Spaar energie! Stijn Dekelver
Sommige centrales die elektriciteit maken, zorgen ook voor veel rook in de
De maand oktober is al enkele jaren de maand van de energiebesparing. De overheid roept dan alle mensen in Vlaanderen op om zuinig om te gaan met energie.
lucht. Die rook is niet goed voor het milieu omdat ze heel hoog in de lucht blijft hangen. Zo vormt de rook een deken over onze aardbol. De warmte van de zon kan dan niet meer terug naar het heelal. Het wordt te warm op aarde. Dat probleem kreeg een naam: het broeikaseffect. Heel wat mensen willen ook energie besparen omdat elektriciteit en gas erg
Wat is energie?
duur zijn. Hoe meer je ervan gebruikt, We hebben energie nodig om ons te
hoe meer je moet betalen.
verwarmen of om de lampen in ons huis te doen branden. Om ons huis warm te krijgen, gebruiken we meestal gas of stookolie. De lampen branden dankzij elektriciteit, die meestal gemaakt wordt in kerncentrales en soms ook met zonnepanelen of windmolens.
Zelf aan de slag Waarom energie besparen?
Je kunt zelf al heel wat doen om energie te sparen. Zo kun je de lichten
Elke keer als de verwarming opstaat, zie je rook uit de schoorsteen komen.
doven als je de klas of je slaapkamer verlaat. Als het wat kouder wordt, doe
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.1
Spaar energie!
je een dikke trui aan en houd je deuren
dat nieuwe huis. Daarom moet je van
en ramen zoveel mogelijk gesloten. Als
de overheid extra veel isoleren.
de batterij van een gsm of spelletje opgeladen is, haal je de lader uit het stopcontact. Wie met de fiets of te voet naar school gaat, bespaart ook energie, omdat de auto dan minder brandstof verbruikt. En wie de was ophangt, hoeft hem niet in de droogkast te steken. Zo bespaar je ook energie.
Hulp van je ouders Volwassenen kunnen ook helpen. Zij
Olie en gas raken op
kunnen ervoor zorgen dat de warmte niet zo snel naar buiten ontsnapt. Dat kan door speciale ramen te plaatsen of door een extra laag isolatie te plaatsen onder het dak. Als ze een nieuwe verwarmingsketel plaatsen, verbruikt die ook minder gas of stookolie. De overheid vindt het belangrijk dat je ouders dat doen. Daarom helpen ze hen door een stukje van de rekening mee te betalen. Als je een nieuw huis bouwt, moet je ervoor zorgen dat je zo weinig mogelijk energie verbruikt in
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.2
Voorlopig is er nog gas en olie genoeg om de hele wereld warm te houden. Maar de voorraden olie en gas slinken snel, omdat we steeds meer energie verbruiken. Olie zit diep onder de grond. De natuur doet er miljoenen jaren over om olie en
gas
te
maken.
Het
is
niet
gemakkelijk om de olie naar boven te halen. Vaak worden er in de zee boorplatformen gebouwd. Dat zijn grote drijvende eilanden in de zee.
Spaar energie!
Daar wordt de olie opgepompt. Het
elektriciteit die je met de zonnepanelen
gas dat veel mensen gebruiken om te
maakt extra geld. In onze Noordzee
koken wordt ook opgeboord. Het wordt
komen windmolenparken. Omdat er op
vervoerd door kilometers lange buizen.
zee meer wind is dan op het land,
Hoe minder gas en olie er nog over zijn,
kunnen de windmolens daar voor meer
hoe duurder ze worden.
elektriciteit zorgen.
Zuinige machines
Groene energie Misschien heb je al gehoord van zonnepanelen? Of zag je al windmolens staan naast de autosnelweg? Dat zijn voorbeelden
van
groene
energie.
Groene energie is energie waarvan mensen onbeperkt gebruik kunnen maken en die het milieu niet vervuilt. Dankzij de zon en de wind kunnen we elektriciteit maken zonder de lucht te vervuilen. Zonnepanelen plaatsen kost veel geld. Daarom krijg je voor de
Elektriciteit wordt steeds duurder. Daarom proberen de fabrikanten van huishoudtoestellen machines te maken
die
verbruiken.
minder Als
je
elektriciteit een
nieuwe
wasmachine, koelkast of een ander toestel koopt, kun je gemakkelijk zien of die veel energie verbruikt. In de winkel krijgt elke machine een sticker. Daarop staan letters van A tot G. De letter A betekent dat de machine heel
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.3
Spaar energie!
weinig verbruikt. Als je op een etiket
Auto's met een batterij
de letter G terug vindt, verbruikt het
Om benzine te besparen, zit er in
toestel vrij veel.
sommige auto's een batterij. Die batterij wordt opgeladen terwijl je met de auto rijdt of als je remt. Als de batterij leeg is, of als je harder wilt rijden, dan rijdt de auto gewoon verder op benzine. De autoconstructeurs
Spaarlampen
maken ook werk van wagens die volledig elektrisch zijn. Die moet je
Spaarlampen zijn lampen die weinig elektriciteit verbruiken. De spaarlamp begint heel zachtjes te branden maar na een tijdje zie je het verschil niet meer met een gewone lamp. Heel wat mensen gebruiken ook led-verlichting. Die led-lampjes zitten in het scherm van je computer of je televisie. Ze verbruiken heel weinig elektriciteit. Binnenkort zal je geen gloeilampen meer vinden in de winkel. De overheid vindt dat deze lampen te veel energie verbruiken. Daarom mogen de winkels ze niet meer verkopen. Ze gaan ook sneller stuk dan spaarlampen. Dat maakt de afvalberg enkel groter.
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.4
dan thuis of in een laadstation opladen. Het voordeel is dat zulke auto's geen slechte gassen uitstoten. Het duurt wel even voor ze volledig opgeladen zijn. Bovendien moeten er nog heel wat laadpunten gebouwd worden.
Spaar energie!
De klok een uur verder zetten
Japanse stad Kyoto een verdrag waarin
Op de laatste zondag van de maand
sparen en minder gassen de lucht in te
oktober draaien we de klok een uurtje
sturen.
terug. In maart draaien we de klok een
ze beloofden om meer energie te
Campagnes
uur vooruit. Dat doen we opdat het langer licht blijft. Op die manier moeten we minder snel de lichten in
Om mensen ervan te overtuigen meer energie te besparen, voert de overheid campagnes. Op de tv, de radio en met
ons huis en op straat aansteken.
affiches
probeert
ze
mensen
te
Energie besparen in de derde wereld
overtuigen om bv. hun dak te isoleren.
In ons land en veel andere landen in
mee aan de Dikketruiendag in februari.
Europa verplicht de overheid je om
De verwarming staat dan wat minder
zorg te dragen voor het milieu. In veel
hoog of zelfs uit. Alle kinderen doen
armere landen hebben de mensen geen
een extra dikke trui aan om het niet
geld om zonnepanelen te plaatsen of
koud te hebben.
Heel wat scholen en bedrijven doen
om propere fabrieken te bouwen. In China wonen dan weer heel veel mensen, die allemaal veel energie gebruiken. Ook zij moeten meehelpen om energie te besparen. Leiders uit bijna alle landen van de wereld spraken af om samen zorg te dragen voor het milieu.
Ze
ondertekenden
in
de
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.5
Spaar energie!
Die campagne heeft heel veel succes.
ongelukken gebeuren. De lijnen op de
Een andere bekende campagne is 'Earth
snelwegen zullen in reflecterende verf
hour'. In de hele wereld worden de
geschilderd worden. Zo kunnen de
lichten dan zoveel mogelijk gedoofd:
chauffeurs 's nachts beter zien waar ze
op het atomium in Brussel, op de
moeten rijden.
Eiffeltoren in Parijs ...
De lichten uit op straat!
Verklarende woordenlijst De schuin gedrukte woorden uit de tekst worden hieronder verklaard. huishoudtoestellen: machines die je helpen
bij
het
werk
in
huis
bijvoorbeeld bij de was of afwas isolatie: een extra laagje materiaal dat tegen het dak of tussen de muren van een huis geplaatst wordt. Daardoor kan de warmte moeilijker naar buiten of Minister
Crevits
is
in
ons
land
naar binnen.
verantwoordelijk voor het verkeer. Om
overheid:
geld te besparen én minder energie te
raadgevers die beslissen hoe proble-
verbruiken,
men in ons land aangepakt worden
besliste
ze
dat
de
de
ministers
en
hun
verlichting op de autosnelwegen op de
slinken: verminderen
meeste plaatsen voortaan 's nachts
verdrag: een lijst met afspraken tussen
uitgaat. Bij slecht weer gaat de
verschillende landen
verlichting op sommige plaatsen wel
voorraad: hoeveel er nog aanwezig is
opnieuw aan. Anders zouden er te veel
(in de natuur).
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.6
Spaar energie!
En nu jij! 1. Waarom moeten we energie besparen? Zoek twee redenen in het krantje. _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________
2. Wat kun je zelf doen om energie te besparen? Zoek tips in het krantje. _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________
3. Dit is mijn zelfgevonden manier om energie te besparen : _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________
4. Waar of niet waar? Zonnepanelen zijn een vorm van groene energie.
__________________
Op de autosnelwegen branden alle lampen van 22 u. tot 6 u. _________________ De natuur doet er 10 000 jaar over om olie te vormen.
_________________
Op een energielabel staat de letter A voor 'heel zuinig'.
_________________
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.7
Spaar energie!
5. Welk voor- en nadeel heeft een elektrische wagen? + ____________________________________________________________________ - ____________________________________________________________________
6. Ontwerp een affiche met een slogan en een tekening. Zo roep je je klasgenoten en de hele school op om energie te besparen.
(Illustratieverantwoording: het copyright op de illustraties berust bij de volgende personen, firma's en instellingen: iStockphoto (p. 1), © Roman Milert - Fotolia.com (p. 2), © Ian Holland - Fotolia.com, Reporters (p. 3), © Yahia LOUKKAL - Fotolia.com, © Dariusz Kopestynski - Fotolia.com (p. 5), Reporters (p. 6))
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.8
