maar ook of langdurig intensief werk effect heeft op hun alertheid. Uit het onderzoek bleek onder meer dat het concentratievermogen bij veel beveiligers zodanig afnam dat ‘een veiligheidsrisico niet uit te sluiten’ is. TNO heeft op basis van het onderzoek normen geformuleerd voor veilige statijden. De TNO-normen vormen een breed gedragen instrument om iets te doen aan de werkdruk in de luchthavenbeveiliging. De werkgevers waren mede-opdrachtgever van het onderzoek en in de meest recente cao zijn werkgevers en werknemers overeengekomen dat er nog voor de tender afspraken gemaakt zouden worden over doorvoering van de bevindingen van TNO. Die tender is inmiddels gestart. Schipholbeveiligers hebben herhaaldelijk aangedrongen op implementatie van de TNOnormen. Afgelopen zomer heeft een groep beveiligers hun werktijden in logboekjes bijgehouden. In de huidige rapportage wordt geanalyseerd in hoeverre er bij deze groep sprake is van overschrijding van de TNO-normen en zo ja in welke mate. Gegevensverzameling en analyse Tussen 1 juli en 19 augustus 2014 hebben 69 luchthavenbeveiligers op Schiphol in een logboekje hun werktijden bijgehouden. Zij hebben gegevens verzameld over totaal 741 werkdagen (dit is exclusief werkdagen die buiten de analyse zijn gehouden, zie hieronder). De logboekjes zijn ingevuld door werknemers van G4S, I-Sec, Securitas en Trigion. Over het algemeen valt op hoe zorgvuldig de beveiligers de logboekjes hebben ingevuld. Vaak hebben ze letterlijk tot op de minuut nauwkeurig opgeschreven hoe laat ze gewerkt hebben, op welke posten en hoe laat ze een onderbreking van hun werkzaamheden hebben gehad. In de gevallen waar toch sprake was van onleesbare of incomplete informatie is de betreffende werkdag buiten de analyse gehouden. Per individuele werkdag is vastgesteld welke TNO-norm van toepassing is. Vervolgens is berekend of er sprake is van overschrijding van de relevante TNO-norm, hoe vaak dit is gebeurd en hoeveel minuten de totale overschrijding is geweest. Operationalisatie van de TNO-normen TNO heeft specifieke normen geformuleerd voor de verschillende soorten werkzaamheden. Voor het interviewen van passagiers op zogenaamde High Risk Flights geldt een norm van 90 minuten; voor de filters waar de passagierscontroles plaatsvinden een norm van 120 minuten en voor werkzaamheden bij de personeelsdoorgangen, in het bemanningscentrum en in de bagagekelder een norm van 180 minuten (deze normen hebben betrekking op Schiphol; TNO heeft daarnaast onderzoek gedaan op Eindhoven Airport).
Bij de filters kan een onderscheid worden gemaakt tussen centrale en decentrale filters. Voor bestemmingen in het Schengengebied worden passagiers op een centrale lokatie gecontroleerd; voor andere bestemmingen gebeurt dit momenteel aan de gates. Bij de decentrale filters verplaatsen beveiligers zich van gate naar gate, waardoor er sprake is van natuurlijke onderbrekingen van het werk. Op de centrale filters hebben beveiligers met een constante stroom passagiers te maken. Schiphol is bezig om de decentrale filters te vervangen door centrale filters. Om te kunnen bepalen hoe lang een statijd duurt, is van belang hoe lang een onderbreking van de werkzaamheden moet zijn voordat een nieuwe statijd aanbreekt. Voor de centrale filters stelt TNO dat een beveiliger na 120 minuten werk ofwel een andere taak moet gaan doen die minder mentaal belastend is (bijvoorbeeld op de personeelsdoorgangen), ofwel minimaal 30 minuten pauze moet krijgen. Voor andere werkzaamheden is geen expliciete norm geformuleerd voor de duur van de onderbreking. In de huidige analyse is voor decentrale filters en overige werkzaamheden uitgegaan van een minimale onderbreking van 15 minuten. Verder is uitgegaan van de cumulatieve onderbreking. Als bijvoorbeeld een beveiliger op een decentraal filter 1 uur werkt, dan 5 minuten onderbreking voor sanitair heeft, dan 1,5 uur werkt en dan 10 minuten koffie drinkt, dan is dit geïnterpreteerd als een totale onderbreking van 15 minuten, waarmee een nieuwe statijd aanbreekt. Merk op dat hier ook had kunnen worden gekozen voor een strengere norm waarbij een statijd pas eindigt na een periode van 15 minuten aaneengesloten onderbreking. Als die strengere norm was gehanteerd zou de totale hoeveelheid statijdoverschrijding groter zijn uitgevallen. Voor de volledigheid: niet alleen breaks en pauzes zijn als onderbreking meegerekend, maar ook bijvoorbeeld looptijd, roken, sanitair, tutor (computertraining) en wachten in de lounge. Mensen die op de filters werkzaam zijn, doen soms ook relatief minder belastende taken, bijvoorbeeld personeelsdoorgangen. Deze taken zijn ook opgevat als onderbreking van de statijd. In de dataset zitten geen werkdagen waar de norm van 90 minuten op van toepassing is. De werkdagen uit de logboekjes zijn ingedeeld in de groepen Centraal (norm 120/30), Decentraal (norm 120/15), Overig (norm 180/15) en Nvt (geen norm van toepassing of er kon niet worden vastgesteld welke norm van toepassing is; het gaat hier bijvoorbeeld om buitenposten). De aantallen werkdagen per norm zijn als volgt: Centraal Decentraal 259 215
Overig 218
Nvt 49
Uit de bovenstaande omschrijving blijkt dat bij de analyse op verschillende onderdelen is gekozen voor een relatief soepele interpretatie van de TNO-normen. Dit bekekent dat de resultaten mogelijk een iets te rooskleurig beeld van de werkelijkheid geven. Zie het rekenvoorbeeld voor een fictief voorbeeld van hoe de normen zijn berekend.
Resultaten Zoals gezegd zijn er berekeningen gemaakt van het aantal overschrijdingen en het totale aantal minuten overschrijding per werkdag (een werkdag die begint voor en eindigt na middernacht is als één werkdag opgevat; als twee personen op dezelfde datum gegevens hebben bijgehouden dan is dit opgevat als twee verschillende werkdagen). Onderstaande grafieken laten zien hoe vaak het voorkomt dat er op een werkdag 0, 1, 2, of 3 overschrijdingen plaatsvinden.
De rechtergrafiek laat zien dat in de groep ‘Overig’ ongeveer 1 op de 3 werkdagen een overschrijding plaatsvindt (gemiddeld zijn er 0.4 overschrijdingen per werkdag). In de groep ‘Decentraal’ zijn er veel werkdagen met 1 oveschrijding, maar 0 en 2 komt ook voor (gemiddeld 0.9). In de groep ‘Centraal’ vinden op de overgrote meerderheid van de werkdagen 2 overschrijdingen plaats (gemiddeld 1.8). Het gemiddeld aantal overschrijdingen per werkdag voor de totale dataset is 1.1. Naast het aantal overschrijdingen per werkdag is ook de gemiddelde totale overschrijding per werkdag berekend, uitgedrukt in minuten. De onderstaande grafiek laat de resultaten zien. Gemiddelde overschrijding 200
Minuten
150 100 50 0 Centraal Decentraal Overig
Gemiddeld is de totale overschrijding per werkdag 81 minuten. Voor de centrale filters is dit nog meer; ongeveer 3 uur. Dat komt neer op 40 procent van de totale tijd dat beveiligers op een filter staan. Bij de andere twee groepen is de gemiddelde overschrijding duidelijk korter. Dat neemt niet weg dat lange overschrijdingen daar ook voorkomen. In de groep Decentraal waren er 34 werkdagen met een totale overschrijding van minstens een uur; in de groep Overig waren dat er 25. Bij de interpretatie van de resultaten van de centrale filters is van belang dat daar wordt gewerkt met breaks van 15 minuten, die op zich dus onvoldoende zijn om een statijd te onderbreken. Daarnaast komen er lange diensten voor, soms van 10 uur (4 op 4 afrooster) of zelfs 12 uur. Conclusie In juli en augustus hebben 69 Schipholbeveiligers gedurende 741 werkdagen hun werktijden bijgehouden. Een analyse van hun logboekjes laat zien dat regelmatig langer achter elkaar wordt gewerkt dan verantwoord is volgens de door TNO vastgestelde normen voor veilige statijden. Met name op de centrale filters komen overschrijdingen vaak voor en duren ze lang. Dit zijn de posten waar de belasting het grootst is en waar het dus juist extra belangrijk is om de statijden te respecteren. De bevindingen voor de centrale filters zijn temeer van belang, omdat Schiphol bezig is om de decentrale filters te vervangen door centrale filters. Rekenvoorbeeld statijd Voor elke werkdag is berekend hoeveel overschrijdingen er zijn en hoeveel minuten de totale overschrijding is. Een fictief voorbeeld om het uit te leggen: • 2:15 post A • 5:05 break • 5:20 post B • 5:55 pauze • 6:30 post C • 9:50 retour • 10:05 post C • 10:35 afgelost Stel dat dit rooster wordt geanalyseerd aan de hand van de norm 120/30, dan levert dit het volgende beeld op: Eerst 2:50 werken, 15 min pauze (is minder dan 30 min dus de statijd loopt door), 35 min werken, 35 min pauze (optellen bij de 15 min pauze die nog stond, totale pauze tot nog toe is 50 min, daarmee is de norm van 30 min dus ruimschoots bereikt en eindigt deze statijd). Totaal 3:25 gewerkt, dat is een overschrijding van 85 min. Dan 3:20 werken, 15 min pauze (statijd loopt door), 30 min werken. Totaal 3:50 gewerkt, dat is een overschrijding van 110 min. Totaal dus 2 overschrijdingen met een totale duur van 195 min. Met een norm van 120/15 zouden er overigens 2 overschrijdingen van totaal 130 min zijn geweest.
Bijlage:
Veilige grenzen voor statijden D.A.C.M. Commissaris, E.M. de Korte, T. Bosch, R. Könemann en P.J.L. Valk TNO, 27 januari 2010 Samenvatting In opdracht van het Sociaal Fonds Particuliere beveiliging voerde TNO in de tweede helft van 2009 een onderzoek uit naar de fysieke en mentale belasting van luchthavenbeveiligers op Schiphol en Eindhoven Airport. De eerste onderzoeksvraag was of maximale statijden wenselijk zijn voor deze groep en zo ja, hoe lang men in bepaalde functies mag staan. De tweede vraag was of roulatie van invloed is op de maximale statijd. Uit het onderzoek, dat observatie van en interviews over alle functies en objectieve metingen bij 34 personen in 5 functies omvatte, is het volgende voorstel over maximaal aaneengesloten statijden gekomen: • voor de gecombineerde functie op Eindhoven Airport adviseren we geen andere maximale statijd dan nu in de cao particuliere beveiliging is afgesproken. Wel dient de beveiliger minimaal 30 minuten meer te zitten tijdens zijn werk dan nu het geval is. In de alertheidtest lieten 4 van de 8 deelnemers een te grote afname in testprestatie zien. De groep als geheel bleef echter boven de grens. Hoewel er geen formele reden is (formeel wil zeggen: volgens de regels van dit onderzoek) om als functiegroep van de huidige statijd af te wijken op Eindhoven Airport, zien we wel een zorgpunt op individueel niveau. We adviseren alertheidbevorderende maatregelen in te voeren (zie hoofdstuk 8); • voor de visiteur centraal filter adviseren we een maximale statijd van 120 minuten om veiligheidsrisico’s door een te grote afname in alertheid te beperken. Dit maximum geldt alleen als voldaan is aan de aanbeveling om de visiteur minimaal 75 minuten meer te laten zitten tijdens zijn werk dan nu het geval is. Wordt niet aan deze aanbeveling voldaan, dan adviseren we een maximale statijd van 100 minuten om gezondheidsklachten in de voeten te beperken. Daarna dient de visiteur zijn werk verder zittend uit te voeren. Om veiligheidsrisico’s te beperken dient de visiteur na 120 minuten een andere taak te gaan doen die minder mentaal belastend is of minimaal 30 minuten te pauzeren. Een alternatief hiervoor is de invoering van alertheidbevorderende maatregelen, terwijl de visiteur wel zijn taak blijft uitvoeren. Het is niet bewezen dat dit alternatief net zo effectief is als taakonderbreking, maar het is zeker een stap in de goede richting. De maximale statijd van 120 minuten komt overeen met de maximaal aaneengesloten taaktijd van een verkeersleider en ground controller; • de visiteur decentraal filter heeft te maken met leegloop en daardoor een kortere sta-duur dan de visiteur centraal filter. Meer zittend werken dan nu het geval is, is niet nodig op een gemiddelde werkdag met meer dan 20% leegloop. De mentale belasting van de visiteur decentraal filter tijdens het afhandelen van een vlucht is vergelijkbaar met die van een visiteur centraal filter. Daarom adviseren we ook voor deze groep een maximale statijd van 120 minuten om veiligheidsrisico’s door een te grote afname in alertheid te beperken. Deze statijd komt overeen met die van een verkeersleider en ground controller;
• voor de HBS agent adviseren we geen andere maximale statijd dan nu in de cao particuliere beveiliging is afgesproken. Omdat men gedurende een 8-urige werkdag bijna 7 uur zit, adviseren we een deel van het zitten te vervangen door staan en/of lopen, bijvoorbeeld in de functie van visiteur of Apollo agent; • voor de HRF agent adviseren we een maximale statijd van 90 minuten om veiligheidsrisico’s door een te grote afname in alertheid te beperken. Na die 90 minuten dient de HRF agent een andere taak te gaan doen die minder mentaal belastend is of minimaal 30 minuten te pauzeren. Een alternatief hiervoor is de invoering van alertheidbevorderende maatregelen, terwijl de agent wel zijn taak blijft uitvoeren. Het is niet bewezen dat dit alternatief net zo effectief is als taakonderbreking, maar het is zeker een stap in de goede richting. Verder is het belangrijk dat de HRF agent meer zit tijdens zijn werk dan nu het geval is. De gemeten sta-duur blijft weliswaar binnen de norm op een gemiddelde werkdag, maar de onderzochte agents hebben zoveel last van hun voeten, dat ze risico lopen op blijvende gezondheidsklachten. We adviseren om de passagiers zittend te laten interviewen, zodat het staan en lopen zoveel mogelijk beperkt worden; • voor de visiteur personeel adviseren we geen andere maximale statijd dan nu in de cao particuliere beveiliging is afgesproken. Wel dient de visiteur personeel minimaal 90 minuten meer te zitten tijdens zijn werk dan nu het geval is. Beide adviezen zijn ook van toepassing op de visiteur BMC-0 en BMC-1. Om de belasting van de meest belastende functies, HRF agent en visiteur centraal filter, te verminderen adviseren we werkplekverbeteringen en alertheidbevorderende maatregelen. Roulatie met functies waarin de fysieke en mentale belasting lager is, HBS agent en visiteur personeel, lost het gezondheids- en veiligheidsprobleem weliswaar meer op, maar is lastig in te voeren vanwege keuzes die Schiphol maakt in de uitbesteding van werkzaamheden.
September 2014 Tekst: Dirk Kloosterboer, Hester Konijnenberg Eindredactie: Marianne Jekkers, Marco van Moort
Vormgeving: Studio Spass Druk: Platform P www.mindyourjob.nu
