Spookje Laban: Het kleine spookje Laban Spooktijd met Laban Laban het allerliefste. Laban maakt er een potje van. jekino EDUCATIE

Spookje Laban: Het kleine

spookje Laban Spooktijd met Laban Laban het allerliefste spookje Laban maakt er een potje van

jekino EDUCATIE

Film en Educatie ...

... in het vertoningscircuit van Lessen in het donker, in het kader van Filmfestival Open Doek, ter gelegenheid van een workshop verzorgd door Jekino of van een film in de klas... Het medium film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen, daarom zorgen wij graag voor een degelijke programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen voor kant-en-klare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. In elke lesmap streven we naar een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film en focussen we op één filmterm.

jekino EDUCATIE

www.opendoek.be

www.jekino.be

www.lesseninhetdonker.be

Doelgroep Laban Films: 1ste-2de-3de kleuterklas

Online filmfiche! Surf naar www.filmfiches.be en laat je (sterren)mening achter bij de film die je zag. De fiches zijn een digitale, meer visuele uitdieping van deze lesmap met trailers, foto’s en interessante achtergrondinfo.

2

Inhoudstafel

Filmfiche ................................................................................. 4 Synopsis Technische kaart Citaten uit de pers Inleiding op de films Over de makers....................................................................... 7 Schrijfster Inger Erikson Sandberg & Illustrator Lasse Sandberg De personages........................................................................ 9 Familie en vrienden van Laban Taalactiviteit: begrippen ‘hetzelfde’ en ‘anders’ Het verhaal.............................................................................. 13 Het Kleine Spookje Laban Reconstructieopdracht Filmindrukken verzamelen Spooktijd met Laban Reconstructieopdracht Spokenversje Laban het allerliefste spookje Snel klaar chocoladekoekjes Laban maakt er een potje van Focus op … ............................................................................ 25 Animatiefilmtechniek Actieve oefeningen op (animatie)filmtechniek Stop Motion spokenfamilie portret Tips voor naverwerking......................................................... 30 Gehoorspelletje: Wat doet Labolina? Zoekspelletje: Kroontjes zoeken Emotioneel kringgesprek: bang zijn Knutselideetjes........................................................................ 32 Windgong spookje Spookjesboterham Spookjes afdrukken Lekkere schuimspookjes Stoffen spookjes Een spookje boetseren uit klei Webtips ................................................................................. 33 Kortfilmcompilaties voor jonge kinderen............................. 34 Bijlagen ................................................................................. 40

3

Filmfiche Synopsis

Middernacht en de maan schijnt boven het kasteel. Tijd voor de spoken om aan het werk te gaan. Maar voor het kleine spookje Laban is dat niet eenvoudig. Want… mensen bang maken... hoe moet dat nou eigenlijk? Iedere Laban film bestaat uit zes supercharmante verhaaltjes over een schattig spook en zijn zusje Labolina, de deugniet van de familie. Heerlijk én geschikt voor de állerkleinste kijkers. Niet enkel de inhoud van de films maar ook de lengte (45 minuten) komt tegemoet aan de noden van de doelgroep van jonge kinderen. Verderop in deze lesmap vind je wat meer info over kortfilmcompilaties voor jonge kinderen.

Technische info HET KLEINE SPOOKJE LABAN

Originele titel: Lilla Spöket Laban Zweden, 2007, 45 minuten, Animatiefilm Regie: Per Åhlin, Alicja Jaworski, Karin Nilsson & Lasse Persson. Distributeur: Jekino Gebaseerd op de boeken van Inger & Lasse Sandberg Nederlands gesproken

SPOOKTIJD MET LABAN

Originele titel: Lilla Spöket Laban - Spökdags Zweden, 2007, 45 minuten, Animatiefilm Regie: Per Åhlin, Alicja Jaworski, Karin Nilsson & Lasse Persson. Distributeur: Jekino Gebaseerd op de boeken van Inger & Lasse Sandberg Nederlands gesproken

4

LABAN HET ALLERLIEFSTE SPOOKJE

Originele titel: Lilla Spöket Laban – Världens Snällaste spöke Zweden, 2008, 42 minuten, Animatiefilm Regie: Per Åhlin, Alicja Jaworski, Karin Nilsson & Lasse Persson. Distributeur: Jekino Gebaseerd op de boeken van Inger & Lasse Sandberg Nederlands gesproken

LABAN MAAKTER EEN POTJE VAN

Originele titel: Lilla Spöket Laban – Bullar och Bång Zweden, 2009, 44 minuten, Animatiefilm Regie: Per Åhlin, Alicja Jaworski, Karin Nilsson & Lasse Persson. Distributeur: Jekino Gebaseerd op de boeken van Inger & Lasse Sandberg Nederlands gesproken

Citaten uit de pers “ De verhalen zijn herkenbaar, de vertelstijl rustig, de tekeningen simpel en het spookje bijzonder schattig. Kortom, deze film heeft alles om kinderen vanaf 3 jaar massaal te charmeren.” (De Standaard) “Wat een schatje is Het kleine spookje Laban (...) Lekker-puhomgedraaide-coming-of-age in de keurige Zweedse kinderfilmtraditie (...) Geen betere manier om het donker te overwinnen dan door je angsten een beetje op de hak te nemen.” (De Filmkrant)

Inleiding op de film Welke film krijgen we te zien en waarover gaat deze film? Een film wordt doorgaans beter ontvangen wanneer de kinderen vooraf een beeld hebben van wat ze kunnen verwachten. We stellen vaak vast dat kinderen bij de schoolvoorstellingen helemaal niet weten welke film ze gaan bekijken. Enkele zinnen over de titel en de inhoud van de film helpen om hun aandacht te focussen!

5

Als voorbereiding kan je aan de kinderen de prenten van de verschillende kasteelbewoners tonen zodat ze de verschillende personages al leren kennen. Je vindt deze afbeeldingen in bijlage. Voor meer uitleg over de personages kan je terecht in het hoofdstukje ‘de personages’ verder in deze lesmap. De films zijn gebaseerd op de boekjes over Het Spookje Laban van Inger (tekst) en Lasse (illustraties) Sandberg. Het eerste boek in de serie ‘Lilla Spöket Laban’ werd in 1965 uitgegeven. Inger Sandberg schreef het verhaal speciaal voor haar zoontje die erg geschrokken was van de spookspelletjes van de kinderen uit de buurt. Papa Lasse maakte er prachtige illustraties bij. Dit boekje werd in 1999 in Nederland uitgebracht onder de titel ‘ Het kleine spookje Laban’. Uitgever: Hoogland & Van Klaveren/Hoorn ISBN-13: 9789076347042

Tussendoortje

Over de makers Schrijfster Inger Erikson Sandberg & Illustrator Lasse Sandberg Lasse Sandberg werd in 1924 geboren in Zweden. In 1930 werd ook Inger Erikson Sandberg daar geboren. Sinds 1950 – het jaar van hun huwelijk – werken ze samen. Ze kregen 3 kinderen, 8 kleinkinderen en al een trits achterkleinkinderen. Inger behaalde in 1954 haar diploma en werkte als onderwijzeres in Karlstad. Lasse volgde een artistieke opleiding aan de Beckham’s School of Design en werkte als cartoonist.

Om de aandacht erbij te houden, verzorg je na de film best even een tussendoortje. Met de hele groep wordt er geapplaudisseerd na de voorstelling. Eén leerkracht leidt: een groot applaus, een zacht applaus, stil, luid, met de vingers, de voeten, ... Om af te koelen, blaas je allemaal samen de virtuele kaarsjes op de verjaardagstaart uit.

6

7

In 1953 al schrijven ze hun eerste gezamenlijke boek. Hun boeken waren voor die tijd nogal revolutionair; zoiets bestond voorheen nog niet. Inger ging bewust in boekwinkels op zoek naar bepaalde boeken die zij nodig vond voor jonge kinderen. De boeken die ze niet vond, schreef ze dan maar zelf. Vanuit Ingers achtergrond als lerares heeft ze een bijzondere interesse voor creatieve lesmethodes. Dit resulteerde in een serie boeken die in de Zweedse scholen worden gebruikt bij het eerste leesonderricht. 10 jaar later hebben ze samen al 30 boeken, 23 animatiefilmpjes voor tv en 2 theatervoorstellingen gerealiseerd. Naast ‘Anna’ is ‘Het Spookje Laban’ hun grootste succes. Hun werk werd in meer dan 33 talen met groot succes uitgebracht. Inger en Lasse Sandberg ontvingen in 2006 op het koninklijke paleis van Stockholm de ‘King’s Medal Litteris et Artibus’ voor hun artistieke verwezenlijkingen als schrijver en illustrator van kinderboeken.

De personages Familie en vrienden van Laban Laban Is bang in het donker Is bang van spookverhalen Is eigenlijk bang van alles! Speelt graag met zusje Labolina en Prins Bas Het liefste spookje dat er bestaat

In Zweden, Noorwegen en Japan zijn er zelfs ‘Laban & Labolina concept stores’, winkels waar een complete kledinglijn voor baby’s t/m kleuters, boeken, speelgoed, beddengoed, eetgerei, textiel… verkocht wordt, allemaal geïnspireerd op de figuren, verhalen en illustraties die het echtpaar creëerde.

Prins Bas Beste vriend van Laban Zit altijd vol plannen en verhalen Is steeds bereid om Laban te helpen

8

9

Labolina

Papa Spook

Kleine zusje van Laban Kan alle geluiden nabootsen Heel goed in spoken en een ongelooflijke deugniet Knoeit graag met eten maar houdt niet van een bad Snel boos, zeer temperamentvol maar superschattig

Spookt elke avond om middernacht Kan heel goed door muren lopen Helpt in het huishouden Is trots op zijn kinderen

Rufus Beste waakhond van de wereld Beste speurneus op Kasteel Goedemorgenzon Poezen brengen hem van de wijs Blaft af en toe een prachtige serenade

Koningin Is trots op haar kasteel en fier op haar spoken Heeft groene vingers en vertoeft vaak tussen de bloemen in haar koninklijke serres Een graag geziene gast op Spookfeestjes

Koning Mama Spook Zorgzame mama met het volste vertrouwen in haar kroost In haar vrije tijd is ze een talentvolle kunstenares die heel mooi schildert Heeft af en toe last van een vervelende hik.

10

Vind je vaak terug in de Koninklijke voorraadkamer Zit op zijn troon en zit daar goed

11

Taalactiviteit en nauwkeurig waarnemen: begrippen ‘hetzelfde’ en ‘anders’

Het Verhaal

Gebruik de afbeeldingen van de spokenfamilie in bijlage. Kopieer ze indien mogelijk op A3 formaat. Laat de kinderen zoeken en verwoorden wat er ‘hetzelfde’ is aan de spoken en wat er ‘anders’ is. Probeer niet enkel naar uiterlijke kenmerken te kijken, ook de karakters van de spookjes zijn erg verschillend!

HET KLEINE SPOOKJE LABAN

Bekijk en bespreek de afbeelding van de familie.

Niemand is bang voor Laban. Hij moet oefenen om een echt eng spook te worden.

Deze film bestaat uit zes charmante korte verhalen: 1. Niemand is bang voor Laban

Wat is er hetzelfde aan de spoken? • Ze zijn wit en een beetje vormloos: geen benen of voeten, geen hals, … • Ze hebben grote ogen , een neus, een mond, armen en handen. Wat is er anders aan de spoken? • Papa spook heeft een snor • Mama spook heeft haar haren opzij gekamd en een krulletje dat rechtop staat op haar hoofd • Laban heeft drie sprietjes haar • Labolina heeft een krulletje op haar voorhoofd • Laban heeft wimpers boven en onder zijn ogen • Labolina heeft wimpers rondom rond haar ogen • De neuzen van mama en papa zijn een bolletje • De neuzen van Laban en Labolina zijn twee stipjes Bekijk nu de afbeelding met de aparte spookjes. Kunnen de kinderen van elk spookje zeggen wie het is?

12

2. Waar is Labolina?

Labolina, het ondeugende kleine zusje van Laban, kliedert met het eten. Omdat ze geen zin heeft om in bad te gaan, verbergt ze zich.

13

3. De vriendin van de koningin

... gelooft niet in spoken maar wil wel een echt spook zien. En wel nu meteen!

6. Laban en de kerstman

Het kleine spookje Laban is bang van de kerstman. Maar hij wil wel een leuk cadeautje.

4. Wie is daar?

Als spoken bestaan, bestaan er misschien ook wel monsters. Hoe verklaar je anders al die raadselachtige gebeurtenissen in het kasteel?

Reconstructieopdracht Gebruik hiervoor de afbeeldingen in bijlage ‘reconstructieopdracht’. • • •

5. Millimina is verdwenen

Tot grote woede van het temperamentvolle spookje is Millimina, de knuffel van Labolina, verdwenen.

14

Leg deze omgekeerd in de kring. Herinneren de kinderen zich de zes verhaaltjes? Wanneer ze een concreet verhaaltje genoemd hebben, draai je de bijhorende prent om. Wanneer ze zich één of meerder van de verhalen niet meer kunnen herinneren, draai je de prent om en laat je hen dan vertellen waar dit verhaaltje over ging.

Nadien kan je een kimspel spelen met de prenten; Blinddoek één van de kinderen. Laat een andere kind een prent wegnemen. Schuif de prenten op zodat ze weer mooi aansluiten. Weet het geblinddoekte kind welke prent er is verdwenen en eventueel op welke plaats deze thuishoort?

15

Filmindrukken verzamelen Weet je nog? Na de filmvoorstelling kan je met de kinderen een spelletje ‘Weet-je-nog?’ spelen om hen diep in hun geheugen te laten graven. Geef al de kinderen een exemplaar van de kleurplaat. (zie bijlage) Telkens ze een vraag correct beantwoorden, mogen ze allemaal één steen uit de muur inkleuren. Geef de nodige hints als ze niet op het antwoord kunnen komen. Kunnen ze al tellen hoeveel stenen ze in totaal gekleurd hebben? Na afloop mogen ze de kleurplaat verder inkleuren.

SPOOKTIJD MET LABAN Een nieuwe reeks guitige verhaaltjes: 1. Mama Spook heeft de hik

Er is iets aan de hand met Mama Spook. Alle tips om van die vervelende hik af te raken zijn welkom!

Weet je nog….? … wanneer Laban zijn eerste griezelige schreeuw laat ho ren? (wanneer hij zichzelf in de spiegel ziet) … waarmee Laban en Prins Bas een spook namaken? (een nachtjapon) … wat de hobby van de koning is? (tv kijken) … welk dier Laban op zijn kamer heeft? (een rode vis) … welk dier er in de hoogste toren woont? (een kraai) … wat papa spook kookt? (pannekoeken) … wat de hobby van mama spook is? (schilderen) … wie er niet in spoken gelooft? (de vriendin van de koningin) … wat de favoriete bloemen van de koningin zijn? … welk cadeautje Laban van de kerstman wil krijgen? (een boek over vissen en een spookvis

2. Groot en slim

Laban mag op zijn kleine zusje Labolina passen. Maar wie past er nou eigenlijk op wie wanneer het donker wordt?

TIP Door zelf wat extra vraagjes te verzinnen, kan je deze oefening natuurlijk evengoed toepassen op SPOOKTIJD MET LABAN of LABAN HET ALLERLIEFSTE SPOOKJE of LABAN MAAKT ER EEN POTJE VAN..

16

17

3. Verdwaald in het bos

Rufus wil spelen maar dat is niet naar de zin van Laban en Labolina.

4. Papa Spook is ziek

Papa Spook kan niet spoken want hij voelt zich niet lekker. Maar een kasteel zonder spookgeluiden of rammelende kettingen, dat kan toch niet?

6. Stoute Papa Spook

Papa Spook is jarig en geeft een feestje. Maar welk cadeautje kan Laban geven voor papa’s 384ste verjaardag?

Spokenversje Kijk daar, een spookje - boe Ik knijp vlug mijn oogjes toe. Het spookje gaat lopen en mijn oogjes weer open. Ik ben niet meer bang en als het spookje terugkomt roep ik: PANG!!!!   Debbie Pennings

5. Laban gaat kamperen

Slapen in een tent is heel knus en gezellig. Maar niet als er buiten iets gromt en brult.

18

19

Reconstructieopdracht Gebruik hiervoor de afbeeldingen in bijlage ‘getallen’. Leg deze door elkaar in de kring. Aan het begin van elk Laban filmpje verschijnt er een cijfer. Kunnen de kinderen de getallen op volgorde leggen? Wanneer de cijfers nog te moeilijk zijn kan je er de getalbeelden bij opkleven in een hoekje van de prent. Kunnen ze zich alle zes de verhaaltjes herinneren? Teken telkens er een verhaaltje ‘geraden’ wordt een pictogram hiervan en leg het bij het cijfer. Kijk hierboven voor de juiste volgorde. Indien je over de DVD van de film beschikt, kan je controleren door telkens het begin van elk verhaaltje te bekijken.

LABAN HET ALLER­LIEFSTE SPOOKJE De derde reeks Laban verhaaltjes: 1. Nog eentje dan

Mama spook maakt een stapel lekkere chocoladekoekjes, maar waar zijn die toch gebleven?

2. Laban gaat picknicken

Op kasteel Goedemorgenzon schijnt bijna altijd de zon. Vandaag lijkt het weer een mooie dag te worden. Maar dat weet je nooit echt zeker… TIP Ook de verhaaltjes in HET KLEINE SPOOKJE LABAN en LABAN HET ALLERLIEFSTE SPOOKJE en LABAN MAAKT ER EEN POTJE VAN beginnen telkens met een cijfer. Je kan deze oefening dus makkelijk aanpassen.

20

21

3. Schaduw

Laban speelt spelletjes met zijn eigen schaduw.

5. Baby vleermuis Laban heeft een Spookvis als huisdier. Maar een baby vleermuis is ook wel heel bijzonder.

4. Mama’s schilderij

Papa Spook kan niet spoken want hij voelt zich niet lekker. Maar een kasteel zonder spookgeluiden of rammelende kettingen, dat kan toch niet?

22

6. Ome spook

Spoken zijn nergens bang voor, volgens Ome Spook. Of toch wel?

23

Snel klaar chocoladekoekjes Benodigdheden: • kommetje of pannetje met een beetje water • zwarte chocolade • gepofte rijst (vb. Rice Crispies) • bakpapier • koelkast Werkwijze: 1. Smelt de chocolade (op het vuur of in de microgolfoven). 2. Roer de gepofte rijst onder de chocolade. 3. Leg een vel bakpapier op een bord of snijplank. 4. Lepel er telkens één lepel van de chocolade mengeling op. 5. Zet een half uurtje in de koelkast om op te stijven en... smullen maar!

24

LABAN MAAKT ER EEN POTJE VAN De vierde en laatste film in de Laban reeks. 1. Wat een taart!

De Koninklijke familie komt dineren. Naast spaghetti van spinnenwebben en knapperige doodshoofdjes bakt Mama Spook een prachtige taart… die van de tafel valt en niet meer te redden is! Mama Spook is ontroostbaar. Laban en kleine zus Labolina slaan aan het kokkerellen en bakken elk hun eigen taart. Laban volgt nauwgezet het recept terwijl Labolina alles wat ze lekker vindt bij elkaar gooit. De taarten komen uit de oven. Die van Labolina ziet er prachtig uit maar die van Laban lijkt op een oude frisbee! Wiens taart zal het lekkerste smaken?

25

2. Cadeautjes

Laban en Labolina gaan op zoek naar het leukste cadeau voor mama en papa. Dat blijkt moeilijker dan verwacht. Een knallend onweer kan je niet inpakken. De koning wilt niet dat ze zijn televisie wegeven en de koningin kijkt ook niet gelukkig wanneer ze ontdekt dat haar appelbomen zijn verpakt. Wat zou het ideale geschenk zijn? Prins Bas heeft een idee...

4. De Labanbloem

Lente in Kasteel Goedemorgenzon en de tuin staat vol prachtige bloemen. Laban kiest er een heel special exemplaar uit om mee naar huis te nemen en in een bloempotje te planten. Na een nachtje slapen ontdekt Laban dat de bloem niet enkel reuzengroot geworden is maar ook razende honger heeft. Wat eet zo’n bloem eigenlijk? De zoektocht gaat van boterhammen via koekjes tot worst maar alles wordt uitgespuwd. De eetlust van de bloem blijkt uiteindelijk nog goed van pas te komen wanneer ze ontdekken dat onkruid haar lievelingskostje is.

3. De logeerpartij

Laban gaat logeren bij Prins Bas. De avond is compleet met een rondje bedspringen, riddertje spelen, pizza eten en samen tanden poetsen. Wanneer het tijd is om te gaan slapen en het licht uit gaat, wordt Laban een beetje bang. Zijn eigen bedje lijkt hem toch veiliger. Terwijl Prins Bas in dromenland is, gaat Laban in het donkere kasteel op zoek naar Papa Spook. Wanneer de koning ’s morgens de deur van de slaapkamer opmaakt, staat er hem een verrassing te wachten!

26

5. Wees stil, Labolina!

Laban heeft er genoeg van! Labolina verstoort alles met haar kabaal: terwijl je jouw tanden poetst staat er een drilboor naast je. Aan het ontbijt lijk je wel naast een betonmixer te zitten. En bij het voederen van de vogels maakt ze zoveel lawaai dat ze allemaal wegvliegen. Laban wordt boos en Labolina houdt geschrokken haar mond. Het is nu stil in het kasteel. Héél stil zelfs, vooral ’s nachts. Nu kan je plots alles kan horen… Misschien is zo’n stille Labolina toch niet zo leuk als Laban had gedacht!

27

6. Laten we de koning bang maken

Middernacht is spooktijd. De hele spokenfamilie haalt zijn beste kunsten boven. Vallende boeken, zwierende lusters en ijskoude kreten jagen iedereen de stuipen op het lijf. Iedereen, behalve de koning. Niets of niemand kan hem afleiden van zijn favoriete tv-programma. Hij wandelt door het kasteel alsof er niets aan de hand is. Ten einde raad kruipt Spookje Laban in bed. Een tijdje later besluit de koning hetzelfde te doen. Maar heeft hij zich nu van bed vergist? AAAAAAHHHH!!!!

Focus op…

Animatiefilmtechniek De term animatiefilm komt van het Latijnse woord animo, wat ‘ziel’ betekent. In een tekenfilm is het alsof de filmmaker ‘leven’ geeft aan zijn tekeningen en de personages ‘bezielt’. Een animatiefilm wordt beeld per beeld opgenomen. Daardoor kunnen levenloze dingen (bvb. tekeningen, poppen, foto’s, plasticine figuren, snippers, voorwerpen, …) tot leven (beweging) worden gebracht. De filmmaker zorgt ervoor dat in elk opeenvolgend beeld de tekening of het object een klein beetje verschilt van het vorige beeld. Wanneer zo’n reeks beelden snel achter elkaar afgespeeld wordt (zoals in een film), lijkt het alsof de tekeningen of figuurtjes bewegen. Om een tekening tot leven te brengen en ze te laten bewegen, moeten er duizenden pagina’s gekleurd worden, honderden potloden geslepen, tientallen potten verf geleegd worden. Aan het maken van een animatiefilm werken heel wat mensen mee. In een animatiestudio gonst het van de bedrijvigheid. Iedereen heeft zijn eigen, specifieke taak. • de scenaristen schrijven het verhaal • de tekenaars zetten het om in beelden • die krijgen op hun beurt leven ingeblazen door een resem animatoren • een ploeg schilders maakt de achtergronden • acteurs lenen hun stem aan de personages • muzikanten verzorgen de ‘soundtrack’... • die door een componist werd gecomponeerd • de regisseur houdt alles in de gaten en waakt er over dat het verhaal zo goed mogelijk verteld wordt. Wanneer alle puzzelstukjes samengevoegd zijn, is de film klaar om in de zalen te komen.

28

29

beschrijving: Bij deze oefening maken we gebruik van pixilatie. Dat betekent dat de animatie gebeurt met ‘acteurs’ van vlees en bloed in plaats van met voorwerpen of tekeningen. Via de stop motion, oftewel beeld-voor-beeld methode kan je allerlei vreemde ‘onnatuurlijke’ bewegingen creëren en kinderen laten verschijnen en verdwijnen.

Actieve oefeningen op (animatie)filmtechniek Met deze oefening kan je op een eenvoudige manier de principes van animatiefilm verkennen met jonge kinderen. Zorg ervoor dat de kinderen vooraf al eens geëxperimenteerd hebben met het ‘op tv’ komen. Geef ze eerst voldoende de tijd om ‘rond te springen’ voor de camera en zichzelf te bewonderen op tv. Hierdoor zullen ze tijdens de oefening zelf aandachtiger meedoen.

Stop motion spokenfamilie portret materiaal: • videocamera • statief • verbindingskabel camera – televisie • televisie OF digitaal fototoestel, PC en verbindingskabel

Stel je materiaal vooraf op. Zet de camera op een statief. Sluit de camera aan op de tv. (Je kan ook met een digitaal fototoestel werken. Het voordeel van het gebruiken van camera en tv is dat meerdere kinderen tegelijk het beeld op de tv kunnen bekijken; bij een fototoestel kan alleen de leerling die de foto trekt op het schermpje van het toestel kijken.) Bespreek met de kinderen de spokenfamilie. Is het een ‘normale’ familie? Waarom (niet)? Hoe kan je dat zien? Wat doen ze zoal? Nu mogen de kinderen zelf een spokenfamilie samenstellen. Ze zoeken samen naar een pose voor een gezinsportret, bvb mama en papa achteraan, kinderen vooraan,… Nu begin je aan de animatie. Het eerste beeld is het lege kader. Wanneer je met een camera werkt, neem je telkens 2 à 3 seconden beeld op. Met het fototoestel maak je gewoon één opname. Laat de kinderen zelf de camera/fototoestel bedienen. Maak vooraf goede afspraken in verband met het gebruik van de camera (koppel dit eventueel aan een waarneming). Belangrijke afspraken zijn: • • • • •

30

niet aan de lens komen het schermpje niet open en dicht klappen niet aan het schermpje draaien om een opname te starten moet je op het rode knopje duwen, om te stoppen moet je nogmaals op het rode knopje duwen niet op de andere knopjes duwen. Bij jonge kinderen is het aangeraden een stukje schildersplakband over de zoomknop te plakken.

31

De kinderen nemen één voor één hun pose aan. Vanaf het moment dat ze op hun plaats staan, mogen ze niet meer bewegen tot het einde van de oefening. Neem na iedere persoon die er bij komt een korte opname (of foto indien je met een digitaal fototoestel werkt). Het kind aan de camera (wissel af) maakt, telkens wanneer de andere kinderen ‘bevroren’ zijn, kort een opname met de camera. Laat hem luidop meetellen: START (op record duwen) één-twee-drie STOP (opname beëindigen). Zo kunnen de andere kinderen mee volgen en weten ze wanneer ze weer mogen bewegen.Tijdens de opname mogen de kinderen niet bewegen! Ga zo door tot het ‘portret’ compleet is. Als laatste sluit je af met een beeld/foto van de hele familie. Spoel terug en laat de beelden na elkaar afspelen. Je hebt zelf een klein filmpje (in pixilatie) gemaakt! Wanneer je de beelden nadien bekijkt, lijkt het alsof de kinderen in beeld ‘getoverd’ worden. Dit is een eerste kennismaking met de beeld-voor-beeld of stop motion animatiefilm techniek (Indien je met een digitaal fototoestel werkt: laad de foto’s in op de PC en laat ze, in juiste volgorde, afspelen in een diavoorstelling)

32

aandachtspunten: •

Het is belangrijk dat het kader steeds exact hetzelfde blijft. Maak duidelijk aan de kinderen dat ze niet tegen het statief mogen botsen. Kleef plakkertjes op de grond waar de poten van het statief staan zodat je het na een eventuele botsing kan terugplaatsen. Hoe zwaarder het statief, hoe beter.

•

Neem het beeld van de camera zo ruim mogelijk (helemaal uitzoomen en zo ver mogelijk van de beginplaats) zodat de kinderen veel ruimte hebben om zich te bewegen zonder buiten beeld te staan.

•

Benadruk het feit dat ze in exact dezelfde pose moeten blijven staan vanaf het moment dat ze hun definitieve plaats in het portret hebben ingenomen. Vertel hen dat ze moeten ‘bevriezen’ of ‘standbeeld’ worden. Vermijd dus poses die moeilijk vol te houden zijn, bvb op één been.

•

Zorg ervoor dat je een ‘clean’ kader hebt: een effen achtergrond (eventueel hang je er een doek voor). Geen afleidende details in beeld.

•

Zorg ervoor dat je beeld ‘recht’ is; de camera moet in principe waterpas staan.

•

Zet het geluid van de televisie uit.

33

Tips voor naverwerking Gehoorspelletje: Wat doet Labolina?

Labolina kan alle geluiden nabootsen. Weten jullie nog wat ze allemaal nadeed in de film? Teken verschillende geluidsbronnen (auto, wekker, vogel, …) op het bord of een groot blad. Zorg ervoor dat de geluiden van Labolina er tussen staan (= auto, kraai, douche, stoomboot, vliegtuig, kat, torenklok, typemachine) maar ook enkele die ze niet deed. Boots samen al de getekende geluiden na. Welke deed Labolina na? (Die kan je omcirkelen.) Welke niet? Wanneer je over de DVD beschikt, kan je na de oefening samen met de kinderen het resultaat controleren door de gepaste fragmentjes te bekijken.

Zoekspelletje: Kroontjes zoeken De film zit vol kleine details. Overal vind je kroontjes terug: op de zetel, het behangpapier, het bed, … Zet de DVD op een willekeurig moment stil en laat de kinderen zoeken naar de kroontjes in beeld. Kunnen jullie ook al tellen hoeveel er zijn? Laat het beeld weer even verder lopen en herhaal de opdracht. Eventueel kan er ‘geturfd’ worden hoeveel kroontjes er in beeld zijn.

34

Emotioneel kringgesprek: bang zijn Het thema dat doorheen de film verweven zit, is duidelijk: ‘bang zijn’. Jonge kinderen kunnen zich zeker identificeren met de gevoelens van het spookje Laban. Ga met een klein groepje in gesprek over dit gevoel. Toon hen de prent van de bange Laban en Prins Bas (zie bijlage). Van wat zijn jullie bang? Wanneer was je voor het laatst bang? Is iedereen soms bang? Vertel ook een anekdote uit je eigen leven. Is het nodig om bang te zijn voor zulke zaken?

35

Knutselideetjes Een windgong spookje • • •

Verf een bloempotje wit  en hang het ondersteboven. Breng ogen, neus en mond erop aan. Knip lange stroken wit crêpe-papier en kleef deze op de rand, rondom de bloempot.

Een spookjesboterham De kinderen smeren een boterham met smeerkaas. Met twee rozijntjes of krenten maken ze de oogjes en de mond. Snij zelf met het aardappelmesje de bovenste hoekjes schuin af. Snij onderaan ‘tandjes’ om er een spokenkleed van te maken.

Spookjes afdrukken Verf je hand vol met witte verf. Druk af op een zwart blad papier. Wanneer je het blad nu omdraait, heb je een leuk spookje.

Lekkere schuimspookjes • • • •

Klop eiwit en suiker tot schuim. Leg bakpapier op een bakplaat en breng hierop het schuim aan in de vorm van een spookje. Voor de ogen en mond neem je rozijnen. Bak op matige temperatuur tot ze hard genoeg zijn. Smakelijk!

• • • • •

Drapeer de doordrenkte lakenstof over de kegel en de bol, en laat ze enkele dagen drogen. Zorg voor een ondergrond die je goed kan schoonmaken, want de lijm druipt er af. Wanneer de lakenstof droog is, blijft deze stokstijf staan in de vorm van een spookje. Je kan dit nog afwerken met (wiebel)oogjes. Je kan de spookjes eventueel nog beschilderen met lichtgevende verf.

Een spookje boetseren uit klei Geef de kleuters een plankje met een nagel erdoor geklopt. Zet het plankje op tafel met de punt van de nagel naar boven. Met een stuk klei boetseren ze een spookje rond de nagel.  Dit stimuleert om 3-dimensioneel te werken. Laat drogen en beschilder met (lichtgevende) verf.

Web tips www.jekino.be/laban (site met trailer en kleurplaten) www.spoketlabanfilm.se/ (Zweedse site met leuke online spelletjes)

Stoffen spookjes • • • • •

36

Maak een emmer koudlijm (perfax) klaar. Neem een stuk lakenstof (± 30cm) en dompel dit onder in de koudlijm. Daarna mogen de kleuters lekker met de lakenstof in de lijm roeren, kneden,… Wanneer ze daarmee klaar zijn, neem je de doordrenkte lakenstof eruit. Zet plastiekkegels klaar met daarop een halve bal (bvb. uit de kauwgomautomaat).

37

Kortfilmcompilaties voor jonge kinderen Met elke LABAN-films wordt telkens een compilatie van korte filmpjes voor het allerjongste publiek aangeboden. Een formule op maat van kleuters. Hoewel het concept zijn degelijkheid heeft bewezen, vinden kortfilms zelden een plaats in het filmaanbod voor kinderen. Waarom zou je als leerkracht kiezen voor kortfilms ter vervanging / aanvulling van het gewone filmprogramma? Omdat het voor kinderen van 3 tot 6 jaar simpelweg een marteling is om 90 minuten lang stil te zitten op een stoel of in een zetel. Natuurlijk zijn steeds meer kinderen daar wel toe in staat, maar in regel is hun vermogen om zich zo lang te concentreren nog niet voldoende ontwikkeld. Ze kijken thuis vaak naar tv-programma’s en zijn gewend aan het half aandachtig consumeren van audiovisuele media. Maar door hen de mogelijkheid te bieden om met volle aandacht op het grote witte doek een film te zien die geschikt is qua inhoud én lengte, kunnen ook zij de betovering van cinema ontdekken. Film, de meest ontwikkelde vorm van narratieve mediacultuur, kan hen leren dat je de media ook op een actieve en creatieve manier kunt gebruiken. Hieronder een greep uit het (helaas beperkte) aanbod kwalitatieve kortfilms voor jonge kinderen die op de markt te verkrijgen zijn. Hopelijk kunnen we je inspireren! Al deze films zijn op DVD te huur voor schoolvoorstellingen via Jekino Distributie. Neem telefonisch (tel. 02/242.54.09) contact op of mail naar [email protected]. Ook Lessen in het Donker en Open Doek hebben elk jaar één of meerdere (kortfilm)compilaties op hun programma staan.

TOOTLETUBS & JYRO TOOTLETUBS & JYRO zijn 2 koddige insecten. Op de vuilnisbelt toveren ze oude rotzooi om tot handige spulletjes. Rondkarrend in hun autootje bedenken ze voor elk probleem een pasklare oplossing: een bromvlieg speelt voor televisie, motorpech wordt vlot verholpen, de honingoogst van de bijen wordt ‘verfijnd’, enz. Enkele afleveringen van de tv-serie TOOTLETUBS & JYRO werden samengebracht in deze compilatie. De handigheid van de hoofdfiguren werkt heel aanstekelijk op jonge uitvinders en knutselaars. Afvalrecyclage zoals u ze nog nooit zag. Een film zonder woorden, toegankelijk voor het allerjongste publiek. Deze DVD is te huur via Jekino en wordt te koop aangeboden via de webwinkel van Jekino Distributie www.jekino. be/winkel/

DE POETSPRINS Een jongetje dat de zon wil poetsen. Een scheepskapitein die het aan de stok krijgt met zijn eigen kogels. Een huiskat op wandel door de drukke stad. Een jongetje met een sneeuwman als beste vriend. Een klein muisje dat zijn heerlijk pindanootje beschermt. En Kleine Sientje die zo verschrikkelijk boos kan worden...

-

38

39

Je ontmoet hen allemaal in DE POETSPRINS, een reeks spetterende, levendige en charmante korte tekenfilms ‘zonder woorden’ uit alle uithoeken van Europa. DE POETSPRINS is een project van het Internationaal Kortfilmfestival Leuven. Meer info op www.depoetsprins.be Deze DVD is te huur via Jekino en wordt te koop aangeboden via de webshop van ‘Selected Shorts’ onder de titel: “Kortfilms voor Kids” www.selectedshorts.com

INgeBEELD 1 INgeBEELD 1 is een mediamethode voor kleuters en eerste graad onderwijs. Deze methode voor 4 - 8 jarigen is de eerste in een reeks van drie. Wat is film? Hoe belangrijk is een klankband? Hoe leer je beelden te lezen? Hoe kun je met kleuters in creatieve opdrachten aan de slag met audiovisuele media? Bekijk je enkel de film of ga je al een stap verder? INgeBEELD is een nieuwe didactische reeks die je een heel eind op weg helpt. Het pakket vertrekt vanuit 5 kortfilms voor kleuters. Naast een DVD, is er bij elk filmpje een praktische handleiding voor de leerkracht en een heleboel gekleurd prentmateriaal. Boordevol interessante ideeën om audiovisueel te werken én om beeld te koppelen aan andere domeinen van de muzische verbeelding!

De dozen van INgeBEELD zijn niet te koop in de winkel, maar worden verdeeld door Jekino Distributie, Paleizenstraat 112, 1030 Brussel. Dit educatief pakket kost €35, exclusief verzendingskosten. Neem telefonisch (tel. 02/242.54.09) contact op voor een bestelling of mail naar gerdp@jekino. be.

KERST BIJ DE LIEVEHEERSBEESTJES Twee lieveheersbeestjes, Tim en Mia, vieren kerstfeest in een dennenboom in een besneeuwd bos. Het feest wordt verstoord wanneer hun boom wordt omgezaagd om dienst te doen als kerstboom. Ze belanden in een onbekend mensenhuis waar ze kennismaken met heel veel vreemde muzikale beestjes. De kennismaking verloopt vlot, maar Mia en Tim verlangen zo verschrikkelijk terug naar hun eigen, vertrouwde bos. Misschien daagt er onverwachte hulp op om hen weer thuis te brengen. Deze semi-lange animatiefilm, met aangepaste speelduur voor jonge kijkers wordt voorafgegaan door het knotsgekke kortfilmpje CONCERT VOOR EEN WORTELCAKE. Deze DVD is te huur via Jekino en te koop bij de betere boek- en DVD-handel.

INgeBEELD is een initiatief van CANON, de Cultuurcel van het Departement Onderwijs, in partnership met o.a. Jekino Educatie. Meer info op ingebeeld.jekino.be/ingebeeld1/

40

41

DE AVONTUREN VAN HET MOLLETJE

WILLIE EN HET WILDE KONIJN

Een compilatie van de gekende Tsjechische korte animatiefilms over Het Molletje en zijn vriendjes. Deze klassiekers werden opgepoetst en opnieuw samengebracht om een nieuwe generatie kinderen te betoveren!

Willie is een tam konijn. Hij woont in een hok op de boerderij. Op een dag kan hij ontsnappen. In het bos proeft hij voor het eerst van de vrijheid. Hij ontmoet Wild Konijn en samen hebben ze het goed naar hun zin. Tot Willie heimwee krijgt. Maar onderweg naar de oude, vertrouwde boerderij, lopen de dingen anders dan verwacht. Het filmpje WILLIE EN HET WILDE KONIJN duurt 29 minuten en wordt voorafgegaan door enkele korte animatiefilms voor kleuters: HOOGTEVREES (over een adelaar die niet durft vliegen) en BIGGETJE VLIEGT (over een varkentje met hoge ambities).

Verschillende reeksen van Het Molletje zijn te koop op DVD bij de betere boek- en DVD-handel en via de meeste webwinkels.

DE VERHALEN VAN MOEDER KLOEK

In 2008 voorgesteld in het programma van ‘Lessen in het Donker’ en eerder al te zien op Filmfestival Open Doek.

Deze drie originele animatiefilmpjes vol tederheid en emotie behandelen thema’s zoals solidariteit en verdraagzaamheid. De animatie oogt telkens anders: in de eerste twee filmpjes zijn de figuurtjes gemaakt van textiel, in het derde van papier. In de kortfilms wordt niet gesproken, maar je hoort wel tot de verbeelding sprekende expressieve geluiden en oosterse muziek. Geschikt vanaf heel jonge leeftijd. De DVD is te huur via Jekino en enkel online te koop via www.amazon.fr onder de titel: ‘Les contes de la mere poule’

42

Regie

lennARt & YlvA-li guStAfSSon

Met in het voorProgramma

HAMid nAviM & lARS Klinting

liSbet

gAbRielSSon

filM

biggetje vliegt

SCHAAK

HoogtevReeS Regie

PRoduCtie

Regie

Ab

PeRnillA HindSefelt & MARCuS gezeliuS

KAnAlfilM

w w w. t w i n f i l M . n l

PennfilM

Studio

Regie

Ab

AliCjA jAwoRSKi

zweedS

filM

inStituut

w w w. j e K i n o . b e

Deze DVD is te huur via Jekino en wordt te koop aangeboden via de webwinkel van Jekino Distributie www.jekino. be/winkel/ vanaf oktober 2009.

HET KLEINE SPOOKJE LABAN, SPOOKTIJD MET LABAN, LABAN HET ALLERLIEFSTE SPOOKJE Reeks 1 en 2 van de Laban verhaaltjes (HET KLEINE SPOOKJE LABAN en SPOOKTIJD MET LABAN) zijn reeds beschikbaar op DVD. In het voorjaar van 2011 volgt de DVD van de derde reeks (LABAN HET ALLERLIEFSTE SPOOKJE) Deze DVD’s zijn te huur via Jekino en worden te koop aangeboden via de webwinkel van Jekino Distributie www.jekino.be/winkel/

43

Bijlagen Personages

Laban

Labonina

mama spook

papa spook

Prins Bas

Rufus

Taalspel hetzelfde/anders

5

Tous les membres de la famille fantôme s ressemblent vraim beaucoup.

Ils so blancs informes ni jambe ni bust

Ils seulemen yeux, un bouche, d des

LA FAMILLE FANTÔME : rESSEMBLANCES ET DIFFÉRENCES Taalspel hetzelfde/anders

6

Pourtant quand on y regarde de plus près, ils ont chacun de petites singularités.

Papa fantôme porte une moustache.

Maman fant a des chev tirés en arrière bouclette la tête.

On reconnaît La aux trois mèche cheveux raide en avant. Les reconnais-tu maintenant ? À toi de dessiner une autre famille de fantômes.

Labolina a une seule bouclette sur le front.

Reconstructieopdracht

Niemand is bang voor Laban

Reconstructieopdracht

Waar is Labolina?

Reconstructieopdracht

De vriendin van de koningin

Reconstructieopdracht

Wie is daar?

Reconstructieopdracht

Millimina is verdwenen

Reconstructieopdracht

Laban en de kerstman

Filmindrukken verzamelen: kleurplaat

Reconstructieopdracht getallen

Mama spook heeft de hik

Reconstructieopdracht getallen

Groot en slim

Reconstructieopdracht getallen

Verdwaald in het bos

Reconstructieopdracht getallen

Papa spook is ziek

Reconstructieopdracht getallen

Laban gaat kamperen

Reconstructieopdracht getallen

Stoute papa spook

Bijlagen Emotioneel kringgesprek: Laban is bang.