DRIE stadsvarkens OP DE BIJLOKE 31 mei 2014 - 30 november 2014
HET SPILVARKEN in DE PERS 38
Culinair
Het38 spilvarken Culinair
De aaibare kringloop Tekst Leentje Speybroeck Foto's xxx
Het spilvarken
De aaibare kringloop Tekst Leentje Speybroeck Foto's xxx
Drie varkentjes die goedgemutst knorren in het midden van een stad? Geen utopie, maar realiteit. In Gent, op het terrein van de Bijloke, deden de dieren zich te goed aan voedseloverschotten en zorgden ze voor sociale dynamiek. 'Het spilvarken' van Atelier De Stad werd door De Gentenaar, Het Nieuwsblad engoedgemutst Radio 2 genomineerd alshet leukste Gents Drie varkentjes die knorren in midden vanbuurtproject. een stad? Geen utopie, maar realiteit. In Gent, op het terrein van de Bijloke, deden de dieren zich te goed aan voedseloverschotten en zorgden ze voor sociale dynamiek. 'Het spilvarken' van Atelier De Stad werd door De Gentenaar, Een kostbare kringloop Het Nieuwsblad en Radio 2 genomineerd als leukste Gents buurtproject.
38
Culinair
Het spilvarken
De aaibare kringloop Tekst Leentje Speybroeck Foto's xxx
Drie varkentjes die goedgemutst knorren in het midden van een stad? Geen utopie, maar realiteit. In Gent, op het terrein van de Bijloke, deden de dieren zich te goed aan voedseloverschotten en zorgden ze voor sociale dynamiek. 'Het spilvarken' van Atelier De Stad werd door De Gentenaar, Het Nieuwsblad en Radio 2 genomineerd als leukste Gents buurtproject.
de standaard DM city GENTS stadsmagazine het nieuwsblad DE GENTENAAR SEIZOENEN VELT EM-JOURNAAL
Een kostbare kringloop
'Het spilvarken' ontstond als een proefproject van een van de teams van Atelier De Stad Gent, een initiatief dat zich onder de noemer ‘niets gaat verloren’ richt op meer duurzaamheid door hergebruik van resten en afval. Een werkgroep trachtte een jaar lang het varken te herintroduceren in een stedelijke context. Eeuwenlang was het varken immers een vast gegeven in het stadsleven. Het voedde zich met keukenafval en zette dit om in mest voor de bewerking van landbouwgrond. Er was sprake van een kleine, maar kostbare ecologische kringloop. Het varken, een pienter en aaibaar dier, had ook een waardevolle sociale functie: het zorgde voor leven op straat en onder de mensen. Het spilvarkenteam trachtte dit concept nieuw leven in te blazen in de moderne stadscontext door drie varkentjes te huisvesten op het terrein van de Bijloke in Gent. Voedseloverschotten zijn er in de stad meer dan genoeg. Buurtbewoners, restaurants en supermarkten hielpen graag mee om de varkens van voedsel te voorzien. De varkensmest gebruikte men nadien voor stadslandbouwprojecten, volks- en samentuinen en buurtparken. In de Bijloke-buurt ontstond een vlot beurtrolsysteem van ‘hulpboeren’ die de
varkens voedden en verzorgden. Dit kwam de sociale dynamiek in de wijk enorm ten goede. Mensen leerden elkaar kennen, raakten betrokken en gemotiveerd.
Duurzaam varkensvoer
De werkgroep kreeg een paar maanden geleden te kampen met de strenge regelgeving van het voedselagentschap, dat wegens het risico op varkenspest verbiedt om gekookte etensresten als voer te gebruiken. Varkens mogen uitsluitend rauw voedsel toegediend krijgen of gedroogd voer dat industrieel is verwerkt. Dit bracht de werkgroep ertoe om te zoeken naar een manier om zelf ecologisch verantwoord varkensvoer te produceren op basis van voedselresten. Aangezien het varken een omnivoor is, moet het voer voldoende eiwitten bevatten. Rauwe groenten volstaan dus niet. Er werden contacten gelegd met een brouwerij, want het drab dat overblijft na het brouwproces vormt een prima basisbestanddeel voor voedzaam varkensvoer. Drab is een mogelijk alternatief voor soja. Jaarlijks voert men zowat 39 miljoen ton soja in uit de Verenigde Staten, Brazilië en Argentinië. De impact van sojateelt op het milieu is zeer groot. Door veevoeder te voorzien van lokaal gekweekte eiwitbronnen
kunnen we deze soja-afhankelijk positie keren. Op zes maanden tijd verwerkten de drie varkens bovendien maar liefst duizend kilo stedelijk afval dat anders verloren zou gaan.
Van kop tot staart
De Bijloke-varkentjes vonden een tijdelijk onderkomen op het permacultuurveld De Groenen Draak in Gent, waar ze werden ingezet om wortels van braamstruiken op te graven en ander hardnekkig gewas zoals duizendknoop te bestrijden. Helaas hadden de dieren daar weinig zin in. De vzw besloot na lang beraad om de varkens te laten slachten. Het vlees werd verkocht aan de hulpboeren en verwerkt door de keuken van de Vooruit in een korteketenproject. De cirkel is daarmee rond. Over de slachting van de spilvarkens werd nochtans fel gediscussieerd. De veganistische beweging reageerde heftig tegen de varkenshouderij. Volgens hen was het project helemaal geen duurzame keuze, maar net een vrijbrief voor het kweken van meer vlees. Ze hekelen dat de vzw van het spilvarken zich profileert als een wetenschappelijk onderbouwd experiment en opperen dat dieren kweken voor consumptie allerminst ecologisch en diervriendelijk is.
'Het spilvarken' ontstond als een proefvarkens voedden en verzorgden. Dit kwam 39 Culinair project van een van de teams van Atelier de sociale dynamiek in de wijk enorm ten De Stad Gent, een initiatief dat zich onder goede. Mensen leerden elkaar kennen, de noemer ‘niets gaat verloren’ richt op raakten betrokken en gemotiveerd. meer duurzaamheid door hergebruik van Het varken wroet voort Feit is dat deze kleinschalige, lokale en en hersenen in de tartaar gedraaid. restenkostbare en afval. Een werkgroep trachtte varkensvoer Het onderzoeksproject stopt hier niet, voedselverwerkende varkenshouderij er Veel van deze recepten zijnDuurzaam echter in Een kringloop want de vzw wilpaar ook in 2015 verder een is die grotelang ecologische vooruit- te herintroduceonmin geraakt bij het groteDe publiek, eeneenjaar hetontstond varken werkgroep kreeg een maanden 'Het spilvarken' een men proefvarkens voedden verzorgden. Dit kwam ijverenen voor duurzame afvalverwerking gang betekent ten opzichte van de indu- alsomdat dit vlees in de huidige ren in een context. Eeuwenlang geleden te dynamiek kampen de strenge regelin de stadmet door varkens enenorm kippen inten te striëleproject vleesproductie. In minder slachtafval vanstedelijke een vanvleesrijke de teamswelvaartsmaatschappij van Atelier alsde sociale in de wijk zetten op verloren stukjes gronddat om tijden was voeddehet menvarken het varkenimmers met over- een beschouwt. Vlees moet bij voorkeur vast gegeven geving van het voedselagentschap, DeomStad Gent,vaneen initiatief zich onder goede. elkaar tekennen, dieleerden aan vruchtbaarheid laten winnen. schotten het daarna oor tot staart dat onherkenbaar zijn en ons vooral niet Mensen in het stadsleven. Het voedde zich wegens het risico op project varkenspest verbiedt Ze wil heten ook graag verenigen te verorberen. Oude receptuur getuigtverloren’ herinneren aan wezen. de noemer ‘niets gaat richtmet op een levend raakten betrokken gemotiveerd. zettenog dit om in mestis de voor om gekookte etensresten als voer te gemet educatieve, sociale en ecologische van ditkeukenafval fenomeen en ook en nu worden Nochtans kringloop pas rond als meer duurzaamheid door hergebruik van initiatieven. varkenswangen gepaneerd, poten gevuld niets verloren gaat. de bewerking landbouwgrond. Er was bruiken. Varkens mogen uitsluitend rauw resten en afval.van Een werkgroep trachtte Duurzaam varkensvoer sprake een maar kostbare ecovoedsel toegediend of gedroogd een jaarvan lang hetkleine, varken te herintroduceDe werkgroep kreegkrijgen een paar maanden logische kringloop. Het varken, een pienter voer dat industrieel is verwerkt. Dit bracht ren in een stedelijke context. Eeuwenlang geleden te kampen met de strenge regelen aaibaar dier,immers had ookeen eenvast waardevolle de werkgroep om te zoeken naar was het varken gegeven geving van hetertoe voedselagentschap, dat een sociale functie: hetHet zorgde voor leven manier om ecologisch verantwoord in het stadsleven. voedde zich metop wegens het zelf risico op varkenspest verbiedt straat en onder mensen. varkensvoer producerenalsopvoer basis keukenafval en de zette dit om in mest voor om gekooktete etensresten te van gevoedselresten. Aangezien het varkenrauw een de bewerking van landbouwgrond. Er was bruiken. Varkens mogen uitsluitend Het spilvarkenteam trachtte dit concept omnivoor is, moet het voer voldoende sprake van een kleine, maar kostbare ecovoedsel toegediend krijgen of gedroogd nieuw leven in te blazen in de moderne eiwitten bevatten. Rauwe groenten logische kringloop. Het varken, een pienter voer dat industrieel is verwerkt. Dit bracht stadscontext door te huisvolstaan dus niet. werden contacten en aaibaar dier, haddrie ookvarkentjes een waardevolle de werkgroep ertoeErom te zoeken naar een vesten het terrein van devoor Bijloke inop gelegd het drab socialeop functie: het zorgde leven maniermet om een zelf brouwerij, ecologischwant verantwoord Gent. dat overblijftte naproduceren het brouwproces vormt straatVoedseloverschotten en onder de mensen. zijn er in de varkensvoer op basis van stad meer dan genoeg. Buurtbewoners, een prima basisbestanddeel voedvoedselresten. Aangezien hetvoor varken een restaurants en supermarkten hielpen zaam varkensvoer. Drab is een mogelijk Het spilvarkenteam trachtte dit concept omnivoor is, moet het voer voldoende graag mee om de varkens van voedsel te alternatief voor soja. Jaarlijks voert men nieuw leven in te blazen in de moderne eiwitten bevatten. Rauwe groenten voorzien. De varkensmest gebruikte men zowat 39 miljoen ton soja in uit de stadscontext door drie varkentjes te huisvolstaan dus niet. Er werden contacten nadienop voor Verenigde Brazilië want en Argentinië. vesten hetstadslandbouwprojecten, terrein van de Bijloke in gelegd metStaten, een brouwerij, het drab volks-Voedseloverschotten en samentuinen en buurtparken. De impact vannasojateelt op het milieu is Gent. zijn er in de dat overblijft het brouwproces vormt In de Bijloke-buurt ontstond een vlot zeer groot.basisbestanddeel Door veevoeder tevoor voorzien stad meer dan genoeg. Buurtbewoners, een prima voedbeurtrolsysteem van ‘hulpboeren’ die de van lokaal gekweekte eiwitbronnen restaurants en supermarkten hielpen zaam varkensvoer. Drab is een mogelijk
HET SPILVARKEN graag mee om de varkens van voedsel te voorzien. De varkensmest gebruikte men nadien voor stadslandbouwprojecten, volks- en samentuinen en buurtparken. In de Bijloke-buurt ontstond een vlot beurtrolsysteem van ‘hulpboeren’ die de
een schat aan verborgen ruimte
j
alternatief voor soja. Jaarlijks voert men zowat 39 miljoen ton soja in uit de Verenigde Staten, Brazilië en Argentinië. De impact van sojateelt op het milieu is zeer groot. Door veevoeder te voorzien van lokaal gekweekte eiwitbronnen
kunnen keren. O de drie duizend verloren
Van ko kunnen De BijloO keren. onderko de drie De Groe duizend den ing verloren ken op t gewas z Van ko Helaas De Bijlo in. De v onderko varkens De Groe verkoch den ing door det ken op korteke gewas z rond. O Helaas werd in. Deno v veganis varkens tegen d verkoch was het door de keuze, m korteke kweken rond. O de vzw werd no als een veganis experim tegen d voor co was het en diervm keuze,
kweken de vzw als een experim voor co en dierv
H
et spilvarken kadert in het thema ‘een schat aan verborgen ruimte’ waar burgers zich richten op de link met stadslandbouw.
HET SPILVARKEN Myriam Van Wesemael b e e l d e n
Myriam Van Wesemael
© EMBelgium vzw - EM Journaal 13
Deze werkgroep bestaat uit 8 Gentse stedelingen die het varken willen herintroduceren in een stedelijke context. Niet alleen als afvalverwerker maar ook als “lijm” die mensen met elkaar verbindt, ongeacht hun achtergrond.
een schat aan verborgen ruimte
hun hok, de mest en hun eten kregen Effectieve Micro-organismen toegevoegd.
H
meebrengt. Niet alleen in afval, maar ook in energie en milieu-effecten. Al wat we
weggooien, is verborgen dat echt verloren? et spilvarken kadert in het thema ‘een schat aan ruimte’ Stadsvarkens als waar burgers zich richten op de link met stadslandbouw. Samen voedsel
recyclagesysteem
verbouwen en delen Deze werkgroep uitvarkens 8 Gentse “Het Spilvarken”bestaat gaat over die stedelingen die het varken willen op verloren hoekjes de stad door Daarnaast deelt als dit project kennis en culherintroduceren in eeninstedelijke context. Niet alleen afvalverwerker b e e l d e n buurtbewoners verzorgd en met overtuur over hoe varkens het best worden Myriam Van Wesemael maar ook als “lijm” die mensen met elkaar verbindt, ongeacht hun schotten gevoed worden. Dit betekent gehouden. Mensen raken vervreemd van © EMBelgium vzw - EM 13 dubbele winst: er moeten geen gewassen hun voedsel. Het gezellige buitenleven Door 3 varkens inJournaal een verloren hoekjeachtergrond. j
Myriam Van Wesemael
tuin op de Bijloke neer te zetten, ontstond er een dialoog met de directe omgeving en de diverse spelers in de voedselketen. Het werd een participatief proces, een gezamenlijk ontwerp en een onderzoek naar transitie richting duurzame ontwikkeling. De varkentjes,
worden geïmporteerd als veevoeder én ons afval wordt verwerkt. De output is enorm en niets gaat verloren. Uitgangspunt blijft voedseloverschotten. Indirect stelt de groep de huidige voedselprohun hok, de mest en hun eten kregen ductie op grote schaal in vraag en tonen Effectieve Micro-organismen toegevoegd. ze de verspilling aan die dit met zich
Stadsvarkens als recyclagesysteem
van de varkens brengt meteen meer natuur in de stad en staat in schril contrast met hoe het er vandaag in varkenshouderijen aan toe gaat. Het verandert niet alleen het zicht van de stad, het zorgt meebrengt. Niet alleen in afval, maar ook ook voor heel wat verwondering bij jong in energie en milieu-effecten. Al wat we en oud. Dit alles leidt tot minder sociale weggooien, is dat echt verloren?
Samen voedsel verbouwen en delen
ACTIE GOED GEZIEN Radio 2 / KONING BOUDEWIJNSTICHTING
Spilvarkens genomineerd als leukste buurtproject Radio 2 en de Koning Boudewijnstichting nomineert Het Spilvarken als leukste buurtproject van Oost-Vlaanderen met de volgende motivering: “Het Spilvarken is een uiterst creatieve manier om meer aandacht te vestigen op de verspilling van voedsel. De grote groep ‘hulpboeren’ is een extra positief aspect. Zij kunnen vaardigheden aan de buurtbewoners aanleren, waardoor de actie ook meteen educatief wordt. Door het project word je ook uit de rush van de maatschappij gehaald en leer je je buren kennen.”
LUISTER HIER
één van de 10 innovatieve foodinitiatieven op krachtvoer / RADIO 1
LUISTER HIER
Restjes voor de varkens
Op stap met de UiTPAS
DOEmeeWEEK voor senioren
Ravotten in ’t groen
GENT STADSMAGAZINE jaargang 19 - nr 1 - september 2014
PUUR GENT OP JE BORD IN HET CAFé van de vooruit
transitiefestival GENT
foodguerillA EVENT amsterdam
kinderuniversiteit ‘LANG LEVE AFVAL’
STADHUIS GENT vrijdag 24 november om 14:00
ATELIER DE STAD GENT OP CANVAS op 30 NOVEMBER 2014
Lees VERDER
bekijk trailer
FRONTAAL, GENTS MILIEUFRONT, maart 2015
PERSCONFERENTIE PRIMEUR OP GENTSE CROWDFUNDINGPLATFORM op 16 maart 2015
Crowdfunding.gent
ONLINE CENTEN VERZAMELEN Vier ideeën dingen naar uw gulle steun. Het zijn de voorlopers in het Gentse crowdfunden. Daarmee proberen ze een trend te starten: geld verzamelen voor projecten die de buurt of de stad levendiger maken.
De klassieke wafelenbak,
Beleidsparticipatie): “Muzi-
maar dan online: zo zou je
kanten vragen fans om een
het kunnen omschrijven.
cd te voorfinancieren,
Crowdfunding is voor
verenigingen zamelen geld
mensen die een idee hebben,
in om lokalen op te knappen,
maar niet het geld om het
startende ondernemers
uit te voeren. Ze lanceren
zoeken middelen om hun
online een oproep om de
idee te ontwikkelen, … :
centen bijeen te krijgen. Het
crowdfunding gebeurt
principe (veel kleine giften
steeds meer. Daarom
maken samen één grote) is
lanceerde de Stad een
niet nieuw, de manier
crowdfundingplatform
waarop dat gebeurt (via een
(www.crowdfunding.gent).
online platform) is dat wel,
Dat mogen initiatiefnemers,
aldus Jelle Monstrey (Dienst
na een screening van hun
>>
11
CASHEW STADSTUINIEREN (NEDERLAND), APRIL 2015
DE STANDAARD, 23 APRIL 2015
CONTACTEER VZW HET SPILVARKEN
[email protected] GSM 0485/805558
