Spreekbeurtpakket Rembrandt voor groep 7 & 8
Inhoud 1 Inleiding 2 Zelfportret met baret en opengesperde ogen 3 De schelp (Conus Marmoreus) 4 Vrouw in Noord-Hollandse klederdracht, op de rug gezien (Geertje Dircx?) 5 Bladwijzer met handschrift van Rembrandt van Rijn 6 Gezicht op Diemen 7 Het pissende vrouwtje 8 Het ledikant Bijlage: kopie van het gezicht van Geertje Dircx Prijs: € 5,95
1
Inleiding
Als je op school een spreekbeurt wilt houden over Rembrandt, ben je in Teylers Museum aan het goede adres! Teylers Museum heeft namelijk bijna alle etsen en tekeningen van Rembrandt in bezit. De directeur van het museum kocht al in 1793 de eerste tekening van de verzameling. In dit pakket vind je een aantal kaarten van tekeningen en etsen van Rembrandt, en een boekenlegger met zijn handschrift. De kaarten en de boekenlegger kun je tijdens je spreekbeurt laten rondgaan in de klas. Verder zit er in het pakket een boekje over het leven en (schilder)werk van Rembrandt. Op die manier kom je alles te weten over zijn leven, en kun je ook nog een paar mooie platen van zijn schilderijen laten zien. Hieronder vind je verder een paar leuke verhalen over de afbeeldingen op de kaarten en een paar suggesties voor vragen die je aan je klasgenoten kunt stellen. Heel veel plezier bij de voorbereiding van je spreekbeurt en succes in de klas! Fieke Kroon, educatie
2
Zelfportret met baret en opengesperde ogen, 1630
Dit zelfportret maakte Rembrandt in 1630. Hij was toen 24 jaar. Maar eigenlijk is deze ets niet echt bedoeld als zelfportret, maar als oefening in het uitdrukken van emoties. Hij trok een gekke bek en maakte daar een ets van. Zo’n gekke bek werd ook wel een ‘tronie’ genoemd. Hij gebruikte die tronies in zijn historische schilderijen. Op blz. 17 en 34 van het boekje vind je een paar voorbeelden van zulke tronies in ander werk van Rembrandt. Vragen die je aan de klas kunt stellen: -
3
Welke emotie drukt Rembrandt hier uit? (Laat het boekje rondgaan) Welke figuur/figuren op blz. 17 en 34 hebben net zo’n tronie als Rembrandt hier?
(antwoord: verbazing) (antwoord: op blz. 17 de man met de pet / op blz. 34 de rechtop staande man met de zwarte mantel)
De schelp (Conus Marmoreus), 1650
Rembrandt was dol op verzamelen. Hij had opgezette dieren, het schild van een reuzenschildpad, walviswervels en ook allerlei zeldzame schelpen zoals deze. Op blz. 50 t/m 53 van het boekje vind je meer informatie over zijn verzameling. Het leuke is dat Teylers Museum ook zo’n schelp heeft, alleen is de onze gewoon effen wit (jammer genoeg ). Een schelp is het huisje van een zeedier. Dit bijbehorende dier leefde ongeveer 1 miljoen jaar geleden. Nog een ander leuk weetje; schelpen als deze ‘draaien’ rechtsom: de flap slaat van rechts naar links over de opening. Maar op de ets van Rembrandt is het precies andersom: zijn schelp is ‘linksom gewonden’. Hoe kan dat? Zulke schelpen bestaan helemaal niet! Dat komt omdat de afdruk van een ets altijd het spiegelbeeld laat zien van de tekening. Rembrandt heeft eerst een tekening gemaakt van zijn eigen, gewoon ‘rechtse’ schelp, en die vervolgens op papier afgedrukt. En een afdruk is altijd precies tegenovergesteld van het origineel, dus ‘links’. Vragen die je aan de klas kunt stellen: -
Welk dier leefde er in de schelp? Wat is het verschil tussen de echte schelp en de ets van Rembrandt?
(antwoord: zeeslak) (antwoord: de een wit, de ander ‘gemarmerd’, de een ‘rechtsom’ en de ander ‘linksom’ (spiegelbeeldig)).
4
Vrouw in Noord-Hollandse klederdracht, op de rug gezien (Geertje Dircx?)
Dit is een droevig verhaal. De vrouw die je ziet is waarschijnlijk Geertje Dircx uit Edam. Zij zorgde voor de zoon van Rembrandt, Titus, omdat zijn moeder (Saskia) was overleden. Je ziet hem op de achtergrond zitten. Geertje was verliefd op Rembrandt en wilde met hem trouwen. Hij had haar zelfs al een ring gegeven. Maar uiteindelijk wilde hij toch niet en spande zij een rechtszaak aan. Het eind van het liedje was dat zij in een tuchthuis werd opgesloten… Op blz. 18 en 19 van het boekje vind je meer informatie over dit verhaal, en ook een schilderij met haar gezicht. Hiernaast een tekening van een vrouw in hetzelfde kostuum, maar dan van de voorkant gezien. We denken dat dit ook Geertje is. Bij dit pakket zit een los blaadje met een grote kopie van deze tekening. Vraag die je aan de klas kunt stellen: -
5
(Laat het boekje rondgaan op blz. 28 samen met de kopie van de tekening met haar gezicht, die bij dit pakket zit). Zien jullie een gelijkenis tussen de tekening en het schilderij van Geertje? (het is een open vraag, er is dus geen goed of fout antwoord).
Bladwijzer met handschrift van Rembrandt van Rijn
Op de bladwijzer zie je een stukje uit een brief van Rembrandt aan Constantijn Huygens, uit 1639. Constantijn Huygens was de man die hem ‘ontdekte’: zijn ‘scout’ in moderne woorden. Door hem kwam hij in contact met de rijke en machtige mensen die hem opdrachten konden geven, waardoor hij beroemd en rijk werd. Op blz. 12 t/m 15 van het boekje vind je meer informatie over Constantijn. Vraag die je aan de klas kunt stellen: -
6
Bekijk Rembrandts handtekening onderaan de brief. Wat valt je op? (antwoord: de meeste mensen ondertekenen een brief met hun voor- én achternaam. Maar Rembrandt was toen al zo beroemd, dat zijn voornaam alleen genoeg was).
Gezicht op Diemen, 1650
Rembrandt maakte veel wandelingen vanuit zijn woonplaats Amsterdam en maakte dan tekeningen onderweg van het landschap. Zo heeft hij dus ook Diemen getekend, dat toen nog een piepklein dorpje was.
Nu is het bijna zowat een buitenwijk van Amsterdam. Als je op Google zoekt naar afbeeldingen van Diemen, zie je iets heel anders dan deze tekening! Ter voorbereiding van je spreekbeurt kun je dat natuurlijk doen, een afbeelding van het moderne Diemen opzoeken, en deze laten zien naast de kaart.
7
Het pissende vrouwtje, 1631
Rembrandt hield van grapjes. Deze ets bijvoorbeeld is behoorlijk ondeugend! Hij laat gewoon zien hoe het er in zijn tijd op straat aan toe ging. Vragen die je aan de klas kunt stellen: -
8
Als je goed kijkt zit ze zelfs niet alleen te plassen, maar ook te … (antwoord: poepen) Droegen de mensen in die tijd onderbroeken? (antwoord: nee)
Het ledikant
Als je deze kaart te heftig vindt, kun je hem ook uit je verhaal weglaten natuurlijk. Maar misschien vind je het wel leuk dat Rembrandt zelfs van dit soort scènes etsen maakte. En er valt ook nog best iets leuks over te vertellen. Als je goed kijkt heeft de vrouw namelijk 3 handen! Hij heeft ook meerdere versies van deze plaat gemaakt. Kennelijk was hij niet helemaal tevreden met het resultaat… Op blz. 84 t/m 87 van het boekje vind je informatie over wat de mensen in zijn eigen tijd vonden van dit soort afbeeldingen. Die vonden dat Rembrandt toch wel te ver ging, en al helemaal als de mannen en vrouwen op de platen niet echt mooi waren! Vraag die je aan de klas kunt stellen: -
Wat vinden jullie daarvan? Zijn dit soort plaatjes kunst? Is het alleen kunst als de mensen erop mooi zijn? Mag je deze scènes laten zien, of juist niet? (Er is geen goed of fout antwoord! Dit is een echte discussie).
Veel succes!
Waarschijnlijk het gezicht van Geertje Dircx (hoofdstuk 4).
