SPATADERS KLASSIEKE BEHANDELING - Patiëntinformatie -
Inleiding Welkom op de dienst vaatheelkunde. Bij u werden spataders aan één of beide benen vastgesteld die best kunnen verholpen worden met een heelkundige ingreep. Een ziekenhuisopname is een ingrijpende gebeurtenis die heel wat vragen en onzekerheden met zich mee kan brengen. Deze uitgebreide brochure wil u informatie geven over de medische aspecten van spataders en over alles wat bij uw operatie komt kijken. Ze biedt een eerste antwoord op vele vragen en licht de praktische aspecten van een opname voor operatie toe.
Wat zijn spataders? Spataders zijn uitgezette, niet goed werkende aders, die met name voorkomen in de benen. We hebben in ons lichaam twee soorten bloedvaten, namelijk slagaders (arteriën) en aders (venen). Het hart pompt het bloed in de slagaders en via een netwerk van hele kleine dunne adertjes (haarvaten), geeft het bloed zuurstof en voedingsstoffen af aan het weefsel in ons lichaam en neemt de gemaakte afvalstoffen op. Daarna wordt het bloed weer verzameld in de aders en terug naar het hart vervoerd. De kleppen in de aders voorkomen dat het bloed in het been terugstroomt tijdens het terugvoeren van het bloed naar het hart tegen de zwaartekracht in. Wanneer deze niet goed sluiten (insufficiënte kleppen = reflux), ontstaat een te hoge druk in de aders. Hierdoor zetten de aders uit en ontstaat een spatader. Een spatader (varix) is dus een uitrekking en verzakking van een normale ader. De medische naam voor spataders is “varices”.
1
De aders in de benen kunnen worden onderverdeeld in oppervlakkige en diepe aders. Deze aders vertakken zich in kleine aders die zich door de benen verspreiden. De diepe aders en de oppervlakkige aders zijn met elkaar verbonden door verbindingsaders (perforanten), waarin zich eveneens kleppen bevinden. Negentig procent van het bloed wordt via de diepe aders naar het hart geleid. De resterende tien procent van de afvoer van het bloed gaat via de oppervlakkige aders. Het gaat om de vena safena magna over de binnenzijde van het been en de vena safena parva over de kuit. Wanneer één van beide systemen onvoldoende functioneert, neemt het diepe systeem de functie over.
2
Hoe ontstaan spataders? Aanleg Spataders zijn veelal erfelijk. Door aangeboren zwakte van de vaatwand van de aders kunnen spataders ontstaan. Doordat de mens rechtop loopt, zullen onder invloed van de zwaartekracht spataders zich juist in de onderbenen gaan ontwikkelen. Als één ouder spataders heeft, dan heeft u kans op 60% dat u ook spataders ontwikkelt. Hebben beide ouders spataderen, dan is de kans bijna 100% dat u vroeg of laat ook spataders ontwikkelt.
Zwangerschap Zowel door hormonale invloeden als door een beperking van de terugstroom van het bloed in de aders uit de benen naar het hart (door druk van de groeiende baarmoeder) ontstaan spataders gemakkelijker tijdens de zwangerschap.
Hormonale factoren De invloed van de verschillende hormonen op het ontstaan van spataders is nog niet geheel duidelijk, maar lijkt wel aanwezig. De vrouwelijke hormonen (oestrogeen) verminderen de functie van de spierlaag van de vaatwand. Dit verklaart waarom spataders veel vaker voorkomen bij vrouwen dan bij mannen. De kans op het krijgen van spataders is in feite een optelsom van risicofactoren, waarvan bovenstaande drie de belangrijkste zijn.
Andere factoren die een rol kunnen spelen zijn: -
Veel staan of zitten Overgewicht en ouderdom (verzwakking van de aderwand) Warme omgeving Klemmende kledij
3
Overige oorzaken Spataders kunnen ook een gevolg zijn van een ziekte zoals bijvoorbeeld een trombosebeen. Bij een trombosebeen zijn enkele aders binnenin het been verstopt geraakt door gestold bloed. Hierdoor zijn andere aders aan de buitenzijde van het been overbelast. Na een aantal jaren zullen veel mensen die een trombosebeen hebben gehad hierdoor last van spataders krijgen.
Wat zijn de symptomen? -
Cosmetische bezwaren Zwaar of vermoeid gevoel Rusteloze benen, vaak in bed (restless legs) Zeurende, doffe pijnklachten Krampen Jeuk Eczeem Bruine verkleuringen (okerdermatitis, hyperpigmentatie) Verharding van de huid en onderhuids vetweefsel (lipodermatosclerose) Witte verlittekening (atrophie blanche) Aderontsteking (flebitis) met klontervorming (tromboflebitis) Bloedingen door stoten Zwelling in de benen, vaak rond de enkels (malleolaire oedemen) Veneus ulcus of open been
4
Behandelingsmogelijkheden? Spataders kunnen op verschillende manieren worden behandeld. De keuze van de behandelmethode is afhankelijk van het type spatader, de ernst en de uitgebreidheid van het probleem. De vaatchirurg laat zich leiden door de klinische gegevens van de patiënt én de bevindingen bij het duplexonderzoek om zo tot een ‘à la carte’ behandeling te komen, aangepast aan elke individuele patiënt. - Klassieke behandeling : crossectomie en stripping - Endoveneuze behandeling door middel van radiofrequente ablatie - Foamsclerotherapie - Flebectomies volgens Müller
Voorbereiding - De dag van de ingreep dient u nuchter te zijn : vanaf middernacht mag u dus niets meer eten of drinken. - ’s Morgens mag u met een klein slokje water uw thuismedicatie nemen, behalve de medicatie die uw arts gestopt heeft. - Als u reeds steunkousen heeft, dient u die de dag van de operatie mee te nemen. - De avond voor de operatie dienen de benen alsook de liezen onthaard te worden. - De operatie gebeurt via daghospitalisatie. - Dit kan onder algemene verdoving of rachi-anesthesie (ruggenprik om enkel de benen te verdoven).
5
Klassieke behandeling : crossectomie en stripping Via een kleine incisie ter hoogte van de lies of de knieholte wordt de hoofdstamader (vena safena magna of parva) onderbonden ter hoogte van zijn verbinding met de diepe ader. Dit wordt een crossectomie genoemd. In de hoofdstamader wordt dan een ‘stripper’ opgeschoven. Deze wordt via een mini –incisie opgevist onder de knie of aan de enkel. Dan wordt de ‘stripper’ met de daaraan vastgeknoopte ader in zijn geheel verwijderd. Dit wordt een stripping genoemd.
Flebectomies volgens Müller De spataderbehandeling volgens de Müller methode houdt in dat kleine en middelgrote spataderen die vlak onder de huid liggen, stukje bij beetje worden verwijderd met een speciaal instrument (Müllerhaakje).
6
Juist voor de operatie worden met een stift de spataders staand afgetekend. Er worden kleine (1 tot 2 millimeter grote) sneetjes in de huid gemaakt boven de spatader. Met een klein haakje wordt er telkens een deel van de spatader uitgehaald. Na afloop van de ingreep worden de wondjes dichtgeplakt met steriele hechtstrips. Op deze wijze wordt dan de gehele spatader verwijderd. Doordat er bij deze methode uiterst kleine sneetjes gemaakt worden, zijn ook de resulterende littekens zeer klein, waardoor het cosmetisch resultaat optimaal is.
Deze behandeling wordt meestal gecombineerd als aanvulling tijdens een klassieke stripoperatie of een endoveneuze behandeling.
Nazorg - Na de operatie wordt een licht compressief wattenverband aangelegd. - Vervolgens gaat u naar de ontwaakzaal waar u een uur verblijft ter observatie. - Nadien gaat u terug naar uw kamer waar u nog ongeveer zes uur verblijft met uw benen in hoogstand.
Ontslag - U mag het dagziekenhuis verlaten als u goed wakker bent, iets kleins heeft kunnen drinken/eten en heeft kunnen plassen. - Het compressief verband wordt voor ontslag verwijderd en vervangen door een compressiekous klasse II tot aan de lies. Deze draagt u dag en nacht gedurende tien dagen tot op de
7
-
controleraadpleging waarvoor een afspraak meegegeven wordt. Nadien dient u de kousen nog een viertal weken overdag te dragen. Het is af te raden langdurig stil te staan of te zitten. Mobilisatie is aangewezen! Bij lang stilzitten is het aan te raden de benen in hoogstand te leggen. De eerste week na de operatie dienen intensieve sporten zoals wielrennen of hardlopen vermeden te worden. Autorijden mag 24 u na ontslag. Zonnebank, sauna en blootstelling aan de zon dienen vermeden te worden de eerste maanden na de ingreep. Bij pijn mag u paracetamol 1 g (Dafalgan forte) nemen tot maximaal viermaal daags. Indien er geen verhoogde risicofactoren zijn voor een diepe veneuze thrombose worden geen spuitjes voorgeschreven.
Neveneffecten? Na de operatie zijn er een aantal blauwe vlekken op het been. Dit zijn bloeduitstortingen die spontaan verdwijnen na een paar weken. Deze mogen eventueel ingewreven worden met Reparilgel of Hirudoïdzalf. Soms kan je na de operatie harde pijnlijke knobbeltjes voelen op de plaats waar voor de operatie zichtbare spataders waren. Dit zijn kleine onderhuidse bloeduitstortingen ten gevolge van de flebectomies. Als behandeling kan je hiervoor een pijnstiller nemen. Soms kan het nodig zijn om deze op de raadpleging aan te prikken en oud bloed te evacuëren. Het is niet nodig om hiervoor spuitjes zoals Clexane, Fraxiparine of Innoheb te krijgen.
8
Ook kan er een lokale ontstekingsreactie met als gevolg een trekkend gevoel of lichte pijnklachten ontstaan. Een enkele keer is een streng voelbaar. Elk lichaam reageert op zijn eigen manier, dus de ernst van deze reactie verschilt, maar meestal is er een mild beloop. Als de ader wat oppervlakkiger ligt, zijn deze verschijnselen wat duidelijker. Soms treedt een licht verdoofd gevoel van de huid of een branderig gevoel bij aanraking op. Dit komt door tijdelijke uitval van microscopische zenuwtakjes in het behandelde gebied. Hoewel deze klachten wel enige tijd kunnen aanhouden worden ze prima verdragen en gaan ze vanzelf voorbij.
Tot slot. We hopen dat deze brochure voor u een hulp is geweest om meer te weten te komen over het verloop van de opname, de operatie en wat te doen na uw ontslag uit het ziekenhuis. Met bijkomende bemerkingen of vragen kan u steeds bij de verpleging en uw vaatchirurg terecht. We hopen tevens dat uw verblijf hier zo kort en zo aangenaam mogelijk verloopt en wensen u alvast een spoedig herstel toe.
9
Voor meer info raadpleeg:
Dr. Bart De Nijs Dienst thoracovasculaire heelkunde
Secretariaat Thoracovasculaire Heelkunde T: 055 33 60 43
Dagziekenhuis T: 055 33 67 00
Afspraken
AZO/CDZ/242 V1.0
T: 055 33 66 38
1
