SOORTBESCHERMINGSTOETS IN HET KADER VAN DE FLORA- EN FAUNAWET T.B.V. HET GEMINI PROJECT

SOORTBESCHERMINGSTOETS IN HET KADER VAN DE FLORA- EN FAUNAWET T.B.V. HET GEMINI PROJECT TYPHOON OFFSHORE

19 oktobe r 2012 076370684:A - De finitie f B02024.000089.0500

Soortbeschermingstoets in het kader van de Flora- en faunawet t.b.v. het Gemini project

Inhoud 1

Inleiding................................................................................................................................................................... 5 1.1 Aanle iding .................................................................................................................................................... 5 1.2

1.3

1.4 2

De corridor rondom de Ballonplaatroute................................................................................................. 6 1.2.1

He t trace e n de corridor .......................................................................................................... 6

1.2.2

Natuurwaarde n in de corridor .............................................................................................. 8 1.2.2.1

Zeehonde nligplaatse n.................................................................................... 8

1.2.2.2 1.2.2.3

Broe dge bie de n voge ls .................................................................................... 8 Rustgebie de n voge ls ...................................................................................... 8

Studie gebie d ................................................................................................................................................. 9 1.3.1

Be grenzing marie n ge dee lte studie gebie d........................................................................... 9

1.3.2

Be grenzing te rrestrisch ge dee lte studie gebie d.................................................................. 11

Leeswijze r ................................................................................................................................................... 11

3

Wettelijk kader ..................................................................................................................................................... 13 2.1

Inle iding ...................................................................................................................................................... 13

2.2

Voge l- e n Habitatrichtlijn ......................................................................................................................... 13

2.3

Flora- e n faunawe t..................................................................................................................................... 14

Voorgenomen activiteit ....................................................................................................................................... 19 3.1 Aanleg windparke n Buite ngaats e n ZeeEne rgie................................................................................... 19 3.2

Kabe lsysteem (wisse lstroom)................................................................................................................... 24 3.2.1

Data-fibe rkabe l....................................................................................................................... 25

3.3

He t kabe ltracé............................................................................................................................................. 25

3.4

Kabe laanle g ................................................................................................................................................ 26 3.4.1

Tracé marie ne dee l................................................................................................................. 28 3.4.1.1 Dee lgebie d Wadde nzee (KP 0-KP 16.3) .................................................... 28 3.4.1.2

Dee lgebie d Boven de e ilande n (KP 16.3-KP 37)....................................... 31

3.4.1.3

De e lge bie d Offshore voor Buite ngaats (KP 37-KP 93) e n Ze e Ene rgie

(KP 37- KP 102)....................................................................................................................... 33 3.4.1.4 3.4.2

3.5

Spe ciale punte n............................................................................................. 34

Tracé te rrestrische dee l ......................................................................................................... 37 3.4.2.1 Aanleg landtracé – Westlob ........................................................................ 39 3.4.2.2

HDD Doe kegat.............................................................................................. 41

3.4.2.3 3.4.2.4

Aanleg landtracé – Oostlob......................................................................... 43 Kruise n van (sub-)primair dijklichaam ..................................................... 44

3.4.2.5

Installe ren van de kabe ls ............................................................................. 45

3.4.2.6 Aanlegpe riodes ............................................................................................. 46 Moge lijke e ffecte n...................................................................................................................................... 46 3.5.1

Ve rstoring ............................................................................................................................... 46

3.5.2

Ve rtroe be ling .......................................................................................................................... 47

3.5.3

Habitataantasting................................................................................................................... 47

3.5.4

Ele ktromagnetische ve lde n .................................................................................................. 47

3.5.5

Ove rzicht e ffecte n.................................................................................................................. 48

076370684:A - Definitief

ARCADIS

1

Soortbeschermingstoets in het kader van de Flora - en faunawet t.b.v. het Gemini project

4

Huidige situatie .................................................................................................................................................... 49 4.1

Ge bie dsbeschrijving marie n..................................................................................................................... 49

4.2

Soorte nbeschrijving marie n...................................................................................................................... 50 4.2.1

Vaatplante n............................................................................................................................. 50

4.2.2

Zee zoogdie ren........................................................................................................................ 52

4.2.3

4.2.2.1 Soorte n voor de effectbe paling................................................................... 64 Voge ls ...................................................................................................................................... 64

4.2.4

Visse n....................................................................................................................................... 65 4.2.4.1

5

4.3

Ge bie dsbeschrijving terrestrisch ............................................................................................................. 67

4.4

Soorte nbeschrijving te rrestrisch .............................................................................................................. 69 4.4.1 4.4.2

Ge bruikte bronne n................................................................................................................. 69 Vaatplante n............................................................................................................................. 69

4.4.3

Zoogdie re n.............................................................................................................................. 71

4.4.4

Voge ls ...................................................................................................................................... 71

4.4.5

Amfibieë n, re ptie le n e n visse n............................................................................................. 73

4.4.6

Libe lle n, vlinde rs en overige onge we rve lde n ................................................................... 74

Effectbeschr ijv ing ................................................................................................................................................ 75 5.1

Moge lijke e ffecte n van de ingree p in he t marie ne milie u.................................................................... 75 5.1.1

5.1.2

5.2

7

5.1.1.1

Vaatplante n ................................................................................................... 75

5.1.1.2

Zee zoogdie ren............................................................................................... 76

5.1.1.3 5.1.1.4

Voge ls ............................................................................................................. 79 Visse n ............................................................................................................. 82

Lange termijn e ffecte n........................................................................................................... 83 5.1.2.1

Zee zoogdie ren............................................................................................... 83

5.1.2.2

Voge ls ............................................................................................................. 85

5.1.2.3

Visse n ............................................................................................................. 85

5.2.1.1

Vaatplante n ................................................................................................... 87

5.2.1.2

Zoogdie re n .................................................................................................... 87

5.2.1.3

Voge ls ............................................................................................................. 87

5.2.1.4

Amfibieë n ...................................................................................................... 87

5.2.1.5 Re ptie le n, libe llen, vlinde rs e n ove rige onge we rve lde n......................... 87 Lange termijn e ffecte n........................................................................................................... 87

Toetsing aan de wettelijke kaders .................................................................................................................... 89 6.1

Toe tsing artike l 5 Voge lrichtlijn............................................................................................................... 89

6.2

Toe tsing aan artike l 12 e n 13 van de Habitatrichtlijn ........................................................................... 90

6.3

Flora- e n faunawe t..................................................................................................................................... 92 6.3.1 Toe tsing aan Flora- e n faunawe t ......................................................................................... 92 6.3.2

Moge lijkhe de n tot vrijste llinge n e n ontheffinge n ............................................................. 92

6.3.3

Conclusie s ............................................................................................................................... 93

Mitigatieplan......................................................................................................................................................... 95 7.1

2

Korte termijn e ffecten............................................................................................................ 75

Moge lijke e ffecte n van de ingree p in he t terrestrische milie u ............................................................ 87 5.2.1 Korte termijn e ffecten............................................................................................................ 87

5.2.2 6

Ste ur e n houting als habitatrichtlijnsoort.................................................. 66

ARCADIS

Mitige re nde maatrege le n.......................................................................................................................... 95



8

Referenties............................................................................................................................................................. 97

Bijlage 1

Method Statement Van Oord.................................................................................................... 101

Bijlage 2

Coördinaten windparken en kabeltracé ................................................................................. 103

Bijlage 3

Volledige lijst beschermde vissoorten Flora- en faunawet ................................................ 107

Colofon ....................................................................................................................................................................... 111


ARCADIS

3


4

ARCADIS



1 1.1

Inleiding AANLEIDING

Typhoon Offshore heeft he t voornemen twe e naast e lkaar gelegen offshore windparke n op he t contine ntaal plat in he t Ne de rlandse de el van de Noordze e te realiseren. De windparke n worde n ongeveer 60 kilome te r te n noorde n van Schiermonnikoog, langs de gre ns met he t Duitse de el van he t continentaal plat ge situeerd. De windparke n die ne n te worde n aangesloten op he t lande lijke 380 kV-hoogspanningsnet e n daarvoor is e e n ele ktriciteitsverbinding - van e e n of me erdere kabe ls - nodig tusse n de ze windparke n e n he t 380 kV schake l- e n transformatorstation Oudeschip in de Ee ms haven. Vanaf Oude schip zal de e le ktricite it via he t lande lijke ne t worde n ve rvoerd naar de gebruike rs. De ze twe e windparke n (ge naamd Buite ngaats e n Ze eEnergie) vormen gezamenlijk he t ‘Ge mini-proje ct’. He t initiatie f is we e rge geven in Figuur 1.

Figuur 1 Voorgenomen initiatief van het Gemini-project.


ARCADIS

5


Dw ingende reden van groot openbaar belang

Dwinge nde re de ne n van ope nbaar be lang bestaan in he t ge val van offshore exploitatie van winde ne rgie: onafhanke lijke , re generatie ve e nergieopwe kking e n milie u- e n klimaatbe scherming. Duurzame energie wordt steeds belangrijker Op grond van de Europe se Richtlijn He rnie uwbare e nergie [1] die nt Ne de rland in 2020 voor te n minste 14% van haar nationale energieverbruik duurzaam opgewe kte e nergie te ge bruike n. In de richtlijn zijn drie argume nten genoemd voor he t stimuleren van de opwe kking e n he t ge bruik van duurzame e nergie:  De ve rminde ring van de CO 2 -uitstoot, 

De voorzie ningszekerheid op lange re termijn (minde r afhankelijkhe id van fossiele brandstoffen) e n



De (Europe se ) we rkgele genheid bij de productie van duurzame e nergie e n de daarvoor benodigde installatie s.

Substantiële bijdrage uit Gemini windparken De Ge mini windparke n drage n substantieel bij aan de ze doe lstelling. He t opge stelde productievermogen van de be ide parke n ge zamenlijk is 600 MW. De ve rwachte jaarlijkse ele ktriciteitsproductie is 2,4 TWh, wat ne e rkomt op ruim 2% van he t huidige Ne de rlandse e lektricite itsverbruik, ofwe l ruim 0,7% van he t e ne rgieverbruik in Ne de rland waarop de doe lstelling van 14% duurzame e nergie in 2020 be tre kking he e ft. Doel van voorliggend rapport De e ffe cten van de aanle g e n inge bruikname van de windparke n e n kabe l(s) op soorten die be schermd worde n in he t kade r van de Flora - e n faunawe t die nen in kaart ge bracht te worde n. Typhoon Offshore he e ft ARCADIS daarom ve rzocht onderzoek te doe n naar de aanwe zige natuurwaarden in he t studie ge bied e n de voorgenomen planne n te toe tsen aan de Flora – e n faunawe t. De ze rapportage bevat het re sultaat van he t onde rzoek naar he t voorkomen van we ttelijk be schermde soorte n en de ve rwachte effecten als gevolg van de aanleg- e n ge bruiksfase van de windparke n e n de aanle g- e n gebruiksfase van de kabels naar he t vasteland. De informatie die ge bruikt is in de ze soortbeschermingstoets, is afkomstig van we tenschappe lijke lite ratuur, in he t ve rle den uitge voerde soortinve ntarisaties, é én veldbe zoek aan het te rrestrische deel van he t tracé, de MER e n Passende Be oorde ling die in he t kade r van he t Ge mini proje ct door ARCADIS worde n opge steld.

1.2

DE CORRIDOR RONDOM DE BALLONPLAATROUTE

1.2.1

HET TRACE EN DE CORRIDOR

Rondom he t tracé wat voor de kabe l is aangegeven wordt e e n corridor aangebracht. De be kabeling zal binne n de ze corridor blijve n. He t aangeven van een corridor op dive rse plaatsen heeft als voordeel dat e r vooraf ge anticipeerd wordt op de dynamie k in he t systeem. Figuur 2 ge e ft de route e n de corridor e romheen we e r.

[1] Ric htlijn

2009/28/EG Van het Europees Parlement en de Raad van 23 april 2009 ter bevordering van het gebruik van

energie uit hernieuwbare bronnen en houdende wijziging en intrekking van Richtlijn 2001/77/EG en Richtlijn 2003/30/EG.

6

ARCADIS



Figuur 2: Het Ballonplaatroute tracé en corridor (boven) met deel boven Rottumerplaat en Rottumeroog in detail (onder).


ARCADIS

7


1.2.2

NATUURWAARDEN IN DE CORRIDOR

De e xacte locatie van he t tracé in de corridor kan me t name de e ffecten op nie t-mobie le natuurwaarden be ïnvloe de n. Daarom wordt voor de ze groep hie ronder beschreven wat de natuurwaarde binne n de corridor is, zodat onde rzocht kan worde n of variatie in tracékeuze de e ffectbeoordeling kan be ïnvloede n. De natuurwaarde n die op hun variatie in de corridor be ke ken zulle n worde n zijn de ze e hondenligplaatsen, de broedgebie den voor vogels en de rustgebieden voor vogels.

1.2.2.1

ZEEHONDENLIGPLAATSEN

Ze e hondenligplaatsen be vinde n zich in he t Wadde ngebie d. Figuur 3 ge e ft de ligging van de corridor in re latie tot de ligging van de ze e hondenligplaatsen we e r. Naar mate he t tracé meer zuidwe stelijke r ge legen is, zal e r me e r ve rstoring van zeehonden op de ligplaatsen plaats vinde n. Daarom zal voor ze ehonde n het me e st zuidwe ste lijke tracé op e ffecten worde n be oordeeld, me t als aanname dat de ve rstoring altijd minde r zal zijn wanne e r uite inde lijk de kabe l noordoostelijke r wordt ge le gd.

Figuur 3: Zeehondenligplaatsen in de Waddenzee en de Ballonplaatroute en corridor.

1.2.2.2

BROEDGEBIEDEN VOGELS

Op Rottume roog be vinde n zich broedgebieden van onde r meer le pelaar, eide r, bontbekple vier, strandple vie r e n kle ine mantelmeeuw. De corridor ligt op ruime afstand (minimaal 1 km) van de ze broe dgebieden. De broedgebieden van Rottumerplaat ligge n op nog grote re afstand. He t zal voor de ve rstoring van broedgebieden geen ve rschil make n waar het tracé zal worde n ge legd binne n de corridor.

1.2.2.3

RUSTGEBIEDEN VOGELS

Op Rottume roog e n Rottumerplaat be vinde n zich rustgebieden e n hoogwatervluchtplaatsen van onde r me e r scholekster, wulp e n rosse grutto. De corridor ligt op ruime afstand (minimaal 1 km) van de ze pe rmanent droge gebieden. He t zal voor de ve rstoring van rustgebieden e n hoogwatervluchtplaatsen geen ve rschil make n waar he t tracé zal worde n ge legd binne n de corridor.

8

ARCADIS



1.3

STUDIEGEBIED

He t studie ge bied is te ve rdelen in e e n marie n gedeelte (‘op ze e ’) e n een te rrestrisch gedeelte (‘op land’). Omdat he t voorkomen van beschermde soorten in be ide ge bieden vanzelfspreke nd sterk ve rschille n, is in de ze soortbeschermingstoets steeds onde rscheid tussen be ide ge bie den gemaakt. De re ikwijdte van he t studie ge bied is afgele id aan de reikwijdte van de e ffe cten, zoals be schreven in de bijbe horende Passende Be oorde ling (ARCADIS, 2012).

1.3.1

BEGRENZING MARIEN GEDEELTE STUDIEGEBIED

He t marie ne gedeelte va n he t kabeltracé loopt vanaf de geplande windmole nparke n van he t Ge miniproje ct tot aan de aanlanding in de Ee mshaven. De windmole nparke n zijn ge le gen in de Noordze e op circa 60 kilome te r te n noorden van Schie rmonnikoog. Ge zamenlijk he bben de windmole nparke n oppe rvlak van circa 65 km 2 . De totale le ngte van he t tracé is circa 100 kilome te r e n is we e rgegeven in Figuur 4. Vanaf he t conve rtorstation worde n afhankelijk van de ke uze van de kabe lvariant (zie paragraaf 3.2) é én of me erdere kabe ls naar de Ee mshaven gelegd. De we rkbre edte voor he t aanleggen van de kabel(s) varieert als ge volg van ve rschille nde aanlegtechnieken e n varianten van minimaal 5 tot maximaal 140 me te r. Dit is uitge we rkt in hoofdstuk 3. Op he t tracé worde n e en aantal andere kabels en le idinge n ge kruist. Dit ge beurt door de kabe l bovenlangs (loodre cht) ove r de be staande kabel te kruise n e n af te storten met stenen of onde rlangs door midde l van e e n ge stuurde HDD boring. In he t e e rste geval blijft e r pe rmanent e en hardsubstraat van circa 400 m 2 achte r, in he t twe e de ge val is he t (tijde lijke ) ruimte beslag circa 50 m 2 . Bij de aanlanding in de Ee mshaven wordt de dijk bove nlangs gekruist, waarbij e en pe rmanent ruimtebeslag van circa 20 m 2 optre edt. Ee n ge de tailleerde be schrijving van de voorgenomen activite it op he t mariene de el van de parken e n he t tracé is ge geven in hoofdstuk 3. He t studie ge bied is be paald aan de hand van de maximale reikwijdte van de e ffe cten. Uit ARCADIS (2012) blijkt dat de maximale re ikwijdte afhanke lijk is van he t e ffe ct op chlorofyl-a. De ze treedt maximaal over e e n afstand van 26 kilome te r op.


ARCADIS

9


Figuur 4 Gepland kabeltracé Gemini project - mariene deel.

10

ARCADIS



1.3.2

BEGRENZING TERRESTRISCH GEDEELTE STUDIEGEBIED

De aanlanding van de kabe l vindt plaats aan de noordkant van de we stlob. De kabel gaat met e en ge stuurde boring onder he t Doeke gatkanaal naar he t te bouwe n transformatorstation en schakelstation in de oostlob van de Ee mshaven. He t te rrestrisch ge deelte van he t kabeltracé komt te ligge n langs de rand van de we ste lijke e n oostelijke lob van de Ee mshaven, variërend op e en afstand van 50 to t 200 me te r van de Wadde nzee. De breedte van het kabeltracé (ruimtebeslag van de kabel ze lf e n de we rkstrook) is afhanke lijk van de ke uze van de kabe lvariant (zie paragraaf 3.2). Er wordt uitge gaan van e en maximale bre e dte van 8 me ter (1 me ter sle uf, 5 me ter ene kant van de sle uf e n 2 me ter aan de andere kant van de sle uf). He t conve rtorstation komt te n oosten van en grenzend aan de Synergiewe g, op circa 150 me ter va n de Wadde nzee. He t schake lstation is ge legen aan de Robbenplaatwe g. Rondom he t convertorstation e n schake lstation is uitge gaan van e en we rkstrook van 50 me ter (worst case). In Figuur 5 is de ligging van he t kabe ltracé, convertorstation en schakelstation we ergegeven.

Figuur 5 Ligging kabeltracé in de Eemshaven.

Ee n ge de tailleerde be schrijving van de voorgenomen activite it op he t te rrestrische de el van he t tracé is ge ge ven in hoofdstuk 3.

1.4

LEESWIJZER

Hoofdstuk twe e be schrijft he t we tte lijk kade r op basis waarvan de soortbeschermingstoets wordt uitge voe rd. In hoofdstuk drie wordt e e n gede taille erde be schrijving van de activite it gegeven om e en goed be e ld van de mogelijk e ffe cten op be schermde soorten te ve rkrijgen. In hoofdstuk vie r is e e n beschrijving van de huidige situatie ge geven, waaruit he t voorkomen van de be schermde soorten in he t studie gebied blijkt. In hoofdstuk vijf worde n de e ffe cten op be schermde soorten bepaald e n be oordeeld. In hoofdstuk 6


ARCADIS

11


vind de toe tsing plaats aan de we ttelijke kade rs. Tot slot wordt in hoofdstuk ze ve n e en mitigatieplan voor e ve ntuele e ffecten beschreven. En in hoofdstuk acht is e e n overzicht te vinde n van de ge bruikte lite ratuur.

12

ARCADIS



2 2.1

Wettelijk kader INLEIDING

De alte rnatieven voor de kabelsystemen ligge n de els binne n de EEZ van de Noordze e e n de els binnen de 12-mijlszone . De windparke n ligge n buite n de 12-mijlszone e n zijn ge le gen in he t Ne de rlandse de el van de Exclusie f Economische Zone (EEZ). Binne n de ze ge bie den gelde n verschille nde rechtsnormen e n be voegdheden. Buiten de 12-mijlszone, in de EEZ Ee n de e l van he t proje ct (windparke n e n de e l kabe ls) vindt plaats buite n de 12-mijlszone e n hie r is de Flora- e n faunawe t nie t ge ldig. Hie r ge lde n we l de Voge l- e n Habitatrichtlijn. Soortbeschermingsbepalingen zijn om die re de n uitsluite nd ge toetst voor soorten uit bijlage IV van de Habitatrichtlijn e n voge ls bijlage I van de Vogelrichtlijn. Binnen de 12-mijlszone, de Nederlandse territoriale zee Activite ite n (kabe laanleg) binne n de 12-mijlszone valle n we l onde r de Flora- e n faunawe t. He t de el van het kabe ltracé dat in de Ee mshaven aanlandt, ligt de e ls binne n de 12-mijlszone.

2.2

VOGEL- EN HABITATRICHTLIJ N

De Europe se Unie he eft twe e richtlijne n vastgesteld die moe ten zorgdragen voor de be scherming van de be langrijkste Europe se natuurwaarden: de Vogelrichtlijn uit 1979 e n de Habitatrichtlijn uit 1992. Voor de be scherming van soorten van de Vogelrichtlijn (bijlage 1, tre kvogels) en Habitatrichtlijn (bijlage IV) buite n de 12- mijlszone ge lde n de verbodsbepalinge n uit de Voge l- e n Habitatrichtlijn: Verbodsbepalingen van de Vogelrichtlijn Overeenkomstig artikel 1 van de Vogelrichtlijn (Richtlijn 79/409/EEG van de Raad van 2 april 1979 inzake het behoud van de vogelstand) dienen alle in het w ild levende nationale soorten te w orden behouden en staan derhalve onder bijzondere bescherming. Verboden hebben volgens art. 5 Vogelrichtlijn betrekking op de volgende feiten: a) het opzettelijk doden of vangen, ongeacht de toegepaste methode; b) het opzettelijk vernielen of beschadigen van nesten en eieren en het verwijderen van nesten; c) het rapen van de eieren in de natuur en het bezitten van deze eieren, ook in lege toestand; d) het opzettelijk storen van deze vogels, in het bijzonder tijdens de broedtijd en de groeiperiode, voorzover deze verstoring van aanzienlijke invloed is op de doelstelling van deze richtlijn; e) het houden van vogels van de soorten die niet bejaagd of gevangen mogen worden. Verbodsbepalingen Habitatrichtlijn


ARCADIS

13


De bescherming van de Habitatrichtlijn (Richtlijn 92/43/EEG van de Raad van 21 mei 1992 inzake de instandhouding van de natuurlijke habitat en de w ilde flora en fauna) geldt voor de soorten en biotopen ‘van gemeenschappelijk belang’, d.w .z. die biotopen en in het w ild levende soorten die in heel Europa bedreigd of heel zeldzaam zijn. Verboden hebben volgens artikel 12 en 13 van de Habitatrichtlijn betrekking op de volgende feiten: 

Verbod exemplaren opzettelijk te vangen of uit de natuur weggenomen exemplaren te doden;



Verbod opzettelijk te storen, in het bijzonder tijdens de voortplantings -, opgroei-, overwinterings- en migratieperiodes;



Verbod eieren opzettelijk te vernielen of uit de natuur weg te nemen;



Verbod voortplantings- en rustplaatsen te beschadigen of te verwoesten;



Verbod exemplaren van dergelijke plantensoorten in hun verbreidingsgebieden in de natuur te plukken, te verzamelen, af te snijden, uit te graven of te vernietigen.

2.3

FLORA- EN FAUNAWET

De Flora- e n faunawe t re gelt de be scherming van in he t wild voorkome nde plante n en die ren. In de we t is onde r me er be paald dat be schermde die ren nie t ge dood, ge vangen of ve rontrust mogen worde n e n be schermde planten nie t ge plukt, uitge stoke n of ve rzameld (algemene verbodsbepalingen, artike len 8 t/m 12). Bove ndie n die nt ie de reen voldoende zorg in acht te ne men voor alle in he t wild le ve nde planten e n die re n (alge mene zorgplicht, artike l 2). Daarnaast is he t nie t toegestaan om de dire cte le efomgeving van soorte n, waaronder nesten e n hole n, te be schadigen, te ve rnie len of te ve rstoren. De Flora - e n faunawe t he e ft dan ook be langrijke consequenties voor ruimte lijke plannen. Algemene zorgplicht Artikel 2 Flora- en faunawet Te n opzichte van e e rdere we tgeving voor soortbescherming is nie uw dat alle die re n e n plante n door de Flora- e n faunawe t e en zeke re mate van be scherming ge nieten, omdat hun be staan op zichze lf waardevol is, zonde r te kijke n we lk nut de die re n e n plante n voor de mens kunne n he bben. Dit wordt de intrinsie ke waarde ge noemd. Vanuit de ze intrinsie ke waarde is de algemene zorgplicht als vorm van “basisbescherming” opge nomen (artike l 2). Hie rin staat dat ie de reen voldoende zorg in acht die nt te ne me n voor de in he t wild le ve nde die ren e n planten e n hun le e fomgeving. Ook mag men he t we lzijn van die re n nie t onnodig aantasten e n die ren onnodig late n lijde n. De alge mene zorgplicht ge ldt voor alle in het wild le ve nde die r- e n plante nsoorten, ook voor de soorten die nie t als be schermde soort aangewe zen zijn onde r de Flora- e n faunawe t. He t is e e n aanvulling op de alge mene verbodsbepalinge n die uitsluite nd be trekking he bben op be schermde soorten. He t artike l bie dt de mogelijkhe id om op te tre de n te gen ongewe nste handeling en je ge ns beschermde die ren e n planten, we lke nie t nadrukke lijk in é é n van de ve rbodsbepalinge n zijn ge noe md. Er be staat geen we tte lijke sanctie op ove rtreding. We l kunne n activiteite n door de Voedsel- e n Ware nautoriteit (VWA) worde n stilge le gd. Verbodsbepalingen De alge mene ve rbodsbepalingen, die hande lingen die he t voortbestaan van planten e n die rsoorten in ge vaar kunne n bre ngen ve rbieden, is e en be langrijk onde rdeel van de Flora - e n faunawet. De ze ve rboden zorge n e rvoor dat in he t wild le ve nde soorten zoveel mogelijk me t rust worde n ge laten. De belangrijkste, voor ruimte lijke planne n re le vante we tte lijke bepalinge n staan hie ronder ge noemd. Algem ene verbodsbepalingen Flora- en Faunawet (artikelen 8 t/m 12) Artikel 8. Het is verboden planten, behorende tot een beschermde inheemse plantensoort, te plukken, te verzamelen, af te snijden, uit te steken, te vernielen, te beschadigen, te ontw ortelen of op enigerlei andere w ijze van hun

14

ARCADIS



groeiplaats te verw ijderen. Artikel 9. Het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te doden, te verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het oog daarop op te sporen. Artikel 10. Het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, opzettelijk te verontrusten. Artikel 11. Het is verboden nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te beschadigen, te vernielen, uit te halen, w eg te nemen of te verstoren. Artikel 12. Het is verboden eieren van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te zoeken, te rapen, uit het nest te nemen, te beschadigen of te vernielen.

Plicht om vooraf te toetsen Wanneer planne n worde n ontwikke ld voor ruimte lijke ingre pe n of voornemens ontstaan om we rkzaamhe den uit te voe ren, die nt vooraf goed te worde n beoordeeld of e r moge lijke nadelige conse quentie s voor be schermde inhe emse soorten zijn. In be ginsel is daarvoor de initiatie fnemer ze lf ve rantwoordelijk. De ze moet tijde ns de uitwe rking van zijn planne n of tijde ns he t planne n van we rkzaamhe den het volge nde in kaart bre ngen: 

we lke be schermde die r- e n plantensoorten komen in e n nabij he t plange bied voor?



he e ft he t re aliseren van het plan of de uitvoe ring van ge plande we rkzaamheden gevolgen voor de ze soorte n?



zijn de ze ge volgen strijdig me t de algemene verbodsbepalinge n van de Flora - e n faunawe t betreffende plante n op hun groe iplaats of die re n in hun natuurlijke le e fomgeving?



kunne n he t plan of de voorge nomen we rkzaamheden zodanig aangepast worde n dat de rgelijke hande linge n nie t of in minde re mate gepleegd worde n, of zodanig uitge voerd worde n dat de invloe d



op be schermde soorten ve rminde rd of opge heven wordt? is, om de planne n te kunne n uitvoe re n of de we rkzaamheden te kunne n ve rrichten, vrijstelling moge lijk of onthe ffing (e x-artikel 75 van de Flora - e n faunawe t) van de verbodsbepalinge n betreffende plante n op de groe iplaats of die re n in hun natuurlijke le e fomgeving ve reist (groep 3a)?



is e r, op basis van een ge degen maatregelenpakke t te r voorkoming van he t overtreden van ve rbodsbepalingen, zicht op e e n beschikking van he t ministe rie waarin goe dkeuring wordt ge ge ven voor dit maatregelenpakke t (EL&I hante ert nu de te rm “Positie ve Afwijzing”, e e rder we rd e en onthe ffing afge geven) ( groep 3b)?



we lke voorwaarden zijn ve rbonden aan vrijstellingen of onthe ffingen e n we lke consequenties he eft dit voor de uitvoe ring van he t plan?

Vrijstelingen en ontheffingen Bij ruimte lijke planne n, me t mogelijke ge volgen voor be schermde plante n e n die re n, is he t verplicht om vooraf te toe tsen of de ze kunne n le ide n tot ove rtreding van algemene ve rbodsbepalingen. Wanneer dat he t ge val dre igt te zijn, moe t onde rzocht worde n of e r maatregelen ge nomen kunne n worde n om dit te voorkome n of om de ge volgen voor be schermde soorten te verminde ren. Onde r bepaalde voorwaarden ge ldt e e n vrijstelling, wordt door he t ministe rie van EL&I goe dke uring gegeven aan de mitige rende maatregele n, of is he t mogelijk van de ministe r van EL&I onthe ffing van de algemene verbo dsbepalingen te krijge n voor activite iten op he t ge bied van ruimte lijke ontwikke ling e n inrichting. Te n aanzie n van de criteria die voor vrijstellinge n e n ontheffingen ge lden, kunne n ve rschille nde groepen soorte n worde n onde rscheiden. De ze groepen worde n benoemd in he t “Be sluit van 28 nove mber 2000 houde nde re gels voor he t bezit e n ve rvoer van e n de handel in be schermde die r - e n plantensoorten”, kortwe g ge noe md “Be sluit vrijste lling be schermde die r- e n plantensoorten. Dit be sluit he e ft de status van e e n AMvB. Onde rstaande heeft betrekking op vrijste llinge n e n onthe ffingen voor ruimte lijke ontwikke ling e n inrichting. Voor ande re activite iten gelde n andere re gels.


ARCADIS

15


Groep 1: Algemene soorten waarvoor een vrijstelling geldt (aangewezen volgens art 75 lid 5; “Tabel 1”) Voor alge meen voorkomende soorten ge ldt e en algemene vrijstelling van de ve rboden 8 tot e n me t 12. Aan de ze vrijstelling zijn ge e n aanvulle nde e isen gesteld. We l blijft ook voor de ze soorten de algemene zorgplicht van kracht. Groep 2: Overige soorten waarvoor een vrijstelling geldt wanneer volgens een gedragscode gewerkt wordt (volgens art 75 lid 5; “Tabel 2”) Voor e e n aantal soorten geldt e e n vrijstelling mits volge ns een door he t ministe rie goedgeke urde ge dragscode wordt ge we rkt. Wanneer een de rgelijke ge dragscode (nog) nie t be schikbaar is, kan e en onthe ffingsprocedure worde n doorlope n. Ee n ontheffing kan alle en worde n ve rleend, indie n de be oogde ruimte lijke ingre e p ge en afbreuk doe t aan de gunstige staat van instandhouding van de soort(en) en e r zorgvuldig wordt ge handeld. Eve ntueel moe ten hie rtoe mitige rende e n compenserende maatregelen ge nomen worde n. Ook kan door he t ministe rie een beschikking worde n afge geven waarin goe dke uring wordt ge geven voor maatregele n ter voorkoming van he t overtreden van ve rbodsbepalingen. De ze goedke uring heeft de vorm van e e n afwijzing van de onthe ffingsaanvraag. Groep 3a: bij AMvB aanvullend aangewezen soorten (aangewezen volgens art 75 lid 6; streng beschermde soorten; “Tabel 3”) Voor volge ns art 75 lid 6 bij AMVB aangewe zen soorten geldt e e n zwaar be schermingsregime. Voor de ze soorte n geldt, ook wanne e r wordt ge we rkt volge ns e en goedgeke urde gedragscode, geen vrijstelling voor ruimte lijke ontwikke ling e n inrichting. Onthe ffing voor he t overtreden van ve rbodsbe palingen kan alle en ve rle end worde n wanne er:  

e r ge e n andere be vredigende oplossing be staat; e r sprake is van e en bij AMvB be paald be lang. Voor de ze groep is pe r AMvB be paald dat e en onthe ffing ve rle end kan worde n (me t inachtneming van he t voorgaande) bij: - dwinge nde re de n van groot ope nbaar belang; - ruimte lijke ontwikke ling e n inrichting (zolang e r ge en sprake is van be nutting of ge win); - e nke le andere rede nen die ge en ve rband houde n met ruimte lijke ontwikke ling, zoals



volksge zondhe id, ope nbare ve ilighe id, voorkomen van e rnstige schade; e r ge e n afbreuk wordt ge daan aan de gunstige staat van instandhouding van de soort;



e r zorgvuldig wordt ge hande ld.

Ook kan door he t ministe rie een beschikking worde n afge geven waarin goe dke uring wordt ge geven voor maatregele n ter voorkoming van he t overtreden van ve rbodsbepalingen. De ze goedke uring heeft de vorm van e e n afwijzing van de onthe ffingsaanvraag. Groep 3b: Soorten van Bijlage IV van de Europese habitatrichtlijn (aangewezen volgens art 75 lid 6; streng beschermde soorten; “Tabel 3”) Voor volge ns artikel 75 lid 6 aange wezen soorten die voorkomen op bijlage IV van de Habitatrichtlijn ge ldt e e n zwaar be schermingsregime. Voor de ze soorten geldt, ook wanne e r wordt ge we rkt volge ns e en goe dge keurde ge dragscode, ge en vrijstelling voor ruimte lijke ontwikke ling e n inrichting. Onthe ffing voor he t ove rtreden van verbodsbepalinge n kan alle en verleend worde n wanne er: 

e r ge e n andere be vredigende oplossing be staat;



e r sprake is van e en bij AMvB be paald be lang. Voor de ze groep is bij AMvB be paald dat e en onthe ffing ve rle end kan worde n (me t inachtneming van he t voorgaande) bij: - dwinge nde re de n van groot ope nbaar belang

16

ARCADIS



- Nb: voor de ze groep kan e r geen onthe ffing worde n ve rleend op basis van het be lang “ruimte lijke ontwikke ling e n inrichting”. Volge ns de AMvB kan dit we l, e chte r recente uitspraken van de Afde ling Be stuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS) late n zie n dat de AMvB op dit punt e e n onjuiste imple mentatie van de Europe se Habitatrichtlijn is. - e nke le andere rede nen die ge en ve rband houde n met ruimte lijke ontwikke ling, zoals 

volksge zondhe id, ope nbare ve ilighe id, voorkomen van e rnstige schade; e r ge e n afbreuk wordt ge daan aan de gunstige staat van instandhouding van de soort;



e r zorgvuldig wordt ge hande ld.

Ook kan door he t ministe rie een beschikking worde n afge geven waarin goe dke uring wordt ge geven voor maatregele n ter voorkoming van he t overtreden van ve rbodsbepalingen (EL&I hante ert nu de te rm “Positie ve Afwijzing”). De ze goe dkeuring he eft de vorm van een afwijzing van de onthe ffingsaanvraag. Groep 4: vogels Vanwe ge de bepalingen in de Europe se Vogelrichtlijn, die ove rgenomen zijn in de Flora - e n faunawe t, ge ldt e r voor voge ls een afwijke nd be schermingsregime. Uit re ce nte uitspraken van de ABRvS blijkt dat de manie r waarop in Ne de rland tot voor kort we rd omge gaan met ontheffingen voor vogels in strijd is me t de Europe se Vogelrichtlijn. De Voge lrichtlijn staat een ontheffing alle en toe wanne er:  e r ge e n andere be vredigende oplossing is; 

e r te ve ns sprake is van é én van de volgende be langen - be scherming va n flora en fauna; - ve ilighe id van luchtve rke er; - volksge zondhe id e n ope nbare veilighe id.

Dit be te kent dat voor he t verstoren van broede nde vogels, hun e ie ren of jongen slechts in uitzonde rlijke ge valle n ontheffing kan worde n ve rle end voor een ruimte lijke ingreep, namelijk als voldaan is aan he t bove nstaande. In de praktijk be te kent dit dat voor voge ls gestreefd moet worde n naar he t voorkomen van he t ove rtreden van verbodsbepalinge n. In veel ge vallen kan ove rtreding van ve rbodsbepalingen worde n voorkome n door (ve rstorende) we rkzaamheden buite n he t broedseizoen (de pe rioden dat he t nest in ge bruik is voor he t broe den of grootbrengen van jongen) aan te laten vangen. Binne n de groe p van vogels zijn e r soorten waarvan het ne st wordt aangemerkt als e en zogenaamde “vaste rust- of ve rblijfsplaats”. De rgelijke ve rblijfplaatsen zijn jaarrond be schermd onde r artike l 11 van de alge mene ve rbodsbepalingen, e n vormen de meest streng be schermde groep. Vaste rust- e n ve rblijfplaatsen van vogels zijn aangewe zen in de “aangepaste lijst jaarrond be schermde vogelnesten” (Ministe rie van LNV, 2009) e n be staan uit de volge nde categorieën van vogelsoorten: Categorie 1: vaste rust- e n ve rblijfplaatsen; Ne ste n die , be halve ge durende he t broedseizoen als ne st, buite n het broedseizoen in ge bruik zijn als vaste rusten ve rblijfplaats. Categorie 2: ne sten van kolonie broeders; Ne ste n van kolonie broede rs die e lk broe dseizoen op de zelfde plaats broeden e n die daarin ze er honkvast zijn, of afhanke lijk van be bouwing of biotoop. Categorie 3: honkvaste broedvogels e n vogels afhankelijk van be bouwing; Ne ste n van vogels, zijnde geen kolonie broeders, die e lk broe dseizoen op de ze lfde plaats broeden e n die daarin ze e r honkvast zijn, of afhanke lijk van be bouwing of biotoop.


ARCADIS

17


Categorie 4: voge ls die ze lf nie t in staat zijn e e n ne st te bouwe n; Voge ls die jaar in jaar uit ge bruik make n van he tzelfde ne st e n die ze lf nie t of nauwe lijks in staat zijn e e n ne st te bouwe n. Daarnaast is e r e en categorie van nesten van vogelsoorten die , mits e r geen (zwaarwe gende) e cologische omstandigheden zijn, nie t jaarrond beschermd zijn, maar we l om e e n onderzoeksinspanning vragen: Categorie 5: nie t jaarrond beschermd, inve ntarisatie gewe nst. Ne ste n van vogels die we liswaar vaak te rugkeren naar de plaats waar zij he t jaar daarvoor he bben ge broed of de dire cte omgeving daarvan, maar die we l ove r voldoe nde fle xibilite it be schikke n om, als de broe dplaats verloren is ge gaan, zich e lde rs te ve stigen. Of voor he t (buite n he t broe dseizoen) we gnemen van jaarrond be schermde vaste rust- e n verblijfplaatsen e e n onthe ffing noodzake lijk is, die nt te worde n vastge steld me t be hulp van e en zogenaamde omge vingscheck1 . Daarnaast is de noodzaak tot e en onthe ffing mede afhanke lijk van de moge lijkhe id tot he t mitige re n (inclusie f he t aanbiede n van ve rvangende ne stgelegenheid) van ne gatie ve e ffecten.

1

Een deskundige dient vast te stellen of er in de omgeving voldoende gelegenheid is voor de soort om zelfstandig een

vervangend nest te vinden.

18

ARCADIS



3

Voorgenomen activiteit

De we rkzaamhe den worde n voornamelijk op ze e (Waddenzee, Noordzee) uitge voerd, maar voor een be pe rkt de e l ook op land (Ee mshaven). De activiteite n voor be ide de le n zijn in dit hoofdstuk afzonde rlijk be schreven. Ee rst wordt e e n beschrijving van de aanle g van de windparke n ge geven. Daarna wordt e e n be schrijving van de mogelijke kabe lvarianten gegeven. Vervolgens worde n de aanlegtechnieke n pe r tracé deel beschreven. In dit hoofdstuk zijn alle e n de voor de soortbeschermingstoets rele vante activite iten be schreven.

3.1

AANLEG WINDPARKEN BUITENGAATS EN ZEEENERGIE

Kort ge ze gd be staat de voorgenomen activiteit van he t Ge mini-project de aanleg, e xploitatie en uite inde lijk de ve rwijde ring van twe e offshore windparke n (Buite ngaats en Ze eEnergie ) op he t Ne de rlandse Continentaal Plat (NCP) me t de daarbij noodzakelijke e le ktrische infrastructuur. In dit hoofdstuk wordt e e n be knopt overzicht gegeven van die e igenschappen van de parke n, die re levant zijn voor de e ffe cten op de instandhoudingsdoelstellinge n van Natura 2000-gebieden. Op basis van ervaring met ve rschille nde prototypen (nearshore e n op land) e n e e n geprojecteerd e n reeds ve rgund offshore windpark (in Duitsland) he e ft de initiatie fne mer verschille nde ontwe rpen gemaakt voor de voorge nomen activite it, zoals be handeld in he t MER. He t Ballonplaattracé dat uit he t MER kwam is in de voorligge nde Soortbeschermingstoets als uitgangspunt ge nomen. Windpark: turbines, transformatorstation en bekabeling De offshore windparke n Buite ngaats e n Ze eEnergie zijn ge pland in he t Ne de rlandse de el van de EEZ te n noorde n / noordwe sten van de Wadde neilande n Schiermonnikoog e n Rottumerplaat. De parke n zulle n me t e e n omvang van re spectievelijk 33 km 2 e n 32 km 2 e e n minimale afstand van 56 km tot de Wadde neilanden e n circa 66 kilome te r van de Ne de rlandse vastelandskust nie t zichtbaar zijn va naf het strand. In de haalbaarheidsstudie van he t Near Shore Windpark (Haskoning, 1997) wordt ge steld dat e e n windpark onzichtbaar is vanuit de kust wanne e r he t op 30 tot 40 kilome te r uit de kust ligt, afhanke lijk van de hoogte van de turbine s. Me teo Consult stelt dat de zichtbaarheid sle chts 1% van de tijd me e r dan 30 kilome te r be draagt bij he lde r we e r. In he t voorke ursalternatief he bben de windparke n Buite ngaats e n Ze eEnergie e lk e e n geïnstalleerd ve rmogen van 300MW: 75 turbine s met e en vermogen van 4 MW e lk. Om de onde rlinge be ïnvloeding van windturbine s te be pe rke n is ge kozen voor e en onde rlinge midde lste kortste afstand van ca. 5x de rotordiame ter (ca. 690 / 620 me te r). De ze verhouding is ge baseerd op windrichting, windsne lhe id e n he t we gvange n van wind door naastgelegen turbines. 0 be vat de e xacte geografische positie s van de turbine s in he t voorke ursalternatief. Spe cificaties van beide windmole nparke n zijn we e rgegeven in Tabe l 1.


ARCADIS

19


Tabel 1: S pecificaties voorkeursalternatief. Basisalternatief Offshore windpark:

Buitengaats

ZeeEnergie

Oppervlakte

Ca 33 km2

Ca 32 km2

Waterdiepte

Ca 29-33m – LLWS

32-35m – LLWS

Minimale afstand kust

Ca 66 km

Ca 66 km

Maximale afstand kust

Ca 77 km

Ca 77 km

Aantal turbines

75

75

Middelste kortste afstand turbines

Ca 690m

Ca 620m

Totaal vermogen

300 MW

300 MW

Individueel vermogen

4MW

4MW

Rotordiameter

130m

130m

Ashoogte

Ca 90

Ca 90

Totale hoogte

Ca 155m

Ca 155m

Type fundering

Monopile

Monopile

Diameter fundering

Ca 7 meter

Ca 7 meter

Aantal trafostations

1

1

Aantal verbindingskabels

77 (tot cluster)

77 (tot cluster)

Totale lengte verbindingskabels

Ca 58 km

Ca 58 km

Lengte aanlandingskabels in zee

Ca 98 km

Ca 107 km

Type kabel

Wisselstroom

Wisselstroom

Aanlandingslocatie

Eemshaven

Eemshaven

Aansluitpunt hoogspanningsstation

Eemshaven

Eemshaven

Type kabel

Wisselstroom

Wisselstroom

Windpark

Turbines

Elektrische infrastructuur op zee

Elektrische infrastructuur op land

Geografische ligging In Figuur 6 is de ligging van de windparke n Buite ngaats e n ZeeEnergie in de EEZ we e rge geven. Ee n ove rzicht van de ge plande bekabeling in he t park is we e rge geven in Figuur 7.

20

ARCADIS



Figuur 6: Geografische ligging ‘Buitengaats’ en ‘ZeeEnergie’.


ARCADIS

21


Figuur 7 Geplande bekabeling in de windmolenparken

Windturbines In he t voorke ursalternatief wordt de Sie mens ‘SWT-4.0-130 wind turbine ’ ge bruikt. De windturbine s zulle n worde n voorzie n van e en drie bladige rotor me t een maximale diame ter van 130 me te r. De totale hoogte van de windturbine is circa 155 me te r. De bladen bestaan uit me t glasvezel ve rstevigd kunststof, zijn van e en ge ïntegreerde blikse mbeveiliging voorzie n e n zijn apart ve rstelbaar om he t ve rmogen te kunne n be grenzen e n te remmen. De remming via bladverstelling we rkt volge ns he t failsafe principe, wat be tekent da t he t systeem bij e le ktrisch fale n van de turbine (bijv. door e e n stroomuitval) automatisch in e e n ve ilige toestand wordt ge ze t - de turbine wordt dus ge stopt. De paal van de ge plande monopile-funde ring (zie ook Figuur 8) he e ft e en diameter van circa 7 me ter, en be slaat daarmee op de ze ebodem e en oppe rvlakte van circa 38,5 vie rkante meter pe r turbine . De oppe rvlakte van he t in he t wate rlichaam gele gen ge deelte is afhanke lijk van de wate rdie pte. Uitgaande van e e n wate rdiepte van maximaal 35 me ter is he t oppe rvlak pe r turbine circa 770 vie rkante me ter. Bove nop de monopile -funde ring komt als mast e en conische stalen buis me t e en ashoogte van circa 90 me te r boven LAT-ze e niveau. Dit is we e rgegeven in Figuur 8. Rondom e lke funde ring zal voorafgaand aan he t plaatsen van de funde ring op de ze e bodem hardsubstraat worde n ge stort te r voorkoming van e rosie door stroming rond de pale n (scour protection). De ste nen van ve rschille nde grootte zulle n me t e en straal van circa 10 me ter rondom de funde ring worde n aangebracht.

22

ARCADIS



Figuur 8 Dimensies windturbine


ARCADIS

23


Aanleg De onde rde le n van de turbines worde n pe r schip ve rvoerd. Voor de montage van de windturbine s worde n transport- e n installatieschepen gebruikt. De montagetijd voor een e nke le windturbine wordt op twe e dage n ge raamd. De bouwpe riode is jaarrond, e r wordt e chter we l re ke ning houde n met de he ire strictie (conform oorspronkelijke WBR-vergunning) in de pe riode van 1 januari t/m 30 juni. De fundame nte n worde n met be hulp van e en speciaal schip aangelegd. De aanlegtijd voor e en compleet fundame nt, be staande uit é é n paal e n TP (Transition Piece, ove rgang tussen funde ring e n mast van de windmole n), wordt op 48 uur ge raamd. He t he ie n van de monopile duurt totaal circa 12 uur inclusie f opste lle n e n uitlijne n. Er wordt van uitge gaan dat he t he ien circa 4 uur pe r funde ring duurt. Uit drivebility studies blijkt dat de he i-tijd pe r funde ring moge lijk ook korte r (sle chts ca. 2 u) pe r funde ring kan dure n, dit hangt e chter o.a. af van de lokale bode mgesteldheid. Er wordt uitge gaan van 4 uur he ie n pe r 48 uur. Tijde ns de bouwfase wordt de bouwplaats ge markeerd om de ve ilighe id van scheeps - en luchtve rkeer te garanderen. Op de e erste plaats ge schie dt dit door ve rlichting van de op he t montageschip aanwe zige bouwkraan, die de locatie van de turbine aangeeft waaraan op dat moment wordt ge we rkt. Voltooide turbine s worde n ve rlicht zoals dat ook tijde ns be drijf zal ge beuren, voor de voeding worde n hie r accu’s ge bruikt. Voor de marke ring worde n de IALA-aanbevelingen O-139 (IALA 2008) aangehouden. In aanvulling op de ve rlichting van de bouwlocatie e n de voltooide turbine s wordt he t ve rkeer door ve ilighe idsschepen ge observeerd. De transformatorplatforms worde n met be hulp van e en jacket constructie opgesteld. Om de installatie te ve ranke ren op de ze e bodem worde n e r e en 4-tal pale n geslagen. De diameter van de ze pale n zijn substantieel kle ine r e n varieert tussen de 2 e n 3 m, afhanke lijk van de le ve rancie r e n zijn constructie . De he i tijd voor de ze pale n zijn ge lijk aan de fundatie s van de WTG’s. Ee n voorbeeld van de constructie van he t transformatorstation is we e rgegeven in Figuur 9.

Figuur 9 Voorbeeld van fundering en platform transformatorstation.

3.2

KABELSYSTEEM (WISSELSTROOM)

De opge we kte stroom wordt me t e en kabel naar land ge transporteerd. Hie rvoor wordt ge bruikt ge maakt van wisse lstroom (AC). De kabe ls worde n als een set van twe e ge lijktijdig ge plaatst. Elke se t kan me t een onde rlinge afstand van circa 25 me ter op de ze ebodem worde n ge plaatst. De kabels he bben een diameter van (maximaal) 270 mm.

24

ARCADIS



3.2.1

DATA-FIBERKABEL

Naast he t AC systeem wordt e r bij he t plaatsen van de kabel te gelijke rtijd e en data-fiberkabel ge plaatst. De ze kabe l he eft een ge ringe diame ter (orde 20 mm) e n kan ge bunde ld me t de AC kabe l ge plaatst worden. De data-fibe rkabel zal hie rdoor nie t tot e en toename van effecten le ide n e n wordt daarom nie t in de e ffe ctbepaling apart behandeld.

3.3

HET KABELTRACÉ

In he t Ge mini proje ct worde n te n noorden van de Wadde neilande n twe e offshore windmole nparken aangele gd, ge naamd Buite ngaats e n Ze eEnergie. Voor de ze windmole nparken moeten twe e kabels naar he t vasteland worde n aangelegd om de opge wekte ele ktriciteit aan he t bestaande e lektricite itsnet te kunne n le ve ren. In dit hoofdstuk zulle n de we rkzaamhe den die nodig zijn voor he t aanleggen, onde rhoude n e n verwijde ren van de ze kabels, in zove rre dat re levant is voor de ze soortbeschermingstoets, be schreven worde n. Ee n ge detaille erde beschrijving kan ge vonden worde n in Bijlage 1. Na e le ktricite itsopwe kking in de windmole ns zal de e le ktricite it (300 MW pe r windmole npark) in he t transformatorstation bij de windparke n omhoog ge transformeerd worde n naar 220 kV e n via twe e AC kabe ls, é én voor ie der windpark, richting Ee mshaven worde n ge transporteerd. Op he t e e rste de el (in de windparke n) van de route na volge n be ide kabe ls he tzelfde tracé, maar ligge n minimaal 5 me te r uit e lkaar. Dit om be schadiging ge durende de aanleg te vermijde n e n beïnvloeding op e lkaar te beperken. In de Ee mshaven kome n de kabels aan land e n lope n daar ve rder naar he t nog aan te le ggen transformatorstation. In dit transformator-station wordt de e le ktricite it ve rder omhoog getransformeerd naar 380 kV wisse lspanning e n hie rna via e en 2 kilome te r lange kabel aan he t lande lijke e lektr iciteitsnet ge le verd. De ze opze t is schematisch we ergegeven in Figuur 10: Sche matische we e rgave opzet transportkabels, tussen de transformatorstations worde n twe e kabels paralle l aan elkaar ge legd, tussen het nationaal e lektricite itsnet e n het transformatorstation Ee mshaven loopt é é n kabel. Wanneer he t tracé de geoptimaliseerde route volgt zijn de le ngte s van de afzonderlijke de le n als volgt: 

Tusse n he t nationaal e le ktriciteitsnet e n transformatorstation Ee mshaven: 2 km;



Tusse n dit transformatorstation e n de aanlanding: 5 km;

 

Tusse n de aanlanding e n Buite ngaats: 93 km; Tusse n de aanlanding e n Ze eEnergie : 102 km.

Voor de grote afstanden is he t nie t mogelijk e e n kabel uit é é n stuk te ge bruike n. De ze zou namelijk te zwaar worde n om ve rvoe rd te worde n. De kabe l wordt in e e n aantal de le n aangeleverd. De ze de len worde n op ze e (tussen aanlanding e n transformatorstation windpark) of op land me t e lkaar verbonden. Elke kabe l he e ft e en doorsnede die langs het tracé varieert tussen de 230 e n 270 mm e n be vat vie r ke rnen: drie kope rke rne n me t e en kope roppe rvlakte tussen de 800 e n 1.200 mm2 om de stroom te ge leide n en e en nie t-stroomgeleide nde glasvezelkabel voor datacommunicatie .


ARCADIS

25

Nationaal elektricteitsnet


Transformatorstation Eemshaven

Transformatorstation Buitengaats Aanlanding

Transformatorstation ZeeEnergie

Figuur 10: S chematische weergave opzet transportkabels, tussen de transformatorstations worden twee kabels parallel aan elkaar gelegd, tussen het nationaal elektriciteitsnet en het transformatorstation Eemshaven loopt één kabel.

Wanneer he t tracé de geoptimaliseerde route volgt zijn de le ngte s van de afzonderlijke de le n als volgt:  

Tusse n he t nationaal e le ktriciteitsnet e n transformatorstation Ee mshaven: 2 km; Tusse n dit transformatorstation e n de aanlanding: 5 km;



Tusse n de aanlanding e n Buite ngaats: 93 km;



Tusse n de aanlanding e n Ze eEnergie : 102 km.

Voor de grote afstanden is he t nie t mogelijk e e n kabel uit é é n stuk te ge bruike n. De ze zou namelijk te zwaar worde n om ve rvoe rd te worde n. De kabe l wordt in e e n aantal de le n aangeleverd. De ze de len worde n op ze e (tussen aanlanding e n transformatorstation windpark) of op land me t e lkaar verbonden. Elke kabe l he e ft e en doorsnede die langs het tracé varieert tussen de 230 e n 270 mm e n be vat vie r ke rnen: drie kope rke rne n me t e en kope roppe rvlakte tussen de 800 e n 1.200 mm 2 om de stroom te ge leiden e n e en nie t-stroomgeleide nde glasvezelkabel voor datacommunicatie .

3.4

KABELAANLEG

In de ze paragraaf zulle n de aanle gtechnieke n beschreven worde n. Omdat de ge bruikte te chnie ken afhanke lijk zijn van de lokale omstandigheden e n de aanwe zigheid van ande re kabels e n le idinge n, wordt bij de be schrijving onderscheid ge maakt tussen de verschille nde de len van he t tracé zoals hie ronder we e rge geven:  marie ne de el: − de e lge bie d Waddenzee; − de e lge bie d Boven de e ilanden; − de e lge bie d Offshore; − spe ciale punte n;  te rre strische de el. De ve rschille nde de elgebie den en aanle gtechnie ken voor het mariene deel zijn we e rge geven in Figuur 11: Ove rzicht van tracé met de elgebieden, aanlegtechnieke n e n speciale punte n. De aanle gtechnieke n van he t marie ne e n te rrestrische de el zijn hie ronde r ve rder uitge we rkt.

26

ARCADIS



Figuur 11: Overzicht van tracé met deelgebieden, aanlegtechnieken en speciale punten.

De aanle gtechnieke n van he t marie ne e n te rrestrische de el zijn hie ronde r ve rder uitge we rkt.


ARCADIS

27


3.4.1

TRACÉ MARIENE DEEL

Voorafgaand aan de baggerwe rkzaamheden en de installatie van de kabel zal de de finitie ve route van de kabe l be paald worde n binne n he t be schikbare corridor. Hie rvoor zal e en bathymetrische survey worde n uitge voe rd. De snelheid is afhanke lijk van de wate rdie pte, ge tij e n corridorbreedte. Ge midde lde snelheid van e e n de rgelijke survey is 250 m/u.

3.4.1.1

DEELGEBIED WADDENZEE (KP 0-KP 16.3)

Langs de rand van het platengebied He t e e rste deel van he t kabeltracé loopt langs de rand van een plate n gebied (zie Figuur 12: De tail de e lge bie d Waddenzee. Doordat he t gebied ondie p is, is he t nie t moge lijk voor he t ponton dat de kabe ls ve rvoert om te r plaatse van he t tracé te komen. In plaats daarvan wordt he t kabe lle gponton met be hulp van twe e sle epboten in positie ge bracht. Hie rna worde n door de twe e sle epboten vie r anke rs geplaatst. Me t de ze anke rs kan he t kabe llegponton nauwke urig positie houde n e n zich zo dicht moge lijk naar he t tracé trekke n. Afhanke lijk van de locatie moe ten de kabels da n nog 75-600 me ter naar de platen afle ggen e n 150-850 me te r over de platen. He t stuk tusse n het kabelle gponton e n de platen wordt ove rbrugd door de kabe ls te late n drijve n me t drijve rs. Op de plate n wordt de kabe l door rupsvoe rtuigen naar he t tracé gele id e n op tijde lijke onde rsteuningen gelegd. Door de hulp van de drijve rs e n de rupsvoertuigen e n de onde rsteuningen raakt de kabe l de bode m in he t stuk tusse n kabelle gponton e n kabeltracé nie t. Langs he t tracé wordt voor e lke kabe l e en 3 me ter die pe en maxim aal 1 me te r brede geul ge graven. Hie rvoor wordt ofwe l e e n ploe g, ofwe l e en chain cutter op rupsbanden gebruikt (Figuur 13). Aan de voorkant van he t apparaat wordt de kabe l opge pakt e n nadat de geul is ge graven wordt in é é n be we ging de kabe l inge bracht e n de geul ge vuld. Er zijn mome nteel ge en te chnieke n bekend die tot minde r e ffe cten op he t e cosysteem le ide n dan de ge koze n e n be schreven te chnieke n. Bij de e ffe ctbepaling zal ge en onde rscheid worde n ge maakt tussen be ide me thoden, omdat de e ffecten vergelijkbaar zulle n zijn. In he t e e rste ge val wordt e e n op e en rupsvoe rtuig ge monteerde ploe gschaar door de bode m ge trild. In he t twe e de geval wordt de ge ul ge graven door e en ke tting me t “tanden” eraan. In be ide ge valle n wordt aan de achterzijde van het voe rtuig de kabe l dire ct in de ge ul ge le gd. De ge ulwande n zakke n hie rna over de kabel he en in e lkaar. Omdat he t ge bruikte materieel dat bij be ide me thoden wordt ge bruikt van ge lijkwaardige omvang is en de ve rstoring van gelijkwaardige grootte wordt e r bij de e ffe ctbeschouwing ge en onde rscheid ge maakt tussen be ide me thoden. De onde rsteunende rupsvoertuigen zijn uitge rust me t ve rhoogde platformen, zodat ook me t e nke le meters wate r nog doorge we rkt kan worde n. Daarnaast zal e r nog e en ponton op de plate n aanwezig zijn waar de voe rtuige n kunne n worde n ge stationeerd, indie n noodzake lijk. In Tabe l 2 zijn de karakte ristieken van de activite iten in he t de e lgebied Wadde nzee samengevat. Er moe t voor twe e kabe ls een ge ul worde n ge graven, zodat de ze karakte ristieken twe e maal voorkomen. In ve rband me t artike l 20 ge bie d tussen (KP9 e n KP17) zal ook bij ve rschuiving van de aanle gperiode geen we rkzaamhe den worde n uitge voerd tussen 15 me i e n 1 se pte mber. De kabe l wordt waar moge lijk op de rande n van de droogvalle nde platen ge legd, omdat dit vanuit aanle ginspanning verreweg de e envoudigste me thode is me t de korte aanlegtijd e n minste hoeveelheid grondve rplaatsing.

28

ARCADIS



Figuur 12: Detail deelgebied Waddenzee.

Doordat he t ge bied ondie p is, is he t nie t moge lijk voor he t ponton dat de kabe ls ve rvoert om ter plaatse van he t tracé te komen. In plaats daarvan wordt he t kabe lle gponton met be hulp van twe e sleepboten in positie ge bracht. Hie rna worde n door de twe e sleepboten vie r tot ze s ankers geplaatst. Me t de ze ankers kan he t kabe lle gponton nauwke urig positie houde n e n zich zo dicht moge lijk naar he t tracé trekke n. Afhanke lijk van de locatie moe ten de kabels dan nog 75-600 me ter naar de platen afle ggen e n 150-850 me te r over de platen. He t stuk tusse n het kabelle gponton e n de platen wordt ove rbrugd door de kabe ls te late n drijve n me t drijve rs. Op de plate n wordt de kabe l door rupsvoe rtuigen naar he t tracé gele id e n op tijde lijke onde rsteuningen gelegd. Door de hulp van de drijve rs e n de rupsvoertuigen e n de onde rsteuningen ra akt de kabe l de bode m in he t stuk tusse n kabelle gponton e n kabeltracé nie t. Langs he t tracé wordt voor e lke kabe l e en 3 me ter die pe en maximaal 1 me te r brede geul ge graven. Hie rvoor wordt ofwe l e e n ploe g, ofwe l e en chain cutter op rupsbanden gebruikt (Figuur 13). Aan de voorkant van he t apparaat wordt de kabe l opge pakt e n nadat de geul is ge graven wordt in é é n be we ging de kabe l inge bracht e n de geul ge vuld. Er zijn mome nteel ge en te chnieke n bekend die tot minde r e ffe cten op he t e cosysteem le ide n dan de ge koze n e n be schreven te chnieke n. Bij de e ffe ctbepaling zal ge en onde rscheid worde n ge maakt tussen be ide me thoden, omdat de e ffecten vergelijkbaar zulle n zijn. In he t e e rste ge val wordt e e n op e en rupsvoe rtuig ge monteerde ploe gschaar door de bode m ge trild. In he t twe e de geval wordt de ge ul ge graven door e en ke tting me t “tanden” eraan. In be ide ge valle n wordt aan de achterzijde van het voe rtuig de kabe l dire ct in de ge ul ge le gd. De ge ulwande n zakke n hie rna over de kabel he en in e lkaar. Omdat he t ge bruikte materieel dat bij be ide me thoden wordt ge bruikt van ge lijkwaardige omvang is en de ve rstoring van gelijkwaardige grootte wordt e r bij de e ffe ctbescho uwing ge en onde rscheid ge maakt tussen be ide me thoden.


ARCADIS

29


Figuur 13: Chaincutter (links) en ploeg (rechts).

De onde rsteunende rupsvoertuigen zijn uitge rust me t ve rhoogde platformen, zodat ook me t e nkele meters wate r nog doorge we rkt kan worde n. Daarnaast zal e r nog e en ponton op de plate n aanwezig zijn waar de voe rtuige n kunne n worde n ge stationeerd, indie n noodzake lijk. In Tabe l 2 zijn de karakte ristieken van de activite iten in he t de e lgebied Wadde nzee samengevat. Er moe t voor twe e kabe ls een ge ul worde n ge graven, zodat de ze karakte ristieken twe e maal voorkomen. In ve rband me t artike l 20 ge bie d tussen grofwe g KP9 e n KP17 zal ook bij ve rschuiving van de aanlegperiode ge e n we rkzaamheden worde n uitge voerd tussen 15 me i e n 1 se pte mber.

Tabel 2: Karakteristieken deelgebied Waddenzee. Karakteristieken geul Geullengte

2 x 15.4 km

Geuldiepte

2x3m

Geulbreedte

2x1m

Beoogde aanlegperiode

Maart 2015 – juni 2015

Aanlegduur

79 dagen

Aanlegsnelheid (gemiddelde w erksnelheid lengte

0,4 km/dag/kabel

trace/werktijd )

Het passeren van de geul van de Ra (KP 8-KP10) In he t Wadde n de el van he t tracé moet e en relatief kle ine ge ul, ge naamd de Ra, ove rgestoken worde n. De Ra ke nt e e n variabel ve rloop e n is op e en aantal plaatsen e rg die p waardoor de inze t van e en ploe g of tre ncher nie t mogelijk is e n de kabe l ge ïnstalle erd zou moe ten worde n in e e n ge baggerde geul. Om toch ge bruik te kunne n make n van de kabeltrencher of ploe g is e e n gebied, corridor, aangewe zen met een bre e dte van 1200 me ter om voorafgaan aan de aanleg na een bathymetrische survey van he t gebied de me e st gunstige route te kunne n kie ze n (Figuur 14). He t ingrave n zal me t een chain cutter of e en ploe g uitge voerd worde n.

30

ARCADIS



Figuur 14: De kabelcorridor bij de Ra

3.4.1.2

DEELGEBIED BOVEN DE EILANDEN (KP 16.3-KP 37)

Dit de e l van he t tracé, dat wordt ge toond in Figuur 15 ligt, zoals de naam van het de elgebied al ze gt, bove n de Waddeneilanden. De type n we rkzaamheden valle n uite en in twe e de le n, namelijk van KP 16.3 tot KP 31, e n van KP 31 tot e n me t KP 37.

Figuur 15: Deelgebied Boven de eilanden.

KP 16.3 – KP 31 Dit de e l van he t tracé wordt ge ke nmerkt door hoge dynamiek. Om blootspoeling te voorkomen wordt de kabe l hie r onde r de laagst ge meten bodem van de afgelopen 25 jaar ge legd. Om op de juiste die pte te kunne n kome n die nt e r dop dit de e l van he t tracé een geul ge baggerd te worde n waar de be ide kabels ve rvolge ns inge legd worde n.


ARCADIS

31


Er zal ge bruik worde n ge maakt van e en trailer suction hoppe r dre dgers (TSHD). Er wordt e e n ge ul ge baggerd me t een he lling van 1:5. De ge ule n voor be ide kabels ligge n ongeveer 25 me ter uit e lkaar. Figuur 16 laat he t profie l zie n.

Figuur 16: Profiel van de te baggeren geul.

He t ge baggerde materiaal wordt naast de ge creëerde geul ve rspreid. He t totale baggervolume be draagt 6,34 miljoe n m 3 . Na he t baggeren wordt de ge ul op die pte ge houde n totdat de kabel is ge le gd. He t bagge rvolume dat me t dit onde rhoud is ge moe id be draagt ongeveer 1,6 miljoe n m 3 . Na he t baggeren van de geul wordt vanaf he t kabe lle gschip de kabe l in de ge ul ge le gd. Hie rna wordt de kabe l we e r be dekt me t minimaal 1 me te r sedime nt. Op de ze manier wordt e r ge en sediment aan het lokale systeem onttrokke n. Op basis van be reke ningen van Svašek Hydra ulics (2012) wordt ve rwacht dat de hoge natuurlijke morfodynamie k de ge ul me t nabijgelegen sediment, waaronder he t sedime nt dat na he t bagge ren is ve rspreid, de ge ul we e r opvult. De karakte ristieke n van he t tracé tussen KP 16.3 e n KP 31 worde n we e rge geven in Tabe l 3.

Tabel 3: Karakteristieken van de geul gebaggerd door de trailer suction hopper dredger. Karakteristieken geul trailer suction hopper dredger Geullengte

14.7 km

Baggervolume Periode baggerw erkzaamheden, zowel baggeren als

Mei 2015 – september 2015

openhouden geul Baggerduur

127 dagen

Werknelheid baggeren

116 meter per dag

Periode van kabelaanleg

Augustus 2015 – oktober 2015

Duur kabelaanleg

39 dagen

Werknelheid kabelaanleg (afstand/duur)

377 meter per dag

Periode vullen geul

September 2015 – oktober 2015

Duur vullen geul

14 dagen

Werksnelheid vullen

1 km per dag

KP 31 tot en met KP 37 Nadat he t e xacte tracé bepaald is moe ten de obstake ls op dit tracé , bijvoorbeeld visne tten e n nie t meer in ge bruik zijnde kabe ls e n le idinge n, geruimd worde n (pre -grapnel run). Oude kabe ls worde n me t een grapne l anke r (zie Figuur 17) die achte r een sleepboot over he t tracé wordt ge trokke n door midde n ge trokke n of omhoog ge tild, doorgeknipt e n opzij ve rplaatst. Me t e e n kabe llegschip zulle n in dit de e l van he t tracé de kabels op de ze ebodem worde n ge legd. Afstand tusse n de kabels bedraagt ongeveer 25 me ter. Me t een je tting tool, me t jetting zwaarden van ongeveer 2 me te r, zulle n de kabe ls naar 1.6 me ter die pte worde n ge bracht.

32

ARCADIS



3.4.1.3

DEELGEBIED OFFSHORE VOOR BUITENGAATS (KP 37-KP 93) EN ZEEENERGIE (KP 37- KP 102)

KP 37 – KP 93/KP102 He t laatste de el van he t tracé brengt de kabels bij de be ide windparke n. Voor de aanleg wordt dive rse male n langs de route ge varen. Nadat he t e xacte tracé bepaald is moe ten de obstake ls op dit tracé , bijvoorbeeld visne tten e n nie t meer in ge bruik zijnde kabe ls e n le idinge n, geruimd worde n (pre -grapnel run). Oude kabe ls worde n me t een grapne l anke r (zie Figuur 17) die achte r een sleepboot over he t tracé wordt ge trokke n door midde n ge trokke n of omhoog ge tild, doorgeknipt e n opzij ve rplaatst. Ee n kabe lle gschip le gt ve rvolgens de kabel op de ze e bodem. Vanaf een ander schip wordt de je tting tool be stuurd/voortgetrokke n die de kabe l tot e en die pte van 1 me ter onde r de grond brengt. Dit ge beurt door fluïdisatie : me t 2 lanse n wordt onde r hoge druk wate r in bode m rondom de kabe l gespoten. De bodem wordt hie rdoor vloe ibaar e n de kabel zinkt e rin we g. Late r klinkt he t se dime nt we er in e n he rstelt de bode m zich naar nagenoeg de oorspronke lijke toestand. Tussentijds wordt midde ls e e n survey ge controleerd of de kabe l op voldoe nde die pte ligt Te n slotte wordt e r door midde l van e e n survey de “as-laid” situatie bepaald. Typische snelheid van e e n de rge lijke survey is 1 km/u.

Figuur 17: Een grapnel anker (links) en jetting tool (op een Remote Operated Vehicle – ROV) met een kabel (rechts).

De karakte ristieke n zijn we e rgegeven in Tabe l 4. Tabel 4: Karakteristieken aanleg deelgebied Offshore.


ARCADIS

33


Karakteristieken

Buitengaats

ZeeEnergie Juni 2015 – juli 2015

Periode pre-lay grapnel run Duur pre-lay grapnel run

30 dagen

Geullengte

56 km

65 km

Geuldiepte

1m

1m

Geulbreedte

2m

2m


Juli 2015 – september 2015

September 2015 – januari 2016

Aanlegduur

66 dagen

104 dagen

Aanlegsnelheid

848 m/dag

625 m/dag

Passeren Westerems (KP 39.5 – KP 45.5) Om de We sterems te passeren wordt e e n kilome ter ge baggerd. He t totale baggervolume bedraagt onge veer 100.000 m 3 . Na he t bagge ren van een ge ul van tot e en die pte van 19.35 m onde r NAP wordt de kabe l hie rin ge le gd. De ze activiteit vindt plaats in de pe riode augustus 2015 – oktobe r 2015, e n duurt totaal vijf dage n.

3.4.1.4

SPECIALE PUNTEN

Op e e n aantal punte n langs he t tracé wijkt de aanle g van de kabels af van hetgeen hie rboven beschreven is. He t gaat dan om de be ginpunte n van de kabels, punte n waar de kabe ls andere kabels kruise n of punten waar de ve rschille nde secties van e en kabel aan e lkaar gemonteerd moe ten worde n. De volge nde punte n worde n onde rscheiden:  Aanlanding Ee mshaven (KP 0) 

Ve rbindingspunt Ra (KP 9)



Kabe lkruising NorNe d e n Tycom (KP 15.4-16.3)



Ve rbindingspunt Wadde n-Boven de Eilande n (KP 15.4)



Kabe lkruising NorNe d (KP 33)

 

Ve rbindingspunt Bove n de Eilande n – offshore (KP 37) Kabe lkruising TAT14 (KP 52)



Ve rbindingspunt naar park Buite ngaats (KP 63)

 

Ve rbindingspunt naar park Ze eEnergie (KP 67) Kabe lkruising SEA-ME-WE (KP81)

Aanlanding Eemshaven (KP 0) Voor he t aanlandingspunt bij de Ee mshaven bevindt zich e e n ondie pte buite ndijks. Daarom lijkt de me thode die ge bruikt is voor de aanlanding op de aanle gmethode van he t tracé door he t platengebied. Het kabe lle gponton wordt voor de kust ve ranke rd me t behulp van sle epboten die anke rs plaatsen waarla ngs he t ponton zich voortre kt aan de anke rkettingen te tre kke n 300-400 me ter uit de kust te r hoogte van he t aanlandingspunt. Achte r de dijk wordt e e n lie r opge steld. De ze trekt de kabe l van he t schip naar de dijk toe . Tusse n het kabelle gponton e n he t droge buite ndijks gebied worde n e r drijve rs aan de kabel ge monteerd e n op he t droge buite ndijks ge bied loopt de kabe l ove r rolle rs. Dit voorkomt dat de kabe l de bode m raakt. Op de dijk is voor aanvang een put ge graven waar, wanneer de kabel aan land is ge trokke n, de kabe l van he t marie ne de el me t de kabel van he t te rrestrische de el ve rbonden wordt. Nadat de kabe l de put be re ikt kunne n de rolle rs we gge haald worde n e n kan de kabe l inge graven worde n. Voor de e e rste 50 me ter na de dijk zulle n graafmachines me t een ve rhoogd platform e n rupsbanden voor of de chain cutter de ge ul voor de kabe l graven, de kabel in de ge ul plaatsen e n met he t uitge graven se dime nt de geul we e r toe dekke n e n kan aan de twe e de kabel be gonnen worde n. Na e e n paar

34

ARCADIS



ge tijde ncycli zal de natuur de oorspronke lijke bodemligging dan he rsteld he bben. Na de ze e erste 50 me ter zal de kabe l ge le gd worde n volgens de methode beschreven voor de sectie Wadde n.

Tabel 5: Karakteristieken aanlanding Eemshaven Karakteristiek

Waarde

Geullengte

2 x 50 m

Geuldiepte

2x3m

Geulbreedte

2x1m


April - mei 2015

Aanlegduur

20 dagen

Verbindingspunt Ra (KP 9) Wanneer de kabel langs de zuidwe ste lijke kant van de corridor bij de Ra wordt ge le gd is e en ve rbinding nodig op dit punt. De ze ve rbinding komt in de zwarte cirke l in Figuur 18.

Figuur 18: Lokatie van de mogelijke verbinding KP 9.

De ve rbinding wordt ge maakt op e en tijde lijk we rkplatform wat me t e e n kraan op de ge we nste locatie wordt ge plaatst. Wanneer de verbinding is ge maakt wordt de ze in e e n kuil ge plaatst op e e n die pte van drie me te r. Zo wordt voorkome n dat de ve rbinding be schadigt door visserij activiteiten, anke rs e n bloot spoe lt te n ge volge van sediment dynamiek. Omdat e r twe e kabels zijn moe ten er op de ze locatie twe e verbindingen worde n ge maakt. De ze activite it is ge pland voor de pe riode tussen april 2015 e n juni 2015 e n duurt totaal 28 dage n. Kabelkruising NorNed en Tycom (KP 15.4-16.3) Op dit punt is de morfodynamica hoog. Hie r worde n de nie uw aan te le ggen kabels door midde l van twee HDD-boringe n (Horizontal Dire ct Drilling) onde r de be staande kabels gele gd. De HDD-boringe n ve rlopen in e e n aantal op e lkaar volgende stappen. Bij he t be ginpunt van de boring wordt e e n bouwkuip ge maakt me t e en tijde lijke damwand e romheen, zodat de bouwkuip in tact blijft tijde ns de uitvoe ring. De profie le n voor de damwand worde n de grond inge bracht met een vibro-tool om ge luid te be perken. De damwand he eft e en le ngte van ongeveer 30 me te r e n een breedte van ongeveer 70 me ter. Hij wordt ge plaatst op e e n die pte van -9 me ter.


ARCADIS

35


Nabij de boorlocatie wordt e e n ponton me t alle boorapparatuur ge plaatst. Alle re erst wordt e e n buis in de grond ge plaatst tussen he t platform en he t beginpunt van de boring. Midde ls de ze buis wordt door de boorkop naar de be ginpositie gele id e n zal de ge bruikte boorvloeistof worde n afgevoerd. Vanaf he t platform wordt de boorkop door de grond naar de ove rkant gestuurd. Achte r de boorkop bevindt zich een de pijp waardoor boorvloeistof naar de boorkop toe wordt. De te rugke rende gebruikte boorvloeistof wordt aan he t be ginpunt van de boring van he t sedime nt e n he t wate r ge scheiden. De boorvloeistof kan op de ze manier worde n he rgebruikt totdat he t totale boorproces is afgerond. Daarna zal de ge bruikte boorvloe istof e n, indie n aanwe zig, vervuild se diment, door e en hoppe r of barge in é é n vaarbewe ging naar de kust worde n afge voerd. Nadat de boorkop de ove rkant he eft be reikt wordt de boorkop e raf ge haald e n e en ruimer me t afvoerpijp aan de boorstang be vestigd. De ruimer, die e e n grotere diameter heeft dan de tunne l, wordt door de tunne l ge trokke n. Dit wordt e e n paar maal he rhaald me t steeds grotere ruimers totdat de tunne l de ge we nste doorsne de he eft. Als de ge we nste doorsnede bijna bereikt is wordt e r e e n HDPE-pijp achte r de ruimer vastgemaakt e n wordt de ruimer me t pijp door de tunne l ge trokke n. De pijp wordt afge sloten totdat het kabelle gschip arrive ert. Nadat de pijp ge ope nd e n schoongemaakt is, wordt de kabe l me t be hulp van e e n lie r aan de ande re zijde van de pijp vanaf he t kabelle gschip door de pijp ge trokke n. De HDD boring (inclusie f de aanle g van de damwand) wordt uitge voe rd in de pe riode van maart 2015 tot e n me t me i 2015. Totale duur van de activite iten be draagt 49 dage n.

Verbindingspunt Wadden-Boven de Eilanden (KP 15.4) Bij de damwand rond KP 15, die ge bruikt wordt bij de HDD boring, moe t e en verbinding worde n ge le gd om de kabe ls te ve rbinde n. He t we rkplatform wordt apart aangele gd, of de damwand wordt hie rvoor ge bruikt. Wanne er de ve rbinding is ge maakt wordt de ze in de bouwkuip ge plaatst op e en die pte van ze ve n me ter. Zo wordt voorkome n dat de ve rbinding be schadigt door visserij activiteiten, anke rs e n bloot spoe lt te n ge volge van sediment dynamiek. Omdat e r twe e kabels zijn moe ten er op de ze locatie twe e verbindingen worde n ge maakt. De ze activite it is ge pland voor de pe riode tussen september 2015 e n oktobe r 2015 e n duurt totaal 28 dage n. Na de ze we rkzaamhe den wordt de bouwput we e r ge dicht e n worde n de damwande n ve rwijde r d. Kabelkruising NorNed (KP 34) He t tracé kruist e e n NorNe d kabe l rond KP 34. De ze kruising zal uitge voe rd worde n me t e en ste e nbestorting. Bij e e n steenstorting wordt voorafgaand aan de storting e en bodemsurvey uitge voerd rondom de ge plande kruisingslocatie. Indie n noodzake lijk, o.b.v. he t de finitie ve ontwe rp met dan ge ldende NorNe d kabe ldie pte , wordt vanaf e en steenstortschip e en laag stenen van 0,3 m ove r de be staande kabel, die zich in de ze e bodem bevindt, he en ge stort. Vervolgens worde n de nie uwe kab e ls over de ze steenlaag he en ge le gd. Daaroverheen wordt e e n laag me t kle ine stenen ge stort e n vervolgens we e r e en laag grotere stenen te r be scherming van de nie uwe kabe ls. De zo ve rkregen gelaagdheid van kabe ls en stenen is we e rgegeven in Figuur 19. Te n slotte wordt e r e e n controle-survey uitge voerd.

36

ARCADIS



Figuur 19: Doorsnede van een steenbestorting.

De activite it wordt uitge voe rd in se ptember-oktober 2015. De duur van de activite it be draagt 40 dage n.

Verbindingspunt Boven de Eilanden – offshore (KP 37) Bij KP 37 moe t e en verbinding worde n ge le gd om de kabels te ve rbinde n. De ve rbinding wordt ge maakt op e e n schip (he t kabelle gschip of e e n jack-up ponton). Wanneer de ve rbinding is ge maakt wordt de ze in e e n kuil ge plaatst op e e n die pte van een me ter. Zo wordt voorkome n dat de ve rbinding be schadigt door visse rij activite iten, anke rs e n bloot spoelt te n gevolge van sediment dynamiek. De ve rbinding in de kabe l naar he t e ne park wordt in se ptember 2015 ge le gd. De ve rbinding in de kabe l naar he t andere park wordt in nove mber-de cember 2015 ge le gd. De ze activite it duurt in be ide ge valle n 15 dage n. Kabelkruising TAT14 (KP 52) He t tracé kruist de TAT14 kabe l op KP 52. De ze kruising zal uitge voe rd worde n me t een steenbestorting. De ze kruising is ge lijk aan de kruising me t de NorNe d kabe l op KP 33 e n wordt ge toond in Figuur 19. De activite it wordt uitge voe rd in de pe riode juli-de ce mber 2015, de duur van de activite it be draagt 20 dage n. Verbindingspunt naar park Buitengaats (KP 63) Bij KP 63 moe t e en kabelverbinding worde n ge le gd. De ve rbinding wordt ge maakt op e e n kabelle gschip of e e n jack-up ponton. Wanneer de ve rbinding is ge maakt wordt de ze in e e n kuil ge plaatst op e en die pte van e e n me ter. Zo wordt voorkome n dat de ve rbinding be schadigt door visserij activiteiten, anke rs en bloot spoe lt te n ge volge van sediment dynamiek. De ve rbinding wordt in augustus 2015 ge le gd. De ze activiteit duurt 15 dage n. Verbindingspunt naar park ZeeEnergie (KP 67) Bij KP 67 moe t e en kabelverbinding worde n ge le gd. De ve rbinding wordt ge maakt op e e n kabelle gschip of e e n jack-up ponton. Wanneer de ve rbinding is ge maakt wordt de ze in e e n kuil ge plaatst op e en die pte van e e n me ter. Zo wordt voorkome n dat de ve rbinding be schadigt door visserij activiteiten, anke rs en bloot spoe lt te n ge volge van sediment dynamiek. De ve rbinding wordt in oktobe r -november 2015 ge le gd. De ze activite it duurt 15 dage n. Kabelkruising SEA-ME-WE (KP 81) He t tracé kruist de SEA-ME-WE kabe l op KP 81. De ze kruising zal uitge voe rd worde n me t een ste e nbestorting. De ze kruising is ge lijk aan de kruising me t de NorNe d kabe l op KP 33 e n wordt ge toond in Figuur 19. De activite it wordt uitge voe rd in de pe riode juli-de ce mber 2015, de duur van de activite it be draagt 20 dage n.

3.4.2

TRACÉ TERRESTRISCHE DEEL

Be schrijving van he t landtracé is ge baseerd op he t docume nt 14.4082-VOWP-INS-MS-6001-MS Land Cable Installation-C5 (Van Oord bv, 26-9-2012).


ARCADIS

37


Tracé De hoogspanningskabels van de offshore route wordt aangesloten op he t landtracé aan de we stelijke kant van de Ee mshaven. He t landtracé he eft een le ngte van ongeveer 5 kilome te r. De ze kabels transporteren de stroom naar he t Onshore Substation in de Ee mshaven. Op dit station de stroom wordt ge bunde ld e n de spanning omge zet in 380 kV AC. Na de ze laatste transformatie wordt de stroom ge leverd aan het PCC van Te nne T via e e n 1,7 kilome te r lange 380 kV AC-aansluiting op de ne tkabe l.

Figuur 20 Een overzicht van het landtracé. De blauwe lijn geeft de 220 kV AC-export-kabel van de aanlanding tot de Onshore S ubstation weer. De paarse lijn geeft de 380 kV AC-kabel weer van de Onshore S ubstation tot de PCC van Tennet.

De be paling van de de finitie ve route in de tail voor de onshore-hoogspanningskabels is me de afhankelijk van he t type e n de locatie van de be staande ondergrondse infrastructuur op de proje ctlo catie . Ee n aantal kabe l- e n le idingkruisinge n moe ten worde n ge maakt. De be langrijkste kabelkruisinge n zijn de kruising van de Tycom-kabel e n NorNe d-kabe l. AC kabe ls he bben transport ve rliezen. Daarom moeten de AC -kabels 0,5 tot 2,0 me te r van e lkaar worde n aangebracht om invloe d van de AC-kabels op e lkaar te voorkomen. In Tabe l 6 e n Tabe l 7 zijn he t type e n de afmetingen van de kabel op he t land we e rgegeven. He t is nog te be pale n of he t e erste de el van he t landtracé (blauwe lijn in Figuur 20) e e n AC-kabel zal zijn. He t twe e de de e l van he t landtracé (paarse lijn in Figuur 20) zal e e n 380 kV AC-kabe l worde n.

38

ARCADIS



Start

Eind

Lengte tracé

Type kabel

Diepte

Conductor doorsnede

Aanlanding

Onshore

Circa 5 km

2 x 1x3 220 kV

Circa 1,3 m

1.600 mm2

substation Tabel 6 Eerste deel: 220 kV AC kabel.

Start

Eind

Onshore

PCC Oude

substation

Schip

Lengte

Type kabel

Diepte

1 x 380 kV

Circa 1,3 m

tracé Circa 1,7 km

Conductor

Kabel

Buiten-

doorsnede

gew icht

diameter

1.200 mm2

33 kg/m

125 mm

(1 x 3 kabels)

Tabel 7 Tweede deel: 380 kV AC kabel.

3.4.2.1

AANLEG LANDTRACÉ – WESTLOB

He t kabe ltracé zal worde n ge graven me t ve rschille nde krane n. Afhankelijk van de plaats waar de sle uf wordt ge maakt zal e r ge bruik worde n ge maakt van zware kranen of, wanne er de sleuf wordt aangebracht nabij ande re ondergrondse infrastructuur van minikrane n of grondwe rke rs. Dit te r be scherming van de be staande infrastructuur. De kabe ls worde n in ve rschille nde deel ge ïnstalleerd. Voor e lk kabe ldeel wordt e e n tre nch ge graven, waarbij tijde lijke drainage wordt aangebracht. De kabel wordt ge ïnstalleerd e n ge positioneerd op de bode m van de tre nch, waarna de kabel me t e en koppe ling aan het volge nde de el wordt be vestigd. De tre nch wordt onmidde llijk na aanle g van de kabel we e r gedicht, be halve op de koppe lingslocatie. He t dichte n wordt in lage n ge daan zodat de zelfde compressie als eerder wordt ve rkre gen. Na e e n opvulling van 0,4 me te r worde n twe e gescheide n boorbuize n voor de glasvezelkabel ge plaatst. Nadat de ze buize n door e e n nie uwe laag van 0,10 me ter zijn be de kt worde n de kplate n gelegd boven de buize n. Na e e n nie uwe laag van 0,20 me ter zal e r een waarschuwingstape aangebracht. De gehele tre nch wordt afge dicht e n inge zaaid me t he t zaad van lokale ve getatie (zie Figuur 21).


ARCADIS

39


Figuur 21 Doorsnede kabelgeul.

Voor de installatie van de kabels is e en we rkstrip nodig. De we rkstrip wordt rond de 50 me te r breed. Dit is nodig voor de uitvoe ring van he t graafwe rk. De le ngte van he t we stelijke de el zal 1.400 me te r zijn e n he t ooste lijke de el 2.500 me ter. Ee n opze t als de ze he eft een aantal voordelen voor de uitvoe ring. Aan de e ne kant van de ge ul zal he t zand van de sle uf worde n ge le gd. Hie r zijn ge e n kabels of le idinge n. Er is ruimte voor de krane n om de ge ul te graven e n aan de andere kant van de ge ul is e r ruimte om apparatuur op te slaan. Om de nabijgelegen infrastructuur te gen be schadiging te be schermen worde n rijplate n ne ergelegd. Tijde ns de uitvoe ring van he t we rk worde n twe e de le n van e en sleuf ge opend, waardoor de sle uf over twe e maal de aangegeven kabelle ngte ge opend zal zijn, onge veer tussen 1.400 e n 2.000 me te r. Voor he t tre kke n van de kabe l zijn kabe lrolle rs e n een aantal kabe lspanners vereist. De lie r wordt ge plaatst op he t e inde van de sle uf e n zal de draad over de kabelrollers e n -spanners vanaf de haspel tre kke n. De koppe linge n zulle n worde n ge maakt door de kabe lle verancie r e n hun ge certificeerde pe rsoneel. De dime nsie s van de koppe linge n zijn nog nie t be ke nd. De uitvoe ringe n van de kruisinge n me t bestaande kabels is nog nie t be ke nd. Voor de me este kabelkruisinge n is he t moge lijk om e e n ope n sleuf te bouwe n e n de kabels tijde lijk opzij te le gge n in de sle uf. Ee n ande re mogelijkhe id is om e e n buisvormige mantel onde r de bestaande infrastructuur te installe ren. De kabe ls worde n dan door de be huizing ge trokke n. De ze uitvoe ringsvorm is de voorke ursoplossing voor he t passeren van le idinge n omdat de ze nie t ve rlegd kunne n worde n. He t kabe ltracé op he t we stelijke de el van de Ee mshaven kruist e en sloot. De sloot zal wor de n afgegraven tot op de ge we nste die pte van de put. Na de installatie van de kabe ls, wordt de sle uf we e r ge vuld e n wordt op de bode m van de sloot e en horizontale drain ge plaatst. Dit is noodzake lijk voor he t transport van wate r waarvoor de sloot be doeld is.

40

ARCADIS



Aanleg landtracé westlob

Tijdsduur

Totale geschatte tijdsduur

44 dagen

Tabel 8 Uitvoeringsduur tracé westlob inclusief aanlanding en kruisingen.

Aanleg aanlanding De submarine en de landkabels worde n aangesloten in e e n tijde lijke kabe lverbindingsput aan de landzijde van de dijk in de Ee mshaven (zie Figuur 23). De ge graven put zal onge veer 40 m 2 groot zijn. De e xacte afme tingen e n plaats van de put moe ten nog worde n be paald in ove rle g met de betrokke n partijen (met inbe grip van: Groninge n Se aports). Ove rige ns zal op e lke put e e n te nt worde n ge ïnstalle erd om de kabel e n de arbeiders te gen we e rsinvloeden te be schermen.

Figuur 22 Impressie van proces kabelaanleg bij aanlanding.

Figuur 23 Mogelijke locatie van de joint pit aan de landzijde van de dijk in de Eemshaven.

Kruisingen De landkabe ls worde n 1 me te r onder de be staande infrastructuur ge ïnstalle erd. De ge ul zal worde n ge maakt me t een minikraan e n mensen me t een schop, om schade aan de bestaande kabels e n le idinge n te voorkome n. Ook e en datakabel van Tata (voorheen Tycom) ligt op de ze locatie en wordt doorkruist door de kabe l route . De datakabel ligt op e e n die pte van circa 3,0 me ter waardoor de landkabels bovenlangs kunne n ove rsteke n.

3.4.2.2

HDD DOEKEGAT

Om de kabe l van de we stlob naar de oostlob van de Ee mshaven te krijge n is e r e en kruising me t de Doe ke gat (ingang van de Ee mshaven) nodig. Door de minimale die pte van 20 me ter van he t kanaal e n de ve rgunning voor e en ve rdieping in de toe komst, is e en Horizontal Dire ctional Drill (HDD) noodzake lijk. De HDD kruising krijgt e e n le ngte van circa 900 me ter. Over de exacte boorlengte en afmetingen is nog


ARCADIS

41


ge e n be sluit ge nomen. Er ligt nu e e n plan voor twe e ve rschille nde boormachines met 4x250 mm pijpe n. Door de magne tische e n thermische invloe den van de kabels, wordt de boring uitge voe rd met e en minimum onde rlinge afstand van 5 me ter. De tijde lijke boorlocatie moet ongeveer 800 m 2 zijn in ve rband me t de boorinstallatie, Be ntonite-mengeenheid e n de ande re extra apparatuur zoals een kraan en vrachtwagens.

Figuur 24 HDD route (rode lijn) in het Doekegat (ingang van de Eemshaven).

Pilot drill De e e rste boring zal de vooraf be paalde route (zie Figuur 25) van onge veer 900 me ter volgen.

Figuur 25 Illustratie pilot drill HDD.

Verruiming Na de pilot drill wordt de boorkop ve rvangen door een ruime r. De ruime r wordt door he t boorgat ge trokke n me t e en steeds grotere diameter. Dit proce s wordt voortgezet tot de ge wenste diameter van het boorgat is be reikt.

42

ARCADIS



Figuur 26 Illustratie verruimingsproces HDD.

Doorhalen HDPE-buizen De HDPE-buize n worde n me t e e n tre kdraad in he t boorgat geïnstalleerd. De HDPE buize n worde n ve rbonde n aan de ruimer, wanne er de ze voor de laatste ke er door he t boorgat wordt ge trokke n. Na he t plaatsen van de HDPE-buize n worde n de ze afgedicht.

Figuur 27 Illustratie van het plaatsen van de HDPE-buis.

De AC-kabe ls worde n ve rvolgens door de HDPE-buize n ge trokke n. HDD Doekegat

Tijdsduur


28 dagen

Tabel 9 Uitvoeringsduur HDD-boring Doekegat.

3.4.2.3

AANLEG LANDTRACÉ – OOSTLOB

Aanle g van de tracé gelijk aan in de we stlob. Voor de ze 2.500 me ter zijn 18 kabe lhaspels nodig. De kabe ls zulle n worde n ge koppe ld me t de kabe ls uit de HDD Doe ke gat, in de put aan de oostelijke zijde . In de put worde n 6 koppe linge n ge ïnstalle erd. Na de installatie wordt de put ge slote n. He t ande re e ind van de oostelijke zijde zal 12 koppe linge n he bben. Na he t koppe le n van de le idinge n worde n de sle uve n we e r gesloten. Kruisingen De koe lwate rafvoerleidinge n van de energiecentrale van Nuon ligge n op circa 3,5 - 4 me te r onder he t oppe rvlak. Bove n de le idinge n van Nuon be vindt zich e e n aantal kabels en le idinge n. De e xacte plaats hie rvan is nie t be ke nd. Als e r ge en ruimte beschikbaar is, is he t moge lijk om de kabe ls e n buize n met e en Auge r boring te kruise n. De e xacte informatie is nie t be ke nd, omdat Nuon nog ste e ds be zig is me t de installatie van de le idinge n e n de bijbe horende kabels. De e xacte informatie wordt ge le verd als ze be kend zijn bij Nuon e n Groninge n Se aports.


ARCADIS

43


Figuur 28 Locatie koelwaterafvoerleidingen Nuon.

De koe lwate rafvoerleidinge n van de kole nenergiecentrale van RWE ligge n circa 5 m e ter onde r he t oppe rvlak. Hie r kan e e n normale open sle uf worde n ge bruikt.

Figuur 29 Locatie koelwaterafvoerleidingen RWE.

Aanleg landtracé oostlob

Tijdsduur


84 dagen

Tabel 10 Uitvoeringsduur oostlob Eemshaven.

3.4.2.4

KRUISEN VAN (SUB-)PRIMAIR DIJKLICHAAM

He t landtracé doorkruist e en dijk die de e l uitmaakt van de (sub -)primaire wate rke ring van Ne derland. De kruising me t de dijk wordt uitge voe rd met e en open sleuf. De sle uf moet hoger zijn dan de tafe lhoogte van de dijk inclusie f toe komstige ve rhogingen van de tafelhoogte. He t uitgraven van de sle uf e n het le ggen van de kabe ls zal worde n ge daan buite n he t stormseizoen - 1 oktobe r tot 1 april.

44

ARCADIS



Kruising Norned-kabel De NorNe d-kabe l ligt in de dijkzone e n wordt doorkruist door he t landtracé. Omdat de NorNe d-kabe l op e e n die pte van 1 - 1,5 me te r ligt, moe t de kabel onde r de NorNe d-kabel worde n ge le gd. De NorNe d-kabel wordt tijde lijk opzij ge le gd. De sle ufbreedte wordt hie r bre der omdat de kabels 0,5 - 2,0 me te r van e lkaar moe te n ligge n.

Figuur 30 Doorsnede kruising NorNed-kabel met landtracé Eemshaven.

Convertorstation Aan de oostzijde van de Ee mshaven worde n de AC-kabels worde n aangesloten op he t convertorstation (substation). Op dit station wordt de stroom ge bunde ld e n de spanning omgezet in 380 kV AC. Dijkkruising en tot aan convertorstation

Tijdsduur


10 dagen

Tabel 11 Tijdsduur dijkkruising en laatste stuk tot aan convertorstation.

3.4.2.5

INSTALLEREN VAN DE KABELS

Vanaf he t convertorstation wordt de le iding ge koppe ld aan he t transformatorstation van Te nnet. Voor dit de e l is 1.700 me te r kabel nodig. Hie rvoor wordt e e n sle uf ge graven ven 1,6 me ter die p e n na afronding wordt de ze sle uf we er ge dicht.


ARCADIS

45


Figuur 31 Kabeltracé tussen convertorstation en transformatorstation.

Convertorstation tot substation

Tijdsduur


42 dagen

3.4.2.6

AANLEGPERIODES

De aanle gperiode van de we rkzaamheden op he t te rrestrische de el zijn we e rgegeven in Tabe l 12. Tabel 12 Aanlegperiodes terrestrische deel. Werkzaamheden

Periode

Koppeling aanlanding

Mei 2015

Graafwerkzaamheden w estlob

Maart – mei 2015

HDD-boring Doekegat

Augustus – september 2014

Graafwerkzaamheden oostlob

Mei – juli 2015

Kabelroute tussen

Maart – mei 2015

Convertorstation en TenneT

3.5

MOGELIJKE EFFECTEN

Effe cte n op be schermde soorten die als ge volg van de we rkzaamheden kunne n optre den zijn ve rstoring , ve rtroebeling e n habitataantasting. Dit is hie ronde r kort be schreven.

3.5.1

VERSTORING

Bij aanle g, in de ge bruiksfase e n bij ve rwijde ring van de kabel kan ve rstoring van be schermde vissen e n ze e zoogdie ren plaatsvinden. De ve rstoring kan be staan uit:

46



licht;



ge luid (onde r e n bove n wate r);



visue le ve rstoring;

ARCADIS





me chanische ve rstoring (trillinge n).

Ve rstoring tijde ns de aanlegperiode is tijde lijk (he iwe rkzaamheden, graafwe rkzaamheden, baggeren, sche epvaartgeluid), daarnaast zal ge ringe ve rstoring in de ge bruiksfase optreden (geluid draaie nde turbine s, ve rlichting op de turbine s). De maximale re ikwijdte door ve rstoring wordt ve roorzaakt door onde rwatergeluid e n is vastgesteld op 5.000 me te r (ARCADIS, 2012).

3.5.2

VERTROEBELING

He i-, bagge r- en graafwe rkzaamhede n kunne n le ide n tot ve rtroebeling van he t wate r. De ve rtroebeling die bij he t he ie n, ploe gen of tre nchen optreedt is ve rwaarloosbaar, omdat hie rbij (me t he t plaatsen van e en funde ring e n me t e e n geul van maximaal 3 me ter die p e n 1 me ter breed) e en zeer geringe hoeveelheid se dime nt wordt ve rplaatst. De baggerwe rkzaamhede n die op e en aantal de le n van he t tracé worde n uitge voe rd kunne n we l tot ve rtroebeling le ide n (zie ook ARCADIS, 2012c). Dit kan le ide n tot e e n afname van de primaire productie . Dit kan doorve rtalen naar e ffecten op macrobenthos en vogels. Vertroebeling he e ft mogelijk ook e e n e ffect op be schermde vaatplanten. Ve rtroebeling zal door de sne lle verspreiding door de ge tijde bewe ging snel afnemen tot de a chtergrondslibconcentratie van he t gebied e n is tijde lijk van aard. De maximale re ikwijdte van de e ffe cten van ve rtroebeling is 12 kilome te r e n de maximale re ikwijdte van de e ffe cten van ve rtroebeling op de primaire productie van fytoplankton is 26 km (ARCADIS, 2012d).

3.5.3

HABITATAANTASTING

Als ge volg van de we rkzaamheden kan al dan nie t tijde lijke aantasting van habitats van be schermde vaatplanten optreden. Dit habitataantasting zal bijvoorbeeld ontstaan door graafwe rkzaamheden. Er kome n ge e n beschermde vaatplanten voor op de locatie van de windparke n, e ffecten van de habitataantasting als gevolg van de parke n ze lf worde n uitge sloten. Op he t ove rgrote de el van he t tracé wordt e e n ge ul ge maakt, waarin de kabe ls ge legd gaat worde n. Na plaatsing van de kabe ls worde n de ze afgedekt me t sediment e n kan he t habitat na verloop van tijd he rstelle n door natuurlijke dynamiek. Na he rstel is he t oppe rvlakte we e r ge lijk als voor de aanleg van de kabe l e n de aantasting als gevolg van de graafwe rkzaamheden is daarom tijde lijk. De e ffe cten van habitataantasting tre den alleen op de locatie op waar we rkzaamheden worde n uitge voerd. De re ikwijdte van e ffe cten is ze er be perkt.

3.5.4

ELEKTROMAGNETISCHE VELDEN

Bij inge bruikname van de windparke n ontstaan e r ele ktrische en magnetische ve lden rond de kabe ls. De ze ve lde n zijn pe rmanent van aard. De grootte van he t e lektromagnetisch veld is afhanke lijk van de ingraafdie pte van de kabel. Ve randeringen in he t magnetische ve ld worde n door haaie n en roggen waarge nomen, door walvissen e n dolfijne n e n door vissen die magnetisch materiaal in hun lichaam he bbe n. Van ande re vissen e n zeehonden is minde r aannemelijk dat zij de ve ra nderingen zulle n waarne men. Veranderingen in e le ktrische ve lden kunne n door vissen (inclusie f haaien e n roggen) worde n waarge nomen, waarneming door ze ezoogdieren wordt nie t waarschijnlijk ge acht. Moge lijke effecten op de ge noe mde groepen kunne n pe rmanent optreden.


ARCADIS

47


Magnetische velden Volge ns de informatie van de initiatie fnemer wordt bij e e n AC kabe l ge legd op 1 me te r die pte, e en magne tisch veld op de bode m (re cht boven de kabe l) ve rwacht van 25 µT. Bij e e n die pte van 2 me ter re duce ert dit ve ld tot 3 µT, bij 4 me te r die pte wordt 2 µT bove n de bode m verwacht e n bij 8 me te r en die pe r is he t ve ld bove n de bode m minde r dan 1 µT. Elektrische velden Er is ge e n specifie ke informatie over het e lektrische ve ld wat ontstaat. In e en Amerikaans onde rzoek waarin ve lde n van e e n negental kabels we rden ge midde ld ble e k he t e lektrisch ve ld bij AC kabe ls 0.77 µV/cm te zijn bij 1 me te r die pte. De re ikwijdte van e le ktromagnetische ve lden hangt af van de ingraafdiepte van de kabel, maar is maximaal 120 me ter (ARCADIS, 2012a).

3.5.5

OVERZICHT EFFECTEN

Ee n ove rzicht van de mogelijke e ffecten op de ve rschille nde soorten is we e rgegeven in Tabe l 13.

Tabel 13 Overzicht mogelijke tijdelijke (t) en permanente (p) effecten op beschermde soorten.

48

Vogels

Zoogdieren

Amfibieën,

-

X

X

X

-

X

X

X

X

Vertroebeling (t)

X

X

-

X

-

-

-

-

-

Habitataantasting (t)

X

-

-

X

X

X

X

X

X

Electromagnetisch veld (p)

-

X

X

-

-

-

-

-

-

ARCADIS

Insecten

Vaatplanten

reptielen en vissen

Vogels

Zeezoogdieren

Terrestrisch deel

Verstoring (t / p)

Vissen

Vaatplanten

Marien deel



4 4.1

Huidige situatie GEBIEDSBESCHRIJVING MARIEN

He t tracé loopt door de Wadde nzee e n Noordze e en loopt de e ls door een ondie pe - e n de e ls door een die pe zone . He t ge bie d tot e en die pte van circa -20 m NAP wordt in he t kade r van de ze studie tot de ondie pe zone ge reke nd. Over he t algemeen wordt de zone tot e e n die pte van circa -20 m NAP ge schikt ge acht voor duike nde voge ls om op schelpdie ren te foerageren. De ondie pe zone be treft e en natuurlijk e n hoog dynamis ch zoutwate rgetijdegebied. Door de nagenoeg onge stoorde hydrodynamica en ge omorfologie kunne n karakteristie ke habitats zich in stand houde n e n ontwikke le n e n kunne n gre nze n van land e n wate r voortdurend ve randeren. He t ge bied wordt ge ke nmerkt door grootschalige hydromorfodynamische processen. Se dimentatie- e n erosieprocessen worde n ge dre ven door wind, golve n e n ge tijstromen. De ze processen dragen bij aan he t dynamische landschap van ge ulen e n platen waardoor de bathymetrie (die pte) in de afge lopen de cennia sterk is ve randerd. De slibconce ntratie in he t wate r van de ondie pere de len varieert sterk, maar is re latief hoog (orde tot 50 mg/l) door de uitstroom van slib uit he t Ee ms -estuarium. He t die pe re de el van he t onde rzoeksgebied is minde r dynamisch. De slibconcentratie in he t wate r ligt in dit ge bie d in de orde 1-5 mg/l. Figuur 32 ge e ft de achtergrondslibconcentratie in zowe l de ondie pe als die pe zone we er.


ARCADIS

49


Figuur 32 Ruimtelijke verdeling van de achtergrondsedimentconcentratie s gemiddeld over een doodtij-springtij cyclus.

4.2

SOORTENBESCHRIJVING MARIEN

4.2.1

VAATPLANTEN

In de Wadde nzee komt zowe l kle in ze e gras (Zostera noltii) als groot zeegras zeegras (Zostera marina) voor. Groot ze e gras is de e nige door de Flora - e n faunawe t beschermde vaatplant die in he t marie ne milie u voor komt. He t be tre ft e en soort van de Flora - e n faunawe t Tabel 3 Bijlage 1 AMvB. Kle in ze e gras wordt nie t door de Flora- e n faunawe t be schermd, maar he t betreft we l e e n Rode Lijst soort. Voor de volle digheid is he t voorkome n van kle in ze e gras ook in de be schrijving opgenomen. De focus ligt e chter op de aanwe zighe id van groot zeegras in he t studie gebied. Ze e gras komt nog sle chts op e en aantal ple kke n voor in de Wadde nzee e n is sterk afgenomen als ge volg van wie rzie kte s e n de aanle g van de Afsluitdijk. Door be scherming e n kunstmatig aanplanten neemt he t ze e grasareaal van kle in ze e gras we e r ge leide lijk toe (www.compe ndiumvoorde leefomgeving.nl; Tolman e t al., 2011). Figuur 33 ge e ft de ontwikke ling van he t groot e n kle in ze e gras tussen 1994 e n 2010 we e r.

50

ARCADIS



Figuur 33: Ontwikkeling van het zeegrasareaal in de Waddenzee.

In he t studie ge bied komt groot ze egras voor buite ndijks bij he t gasstation (aanlandingsplaats le iding Noordgastransport) e n te n oosten van de Ee mshaven. He t ze e gras op de ‘locatie Gasstation’ ligt op onge veer een kilome te r afstand van he t ge plande tracé (Figuur 34). He t are aal aan groot ze egras is in de ze ge bieden in kaart ge bracht aan de hand van kwadrante n van 20 x 20 me te r (400 m 2 ), waarin de be de kking van zowe l groot – als kle in ze e gras is ge schat. De ze bedekking is ve rvolge ns omgerekend naar e en maximale oppe rvlakte pe r kwadrant. Groot ze egras is op de locatie gasstation in ze s kwadranten waargenomen met een be dekking van maximaal 1%. Dit be te ke nt een maximaal areaal pe r te lvak van 4 m 2 (1% van 400 m 2 ). In totaal is e r dus e e n areaal van 24 m 2 (4m 2 in 6 kwadrante n) aan groot zeegras op de locatie Gasstation aanwe zig. Op de locatie ten zuidoosten van de Ee mshaven (Voolhok) is groot ze egras in is 230 kwadrante n waarge nomen me t een be dekking van maximaal 1%. In totaal is e r dus op de locatie te n zuidoosten van de Ee mshaven e en areaal van 0.092 ha groot ze e gras aanwe zig. Kle in ze e gras komt me t e en areaal van in totaal 233 he ctare in e e n groter gebied e n ook in hoge re dichthe id op de locatie van he t gasstation voor (Tolman e t al., 2011).


ARCADIS

51


Figuur 34: Percentage bedekt oppervlak van zeegras langs de Groninger kust bij de locatie gasstation en ten zuidoosten van de Eemshaven.

In e e n studie van de Jong e t al. (2005) is op basis van abiotische parameters e en zeegraskansenkaart samengesteld. De voornaamste factoren die van invloe d zijn bij he t succesvol ve stigen van ze egras zijn turbidite it, droogvalduur e n re doxpotentiaal (Van de r He ide , 2009). De Jong e t al. (2005) ste lle n dat moge lijke ge schikte habitatlocaties voor de vestiging van ze egras zich voornamelijk in he t ooste lijk de e l van de Wadde nzee bevinde n.

4.2.2

ZEEZOOGDIEREN

De volge nde ze ezoogdieren worde n in he t marie ne milie u door de Flora- e n faunawe t e n/of Habitatrichtlijn be schermd: 

Ge wone ze e hond (tabel 3 Bijlage 1 AMvB)



Grijze ze e hond (tabel 2)



Bruinvis (tabe l 3 Bijlage IV HR)



Ge wone dolfijn (tabe l 3 Bijlage IV HR)

 

Tuime laar (tabel 3 Bijlage IV HR) Witflankdolfijn (tabe l 3 Bijlage IV HR)



Witsnuitdolfijn (tabe l 3 Bijlage IV HR)

He t voorkome n van de ze soorten in he t studie gebied wordt hie ronde r be sproken. Gewone zeehond (Phoca vitulina) Ge wone ze e honden zijn door he t he le inte rnationale Waddengebied ve rspreid (De n He lde r tot Esbje rg, De ne marke n). Jaarlijkse tellinge n uitge voerd door de Trilate ral Se al Expe rt Group (TSEG) late n zie n dat de populatie op he t Ne de rlands grondgebied de laatste de cennia is ge groeid tot me e r dan 6.000 individue n in 2009 (www.compe ndiumvoorde le e fomgeving.nl). Figuur 35 ge e ft e en overzicht van de

52

ARCADIS



aantalsontwikke ling in de Wadde nzee tot 2010. Mome nteel kome n ca. 8000 ge wone zeehonden voor in de Ne de rlandse Wadde nzee (TSEG, 2011). Uit Figuur 35 blijkt dat de populatie van zowe l ge wone - als grijze ze e honden in he t Wadde ngebied momenteel nog steeds toeneemt (IMARES, 2011).

Figuur 35 Zeehondenpopulatie in het Waddengebied.

De kans op voorkome n van zeehonden langs he t kabeltracé is be paald op basis van gegevens van IMARES (2007). Op basis van berekeningen aan positiedata (via satellie tzenders) van ge zenderde ze ehonde n, is door IMARES e e n kaart ge genereerd waarop de trefkans (%) van de ge wone zeehond is we e rgegeven (we e rge geven in Figuur 36). Op basis van de ze kaart kan de tre fkans langs he t geplande kabeltracé worde n be paald. De kans op he t tre ffen van een individu ne e mt af naarmate de afstand tot de kust grote r wordt. Uit Figuur 36 kan worde n afge le id dat de kans voor he t tre ffen van e en gewone ze ehond in he t Ne de rlandse Wadde ngebied 1 – 12 % is. Ook is te zie n dat de tre fkans in de Noordze e kustzone ve le malen lage r is (0,5 – 3 %). Nabij he t windmole npark is de waarschijnlijkhe id sle chts 0,05 – 0,15 %.


ARCADIS

53


Figuur 36: Weergave van de waarschijnlijkheid van het voorkomen van gewone zeehonden per 2 km² in het Nederlandse gebied rondom het geplande tracé.

De slikke n e n plate n in he t Wadde ngebied worde n door de ze e honden ge bruikt als ligplaats. In de Ecologische Atlas Wadde nzee (Danke rs e t al., 2007) zijn ze e hondenligplaatsen in de Wadde nzee be schreven. De zeehondenligplaatsen hie ruit zijn we e rge geven in Figuur 37. De ge talle n die hie rin zijn we e rge geven beschrijven he t pe rcentage van de totale Ne de rlandse populatie die van de be treffende ligplaatse n ge bruik maakt, waarbij de plate n met he tzelfde getal als groep worde n be schouwd. Op de twe e groe pen ligplaatsen in he t studie ge bie d wordt door re spectie velijk 6% e n 13% van de Ne de rlandse populatie ze e honden gebruik van ge maakt. In de ze figuur is ge e n onde rscheid ge maakt tussen grijze- e n ge wone ze ehonden, grijze ze ehonden kome n in he t oostelijke de el van de Wadde nzee e chter maar be perkt voor. Brasseur e t al. (2009) ste lle n dat he t aantal ge wone zeehonden in de te lge bieden dire ct aan de Ee ms de afge lopen jaren is toe genomen tot circa 1.200 individue n in 2008, waarvan circa 425 pups.

54

ARCADIS



Figuur 37: Zeehondenligplaatsen in het studiegebied.

He t voorkome n van de gewone ze ehond in juli 2008 is in me e r de tail we e rgegeven in Figuur 38 (Brasseur e t al., 2008, 2009). Hie ruit blijkt dat he t aantal ze ehonden langs de rand van de plaat waar de kabel ge plaatst gaat worde n beperkt is.

Figuur 38 Aantal gewone zeehonden op basis van tellingen in 2008 in het gebied waar de kabel geplaatst wordt.


ARCADIS

55


He t aantal ze ehonden dat op de ligplaatsen aanwe zig is, is ste rk se izoensafhanke lijk. Er is e e n duide lijke pie k in juni, juli e n augustus tijde ns de geboorte-, zoog- e n ve rharingsperiode (Brasseur e .a. 2009). Buite n de Wadde nzee in de Noordze e kustzone zijn nauwe lijks ze e hondenligplaatsen aanwe zig. He t ge bie d wordt e chte r we l door ve el ze ehonden als foerageergebied ge bruikt e n is daarom van belangrijke be te kenis voor de soort in Ne de rland. Grijze zeehond (Halichoerus grypus) De grijze ze e hondenpopulatie is qua aantal in ve rge lijking me t de ge wone ze ehond drie tot vie r maal kle ine r. De soort pas vanaf de jaren tachtig we e r in de Ne de rlandse kustwateren waargenomen. De laatste jare n is e en positie ve tre nd te zie n in he t aantal grijze ze ehonden dat wordt waarge nomen in de Wadde nzee. In te llinge n van IMARES (2011) zijn 2011 bijna 2400 grijze ze e honde n in de Wadde nzee waarge nomen, waarvan ruim drie honde rd pups. De grijze ze ehond komt voornamelijk voor in he t we ste lijke de e l van de Waddenzee, maar wordt in toe ne mende mate in he t oostelijke de el ge signaleerd. De jonge n van de grijze ze ehond worde n ge boren in de ce mber-januari. Ve rharen doe n de ze ehonden in maart-april. De be langrijkste pe riode van foerageren is he t e inde van he t najaar e n de zomer, dire ct na de voortplanting e n he t ve rharen (Brasseur e t al., 2008). Figuur 39 ge e ft he t aantal waargenomen ze ehonden in he t Ee ms -Dollard ge bie d. De aantalle n geven zowel ge wone als grijze zeehonden we er. Uit Figuur 40 blijkt dat de grijze ze e hond vrijwe l uitsluite nd in te lge bied 20 voorkomt. Te lge bied 20 ligt binne n he t studie ge bie d, maar he t tracé loopt hie r nie t doorheen.

Figuur 39: Aantal (gewone en grijze) zeehonden op basis van tellingen in het Eems-Dollard gebied.

56

ARCADIS



Figuur 40: Aantal getelde grijze zeehonden per maand, in de verschillende gebieden in en rond de Eemsmonding.


ARCADIS

57


Bruinvis (Phocoena phocoena) De bruinvis komt voor in de Atlantische kustzone s van Europa, Noordwe st-Afrika e n Canada, de Pacifische kusten van Canada e n Siberië e n in de Zwarte Ze e. De bruinvis ve rblijft in ze e e n in ondie pe kustwate re n. Ook zijn e r waarne mingen gedaan in de Ooste rschelde (Camphuysen, 2004). In de Noordze e kome n mome nteel tussen de 267.000 e n 465.000 bruinvisse n voor (Hammond e t al, 1995; Hammond e t al, 2002). Op Europe e s nive au zijn twe e te llinge n inte rnationaal ge coördineerd e n uitge voerd, de zogenaamde SCANS-surve ys (Small Ce taceans Abundance in the North Se a). SCANS -II komt uit op circa 250.000 e xe mplaren voor de Noordze e (SCANS, 2008). Re ce nte bereke ningen op basis van gecorrigeerde vlie gtuigtellinge n voor het NCP kome n uit op circa 0.44 die re n/km² in juli, 0.51 in oktobe r/november en 1.44 in maart. De ze dichthe den komen overeen met totale aantalle n bruinvissen van ca. 26.000 in juli (95%- be trouwbaarheidsinterval: 14.000-54.000), ca. 30.000 in oktobe r/november (16.000-59.000) e n ca. 86.000 in maart (49.000-165.000) in he t ge he le NCP (Ge e lhoed e t al., 2011). In de laatste SCANS survey kwame n de zomertellinge n uit op 38.000 e xe mplaren voor de noorde lijke Noordze e , 59.000 e xe mplaren voor de centrale Noordze e en 134.000 stuks voor de zuide lijke Noordze e e n he t Kanaal. Sinds 1986 wordt de bruinvis we e r re gelmatig langs de Ne de rlandse kust waarge nomen, waarbij he t e r op lijkt dat de zuidgre ns van de zuide lijke Noordze e populatie zich naar het zuide n ve rplaatst. In het voorjaar van 2007 ware n de aantalle n op he t NCP laag te n opzichte van de voorgaande jaren; de reden hie rvoor is vooralsnog onduide lijk. De hoogste aantallen langs de Ne de rlandse kust worde n waarge nomen van de cember tot e n me t april. Figuur 41 ge e ft de ve rdeling van bruinvissen op he t NCP op basis van vlie gtuigte llingen in oktobe r/november (Ge elhoed e t al., 2011), waarin de we rkzaamheden de els worde n uitge voerd.

58

ARCADIS



Figuur 41: Bruinvis-dichtheid op het NCP in oktober/november 2010 op basis van vliegtuigtellingen.

De laatste SCANS survey laat zie n dat e r e en groot ve rschil is in bruinvisve rspreiding door de Noordze e tusse n 1994 e n 2004 (Hammond e t al., 2002, Hammond & MacLe od, 2008), he t be tre ft hie r zomerve rspreidingspatronen. Uit e e n ve rgelijking van de re sultatien va n SCANS in 1994 (Hammond e t al., 2002) e n SCANS II in 2005 (SCANS, 2008) laat voor de ge he le Noordzee e n he t Kanaal e en stabiele populatie zie n. In he t ge bie d van he t plangebied in he t zuidooste n van he t NCP kunne n de bruinvisse n vooral in de late winte r e n he t voorjaar worde n ve rwacht. In de zomer e n he t najaar kan ge midde ld re sp. e en dichthe id van


ARCADIS

59


circa 0,44 – 0,51 bruinvis pe r km 2 worde n ge vonde n, in he t voorjaar (maart) een dichthe id van 1,44 bruinvisse n pe r km 2 (Ge e lhoed e t al., 2011). Late re studie door Ge elhoed e t al. (2012) ge e ft dat in de pe riode van uitvoe ring (zomer e n najaar) de dichthe id in e n rondom he t uitvoe ringsgebie d 1,02 bruinvis pe r km 2 is. Hie rbij wordt aange geven dat e r voor he t inschatten van de bruinvisdichtheid ge bruik ge maakt moe t worde n van me erdere studie s e n van de hoogst gevonde n dichtheid (worst-case benadering). Als worst-case be nadering wordt voor de uitvoe ringsperiode een dichthe id van bruinvissen in he t plange bied van 1,02 pe r km 2 aange houde n. Ove rige ns zijn e r ge en aanwijzinge n voor een ve rband tussen de te ruggang van bruinvissen e n de aanleg van he t OWEZ park voor de kust van Egmond. Te n tijde van he t he ie n ware n e r in Noord-Holland nie t me e r strandingen dan e lders (Le opold & Camphuysen, 2007). De bouw van Q7 vond plaats in de winte r van 2006/2007, e n de ze pe riode vie l de els samen me t de pe riode waarin he t aantal waarnemingen van bruinvis achte ruit ging. Ee n e ffe ct van de bouw van de ze windparke n kan nie t worde n uitge slote n, maar is op basis van de ze waarnemingen e venmin vast te stelle n. Vooralsnog zijn e r ge en publicatie s over bruinvismigratie door de Noordze e beke nd. Er zijn (in Ne de rland) inshore /offshore be we gingen, zowe l op lange te rmijn (seizoenen) als op de korte te rmijn (we ke n), de achte rliggende oorzaken zijn e chter onbeke nd. De in he t voorjaar optrede nde concentratie van bruinvisse n te n noorden van de eilande n Schiermonnikoog e n Borkum (Arts & Be rre voets, 2005, Minos+, 2006) e n he t ste eds in de ze smaandelijkse zomerperiode sterk ge bruikte ge bie d voor de Noord-Friese e ilande n (opgroeigebied) ve ronderstelt we liswaar bepaalde seizoensgebonden migratiebewegingen, maar migratie routes zijn nie t be ke nd. In de jare n ‘70 we rde n nauwe lijks bruinvisse n in Ne de rland ge zie n. Er we rde n toe n uitsluite nd min of me e r volgroeide bruinvissen ge zien, maar de laatste paar jaar kome n ook we e r moeders met kalveren voor. In de jare n ‘80 be gon e en toe name van he t aantal waarnemingen e n aanvanke lijk we rde n vooral van oktobe r tot april ve e l bruinvissen ge zien. Er is sprake gewe est van een ge leide lijke seizoensverbreding; de laatste jaren worde n ook in de nazome r e n de vroege he rfst kle ine aantalle n Bruinvissen opgemerkt. Figuur 42 ge e ft me ldingen van in Ne de rland waargenomen bruinvissen pe r 10-daagse pe riode, in he t tijdvak 1970-2009. Alle me ldinge n van bruinvissen zijn in de ze figuur opge nomen. De figuur laat e e n ve randering zie n van winte rbe zoek in de jare n ’90 naar e en bijna jaarronde aanwe zigheid de laatste jaren. He t die pte punt in he t voorkome n voor de kust is nu in juni. Ke nne lijk ve rlaten de die re n kort voordat de wijfje s moe te n we rpen onze kustwate ren, om daar pas we er in de loop van de he rfst te verschijnen. Ze tre kke n zich in ie de r ge val te rug tot voorbij OWEZ, zoals blijkt uit continue me tinge n aan bruinvisgeluid in dat windpark (Brasseur e t al., 2008).

60

ARCADIS



Figuur 42: Meldingen van in Nederland waargenomen bruinvissen per 10-daagse periode, 1970-2009.

De me e st re cente samenvatting van ve rgaarde data staat in Camphuysen & Sie mensma (2011). Functie van het planningsgebied Er zijn in he t proje ctgebied e n in de ve rde re omgeving daarvan we inig bruinviskalve ren waargenomen. He t are aal he eft ke nnelijk ge e n functie voor de voortplanting van de soort. He t hoge aandeel kalve ren in he t nabijge legen Habitatrichtlijngebied Borkum-Riffgrund (BfN, 2004) is ge baseerd op vijf waarne mingen in de wijde re omge ving van he t ge bie d in de zome r van 2002. Te llinge n in de daaropvolgende jaren le ve rde n echter ook hie r kle ine pe rcentages kalve ren op (bijv. MINOS + , 2006). He t ge bie d wordt optione e l ge bruikt door die re n op zoe k naar voe dsel, waarbij mijding of voorke ur voor he t ge bie d in ve rgelijking me t ande re gebieden nie t waar te ne men is. He t proje ctgebied ligt in he t voorjaar in he t ge bie d van e en waarschijnlijk naar he t oosten e n een van de kust we gtre kke nde migratiebewe gin g, waardoor zich hie r e e n tijde lijk conce ntratiegebied kan vorme n. Gewone dolfijn (Delphinus delphis) De ge wone dolfijn komt in de Noordoost Atlantische oceaan voornamelijk voor te n zuide n van de 60 °N, te n we ste n van Enge land. In de zuide lijke Noordze e wordt de ze soort in de zome r incide nteel waarge nomen. Brasseur e t al. (2008) he e ft ten be hoeve van e ffectinschattingen voor windmole nparke n in de Noordze e e en inve ntarisatie van voorkomende zeezoogdie ren op he t Ne de rlands Continentaal Plat ge maakt. Ook in de ze inve ntarisatie is de ge wone dolfijn nie t be schreven, ve rmoedelijk vanwe ge de lage dichthe id waarin de soort in de Noordze e voorkomt. Uit de Marine Mammal Database (http://home .planet.nl/~camphuys/Cetacea.html) blijkt dat e r op he t NCP in de pe riode 2001 – 2008 ge midde ld ze s individue n pe r jaar zijn waargenomen, waarbij de gewone dolfijn in 2005, 2006 e n 2008 nie t is waarge nomen. Tuimelaar (Tursiops truncatus) De tuime laar komt in de Noordze e voornamelijk voor de kust van Schotland, Wales e n Ierland voor (Baine s e t al., 2002). Ee n ove rzicht van de waarnemingen in de zuide lijke Noordze e is we e rgegeven in Figuur 43. Hoe we l de tuime laar vroeger regelmatig dicht onde r de Ne de rlandse kust voorkwam, wordt de zuide lijke Noordze e nie t lange r tot he t le efgebied van de tuime laar ge reke nd (Bakke r e n Smeenk, 1990 ).


ARCADIS

61


Doordat de soort toch re gelmatig op he t NCP wordt waarge nomen, wordt de tuime laar geclassificeerd als ‘re ge lmatige be zoeker’(van de r Me ij e n Camphuysen, 2006). Uit de Marine Mammal Database (http://home.planet.nl/~camphuys/Cetacea.html) blijkt dat e r op he t NCP in de pe riode 2001 tot 2008 ge midde ld 49 individue n pe r jaar zijn waargenomen, waarbij de tuime laar in 2001 e n 2008 nie t is waarge nomen. In he t studie gebied van he t kabeltracé wordt de tuime laar slechts zeer ze lden waarge nomen. Tuime laars migreren als ge volg van de lokale voedselbeschikbaarheid, maar migratie routes in de Noordze e zijn van de ze soort nie t be kend. Re productie vindt voornamelijk in de zome rmaanden voor de kust van Schotland e n he t we stelijke de el van he t Kanaal plaats. Er zijn ge e n specifie ke re productie gebieden op he t NCP be ke nd.

Figuur 43 Waarnemingen van de tuimelaar in de zuidelijke Noordzee in de periode 1979-1998 (Reid et al., 2003).

Witflankdolfijn (Lagenorhynchus acutus) De witflankdolfijn komt in de Noordoost Atlantische oceaan voornamelijk voor in he t die pe re ge deelte . Op he t contine ntale plat wordt de witflankdolfijn ze lde n waarge nomen. De ve rspreiding van de witflankdolfijn is we e rge geven in Figuur 44. Hie ruit blijkt ook dat he t voorkome n van de witflankdolfijn in he t studie ge bied van he t kabeltracé ze er onwaarschijnlijk is. Brasseur e t al. (2008) he e ft ten be hoeve van e ffectinschattingen voor windmole nparke n in de Noordze e e e n inve ntarisatie van voorkomende zeezoogdie ren op he t Ne de rlands Continentaal Plat ge maakt. Ook in de ze inve ntarisatie is de witflankdolfijn nie t opge nomen. Uit de Marine Mammal Database (http://home .planet.nl/~camphuys/Cetacea.html) blijkt dat e r op he t NCP in de pe riode 2001 – 2008 de witflankdolfijn nie t is waarge nomen.

62

ARCADIS



Figuur 44 Verspreiding van de witflankdolfijn (Evans, 1998). Kaart geïnterpreteerd door Evans 1998, van S ea Watch Foundation data en kennis van de ecologie van de soort. S tatus: donkergrijs: komt algemeen voor, lichtgrijs: komt zelden tot niet voor.

Witsnuitdolfijn (Lagenorhynchus albirostri) De witsnuitdolfijn is naast de bruinvis e e n re gelmatig voorkomende soort op he t NCP. Onde rzoek laat e chte r zie n dat in de pe riode 1970 – 2005 sle chts e nkele ke ren e en witsnuitdolfijn in de nabijhe id van he t ge plande tracé is waargenomen (Van de r Me ij & Camphuysen, 2006). De Marine Mammal Database (http://home .planet.nl/~camphuys/Cetacea.html) stelt dat e r op he t NCP in pe riode 2001 - 2008 ge midde ld 88 individue n pe r jaar worde n waargenomen. In Figuur 45 is de ve rspreiding van de witsnuitdolfijn op he t NCP we e rge geven (Van de r Me ij & Camphuysen, 2006). Uit Brasseur et al. (2008) blijkt dat de ze soort vooral in offshore wate r voorkomt e n de belangrijkste ge bie den zich rond de kust van Schotland e n de Atlantische kust van Ierland be vinden. Nakome lingen lijke n vooral in de pe riode aan het e ind van de zome r / be gin van de he rfst ge boren te worde n (Camphuysen & Pe e t 2006, Je fferson e t al. 1993), maar e r zijn ge en re productie gebieden in de Ne de rlandse kustzone be ke nd. Hoe we l e r se izoensmigratie lijkt plaats te vinde n zijn e r ge e n trekroutes van de ze soort in de Ne de rlandse kustwate re n beke nd. Ook zijn e r ge e n specifie ke foe rageerlocaties in de Ne de rlandse kustwateren beke nd.


ARCADIS

63


Figuur 45 Verspreiding van de Witsnuitdolfijn op het Nederlands Continentaal Plat volgens Van der Meij & Camphuysen (2006).

4.2.2.1

SOORTEN VOOR DE EFFECTBEPALING

Van de be schreven beschermde soorten kome n alleen de ge wone ze ehond, grijze zeehond e n bruinvis re ge lmatig in he t studie gebied voor. De overige soorten worde n slechts sporadisch waargenomen, waardoor ge en e ffecten op de ze soorten worde n ve rwacht. Om bovenstaande reden worden alleen de gewone zeehond, grijze zeehond en bruinvis in de effectbepaling meegenomen.

4.2.3

VOGELS

Vogels op open zee Op de locatie van de windparke n be vinde n zich ge en habitatstructuren die broedvogels de mogelijkhe id bie de n om te broede n. De dichtstbijzijnde plaats bevindt zich op circa 56 km op de We st-Frie se eilanden. Ook he t kabe ltracé kruist nie t me t mogelijke broedlocatie s. De windparke n e n kabe ls doorsnijden foe rageergebie d van dive rse zeevogels, zoals meeuwe n, sterns e n aalscholvers. Daarnaast kome n trekvogels voor die he t noordelijke /centrale e n zuide lijke de e l van de Noordze e ove rsteke n. Broedende vogels op eilanden Vogels (met jaarrond beschermde nesten) In de onde rstaande tabel zijn de voge lsoorten genoemd waarvan de ne sten jaarrond be schermd zijn via de Flora- e n faunawe t (categorieën 1 tot e n me t 4).

64

ARCADIS



Tabel 14 Vogelsoorten met jaarrond beschermde nesten (categorie 1 t/m 4). Boomvalk

Havik

Ooievaar

Sperw er

Buizerd

Huismus

Ransuil

Steenuil

Gierzw aluw

Kerkuil

Roek

Wespendief

Grote gele kw ikstaart

Oehoe

Slechtvalk

Zw arte wouw

Binne n he t studie gebied worde n sle chts op Schiermonnikoog jaarrond be schermde ne sten verwacht voor de soorte n (buize rd, havik, spe rwer) (we bsite SOVON e n Bijlsma et al., 2001). De ze soorten broeden nie t op Rottume roog of Rottume rplaat. Ge en van de ze soorten is ge bonden aan ope n wate r of kustge bied. Voor voge ls waarvoor e en inve ntarisatiewe ns is ge formuleerd (categorie 5) zijn e r voor de me este soorten in de nabijhe id van he t tracé geen ne stmogelijkhe den. Eide reend komt moge lijk we l voor in de nabijhe id van he t tracé (we bsite SOVON e n Bijlsma et al., 2001). Eide re e nd is e en soort van open wate r die in kolonie s broe dt op onde r me er Rottumeroog e n Rottumerplaat. Vogels (overig) Binne n he t studie gebied zijn in de broe dpe riode ve rschille nde soorten broedvogels aan te treffen: o.a. bontbe kple vie r, strandple vier, noordse stern, le pelaar en kluut (De Vlas et al. 2011). Alle voge lne sten (dus ook nie t jaarrond be schermde nesten) zijn be schermd tijde ns he t broedseizoen. Zie voor voge ls op he t vasteland paragraaf 4.4.4.

4.2.4

VISSEN

Er worde n 90 zoutwate rvissoorten beschermd in he t kade r van de Flora - e n faunawe t, de be schermingsstatus van he t merendeel van de ze soorten is e chter nie t ge publiceerd. Volge ns de toelichting in Staatscourant 2001/220 he e ft een incomple te be kendmaking e chter ge en gevolgen voor de bescherming. Ee n volle dige lijst waarin ook de be schermde soorten die ze ldzaam of nie t op he t NCP voorkome n is we e rge geven in Bijlage 3. In Tabe l 15 zijn de soorte n we ergegeven waarvan op basis van Daan (2000) ve rwacht kan worde n dat de ze in he t studie ge bied voorkomen. Ke nnis ove r spe cifie ke ge bie den of jaargetijde n waarin de ze soorten op he t NCP of in he t studie gebied voorkome n ontbreken. Er wordt daarom van uit ge gaan dat de ze soorten zich in me e r of minde re mate in he t studie ge bied be vinde n. De be schermde vissoorten (inclusie f op he t NCP ze ldzame of nie t voorkomende soorten) betreffen met uitzonde ring van de Atlantische steur, houting e n de rivie rprik alle maal tabel 2 soorten. Voor de ze soorte n geldt e en vrijstelling mits e r volge ns een ge dragscode wordt ge we rkt. Tabel 15 Beschermde vissoorten die mogelijk in het studiegebied voorkomen.

2

Tabel

Voorkomen 2

Nederlandse naam

Wetenschappelijke naam

Aal/paling

Anguilla anguilla

Tabel 2

minder algemeen

Blonde rog

Raja brachyura

Tabel 2

minder algemeen

Botervis

Pholis gunnulus

Tabel 2

minder algemeen

Brakw atergrondel

Pomatoschistus microps

Tabel 2

minder algemeen

Op basis van Daan (2000).


ARCADIS

65


Voorkomen 2

Nederlandse naam

Wetenschappelijke naam

Dikkopje

Pomatoschistus minutus

Tabel 2

zeer algemeen

Dw ergbolk

Trisopterus minutus

Tabel 2

algemeen

Engelse poon

Aspitrigla cuculus

Tabel 2

zeldzaam

Gevlekte gladde haai

Mustelus asterias

Tabel 2

minder algemeen

Glasgrondel

Aphia minuta

Tabel 2

zeer algemeen

Grote koornaarvis

Atherina presbyter

Tabel 2

minder algemeen

Grote zeenaald

Syngnathus acus

Tabel 2

minder algemeen

Harnasmannetje

Agonus cataphractus

Tabel 2

algemeen

Hondshaai

Scyliorhinus canicula

Tabel 2

minder algemeen

Kleine pieterman

Echiichthys vipera

Tabel 2

zeer algemeen

Kleine zeenaald

Syngnathus rostellatus

Tabel 2

algemeen

Kleurige grondel

Pomatoschistus pictus

Tabel 2

minder algemeen

Kristalgrondel

Crystallogobius linearis

Tabel 2

algemeen

Lozano's grondel

Pomatoschistus lozanoi

Tabel 2

algemeen

Parelvis

Echiodon drummondi

Tabel 2

algemeen

Pitvis

Callionymus lyra

Tabel 2

minder algemeen

Sidderrog

Torpedo nobiliana

Tabel 2

minder algemeen

Sterrog

Raja radiata

Tabel 2

minder algemeen

Vierdradige meun

Rhinonemus cimbrius

Tabel 2

minder algemeen

Zw arte grondel

Gobius niger

Tabel 2

minder algemeen

4.2.4.1

Tabel

STEUR EN HOUTING ALS HABITATRICHTLIJNSOORT

De ste ur e n houting zijn ook aange we zen als habitatrichtlijn soort. Dit be te kent dat e r buite n de 12 mijls zone dire ct aan de ze soorten ge toetst moeten worde n. Ee n korte be schrijving van de steur e n houting is hie ronde r ge geven. Steur De Atlantische steur (Acipenser sturio) wordt te ge nwoordig nauwe lijks me er in de Ne de rlandse wate ren ge signaleerd. He t oorspronkelijke ve rspreidingsgebied van de Atlantische steur be sloeg bijna he el Europa e n We st-Azië . Nu zijn e r waarschijnlijk nog maar twe e re stpopulaties ove r: de Gironde populatie e n de Rionipopulatie . De ste ur is e e n anadrome vissoort: de vis bre ngt het grootste deel van zijn le ve n door in ze e , maar voor de voortplanting trekt hij de rivie r op. De jonge n le ve n de eerste jaren op de rivie r e n he t e stuarium e n trekke n na e nkele jaren we e r naar ze e. De soort he eft een lange le vensduur, de le e ftijd kan oplope n tot 40-50 jaar e n ge slachtsrijpheid tre edt pas op na ca. 10-14 jaar. Steuren zoeken me t hun onde rstandige bek op de bode m naar voedsel e n e ten alle rlei ongewe rvelde die ren e n soms ook kle ine visse n. De Atlantische steur is in de me e ste Europe se rivie ren tussen de 18 e e n 20e e e uw e rnstig achte ruitgegaan of ze lfs ve rdwe nen. De be langrijkste oorzake n daarvoor zijn: de grote visserijdruk, he t toe ne mend aantal migratie barrières op de rivie ren, ve rnietiging van paai- e n opgroeihabitat e n wate rve rvuiling (Emme rik, 2004). In me i e n juni 2012 zijn twe e lichtinge n ste uren uitge zet in de Nie uwe Maas e n Waal, 47 individue n in totaal (Sportvisserijnederland.nl, 16 juli 2012). Of de ste ure n zichzelf kunne n be houde n en of e e n nie uwe populatie zich zal ve stige n is nog nie t duide lijk. Houting De houting (Coregonus oxyrrhynchus) is e e n tre kvis die in de he rfst de rivie re n op tre kt om te paaie n, om daarna naar e stuariene gebieden te rug te ke ren. De soort ke nde e en verspreiding in de zuide lijke

66

ARCADIS



Noordze e e n de we stelijke Baltische Zee e n in de rivie re n Rijn, We ser e n Elbe , e n we rd ook in de grote Zwe e dse meren gevonden (OSPAR, 2010). De soort is uit de Ne de rlandse rivie ren verdwe nen in de e e rste he lft van de 20e e e uw, waarna de ze zeer succesvol is ge he rintroduceerd in de jare n ‘90. De populatie houting ne e mt momenteel nog steeds toe . De houtingen voor de he rintroductie ware n afkomstig van de e nige ove rgebleven populatie rond de Noordze e : die in he t De e nse rivie rtje de Vida (Winte r e t al., 200 8).

4.3

GEBIEDSBESCHRIJVING TERRESTRISCH

Kabeltracé Westlob Eemshaven De tracé deel langs de rand van de we stlob betreft over de ge hele le ngte e en we gberm ge legen tussen de we g Borkumkade e n de Wadde nzeedijk. De we g Borkumkade die nt als we rkstrook. De ove rzijde van de we g Borkumkade be tre ft voor het grootste gedeelte een droge ruigtevegetatie op bouwza ndre lië f. De ze ruigte ligt buite n de we rkstrook van he t kabe ltracé. Te r hoogte van de Ee mshaven Borkum be treft he t een ve rharde parkeerplaats. Foto 1 ge e ft de huidige situatie van dit de e l van he t kabe ltracé we e r. De ve getatie be staat hoofdzakelijk uit e e n ge maaide droge, voe dselrijke graslandvegetatie met ve rspreid alge mene soorte n als re ukloze kamille , ge woon bigge nkruid, witte klave r e n akke rdiste l. In de be rm zijn spore n van haze n aangetroffen in de vorm van uitwe rpse le n.

Foto 1 Kabeltracé westlob Eemshaven.

Kabeltracé Oostlob Eemshaven In de omge ving van he t kabeltracé vinde n momenteel volop bouwwe rkzaamheden plaats, zoals die van de e ne rgiecentrale. He t le e fgebied van ve rschille nde soorten, die voorkomen op he t de el van de oostlob waar de e ne rgiecentrale wordt ge bouwd, is re e ds ve rloren gegaan. He t tracé van de kabel langs de rand van de oostlob is ge heel ge le gen op bouwte rrein, waar in de le n bouwwe rkzaamhe den plaatsvinden. He t bouwte rrein be staat uit zand, varië rend van kaal zand (ove rgrote de e l van he t te rrein) tot zand be groeid me t e en droge voedselrijke ruigte vegetatie . De ruigte vegetatie be staat hoofdzakelijk/ uit e e n droge vergrassende rie tvegetatie. Tijde ns he t veldbe zoek zijn drie haze n ge zie n die uit de ruigte ve getatie kwame n. Te r hoogte van de len van he t terrein ligge n zandwalle n. De onde rstaande foto’s 2a -2f (we ergegeven in Foto 2), ge ve n de huidige situatie van he t kabeltracé we e r van we st naar oost.


ARCADIS

67


Foto 2a

Foto 2b

Foto 2c

Foto 2d

Foto 2e

Foto 2f

Foto 2 Kabeltracé oostlob Eemshaven.

Convertorstation en schakelstation oostlob Eemshaven De locatie voor he t convertorstation is ge legen te n oosten van de Synergie weg, op circa 150 me ter van de Wadde nzee. He t rie t-, moeras- e n plasgebied op de oostlob te n zuide n van de locatie is ge heel ve rdwe nen. Te n ooste n van de locatie is he t rie t-, moeras- e n plasgebied ge bie d nog we l intact e n wordt van de locatie ge scheiden door e en strook bouwgrond van circa 60 me ter bouwgrond (he r e n de r be groeid me t ruigte ve getatie) e n een ve rharde we g. De locatie ze lf be slaat he t noordelijk de e l van e en veel groter te rrein, dat re ce nt is afgedekt me t zand e n inge zaaid me t gras. Te n we sten van de locatie ligt e e n circa 30 me ter bre de strook be staande uit e e n aarden wal me t daarachter een laagte. De strook me t gradië n t is be groeid me t e e n droge tot natte e n matig voedselrijke tot voe dselrijke ruigte vegetatie. De laagte is be groeid me t rie t e n in de laagste de len staat e en laagje water van 20 cm. In he t wate r ontbreekt ande re ve getatie dan rie t. In de droge re de len van de ruigte vegetatie komen soorten voor als brede we e gbree, kale jonke r, akke rdiste l e n te unisbloem. Op e nke le ple kke n groe it een opslag van wilg.

68

ARCADIS



De onde rstaande foto’s 3a e n 3 b (we e rgegeven in Foto 3) ge ve n de huidige situatie van de locatie voor he t conve rtorstation we e r.

Foto 3a: Zand inge zaaid me t gras

Foto 3b: strook me t ruigte ve getatie te n westen van de locatie

Foto 3 Locatie convertorstation.

4.4

SOORTENBESCHRIJVING TERRESTRISCH

4.4.1

GEBRUIKTE BRONNEN

Me t he t oog op de industrië le ontwikke linge n, is he t he le be drijventerrein in de Ee mshaven onderzocht op de aanwe zighe id e n ruimte lijke ve rdeling van beschermde natuurwaarden door Buro Bakke r in 2005. Door de industrië le ontwikke linge n in de Ee mshaven gaan de natuurwaarde n achteruit. De re sterende natuurwaarde n zijn me t name gebonde n aan het moeras op de oostlob van de Ee mshaven. Te r compe nsatie van de natuurwaarde n, is in de Emmapolde r e en natuurgebied inge richt. In 2008 e n 2009 he bbe n monitoringsonderzoeken plaatsgevonde n naar de (re sterende) natuurwaarden op he t be drijve nterrein Ee mshaven e n de reeds ontwikke lde natuurwaarde n in de Emmapolde r door Alte nburg & Wyme nga. In dit onde rzoek naar beschermde soorten zijn de be schikbare soorteninventarisatiegegevens ge combineerd me t een ve ldbezoek naar de habitatgeschikthe id op 29 nove mber 2011. Op grond hie rvan zijn de huidige natuurwaarde n vastgesteld.

4.4.2

VAATPLANTEN

Kabeltracé Westlob Eemshaven In 2005 is he t Ee mshavengebied in de we stlob ge ïnve ntariseerd door Buro Bakke r (2005). Figuur 46 ge e ft de ve rspreiding van be schermde soorten we e r in he t Ee mshavengebied zoals aangetroffen in 2005. Langs de rand van de we stlob kwame n de volge nde beschermde vaatplanten voor: rie torchis (tabel 2) e n moe raswe spenorchis (tabel 2). De ze soorten kwame n alleen voor te n zuide n van de Borkumkade . Dit ge bie d valt buite n de we rkstrook van he t kabeltracé. Op he t tracé ze lf, de be rm tussen de Waddenzeedijk e n de Borkumkade , zijn door Buro Bakke r in 2005 ge e n beschermde planten aangetroffen. Ge zie n he t tijdstip van he t jaar zijn tijde ns he t ve ldbezoek in he t kade r van voorliggend onde rzoek ge en waarne mingen gedaan van beschermde planten. Wel is e en goed be eld ge kregen van de aanwe zige biotope n. De be rm bestaat uit e e n droge, voe dselrijk graslandvegetatie. Vanwe ge de voedselrijkdom in de be rm e n dat tijde ns e erder onde rzoek ge en beschermde planten zijn aangetroffen kan worde n uitge sloten dat be schermde plante n in dit de e l van he t kabe ltracé groeien.


ARCADIS

69


Kabeltracé Oostlob Eemshaven He t ge plande kabeltracé in de oostlob van de Ee mshaven ligt e nke le tie ntalle n me ters zuide lijke r dan he t kabe ltracé in de we stlob. Op de gre ns van de we rkstrook van he t kabeltracé waren in 2005 de volge nde be schermde soorten aangetroffen door Buro Bakke r: groe nknolorchis (tabel 3, bijlage IV), moe raswe spenorchis (tabel 2) e n vle e skle urige orchis (tabel 2). Op dit mome nt is de situatie in de oostlob ge he el ge wijzigd te n opzichte van 2005. He t de e l van he t studie gebied in de oostlob be staat nu uit e e n bouwte rre in, we lke is opge spoten met zand. Daarnaast is de oostlob recentelijk ve rhoogd e n zo zijn de groe iplaatsen van de orchideeën ve rloren gegaan. Er wordt uitge slote n dat e r nog be schermde planten in dit de e l van he t kabe ltracé groeien. Locatie convertorstation en schakelstation Ge zie n he t tijdstip van he t jaar zijn tijde ns he t ve ldbezoek ge en waarnemingen ge daan van beschermde plante n. We l is e e n goed beeld ge kre gen van de aanwe zige biotopen. De ruigte strook be vat op e nke le de le n nog e e n ope n vegetatie structuur. Door de ve rruiging is de ve getatie structuur zich aan he t ve rdichte n. Hie rdoor wordt de ruigte strook steeds minde r ge schikt voor be schermde soorten. Op de gre ns van de we stzijde van de locatie van he t convertorstation e n de aangrenzende ruigte strook ware n de volge nde be schermde soorten aangetroffen door Buro Bakke r (2005) e n Bre nninkme ije r & Koopmans (2010): rie torchis e n moeraswespenorchis. Ge zien de huidige omstandigheden me t een (beperkte) ope n ve ge tatiestructuur, zijn voor de ze orchideeën, die voorkomen op matig voedselrijke zandgronden, ge schikte groeiplaatsen aanwe zig. In he t overige de el van de locatie van he t convertorstation e n schake lstation, dat re cent is opge spoten me t zand e n inge zaaid me t gras, is he t uitge sloten dat hie r be schermde planten groeien.

Figuur 46 Beschermde vaatplanten Eemshavengebied. Bron: Buro Bakker (2005). Een groot deel van de vindplaatsen is inmiddels verdwenen vanwege de diverse ontwikkelingen in de Eemshaven.

70

ARCADIS



4.4.3

ZOOGDIEREN

Eerder onderzoek Volge ns de inve ntarisatie onderzoeke n van Buro Bakke r (2005) e n Bre nninkme ije r & Koopmans (2010) kome n in de he le Ee mshaven algemeen voorkomende zoogdie ren voor als mol, muize n, e gel, haas, konijn, re e , vos, bunzing e n we ze l. Dit zijn alle soorte n van tabel 1 van de Flora –e n faunawet. Van de zwaarder be schermde soorten (tabel 2 e n 3) is de aanwe zigheid van de wate rspitsmuis (tabel 3) vastgesteld in he t ooste lijk ge de elte van het Ee mshavengebied. De wate rspitsmuis is in 2003 vastgesteld op he t te rrein van Ele ctrabel, maar in 2005 is de muis nie t aangetroffen (Buro Bakke r, 2005). Er ware n ge e n aanwijzinge n voor kolonie s in de Ee mshaven (Buro Bakke r 2005). Vle e rmuize n zijn alle en foe ragerend aangetroffen. Van ande re streng beschermde soorten zijn ge e n waarnemingen beke nd (zoogdieratlas.nl) e n worde n ook nie t ve rwacht binne n he t studie gebied. Kabeltracé Westlob en Oostlob Eemshaven De bove ngenoemde algemene soorten kunne n worde n ve rwacht in dit de e l van he t kabeltracé. Tijde ns he t ve ldbe zoek op 29 nove mber 2011 zijn spore n van hazen aangetroffen op be ide kabeltracés. Vanwege he t ontbre ke n van open wate r met een ontwikke lde wate rve getatie op de tracés ontbreekt ge schikt biotoop voor de wate rspitsmuis. Er vinde n ge e n ingre pen plaats aan be staande bebouwing e n bome n, die mogelijk ge schikt zijn als vaste ve rblijfplaats van vleermuizen. En vanwe ge he t ontbreken van hoog opgaande ve ge tatie e n open wate r op de tracés, is dit tracédeel nie t ge schikt als foe rageergebied voor vle ermuizen. Zodoe nde kunne n wate rspitsmuis en vle ermuize n worde n uitge sloten. Kabeltracé Oostlob Eemshaven De ruigte strook gre nzend aan de we stzijde van het is nie t me er geschikt als le efgebie d van wate rspitsmuis. De laagste de len van de ruigte bevat slechts 20 cm wate r e n wate rvegetatie ontbreekt. Hie rdoor ontbre e kt op de we rkstrook ge schikt biotoop voor de wate rspitsmuis . Er vinde n ge e n ingre pen plaats aan bestaande be bouwing e n bome n, die mogelijk ge schikt zijn als vaste ve rblijfplaats van vle ermuize n. En vanwe ge he t ontbreke n van hoog opgaande vegetatie e n open wate r op de tracé s, is dit tracé deel nie t ge schikt als foe rageergebied voor vle ermuize n. Zodoende kunne n wate rspitsmuis en vle ermuizen worde n uitge sloten.

4.4.4

VOGELS

Eerder onderzoek Broedvogels In de pe riode 1998 tot e n me t 2003 kwame n in de Ee mshaven 54 soorten broedvogels voor, met in de rie t -, moe ras- en plasgedeelte op de oostlob de grootste soortenrijkdom (o.a. te r hoogte van het te bouwe n conve rtorstation). Ook de monitoring van Bre nninkme ijer & Koopmans (2010) we e s uit dat de grootste soorte nrijkdom te vinde n was in he t rie t-, moe ras- en plasgedeelte op de oostlob. In 2009 broe dden hie r nog 34 ve rschille nde broedvogels. He t broedgebie d van de vogels die op he t de e l van de oostlob broedden waar de e ne rgiecentrale wordt ge bouwd is re e ds ve rloren gegaan. He t re stant van het moerasgebied in de oostlob, ge legen tussen de locatie van Ee msmond Ene rgie e n de Ee mscentrale van Ele ctrabel, be staat uit tie n me t rie t omzoomde e n jaarrond wate rhoudende bakke n e n he rbergt vooral typische moerasvogels zoals de roe rdomp, kle ine karekie t, blauwborst e n rie tzanger. Ook broeden e r e nkele soorten zwe meenden e n de bruine kie ke ndie f (Bre nninkme ije r & Koopmans, 2011). De volge nde soorten broedden in 2009 te r hoogte van he t plangebied convertorstation: rie tzanger, baardman, bruine kie ke ndie f, blauwborst e n roerdomp (Bre nninkme ijer & Koopmans, 2010). In de huidige situatie is in de Ee mshaven minde r broedgelegenheid voor vogels aanwe zig, vanwege he t ve rdwijne n van biotoop door ve rlie s van ope n water e n moeras door he t opspuite n van zand.


ARCADIS

71


Roofvogels In de ge he le Ee mshaven broedde in de pe riode 2001-2007 4-6 paar bruine kie ke ndie ve n (Brenninkme ijer & Koopmans, 2010). In de pe riode 2001-2007 broe dde 1-3 pare n velduil aan de oostzijde van de Ee mshaven. In 2008 e n 2009 zijn ge e n broedparen meer vastgesteld. Inmidde ls is he t gebied onge schikt voor de ze soort. In de pe riode 2001-2007 is de blauwe kie ke ndie f jaarlijks waargenomen. In de ze pe riode zijn e chter ge en broe dgevalle n vastgesteld (Bre nninkme ijer & Koopmans, 2010). Trekvogels en wintergasten Volge ns de inve ntarisatie gegevens van Buro Bakke r (2005) ke nt he t rie t-, moe ras- en plasgedeelte op oostlob van de Ee mshaven, ne t als voor broedvogels, de grootste soortenrijkdom aan wate rvogels. Tot 2005 kwame n e r 60 soorten wate rvogels voor. Nie t-broe dvogels gebruikte n de oostlob in re latie f lage aantallen om te overtijen. De ze functie is grote ndeels ve rloren gegaan door he t ophogen van he t bouwte rrein. Kabeltracé Westlob Eemshaven De we rkstrook van he t kabe ltracé op de we stlob is nie t ge schikt voor broe dvogels. He t be treft een we gbe rm me t e en kort ge maaide voe dselrijke graslandvegetatie. Ook de graslandvegetatie op de aangrenzende dijk be tre ft e en korte voedselrijke grasvegetatie. He t ge bied te n zuide n van de Borkumkade (buite n de we rkstrook van he t kabe ltracé ) is we l ge schikt voor ruigte broede rs als rie tgors, rie tzanger e n kle ine kare kie t. Maar ook voor grondbroeders als bruine kie ke ndie f e n velduil. Kabeltracé Oostlob Eemshaven De we rkstrook van he t kabe ltracé in de oostlob is nauwe lijks me er geschikt als broedbiotoop, doordat het me re ndeel be staat uit kaal zand. In e nke le droge ruigte vegetaties kunne n ruigte broeders broeden als rie tzanger e n kle ine karekie t. De ruigte vegetaties zijn kle in in omvang (minde r dan e en kwart he ctare) e n ge he el inge sloten door bouwactiviteite n. Hie rdoor zijn de ve getaties nie t ge schikt voor grondbroedende roofvoge ls, als bruine kie ke ndie f en ve lduil. De ze soorten zijn ze e r verstoringsgevoelig. De zandwalle n zijn op dit mome nt nie t steil ge noeg om te die ne n als broedple k voor de oeverzwaluw. Wanneer de taluds ste il worde n doordat ‘happe n zand’ door kraanmachines worde n uitge nomen, kunne n we l ‘wande n’ ontstaan waar oe verzwaluwe n in kunne n gaan broe den. Locatie convertorstation en schakelstation Eemshaven He t rie t-, moe ras- e n plasgebied te r hoogte van he t toekomstige convertor- e n schake lstation is ve rdwe nen doordat he t ge bied is re centelijk opge spoten met zand e n inge zaaid me t gra s. Omdat vegetatie nog nage noeg ontbreekt, is he t ge bied ongeschikt als broedgebie d. Wanneer de ve getatie nie t wordt kort ge houde n e n zich ontwikke ld naar e en ruigte vegetatie, wordt he t ge bied ge schikt als broedbiotoop voor ruigte broe ders. De aan de we stzijde grenzende strook me t ruigte vegetatie is op dit mome nt we l ge schikt broe dgebied voor ruigte broeders als rie tgors, rie tzanger e n kle ine karekie t. Doordat het ope n wate r op de locatie is ve rdwe nen, is de ze nie t meer geschikt als broe dbiotoop voor moerasvogels. Vanwe ge het ontbre ke n van open wate r en door ve rruiging van de ve getatie vormt de strook ge en geschikt broe dgebied voor moe rasvogels als baardman, blauwborst e n roerdomp. Ook vormt de locatie geen broedbiotoop meer voor bruine kie ke ndie f, vanwe ge he t ontbreken van voldoende oppe rvlakte aan rie tland e n ruigte ve getatie. He t ove rgeble ven moerasgebied te n oosten van de locaties vormt nog we l ge schikt broe dgebied voor moerasvogels.

72

ARCADIS



4.4.5

AMFIBIEËN, REPTIELEN EN VISSEN

Eerder onderzoek Volge ns de ge gevens van Buro Bakke r (2005) kome n de volge nde algemeen voorkomende amfibieën voor in he t Ee mshavengebie d: bastaardkikke r, ge wone pad, bruine kikke r e n (ve rmoedelijk) me e rkikke r. Op he t te rre in is ge schikt biotoop aanwe zig voor de rugstreeppad. Ook zijn in de wijde omge ving geen waarne mingen beke nd van de rugstreeppad be ke nd (RAVON). De dichtstbijzijnde vindplaatse n ligge n op de Wadde neilanden (zie Figuur 47).

Figuur 47 Landelijke verspreiding rugstreeppad. Website RAVON.

De oe ve rs van wate rgangen op de Ee mshaven kunne n ge schikt zijn voor de ringslang, e chter uit de ve rspreidingsgegevens van RAVON e n uit e e rde r uitge voerde onde rzoeken (o.a. Buro Bakke r, 2005) blijkt dat in de wijde omge ving ge en waarnemingen beke nd zijn van re ptie len. Zodoende kan he t voorkomen van re ptie le n uitge sloten worde n. In de aanwe zige plassen zijn ge e n waarnemingen van beschermde vissen beke nd (Brouwe r e t al., 2008). Be schermde vissoorten worde n ook nie t ve rwacht vanwe ge de ge ïsoleerde ligging van de plassen e n wate rgangen. Kabeltracé Westlob en Oostlob Eemshaven Ge zie n de ge gevens uit de e e rdere onde rzoeken e n he t ontbreke n van geschikt biotoop door he t ontbre ken van schrale ve getaties e n ope n water, kunne n be schermde amfibieën, re ptielen e n vissen worde n uitge slote n. Locatie convertorstation en schakelstation Ge zie n de ge gevens uit de e e rdere onde rzoeken e n he t ontbreke n van geschikt biotoop in de vorm van schrale ve getaties en ope n water me t voldoe nde ontwikke lde wate rve getatie, kunne n zwaarde r


ARCADIS

73


be schermde amfibieën, reptie len e n vissen worde n uitge sloten. Wel kunne n in de laagte me t 20 ce ntimeter wate r alge meen voorkomende amfibieën voorkomen (tabel 1), als midde lste groene kikke r, ge wone pad, bruine kikke r e n me e rkikke r aanwe zig zijn.

4.4.6

LIBELLEN, VLINDERS EN OVERIGE ONGEWERVELDEN

Eerder onderzoek Volge ns de ge gevens van Buro Bakke r (2005) kwame n in 2005 ge e n be schermde soorten vlinde rs en libe lle n voor in he t landde e l van he t kabe ltracé e n de locatie voor he t convertorstation. Gehele landdeel Vanwe ge he t ontbreke n van bijzonde re ve getaties e n ope n water me t ontwikke lde oe ve r –en wate rve getaties kunne n be schermde libe lle n, vlinde rs e n overige ongewe rvelde n worde n uitg e sloten.

74

ARCADIS



5

Effectbeschrijving

5.1

MOGELIJKE EFFECTEN VAN DE INGREEP IN HET MARIENE MILIEU

5.1.1

KORTE TERMIJN EFFECTEN

5.1.1.1

VAATPLANTEN

Vertroebeling & sedimentatie – groot zeegras. Graafwe rkzaamhede n op he t tracé le ide n tot ve rtroebeling van he t water. Vertroebeling le idt tot e e n afname van de hoeveelheid licht in de wate rkolom e n daardoor tot e en afname van de groei van primaire produce nte n, zoals he t beschermde groot ze egras. Daarnaast le ide n de graafwe rkzaamheden tot e en ve rhoogde sedimentatie van slib uit de wate rkolom. De dichtstbijzijnde locatie waar groot ze egras voorkomt bevindt zich op e e n afstand van een kilome ter van he t tracé. Op dit de e l van he t tracé worde n graafwe rkzaamheden vrijwe l volle dig op droogvalle nde platen uitge voe rd. Omdat hie rbij ge en slib in de wate rkolom wordt ge bracht, treedt hie r nauwe lijks tot ge en ve rtroebeling van he t water. Daarnaast zal e ventuele ve rtroebeling sle chts kort optre den, omdat er circa 200 me te r tracé per dag wordt uitge voe rd e n daardoor we rkzaamheden al snel op grote afstand van de ze e graslocatie worde n uitge voerd. Om de ze re denen zal ook e e n ve rhoogde sedimentatie sle chts ze er ge ring zijn. Ook uit de ge de taille erde ve rtroebelingsstudie (ARCADIS, 2012) blijkt dat de ve rtroebeling op de locatie waar ze egras voorkomt verwaarloosbaar toeneemt. Tot slot zal e e n e ventuele tijde lijke ve rtroebeling e n sedimentatie nie t dire ct tot ne gatieve e ffecten op he t ze egras le ide n. Om bovenstaande redenen worden effecten op groot zeegras als gevolg van vertroebeling en sedimentatie uitgesloten. Habitataantasting – groot zeegras. Graafwe rkzaamhede n op he t tracé kunne n le ide n tot habitataantasting van groot zeegras. Groot ze e gras komt nie t op he t tracé voor. De dichtstbijzijnde locatie waar groot zeegras voorkomt be vindt zich op e e n afstand van e en kilome ter van he t tracé. He t ge bied is pote ntieel we l ge schikt voor groot ze e gras, waardoor een e ventueel pe rmanent verlie s van het habitat de ontwikke ling van ze e gras in de toe komst ne gatie f kan be ïnvloeden. Omdat in he t ge bie d een ge ul van maximaal é én me ter breed e n 3 me te r die p wordt ge graven, he rstelt he t zich binne n e nke le getijde perioden naar de oorspronkelijke morfologische staat. Door de hoge dynamiek va n he t gebied zulle n ook de ge bie de n waar als ge volg van de bagge rwerkzaamheden e en bredere ge ul ontstaat binne n afzienbare tijd naar de oorspronkelijke staat he rstelle n (Svašek, 2012). Hie rdoor tre de n geen e ffecten op he t pote ntiële habitat voor groot ze egras in de toe komst op.


ARCADIS

75


Om bovenstaande redenen worden effecten op groot zeegras als gevolg van habitataantasting uitgesloten.

5.1.1.2

ZEEZOOGDIEREN

Verstoring van de gewone zeehond en grijze zeehond In he t studie ge bied voorkomende ze ehonde n kunne n tijde lijk ve rstoord worde n tijde ns de he iwe rkzaamheden, graafwe rkzaamheden of door onde rsteunend materieel (scheepvaart). Er kan visue le ve rstoring ontstaan voor zeehonden die op de plate n ligge n te rusten. Daarnaast kan ge luidsve rstoring zowe l bove n wate r a ls onder wate r ontstaan. Onderwatergeluid als ge volg van he ien bij de parke n kan le ide n tot fysie ke schade bij bruinvissen e n ze ehonden, maar ook tot ve rmijdingsgedrag (‘avoidance’) e n e e n ve rslechtering van de communicatie. Onde rwatergeluid me t de bronnive aus horende bij de we rkzaamhe den aan het tracé (voornamelijk baggerscheepvaart) kan le ide n tot ve rstoring e n een ve rsle chtering van de communicatie tussen zeehonden, wat kan le ide n tot ne gatieve e ffecten op de populatie . Zoals in de tail uitge we rkt in de Passende Be oorde ling wordt op basis van Boon e t al. (2012, in Ge e lhoed, 2011) voor ze e honde n fysie ke schade afstand van 4 kilome te r e n e en verstoringsafstand van 80 kilome te r ge hanteerd e n voor bruinvissen en fysieke schade afstand van 0,6km e n ve rstoringsafstand van 42 km worde n ge hanteerd. Voor ze ehonden wordt op basis van Brasseur & Re ijnde rs (1994) e en ve rstoringsafstand voor de we rkzaamheden aan he t tracé van 1.200 me ter aangehoude n. Windparken Op korte afstand van de he iwe rkzaamheden kan fysie ke schade aan individue n van bruinvisse n e n ze e zoogdie ren optre den. Er zijn e chte r voldoe nde uitwijkingsmoge lijkhe de n e n me t inachtneming van de we rkme thode he bben de zeezoogdie ren door he t waarschuwe n me t pinge rs (een mitige rende maatregel) e n he t langzaam opstarten van de he iwe rkzaamheden (‘ramp-up’) voldoe nde tijd om he t ge bie d te ve rlaten e n fysieke schade te voorkomen. Effe cten van fysieke schade worde n daarom nie t ve rwacht. Op grond van he t door he ige luid ve roorzaakte storingseffect zouden bruinvissen en ze ehonden het ge bied tijde lijk kunne n ve rmijde n. De ve rstoringscontour e n het ge bie d hie rvan zijn aanzienlijk grote r. Er zijn e chte r voldoe nde uitwijkingsmoge lijkhe de n, omdat zowe l bruinvissen e n ze ezoogdie ren nie t aan het ge bie d ge bonden zijn. Daarnaast worde n de we rkzaamheden uitge voerd in e e n voor bruinvissen e n ze e zoogdie ren minde r ge voelige pe riode, door inachtneming van de he irestrictie -periode van januari t/m juni. Ze e honden e n bruinvissen krijge n te maken met e en ie ts ve rminderd voe dselaanbod (tijde lijk) door vislarve nsterfte te n gevolge van he ien. Hun die e t is e chter dusdanig breed e n bevat ook nie t -beïnvloe de soorte n vis, dat e ffecten van e en verminderd voe dselaanbod kunne n worde n uitge slote n. Vanwe ge de tijde lijke aard van he t he ien, de uitwijkingsmoge lijkhe de n e n de omvang van he t foe rageergebied zijn de ze e ffecten zowe l in de ruimte als de tijd van be pe rkte aard e n worde n indie n de mitige re nde maatregelen in acht worde n ge nomen geen negatieve e ffecten op ze e zoogdie ren door de aanle g van de windparke n ve rwacht. Voor onde rwatergeluid dat tijde ns de ge bruiksfase van de windparke n wordt ge ge nereerd zijn de ne gatie ve e ffecten verwaarloos. Voor e e n uitge breide re toe lichting wordt ook ve rwe ze n naar de bijbehorende Passende Be oorde ling waarin de he iwe rkzaamheden e n de e ffecten daarvan in de tail zijn uitge we rkt. Tracé Ve rstoring van de grijze zeehonden is me t name in de pe riode de cember - april van be lang, omdat in de ze pe riode de ze ehonden met jongen op de pe rmanent droge platen rusten. De jongen van de grijze ze ehond kunne n in dit stadium nie t zwe mme n e n ve rstoring le idt daardoor snelle r tot ne gatieve e ffecten op de

76

ARCADIS



populatie . Ve rstoring van de ge wone ze ehond is me t name relevant in de pe riode april – augustus vanwe ge de aanwe zigheid van jongen in de ze pe riode. He t tracé loopt voor e en kle in de e l ove r platen waar mogelijk ze e honden rusten (zie Figuur 48, rode lijn). He t zijn e chte r ge en pe rmanent droge platen (de platen staan me t hoog wate r onde r wate r) , waardoor grijze ze e honden met jongen op de ze plate n kunne n worde n uitge sloten. Ve rder komt he t tracé op e en aantal locaties in de buurt van plate n waar ge wone ze ehonden mogelijk ruste n (zie Figuur 48, groe n ge bie d). Binne n de ze afstanden kunne n ze ehonden die op de plaat ligge n ve rstoord worde n door licht e n ge luid. Ook ze e honden die op de plate n rusten maar in he t wate r foe rageren kunne n ve rstoord worde n door onde rwate rgeluid. Tot slot kan ve rstoring boven wate r optre den door de HDD boring die uitge voe rd wordt bij de kruisinge n me t de NGT-le iding.

Figuur 48 Verstoringscontour boven water (1.200 m) en zeehondenligplaatsen.

De we rkzaamhe den op he t de el van he t tracé dat in de buurt van plate n me t r ustende ze ehonde n komt zulle n worde n uitge voe rd tussen november e n januari. In de ze pe riode he eft de grijze ze ehond we liswaar jonge n (vanaf de cember), maar de ze komen alle en voor op pe rmanent droge platen. De plate n waar het tracé overheen loopt of die binne n de ve rstoringscontour valle n, staan met vloed onde r wate r. He t voorkome n van grijze ze ehonde n met jongen op de plate n die binne n he t invloe dsgebie d van he t tracé valle n kan daarom worde n uitge sloten. Daarnaast blijkt uit Brasseur e t al (2008) dat de grijze ze e hond vooral in de we ste lijke Wadde nzee voorkomt en sle chts in be pe rkte mate in he t oostelijke de el van de Wadde nzee. De ge wone ze ehond komt we l op de ze plate n voor maar he eft in de we rkpe riode geen jongen e n is daarom minde r ve rstoringsgevoelig. De pe riode van verstoring is kort, doordat e r op de droogvalle nde de le n 200 me te r kabel pe r dag wordt aangele gd. Hie rdoor zal ve rstoring van zeehonden o p de ze platen nie t lange r dan é é n of e nkele dagen dure n e n zal é énmalig pe r kabel voorkomen.


ARCADIS

77


Ve rstoring als ge volg van de baggerwerkzaamheden op he t de el bove n de eilanden (KP 16.3 – 31) duurt lange r, circa drie maande n. Hie rbij wordt ge midde ld e e n afstand van circa 50 me ter pe r dag afgelegd. De bagge rwe rkzaamheden bevinde n zich op he t ove rgrote deel van dit tracé e chter op e en afstand van minimaal twe e kilome te r afstand van de ze ehondenligplaatsen. Ee n kle in de e l van de plate n waar 6% van de Wadde nzeepopulatie van gewone ze ehonde n gebruik van maakt valt op e e n be perkt de e l van he t tracé (circa 3 km) binne n de ve rstoringscontour. De snelheid waarmee de ve rstoring zich hie r ve rplaatst is circa 50 me te r pe r dag. De minimale afstand van de we rkzaamheden tot de plate n bedraagt circa 300 me ter. Er kan tijde lijke ve rstoring van zeehonden optreden, e r zijn e chter voldoe nde uitwijkingsmoge lijkhe de n. De HDD boring wordt uitge voe rd op e e n afstand van circa 1 kilome te r van zeehonden rustplaatsen e n zal daarom nie t tot ve rstoring van ze ehonden op ligplaatsen le ide n. Doordat verstoring door licht en geluid slechts tijdelijk en relatief kort aanwezig is, er voldoende uitwijkingsmogelijkheden zijn, fysieke schade wordt voorkomen door het nemen van mitigerende maatregelen, de HDD boring zich niet in de buurt van zeehondenrustplaatsen plaatsvindt, de langer durende baggerwerkzaamheden grotendeels op voldoende afstand van de ligplaatsen worden uitgevoerd, de verstoring van de grijze zeehond die van de droogvallende platen in het gebied gebruik maakt niet in een gevoelige periode wordt uitgevoerd en tot slot er voldoende uitwijkingsmogelijkheden voor zowel grijze als gewone zeehonden zijn, worden negatieve effecten op zeehonden als gevolg van de werkzaamheden uitgesloten. Verstoring van de bruinvis Windparken Op korte afstand van de he iwe rkzaamheden kan fysie ke schade aan individue n van bruinvisse n optreden. Er zijn e chte r voldoende uitwijkingsmoge lijkhe de n e n met inachtneming van de we rkme thode he bben de bruinvisse n door he t waarschuwe n me t pinge rs (een mitige rende maatregel) e n he t langzaam opstarten van de he iwe rkzaamheden (‘ramp-up’) voldoe nde tijd om he t ge bie d te verlaten e n fysieke schade te voorkome n. Effe cten van fysieke schade worde n daarom nie t verwacht. Op grond van he t door he ige luid ve roorzaakte storingseffect zouden bruinvissen het ge bie d tijde lijk kunne n ve rmijde n. De verstoringscontour e n he t ge bied hie rvan zijn aanzienlijk grote r. Er zijn e chter voldoe nde uitwijkingsmoge lijkhe de n, omdat zowe l bruinvissen e n zeezoogdieren nie t aan he t gebied ge bonde n zijn. Daarnaast worde n de we rkzaamheden uitge voerd in e e n voor bruinvissen e n ze e zoogdie ren minde r ge voelige pe riode, door inachtneming van de he irestrictie -periode van januari t/m juni e n is he t he ige luid me t maximaal 10% van de tijd nie t continu aanwe zig. Bruinvisse n krijge n moge lijk te make n met e en ie ts verminderd voedselaanbod (tijde lijk) door vislarve nsterfte te n gevolge van he ien. Hun die e t is e chter dusdanig breed e n bevat ook nie t -beïnvloe de soorte n vis, dat e ffecten van e en verminderd voe dselaanbod kunne n worde n uitge slote n. Vanwe ge de tijde lijke aard van he t he ien, de uitwijkingsmoge lijkhe de n e n de omvang van he t foe rageergebied zijn de ze e ffecten zowe l in de ruimte als de tijd van be pe rkte aard e n worde n indie n de mitige re nde maatregelen in acht worde n ge nomen geen negatieve e ffecten op bruinvissen door de aanleg van de windparke n ve rwacht. Voor e e n uitge breide re toe lichting wordt ook ve rwe ze n naar de bijbehorende Passende Be oorde ling waarin de he iwe rkzaamheden e n de e ffecten daarvan in de tail zijn uitge we rkt.

78

ARCADIS



Tracé De bruinvis komt nauwe lijks in de Wadde nzee voor. Verstoring kan daarom vooral optre den in he t offshore -gedeelte boven de Waddeneilanden, wat als foe rageer en migratiegebied door de bruinvis wordt ge bruikt. Uit te llinge n blijkt dat de bruinvis in de pe riode augustus september en de cember – januari nauwe lijks wordt waarge nomen. He t aantal waarnemingen stijgt in fe bruari- maart en be reikt e e n pie k in de pe riode april – me i. Na de pe riode juni-juli ne e mt he t aantal waarnemingen we e r af (Arts, 2009). Op dit de e l van he t tracé wordt de kabe l ge le gd me t e en ROV. Er worde n ge en graafwe rkzaamheden uitge voe rd, waardoor ve rstoring beperkt wordt tot licht e n ge luid dat ve roorzaakt wordt door he t schip dat de ROV be ge le id. De ve rstoring die hie rbij ve roorzaakt wordt is ve rgelijkbaar andere schepen die he t ge bie d doorkruise n, al ve rplaatst de ve rstoring zich langzamer door he t gebied (circa 1-2 kilome te r per dag). De ve rstoring is be perkt e n tijde lijk e n be slaat sle chts een ze er kle in de e l van he t foerageer- e n migre e rgebied van de bruinvis . De we rkzaamheden worde n in de pe riode uitge voerd waarin de bruinvis sle chts in lage dichthe id in he t ge bie d aanwe zig is e n zijn sle chts tijde lijk, e e nmalig e n vergelijkbaar met re gulie re scheepvaart in he t ge bie d. Om bovenstaande redenen wordt verstoring van de bruinvis als gevolg van de werkzaamheden uitgesloten.

5.1.1.3

VOGELS

Windparken Voge ls kunne n op ve rschille nde manieren e ffecten onde rvinden van de voorgenomen ingreep. Tijde ns de aanle gfase kunne n de windturbine s le ide n tot ve rstoring van broed- e n foeragerende vogels . Door he t in he ie n van de fundame nten kunne n ook vislarve n ne gatie f worde n beïnvloed. Indie n de aanle g le idt tot een ve rminde rde aanvoer van vislarven naar gebieden waar beschermde vogels van de ze aanvoer afhankelijk zijn, kan dit tot ne gatie ve e ffecten op vise tende broedvogels le ide n. Verstoring broeden foeragerende vogels De locatie van be ide windparke n he rbergt geen habitatstructuren die broedvogels de mogelijkhe id bie de n om te broe de n. De dichtstbijzijnde plaats bevindt zich op circa 56 kilome te r op de We st-Friese e ilanden. Door de ze grote afstand kan e en dire cte ve rstoring van de broedgebieden door he t windpark worde n uitge slote n. Effe cte n op foe ragerende vogels e n de vogeltrek door bouwactivite it tre den op in de onmidde llijke omge ving van de bouwplaats waarbij de e ffecten vooral worde n ve roorzaakt door de aanwe zigheid van sche pen e n apparatuur e n slechts voor e en zeer kle in de e l door ge luid- e n lichtse missies. Bij de e ffe cten van licht- e n ge luidse missies door bouwactiviteite n gaat he t om kle inschalige e ffecten (dire ct bij he t we rkge bie d). Ze blijve n be perkt tot de bouwfase e n zijn daarom tijde lijk. Om de bouwplaatse n he en vlie ge n kost tre kvogels en ple isterende vogels e xtra energie , maar de ze is ge ring. Vanwege geluid kunne n ze e vogels mogelijk he t ge bie d ve rmijden tijde ns he iwe rkzaamheden, waardoor in he t e rgste geval sle chts tijde lijk e e n ze er beperkt habitatverlie s optreedt. He t habitatverlie s voor zeevogels da t wordt ve roorzaakt door ge luidse missie s van de ve rschille nde bouwactivite iten, is dan ook ge ring e n ve rwaarloosbaar. Vermindering voedsel De me e ste zeevogels hebben een breed die e t e n zulle n ge en e ffecten ondervinde n van e en reductie in vislarve n. Voor zeevogels met een meer specifie k die e t is de afname van de hoeveelheid voe dsel zo ge ring (maximaal 1,3%) dat dit ge e n invloe d zal he bben op ze e vogelpopulatie s.


ARCADIS

79


Voor e e n uitge breide uitwe rking van de e ffe cten van windparke n op voge ls wordt ook ve rwe zen naar de Passende Be oordeling (ARCADIS, 2012). Tracé Tijde ns de we rkzaamhede n in de Wadde nzee kunne n rustende e n foeragerende vogels verstoord raken. Dit ve rstoringsgevolg is e e n combinatie van ve rstoring door geluid e n optische ve rstoring (visuele hinde r). Opvlie gafstanden zijn voor sle chts enke le soorten specifie k be paald. Voor de mees te soorten is de opvlie gafstand 500 (e ide r, toppe r, steltlopers) tot 1.000 me ter (zwarte ze e-eend). De duike rs zijn ve rstoringsgevoelige r. Voor de ze soorten is de ve rstoringsafstand tot 1.500 me te r (Krijgsve ld e t al., 2008). Alle e n daar waar de voge ls locatie gebonden zijn (bijvoorbeeld door goe de foe rageerlocaties) kan de he rhale nde verstoring door transportbewe gingen tot gevolgen le iden.

Figuur 49 Watervogeltelgebieden en ligging ten opzichte van het Ballonplaattracé inclusief invloedsgebied (500 meter).

De ve rstoringscontour van de we rkzaamheden aan het kabeltracé reikt voor voge ls nie t tot aan de droge de le n van he t Waddengebied, waar zich de broe dgebieden e n hoogwatervluchtplaatsen bevinde n. Broe de nde en rustende vogels (hoogwatervluchtplaatsen) zulle n nie t worde n ve rstoord aangezien de ve rstoringscontour nie t tot aan de droge de len re ikt.

80

ARCADIS



Figuur 50 Broedvogeltelgebieden BMP en ligging Ballonplaattracé inclusief invloedsgebied (500 meter-contour).

De we rkzaamhe den in de Wadde nzee vinde n vooral op de droogvalle nde platen plaats e n voor e en kle in de e l in de ge ul. Ve rstoring van ope n wate r blijft be pe rkt tot de Ra , de rand van de ge ul (We stereems) en de Noordze e kustzone. De Ra wordt ge passeerd via e en HDD-boring of door midde l van bagge ren. We rkzaamheden dure n in be ide ge valle n ongeveer 4 we ke n. Tijde ns de we rkzaamheden aan dit de e l van he t kabe ltracé kunne n op ope n wate r foe ragerende vogels worde n ve rstoord. He t be langrijkste foe rageergebied van de zwarte zee-eend ligt bij Schie rmonnikoog e n Ame land e n dus buite n de ve rstoringscontour. Effe cten op de zwarte ze e-eend zijn dan ook uit te sluite n. Ge zie n de tijde lijke ve rstoring ove r e en beperkt oppe rvlak (0,25 tot 1 km 2 )3 is he t ve rstoorde gebied te n opzichte van he t totale foe rageergebie d uite rmate ge ring. Grote de len van he t tracé worde n voor e en korte duur worde n ve rstoord (maximaal e nke le dagen) e n enke le de len – daar waar e en kruising moe t worde n aangele gd via HDD of e e n ve rbindingspunt – voor e e n langere duur (3-4 we ke n). Ook worde n de we rkzaamhe den alleen overdag uitge voerd, waardoor ve rstoring van vogels nie t aaneengesloten plaatsvindt, want voge ls foe rageren e n rusten zowe l ove rdag als ’s nachts. Doordat hie r sprake is van grote , langzaam be we gende objecten is de ve rstoring van vogels be perkt. Soorten kunne n snel we nnen aan voorspe lbare e n nie t-gevaarlijke ve rstoringbronnen. Vogels zijn ove r he t algemeen veel minde r ge voelig voor grote be wegende objecten. Zodra de we rkzaamheden zijn afge rond, zijn de ze we e r geschikt voor foe ragerende vogels (ook omdat vissen naar verwachting in e e n korte tijd we e r op de locatie s aanwe zig zulle n zijn). De korte e n nie t aaneengesloten pe riode van ve rstoring e n de omvang van he t verstoorde ge bie d zijn dus ze e r gering. Er zulle n daarom ge en negatieve e ffecten op populatie nive au van vogels ontstaan.

3

Gebaseerd op de verstoringsafstand van 500 meter.


ARCADIS

81


Tijde ns de bouwfase van he t convertorstation treedt me t name bij he iwe rkzaamheden een hoge ge luidse missie op. Door de aanle g van he t convertorstation op de Ee mshaven wordt e e n de el van de Wadde nzee, dat ve rstoord wordt door de he iwe rkzaamheden, re eds ve rstoord door de aanwezige industrie e n sche epvaart. He t ge bied is nie t van we ze nlijk be lang als rust-, broed- of foe rageergebied. Voge ls die zich in dit ge bie d be vinden he bben al te maken me t e en hoge geluidbe lasting e n visuele ve rstoring. He tzelfde geldt voor ge luidbe lasting door he t convertorstation in de ge bruiksfase. De ge luidbe lasting re ikt nie t ve r van de haven. Effe cten door ge luidve rstoring op voge ls zulle n nie t optre den Om bovenstaande redenen worden effecten als gevolg van verstoring op broedende vogels op de eilanden uitgesloten. Wanneer werkzaamheden tijdens de broedperiode worden uitgevoerd, kunnen in de Eemshaven wel broedende vogels worden verstoord. Effecten als gevolg van verstoring op foeragerende en rustende vogels is door de tijdelijkheid en de aanwezigheid van voldoende alternatieven uitgesloten.

5.1.1.4

VISSEN

Verstoring In he t studie ge bied voorkomende vissen kunne n tijde lijk ve rstoord worde n tijde ns he iwe rkzaamheden, graafwe rkzaamheden of door onde rsteunend materieel. Ve rstoring van vissen kan be staan uit onde rwate rgeluid e n me chanische verstoring (trillinge n). Me t name ve rstoring op migratieroutes kan tot e ffe cten op tre kvissen le iden. Windparken In ve rschille nde studie s worde n de e ffecten van de aanlegfase van windturbine parke n e n met name de e ffe cten van he ien op vissen be schreven. Uit lite ratuur blijkt dat: 

Visse n die zich tijde ns de start van he t he ien binne n een straal van 150 m van de he iplaats bevinde n



kunne n ve rwondinge n oplope n; Tijde lijke doofhe id (TTS) kan optre de n tot op 6 km van de ge luidsbron;



Visse n zulle n schrikre acties ve rtonen tot op afstanden van tie ntalle n kilome ters van de heiplaats. Of dit ook tot he t mijde n van he t ge bie d zal le ide n, is nie t be ke nd.

Uit bove nstaande kan worde n opge maakt dat vissen op be pe rkte afstand van de he iwe rkzaamheden ne gatie ve e ffecten van onde rwatergeluid kunne n onde rvinde n. Er zijn e chte r voldoe nde uitwijkingsmoge lijkhe de n om schade te voorkomen. Me t inachtneming van de we rkme thode (pinge rs e n ‘ramp-up’) krijge n de visse n in he t ge bie d voldoende tijd om he t ge bie d te ve rlaten. Er worde n daarom ge e n e ffecten op vissen verwacht. Voor een uitge breide uitwe rking van de e ffe cten van he iwe rkzaamheden op vissen wordt ook ve rwe ze n naar de Passende Be oordeling (ARCADIS, 2012). Tracé Op he t e e rste de el van he t tracé (KP 0 – 15) worde n de we rkzaamhe den grotendeels op droogvalle nde plate n uitge voe rd. Hie rbij worde n visse n nie t ve rstoord. Op he t de e l boven de Wadde neilanden (KP 1 5 – 40) worde n bagge rwe rkzaamheden uitge voerd waardoor vissen verstoord kunne n worde n. De we rkzaamhe den verspreiden zich langzaam langs he t tracé e n zijn alle e n lokaal aanwe zig. Er vinde n ge e n impulsge luide n plaats, maar een continu ge luid tijde ns de we rkzaamheden. Vissen he bben de gele genheid om he t we rkge bie d tijde ns de we rkzaamheden te mijde n. Op he t offshore ge deelte (KP 40 – 98) worde n de we rkzaamhe den met een ROV uitge voerd waardoor verstoring alle en door he t geluid van he t be ge leide nde schip kan optre de n. In he t ge hele studie gebied is ve el scheepvaart aanwe zig (be staand

82

ARCADIS



ge bruik). Ve rstoring die optreedt bij de we rkzaamheden is ve rgelijkbaar me t de verstoring van e en re gulie r ze eschip of baggerschip. Om bovenstaande redenen worden effecten als gevolg van verstoring op vissen uitgesloten. Vertroebeling Lokale ve rtroebeling kan tot e e n afname van he t foe rageersucces van beschermde vissen die op zicht jagen le ide n. Als ge volg van de graafwe rkzaamhede n kan he t lokale voedselaanbod in de vorm van macrobenthos ne gatie f beïnvloed worde n. Tot slot kan lokaal he t paai- e n kinde rkame rgebied van een aantal soorten ne gatie f beïnvloed worde n. Ve rtroebeling treedt alle en op bij de bagge rwe rkzaamheden he t tracédeel boven de Waddeneilanden en bij de We stereems. Op de ande re de len van he t tracé is door de ge bruikte aanlegtechnieke n de ve rtroebeling ve rwaarloosbaar. De achte rgrondslibconcentratie in he t studie gebied is me t name in de Wadde nzee e n het de el boven de e ilande n hoog. In de Waddenzee kan de slibconcentratie in he t wate r oplope n tot 50 mg/l, bove n de Wadde neilanden is de slibconcentratie tussen de 1 – 20 mg/l (zie Figuur 32). Uit de slibve rspreidingsstudie die is uitge voe rd in he t kade r van de MER e n Passende Be oordeling kabeltracé Ge mini (ARCADIS, 2012) blijkt dat als ge volg van de baggerwe rkzaamheden de concentratie tijde lijk zal toe ne men. Er wordt ve rwacht dat e r lokaal e en ve rtroebelingspluim ge dure nde de we rkpe riode van drie maanden zal ontstaan me t e e n omvang van maximaal 300 km 2 , ge baseerd op e e n ve rhoging van de slibconcentratie van 0,5 mg/l. Op de locatie van de we rkzaamheden kan de ve rhoging in slibconcentratie oplope n met 20 mg/l, dit neemt e chte r snel me t de afstand af. De slibconcentratie zal door uitzakke n van he t se diment al na e en aantal dage n afnemen tot de achtergrondconcentratie. In ge biede n met een hoge achtergrondconcentratie (zoals de Wadde nzee) is de ze pe riode nog aanzie nlijk korte r dan drie dage n. Na circa drie we ke n zal de conce ntratieverhoging als gevolg van de we rkzaamheden volle dig zijn ve rdwe ne n (zie ook ARCADIS, 2012). De ve rtroebeling treedt alle en op in de we rkpe riode (me i-augustus), heeft e en beperkt invloe dsgebied e n tre e dt tijde lijk op. Door he t be pe rkte invloe dsgebied e n tijde lijke karakter kunne n e ffecten op foe rageersucces van vissen worde n uitge sloten, omdat vissen het ge bie d kunne n mijde n e n bovendie n de achte rgrondslibconcentratie dusdanig hoog is dat vissen normalite r ook in ve rge lijkbare omstandighe den foe rageren. Ook macrobenthos le eft in ge biede n met een ve rgelijkbare, al dan nie t hoge re, achte rgrondslibconcentratie s in he t wate r. De ondie pe zone wordt doorgaans aangemerkt me t e en paai- en kinde rkame rfunctie, maar juist in de ondie pe zone s kan de achtergrondslibconcentratie oplopen tot 50 mg/l. Ee n ve rhoging als gevolg van de baggerwe rkzaamheden zal hie r nauwe lijks aan bijdragen. Bove ndie n worde n de we rkzaamheden buite n he t paai- e n opgroeiseizoen van jonge vis uitge voerd. Om bovenstaande redenen worden effecten als gevolg van vertroebeling op vissen uitgesloten.

5.1.2

LANGE TERMIJN EFFECTEN

5.1.2.1

ZEEZOOGDIEREN

Verstoring door onderwatergeluid In de ge bruiksfase kunne n e ffecten op bruinvissen optre den in de vorm van ve rstoring door onde rwate rgeluid van draaie nde turbine s, visuele onrust e n licht.


ARCADIS

83


Windparken Ve rstoring van onde rwatergeluid door draaie nde windturbine s be perkt zich tot ze e r korte afstand (ca. 100 me te r) van de windmole ns. De windmole ns staan minimaal 500 me te r uit e lkaar, waardoor e r door he t onde rwate rgeluid ge e n barrière voor ze ezoogdieren ontstaat om tussen de windmole npa rke n door te zwe mme n. Daarnaast beslaat het ge bie d een ve rwaarloosbaar pe rcentage van he t le efgebied van de bruinvis. Effe cte n van visue le onrust e n ve rstoring door licht kunne n alle e n optre den bij onde rhoudswe rkzaamheden e n calamite iten. He t is de ve rwachting dat de onde rhoudswerkzaamheden ze e r be perkt zulle n zijn e n als dit wordt uitge voe rd e ffecten daarvan lokaal zulle n optre de n. Er wordt hie rbij tijde lijk e e n ve rwaarloosbaar pe rcentage van he t le efgebied van de ze ezoogdieren verstoord. Tracé Er ontstaat ge en onderwatergeluid in de ge bruiksfase langs he t tracé, e ffecten worde n daarom uitge sloten. Om bovenstaande redenen worden effecten als gevolg van onderwatergeluid in de gebruiksfase op zeezoogdieren uitgesloten. Magnetisch veld – bruinvis Van walvisse n e n dolfijne n is be ke nd dat zij magne tisme gebruike n om zich te orië nteren e n te navigeren. Voor alle soorten walvissen en dolfijne n wordt ve ronde rsteld dat zij ve randeringen in he t magnetische ve ld vanaf 5 µT waarne men wanne er he t e en wisse lstroomkabel (AC) be treft. De ve randeringen in he t magne tische veld kunne n tot orië ntatie problemen le ide n, waardoor migratie verstoord wordt. Er is aangetoond dat in de buurt van (zwakke ) magne tische velde n meer bruinvissen le vend stranden dan b ij de afwe zighe id van de rge lijke velde n, mogelijk te n ge volge van de soriëntatie. Windparken De kabe ls in he t windpark ve roorzake n een e lektromagnetische straling. Ve rwacht wordt e chter bruinvisse n geen e ffect onde rvinde n van de magnetische straling van de kabe ls in he t windpark omdat dit ve ld e e nvoudig te ontwijke n is. Tracé Omdat he t tracé op drie ve rschille nde die ptes wordt aangele gd, wordt pe r de e ltracé de e ffecten be sproken. Wadden-gedeelte Op dit de e l van he t tracé komt nie t he t be langrijkste de el van de bruinvispopulatie voor, maar worde n sle chts af en toe die ren aangetroffen. Ee n e ffect op bruinvissen wordt daarom verwaarloosbaar geacht. Boven de eilanden Op dit de e l van he t tracé komen me t name in he t voorjaar re latie f veel bruinvissen door. He t risico op strande n na de sorië ntatie is nie t uit te sluite n. De kabe l wordt op dit de e l van he t tracé e chter minimaal drie me te r die p ge le gd. Dit be te ke nt dat vlak bove n de bodem en re cht boven de kabel he t magnetisch ve ld van 2.1 µT ontstaat. De AC kabe l zal door bruinvissen nauwe lijks worde n opge merkt, ze ke r gezie n he t ge ge ven dat e en de el van de kabel ook die pe r komt te ligge n waarmee he t magnetische ve ld nog kle ine r wordt. Offshore-gedeelte Op dit de e l van he t tracé komen re latie f veel bruinvissen door. De kabel wordt op dit de e l van he t tracé e chte r minimaal 1.25 me ter die p ge legd. Dit be te ke nt dat vlak boven de bode m e n re cht boven de kabel het magne tisch veld van 12 µT ontstaat. De AC kabe l zal door bruinvisse n slechts binnen e en straal van

84

ARCADIS



minde r dan vijf me te r worde n opge merkt. Ge zie n de die pte van he t ge bied zou de bruinvis ove r he t ve ld he e n kunne n zwe mme n om he t te ontwijke n. Wanneer enige de soriëntatie optreedt, le idt dit in dit ge bie d nie t dire ct tot strandinge n, maar is e r tijd voor he rstel. He t e ffe ct wordt daarom ook als ve rwaarloosbaar kle in be schouwd. Om bovenstaande redenen worden effecten als gevolg van elektromagnetische velden op zeezoogdieren uitgesloten.

5.1.2.2

VOGELS

Windparken Voge ls kunne n op ve rschille nde manieren e ffecten onde rvinden van de voorgenomen ingreep. Tijde ns de e xploitatie fase kunne n de windturbine s le ide n tot aanvaringen en daarmee sterfte van vogels. Sommige voge ls zulle n de parke n ge heel ve rmijden, waardoor e r habitatverlie s of barrièrewe rking optre edt. Vogelsterfte De locatie van be ide windparke n he rbergt geen habitatstructuren die broedvogels de mogelijkhe id bie de n om te broe de n. De dichtstbijzijnde plaats bevindt zich op circa 56 kilome te r op de We st-Friese e ilanden. Door de ze grote afstand kan e en dire cte ve rstoring van de broedgebieden door he t windpark worde n uitge slote n. Broedvogels kunne n e chter we l door he t proje ct worde n be ïnvloed als ze op ope n ze e naar voe dsel zoe ken e n daarbij he t plangebied ge bruike n als foerageerplaats of e r ove rheen vlie gen op hun foe rageertochten (kolonie vogels). Daarnaast kan ste rfte van trekvogels optre den. Voor alle kolonie vogels e n tre kvoge ls wordt minde r dan 1% van de jaarlijkse sterfte verwacht als gevolg van aanvaringen me t windturbine s in de windparke n ‘Buite ngaats’ e n ‘Ze eEnergie’ samen. Individue n kunne n omkomen door aanvaarding met de windparke n, maar de ze aantallen zijn ge ring zodat dit ge e n gevolgen he eft voor de populatie s. Habitatverlies of barrièrewerking Op basis van andere onde rzoeken wordt ve rwacht dat ge we nning van vogels aan windparke n zal optre de n, he t habitatverlie s is dan tijde lijk. Ook zijn e r voor de voge ls voldoe nde mogelijkhe de n uit te wijke n naar de omgeving; he t windpark is me t 65 km 2 maar e en gering oppe rvlakte ve rlies, te n opzichte van he t Noordze e oppe rvlak 750.000 km 2 . Ande re soorten worde n aangetrokke n door he t windpark, zoals me e uwe n e n de ze soorten zijn staat de turbine s te ontwijke n. Tracé In de ge bruiksfase zulle n de we rkzaamheden zijn afge rond e n zodoende zulle n ge en e ffecten op vogels als ge volg van ve rstoring aan de orde zijn.

5.1.2.3

VISSEN

Verstoring door onderwatergeluid Windparken He t onde rwate rgeluid in de ge bruiksfase dat ve roorzaakt wordt door de draaie nde turbine s kan op ze e r be pe rkte afstand van de turbine s door vissen worde n waargenomen (zie ook Passende Be oordeling (ARCADIS, 2012). Er zijn e chte r voldoende uitwijkingsmoge lijkhe de n. Effe cten op vissen worde n daarom uitge slote n. Tracé Er ontstaat ge en onderwatergeluid in de ge bruiksfase langs he t tracé, e ffecten worde n daarom uitge sloten.


ARCADIS

85


Om bovenstaande redenen worden effecten als gevolg van onderwatergeluid in de gebruiksfase op zeezoogdieren uitgesloten. Elektromagnetische velden Ele ktromagnetische ve lden kunne n alle en tot e ffecten op vissen le ide n langs he t kabeltrace, omdat dit in de windmole nparke n ze e r lokaal optreedt e n geen barriè rewe rking kan ve roorzake n. De effecten van de kabe ls worde n hie ronde r be handeld. Magnetische velden – haaien en roggen De tabe l me t waarschijnlijk in he t ge bie d voorkomende vissen be vat vijf soorten haaien e n roggen (blonde rog, ge vle kte gladde haai, hondshaai, sidde rrog e n sterrog). Er zijn van de ze specifieke soorten ge en ge voe ligheden voor magnetische ve lden be kend. Bij zandbankhaaien, gestulpte hamerhaaien e n ste ke lroggen wordt e chter e en gedragsverandering bij e e n verandering van het magnetisch ve ld van 25 -35 µT waarge nomen. De ze soorten zulle n dus he t magnetische ve ld van kabe ls die op e e n die pte van 1 me ter ligge n nauwe lijks waarne men. He t e ffe ct op de be schermde haaien e n roggen wordt als ve rwaarloosbaar be schouwd. Magnetische velden – vissen met magnetisch materiaal Vooral vissen die magnetisch materiaal in hun lichaam he bben kunne n door mag netische ve lde n worde n be ïnvloe d. Zo he e ft de paling (Anguilla anguilla) magne tisch materiaal in de sche del, ruggengraat en be kke ngorde l. De structuren spelen waarschijnlijk e e n rol bij de orië ntatie van de paling. De paling wordt als voorbeeld voor de ze groep ge bruikt, omdat he t e en van de meest ge voelige soorten is. Aangetoond is dat palinge n langzamer zwe mmen als zij e e n DC kabe l passeren, maar dat he t magnetische ve ld hun nie t te ge nhield. De onde rzoekers conclude erden dat de kabel ge en pe rmanente barriè re was voor de vis. Op basis hie rvan wordt e e n e ffect op de be schermde vissen verwaarloosbaar kan worde n ge acht. Elektrische velden – haaien en roggen Van de vijf pote ntie el in he t ge bie d voorkomende haaien e n roggen is alle en onde rzoek be kend aan de hondshaai. De ze soort ne emt e lektrische ve lden waar met als ondergrens 0,01 tot 0,1 µV/m (afhanke lijk van he t onde rzoek). De ze gevoelighe id is e en re delijk ge midde lde van de gevoelighe den beschreven voor haaie n e n roggen. Effe cten op de be schermde haaien e n roggen worde n alleen ve rondersteld in he t ‘die p wate r’ de e l van he t tracé op te tre den, omdat daar het pote ntiele le efgebied ligt. Wanne er de kabel 1 me ter die p ligt zal he t ve ld wat door de hondshaai wordt opge me rkt nie t ve rder re ike n dan ongeveer vijf me ter. Ee n e ffe ct op de haaien e n roggen wordt dan ook ve rwaarloosbaar geacht. Elektrische velden – (trek)vissen Rivie rprikke n zijn ge voe lig voor e lektrische velde n met e en ondergrens van 0,1 tot 20 µV/m. Bij palinge n ligt dit gre ns op 400 tot 19000 µV/m. Ge zie n de die pte ligging van de kabe ls e n he t geïnduceerde e le ktrische ve ld te n opzichte van de ge voeligheid kan e e n e ffect op de ze be schermde soorten ve rwaarloosbaar worde n ge acht. Om bovenstaande redenen worden effecten als gevolg van elektromagnetische velden op vissen uitgesloten.

86

ARCADIS



5.2

MOGELIJKE EFFECTEN VAN DE INGREEP IN HET TERRESTRISCHE MILIEU

5.2.1

KORTE TERMIJN EFFECTEN

5.2.1.1

VAATPLANTEN

Enke le groe iplaatsen van be schermde plante n (rie torchis e n moeraswe spenorchis) in de ruigte strook te r hoogte van de we stzijde van he t convertorstation kunne n worde n ge schaad, indie n we rkzaamheden plaatsvinde n in de ze ruigte strook.

5.2.1.2

ZOOGDIEREN

Alge me en voorkomende zoogdie ren als mol, muize n, e gel, haas, konijn, re e, vos, bunzing e n we ze l kunne n door de we rkzaamhede n worde n verstoord. Grondge bonden zoogdieren als muize n e n molle n kunne n omkome n bij graafwerkzaamheden.

5.2.1.3

VOGELS

Wanneer de we rkzaamheden worde n uitge voerd tijde ns he t broedseizoen (indicatie f broedseizoen: begin maart tot e n me t half september) worde n broedende vogels e n hun ne sten m ogelijk ve rstoord e n ve rnie tigd.

5.2.1.4

AMFIBIEËN

Alge me en voorkomende amfibieën zoals bastaardkikke r, ge wone pad, bruine kikke r e n me e rkikke r kunne n worde n ve rstoord bij we rkzaamheden op de locatie voor he t convertorstation indie n e r we rkzaamhe den plaatsvinde n in de ruigte strook. Individue n kunne n hie rbij omkome n.

5.2.1.5

REPTIELEN, LIBELLEN, VLINDERS EN OVERIGE ONGEWERVELDEN

Ge e n e ffecten.

5.2.2

LANGE TERMIJN EFFECTEN

In de we rkstroke n van de kabe ltracés op de we st- e n de oostlob vindt sle chts tijde lijk ruimte be slag plaats door he t aanle ggen van de kabels. Na de we rkzaamheden kunne n de we rkstroke n zich we e r he rstelle n tot de huidige staat. Op de locatie voor he t convertorstation vindt pe rmanent ruimte beslag plaats door he t conve rtorstation. Hie rdoor wordt de locatie pe rmanent ongeschikt voor be schermde flora e n fauna. He t is in dit stadium nie t duide lijk of ook ruimte be slag plaatsvindt van de ruigte strook op de we stg re ns van het conve rtorstation. Moge lijk blijft de ze strook op de lange te rmijn geschikt voor ruigte broeders. Door de ve rruiging van de ve getatie vormt de strook op de lange te rmijn ge en geschikt biotoo p me er voor be schermde planten.


ARCADIS

87


88

ARCADIS



6 6.1

Toetsing aan de wettelijke kaders TOETSING ARTIKEL 5 VOGELRICHTLIJ N

In de ze paragraaf worde n de e ffecten die de windparke n ‘Buite ngaats’ e n ‘Ze eEnergie’ he bben op de Voge lrichtlijnsoorten getoetst aan de verbodsbepalinge n van de Vogelrichtlijn. De toe tsing binne n he t ge bie d van de Exclusie ve Economische Zone - be treffende he t offshore windpark e n e e n de el van he t kabe ltracé - vindt plaats naar Europe es recht, d.w.z. voor de be schermde vogels is de Vogelrichtlijn (VRL) van toe passing. De ge plande offshore windparke n ‘Buite ngaats’ e n ‘Ze eEnergie ’ bevinde n zich op e e n afstand van c irca 56 kilome te r van de Noord-Frie se eilanden in de Exclusie ve Economische Zone . De opgewe kte stroom wordt via twe e kabe lsystemen naar he t vasteland ge voerd. Verbod opzettelijk te doden of te vangen Tijde ns de e xploitatie fase kunne n de windturbine s le ide n tot aanvaringen en daarmee sterfte van vogels. Door de kabe laanleg treedt geen sterfte van vogels op. He t bouwe n e n de activite it van he t offshore windpark ve roorzaakt ste rfte van vogels door voge laanvaring te gen de turbine s. In de Passende Be oordeling zijn de e ffe cten voor aanvaringsslachtoffers be schreven. Hie ruit blijkt dat: 

Voor de tre kvogels e n zeevogelsoorten ge ldt dat bij ge e n enke le soort een toe name van de natuurlijke ste rfte van meer dan 1% ge constateerd is.

Bij e e n sterfte van minde r dan 1% van de natuurlijke ste rfte is e r in he t ge heel ge en effect op de populatie omvang. Bij e e n de rgelijk ste rftepercentage is sprake van nie t te voorkomen incide nte le onge lukke n. Van he t dode n of ve rwonde n me t voorwaardelijke opze t is dan ook ge e n sprake. Slotsom: De ve rbodsbepaling wordt nie t ove rtre den. Verbod opzettelijk nesten en eieren te vernielen, te verwijderen en te beschadigen In he t plange bie d van Buite ngaats e n ZeeEne rgie kome n geen habitatstructuren voor die broe dmogelijkhe den voor vogels bie den. De dichtstbij gele gen locatie s bevinden zich op ca. 56 km afstand op de We st-Friese e ilanden. Door de ze afstand ve roorzake n de windparke n ge en ve rnieling of be schadiging aan ne sten of e ieren. De kabelaanleg in de EEZ doorsnijdt e ve neens ge en broedbiotopen. Slotsom: De ve rbodsbepaling wordt nie t ove rtre den. Verbod eieren in de natuur te rapen en deze eieren te bezitten, ook in lege toestand In he t plange bie d bevinde n zich ge en voortplantingslocatie s. Slotsom: De ve rbodsbepaling wordt nie t ove rtre den.


ARCADIS

89


Verbod op opzettelijke verstoring, in het bijzonder tijdens de broeden opgroeiperiode, voorzover deze verstoring een aanzienlijk effect heeft op de doelstelling van deze richtlijn De ze ve rbodsbepaling he eft vooral be trekking op he t ve rstoren van broedvogels tijde ns de broed- e n groe ipe riode. Op grond van de grote afstand van ten minste 56 kilome te r tot de naastgelegen broe dplaatsen moet e en verstoring van vogels tijde ns de broed- e n groeiperiode door he t geplande windpark worde n uitge slote n. Ve rde r kunne n de foe ragerende e n ple isterende vogels tijde ns de bouw tijde lijk worde n ve rstoord. Ge zie n de tijde lijkhe id e n he t ge ringe oppe rvlak van de bouwplaats te n opzichte van he t oppervlak de Noordze e zijn e r voldoe nde uitwijkmoge lijkhe de n voor ple isterende vogels. Na afronding van de bouwfase zulle n de e ffe cten voor ple isterende vogels zeer ge ring zijn e n zal ge e n sprake zijn van opze ttelijke ve rstoring. Ook zijn e r soorten die graag ple isteren bij platforms. De kabe laanleg ligt op afstand van broedgebieden waardoor ve rstoring is uitge sloten. Gezie n de tijde lijkhe id van de lokaal uit te voe ren we rkzaamheden voor de kabel zal ge en verstoring van tre k-, foe ragerende- of ple isterende vogels ontstaan. De vogels kunne n uitwijke n naar he t omringende ge bie d. Slotsom: De ve rbodsbepaling wordt nie t ove rtre den. Verbod vogels te houden van de soorten die niet bejaagd of gevangen mogen worden Er worde n ge e n vogels gehouden. Slotsom: De ve rbodsbepaling wordt nie t ove rtre den.

6.2

TOETSING AAN ARTIKEL 12 EN 13 VAN DE HABITATRICHTLIJN

In de ze paragraaf worde n de e ffecten die de windparke n ‘Buite ngaats’ e n ‘Ze eEnergie’ he bben op de soorte n van bijlage IV van de Habitatrichtlijn ge toetst aan de verbodsbepalinge n van de Habitatrichtlijn. De toe tsing binne n he t gebied van de Exclusie ve Economische Zone - be treffende he t offshore windpark e n e e n de el van he t kabeltracé - vindt plaats naar Europe es recht, d.w.z. voor de be schermde soorten is de Habitatrichtlijn (HRL) van toe passing. In bijlage IV worde n o.a. ze s vissoorten ge noemd. Bij de ge analyseerde onderzoeke n is e chter geen van de ze ze s vissoorten in he t ge bied van he t windpark aange toond. Ne gatie ve e ffecten door he t project aan be schermde vissen volgens bijlage IV kunne n daarom worde n uitge sloten. Dit ge ldt e ve neens voor be nthos-soorten. Alle n voor de ze ezoogdieren die in he t ge bie d van he t windpark e n he t kabe ltracé voorkome n is e en toetsing aan de Habitatrichtlijn ve reist. Voor de ze soort is de hie rna ge noemde ve rbodsbepa lingen van art. 12 (1) de e l a, b e n d van de Habitatrichtlijn re le vant. Dit is hie ronde r uitge we rkt. Verbod exemplaren opzettelijk te vangen of uit de natuur weggenomen exemplaren te doden (Art. 12 LID 1 DEEL A HRL) Er kan sle chts sprake zijn van doding van ze e zoogdie ren door he t project, als zich tijde ns he t he ien van de funde ringe n individue n in de dire cte omgeving van de bouwplaats be vinde n. In dat ge val is e rnstige ge hoorbeschadiging mogelijk, wat indire ct kan le ide n tot de dood door de soriëntatie of doordat de die re n nie t me e r in staat zijn op voe dse l te jagen. Omdat passende maatregelen worde n ge nomen om de ze e zoogdie ren uit de ge varenzone te verdrijven (pinge rs, “ramp up”; zie hoofdstuk 6), kan dit praktisch uitge slote n worde n. Slotsom: De ve rbodsbepaling wordt nie t ove rtre den. Verbod opzettelijk te storen, in het bijzonder tijdens de voortplantings-, opgroei-, overwinterings- en migratieperiodes (Art. 12 LID 1 DEEL B HRL)

90

ARCADIS



He t onde rwate rlawaai dat ontstaat bij he t he ie n van de funde ringen kan in de wijde omge ving van de bouwactivite ite n e en verstoring van de kle ine walvissen ve roorzake n. Er is e e n reactieradius tot e n met 20 km be stude erd, waarbinnen zich ge dragsveranderingen kunne n voordoen (Prins e t al. 2008, Tougaard e t al. 2003a, Boon e t al. 2012 in Ge e lhoed 2011, ARCADIS, 2012). Indie n als “worst case”-reactie een vlucht van de die re n uit dit circa 1.259 km 2 grote ge bied wordt aangenomen, dan zoude n bij e e n gemidde lde dichthe id circa 41 bruinvisse n (circa 0,2% van de Ne de rlandse populatie ) worde n ve rstoord. Doordat in he t ge bie d e en door trekactivite iten veroorzaakte toe name van het aantal bruinvissen in de pe riode fe bruari tot me i kan worde n waarge nomen, kan he t aantal ve rstoorde die ren worde n ge minimaliseerd door de bouw van de funde ringe n buite n de ze maanden uit te voe ren. Als opgroei- e n ove rwinte ringsgebied he eft dit are aal voor de bruinvis ge en bijzonde re be teke nis. Ande re bouwmaatregelen voor het aanle ggen van het O WP e n voor he t plaatsen van de kabels die de stroom ve rvoeren spelen vanwe ge hun kle inschalige we rking in he t offshore gebied ve rgeleke n met de bouw van de funde ring e e n onde rgeschikte rol. Tijde ns de be drijfsfase be hoeft in he t alge meen nie t te worde n uitge gaan van een noemenswaardige verstorende we rking op ze e zoogdieren. Slotsom: De ve rbodsbepaling be treffende he t storen van individue n van be schermde ze ezoogdieren wordt tijde lijk (voor de duur van de he iwe rkzaamheden) overtreden. Dit ge ldt e ve neens bij inachtname van ge luidsbe perke nde maatregelen e n he t mijde n van periodes van seizoenale toename van bruinvissen. Afwijkende vergunning volgens art. 16 Habitat -RL Als e e n project voldoet aan be paalde voorwaarden, kan he t volgens art. 16 Habitatrichtlijn toch worde n goe dge keurd. Bijge volg moet worde n onde rzocht, of e r be vredigende (ve renigbare) alternatieven voor he t proje ct zijn e n of bij onge wijzigde uitvoe ring van he t proje ct de populatie van de gedupeerde soort zonde r schadelijke ge volgen in e e n gunstige instandhoudingstoestand in hun ve rspreidingsgebied kan ve rblijven (art. 16 lid 1 Habitatrichtlijn). Ove rige e isen die worde n ge steld aan een afwijke nde ve rgunning zijn ove rwe gende, dwinge nde re denen van algemeen belang, inclusie f die van sociale e n e conomische aard (art. 16 lid 1 de e l c Habitatrichtlijn). Bij toe passing van zwaartekrachtfunde ringen kan he t ve rstoringsverbod volgens art. 12 lid 1 de e l b Habitatrichtlijn moge lijk worde n nage komen omdat daarbij nie t in de onde rgrond be hoeft te worde n ge he id. Re ke ning houde nde me t de waterdie pte van 29-33 m in he t planningsge bied zoude n e chter de oppe rvlakte s e n volumes van dit funde ringstype zeer groot moeten worde n, zodat de noodzakelijke massa e norm hoog zou zijn. Zwaarte krachtfunderingen zijn ge schikt voor wate rdieptes tot 15 m. De rhalve moet voor he t bouwe n van e e n zwaartekrachtfundering op e en overeenkomstig grotere oppe rvlakte van de ze e bodem worde n ge pland e n bevestigd, wat aanzie nlijke e ffecten op ande re beschermde waarden me t zich me e zou bre ngen. He t voordeel be treffende de geluidsemissies wordt ge re lativeerd vanwe ge de hoge bouwkoste n. De gunstige instandhoudingstoestand van de bruinvispopulatie in de zuide lijke Noordze e wordt door de voorzie ne bouwmaatregelen nie t bedreigd. In he t e rgste ge val wordt 0,2% van de Ne de rlandse populatie tijde lijk door lawaai ge stoord of uit hun ve rblijfsgebied ve rdreven. He t aangetaste gebied he eft voor de bruinvis ge e n bijzonde re functie. Op basis van e rvaringen met he t De ense windpark Horns Re v kan e rvan worde n uitge ga an, dat de die re n na beëindiging van de bouwactivite iten spoedig naar he t ge bied te ruggaan (Ble w e t al. 2006, Te ilmann e t al. 2006c; zie Figuur 43). He t in he t ge bie d van he t toekomstige windpark ge lde nde ge bruiksverbod kan moge lijk langdurig e e n positie ve uitwe rking he bben op de instandhoudingstoestand van de bruinvispopulatie . Dwinge nde re de ne n van algemeen be lang bestaan in he t ge val van offshore exploitatie van winde ne rgie uit onafhanke lijke , regeneratieve e nergieopwe kking e n milie u- e n klimaatbe scherming. Slotsom: Aan de voorwaarden voor e en afwijke nde ve rgunning volge ns art. 16 Habitatrichtlijn is voldaan.


ARCADIS

91


Verbod voortplantings- en rustplaatsen te beschadigen of te verwoesten (Art. 12 LID 1 DEEL D HRL) He t proje ctgebied (windpark e n kabe ltracé) is ge en voortplantingsgebie d, e r zijn in de wijde omge ving (studie ge bied) maar e nkele bruinviskalveren aangetoond. Kle ine walvisse n hebben ge en spe cifie ke rustplaatsen; de ligplaatsen van de ze ehonden bevinden zich buite n de EEZ aan de kust. Slotsom: De ve rbodsbepaling wordt nie t ove rtre den.

6.3

FLORA- EN FAUNAWET

6.3.1

TOETSING AAN FLORA- EN FAUNAWET

De Flora- e n faunawe t is van toe passing binne n de 12-mijlszone. Hie r vind alle e n de aanleg plaats van de kabe ls van de windparke n naar he t vaste land. De e ffecten van de kabels worde n hie ronde r ge toetst aan de Flora- e n faunawe t. De moge lijke ne gatieve e ffecten zijn afge zet te gen de ve rbodsbepalingen van de Flora- e n faunawe t. Nie t alle e ffe cten op (be schermde) planten e n die ren zijn in strijd me t de Flora - e n faunawe t. Alle e n wanneer de e ffe cten valle n binne n de algemene verbodsbepalinge n van artike l 8 t/m 12 is sprake van een dre igende ove rtreding. Uite raard zijn alle positie ve e ffecten voor be schermde soorten in ove reenstemming met de we tte lijke be paling. De mogelijke ne gatieve e ffecten zijn afge zet tegen de verbodsbepalinge n van de Florae n faunawe t. In de onde rstaande tabel is we e rgegeven we lke moge lijke gevolgen voor beschermde plante n e n die re n strijdig zijn me t de ve rbodsbepalingen, indie n ge en voorzorgsmaatregelen worde n ge nomen e n de ge volgen nie t worde n ge mitigeerd. Tabel 16 Beschermde soorten waarvoor de Flora- en faunawet (mogelijk) van toepassing is. Beschermde soorten

Verbodsbepaling

1

Broedvogels Alle voorkomende broedvogels

Vernietigen/verstoren van verblijfplaatsen (art. 11). Individuen kunnen hierbij omkomen (art. 9)

Zoogdieren Algemeen voorkomende muizen, egel, haas, konijn, ree, vos, bunzing en w ezel (allen tabel 1)

Am fibieën Bastaardkikker, gew one pad, bruine kikker en meerkikker (allen tabel 1)

Doden en/of verw onden van dieren (art. 9) Verontrusten van dieren (art. 10) Vernietigen/verstoren van holen en/of verblijfplaatsen (art. 11)

Doden en/of verw onden van dieren (art. 9) Vernietigen/verstoren van holen en/of verblijfplaatsen (art. 11)

1: Voor verstoring van vogels op open zee geldt dat daar moeilijk vaste rusten verblijfplaatsen zijn aan te wijzen. Alleen wanneer broedende vogels vanaf zee worden verstoord is er sprake van overtreding van verbodsbepalingen. Er is geen sprake van het doden van vogels (Art. 9).

6.3.2

MOGELIJKHEDEN TOT VRIJSTELLINGEN EN ONTHEFFINGEN

Door de uitvoe ring te late n plaatsvinde n volgens he t Mitigatie plan (Hoofdstuk 0) kunne n ne gatieve ge volge n voor be schermde soorten voorkomen of be perkt worde n. Echte r nie t alle schade is te ve rmijde n, waardoor voor e en aantal soorten ve rbodsbepalingen worde n overtreden. He t gaat om algemeen voorkome nde soorten waarvoor e en vrijstelling ge ldt.

92

ARCADIS



De Flora- e n faunawe t bie dt mogelijkhe den om uitzonde ringen te maken op de ve rbodsbepalinge n, in de vorm van vrijste llinge n e n ontheffingen. Tabel 17 ge eft aan we lke vrijstellinge n e n ontheffingen van toe passing zijn.

Tabel 17 Beschermde soorten waarvoor de Flora –en faunawet van toepassing is. Beschermingsniveau Flora –en faunwet

Beïnvloede soorten

1.

Algemeen voorkomende muizen, egel, haas,

Soorten met een algemene vrijstelling.

konijn, ree, vos, bunzing, w ezel, middelste groene kikker, gew one pad, bruine kikker en meerkikker. 2.

Overige soorten met voorwaardelijke vrijstelling indien

-

gew erkt wordt volgens een goedgekeurde gedragscode. 3.

Streng beschermde soorten. Ontheffing mits gunstige staat

-

van instandhouding soort niet w ordt aangetast, geen andere bevredigende oplossing bestaat en dw ingende reden van groot openbaar belang aanw ezig is.

6.3.3

CONCLUSIES

Op grond van dit onde rzoe k kunne n de volge nde conclusies worde n ge trokke n: 

Op e n in de omge ving van he t kabeltracé e n de alternatieven komen soorten voor die door de Flora - en faunawe t worde n be schermd.



Voor vaatplanten, zeezoogdieren, nie t-broedvogels, vissen, reptie len, libe lle n, vlinde rs en overige onge we rvelde n kunne n ne gatieve e ffecten uitge sloten worde n.



Door he t ne me n van mitige rende maatregelen kunne n de ne gatieve effecten op broe dvogels worde n voorkome n e n op amfibieën e n grondgebonden zoogdie ren grotendeels beperkt worde n.



Nie t alle schade is te ve rmijden, waardoor voor e nke le zoogdieren en amfibieën van tabel 1 ve rbodsbepalingen worde n overtreden. Voor de ze soorten geldt e en algemene vrijstellin g bij ruimte lijke ontwikke linge n. Er hoe ft dus ge e n ontheffing te worde n aangevraagd. Wel blijft voor de ze soorte n de zorgplicht ge lden. Aan de zorgplicht kan worde n voldaan door tijde ns de uitvoe ring de mitige re nde maatregelen te treffen.


ARCADIS

93


94

ARCADIS



7 7.1

Mitigatieplan MITIGERENDE MAATREGELEN

In he t onde rstaande e cologisch protocol is e e n aantal aanvulle nde maatregelen e n uitvoe ringsvoorschriften opgenomen waarmee de negatieve gevolgen voor in he t wild voorkome nde be schermde soorten planten e n die ren die he t gevolg kunne n zijn van de we rkzaamheden zoveel mogelijk kunne n worde n voorkome n. Daarnaast wordt ve rwe ze n naar de mitige rende maatregele n die zijn be schreven in de Passende Be oordeling (ARCADIS, 2012). Broedvogels  Broe de nde vogels mogen nooit worde n ve rstoord. De we rkzaamheden die ne n buite n he t broedseizoen van voge ls (dus vóór half maart e n na half juli) te worde n uitge voe rd. De ze periode is e en indicatie : sommige broedvogels he bben een afwijke nde broedperiode. Er kan alle e n onde r voorwaarden - mits er ge e n broedvogels worde n verstoord - in he t broe dseizoen worde n doorgewe rkt. 

Wanneer he t nie t mogelijk is buite n he t broe dseizoen te we rke n, worde n de volgende maatregelen ge nomen om ve rstoring van broedende vogels te voorkomen: − He t starten van de we rkzaamhede n ruim voorafgaand aan he t broedseizoen en aan e en stuk doorwe rke n. − Eve ntue le ne sten worde n opge spoord door e en te r zake kundige . Ne ste n worde n ge markeerd e n ge spaard door de we rkzaamheden op minimaal 50 me ter afstand van he t nest uit te voe ren. Pas wanne e r de jonge vogels he t ne st verlaten he bben, mogen de we rkzaamheden bij he t ne st



plaatsvinde n. Zorg dat de zandhope n nie t ge schikt worde n voor oe verzwaluwe n om in te broe den door ge en (langdurig) ste ile wande n in de zandhope n te maken.

Zoogdieren Terrestrisch  

We rk rustig é é n kant op om he t voor die re n mogelijk te make n de we rkzaamheden te ontvluchten. He t aantal e n de breedte van de we rkpaden wordt zo be pe rkt moge lijk ge houden, om zo min moge lijk hole n e n die re n te ve rnielen.



Te rre inde len waar geen we rkzaamheden plaatsvinde n, worde n zo min moge lijk be tre den.

Marien 

Ge bruik van pinge rs e n ‘ramp-up’ voor he iwe rkzaamheden, zodat individue n he t ge bie d kunne n ve rlaten voordat schade optreedt.


ARCADIS

95


Algemene zorgplicht Le t vanuit de alge mene zorgplicht continu op aanwe zigheid van al dan nie t be schermde plante n e n die ren tijde ns de we rkzaamheden. Bij aantreffen van die ren en plante n moet worde n voorkomen dat de ze ge dood of ve rwond c.q. onnodig aangetast (bij plante n) worde n. Wanneer een ingre ep toch samenvalt met de aanwe zighe id van be schermde soorten, schake l dan e en e coloog in. De ze e coloog ne emt dan passende maatregele n in lijn me t de Flora - e n faunawe t. Voorzorg bij amfibieën Bij ruimte be slag van de ruigte strook op de we stgrens van de locatie voor he t convertorstation: 

We rk in de natte lage de le n zoveel mogelijk buite n de voortplantings -e n overwinte ringsperiode (tusse n maart e n november). De beste pe riode om de we rkzaamheden hie r uit te voe ren is september -



oktobe r (pe riode tussen voortplanting e n winte rrust). We rk rustig é é n kant op om he t voor die re n mogelijk te make n de we rkzaamheden te ontvluchten.



He t aantal e n de breedte van de we rkpaden wordt zo be pe rkt moge lijk ge houden, om zo min moge lijk hole n e n die re n te ve rnielen.



Te rre inde len waar geen we rkzaamheden plaatsvinde n, worde n zo min moge lijk be tre den.

Voorzorg bij vaatplanten Bij ruimte be slag van de ruigte strook op de we stgrens van de locatie voor he t convertorstation: 

Inve ntariseer (door e en ter zake kundige ) tijde ns he t groeiseizoen de aanwezige be schermde plante n e n marke er de groeiplaatsen zichtbaar voor uitvoerend pe rsoneel;



Ontzie de groe iplaatsen tijde ns de we rkzaamheden;



Indie n groe iplaatsen nie t kunne n worde n ontzie n: graaf beschermde planten uit me t e en ruime kluit en plaats de plante n in ge schikt biotoop waar ge en we rkzaamheden plaatsvinden. Uitgraven e n ove rze tten van beschermde planten moet worde n ge daan door e en te r zake kundige .

96

ARCADIS



8  

Referenties

ARCADIS (2012a). Passende Be oordeling Ee mshaven e n havenuitbreiding. ARCADIS (2012b). MER kabe ltracé(s) Ge mini; ve rtroebelingsstudie . Rapportnummer B02024.000089.0100.



ARCADIS (2012c). Ve rtroebelingsstudie .



ARCADIS (2012d). Effe cte n van ve rtroebeling op instandhoudingsdoelen. Rapportnummer B02024.000089.0100.



Arts F.A. (2009). Tre nds e n ve rspreiding van ze evogels e n zeezoogdieren op he t Ne de rlands Contine ntaal Plat 1991 – 2008. RWS Waterdie nst BM 09.08, Vlissinge n.



Arts, F.A. & Be rre voets, C.M. (2005). Monitoring van ze e vogels e n zeezoogdie ren op he t Ne de rlands Contine ntaal Plat 1991-2005. Ve rspreiding, se izoenspatroon e n trend van ze ven soorten ze evogels e n Bruinvis. Rijksinsituut voor Kust e n Ze e . Rapport RIKZ/2005.032.



Baine s, M.E., M. Re iche lt, P.G.H. Evans & B. She phe rd (2002). Comparison of the abundance and distribution of harbour porpoise (Phocoena phocoena) and bottlenose dolphins (Tursiops truncatus) in Cardigan Bay, UK. 16th Annual Confe rence of the Europe an Cetacean Society, Lie ge, Be lgium.



Bakke r J. & C. Sme enk (1990). Dolphins on the Dutch coast: an analysis of stranding re cords. In: P.G.H. Evans, A. Aguilar & C. Sme e nk (e ds.). Proceedings 4th Annual Confe rence Europe an Cetacean Society, Palma de Mallorca. Europe an Re search on Ce taceans 4: 49-52.



BfN (2004). Bunde samt für Naturschutz. Erhaltungszie le für NATURA 2000-Schutzge biete in de r



de utschen AWZ de r Nordse e – FFH-Vorschlagsgebiet (pSCI) „Borkum-Riffgrund“ (DE 2104-301). Bijlsma, R.G., F. Hustings & C.J. Camphuysen (2001). Alge me ne e n schaarse vogels van Ne de rland (Avifauna van Ne de rland -2). GMB Uitge ve rij/KNNV Uitge ve rij, Haarle m/Utrecht.



Ble w, J., K. Eskildse n, K. Günthe r, K. Koffijbe rg, K. Laurse n, P. Pote l, H.-U. Rösne r, M. van Roomen & P. Südbe ck (2005). Migratory birds. Wadden Sea Ecosystem 19: 287-305.



Brasseur e n Re ijnders (1994) Invloeden van dive rse ve rstoringsbronnen op he t gedrag e n habitatgebruik van ge wone zeehonden: consequenties voor de inrichting van he t ge bied. IBN-rapport 113. 62 p.



Brasseur, S. M. J. M., M. Sche idat, G. M. Aarts, J. S. M. Cre mer, e n O. G. Bos. 2008. Distribution of marine mammals in the North Se a for the ge neric appropriate assessment of future offshore wind farms. Wageningen Imares, Location Te xel, [De n Burg].



Brasseur, S., T. van Polane n, M. Sche idat, E. Me e sters, H. Ve rdaat, J. Cremer, e n E. Dijkman. 2009. Ze e zoogdie ren in de Ee ms : e valuatie van de vlie gtuigte llingen van ze ezoogdieren tussen oktober 2007 e n se ptember 2008. Wageningen IMARES, [De n Burg].



Bre nninkme ije r, A. & M. Koopmans (2010). Natuurmonitoring Ee mshaven e n compensatie gebieden in de Emmapolde r - 2009. A&W-rapport 1310. Alte nburg & Wyme nga ecologisch onde rzoek, Fe anwâlde n.



Bre nninkme ije r, A., & M. Koopmans (2011); Natuurmonitoring Ee mshaven e n compensatie gebieden Emmapolde r 2010. Alte nburg & Wyme nga e cologisch onderzoek BV in opdracht van Groninge n Se aports, Nuon NV e n RWE Powe r Be ne lux BV. A&W -rapport 1524.


ARCADIS

97




Brouwe r, T., B. Crombaghs, A. Dijkstra, A.J. Sche per & P.P. Scholle ma (2008). Vissenatlas Groningen Dre nthe . Ve rspreiding van zoe twatervissen in Groninge n e n Dre nthe in de pe riode 1980-2007. Profie l, Be dum.



Buro Bakke r (2005). Be schermde Flora & Fauna in he t Ee mshavengebied. Buro Bakke r advie sburo voor e cologie te Assen, in opdracht van provincie Groninge n



Camphuysen, C.J. & M.L. Sie me nsma (2011). Conservation plan for the Harbour Porpoise Phocoena phocoe na in The Ne the rlands: towards a favourable conservation status. NIOZ Re port 2011-07, Royal Ne the rlands Institute for Se a Re search, Te xel.



Camphuysen, C.J. & M.F. Le opold (1994). Atlas of se abirds in the southern North Se a. NIOZ-report 1994-8, 126 p.



Camphuysen, C.J. (2004). The re turn of the harbour porpoise (Phocoena phocoena) in Dutch coastal



wate rs. Lutra 47/2: 113-122. Camphuysen C.J. & Pe e t G. (2006). Walvissen e n dolfijne n in de Noordze e . Fontaine Uitge vers, Korte nhoe f.



Daan, N. (2000). De Noordze e -visfauna en crite ria voor he t vaststellen van doe lsoorten voor he t natuurbe le id. RIVO rapport C031/00.



Danke rs, N., J. Cre mer, E. Dijkman, S. Brasseur, K. Dijke ma, F. Fe y, M. de Jong, e n C. Smit (2007).



Ecologische atlas Wadde nzee. Wageningen IMARES, [De n Burg]. Emme rik, van W.A.M. (2004). Ke nnisdocume nt Atlantische steur Acipe nser sturio (Linnae us, 1758). Ke nnisdocume nt 02. OVB / Sportvisserij Ne de rland, Bilthove n.



Evans, P.G.H. (2003). Biology of ce taceans of the Northe ast Atlantic (in re lation to se ismic e nergy). Proce edings of the Seismic and Marine Mammals Work-shop, London. 23-25 pp.



Ge e lhoed, SCV & T. van Polane n Pe tel (2011). Ze e zoogdie ren op de Noordze e ; Achtergronddocument bij Natuurve rke nning 2011. Wageningen, Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milie u, WOtwe rkdocume nt 258. 60 blz.; 9 fig.; 5 tab.; 143 re f.



Ge e lhoed, S., M. Sche idat, G. Aarts, R. van Be mme len, N. J aninhoff, H. Ve rdaat & R. Witte (2011). Shortlist Maste rplan Wind. Ae rial surveys of harbour porpoises on the Dutc h Contine ntal She lf. Re port numbe r C103/11



Hammond P.S., H. Be nke , P. Be rggre n, D.L. Borche rs, S.T. Buckland, A. Colle t, M.P. He ide -Jørgensen, S. He imlich-Boran, A.R. Hiby, M.F. Le opold & N. Øie n (1995). Distribution and abundance of the harbour porpoise a nd other small ce taceans in the North Se a and adjacent wate rs. Life 92-2/UK/027, final re port, Se a Mammal Re search Unit, National Environme nt Re search Council, Cambridge.



Hammond P.S., P. Be rggre n, H. Be nke , D.L. Borche rs, A. Colle t, M.P. He ide -Jørgensen, S. He imlich, A.R. Hiby, M.F. Le opold & N. Øie n (2002). Abundance of harbour porpoise and other small ce taceans in the North Se a and adjacent wate rs. J. Appl. Ecol. 39: 361-376.

 

He ide , van de r T. (2009). Stre ssors and feedbacks in te mpe rate seagrass e cosystems. IMARES (2011). Me e r ze e honden in de Wadde nzee. Pe rsbericht van 17 nove mber 2011.



Ingram, S.N. (2000). The e cology and conservation of bottle nose dolphins in the Shannon e stuary, Ire land. PhD the sis, Unive rsity Colle ge Cork, Ireland.



Je fferson TA, Le atherwood S, We bber MA (1993). FAO Spe cies ide ntification guide . Marine mammals of the world. UNEP/FAO, Rome , 320 pp.



Jong, de D. J., M. M. van Katwijk, e n A. G. Brinkman (2005). Kanse nkaart zeegras Waddenzee : pote ntië le groeimogelijkhe den voor zeegras in de Wadde nzee..



Ke e ke n, O.A. van, H.J.L. He e ssen & H.V. Winte r (2010). Be scherming zoutwate rvissen. Imares Wageningen UR, rapport C170/10.



Krijgsve ld, K.L., R.R. Smits & J. van de r Winde n (2008). Ve rstoringsgevoelighe id van vogels. Update lite ratuurstudie naar de re acties van vogels op re creatie . Bure au Waardenburg/Vogelbescherming Ne de rland rapport nr. 08-173.

98

ARCADIS





Le opold, M.F. & C.J. Camphuysen (2007). Did the pile driving during the construction of the Offshore Wind Farm Egmond aan Ze e, the Ne the rlands, impact local se abirds? Re port C062/07. Noordze eWind Rapport OWEZ_R_221_Tc_20070525. Wageningen Imares e n Ne derlands Instituut voor Onde rzoek der Ze e .



Le opold, M.F. & C.J. Camphuysen (2006). Bruinvisstrandingen in Ne de rland in 2006; achte rgronden, le e ftijdsverdeling, sexratio, voedselke uze en mogelijke oorzaken. Wageningen Imares, rapport C083/06. NIOZ, Te xe l, rapport 2006-5.



Me ij, van de r S. E. ., e n C. J. Camphuysen. 2006. Distribution and dive rsity of whale s and dolphins (Ce tacea) in the southe rn North Se a: 1970-2005. Lutra 49:3–28.



Ministe rie van LNV (2009). Aange paste lijst jaarrond be schermde vogelne sten ontheffing Flora - e n faunawe t ruimte lijke ingre ep.



MINOS+ (2006). MINOSplus – We ite rführende Arbeiten an Seevögeln and Me e ressäugern zur Be we rtung von Offshore-Windkraftanlagen. Zwe ite r Zwische nbericht April 2006. 118 pp.



Natuurloke t (2012). Datale vering oostelijk Wadde ngebied. Fe bruari 2012.



OSPAR (2010). Ove rvie w of the impacts of anthropogenic unde rwater sound in the marine e nvironme nt.



Prins, T.C., F. Twisk, M.J. van de n He uve l-Gre ve, T.A. Troost & J.K.L. van Be e k (2008). De ve lopment of



a frame work for Appropriate Assessments of Dutch offshore wind farms. De ltares, Wageningen. Re id, J.B., P.G.H. Evans & S.P. Northridge (2003). Atlas of ce tacean distribution in northwe st Europe an wate rs. Joint Nature Conservation Committee, Pe terborough.



SCANS (2008). Small ce taceans in the Europe an Atlantic and North Se a (SCANS -II). Final re port to the Europe an Commission, LIFE04NAT/GB/000245.



Svasek Hydraulics. 2012. Mode lstudie naar sedimentatiesnelheid t.b.v. he t Ge mini proje ct.



Te ilmann, J., J. Tougaard, J. Carstensen, R. Die tz & S. Tougaard (2006c). Marine Mammals – Se als and porpoise s react diffe re ntly. In: Danish Offshore Wind – Ke y Environme ntal Issues. Publishe d by DONG Ene rgy, Vattenfall, The Danish Ene rgy Authority and The Danish Fore st and Nature Age ncy, Nove mbe r 2006. P. 80 – 93.



Tolman, M. E., G. van de n Be rg, e n A. H. Groe ne we g. 2011. Ze egraskartering 2010: Waddenzee en Ooste rschelde. Rijkswate rstaat, Data-ICT-Die nst, De lft.



Tougaard, J., J. Carstensen, O.D. He nrikse n, H. Skov and J. Te ilmann (2003). Short-te rm e ffects of the construction of wind turbine s on harbour porpoises at Horns Re ef. Te chnical re port to Te chWise A/S. HME/362-02662, He de selskabet, Roskilde .



TSEG (2011). Ae rial surve ys of harbour seals in the Wadde n Sea in 2011; Solid incre ases in total numbe r as we ll as pups. http://www.wadde nse a -se cretariat.org/news/news/Seals/Annualre ports/Trilateral%20Seal%20Counts%20Report_2011.pdf



Ve rwe y, J. & Wolff, W.J. (1981). The bottle nose dolphin (Tursiops truncatus), in: Re ijnde rs, P. e t al. (Ed.) (1981). Marine mammals of the Wadden Sea: final re port of the section 'Marine Mammals' of the Wadde n Sea Working Group. Re ports of the Wadden Sea Working Group, 7: pp. 59-64



Vlas, J. de , A. Nicolai, M. Platte e uw & K. Borrius (2011). Natura 2000-doe le n in de Wadde nzee. Van instandhoudingsdoe len naar opgaven voor natuurbescherming. Rijkswate rstaat Waterdie nst / Rijkswate rstaat Noord Ne de rland. Eindconce pt van 2 nove mber 2011.



White , R & A. We bb (1995). Coastal birds and marine mammals of mid Dorse t. Joint Nature Conse rvation Committee, Pe terborough, UK.



Wilson, B., P.S. Hammond & P.M. Thompson (1999). Estimating size and assessing tre nds in a coastal bottle nose dolphin population. Ecological Applications 9:288'300.



Winte r, H.V., J.J .de Le euw & J. Bosve ld, 2008. Houting in he t IJsselmeergebied. Ee n uitge storven vis te rug? Imares rapport C084/08.


ARCADIS

99


Websites 

OSPAR, 2020: www.ospar.org



RAVON; www.ravon.nl (januari 2012)



SOVON; www.sovon.nl (januari 2012)



Sportvisserij Ne de rland: http://www.sportvisserijnederland.nl/sportvissers/actueel/4444/uitgezette_steuren_doen_het_goed.html (be richt

van 16 juli 2012) 

100

Zoogdie ratlas; www.zoogdie ratlas.nl

ARCADIS



Bijlage 1


Method Statement Van Oord

ARCADIS

101


102

ARCADIS


Title document:

Outline Method Statement Submarine Export cable installation

Company:

Van Oord Offshore Wind Projects bv Client:

Typhoon Offshore B.V. Project Name:

Gemini Project Number:

14.4082 Document number:

14.4082-VOWP-INS-MS-4001-MS Submarine Export Cable Install-C12 Reference:

C12

For permit request

16-10-2012

EGR/SML/RLS

Rev.

Document Status

Date

Prepared by

144082-VOWP-INS-MS-4001-MS Submarine Export Cable Install-C12.docx

Page 1 of 49

Project: Project No: Department: Title:

Date: Gemini Version: 14.4082 Offshore Wind Projects Outline Method Statement Submarine Export cable installation

16 October 2012 C12

TABLE OF CONTENTS 1

INTRODUCTION ............................................................................................................................... 5

2

SCOPE OF THE METHOD STATEMENT ........................................................................................ 6

3

2.1

EXPORT CABLE ........................................................................................................................... 6 2.1.1 Two AC cables 220 kV ............................................................................................. 6

2.2 2.3 2.4 2.5

INSTALLATION METHODS ............................................................................................................ 7 SURVEY ..................................................................................................................................... 8 CORRIDOR ................................................................................................................................ 8 CABLE BURIAL DEPTH .................................................................................................................. 8

CABLE INSTALLATION SHALLOW WATER KP 0 - KP 15.4 ...................................................... 10 3.1 3.2

3.3

3.4

4

JOINTS VICINITY KP 9 .................................................................................................................. 19 4.1 4.2 4.3

5

INTRODUCTION ........................................................................................................................ 19 JOINTING ................................................................................................................................. 20 4.2.1 Offshore scaffold platform ................................................................................... 20 BURIAL .................................................................................................................................... 21

CROSSING OF TYCOM AND NORNED CABLES AROUND KP 15.4 – KP 16.3 ...................... 22 5.1 5.2 5.3

6

INTRODUCTION ........................................................................................................................ 10 SCOPE AC 2X220 KV.............................................................................................................. 10 3.2.1 General .................................................................................................................... 10 3.2.2 Mobilisation of the Cable Lay Barge .................................................................... 11 3.2.3 Loading the cable onto the CLB ............................................................................ 11 CABLE INSTALLATION WITH A CLB ............................................................................................. 12 3.3.1 Cable Installation ................................................................................................... 12 3.3.2 Cable burial ............................................................................................................ 14 EQUIPMENT ............................................................................................................................. 16 3.4.1 Cable Lay Barge ..................................................................................................... 16 3.4.2 Supporting vessels ................................................................................................. 16 3.4.3 Cable Burial Equipment ......................................................................................... 16 3.4.4 Auxiliary Equipment .............................................................................................. 17 3.4.5 Required working space for equipment .............................................................. 18

INTRODUCTION ........................................................................................................................ 22 APPROACH .............................................................................................................................. 22 HORIZONTAL DIRECT DRILLING (HDD) ..................................................................................... 23 5.3.1 Cofferdam ............................................................................................................... 23 5.3.2 Pilot-Drill .................................................................................................................. 24 5.3.3 Reaming ................................................................................................................... 25 5.3.4 Pull-in HDPE Pipe .................................................................................................... 25 5.3.5 Pull-in Export cable ................................................................................................ 25 5.3.6 Equipment and Materials ...................................................................................... 26

CABLE TRENCH NEAR SHORE KP 16.3 – KP 31 ....................................................................... 28 6.1 6.2 6.3 6.4

INTRODUCTION ........................................................................................................................ 28 SCOPE ..................................................................................................................................... 28 CROSSING THE HUIBERTGAT...................................................................................................... 29 EQUIPMENT ............................................................................................................................. 30 6.4.1 Trailer Suction Hopper Dredger (TSHD) ............................................................. 30


Page 2 of 49


7

7.2

8.3 8.4

9.3

11.3 11.4

11.5

INTRODUCTION ........................................................................................................................ 40 SCOPE ..................................................................................................................................... 41 11.2.1 Survey .................................................................................................................... 41 11.2.2 Pre-lay grapnel run .............................................................................................. 41 ROCK BERM CROSSINGS ........................................................................................................... 42 CABLE INSTALLATION ............................................................................................................... 42 11.4.1 Corridor ................................................................................................................. 42 11.4.2 Cable pull-in at offshore substation .................................................................. 42 11.4.3 Cable termination ................................................................................................ 43 11.4.4 Cable laying .......................................................................................................... 43 11.4.5 Crossing in front of the Westerems ................................................................... 43 11.4.6 Cable burial .......................................................................................................... 43 11.4.7 Survey of the buried cable .................................................................................. 43 EQUIPMENT ............................................................................................................................. 43

JOINTS VICINITY KP 65 ................................................................................................................ 45 12.1 12.2

13

INTRODUCTION ........................................................................................................................ 39 SCOPE ..................................................................................................................................... 39

CABLE INSTALLATION OFFSHORE KP 37 – KP 93/102 AND CONNECTOR CABLE .......... 40 11.1 11.2

12

INTRODUCTION ........................................................................................................................ 36 ROCK INSTALLED CROSSING ...................................................................................................... 37 9.2.1 Pre-Survey ............................................................................................................... 37 9.2.2 Rock installation ..................................................................................................... 37 9.2.3 Post-Survey .............................................................................................................. 38 EQUIPMENT ............................................................................................................................. 38 9.3.1 DP Side Stone installation Vessel ......................................................................... 38

JOINTS VICINITY KP 37 ................................................................................................................ 39 10.1 10.2

11

INTRODUCTION ........................................................................................................................ 34 JOINTING ................................................................................................................................. 34 8.2.1 Offshore platform in or next to the Cofferdam ................................................. 34 JOINTING ................................................................................................................................. 34 BURIAL .................................................................................................................................... 35

CROSSINGS OF CABLES BETWEEN KP 32 AND KP41 .............................................................. 36 9.1 9.2

10

KP 15.4 TO KP 31 ................................................................................................................. 32 7.1.1 Backfilling ................................................................................................................ 32 KP 31 TO KP 37 .................................................................................................................... 32 7.2.1 Corridor ................................................................................................................... 33

JOINTS VICINITY KP 15.4 ............................................................................................................. 34 8.1 8.2

9

16 October 2012 C12

CABLE INSTALLATION NEAR SHORE KP 15.4 – KP 37 ........................................................... 32 7.1

8


INTRODUCTION ........................................................................................................................ 45 SCOPE ..................................................................................................................................... 45

HEALTH, SAFETY & ENVIRONMENT .......................................................................................... 46 13.1

HEALTH AND SAFETY ................................................................................................................ 46 13.1.1 General .................................................................................................................. 46 13.1.2 Guard vessels ........................................................................................................ 46


Page 3 of 49


13.2 13.3 13.4 13.5 13.6

14


16 October 2012 C12

PERSONNEL ............................................................................................................................. 46 REPORTING OF INCIDENTS AND NEAR MISSES............................................................................... 46 EMERGENCY RESPONSE.............................................................................................................. 46 RISK ASSESSMENT..................................................................................................................... 46 ENVIRONMENT ......................................................................................................................... 46 13.6.1 General .................................................................................................................. 46 13.6.2 Footprint Equipment ............................................................................................ 47 13.6.3 Restricted areas.................................................................................................... 47 13.6.4 Light ....................................................................................................................... 47 13.6.5 Noise ...................................................................................................................... 47

PLANNING ....................................................................................................................................... 48


Page 4 of 49


1


16 October 2012 C12

Introduction

Van Oord Offshore Wind Projects bv and Typhoon Offshore B.V. have established a Framework Agreement to develop the Gemini project. The Gemini project consists of the offshore wind farms Buitengaats and ZeeEnergie. The wind turbines are capable of producing 300 MW of electricity per wind farm. The two wind farms are located approx. 60 km north of the islands of Schiermonnikoog and Ameland in the Dutch Exclusive Economic Zone (EEZ) next to the German border, see Figure 1.

Figure 1: Overview of the German and Dutch EEZ, showing the location of Buitengaats (orange) and ZeeEnergie (yellow).

The electricity produced by the wind turbines will be transported to the two HV AC substations of both wind farms through 33 kV AC infield cables. The HV AC substations are connected to each other with a 220 kV AC Submarine connector cable. The power connection to shore consists of a 220 kV AC Submarine Export cable with an approximate length of 93 for Buitengaats and 102 km for ZeeEnergie and AC Land Export cable of approximately 5 km. At the onshore AC transformer substation in Eemshaven the power is transformed into 380 kV AC. After this the power is supplied via a 2 km long 380 kV AC grid connection cable to the grid station Oudeschip of TenneT. The Van Oord scope in this project comprises the engineering, procurement, construction and installation activities related to scope of work except for the supply of the WTGs.


Page 5 of 49



16 October 2012 C12

2 Scope of the Method Statement The purple line in Figure 1 shows the cable route which has been approved by Rijkswaterstaat (RWS) in the WBR-permit. Since this route has a number of challenges (e.g. dredging and sedimentation) alternative routes have been investigated. This method statement provides the outline for the installation method of the AC Export cable of the Gemini project for the cable route along the Ballonplate. This AC Export cable will transport the power from the offshore platforms to the onshore station in Eemshaven.

2.1

Export cable

The export cable will be an AC cable of 220 kV, 1 per windfarm. The cables will be installed next to each other with a minimal clearance of 5 m due the thermic influences and to reduce the risk of damage while installing the cables.

2.1.1

Two AC cables 220 kV

The outer diameter of the cables will be around 230-270 mm and the internal cores will be between 800 and 2 1200 mm (values based on copper cores). An Optical Fibre cable is already incorporated inside the cable. The core diameter of the export cable will vary along the export cable route. For indicative sizes, see table below. 2.1.1.1

Typical dimensions

Figure 2: Typical HVAC cable

Section

KP 0 - KP 15.4 KP 15.4 - KP 37 KP 37 - KP 93/102 Between platforms

Route Installation Conductor cross 2 length depth [m] section [mm ] [Km] 15.4 3 800/1000 21.6 Between 1.6 and 800-1200 12 56-65 1 800/1000 11 1 500

Cable weight in air [Kg/m] 100-130 100-130

Outer diameter [mm] 230-270 230-270

100-130 80-100

230-270 210-230

Table 1: Preliminary values export cables

2.1.1.2

Transport of cables from supplier to port

The Export cable will probably be supplied in five sections, depending on the cable supplier and storage capacity on the installation vessels. The sections are, excl. overlength:     

Section 1: 2 times 15.4 km cables for the shallow water part, Section 2: 2 times 21.6 km for the near shore part, Section 3: 2 times 30 km for the offshore part, Section 4: 1 time 26 km and 1 time 35 km for the offshore part to connect to both windfarms and Section 5: 1 time an offshore part of 11 km to connect the two AC platforms in the windfarms together.


Page 6 of 49



16 October 2012 C12

When manufactured outside Europe, the cable sections are loaded from the cable supplier’s yard/quay onto turntables mounted in the hold of a cargo vessel.

Figure 3: Turntable on board of transport ship

The cargo vessel will deliver the cables to a port in the vicinity of the wind farm, where the cable is either directly loaded on to the installation barge/vessel or to an intermediate storage facility. A direct load-out is preferred, but is dependent on the delivery schedule of the supplier.

2.2

Installation Methods

The installation of the Export cable along the route is split into three main sections, each with their respective cable installation or cable protection method: These sections will be joined together offshore. rd The cable will cross several 3 party infrastructures on its route. The most critical one is the NorNed cable, which will be crossed twice. The following chapters of this outline method statement describes the different types of operations that will be required to install and protect these cables and is split in following sections:          

Shallow water section from KP 0 – KP 15.4 Shallow water joint around KP 9 Near shore joint around KP 15.4 HDD KP 15.4 – KP 16.3 Near shore section from KP 16.3 – KP 37 Crossing NorNed cable around KP 34 Offshore joint around KP 37 Crossing the WesterEms around KP 40 Offshore section from KP 37 – KP 93/102 Offshore joints around KP 65

See below for an overview of the sections and joints.


Page 7 of 49



Joint locations

Near shore

Offshore

Shallow water

16 October 2012 C12

Figure 4: Overview of sections and joints along the route

2.3

Survey

Before the start of the cable installation works a pre survey shall be done. This survey shall be the reference survey for the installations works and to prove if the required burial depths have been reached in that part where dredging have to take place. Simultaneously with the execution of the works a survey will be done (e.g. with dredging and cable installation). After finishing a scope again a survey will be done, this part will be the as-laid survey.

2.4

Corridor

The route is plotted with a corridor. The corridor will give the route some space for manoeuvring to avoid 3 unknown objects and suddenly changed seabed levels (e.g. result in lots more dredging m ). Especially the seabed of the route above the Islands is characterized by lots of movements. The corridor will be discussed in each particular chapter.

2.5

Cable burial depth

For determining the cable burial depth along the cable route the following general rules/requirements have been taken into account (see Figure 6Figure 6 on the next page for more details):  Inside 3 km of the LLWL the burial depth shall be 3 m (KP 0 – KP 31); o In morphological dynamic areas the burial depth will either be the lowest historical seabed level (25 years) or 3 m below current seabed, if this lower than the lowest historical seabed level (bury and forget strategy).


Page 8 of 49




 


16 October 2012 C12

Outside 3 km of the LLWL and inside the EDT zone (KP 31 – KP 34) the burial depth will be according the requirements of the 2 Kelvin rule. Calculations show that the burial depth should be 1.6 m to meet these requirements. Calculations are based on a 220 kV AC 3-core cable with a 2 conductor size of 800 mm . This conductor size has been calculated by multiple cable suppliers to meet the electrical requirements of the cable on this part of the route. Outside 3 km of the LLWL and outside the EDT zone (KP 34 – HVS) the burial depth shall be 1 m; When crossing shipping lanes, if applicable, the burial depth shall be 3 m.

Figure 5: Border EDT zone

Burial depth 1 m below seabed Burial depth 1.6 m below seabed Burial depth 3 m below seabed or on historical seabed level Burial depth 19.1 m below NAP Cable in HDD (7 m below NAP at southwest entry point, 19.1 m below NAP at northeast exit point Figure 6: Overview burial depths along the route


Page 9 of 49


3 3.1


16 October 2012 C12

Cable installation Shallow water KP 0 - KP 15.4 Introduction

Figure 7: Cable route from KP 0 – KP 15.4

This chapter describes the type of operation that will be required to install and protect the Export cable in the shallow water section (KP 0 – KP 15.4) along the planned cable route. The submarine cables will be jointed to the land cable in a joint pit at the landward end of the sea cable route in the Eemshaven. In Figure 7 the route is drawn with a corridor. The corridor will give the route some space for manoeuvres to avoid unknown objects. From KP 0 – KP 15.4 the route has a corridor of 210 m, between KP 8 – KP 10 the corridor is maximum 1200 m wide. Referring to the data of 2010 – 2011 (Svasek) the depth of the Ra is LAT -9 m. The corridor will give space to move to a less deep seabed to cross the Ra with a trenching device which will prevent substantial dredging volumes, time and environmental impact.

3.2 3.2.1

Scope AC 2x220 kV General

The near shore cable installation activities will be performed by a barge suitable for the job. This Cable Laying Barge (CLB) will need to be a shallow draught barge capable of carrying a coil of cable weighing around 2000 tonnes, suitable to carry one of the two 220 kV AC cables. It will have cable handling machinery, crew accommodation and a mooring system for manoeuvring and positioning control in the


Page 10 of 49



16 October 2012 C12

shallow water areas. It will be supported by anchor handling tugs. Read for “cable” 2 trenches with an average cable distance of 25 meter clearance. See below:

Figure 8: Average cable distance along the route

3.2.2

Mobilisation of the Cable Lay Barge

The cable lay spread will be prepared at the Port of Mobilisation. The spread will be fully equipped with all required cable lay and handling equipment, such as a dynamic turntable, tensioners, cable highways etc. in order to enable the lay of the AC Export cable. Furthermore, the CLB will be fully crewed to carry out the scope of work. All the equipment will be checked, tested and serviced. Spares on board of the spread will be checked and replenished. Upon completion of the preparatory activities the CLB will be towed to the cable loading site/port. Here the cable will be loaded and the final mobilisation of personnel and additional equipment will be completed after which the CLB will sail to site to commence the installation of the cable. Upon completion of the installation works of the first cable, the CLB will return to the cable loading site/port for loading and subsequent installation of the second cable. Upon completion of the installation works of the second cable the barge will be towed back to port where it will be demobilised or used for the cable laying of another section.

3.2.3

Loading the cable onto the CLB

In the loading port the cable will be spooled directly from the transport vessel or from a possible intermediate storage onto the dynamic turntable mounted on the shallow water CLB.

Figure 9: Cable on board an installation barge with dynamic turntable

Figure 10: Cable on board a shallow draught installation barge

Figure 11: Dynamic turntable


Page 11 of 49


3.3 3.3.1 3.3.1.1


16 October 2012 C12

Cable installation with a CLB Cable Installation Preparation works and initiation at Transition Joint pit

Prior to the arrival of the CLB the cable joint pit will be made at the landward side of the dyke near the “Borkumkade” in Eemshaven. Planning for the work will include selection of a suitable weather and tidal window that will allow the Export cable to be installed safely into the joint pit in a continuous process. A cable hauling winch will be placed behind the joint pit. Temporary barriers will be erected to protect all of the work areas for the duration of the works. Local vessels will be informed about the schedule for any temporary access limitations to the work area. The CLB will position itself using its anchor handling system between 300 and 400 m offshore of the joint pit depending on the draught of the CLB. The anchors will be placed using Anchor Handling support vessels. Communication links to the shore will be established.

Figure 12: Cable initiation at joint pit, side view

With the CLB in position, work will commence at High Water (weather permitting). First the pull in wire will be connected to the cable end on board the CLB. The shore winch will then commence hauling the cable from the barge towards the shore. As the cable leaves the barge, floats are attached to prevent the cable to drag on the seabed. As the cable end approaches the low dyke the floats are removed and the cable is transferred onto temporary rollers, specially made to accommodate the cable, to cross the dry area in front of the jointing pit on the dyke. The pull continues until the cable is and at the winch. At this stage the cable can be lifted from the cable rollers and any remaining offshore floats will be removed.

Figure 13: Detail of temporary roller

Figure 14: Cable on rollers

According to the results of the site investigation (Ref: MN-00397_RoutesurveyBard_Report_Rev1.pdf) it is not expected that tracked land based equipment will have problems working on the drying areas. 3.3.1.2

Installation of the cable

Once the shore landing has been completed and the cable is secured, the installation along the remainder of the shallow water route can commence. In this case for the first 15.4 km of the route there is insufficient water depth for the CLB to transit directly over the cable route while paying out the cable. Instead the barge


Page 12 of 49



16 October 2012 C12

will transit a parallel route along the edge of the nearby channel where there is sufficient water depth to allow the barge to remain afloat. The cable will be hauled and floated to the dry area from the barge. An indication of the distance from the barge with a draught of 3 m to the drying areas and to the cable route is shown in the table below. On the “dry” area the floats will be removed. The cable will then be supported and directed onto the correct route using tracked vehicles carrying cable guides. These vehicles will transit along parallel with the installation vessel supporting and directing the cable onto the cable route, with the use of GPS, in the drying areas during LW periods. The distance between the tracked vehicles will be approx. 50 m. Detailed calculations will be done to determine the distance more precisely and with which tension the tensioners will keep in position. Calculations can be performed, once cable specifications are available. In the table below, due to the draft of the CLB, the different distances from the CLB to the cable route are shown. KP Floating distance “Dry Area” distance Total distance

0-8 75 – 265 m 220 – 450 m 360 – 530 m

8-15 80 – 600 m 150 – 850 m 270 – 900 m

Table 1: Approximate barge distance to cable route for CLB with 3 m draught

See Figure 17 for a typical anchor pattern for the CLB.

Figure 15: Cable with cable floats

Figure 16: Excavator with lifting bow, removal of floaters

During HW periods, if necessary, the vehicles can temporarily lay down the cable onto the seabed and take refuge on a ramped barge nearby provided specifically for this purpose. To extend the tidal working window Van Oord intends to use specially outfitted land based equipment able to work in several meters of water depth. 3.3.1.3

Positioning of the CLB

The barge will be brought in position using two shallow draft support vessels. Both support vessels are equipped with the appropriate positioning system for precise positioning of the anchors. This will happen during HW periods. The positioning system comprises of DGPS receiver and computer screens for visualization. The individual systems installed on the CLB and the tugs are interconnected, allowing for realtime representation of the individual vessel movements on each location Once the barge is in position the support vessels will lay out the anchors in a pre-designated anchor pattern rd taking into account local bathymetry and 3 party infrastructure. Once the anchors are in position the CLB is able to position itself, using the winches, as close as possible to the position where the cable has to be laid. The CLB’s forward speed will be approx. 600 m/LW period, depending on the detailed anchor lay-out of the CLB.


Page 13 of 49



16 October 2012 C12

Figure 17: Typical anchor pattern

3.3.2

Cable burial

For protection from mechanical damage by external forces such as wave action, fishing gear and anchors the subsea cables will be buried 3 m below the seabed. This will be carried out using fluidisation, chain cutter or ploughing technology that minimises seabed sediment disturbance. In the immediate cable landfall at Eemshaven (up to approx. 50 m from the dike) the cable burial work will be carried out using low ground pressure land based excavators or with a chain cutter. Care will be taken to return the seabed to its original level as soon as possible by backfilling the trench. A few tidal cycles will return the seabed to its original condition. On the tidal flats of the cable route parallel to the channel a trenching tool mounted on a tracked excavator will be used. To increase the workable window all equipment will have elevated cabins to be able to work in several meters of water depth. A barge with an access ramp beached on the drying area will provide refuge for the land equipment during the HW periods. The barge will be shifted by one of the Cable Lay Barge supporting vessel.


Page 14 of 49


3.3.2.1


16 October 2012 C12

Crossing creek “de Ra”

The cable route crosses a creek called “de Ra”. There are various methods to install the cable below the seabed at “de Ra”. Due to the meandering of “de Ra” the burial depth of the cable will be at historical sea bed or -3 m under current level (=2011 level) in case this is deeper than historical seabed level. Due to the meandering of the creek the corridor for this part (from KP 8 – KP 10) is 1200 m wide (see figure below). The wider corridor will provide an opportunity to install the cable at the most optimal location considering the works and impact on environment.

Figure 18: Cable corridor around the Ra

Based on the data of Svasek sea bottom profile (see figure below) the route can be changed to the SouthWest to avoid deep water depths that cannot be crossed with the trenching device mentioned in section 3.4.3.

Figure 19: Sea bottom profile Ra

A burial tool will be used to trench the cable to historical depth. The challenge is to install the cable on historical known depth because of the variation in this depths. The trenching tool needs to have an adjustable variation in the trenching chute to follow the contours of the seabed.


Page 15 of 49


3.4 3.4.1


16 October 2012 C12

Equipment Cable Lay Barge

Van Oord intends to use a project dedicated cable lay barge for the execution of the cable laying activities. A concept layout based on 80 m x 28 m x 6 m. This barge is fitted with following items:  4-8 anchor winches, the exact amount of anchor winches is to be worked out via anchor analysis/plans.  20 m OD turntable, this can hold the cables for the near-shore and shallow water sections.  a loading tower, which includes control cabin, loading arm and a 10 mT loading tensioner.  one over-boarding tensioner just before the over-boarding chute.  one ‘central’ control cabin next to the over-boarding chute. This control cabin can combine the controls of the anchor winches, over-boarding tensioner and touch-down/catenary monitoring. The control cabin has displays for video footage and control systems from carousel, loading arm, tensioner, track ways for control and monitoring purposes. There is a communication interface between the turntable control cabin and the ‘central’ control cabin.  Workability Hs ≤1.5 m

3.4.2

Supporting vessels

Figure 20: Example of Anchor Handling tug

Figure 21: Example of Ultra shallow support vessel

For the positioning of the barge, the anchors and cable the following typical vessels/boats can be used:

3.4.3

   

Type Dimensions Displacement Bollard pull

Shoalbuster 2609 26.21*9.1*2.6 m 381 mton 29 mton

   

Type Dimensions winch crane

Ultra shallow water support vessel 39*11.5*1.23 m 45 tons 240 mton

 

Type Dimensions

Small support boats for controlling cable during cable float 7*3*0.8 m

Cable Burial Equipment

There are different options for cable burial equipment. Below two common types of equipment have been listed. A selection has to be done yet. Chain cutter For the burial of the cable on the tidal flats a self-supporting cable trencher can be used which will be able to work in several meters of water depth.


Page 16 of 49



16 October 2012 C12

Figure 22: Typical self-supporting cable trencher

Details of a typical self-supporting cable trencher:  Type  Weight  Max water depth  Burial depth  Output  Inner diameter  Dimensions / footprint  Trench width

Self-supporting cable trencher ca 82 ton ca 10 m up to 10 m ca 485 HP 8m 2 approx. 75 m 1m

Vibration plough For the burial of the cable on the tidal flats an self-supported vibration plough can be used which will be able to work in several meters of water.

Figure 23: Typical self-supporting vibration plough

Details of a typical self-supporting vibration plough:  Type Self-supporting vibration plough  Weight ca 36 ton  Burial depth up to 3 m 2  Dimensions / footprint approx. 40 m  Trench width 1m

3.4.4

Auxiliary Equipment

Land based equipment specially outfitted for working in several meters of water will be used, this to make maximum use of the tidal windows when working on the tidal flats. This type of equipment will be used at least at the landfall to excavate the trench and to guide the cable.


Page 17 of 49



Figure 24: Typical Elevated Excavator

Details of an excavator:  Type  Weight  Dimensions / footprint  Trench width, if applicable

16 October 2012 C12

Able to work in to 3m of water

Elevated excavator ca 60 ton 2 approx. 72 m approx. 40 m

A barge with a ramp will be used if necessary for transport and shelter of land based equipment during HW.

Figure 25: Typical example of Refuge barge

  

3.4.5

Type Dimensions Cargo capacity

Pontoon 50,4m*8,8m*2,0m 474 ton (inland mark)

Required working space for equipment

The required working space for equipment used during cable installation is as follows: 2  Cable Lay Barge approx. 2400 m 2  Aux tugs (2 pcs) approx. 475 m per tug 2  Support boats to assist with cable float (4 pcs) approx. 20 m per boat 2  Cable burial Equipment approx. 75 m 2  Winch + tensioner on tracks approx. 250 m 2  Excavators (4-18 pcs) approx. 160 m per excavator 2  Rollers for cable guidance (approx. 20 pcs) approx. 20 m 2  Refuge Barge approx. 450 m The complete cable installation spread will move along the cable route during cable installation. The working area of the spread is depending on the distance of the CLB to the cable route. Minimum will be approx. 270 m and the maximum will be approx. 900 m distance between the CLB and the cable route. 2 2 Depending on a wet or dry install method, this area will approx. be between 5000 m and 35000 m .


Page 18 of 49


4 4.1


16 October 2012 C12

Joints vicinity KP 9 Introduction

If the future seabed level conditions are such that it is necessary to lay the cable on the southwest side of the corridor to be able to use the previously mentioned cable trencher, it might be necessary to lay the cable between KP 0 and KP 15.4 in two parts and make a joint around KP 9 (circle below). This because it might become impossible to float the cable from the barge laying in the deeper part over 2 km to the cable route in a controlled way. In that case the cable float-in operation can be supported by the use of a modular transport vehicle with a cable drum on it and approx. 1000 m of cable (see Figure 27). That vehicle can lay the cable to the most distant part of the corridor.

Figure 26: Location of possible shallow water joint


Page 19 of 49



16 October 2012 C12

Figure 27: Modular transport vehicle with cable drum

Details of a modular transport vehicle:  Type  Weight (empty)  Max water depth  Dimensions / footprint

4.2

Self-supporting transport vehicle ca 90 ton ca 10 m 2 approx. 58 m

Jointing

Around the Ra a joint will connect both cables. Typical example of an AC joint is shown below.

Figure 28: Typical Example AC offshore Joint

4.2.1

Offshore scaffold platform

The joints will be made on a scaffolding platform (see typical example below).

Figure 29: Typical example Shallow water Jointing platform

Such a scaffolding construction (approx. 50 x 10 x 8 m) will be made onshore and shipped to the cable jointing location. The scaffold platform will be installed with a crane at the location and fixed with ground anchors.


Page 20 of 49



16 October 2012 C12

The cable ends of both installed cable sections will be retrieved on the platform for jointing.

4.3

Burial

After the jointing process, the joints will be laid down in the joint pit. The joints will be buried on a depth of 3 metres below seabed level to protect the joint against damage due to fishing gear, anchors and future seabed movements.


Page 21 of 49


5 5.1


16 October 2012 C12

Crossing of Tycom and NorNed cables around KP 15.4 – KP 16.3 Introduction

The cables of Tycom (±KP 15.9) and NorNed (±KP 16.1) which have to be crossed by the export cable are located in a highly geomorphologic dynamic area, see below the crossing location. The owners of the cables are Tata for the Tycom cable and TenneT for the NorNed cable.

Figure 30: Cable crossing location with Horizontal Directional Drilling

5.2

Approach

To cross the NorNed and TyCom cables a crossing underneath those cables is necessary due to the morphological dynamic area. Gemini has learnt cables in this area have been exposed in the recent past and therefore a regular crossing on top of those cables is not a sustainable option and also not allowed by the cable owners. To make a crossing possible in this area without disturbing the existing cables Horizontal Directional Drilling is necessary. For each of the Gemini cables a HDD will be drilled. Drilling will be preferably done from the tidal flats into the deep part, especially since directly after the HDD the cable should be installed at 19.1 meter below NAP. The drill process itself will not hamper any shipping traffic entering or leaving Emden or Eemshaven. At the end of the HDD a receiving pit will be made which might result in a minor restriction in navigational aspects in the close vicinity of the HDD exit. During the pull-in of the lining in the drilled hole an approx. 1000 m long HDPE pipe will be brought in from north to south. This HDPE pipe, with a diameter of approx. 600 mm, has been prefabricated on shore and will be transported by a tugboat from Eemshaven to site. The use of prefabricated pipe will shorten the duration of the works and minimize the amount of equipment and personnel on site considerably. During this stage of the process navigation from and to the Huibertgat will be limited, but not blocked. The red dotted line in the next picture shows the area in which traffic will be blocked during the short period of the pull-in. Shipping traffic in the Randzelgat will not be hindered during this operation. Shipping traffic from and to the Huibertgat has enough space to manoeuvre around the working area.


Page 22 of 49



16 October 2012 C12

Figure 31: Working space around HDD during pipe pull-in

Guard vessels in the area will make sure shipping traffic is informed about the ongoing works and that both the pipe and the vessels will be protected from any accidents. Once the pipe is in place, cable pull-in can start. The cable laying vessel will be positioned at the north side of the HDD and the cable will be pulled in to the south side. At the south side a joint to connect the cable on the tidal flats will be made.

5.3

Horizontal Direct Drilling (HDD)

The 2 separated drills will be approx. 25 m separated from each other to avoid influences of the cables on each other. The HDPE pipes will be installed at least 5 m below the cables to be crossed (Tycom and NorNed). Through these pipes the export cables will be individually pulled. The HDD process is explained in more detail in the following paragraphs. Corridor The corridor of the HDD area is between 900 and 1100m. The corridor of this size is used because of the known seabed changes in the past 25 years in which it should be possible to find the right locations for the HDD to make.

5.3.1

Cofferdam

A cofferdam needs to be made to prevent bentonite being spilled into the environment during drilling and providing a pit in which the joint can be installed at the required burial depth of approx. NAP - 7m. Creating the cofferdam The dam needs to build with sheet piles, these sheet piles will be drilled into the seabed with a vibro tool. For the work a pontoon will be installed onto the seabed on the high side of the sea to protect the work area from swell. The equipment needed for the execution of the cofferdam can work protected and with high tide the equipment can easily been moved to the pontoon/barge for safety. When the sheet piles are installed, excavators will dig out the soil of the cofferdam and store this next to the pit. Dimensions of the cofferdam The sizes of the cofferdam are depending on the joint sizes and the required drilling workspace. The dam will have the following dimensions: Length: approx. 30 m Width: approx. 70 m


Page 23 of 49



Depth: Length of ramps:

16 October 2012 C12

approx. NAP -9 m approx. 15 m

The create stiffness to the cofferdam the structure will be executed with stabilisation structures.

Figure 32: Typical example of a cofferdam in the shallow area

At the end of the cable trench (KP 16.3) a pit shall be dredged. This pit is necessary to connect the reamer and HDPE pipe onto the drilling equipment during pull in. When the cable will be installed, the pit will be dredged out and, if necessary to avoid damage to the installed HDPE pipes, jetting tools shall be used instead of dredging heads.

5.3.2

Pilot-Drill

When the cofferdam is installed the HDD rig and necessary equipment (e.g. drilling fluid handling device and store facilities) will be installed on a pontoon. The pontoon will be installed to the seabed next to the site of the Cofferdam. Once the drill rig is in position drilling will commence. The drill head direction can be adjusted to follow the predefined route (see Figure 33) of approx.1000 m.

Figure 33: Pilot-drill


Page 24 of 49


5.3.3


16 October 2012 C12

Reaming

After the pilot drill the bore head is exchanged for a reamer. The reamer is pulled back increasing the borehole diameter to approx. 700 mm, depending on the type of HDPE pipe and cable to be installed. This reaming process is continued with increasing reamer-size till the required borehole diameter is reached.

Figure 34: Reaming process

5.3.4

Pull-in HDPE Pipe

Now the HDPE pipes including pull wire can be installed in the borehole. The HDPE pipes will be connected with a swivel to the reamer. The reamer is pulled back for the last time pulling the HDPE pipes into the borehole. After the pull-in of the HDPE pipes, the pipes will be sealed and the HDD process is completed.

Figure 35: Pull-in process

5.3.5

Pull-in Export cable

To pull the export cables through the HDPE pipes the seals are removed and an individual export cable is connected by Chinese finger or pulling head to the pull-in wire. The pull wire is pulled through the HDPE pipe by a winch.

Figure 36: Chinese finger + swivel + pull wire


Page 25 of 49


5.3.6


16 October 2012 C12

Equipment and Materials

Drill rig

Figure 37: Typical example 250 ton drillrig

          

Details typical drill rig: Maxi-rig Drilling rods Jet bit stainless steel Drilling orientation: Fly cutter Barrelreamer Swivel Mud pump Electric generators Mixing unit

250 tractive power 5" 4.5 IF tooljoint, length per section 6 metres 0 280 mm (drill head) Gyro measurement system. 0 700 mm, 0 600 mm 250 ton capacity X-overs 2.500 Itr/minute, 5" plungers 250 Kva and 150 Kva 2.500 Itr/minute

Drilling fluid handling devices The device makes and retrieves the drilling fluid from the extracted sand mixture. The drilling fluid is used to reduce friction on the reamer and to support the borehole for the duration of the drilling process. The device further has a supply tank and a pump. The pump is operated from the control cabin and is fully adjustable in yield and pressure.

Figure 38: Bentonite Mix installation

Aux Equipment  Several waste water pumps  Hydraulic crane for drilling rig assistance 2  Pontoon with a working space of approx. 1200 m


Page 26 of 49



16 October 2012 C12

Hopper Barge

Figure 39: Typical example of a split hopper barge

The hopper barge will be used for the transport and removal of drilling fluid from the drilling site to the shore.       

Type: Dimensions: Hopper Volume: Sailing speed: Depth moulded: Displacement: Workability:

Split hopper barge 54.8*11.18*4 m 3 942 m 6.5 knots 4.15 m 2,353 tons Hs ≤1.5 m


Page 27 of 49


6 6.1


16 October 2012 C12

Cable trench near shore KP 16.3 – KP 31 Introduction

Figure 40: Overview route for cable trench

This chapter describes the type of operation that will be required to dredge the trench for the Export cable in the near shore section (KP 16.3 – KP 31) of the planned cable route. The cable will be jointed at KP 15.4 to the “shallow water” cable. Corridor For the Near-shore part different corridors shall be used, see listed below:  KP17 – KP21: 600 – 1200m: Required space to dredge on the slopes of the Horsbornplate. Distance from NorNed cable will be at least 200m.  KP21 – KP23: 1200 – 300m  KP23 – KP31: 500 – 600m: Required to avoid ship wrecks 

6.2

Scope

The cable route between KP 16.3 and KP 31 is located in a highly geomorphologic dynamic area. To avoid cable exposure in this area the cable has to be buried below historic seabed level (lowest level of the seabed in 25 years) or 3 metres below current seabed level if that is lower. This mitigates the need for reburial and/or subsequent maintenance work once the cable is exposed. To be able to reach the required burial depth in this geomorphologic dynamic area it is necessary to dredge a trench. The dredging method will depend on local bathymetry and workability conditions (waves, currents etc.) Between KP 16.3 and KP 31 (Horsbornplate and Ballonplate) has to be dredged to install the cable on the required burial depth. The slopes of the trench will be 1:5 to assure stable slopes. As sedimentation of the trenches is expected, maintenance dredging on the trenches shall take place before the cable will be installed. The trenches will be separated 25 meters from each other (centre-tocentre), such that one trench can be maintained at the required depth while in the other trench a cable already has been installed. See next picture for the design of the trench.


Page 28 of 49



16 October 2012 C12

Slope 1:5 Trench width 6 m

Distance 25 m

Figure 41: Profile trench (W-trench)

The dredged material will be dispersed in the vicinity of the trench. For the works with the hoppers it is assumed that the material can be dispersed within a distance of 1 nm. For the cable route an indicative calculation points out a total dredging volume of approx. 6.4 million m (excluding sedimentation dredging works) with the showed W-trench above. 3 Sedimentation on this route is to be estimated 25%, which is approx. 1.6 million m .

3

During the execution of the dredging works the trench will be continuously surveyed to verify whether the required depth of the trench has been reached. Just before starting the cable laying process the trench will be surveyed again (re-verification). During the installation of the first cable, the trench depth for the second cable will be maintained by TSHDs. Based on the current seabed levels the Horsbornplate has to be crossed on the east side. However since the plate is moving along the years seabed contours might be totally different once the execution of the works start. A survey will be done at that stage to investigate the seabed contours and to determine what the best approach is to go along the Horsbornplate. That might be either crossing it at the east side or crossing at the west side if the seabed conditions allow TSHDs to work there. In order to keep both options open a larger corridor is required at this part of the route.

6.3

Crossing the Huibertgat

In case the Huibertgat is becoming the primary shipping lane instead of the WesterEms the cable has to be installed in such a way shipping traffic will experience minimum hindrance from cable installation activities. Furthermore the cable should be installed to a depth required for the shipping lane able to serve the requirements of the ports in this area. The historical development (last 25 years) of the seabed has been investigated to ensure that the burial depth will be met along the Huibergat crossing, taking into account the uncertainty where the shipping lane in the Huibertgat will be located then. The next picture shows the greatest depths in that area for the last 25 years. By assessing this picture the cable has to be installed 19.1 m below NAP from KP 16.3 (that is directly after the HDD) up to KP 25.


Page 29 of 49



16 October 2012 C12

Figure 42: Overview greatest depths in the last 25 years

The Huibertgat will be crossed with the shortest length possible, keeping optimal dredging works in mind. With the use of TSHDs dredging can be executed in such a way that the works can be done in minimal time and the safest way. If the situation requires so, the TSHDs can easily manoeuvre away from the working site. The corridor around the Huibertgat has been chosen in such a way that crossing the Huibertgat can be done with minimal impact on the shipping traffic, if it is the primary shipping lane at that time. The crossing will be performed by choosing the most optimal solution with respect to the navigational, environmental and economic aspects during installation and operation.

6.4

Equipment

The type of equipment that can be used for the dredging of the trench depends on the local bathymetry, dredging volumes and local workability conditions. Different types of Trailer Suction Hopper Dredgers will be deployed (very small to medium size).

6.4.1

Trailer Suction Hopper Dredger (TSHD)

Figure 43: Typical example Trailing Suction Hopper Dredger

Typical dimensions (TSHD)  Dimensions  Hopper Volume

94m x 16m x 5.68 3 3700 m


Page 30 of 49


   


Sailing speed Dredging depth Displacement Workability

16 October 2012 C12

11.5 knots 27.5 m 7407 tons Hs ≤1.5 m


Page 31 of 49


7


16 October 2012 C12

Cable installation near shore KP 15.4 – KP 37

Various installation methods will be used for this stretch with a total of 21.6 km. These will be explained in the following paragraphs.

7.1

KP 15.4 to KP 31

If the required depth has been achieved the cable installation process will start. During the installation of the cable, touch-down monitoring will be used to guarantee the cable is at the required depth and in the right position. After the installation process of the cable(part) a post-lay survey will be done to register the exact location and depth (x, y and z coordinates) of the cable. Around KP 16.3 the cables shall be connected to the winglines which are installed into the HDPE pipes. The winch in the Cofferdam shall winch the cables through the HDPE pipes. Once the cable has been pulled through the HDD cable laying will start. The CLV will continue to KP 37 and will install the cables separate into the pre dredged W-Trench until KP 31. From that point on the cables will be laid onto the seabed and trenched afterwards to the required burial depth.

7.1.1

Backfilling

The trench will be backfilled again to protect the cables for external influences. This will be done partly by dispersing sand in the trench again by a hopper (approx. 1 m sand coverage) and partly by natural sedimentation.

7.2

KP 31 to KP 37

The cables will be installed onto the seabed with a Cable Lay Vessel. Before the cable installation starts a pre-lay grapnel run will be executed to avoid hitting unknown objects during installation. The cables will be controlled spooled of the turntable with a horizontal clearance of approx. 25 m between the both cables. After the cables are laid onto the seabed a ship with a ROV/jetting sledge, with jetting swords of approx. 2 m, will install the cables to -1.6m below seabed between KP 31 and KP 34. This is due to the 2 Kelvin rule set by the German Authorities and consequently the cable is also directly protected against anchors, fishing net, etc. From KP 34 tot KP 37 the cables will be installed to -1 m below seabed. The cable installation equipment will be controlled, supported and dragged with a ship. For more details on the cable installation see chapter 11.


Page 32 of 49


7.2.1


16 October 2012 C12

Corridor

Figure 44: Overview route for crossing Rottumerbult and NorNed and possibly TyCom

In the 6 km between KP 31 – KP 37 various are being applied for due to the uncertainty in the exact rd locations of known and unknown wrecks, the crossing of 3 party cables and minimal parallel distance to these cables.  KP 31 – KP 37: 500 – 2700 m: Required to avoid ship wrecks, the shallows of Rottumerbult, to cross the NorNed and possibly TyCom cable and to keep distance from the TyCom and NorNed cable. The light blue line indicates the preferred route. The red line shows an alternative if the route between KP 32 and KP 34 turns out to be impossible.


Page 33 of 49


8 8.1


16 October 2012 C12

Joints vicinity KP 15.4 Introduction

In the cofferdam around KP 15.4, used for the HDD, a joint has to be made to connect the near shore and the shallow water cable ends.

Figure 45: Location of Near shore joint

8.2

Jointing

At the transition of the near shore route to the shallow water route a joint will connect both cables. Typical example of an AC joint is shown below.

Figure 46: Typical Example AC offshore Joint

8.2.1

Offshore platform in or next to the Cofferdam

The joints can be made on a scaffolding platform installed into the cofferdam or on a pontoon. This depends on the seabed conditions at that time and the exact construction of the cofferdam.

8.3

Jointing

The cables of the near shore cables will be lead from the HDPE pipes to the top site of the jointing platform approx.4m above the ground level of the cofferdam. Also the cables of the shallow water route will be lead


Page 34 of 49



16 October 2012 C12

to the point of jointing onto the platform. The joint will be placed onto the platform and will be installed with the both cables.

8.4

Burial

After the jointing process, the joints will be laid down in the joint pit in the cofferdam. The joints will be buried on a depth of 7 metres below 2011 seabed level to protect the joint against damage due to fishing gear, anchors and future seabed movements.


Page 35 of 49


9 9.1


16 October 2012 C12

Crossings of cables between KP 32 and KP41 Introduction

A regular crossing with a rock installation (over the cable) will be used to cross the NorNed cable. The picture below shows the preferred crossing location (red circle in Figure 47). However, if crossing Rottumerbult (shallow water) between KP 32 and KP 34 in combination with avoiding the ship wrecks over there turns out not to be possible in the future an alternative in the red route has to be taken. The red route is not preferred, due to the increase in cable length and additional crossings of the TyCom cable (orangepink line).

Figure 47: Crossing NorNed cable at KP 34

Alternative crossing locations is: 1. with additional crossings of the TyCom cable: a. one in combination with crossing the NorNed cable to the south of the preferred location and b. one for crossing the TyCom cable back between KP 37 and KP 41. See the next picture for the alternative. The crossing locations are indicative.


Page 36 of 49



16 October 2012 C12

Figure 48: Alternative crossing locations

If the alternative route has to be used this will lead to two additional crossings (over the TyCom cable) per cable.

9.2

Rock installed crossing

A crossing method, with respect to the International Cable Protection Committee Standards, will be worked out in detail and send for approval to the owner of the cable. In order to separate both cables a layer of rocks will be used.

9.2.1

Pre-Survey

Before rock installation an in-survey will be made. The exact coordinates, depths and dimension of the crossing location will be defined. After evaluating the pre-survey data, a cable protection installation plan will be made.

9.2.2

Rock installation

The vessel will be manoeuvred to the start position of the rock installation location and the current will be measured at 10 metre intervals along the vertical. If the existing cable is laying close to the surface a prelay rock layer will be installed on the seabed level. The NorNed cable is buried under seabed and will be deepened. The minimal gap between the crossed cable and the export cable should be at least 0.5 m.

Figure 49: Typical example cross section standard crossing of cable

After the Export cable is laid directly onto the seabed or onto the preinstalled rock layer a cushion layer of small rocks will be installed onto the Export cable to protect the cable from the impact of the armour rocks. The rock installation crossing protection will be completed by the installation of the post-lay armour rock layer.


Page 37 of 49


9.2.3


16 October 2012 C12

Post-Survey

After completion of the rock installation a post-survey will be performed.

9.3 9.3.1

Equipment DP Side Stone installation Vessel

A DP Side Stone installation Dumping Vessel can be used for the installation of the subsea rock materials.

Figure 50: Typical example of a side stone dumper

The specifications of the DP Side Stone Dumping Vessel “HAM 601”  Length 62.5 m  Beam 15.8 m  Draught 3.0 m  Loading Capacity ~950 tonnes  Propulsion 2 * 625 kW


Page 38 of 49


10 10.1


16 October 2012 C12


In the vicinity of KP 37 a joint is planned to make the connection between the near and offshore cable.

Figure 51: Location of the Near shore – Offshore joint

10.2

Scope

At the transition of the near shore route to the offshore route (around KP 37) a joint will connect both cables. 3 The joint will be buried by using the earlier mentioned burial tool or in a pit with a volume of approx. 50m 1 metre below the seabed level, this for protection against fishing gear and anchors. The pit will be made by using a jetting tool. The near shore joint will be made on a dedicated cable lay vessel (CLV) or jack up barge. If a vessel is used, it will be respectively on DP or anchored on its mooring system in order to provide a stable platform during the jointing process. Upon positioning at the joint location, the end of the ‘near shore’ cable will be retrieved and subsequently the cable end of the ’offshore’ cable will be retrieved on board of the CLV or jack up barge for jointing.


Page 39 of 49


11 11.1


16 October 2012 C12

Cable installation offshore KP 37 – KP 93/102 and Connector cable Introduction

This chapter describes the type of operation that will be required to install and protect the Export cable in the offshore section (KP 37 till KP 93 (Buitengaats)/KP 102 (ZeeEnergie) of the planned export cable route and the connector cable between the AC platforms within both windfarms.

Figure 52: Offshore export cable and connector cable route


Page 40 of 49



16 October 2012 C12

Note: The below described method assumes starting offshore at the Platform working towards the joint at KP 37. Starting with the first end pull-in at the Offshore substation the cable will be laid through the Buitengaats wind farm. Further on the route to shore several live or out of service cables and pipes will be crossed. Out of service cables will be attempted to be cut and moved aside to create a corridor for the export cable, this will be done during a pre-lay-grapnel-run operation along the cable route. Live cables will be crossed by a rock berm. While laying, special care will be taken when crossing the offshore traffic lanes and port approaches. The end of the offshore cable will be jointed to the near shore cable end. The burial of the export cable will commence directly after the laying has started to minimise the exposure time of the cable on the seabed. While laying the connector cable between both the AC platforms special care will be taken with other installation activities, e.g. the installation of Infield cables and WTGs.

11.2

Scope

The installation procedure will take place in the following order.

11.2.1 Survey A bathymetric survey for the complete cable route will be carried out prior to start of works. The final cable lay route will be based on this survey.

11.2.2 Pre-lay grapnel run A de-trenching grapnel will be used with a penetration of approximately 1 metre. The grapnel is a type of anchor designed for de-trenching work. Once the grapnel is on the sea bed, the forward motion of the workboat forces one of its’ two narrow flukes to penetrate into the sea bed, ripping a narrow trench along the cable route. The de-trenching grapnel is connected to the tow line of the workboat at a distance of typically three times the water depth. The weight of the grapnel anchor is approximately 1250 kg. This will be done on both export cable routes (Buitengaats and ZeeEnergie) and the connector cable route, to avoid hitting unknown objects during installation.

A = 3900 mm B = 4000 mm C = 2350 mm

Figure 53: Typical example of a grapnel anchor

11.2.2.1 Deploying the grapnel train The grapnel train consists of the grapnel, 15m steel chain, 90m towing wire, recovery line and 2 buoys. The grapnel is connected to the chain, the chain to the towing wire and the towing wire is connected to the tow winch of the workboat. The recovery line, including the buoys, is connected to the grapnel as well. The grapnel train is laid out on the deck, ready for launching.


Page 41 of 49



16 October 2012 C12

11.2.2.2 Equipment        

Workboat Grapnel anchor 15 m 40 mm anchor chain 90 m (or more) 6x34 steel wire, towing wire 45 m 28 mm polyprop, recovery line 45 m 30 mm retrieving wire 2 Norwegian buoys, recovery buoys 32 ton lock-a-loy, 12 ton shackles, 6 ton shackles

Workboat A Workboat with just over 20 tons bollard pull is enough to have a descent towing with such a grapnel. Tow wire A 32 mm steel tow wire with a minimum length of 3 times the maximum water depth + 50 m. The extra 50 m is for loss of length due to the distance from stern deck to the tow winch and to keep one full layer of wire on the tow winch for safety reasons. Anchor chain With a length of ± 3.0 meter, depending on the deck length. Grapnel A good quality grapnel is essential to resist the high tensions during operations. 11.2.2.3 Personnel  

11.3

Work boat crew, size depends on workboat Surveyor on board of work boat

Rock Berm Crossings

At crossings of live cables a pre-lay rock layer will be installed to ensure the minimal required 0.3m gap between the export cable and the crossed cable or pipe. A post-lay rock installation will be performed to protect the cable (similar to section 9.2.2). Several in-use cables will be crossed. For all these cable crossings count a suitable crossing method will be used. The applicable offshore cable infrastructures are:  TAT14 cable  SEA-MW-WE3 cable

11.4

Cable installation

11.4.1 Corridor For the offshore route a corridor shall be used:  KP 37 – KP 41: ±1400m (around the TyCom cable), with a distance of at least 200m from the Tycom cable.  KP 41 – border of wind farm: 450 – 2600 m with a distance of at least 200m from the TyCom cable.  Within the wind farms and in between the wind farms: 150 m.

11.4.2 Cable pull-in at offshore substation Preparation On and offshore preparations will be performed for the cable pull-in on the substation. The pull-in team will finalise the preparations on the cable deck of the offshore substation prior to the pull-in.


Page 42 of 49



16 October 2012 C12

Pull-in Once the messenger wire is connected the winch will pull on the export cable. Simultaneously the cable lay vessel (CLV) will pay-out the export cable while monitoring the tension on the cable. Once sufficient cable length is pulled in the cable will be temporarily hanged-off by the pull-in team after which the cable termination team can commence. The CLV will proceed with laying the cable on the seabed.

11.4.3 Cable termination After the pull-in the termination team will permanently hang-off the export cable and further terminate the cable including fixating the cable on the cable ladders.

11.4.4 Cable laying The cable laying spread will be a DP vessel with a turntable, depending on installation method and type of cable. The cable will be loaded at the designated load-out facility. After testing (OTDR test) the cable the DP2 cable lay vessel will sail to the offshore AC substation for the first end cable pull-in. After the pull-in the cable will be laid as per the predefined cable route while monitoring the tension and the catenary of the cable. For cable and pipeline crossings the cable laying speed will be reduced to ensure proper crossing of the installed rock berms. When crossing traffic sea-lanes and port approaches extra care will be taken.

11.4.5 Crossing in front of the Westerems Crossing in front of the Westerems at KP 39.5 – KP 40.5 will be done 3m below future shipping lane level of -16.1 m NAP. The same installation approach as for the installation between KP16.3 and KP31 will be used, which means dredging a trench and then lay the cable.

11.4.6 Cable burial Once the CLV is laying the cable the burial spread commences. The burial spread consists of an ROV with jetting swords to bury the cable and a DP vessel which acts as the support vessel with ROV launch and recovery capabilities. The trenching philosophy is initially based on a two pass operation, with intermediate surveys to achieve the required burial depth. Sword and nozzle settings will be designed accordingly. The Seabed level between KP 37 and KP 93/KP 102 and in between the AC platforms is morphological stable. From KP 37 to KP 92/KP 102 the required burial depth is 1 m below seabed.

11.4.7 Survey of the buried cable After the burial, the burial spread will perform a dedicated survey run to determine the burial depth of the cable using a cable tracker. Typical survey speed is 1000 m/hr.

11.5

Equipment

Figure 54: Typical Example Cable Lay vessel

Details of a typical cable lay vessel:  Type Cable Lay Vessel


Page 43 of 49


   


Dimensions Draft at 9483 DWT Speed Turn table capacity

16 October 2012 C12

112.25*32.15 m 5.4 m approx. 10 knots 6600 mton

Figure 55: Typical example Cable burial ROV

Details of a typical cable burial ROV:  Type Capjet 650 MW 1  Dimensions 8 * 4 * 2.5 m  Weight 14.5 mton  Burial depth up to 3 m  Fluidisation width approx. 2 m The ROV is a device which will propel itself forward and is electrically driven. The necessary power will be provided by the assisting vessel.

Figure 56: Typical example Survey vessel (Geo Ocean 1)

Details of typical survey vessel  Type Geo Ocean 1  Dimensions 27x6 m  Speed approx 12 knots


Page 44 of 49


12 12.1


16 October 2012 C12


In the vicinity of KP 65 joints are planned to make the connection between the sections of the offshore cables.

Figure 57: Location of the offshore shore joints in the vicinity of KP 65

12.2

Scope

After 30 km a transition will be made between two separated sections of cables. This due to the extent length of the offshore cable. In the vicinity of KP 65 joints will connect both cables. The joint will be buried 3 by using the earlier mentioned burial tool or in a pit with a volume of approx. 50m 1 metre below the seabed level, this for protection against fishnets and anchors. The pit will be made by using a jetting tool. The joint will be made on a dedicated cable lay vessel (CLV) or jack up barge. If a vessel is used, it will be respectively on DP or anchored on its mooring system in order to provide a stable platform during the jointing process. Upon positioning at the joint location, both ends of the offshore cable will be retrieved on board of the CLV or jack up barge for jointing.


Page 45 of 49


13


16 October 2012 C12

Health, Safety & Environment

Van Oord will execute all works in line with Contract requirements, Federal Law and International Guidelines and Standards. In view of the potential hazards for this type of work in these circumstances and in addition to the project related procedures, special attention is drawn to, but not limited to, the following:

13.1

Health and safety

13.1.1 General In order to arrange, provide and maintain safe systems of work for all employees at all times:  Areas of health and safety responsibility will be clearly defined;  Adequate and proper facilities, equipment and apparatus will be provided and its correct use will be ensured;  Adequate training, instruction and information on workplace health, safety and hazards on the workplace will be provided;  All industrial accidents will be regarded as preventable and the follow-up of all health and safety standard will be ensured;  A registration of all Personnel, nationality, work permits, qualifications and certifications and time is up to date.

13.1.2 Guard vessels Before any Installation operations a notice to mariners will be issued. During Installation of the export cable a dedicated Guard vessel will guard the unprotected cable and will actively approach any vessel coming close or entering the work restricted area’s On all installation vessels a dedicated look out on the bridge will be appointed to avoid accidents.

13.2

Personnel

All construction personnel involved in the work will observe the following basic working rules, amongst others:  Relevant personnel protective equipment (PPE) will be issued and used prior to the commencement of the work;  PPE shall be worn at all times on site with exception of the dedicated safe area(s) and welfare facilities;  Proper training and induction in the various roles for the type of activity will be performed;  Experienced and active supervision will be in place at all work times.

13.3

Reporting of incidents and near misses

Incidents and near misses will be timely reported in compliance van Oord corporate procedure.

13.4

Emergency response

Emergency Response will be in compliance with van Oord corporate procedure and the project Emergency Response Plan.

13.5

Risk assessment

Risk assessments will be carried out in order to identify and control all hazards to the activities and to associate the risk and/or reduce it to acceptable levels.

13.6

Environment

13.6.1 General In order to minimize environmental impacts arisen from the work based on ecological knowledge and on regulatory background the following measures will be taken:


Page 46 of 49


     


16 October 2012 C12

All personnel will be appropriately trained about general and specific environmental issues prior to the start of the operation; All onshore construction areas will be properly fenced to provide a restricted area with entrance control; All equipment will be in good condition to avoid spillage or discharge of oil, smoke and excessive noise; All access roads, work sites, corridors and right-of-way will be marked, and there will be no vehicular movement outside the work zone/area. Existing tracks will be used to access the site to the extent possible and new tracks shall be minimized; Refuelling will be carried out by competent and trained people away from any environmentally sensitive areas and precautionary measures to prevent spillage; An appropriate number of waste containers will be placed to collect waste before the final disposal by authorized company and hazardous material storage areas will be identified, labelled, and properly marked and fitted with spill containment systems;

13.6.2 Footprint Equipment To minimise the footprint of the land based equipment used during installation on the shallow water part of the export cable, low ground pressure equipment will be used. After a few tidal cycles will return the seabed to its original condition.

13.6.3 Restricted areas The planned export cable route will cross the “Natura 2000” area from KP 0 to KP 19 and “Article 20” area from KP 9 – 16. th st According to Article 20 it is not allowed to access the area from May 15 till September 1 . To avoid crossing prohibited areas the borders of these areas will be shown on the navigation systems of all equipment used during installation.

13.6.4 Light The lights on all equipment used during installation will be kept to an absolute minimum needed for safe working and safe navigation. All working lights will be pointed downwards to minimise any disturbance of the environment or passing aircrafts.

13.6.5 Noise Reference is made to CEDA Position Paper on Underwater Sound in relation to Dredging (www.dpcmagazine.com - December 2011 page 30 – 33) and TNO report on noise measurement during construction of Maasvlakte 2 (TNO-DV2010 C335) Underwater noise caused by Dredgers is dominated by cavitation noise from propellers and bow thrusters. For a hopper (Ham 311 or similar) noise levels for dredging sand are as stated below: Dredging (1.6 - 2.0 kn, depth 23-26 m at 100 m): Transit (10 - 12 kn, depth 17-19 m at 100 m) : Dumping (0 kn, depth 13 m at 65 m) :

Low frequency (31.5 – 2000 Hz) 160 – 175 dB High frequency (2 kHz-63 kHz) 150 – 160 dB Low frequency (31.5 – 2000 Hz) 160 – 175 dB High frequency (2 kHz-63 kHz) <160 dB Low frequency (31.5 – 2000 Hz) 150 – 155 dB High frequency (2 kHz-63 kHz) <140 dB

The offshore Cable laying Equipment will generate similar or less noise levels as dredging equipment in transit because the noise is mainly generated by cavitation of the propellers. For stationary equipment expected noise levels will be similar as for dumping.


Page 47 of 49


14


16 October 2012 C12

Planning

Planning of the cable installation is subject to cable manufacturing and delivery schedule, future seabed conditions and permit restrictions. Activities are in principle based on a 24/7 schedule, workability included. Supply of cable Shallow water cable KP 0 – KP 15.4 Near shore cable KP 15.4 – KP 37 Offshore cable KP 37 – KP 102 Connector cable

March- April 2015 July - September 2015 July - September 2015 June 2015

Complete Route KP 0 – KP 93/102 In-survey: Working time required:

TBD 60 days

Shallow water Route KP 0 – KP 15.4 Non-working period:

May 15th until September 1st (KP 9 – KP 16)

Laying and burial: Working time required:

March – June 2015 79 days

2 Joints at KP 9: Working time required

April – June 2015 28 days

2 Transition joints at KP 0/Landfall: Working time required

May 2015 20 days

Near shore Route KP 15.4 – KP 37 Cofferdam and HDD (NorNed and Tycom crossing): Working time required:

March – May 2015 49 days

Dredging KP16.3– KP31: Working time required:  Very small TSHD st  1 Small TSHD nd  2 Small TSHD  Medium TSHD Sedimentation dredging KP 16.3 – KP 31: Working time required:  Small TSHD  Medium TSHD

May – August 2015 97 days week 1 – 3 week 1 – 14 week 1 – 14 week 4 – 14 August – September 2015 30 days week 14 – 18 week 14 – 18

Pre-lay grapnel run KP 31 – KP 37: Working time required:

July - August 2015 4 days


Page 48 of 49



Laying and burial: Working time required:

August - October 2015 39 days

Backfilling KP 16.3 – KP 31: Working time required:

September – October 2015 14 days

2 Joints at KP 15.4: Working time required:


Crossing NorNed (+ TyCom) between KP 32 and KP 41: Working time required:


16 October 2012 C12

Offshore Route KP 37 – KP 93/102 (Sedimentation) Dredging KP 39.5 – KP 40.5: Working time required:

August – October 2015 5 days

Pre-lay grapnel run: Working time required:

June – July 2015 30 days

Laying, burial and survey cable Buitengaats: Working time required:

July - September 2015 66 days

Joint at KP 63 Buitengaats: Working time required:

August 2015 12 days

Joint at KP 37 Buitengaats: Working time required:

September 2015 12 days

Laying, burial and post-lay survey cable ZeeEnergie: Working time required:

September 2015 – January 2016 104 days

Joint at KP 67 ZeeEnergie: Working time required:

October - November 2015 15 days

Joint at KP 37 ZeeEnergie: Working time required:

November – December 2015 15 days

Crossings of 2 offshore cables: Working time required:

July – December 2015 20 days

Connector cable between AC platforms Pre-lay grapnel run: Working time required:

July 2015 3 days

Laying, burial and survey: Working time required:

July – August 2015 26 days


Page 49 of 49

Method Statement

Title document:

Outline Method Statement Land Cable Installation

Company:

Van Oord Offshore Wind Projects bv Client:

Typhoon Offshore B.V. Project Name:

Gemini Project Number:

14.4082 Document number:

14.4082-VOWP-INS-MS-6001-MS Land Cable Installation-C5 Reference:

C5

Update on description landfall

26-09-2012

RLS

C4

Further update

17-09-2012

SML

C3

Further update, optical cable to be detailed

08-06-2012

EGR/RLS

C2

Updated for permit Remark: Optical fibre cable to be added

06-06-2012

EGR

C1

Preliminary

21-03-2011

RDG / EGR

Rev.

Document Status

Date

14 4082-VOWP-INS-MS-6001-MS Land Cable Install-C5.doc

Sections

Prepared by

RLS

Checked by

Approved by

Page 1 of 31

Method Statement


Gemini 14.4082 Offshore Wind Projects Outline Method Statement Land Cable Installation

Date: Rev. No.: Prep.: Chkd./App.:

26-09-2012 C5 SML/RLS

Table of Contents TABLE OF CONTENTS .................................................................................................................................. 2 ABBREVIATIONS AND DEFINITIONS ......................................................................................................... 4 RELATED DOCUMENTS................................................................................................................................ 5 1

INTRODUCTION ............................................................................................................................... 6 1.1

2

SCOPE OF WORK .............................................................................................................................. 7 2.1 2.2

LAND CABLE ROUTE ................................................................................................................... 7 TYPICAL CABLE DIMENSIONS ........................................................................................................ 8 2.2.1 First section: 220 kV AC cable ............................................................................... 8 2.2.2 Second section: 380 kV AC cable ........................................................................... 8

2.3

INSTALLATION METHODS ............................................................................................................ 8 2.3.1 General ...................................................................................................................... 8 2.3.2 Trenching .................................................................................................................. 9 2.3.3 Working strip ............................................................................................................ 9 2.3.4 Pull-in of the cable ................................................................................................. 10 2.3.5 Jointing .................................................................................................................... 12 CROSSING WITH 3 PARTY INFRASTRUCTURE .............................................................................. 12 2.4.1 General .................................................................................................................... 12

2.4 3

GENERAL ................................................................................................................................... 6

RD

SECTIONS ........................................................................................................................................ 14 3.1 3.2

3.3

3.4

3.5

GENERAL ................................................................................................................................. 14 TRANSITION JOINT AT THE LANDFALL ......................................................................................... 14 3.2.1 Location ................................................................................................................... 14 3.2.2 Preparation works and initiation at the landfall ............................................... 14 WESTERN SIDE EEMSHAVEN ....................................................................................................... 15 3.3.1 Location ................................................................................................................... 15 3.3.2 Crossing 3rd party infrastructure western side ................................................ 16 3.3.3 Installation of the cables ....................................................................................... 16 3.3.4 Crossing 3rd party infrastructure eastern side ................................................ 17 3.3.5 Execution time ........................................................................................................ 17 HORIZONTAL DIRECTION DRILL UNDERNEATH “DOEKEGAT” ......................................................... 17 3.4.1 Location ................................................................................................................... 17 3.4.2 Pilot drill .................................................................................................................. 18 3.4.3 Reaming ................................................................................................................... 18 3.4.4 Pull-in HDPE Pipe .................................................................................................... 19 3.4.5 Pull-in AC Export cable .......................................................................................... 19 3.4.6 Jointing .................................................................................................................... 19 3.4.7 Execution time ........................................................................................................ 19 EASTERN SIDE EEMSHAVEN ........................................................................................................ 20 3.5.1 Location ................................................................................................................... 20 3.5.2 Installation of the cables ....................................................................................... 20 3.5.3 Jointing .................................................................................................................... 20 3.5.4 Cooling water outlet Nuon .................................................................................... 20


Page 2 of 31

Method Statement


3.6

3.7

4



26-09-2012 C5 SML/RLS

3.5.5 Cooling water outlet RWE ...................................................................................... 21 3.5.6 Execution time ........................................................................................................ 21 CROSSING A PRIMARY DYKE....................................................................................................... 22 3.6.1 Crossing of the NorNed cable ............................................................................... 23 3.6.2 Onshore Substation ............................................................................................... 24 3.6.3 Execution time ........................................................................................................ 24 380 KV AC GRID CONNECTION CABLE ROUTE ........................................................................... 24 3.7.1 Location ................................................................................................................... 25 3.7.2 Installation of the cables ....................................................................................... 25 3.7.3 Crossing cooling pipes of Eemsmond Energy ..................................................... 26 3.7.4 Jointing .................................................................................................................... 26 3.7.5 Crossing Gasunie pipe ........................................................................................... 26 3.7.6 Execution time ........................................................................................................ 26

PLANNING ......................................................................................................................................... 27

APPENDIX A: PROEFSLEUVEN EEMSHAVEN - GEMINI PROJECT......................................................... 28 APPENDIX B: ENSOL_PRT_2010 19 WERKINSTRUCTIE GRONDONDERZOEK ................................. 29 APPENDIX C: ROUTE GEMINI - GRS WITH TEST TRENCHES AND G-VALUES................................... 30 APPENDIX D: STAKEHOLDERS OUT OF THE PRELIMINARY KLIC-ALERT ........................................ 31


Page 3 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

Abbreviations and definitions AC HDPE HVAC kV MW WTG

Alternating Current High Density PolyEthylene High Voltage Alternating Current kilo Volt Mega Watt Wind Turbine Generator


Page 4 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

Related documents Document Number 144082-VOWP-INS-MS-4001 ENSOL-RPT-2011.24

Document Name Method statement Submarine Export cable installation TenneT Masterplan Eemshaven rev. 2


Page 5 of 31

Method Statement



1

Introduction

1.1

General


26-09-2012 C5 SML/RLS

Van Oord Offshore Wind Projects bv (VOWP) and Typhoon Offshore B.V. have established a Framework Agreement to develop the Gemini project. The Gemini project consists of the offshore wind farms Buitengaats and ZeeEnergie. The wind turbines are capable of producing 300 MW of electricity per wind farm. The two wind farms are located approx. 60 km north of the island of Schiermonnikoog in the Dutch Exclusive Economic Zone (EEZ) next to the German border, see figure 1.

Figure 1: Overview of the German and Dutch EEZ, showing the location of Buitengaats (orange) and ZeeEnergie (yellow). The electricity produced by the wind turbines will be transported to the two HVAC substations of the both wind farms through 33 kV AC infield cables. From these two HVAC substations the power is transported via 220 kV AC export cables to shore. The power connection to shore consists of two AC Submarine Export cables with an approximate length of 92 km and 101 km and two AC Land Export cables of approximately 5 km. These export cables transports the power to the onshore substation in Eemshaven. At the onshore station the 220kV will be transformed into 380 kV AC. After this last transformation the power is supplied to a main grid station of Tennet via a 1.7 km long 380 kV AC Grid Connection cable. The Van Oord scope in this project comprises the engineering, procurement, construction and installation activities related to scope of work except for the supply of the WTGs. This method statement focuses on the method of installation and protection of the following on land HV power cables: - 220 kV AC cables (approx. 5 km) running from the arrival point on the beach (landfall) till the Onshore Substation in Eemshaven. - 380 kV AC cables (approx. 2 km) running from the Onshore Substation in Eemshaven till the PCC of Tennet (Oude Schip) (see TenneT Masterplan Eemshaven rev. 2).


Page 6 of 31

Method Statement



2

Scope of Work

2.1

Land Cable Route


26-09-2012 C5 SML/RLS

The power connection to shore consists of Submarine AC power cables. The cables of the offshore route will be connected to the on land AC HV power cables in the Eemshaven as detailed in section ‎3.2. The HV power cables of the onshore route have a length of approximately 5 km. These cables transport the power to the Onshore Substation in Eemshaven. At this station the power is bundled and the voltage transformed into 380 kV AC. After this last transformation the power is supplied to the PCC of Tennet via a 1.7 km long 380 kV AC Grid Connection cable. An overview of the on land cable route is given below. The blue line represents the 220 kV AC export cable from the landfall till the Onshore Substation. The purple line represents the 380 kV AC cable from the Onshore Substation till the PCC of Tennet.

Figure 2: Overview of land HV cable route Eemshaven The determination of the final route in detail for the onshore HV power cables will be co-depended on the rd type and location of the existing 3 party underground infrastructures at the project location. Several cable and pipeline crossings have to be made. The most important cable crossings are the crossing of the Tycom cable and NorNed cable. Because the data obtained from the Klic-Alert and third party information is not always accurate, test trenches have been made to exactly establish the type, dimensions and number of underground infrastructure at certain, critical locations like cable crossings. The report of the test trenches is attached in Appendix A: Proefsleuven Eemshaven - Gemini project. During the power transport trough the HV cable there will be some (electrical) transport losses (heat dispersion). The HVAC cables will be installed 1.0 m apart in order to minimize the mutual influence, given the available space on land.


Page 7 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

The influence of the cables on their surroundings (soil + existence cables) and the type of cable isolation needed etc. is greatly dependent on the physical characteristics of the soil, such as thermal resistivity. The thermal resistivity will be measured with a special device called the Hukseflux FTN01. The working method is described in Appendix B: Ensol_PRT_2010 19 Werkinstructie grondonderzoek.

2.2

Typical cable dimensions

Stated below are the type cable dimensions for the on land power export cable. The first section of the land HV power cable (blue line in Figure 2) will be two 220 kV AC cables. The second section of the land HV power cable (purple line in Figure 2) will be a 380 kV AC cable. 2.2.1

First section: 220 kV AC cable

Start

End

Route length

Landfall

Onshore Substation

+ /- 5

Type of cable

Install depth [m]

Conductor cross section [mm^2]

2 x 1x3 220 kV

+/- 1,3

1600

[Km]

Cable weight in air [Kg/m]

Outer diameter [mm]

The HVAC cable solution for the on land route consist out of two times 3 AC cables of 220 kV. The AC cables will be installed 1.0 m apart from each other.

Figure 3: Typical HVAC cable 2.2.2

Second section: 380 kV AC cable

Start

End

Route length

Onshore Substation

PCC Oude Schip

+ /- 1.7

Type of cable

Installation depth

1x3 380 kV

[Km]

2.3

Cable weight in air [Kg/m]

Outer diameter

[m]

Conductor cross section [mm^2]

+/- 1,3

1200

33

125

[mm]

Installation Methods

2.3.1 General The onshore HV power cables will be most likely delivered in one shipment at the Eemshaven. The cable will be delivered on cable reels. On each reel a typical cable length is loaded, most likely 36 reels for the 220 kV AC cable and 6 reels for the 1.7 km 380 kV AC cable.


Page 8 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

2.3.2 Trenching The cable route needs to be trenched, this will be done with several cranes. Depending on the spot where the trench will be made there will be heavy cranes used or, when the trench will be made nearby other underground infrastructure, mini-cranes or ground workers will be used. This for protection of the existing infrastructure.

Figure 4: Trenching with a crane The cables will be installed in different parts. For each cable reel a trench will be excavated, temporary drains with pumps/drainage (both horizontal and vertical might be possible, but determined in a later stage) will be made, the cables will be installed on the bottom of the trench, positioned and after the installation the cables will be connected to the next cable part with a joint. The trench will be closed directly after the installation of the cables, taking specific tests into account and except for the jointing location. This will be done in layers to get the required compressing of the situation before. After backfilling 0.40 m of the trench two separated casing tubes for the Optical Fibre cable will be installed. After installing the tubes a new layer of 0.10 m will be installed and the cover plates will be laid above the tubes. After a new layer of 0.20 m a warning tape will be installed through the trench. The joint locations will be closed after the jointing process is finished. After closing the trenches and joint locations, they will seed the ploughed ground with normal inhabitant seeds. 2.3.3 Working strip For the installation of the cables a working strip is needed. The working strip will have a width of around 40 m. This is necessary for the execution of all the trenching work. The length of the Western part will be approximately 1400 m and of the Eastern part 2500 m. The strip will look like the picture below.


Page 9 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

Figure 5: Working strip The working strip is setup in this way to have some executional benefits. On the site of the trench without cables and pipes there is space for the cranes to excavate the trench and to store the excavated material. On the other site of the trench there is space to install a ramp lane for equipment. This will be installed to protect the nearby infrastructure, on and below ground level, against possible damage. During the execution of the works two parts of the trench will be open. This will be between approximately 1400 and 2000 m (2 times the length of cable on a reel). 2.3.4 Pull-in of the cable For the cable pull-in a lot of guiding cable rollers and some cable tensioners are required. These will support the cable where needed. The cable hauling winch (Figure 6) will be installed on the end of the trench, the wire will be guided over the cable rollers (Figure 7) and tensioners (Figure 8) to the cable reel (Figure 9). The cable will be connected to the pulling wire at the beginning of the trench, where the cable reel is positioned. After this process the cables will be winded with the cable winch through the trench. A crane with a quadrant (Figure 10) will be present as supporting equipment and to lower and position the cable in the bottom of the trench. Together with the power cables, two separate data cables will be installed 200 mm above the power cables (Figure 14).

Figure 6: Typical cable hauling winch


Page 10 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

Figure 7: Typical cable roller

Figure 8: Typical cable tensioners


Page 11 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

Figure 9: Typical cable reel

Figure 10: Typical crane with a quadrant 2.3.5

Jointing

The joints will be made by the certified personnel of the cable supplier. The dimensions of the joints are not known yet.

2.4

Crossing with 3rd party infrastructure

2.4.1 General rd The HV power cable route will cross different types of existing 3 party underground infrastructure. The most important cable crossings are the crossing of the Tycom cable and NorNed cable. To exactly determine the type, dimensions and number of underground infrastructure test trenches have been excavated at certain critical locations. For the location of the test trenches reference is made to the drawing in Appendix C: Route Gemini - GRS with test trenches and G-values ant the report Appendix A: Proefsleuven Eemshaven - Gemini project. Just before the execution of the works new test trenches will be made to check the situation again and notice differences. Based on the outcome of the preliminary Klic-Alert an initial inventory of stakeholders is made (See Appendix D: Stakeholders out of the preliminary Klic-Alert). With the major parties there was a contact moment to discuss the cable/pipe location. The exact crossing method will be agreed and designed when


Page 12 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

rd

the route is permitted. When preparing and starting the actual works for a crossing the relevant 3 party will be involved and if required they can supervise the work or assist if necessary. For most cable crossings it is possible to construct an open trench en temporarily lay or hang the cables aside in the trench. Another possibility is to install a tubular casing under the existing infrastructure by drilling the casing into the ground. The HV power cables will then be pulled through the casing. This is a preferred solution for the crossing of pipelines because it is not possible to lay them aside.


Page 13 of 31

Method Statement



3

Sections

3.1

General


26-09-2012 C5 SML/RLS

The total route of the land HV power cables can be split up in six main parts: 1. Transition joint at the landfall 2. Western side of the Eemshaven 3. Horizontal Direction Drill (HDD) underneath the “Doekegatkanaal” 4. Eastern side of the Eemshaven 5. Crossing primary dike 6. Grid Connection Cable route These parts will be discussed in the following sections.

3.2

Transition joint at the landfall

3.2.1 Location The Offshore HV power cables will be connected to the on land HV power cables in Eemshaven. The transition joint at the landfall will be preferably made on top of the dyke at the Borkumkade. If not possible a location directly after crossing the “Borkumkade” road will be picked in consultation with Groningen Seaports. The pull-in winch will be placed on the landside of the jointing location to pull-in the cable. 2

To make the transition joint temporarily a pit will be excavated of a size of approximately 40m . The exact dimensions and location of the temporary pit are yet to be determined in consultation with the parties involved (including: Groningen Seaports). On this temporary pit a tent will be installed to protect the cable and the workers against weather influences.

Figure 11: Location (in red square) of the transition joint at Eemshaven 3.2.2 Preparation works and initiation at the landfall Prior to the arrival of the cable installation vessel the pit will be excavated.

Figure 12: Cable installation process at landfall


Page 14 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

The planning for the work is depended on the selection of a suitable weather and tidal window that will allow the HV power cables to be installed safely into the pit. A cable hauling winch will be placed behind the jointing location. Temporary barriers will be erected to protect all of the work areas for the duration of the works. Local vessels will be informed about any temporary access limitations to the work area. The cable lay barge will position itself between 500 and 1000 m offshore of the jointing location, depending on tidal conditions. Dedicated communication links will be established between the cable-lay barge and the shore. The Submarine HV power cables will be floated into the trench. When the cable is near the landfall, the pulling wire is connected to the cable. When the connection is made the pulling winch will winded the wire to pull the cable through the trench over the dyke. The cables, 6 power cables and 2 optical fibre cables, will be jointed to the land cables in the temporary pit. After the joints have been made the pit will be restored in its original state. Reference is made to the document ”144082-VOWP-INS-MS-4001-MS Submarine Export Cable Install”. For crossing the dyke there are no additional requirements by the Water Board, because the cable will be approximately 1.3 m below surface and not even close to the core of the dyke. When a storm is coming, the excavators will be nearby and will temporarily close the trench.

3.3

Western side Eemshaven

3.3.1 Location The location of the Western side is showed in Figure 13.

Figure 13: Overview Western side Eemshaven To install the HV power cables the first part of the trench will be excavated over the length corresponding with the length of cable on the reel. This will be done using typical land auxiliary equipment. An example of the dimensions of a typical trench is given in Figure 14.


Page 15 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

Figure 14: Cross view typical 220 kV AC cable trench Eemshaven 3.3.2 Crossing 3rd party infrastructure western side The Land cable will cross several cables and pipes. References is made to the drawing “58807_ingemetensleuven(120501PW)-sleuf 1.pdf” The land cables will be installed approximately 1 m beneath the existing infrastructure (see Figure 29 for an example). The trench will be excavated with a mini-crane and workers with a shovel, to minimise the risk of damaging the existing cables and pipes. An important data cable of Tata (formerly known as Tycom) is installed on the location marked in Figure 15 at a depth of approx. 3 m. The HV land cable will cross this data cable along the top.

Figure 15: Location of the crossing with Tycom 3.3.3 Installation of the cables After a part of the trench is excavated a cable reel will be installed at the beginning of the trench and a winch will be installed at the end of the trench. The pulling wire of the winch will be laid over the cable rollers and connected to the cable. After connecting the pulling wire the winch will pull the cable into the trench. This will be repeated for the other cable reels. After the cables have been installed at the bottom of the trench the cables will be jointed with one joint per phase. The trench will be closed directly after the installation of the cables, taking required tests into account and except for the jointing location. These will beclosed after the jointing process is finished. For this section a length of 1400 metres will be needed and the cables will be loaded onto 12 cable reels.


Page 16 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

The cable route on the western part of Eemshaven will cross a ditch. The ditch will be excavated to the required installation depth of the cable. After the cables have been installed a horizontal drain will be installed at the bottom of the ditch to restore its original function and the trench will be filled to ground level. See figure 16 below for the location of the ditch.

Figure 16: Location of the ditch on western side of the Eemshaven 3.3.4 Crossing 3rd party infrastructure eastern side After the ditch there will be a crossing with several cables and pipes. References is made to the drawing “58807_ingemetensleuven(120501PW)-sleuf 45.pdf” The land cables will be installed approximately 1 m beneath the existing infrastructure. The trench will be made with a mini-crane and people with a shovel to avoid damage on the existing cables and pipes. 3.3.5

Execution time

Preparation of ramps track Excavation of trench of 1400m Installation of drainage 6 times jointing process (6x2 days) 2 times installation of 2x3x1 cable parts Closing the trench

5 days 14 days 3 days 12 days 5 days 7 days

Duration (approximately)

44 days

3.4

Horizontal Direction Drill underneath “Doekegat”

3.4.1 Location To connect the cable from the western side to the eastern side of the Eemshaven there will be a crossing with the “Doekegat” (entrance of the Eemshaven). Due to the minimal depth of 20 meters of the canal and the clearance for a deepening in the future a Horizontal Directional Drill (HDD) will be made for the crossing (see Figure 17). The HDD crossing will have a length of approx. 900 m. The exact drill length and dimensions are not yet decided. A single drill will be made. (see Figure 18) The working surface at the drill 2 side needs to be approx. 800 m to place the drill rig, bentonite mud mixing unit and other additional equipment like a crane and lorries. On the end point a tank will be used to transport the redundant bentonite back to the mixing unit.


Page 17 of 31

Method Statement



Start point


26-09-2012 C5 SML/RLS

HDD: 900 m

End point

Figure 17: HDD drilling route (red line) Doekegat (Eemshaven)

HDPE ducts 40 mm

220 kV AC cables 7x HDPE duct 250 mm Figure 18: HDD Configuration 2* 3 – 220 kV AC Cables 3.4.2 Pilot drill Prior to the drilling, a drill platform will be made with storage facilities and a drilling fluid handling device. This device retrieves the drill fluid from the extracted sand mixture out of the borehole. The drill fluid is used to reduce friction and to support the borehole for the duration of the drilling process. The drill-rig used will need to be able to apply a drilling force of at least 2000 kN. The drilling rig must be properly secured to the underground in order to resist the impact of the different vertical and horizontal forces which occur during the drilling. Once the drill rig is in position drilling will commence. The drill head direction can be adjusted to follow the predefined route (see Figure 19) of approx. 900 m.

Figure 19: Illustration pilot drill HDD 3.4.3

Reaming

After the pilot drill the bore head is exchanged with a reamer. The reamer is pulled back and thus increasing the borehole diameter. This reaming process is continued with increasing reamer-size till the required borehole diameter is reached.


Page 18 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

Figure 20: Illustration reaming process HDD 3.4.4

Pull-in HDPE Pipe

Now the HDPE pipes including pull wire can be installed in the borehole. The HDPE pipes will be connected with a swivel to the reamer. The reamer is pulled back for the last time pulling the HDPE pipes into the borehole. After the pull-in of the HDPE pipes, the pipes will be sealed and the HDD process is completed.

Figure 21: Illustration Pull-in HDPE pipe process HDD 3.4.5 Pull-in AC Export cable In order to pull the export cables through the HDPE pipes, the seals of the HDPE pipe will be removed and an individual export cable is connected by Chinese finger to the pull-in wire. The pull wire is pulled through the HDPE pipe by a winch. For this 6 cable reels are needed. The Optical Fibre cables shall be installed by high pressure air installation. The Optical Fibres will be preferably delivered on a reel in one continuous length for the whole 220 kV AC cable route. 3.4.6 Jointing To connect the cables through the HDD with the other two sections on the Western and Eastern side a temporary joint pit will be constructed on both sides. The cable joints on the western side can be made directly after finishing with the pull-in of the AC cables. For this jointing section in total 6 joints are needed, for each phase 1. When all 6 cables are jointed the joint pit will be closed. 3.4.7 Execution time The execution period for the HDDs will be approx. Mobilisation 2 days Pilot drill 2 days Reaming 2 days Pull-in HDPE pipe 4 days Pull-in AC cables 4 days Demobilisation 2 days Jointing Western side 12 days Duration (approximately)

28 days


Page 19 of 31

Method Statement


3.5



26-09-2012 C5 SML/RLS

Eastern side Eemshaven

3.5.1 Location The location of the Western side is shown in the Figure 22.

Figure 22: Eastern side of the Eemshaven 3.5.2 Installation of the cables To connect the HV power cables exiting the HDD to the Onshore Substation a trench will be excavated. For the cable installation process reference is made to section 2.3. After the trench is constructed a cable reel will be installed at the beginning of the trench and a winch will be installed at the end of the trench. The pulling wire of the winch will be laid over cable rollers and connected to the cable. After connecting the pulling wire the winch will winded the wire with the cable into the trench. On the end of the cable section joints will be made to connect the next cable section. For these 2500 metres there 18 cable reels are needed. 3.5.3 Jointing The cables will be jointed with the HDD Doekegat in the open joint location on the Eastern side. In the joint pit there will be 6 joints installed, after installation the joint pit will be closed. The other part of the Eastern side will have 12 other joints. The jointing process will start when 2 cable lengths have been installed and the cables have been tested. When the jointing process is started the cable trenches will be closed again, except of the joint location. Parallel to the jointing process and closing of the trench, another team will make the last part of the trench. 3.5.4 Cooling water outlet Nuon The cooling water outlet pipes of the powerplant of Nuon are installed approximately 3.5 – 4 m below the surface. Above the pipes some cables and pipes have been/will be installed. The exact location of these are unknown yet. When there is no space available there is a possibility to cross the cables and pipes with a Auger drilling. The exact information is not known, since Nuon is still installing the pipes and its related cables. The exact information will become available when it is known by Nuon and Groningen Seaport.


Page 20 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

Figure 23: Location cooling pipes Nuon 3.5.5 Cooling water outlet RWE The cooling water outlet pipes of the coal-power plant of RWE are installed approximately 5 m below the surface. A normal open trench method will be used here.

Figure 24: Location cooling pipes RWE 3.5.6 Execution time The execution period for the eastern part of the Eemshaven will be approximately: Preparation of ramps track Excavation of a trench of 2500m Installation of drainage 18 times a jointing process 3 times installation of 2x3x1 cable parts Closing of the trench

7 days 25 days 4 days 36 days 8 days 10 days


84 days


Page 21 of 31

Method Statement


3.6



26-09-2012 C5 SML/RLS

Crossing a primary dyke

The onshore cable route crosses a dike which is a part of the primary flood defence of the Netherlands. The crossing of the dyke with the land HV power cables has to be done by open trench according to GSP and the Water Board. The trench must be higher than the table height of the dyke incl. future raisings of table height. The table height that needs to be taken into account for the trench design will have to be approved by local department in charge of the waterways. The excavation of the trench and the installation of the cables shall be done outside the storm season – first of October till the first of April.

Figure 25: Dyke locations in red circle After approval of the crossing design the trench will be excavated. To do this the road needs to be cut. After finishing the crossing with the primary dyke the road will be closed with pavement. When the project is finished the road will be asphalted again. This will be done by use of small asphalt equipment. The road will be milled to get the original layers of the road back in the asphalted spot.

Figure 26: Typical mill equipment Furthermore, the on land HV power cables must be laid with an extra over length to cover possible the future risings of the dyke table heights. This over length of cable will be laid on the plot of the Onshore Substation.


Page 22 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

Figure 27: Cross section with dyke 3.6.1

Crossing of the NorNed cable

The NorNed cable is installed in the dyke zone (Figure 28) and will be crossed by the HV power cable route. Because the NorNed cable only lies at a depth of 1 to 1.5 m, the HV power cable needs to be installed underneath the NorNed cable. The dimensions of the typical trench are presented in Figure 29. The NorNed cables will be temporarily put aside in the trench. For the AC power cable solution the trench width will be wider since the cables have to be laid deeper and the distance between the two cable bundles still is 1 m.

Figure 28: Location NorNed cable


Page 23 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

Figure 29: Cross view NorNed cable crossing HV cable trench Eemshaven 3.6.2 Onshore Substation At the Eastern side of the Eemshaven the HVAC power cables will be connected to the Onshore Substation in Eemshaven. At this station the power is bundled and the voltage transformed into 380kV AC. The location of this station can be seen in Figure 31. 3.6.3 Execution time The execution period for the dike crossing and last part of the 220kV AC cable of the Eemshaven will be approx. Cutting the road Excavating trench through the Dyke Installation of the cables Crossing with NorNed Connection to the Onshore station Closing of the trench Duration (approximately)

3.7

1 day 2 days 2 days 1 day 1 day 3 days 10 days

380 kV AC Grid Connection cable route

To connect the HV power cables from the onshore substation to the main grid of Tennet, Oude schip, a trench of approximately 1.7 km needs to be excavated. This trench is different from the trench for the 220 kV AC cables, because only 1x3 cables need to be installed.


Page 24 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

Figure 30: Trench of the 380 kV AC cable 3.7.1 Location Location of the route is shown in figure 31.

Onshore Substation

380kV AC cable

Tennet PCC

Figure 31: 380 kV AC cable route 3.7.2 Installation of the cables After excavation of the trench, a cable reel will be installed at the beginning of the trench and a winch will be installed at the end of the trench. The pulling wire of the winch will be laid over cable rollers and connected to the cable. After connecting the pulling wire the winch will pull the cable into the trench. This will be repeated for the other cable reels. After the cables are installed into the trench they will be jointed with one joint per phase The trench will be closed direct after the installation of the cables, respecting tests that have to be executed and except for the jointing location. This will be done after the jointing process is finished. For this section a length of 1700 metres of cable will be needed and the cables will be loaded onto 6 cable reels.


Page 25 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

3.7.3 Crossing cooling pipes of Eemsmond Energy Near the onshore substation there will be in the future cooling pipes installed for a new Energy plot next to the Gemini substation. The top of the pipes will be installed on 1.25 m and the diameter of the pipes will be 0.9 m. The installation of the Grid Connection cable will be done on 2.75 m to get the minimal clearance of 0.5 m. 3.7.4 Jointing In the route there will be 3 joints used to connect the cables to each other. After the jointing process the pit will be closed again. 3.7.5 Crossing Gasunie pipe The live gas pipeline of Gasunie will be crossed near Tennet Oudeschip. The pipe is installed on a depth of 2.2 m. below surface. A minimal clearance of 1.5 m between the gas pipe and the Grid Connection cable will be held. 3.7.6 Execution time The execution period for the Grid Connection cable route will be approximately: Preparation of ramps track Excavation of trench of 1700m Installation of drainage 2 times installation of 1x3x1 cable parts Crossings 3 times jointing process (3x2 days) Closing the trench

5 days 17 days 3 days 3 days 4 days 6 days 6 days


42 days


Page 26 of 31

Method Statement


4



26-09-2012 C5 SML/RLS

Planning

If other projects will run in parallel with the execution of this project, GSP will have to inform us in due time, so contact can be made with the other project(s) to align the works/planning. Planning is based on a 5-day workweek. Joint at the landfall

May 2015

Western side of the Eemshaven

March – May 2015

Horizontal Direction Drill (HDD) Doekegatkanaal

August – September 2014

Eastern side of the Eemshaven

May – July 2015

Grid Connection cable route

March – May 2015


Page 27 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

Appendix A: Proefsleuven Eemshaven - Gemini project


Page 28 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

Appendix B: Ensol_PRT_2010 19 Werkinstructie grondonderzoek


Page 29 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

Appendix C: Route Gemini - GRS with test trenches and G-values


Page 30 of 31

Method Statement




26-09-2012 C5 SML/RLS

Appendix D: Stakeholders out of the preliminary Klic-Alert


Page 31 of 31


Bijlage 2

Coördinaten windparken en kabeltracé

Coördinaten van de windturbines in het park ZeeEnergie (UTMzone 31N, ETRS89) WTG-

Easting

Northing

Easting

Northing

Easting

Northing

[m]

[m]

[m]

[m]

[m]

[m]

1

688604.27

5987959.22

26

689272.16

5989601.35

51

688540.33

5993569.4

2

688173.04

3

687741.8

5988503.04

27

688946.97

5989046.86

28

688621.77

5990129.93

52

688260.29

5994120.84

5990658.5

53

691886.93

5988071.78

4 5

687310.57

5989590.68

29

686879.34

5990134.5

30

687952.97

5991144.72

54

691603.54

5988690.84

687616.76

5991667.57

55

691320.14

5989309.91

6

686447.27

5990679.36

31

687280.55

5992190.43

56

691036.74

5989929

7

686016.04

8

685584.81

5991223.18

32

686944.34

5992713.27

57

690753.33

5990548.09

5991767

33

686608.13

5993236.12

58

690553.23

5991179.66

9

685153.57

5992310.82

34

686271.92

5993758.97

59

690360.12

5991812.15

10

684722.34

5992854.64

35

688803.84

5991253.81

60

690082.77

5992434.39

11

684291.11

5993398.46

36

688495.54

5991790.9

61

689805.42

5993056.62

12

689426.03

5987987.39

37

688187.24

5992327.98

62

689528.07

5993678.85

13

689031.54

5988550.04

38

687878.94

5992865.06

63

689250.72

5994301.1

14

688637.06

5989112.67

39

687570.64

5993402.14

64

692708.7

5988099.95

15

688242.58

5989675.3

40

687262.34

5993939.22

65

692484.46

5988679.85

16

687848.12

5990237.92

41

691065.16

5988043.59

66

692260.22

5989259.75

17

687368.47

5990791.6

42

690774.12

5988589.28

67

692035.98

5989839.66

18

686883.63

5991340.81

43

690483.08

5989134.97

68

691811.75

5990419.56

19

686483.1

5991900.3

44

690192.04

5989680.67

69

691587.52

5990999.46

20

686082.57

5992459.76

45

689900.99

5990226.38

70

691362.33

5991581.84

21

685682.05

5993019.24

46

689609.94

5990772.11

71

691138.09

5992161.74

22

685281.52

5993578.71

47

689660.5

5991363.65

72

690913.86

5992741.64

23

690247.79

5988015.57

48

689380.46

5991915.08

73

690689.63

5993321.55

24

689922.57

5988544.17

49

689100.41

5992466.52

74

690465.39

5993901.45

25

689597.37

5989072.77

50

688820.38

5993017.96

75

690241.15

5994481.35

ID

WTGID


WTGID

ARCADIS

103


Coördinaten van de windturbines in het park Buitengaats (UTMzone 31N, ETRS89) WTG-

Easting

Northing

ID

104

WTG-

Easting

Northing

ID [m]

[m]

1

698396.57

5988295.68

2

698145.54

5988941.77

3

697894.52

4

697643.48

5

WTG-

Easting

Northing

[m]

[m]

ID [m]

[m]

26

700136.4

5988355.32

51

701881.79

5988415.15

27

699878.22

5989021.44

52

701616.58

5989101.38

5989587.85

28

699620.04

5989687.56

53

701351.37

5989787.61

5990233.93

29

699361.86

5990353.67

54

701086.16

5990473.84

697392.45

5990880.01

30

699103.69

5991019.8

55

700820.95

5991160.07

6

697141.41

5991526.09

31

698845.52

5991685.91

56

700555.74

5991846.3

7

696889.4

5992174.74

32

698586.23

5992354.88

57

700289.29

5992535.7

8

696638.36

5992820.82

33

698328.06

5993021

58

700024.08

5993221.93

9

696387.33

5993466.91

34

698069.88

5993687.11

59

699758.87

5993908.16

10

696136.3

5994112.99

35

697811.71

5994353.22

60

699493.66

5994594.39

11

695885.27

5994759.06

36

697553.54

5995019.32

61

699228.45

5995280.62

12

695634.24

5995405.15

37

697295.36

5995685.44

62

698963.23

5995966.85

13

699266.48

5988325.49

38

701011.87

5988385.32

63

702751.72

5988444.96

14

699033.09

5988926.95

39

700772.04

5989005.19

64

702505.34

5989083.16

15

698799.69

5989528.41

40

700532.2

5989625.05

65

702258.97

5989721.36

16

698566.29

5990129.87

41

700292.37

5990244.9

66

702012.59

5990359.56

17

698332.89

5990731.32

42

700052.53

5990864.78

67

701766.21

5990997.76

18

698099.49

5991332.78

43

699812.69

5991484.64

68

701519.84

5991635.96

19

697865.19

5991936.55

44

699571.7

5992107.47

69

701272.07

5992277.79

20

697631.79

5992538.01

45

699331.86

5992727.35

70

701025.69

5992915.99

21

697398.4

5993139.46

46

699092.02

5993347.21

71

700779.32

5993554.19

22

697165

5993740.92

47

698852.18

5993967.09

72

700532.95

5994192.39

23

696931.6

5994342.38

48

698612.34

5994586.96

73

700286.57

5994830.59

24

696698.2

5994943.84

49

698372.49

5995206.83

74

700040.19

5995468.79

25

696464.8

5995545.29

50

698132.66

5995826.71

75

699793.81

5996106.99

ARCADIS



Coördinaten corridor kabeltracé TYPHOON offshore ID

Easting

Northing

[m]

[m]

1

752946,90

5930681,18

2

751167,65

3

750624,01

4 5

Easting

Northing

[m]

[m]

Easting

Northing

[m]

[m]

36

719692,64

5945875,20

71

719095,92

5944661,39

5931320,77

37

719677,91

5931450,65

38

719628,41

5945919,90

72

719931,03

5944402,23

5946385,32

73

721459,33

5944019,19

748570,07

5932176,13

39

746790,19

5932639,93

40

719687,53

5947383,18

74

723583,05

5943119,99

715820,26

5961279,45

75

725463,32

5942443,51

6

746030,97

5933008,07

41

715799,80

5965166,38

76

727018,14

5942414,61

7

745787,48

8

745475,48

5933152,69

42

703373,92

5987999,51

77

729819,46

5942415,55

5933610,53

43

702577,31

5988343,45

78

732992,18

5942460,18

9

745115,02

5933920,29

44

700934,28

5991386,79

79

735208,85

5941883,42

10

744269,48

5934765,81

45

699149,19

5991973,60

80

736443,36

5941517,55

11

743830,88

5934861,46

46

699102,19

5991830,95

81

737182,79

5941249,39

12

743433,92

5935142,91

47

700830,17

5991262,85

82

738740,93

5940310,39

13

742742,20

5935955,91

48

702462,04

5988239,89

83

739635,67

5940222,33

14

742422,55

5936451,61

49

702919,74

5987893,63

84

740473,58

5939794,73

15

741684,73

5937720,85

50

698287,83

5988172,62

85

740417,26

5939342,56

16

741163,03

5938413,90

51

691605,73

5991254,56

86

740352,06

5938785,51

17

741509,99

5939423,76

52

690463,22

5991453,68

87

741002,89

5938276,48

18

741354,45

5939845,01

53

689075,20

5991081,84

88

741508,01

5937605,43

19

741003,88

5940223,63

54

689114,14

5990936,79

89

742244,05

5936339,78

20

740158,76

5940888,45

55

690470,37

5991300,05

90

742572,84

5935830,15

21

739162,61

5941486,33

56

691560,47

5991109,94

91

743276,21

5935003,35

22

737486,28

5942378,94

57

698249,48

5988024,91

92

743429,06

5934531,97

23

736550,40

5942185,12

58

703036,22

5987675,88

93

743400,60

5933935,78

24

735911,84

5942185,59

59

715283,69

5965172,83

94

744399,63

5932952,78

25

733225,85

5943028,65

60

713125,65

5961410,59

95

745037,09

5932877,58

26

729802,51

5942860,62

61

714941,74

5954728,60

96

745697,55

5932961,40

27

727096,69

5942981,94

62

716010,96

5952551,10

97

745927,08

5932825,07

28

726635,43

5943360,84

63

716659,32

5951722,80

98

745928,21

5932824,41

29

725505,18

5945164,34

64

718960,77

5946810,10

99

746716,48

5932441,85

30

724508,86

5945026,69

65

718924,90

5946726,81

100

748513,63

5931973,51

31

722997,87

5945066,27

66

718193,47

5946443,45

101

750521,01

5931262,09

32

720197,51

5945750,44

67

718308,66

5946047,05

102

751100,29

5931121,52

33

719805,05

5945805,75

68

718399,09

5945548,23

103

752784,50

5930516,08

34

719758,80

5945813,51

69

718579,75

5945141,51

104

753017,82

5930534,63

35

719721,54

5945831,55

70

718789,79

5944896,09

105

752946,90

5930681,18


ID

ID

ARCADIS

105


106

ARCADIS



Bijlage 3

Volledige lijst beschermde vissoorten Flora- en faunawet

Uit van Ke e ke n e t al. 2010:


ARCADIS

107


108

ARCADIS




ARCADIS

109

Soortbeschermingstoets in het kader van de Flora - en faunawet t.b.v. het Gemini project

110

ARCADIS



Colofon SOORTBESCHERMINGSTOETS IN HET KADER VAN DE FLORA- EN FAUNAWET T.B.V. HET GEMINI PROJECT OPDRACHTGEVER: Typhoon Offshore

STATUS: De finitie f

AUTEUR: R.C. Snoe k S.I. Jonke r M.C. Salomons

GECONTROLEERD DOOR: B.J. Kate r

VRIJGEGEVEN DOOR: S.J.A. van Baale n 19 oktobe r 2012 076370684:A

ARCADIS NEDERLAND BV Voorsterwe g 28 Postbus 248 8300 AE Emme loord Te l +31 527 248 100 Fax +31 527 248 111 www.arcadis.nl Hande lsre gister 9036504

©ARCADIS. Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbenden niets uit dit document worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, digitale reproductie of anderszins.


ARCADIS

111

SOORTBESCHERMINGSTOETS IN HET KADER VAN DE FLORA- EN FAUNAWET T.B.V. HET GEMINI PROJECT

Recommend Documents