i
01
02
03
‘Samenwerken is het sleutelwoord’
04
Jaarverslag 2015 OP EFRO Operationeel Programma Europees Fonds Regionale Ontwikkeling publieksversie
DEN HAAG
i
01
02
03
04
SNN: drie provincies, één doel
Voorwoord Terugblik op 2015 – Voor veel ondernemers in Noord-Nederland is het Operationeel Programma (OP) EFRO van het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) een bekend begrip. Dit Europees subsidieprogramma heeft namelijk één groot doel: het stimuleren van innovaties in het middenen kleinbedrijf. Het OP EFRO zet daarvoor ruim 120 miljoen euro subsidie, waarvan 103 miljoen vanuit Europa en 18 miljoen vanuit het Rijk. In 2015 zijn de eerste regelingen opengesteld. Samen met u gaan we op rondreis om te zien wat het OP EFRO in Noord-Nederland losmaakt. Laat u inspireren, want in 2016 staat de deur wijd open voor subsidieaanvragen.
DEN HAAG
i
01
02
03
04
Mis het niet: OP EFRO Het Operationeel Programma (OP) is opgezet vanuit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Voor het gemak hebben we het over OP EFRO. Het grote doel is: innovaties stimuleren in het midden- en kleinbedrijf (MKB) in Noord-Nederland. Dat zijn meteen haast alle bedrijven in deze regio. Het SNN is hard op zoek naar koplopers, ontwikkelaars en toepassers in Noord-Nederland. Dat zijn bedrijven die kennis kunnen genereren of kennis kunnen omzetten in nieuwe producten en diensten. Het gaat daarbij om twee grote thema’s: innovatie en een koolstofarme economie. Projectplannen van bedrijven en samenwerkingsverbanden die zich hierop richten, kunnen een beroep doen op subsidie. In totaal is hiervoor in de periode tot 2020 ruim 120 miljoen euro subsidie beschikbaar; 103 miljoen vanuit EFRO en 18 miljoen cofinanciering vanuit het Rijk. Dit bedrag is inclusief de uitvoeringskosten van 3 miljoen euro.
koplopers NL 5% NNL 2%
ontwikkelaars NL 17% - NNL 12% toepassers NL 19% - NNL 13% volgers NL 34% - NNL 43% niet-innovatieven NL 25% - NNL 31% Innovatiepiramide MKB Noord-Nederland - (Bron: Panteia 2013)
i
01
02
03
04
Het OP EFRO bevordert twee doelen: innovatie en een koolstofarme economie. Deze doelen zijn in samenspraak met bedrijven, kennisinstellingen en overheden in Noord-Nederland opgesteld. De noodzaak tot innovatie spreekt voor zichzelf. Doel is een betere aansluiting tussen vraag en aanbod van hoogopgeleide medewerkers (human capital), de versterking van de kennispositie van het MKB, het stimuleren van innovatietrajecten en het omzetten van kennis in innovaties. Dit laatste wordt ook wel valorisatie genoemd. Voor dit soort innovaties is bijna 79 miljoen euro vanuit EFRO beschikbaar. Daarnaast ziet Noord-Nederland grote kansen in de omschakeling naar een koolstofarme economie. Het streven is om een groter deel van de innovaties in Noord-Nederland te richten op innovaties die de uitstoot van CO2 omlaag brengen. Hiervoor is bijna 21 miljoen euro vanuit EFRO beschikbaar.
Prioritaire as
Human capital, kennis en innovatie Koolstofarme economie
Specifieke doelstellingen
A B C D
Versterken van de regionale human capital agenda
Stimuleren van de kennisontwikkeling
Stimuleren van innovatie en valorisatie in het MKB Een hoger aandeel van de innovaties in Noord-Nederland is gericht op CO2-reductie
i
01
02
03
04
De koers is gezet Het OP EFRO voor Noord-Nederland is eind 2014 goedgekeurd door de Europese Commissie. Daardoor hebben we in 2015 slechts een bescheiden start kunnen maken. We hebben twee regelingen opengesteld. Daarmee is de koers gezet. De eerste subsidieregeling was de Tender Valorisatie, gericht op de doelen innovatie en een koolstofarme economie. De tender was bestemd voor grote projecten van bedrijven en samenwerkingsverbanden. De subsidieaanvragen varieerden van 100.000 tot 600.000 euro. De tender stond van januari tot mei 2015 open. Hiervoor was 8 miljoen euro beschikbaar. De tweede subsidieregeling heet Versneller Innovatieve Ambities (VIA). Deze regeling is in november opengesteld en loopt door in 2016. VIA heeft dezelfde ambities als de Tender Valorisatie, maar deze regeling is bestemd voor kleinere projectaanvragen, tot een bedrag van 50.000 euro. Vanuit het OP EFRO is voor VIA 3 miljoen euro beschikbaar. De drie noordelijke provincies dragen ook 3 miljoen euro bij. Naast de subsidie van het OP EFRO steken bedrijven ook eigen geld in de plannen. In totaal zal dat een kleine 16 miljoen euro zijn. Dit betekent dat bedrijven zelf ook fors durven investeren in innovatie. Dat is een opsteker voor de economie in Noord-Nederland.
DEN HAAG
i
01
02
03
04
En nu vaart maken De steun van het OP EFRO wordt vooral gebruikt om nieuwe producten en diensten te introduceren en processen te vernieuwen. In 2015 zijn alle voorbereidingen getroffen om in de volgende jaren vaart te kunnen maken. In 2016 wordt voor bijna 30 miljoen euro aan subsidies beschikbaar gesteld; het aantal openstellingen wordt fors uitgebreid. Dat is ook nodig om uiteindelijk de doelstellingscijfers van het OP EFRO te behalen. De openstelling van de eerste regelingen heeft al veel losgemaakt. Binnen de Tender Valorisatie is aan zeventien projecten ruim 4 miljoen euro subsidie toegekend. Hierbij waren in totaal 43 ondernemingen betrokken. Er waren maar liefst veertien samenwerkingsprojecten bij van bedrijven en vaak ook van kennisinstellingen. Die samenwerking is al een doel op zichzelf, want samenwerking bevordert de kennisoverdracht tussen bedrijven en kennisinstellingen en versterkt daarmee het hele MKB in Noord-Nederland. De tweede subsidieregeling die is opengesteld, VIA, loopt nog door in 2016. Daarvan zijn de resultaten dus nog niet bekend. Naar verwachting zullen er in totaal bijna 300 bedrijven van beide regelingen profiteren. Om beter aan te kunnen sluiten bij de praktijk is de beoordeling van projectaanvragen in 2015 aangepast. Projectaanvragen worden door een deskundigencommissie beoordeeld. De commissie bestaat uit ondernemers en vertegenwoordigers van kennisinstellingen. Op basis van het advies van de commissie wordt vervolgens een politiek besluit genomen. De projectaanvraag moet aan de eisen en doelstellingen van het OP EFRO voldoen. In 2015 zijn de adviezen van de deskundigencommissie volledig overgenomen.
DEN HAAG
i
01
02
03
04
Indicatoren Tussenstand op basis van toegekende subsidie.
Aantal ondernemingen dat steun ontvangt Begroot: Inschatting o.b.v. weggezette subsidie
574 286
Aantal ondernemingen dat steun ontvangt om nieuwe producten te introduceren Begroot: Inschatting o.b.v. weggezette subsidie
195 235
De projecten binnen de Tender Valorisatie richtten zich op innovaties binnen de volgende thema’s: • gezondheid, demografie en welzijn (7); • voedselzekerheid en duurzame landbouw (6); • zekere, schone en efficiënte energie’ (4).
Crossovers tussen verschillende industriën
Particuliere investeringen die gemoeid zijn met de uit te voeren projecten € € €
Begroot: 55 Gerealiseerd: 22
€
€
€
€
Begroot € 65.421.132,00
Gerealiseerd 15.979.609,79
DEN HAAG
i
01
02
03
04
Projecten uitgelicht In het kader van OP EFRO stelt SNN tenders en andere subsidieregelingen open. Welke projectaanvragen komen daarvoor binnen, wat zijn de doelen en wat is de meerwaarde voor de regionale economie? Ga mee op een kleine tour door Noord-Nederland.
i
01
02
03
04
Nieuw instrument voor UMCG-cardiologen Het Groningse bedrijf DEAM maakt kleine series stuurbare medische instrumenten voor operatieve ingrepen. Samen met de cardiologen van het UMCG in Groningen hebben zij een instrument ontwikkeld om stukjes weefsel van de binnenzijde van de hartspier te kunnen nemen. Dit nieuwe instrument, de Cardiac Bioptflex, maakt deze ingreep gemakkelijker, goedkoper én veiliger. De risico’s voor de patiënt worden dus verkleind.
‘Wij hebben een instrument ontwikkeld waardoor het voor cardiologen niet alleen simpeler wordt om een biopt van de hartspier te nemen, maar de risico’s voor de patiënt ook kleiner zijn’ Waarde voor Noord-Nederland Het project is uniek vanwege de samenwerking tussen ontwerpers en cardiologen. Daardoor staan de gebruikers en de manier waarop zij met de instrumenten werken centraal. De meerwaarde is dat deze samenwerking het innovatieve imago van het UMCG verhoogt en de groei van DEAM als ontwikkelaar en producent van hoogwaardige medische instrumenten stimuleert. De EFRO-subsidie versnelt de ontwikkeling en het productie-klaar maken van de Bioptflex.
Project Gardiac Bioptflex
Project AG-0029
Project Tispa Processor ll
Project Plug & Play
i
01
02
03
04
Hoop voor parkinsonpatiënten Er is nog geen geneesmiddel gevonden om parkinson te genezen, maar er wordt wel hard aan gewerkt. De Noord-Nederlandse bedrijven Angita Pharmaceuticals, ABL, Syncom en Brains-on-Line werken gezamenlijk aan een nieuw geneesmiddel met de naam AG-0029. Met dit geneesmiddel worden zowel de motorische als de cognitieve problemen van de patiënt behandeld, zoals geheugenproblemen en concentratieverlies. De kwaliteit van leven van parkinsonpatiënten wordt daarmee voor een aantal jaren duidelijk verbeterd. Het ontwikkelen van geneesmiddelen is een langdurig proces. De EFRO-subsidie helpt de bedrijven om de laboratoriumfase van het nieuwe geneesmiddel te doorlopen. Doel is om de benodigde certificeringen te behalen, waardoor de stap naar de volgende fase kan worden gemaakt: de klinische studies. Het project versterkt de samenwerking en het kennisniveau van de betrokken partijen en daarmee ook de concurrentiepositie en groei van de betrokken bedrijven.
‘Wij ontwikkelen een geneesmiddel tegen de ziekte van Parkinson, waardoor mensen die aan de ziekte lijden veel langer op een goed niveau kunnen blijven functioneren’ Waarde voor Noord-Nederland Het project rond AG-0029 heeft toegevoegde waarde voor Noord-Nederland. Als dit geneesmiddel uiteindelijk beschikbaar is voor de farmaceutische industrie, worden de opbrengsten ervan gebruikt voor nieuwe projecten in een vroege ontwikkelingsfase. Dit brengt hoogwaardige werkgelegenheid met zich mee en verstevigt de life science-sector in Noord-Nederland.
Project Gardiac Bioptflex
Project AG-0029
Project Tispa Processor ll
Project Plug & Play
i
01
02
03
04
Een laboratoriumprocessor op CO2 Tispa Medical heeft bij het SNN een projectaanvraag ingediend voor het project ‘Ontwikkeling Tispa Processor’. Het UMCG is een van de aandeelhouders en ambassadeurs van Tispa. Doel van het project is om een praktische machine te ontwikkelen voor het prepareren van weefsels in pathologielaboratoria, zonder dat daarbij giftige chemicaliën worden gebruikt. De Tispa Processor gebruikt louter CO2. Aan de machine worden hoge eisen gesteld. Zij moet snel kunnen werken én een hoge kwaliteit leveren, zodat de kans op een misdiagnose of vernietiging van materiaal minimaal is. De processor die nu wordt ontwikkeld, is de tweede generatie. De eerste generatie voldeed nog niet aan de eisen van de markt. Met een efficiëntere, kleinere en aantrekkelijker machine wil Tispa breed draagvlak veroveren.
‘Onze oplossing kan concurreren met conventionele methoden. De eerste generatie machine wat te groot, te traag en te duur, de tweede generatie zal beter voldoen aan de eisen van de markt’ Waarde voor Noord-Nederland De Tispa Processor II wordt in nauwe samenwerking met de bouwer van de machines ontwikkeld: het Drachtster bedrijf Variass Medical Systems. Als de nieuwe machine aanslaat bij de markt, brengt dit niet alleen werkgelegenheid met zich mee, maar komt Noord-Nederland ook wereldwijd op de kaart te staan als kraamkamer voor deze belangrijke innovatie.
Project Gardiac Bioptflex
Project AG-0029
Project Tispa Processor ll
Project Plug & Play
i
01
02
03
04
Kansen voor duurzame schepen De productie van grote containerschepen, bulkcarriers en mammoettankers is decennia geleden al verhuisd naar lagelonenlanden. Maar in Noord-Nederland is de scheepsbouwindustrie nog steeds een belangrijke sector. Reders, scheepswerven en gespecialiseerde toeleveranciers werken hier nauw samen. Duizenden medewerkers verdienen er hun brood. De sector onderscheidt zich door de bouw van relatief kleine, technisch hoogwaardige kustvaartschepen. Kenners noemen dit short-sea schepen. Dit is een niche in de markt. Het Noord-Nederlandse Maritieme Cluster heeft bij het SNN een projectaanvraag ingediend met als doel het gebruik van liquid natural gas (LNG) bereikbaar te maken voor de scheepsvaart. Het gebruik van LNG heeft twee voordelen: het is goedkoper, waardoor het de concurrentiepositie van de participerende partijen verbetert. Daarnaast is LNG een stuk duurzamer dan bijvoorbeeld zware diesel. Een met gas aangedreven schip stoot 20 procent minder CO2 en 90 procent minder stikstofoxide (NOx) uit dan een schip dat op zware diesel vaart. De uitstoot van zwaveloxides (SOx) en fijnstof neemt zelfs met 95 procent af. In het project ‘Plug & Play’ worden zes innovatieve, LNG-gerelateerde scheepssystemen ontwikkeld en gebouwd. De innovaties worden niet alleen in een testomgeving, maar vooral aan boord van schepen toegepast en gedemonstreerd.
‘Binnen het project Plug & Play’ ontwikkelen, bouwen en testen wij systemen en installaties om LNG bereikbaar te maken voor de scheepvaart. Dat levert concurrentie- en milieuvoordelen op’ Waarde voor Noord-Nederland De toepassing van LNG als innovatieve scheepsbrandstof is een welkome uitbreiding van de expertise van de scheepsbouwsector in Noord-Nederland. Deze ontwikkeling zet het maritieme cluster nog meer op de kaart als specialist op het gebied van duurzame schepen.
Project Gardiac Bioptflex
Project AG-0029
Project Tispa Processor ll
Project Plug & Play
i
01
02
03
04
Communicatie over OP EFRO
Om het Operationeel Programma breed onder de aandacht te brengen, zetten wij verschillende media in. We gebruiken de website van het SNN om nieuws over OP EFRO te verspreiden. We zetten Twitter in om geïnteresseerden te infomeren over het openstellen en toekennen van subsidies. Daarnaast houden wij door het jaar heen verschillende informatiebijeenkomsten. Op die bijeenkomsten wordt de doelgroep uitgebreid op de hoogte gesteld van subsidiemogelijkheden. Na de evaluatie van de openstelling van de Tender Valorisatie is de communicatie rond nieuwe openstellingen uitgebreid. Het SNN streeft ernaar de subsidies zo effectief mogelijk in de markt te zetten, aansluitend bij de wensen en behoeften van ondernemers in Noord-Nederland. Om die reden worden de bedrijven ook zelf betrokken bij het opzetten van nieuwe subsidie-instrumenten en regelingen. Want het OP EFRO is pas succesvol als de subsidies het gewenste effect hebben: meer innovaties en een koolstofarme economie.
i
01
02
03
04
‘Samenwerken is het sleutelwoord’
DEN HAAG
