Juni 2015 | Nummer 2 | siemens.nl/industry
Instructies
Sieformatie
Zoomen Klik op de pagina Bladeren Klik of sleep op de hoeken van de pagina Delen Deel dit magazine op social media door op één van de iconen te klikken Printen Print deze Sieformatie uit om het later terug te lezen Opslaan Sla dit magazine op via het onderstaand navigatiemenu
Efficient Engineering Ziegler
Focus op
Maserati
Grote stappen
blusvoertuigen
permanente scholing
investeert in de toekomst
in elektrisch vliegen
02
Sieformatie 2 | Juni 2015
Inhoud
Sieformatie 2 | Juni 2015
Cases
Uitgelicht
Uitgelicht
12 Ziegler
16 SIF Group
06 Intro
08 Visie
Blusvoertuigen
De wind in de zeilen
Efficient Engineering met TIA
Harry Vosse (Vosteq)
32 Spotlight Maserati investeert in toekomst
22 Thema Innovatie: optelsom sublieme ideeën
42 Focus
26 PromTeg
op permanente scholing
40 Grote stappen in elektrisch vliegen
Het trillen van de druiven
48 130 jaar Maritiem vakmanschap
34 CONO kaasmakers Nieuwe tijden in de zuivelsector
50 Tata steel Academy
52 Oil & Gas
Nieuwe lesapparatuur
Europese Innovatie community
03
04
Sieformatie 2 | Juni 2015
Voorwoord
Sieformatie 2 | Juni 2015
Industriële bedrijven worden steeds
tijds- en kostenbesparing leest u in deze
over Smart Industry gesproken en zijn
efficiënter wat productie betreft, maar
Sieformatie. Verder komt u meer te weten
steeds meer bedrijven bezig met de vraag
ook qua engineering en energieverbruik.
over de rol van modulair opgebouwde
wat dit voor hen kan en zal betekenen.
Wij helpen onze klanten efficiënt te
besturingstechniek bij het slim engineeren
Dit is geen keuze, maar noodzaak:
opereren en zo hun concurrentiepositie
van industriële blusvoertuigen.
bedrijven die nu niet meegaan met
te versterken.
’Bedrijven die nu niet meegaan met deze ontwikkeling, lopen het risico over enkele jaren de aansluiting te missen.’
Voorwoord 05
deze ontwikkeling, lopen het risico over Bij het efficiënter maken van de processen
enkele jaren de aansluiting te missen.
In deze Sieformatie presenteren wij
van klanten ligt onze focus op geïnte-
Investeringen in technologie dienen dan
u voorbeelden uit diverse sectoren.
greerde totaaloplossingen. Juist in het
ook weloverwogen keuzes te zijn vanuit
Zo bouwen wij mee aan de groenste
samenspel tussen verschillende (deel)
een duidelijke visie op de toekomst.
kaasmakerij ter wereld. Door het
systemen zitten kansen om meer
Vooruitkijken, ook dát is efficiënt opereren.
energieverbruik in deze nieuwe fabriek
efficiency te bereiken. Digitalisering
van CONO Kaasmakers inzichtelijk te
speelt hier een belangrijke rol in. Met
maken, kunnen verbeteringen worden
de komst van Smart Industry wordt de
doorgevoerd.
informatiestroom gedurende de gehele
Ik wens u veel leesplezier,
levenscyclus van het productieproces In de fruitverwerkende sector wordt
steeds meer geïntegreerd. De ver-
onze besturingstechniek tegenwoordig
wachting is dat dit tot goedkopere
toegepast om druiven machinaal te
productieprocessen zal leiden. In
onttrossen. Hoe dit bijdraagt aan een
Nederland wordt inmiddels uitgebreid
Angelique van Hassel, Head of Area Sales
06
Sieformatie 2 | Juni 2015
Intro
Sieformatie 2 | Juni 2015
Intro
DEEL DIT ARTIKEL VIA
Totally Integrated Automation Automatisering wordt steeds complexer. Hoe houdt u de kosten voor engineering onder controle? Met Totally Integrated Automation legt u de basis voor geïntegreerde engineeringprocessen en werkt u snel en kostenefficiënt.
BEKIJK VIA
07
08
Sieformatie 2 | Juni 2015
Visie
Visie
Sieformatie 2 | Juni 2015
DEEL DIT ARTIKEL VIA
Helaas zagen wij dat dit niet altijd het geval was. Daarom gooiden we onze dienstverlening vanaf 2005 over een andere boeg. Onze focus ligt nu op het intelligent automatiseren van fabrieken. We bekijken nu ook de
Totaalvoetbal
logistieke en personele organisatie eromheen. Immers, een optimale inrichting en besturing van je productie bereik je alleen door naar het totale
Als traditionele ingenieurs liepen wij jarenlang rond
proces te kijken.
met ‘engineering’ op onze pet. We bedachten mooie oplossingen voor technische vraagstukken.
Hoe valt dit te verklaren?
Maar leidden de investeringen van onze klanten in
Bewerkingsmachines worden
nieuwe productietechnologie ook daadwerkelijk tot
complexer en hebben steeds
een hogere productiviteit?
meer functionaliteit. Dit vraagt meer van de medewerkers in de productievoorbereiding. De bottleneck
09
10
Sieformatie 2 | Juni 2015
Visie
Sieformatie 2 | Juni 2015
Grote concerns ncernss hebben eigen n procesengineers, neers, het MKB niet niet..
schuift naar voren in het proces, terwijl
systeemleveranciers, de engineer.
het niveau van investeringen in machines
Voor productiebedrijven resulteert
stijgt. Dit kan nooit resulteren in een
deze aanpak in een meer rendabele
hogere totaalperformance, zonder de
totaaloplossing. Wij merken dat ook
productiestrategie, organisatie en
systeemleveranciers dit prettig vinden.
logistiek aan te passen. Het is een
Wanneer de focus op functionele
valkuil voor productiebedrijven om
procesprestaties ligt, kunnen ook zij
de automatiseringstrend alleen op
hun diensten aanbieden op een hoger
deeloplossingen te volgen.
niveau. Wij werken graag samen met systeemspecialisten die, net als wij,
Integraliteit is de sleutel.
het resultaat van de klant vooropstellen.
Grote concerns hebben eigen
Samen kunnen we waarde toevoegen
procesengineers, het MKB niet. In deze
en trots zijn op de nieuwe referentie. ■
tegenstelling ligt de uitdaging om bedrijven te adviseren over integrale systeemoplossingen en deze vervolgens terug te faseren naar hapklare brokken. Dit vereist procesmanagement op
Vosteq Industry Consulting Group, onder leiding eiding van va an ing. Harry van de Vosse en ing. Willem Lenselin Lenselink, nk,
systeemintegratie en de bundeling
adviseert en ondersteunt productiebedrijven ven bij h het
van kennis en competenties van
inrichten van hun productiemachines en -systemen. systeme en.
verschillende partijen: de eindklant, de
Visie
11
12
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
13
DEEL DIT ARTIKEL VIA
Blusvoertuigen: geen hightech maar bewezen technologie ‘Iedere uitval van een brandweerwagen
gebieden groter en groffer dan gewone
is er één te veel’, zegt Jakob Tamminga,
blusvoertuigen. Ze nemen meer water
In 2013 moest de brandweer in Nederland ruim 36.000 branden bestrijden.
teamleider elektro bij Ziegler Brandweer-
en schuim mee. Waar een standaard
Om voldoende slagkracht te hebben, is goed materieel onontbeerlijk.
techniek uit Winschoten. Het bedrijf bouwt
blusvoertuig zo’n 3.000 liter water per
De betrouwbaarheid van blusvoertuigen heeft de hoogste prioriteit.
zo’n vijftig brandweerauto’s per jaar. Naast
minuut werpt, is dit bij een industriële
seriewerk rolt er veel maatwerk de fabriek
bluswagen meer dan 8.000 liter. Sommige
uit. Zo heeft ieder brandweerkorps zijn
industriële blusvoertuigen hebben zelfs
eigen voertuigconcept. Bovendien rijden
een tweede motor om tijdens het rijden
in havengebieden, op vliegvelden en tal
te kunnen blussen.
van andere locaties waar brandveiligheid van het grootste belang is industriële
Betrouwbaarheid
blusvoertuigen rond. ‘Afhankelijk van het
In de brandweerwereld staat betrouw-
gebied waarin een voertuig wordt ingezet,
baarheid hoog in het vaandel. De
moet het voldoen aan specifieke eisen’,
voertuigen moeten voor 99 procent
vertelt Tamminga. ‘Chemische branden
en het liefst nog meer inzetbaar zijn.
worden bijvoorbeeld vaak met schuim
De reden is simpel: storingen kunnen
bestreden omdat dit afkoelt en afdekt.’
levens kosten. Afnemers van industriële
Industriële blusvoertuigen zijn op alle
blusvoertuigen schaffen om die reden
14
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
15
vaak twee identieke exemplaren aan.
onder meer geschikt voor het bestrijden
bij Ziegler alweer twee volgende
camerasystemen en andere componenten
Tamminga: ‘Door de hoge kwaliteits-
van raffinaderijbranden. Ze kunnen
brandweerwagens besteld. Ze gaan nog
op een brandweerauto kunnen via
en betrouwbaarheidseisen loopt de
8.000 liter water en 600 liter schuim
een stapje verder dan hun voorgangers:
ethernet communiceren. Voor Zeeland
sector wat achter op de technologische
per minuut wegpompen en hebben een
Ziegler kan ze op afstand debuggen
Refinery bouwen we momenteel een
ontwikkelingen in de consumentenmarkt
worplengte van 120 meter. De door
en zodoende eventuele storingen snel
soortgelijk industrieel brandweervoertuig.
en de industrie. Brandweerauto’s zijn
Siemens geleverde besturingstechniek
verhelpen. ‘We willen absoluut doorgaan
Wij zijn voor onze specials helemaal over
geen hightech-voertuigen. Men gaat voor
bood de modulariteit waar Ziegler naar op
met dit concept’, stellen Tamminga en
op besturingstechniek van Siemens.’ ■
bewezen technieken. Tablets bestaan
zoek was, vertelt software engineer Daniël
Beerlings. ‘Profinet is ook in de wereld
bijvoorbeeld al tien jaar, maar worden
Beerlings. ‘Meer dan de helft van onze
van voertuigen de toekomst. Tal van
nu pas mondjesmaat toegepast op
voertuigen is maatwerk, maar de prijzen
brandweerauto’s.’
in de brandweerwereld staan onder druk. Om kosten te reduceren, willen we sneller
Modulaire opbouw
kunnen engineeren. Door uitontwikkelde
Toch zit er in de nieuwste industriële
modules toe te passen die snel leverbaar
blusvoertuigen van Ziegler behoorlijk
en goed te servicen zijn kunnen we
wat moderne technologie. De besturing
een scherpe prijs neerleggen en onze
van pompen, kleppen, schuimsystemen
concurrentiekracht verhogen.’
en andere bluscomponenten verloopt geheel automatisch. Een voorbeeld zijn
Remote service
de twee industriële brandweerauto’s
De modulaire opbouw verhoogt volgens
die Ziegler in 2012 bouwde voor de
Beerlings ook de betrouwbaarheid
Gezamenlijke Brandweer Rotterdam. Ze
van blussystemen. Inmiddels heeft de
worden ingezet op de Maasvlakte en zijn
Gezamenlijke Brandweer Rotterdam
‘Om kosten te reduceren willen wij sneller kunnen engineeren.’
16
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
Case
Sieformatie 2 | Juni 2015
17
DEEL DIT ARTIKEL VIA
De wind in de zeilen De fundaties van offshore windmolenmasten worden groter en zwaarder. In het binnenland gelegen productiebedrijven investeren in nieuwe productiefaciliteiten langs de kust.
18
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
19
Zo’n 85 kilometer boven de kustlijn
een diameter van 7 meter en wegen zo’n
in Roermond kunnen maximaal duizend
aan toe op de productievloer. Toch is
van Groningen worden de hoogste
800 ton. De monopiles worden voor de
ton tillen’, vertelt Lamerichs. ‘Dit betekent
ook nauwkeurigheid in deze omgeving
windsnelheden op het Nederlandse deel
helft de zeebodem in geheid. Op het
dat we buizen tot 950 ton kunnen
zeer belangrijk. ‘We maken hele grote
van de Noordzee gemeten. Op deze locatie,
gedeelte dat boven de bodem uitsteekt is
maken. Zwaardere constructies maken
diameters maar we werken met de
waar gemiddeld windkracht 5 staat,
een flens gemonteerd. Hierop komen de
we in deelsecties, die we aan kustlocaties
precisie van een Zwitsers horloge. De
verrijst het offshore windpark Gemini. 150
windmolenmasten te staan.
monteren. Ook qua diameters lopen we in
afwijkingen mogen slechts minimaal zijn.
het binnenland tegen onze grenzen aan. Als
Dagelijks loopt er een inspecteur van
windturbines van Siemens gaan duurzame energie leveren voor ruim anderhalf
Kustlocatie
we nóg grotere buizen gaan maken, komen
de klant door onze hallen. Iedere buis
miljoen mensen. Dit komt overeen met
De metaalfabriek van de SIF Group in
we niet meer onder de bruggen door.’
wordt afgenomen.’ Monopiles hebben
het totaal aantal inwoners van de drie
Roermond levert een groot deel van de
noordelijke provincies. Het windpark zal
monopiles voor Gemini. De fabriek ligt
Precisie
na het gunnen van de opdracht nog wel
over twee jaar operationeel zijn.
aan het water, waardoor staalplaten per
Monopiles zijn echte staalreuzen. Hun
eens aangepast, maar de afleverdatum
binnenschip kunnen worden aangevoerd.
productieproces gaat gepaard met
blijft altijd staan. Op haperingen in het
Onzichtbaar
De monopiles verlaten de fabriek eveneens
grote krachten. Het gaat er ruig en luid
productieproces zit niemand te wachten.
Gemini komt zo ver buiten de kust
via de waterweg. Ze zijn te groot om over
te liggen dat de windmolens vanaf
de weg te worden vervoerd. Volgens
het land niet meer zichtbaar zijn. De
hoofd technische dienst Harry Lamerichs
bouwwerkzaamheden op zee zijn
worden deze ‘zware jongens’ steeds
onlangs gestart. Een installatieschip
groter. Om die reden investeert SIF in
gaat de komende maanden de stalen
nieuwe productiefaciliteiten aan de kust.
fundaties plaatsen. Deze buisconstructies,
In Vlissingen bouwt de groep momenteel
zogenoemde monopiles, zijn de grootste in
een straal- en conserveringshal. Later
hun soort. Ze zijn 70 meter lang, hebben
komt er een montagehal bij. ‘Onze kranen
een korte productietijd. Hun design wordt
20
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
Sieformatie 2 | Juni 2015
Interne logistiek
logistieke processen herinrichten. Een
Het was even spannend toen de
gigantische klus, want wij kunnen niet in
technische dienst in september vorig jaar
alle hallen de grootste diameters maken.’
Case
21
‘ We maken hele grote diameters maar we werken met de precisie van een Zwitsers horloge.’
een probleem met één van de walsen meldde. De walsrol haperde en bij het
Noodoplossing
Wind als groeimotor
openen van de tandwielkasten troffen
Dat SIF de productie van de Gemini-
Van alle energiesectoren in Europa laat offshore windenergie momenteel de
de technici een ravage aan. Lamerichs:
fundaties toch op tijd kon afronden is
grootste groei zien. Wind als energiebron neemt een hoge vlucht. De Europese
‘Onze walsmachines zijn robuust
volgens Lamerichs mede te danken aan
Wind Energie Associatie (EWEA) verwacht dat Europese lidstaten de komende
gebouwd. Je komt niet zomaar bij de
de service van Siemens: ‘De tandwielkast
zeven jaar zo’n 75 GW aan nieuw vermogen gaan bijplaatsen. Dat is een stijging
tandwielkast, waardoor slijtage lastig
is helemaal uit elkaar gehaald en men
van 64% ten opzichte van de huidige situatie. In Nederland kreeg windenergie
vast te stellen is. We mogen eigenlijk
heeft een noodreparatie uitgevoerd. Dat is
een duw in de rug door de afspraken uit het Nationale Energieakkoord. In 2023
niet klagen, want de wals heeft 37 jaar
behoorlijk snel gegaan.’ Later dit jaar krijgt
moet 16% van ons nationale energieverbruik uit duurzame bronnen worden
zonder problemen gedraaid.’ Maar in
de wals een nieuwe planeetaandrijving
gewonnen. Vandaag is dit ongeveer 4%.
september moest de fabriek alle zeilen
waardoor ze weer jaren mee kan. SIF
bijzetten om de productiebeloftes na
is inmiddels fundaties voor een Engels
Met de Noordzee voor de huisdeur is Nederland de ideale locatie om energie op te
te komen. Het walswerk werd verdeeld
windmolenpark aan het maken. Het
wekken uit wind. Het Energieakkoord stelt dat in 2023 in totaal 4.450 MW aan
over de overige walsen. De productie
aantal windmolenparken in Europa groeit
windenergie moet worden opgewekt. Om die doelstelling te halen, gaat de
ging dag en nacht door. Een bijzondere
gestaag en dus zijn de orderboeken van
overheid de komende vijf jaar 700 MW per jaar aan tenders in de markt zetten.
uitdaging was de interne logistiek. ‘Wij
het bedrijf goed gevuld. ‘Wij hebben
Dit gaat gepaard met miljardeninvesteringen en het creëren van werkgelegenheid.
brengen de staalplaten met kranen naar
de wind in de zeilen.’ ■
De Nederlandse havens pikken hun graantje mee van deze ontwikkeling. Vlissingen en
de walsen, waarbij we kruisingen tussen
de Eemshaven zijn al jaren echte hubs voor de windenergie, maar ook de Rotterdamse
de productielijnen vermijden. Door het
en Amsterdamse haven investeren in terreinen voor de opslag van onderdelen van
uitvallen van één wals moesten we onze
windparken en ondersteunende diensten zoals onderhoud van platformen.
22
Sieformatie 2 | Juni 2015
Visie
Sieformatie 2 | Juni 2015
Visie
DEEL DIT ARTIKEL VIA
Innovatie: optelsom van sublieme ideeën We leven in een digitale wereld. Toch zie ik regelmatig voorbeelden van oud denken: hiërarchisch denken, in monopolies denken, lineair denken of voorspellen waar innovatietrajecten moeten uitkomen. In het digitale denken gaat het erom hoe je met elkaar innoveert, in een zo plat mogelijke organisatiestructuur. Je weet dat de uitkomst van een innovatietraject onzeker is. Vooral grote, beursgenoteerde bedrijven hebben het daar wel eens moeilijk mee. Dat aandeelhouders kritisch kijken naar de
tonen en volhouden. Veel zwakke ideeën
kosten voor innovatie is begrijpelijk. Toch
kunnen uiteindelijk toch sterke innovaties
kan geen enkel bedrijf het zich permitteren
worden. Focus niet alleen op het slagen
om niet te innoveren. De concurrentie is
van een innovatie. Zelfs als je even op een
groot, klanten vragen om vernieuwing,
dwaalspoor zit, kun je plotseling nieuwe
techniek en regelgeving veranderen.
mogelijkheden zien. Waar het om gaat, is
Innovatie is dan ook een must. Wie een
dat je met elkaar een idee verder brengt.
rol wil spelen als ‘innovator’ moet lef
23
24
Sieformatie 2 | Juni 2015
Visie
Sieformatie 2 | Juni 2015
Visie
25
’Niemand weet het antwoord op de vraag hoe de winkel van de toekomst eruit ziet.‘
Het is net als in de sport. Als je goed
Ben van der Burg (1968) was vroeger
Veel bedrijven vinden het moeilijk om
Opgeven is geen optie. In de uitgeverij-
wilt presteren, denk dan niet aan een
professioneel schaatser. Daar leerde
op deze manier naar innovatie te kijken.
wereld wordt momenteel nauwelijks
gouden medaille. Je zorgt ervoor dat je
hij op het randje van de menselijke
Neem de retailsector, niemand kan
verdiend aan producten voor de
die éne oefening op die éne dag subliem
mogelijkheden te balanceren. Nu
voorspellen of winkels over tien jaar nog
mobiele telefoon. Wat niets oplevert,
uitvoert. Dit herhaal je de volgende dag
probeert hij hetzelfde te doen in de
bestaan. Veel marktspelers verwachten
wordt stopgezet. Terwijl klanten
en alle dagen daarna. De optelsom van
digitale wereld. Hij doet dat bij Triple
dat klanten het ei van Columbus hebben.
erom vragen. Men kan dus maar
alle subliem uitgevoerde oefeningen leidt
IT, waar hij commercieel directeur is.
Maar niemand weet het antwoord op de
beter doorgaan met innoveren.
tot een gouden medaille. Innoveren is het
Daarnaast schuift hij regelmatig aan
vraag hoe de winkel van de toekomst
Het mooie is dat experimenteren in
dagelijks subliem uitvoeren van je ideeën.
als commentator bij BNR nieuwsradio
eruit ziet. Je kan dit antwoord alleen
de huidige tijd veel minder kost dan
Dat leidt tot meer marge, meer winst en
en adviseert hij bedrijven op het gebied
samen formuleren.
vroeger.
een sterkere concurrentiepositie. ■
van digitale innovaties.
26
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
Sieformatie 2 | Juni 2015
Het ttr trillen riilllle en e n van de druiven Handmatig onttrossen van druiven is arbeidsintensief. Knappe koppen uit Wageningen bedachten een oplossing om de vruchten machinaal van het steeltje te trillen.
Iedereen koopt wel eens een bakje losse
en processen voor de voedingsindustrie.
tafeldruiven. Men staat er wellicht niet bij
Naast machinebouwers werken er
stil dat de druiven meestal handmatig van
microbiologen en fooddesigners.
het steeltje zijn gehaald. Omdat dit vaak
Creatief directeur Dennis Favier noemt
in landen met lage loonkosten gebeurt,
deze mix van specialismen erg handig.
hebben de druiven al flink wat kilometers
‘Als we bijvoorbeeld in een proces
afgelegd voor ze hun eindbestemming
het dunne gele randje van een citroen
bereiken. Bij TOP in Wageningen vond
nodig hebben, ontwerpen we meteen
men dat dit duurzamer moest kunnen.
ook de machine om dat randje van de
Het innovatiebedrijf ontwikkelt machines
citroen te halen.’
Case
DEEL DIT ARTIKEL VIA
27
28
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
29
Onverwacht moment Innovatieve ideeën komen vaak langs op onverwachte momenten. Ook de Pluckr, in oktober 2014 bekroond met de Fruit Valley Award, ontstond volgens Favier eerder
’De Pluckr is een compacte machine met drie tot zes koppen. Hij werd in drie jaar tijd van de tekentafel naar de markt gebracht.‘
toevallig. ‘Wij waren een plukmachine voor een rodebessenteler aan het ontwikkelen. Op een bepaald moment stelden we vast dat ons prototype een mooie oplossing voor het onttrossen van tafeldruiven zou zijn. Die markt is behoorlijk groot en er zijn geen goede oplossingen voor machinaal
Innovatiekracht
PromTeg. ‘Alleen zo hebben we een kans
onttrossen. De bestaande machines heb-
Met industrieel automatiseerder
in deze zeer competitieve markt.’ Favier
ben mechanische problemen, waardoor
PromTeg Industries bestaat een
stipt nog een tweede overeenkomst
men veel uitval van druiven heeft.’
jarenlange samenwerking. De
tussen de twee bedrijven aan: dankzij
twee bedrijven delen het streven
hun compacte omvang kunnen ze snel
Korte time-to-market
naar kwaliteit. ‘Een machine
schakelen. TOP telt 25 medewerkers en
De Pluckr is een compacte machine met
van middelmatige kwaliteit kan
wil volgens Favier niet veel groter worden.
drie tot zes koppen, die elk bestaan uit een
je ook in China kopen, maar in
‘Om innovatief te zijn, moet je snel
grijpertje en een systeem om de druiven
Nederland gaan we voor het
kunnen reageren op de marktontwik-
van de tros te trillen. Hij werd in drie
hoogst haalbare’, zegt Peter
kelingen. Als je te groot wordt, verlies
jaar tijd van de tekentafel naar de markt
Postma, technisch directeur bij
je je wendbaarheid.’
gebracht. Het prototype bouwde TOP zelf.
30
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
31
innovatie ontdekt. Machinaal onttrossen
(UL) gecertificeerd voor het bouwen van
betekent een tijdsbesparing: terwijl men
schakel- en besturingspanelen voor de
bij handmatig onttrossen een snelheid
Amerikaanse markt. Siemens levert UL-
van ongeveer 15 kilo per uur haalt, haalt
gecertificeerde componenten.’ PromTeg
een 3-kops Pluckr ca. 350 kilo druiven per
kiest bewust voor de samenwerking met
uur van de tros. ‘Fruitverwerkers hoeven
slechts één leverancier van schakel- en
de druiven nu ook niet meer dwars door
besturingstechniek. ‘De afgelopen vijftien
Europa te vervoeren om ze in landen als
jaar hebben we een behoorlijke industriële
Polen te laten onttrossen’, aldus Favier.
revolutie meegemaakt. Denk alleen maar
‘Bovendien hebben losse druiven minder
aan de mogelijkheden om via smartphones
verpakking nodig dan druiven aan een tros.
of tablets machines te besturen. Qua
Toen de ‘proof of principle’ geleverd was,
maar ook in een netwerk kan draaien. De
Men kan deze machine goed combineren
kennisopbouw en het bijhouden van de
ging PromTeg aan de slag. De uitdaging zat
gebruiker kan hierdoor informatie over
met onze AMAP-technologie voor het
ontwikkelingen kost het ons minder tijd om
‘m volgens Postma niet in de techniek zelf,
bijvoorbeeld het aantal verwerkte druiven
gecontroleerd inpakken van producten. De
alleen met Siemens-technologie te werken.’
maar wel in de toepassing. ‘In het begin
uitlezen en de service-engineers van
druiven blijven hierdoor langer houdbaar.’
stond de machine behoorlijk te resoneren.
PromTeg kunnen op afstand de status en
Daar moesten we wat aan doen. We
storingen van de machine bekijken.
hebben ook goed onderzocht met welke
Trostomaatjes Amerikaanse markt
Terwijl PromTeg aan de slag gaat met de
Onlangs heeft voor het eerst een
Amerikaanse order denkt men bij TOP al na
trilfrequentie je de druiven het best van de
Snel en duurzaam
Amerikaanse fruitverwerker een Pluckr
over andere toepassingsmogelijkheden van
steel haalt.’ De trilfrequentie is – afhankelijk
Een launching customer hielp PromTeg en
besteld. Alweer een mijlpaal, zegt Postma.
de Pluckr. Wijndruiven lijken geen optie,
van de grootte van de druiven - instelbaar.
TOP bij het optimaliseren van de machine.
‘Amerika is een grote markt. Geweldig dat
die gaan vaak met steel en al de persen in.
De machine is uitgerust met Profinet,
Inmiddels hebben meerdere Europese
de machine nu ook daar gaat draaien. Wij
‘Maar voor trostomaatjes is deze machines
waardoor ze niet alleen stand-alone
fruitverwerkers de voordelen van deze
zijn door Underwriters Laboratories Inc.
wellicht ook erg geschikt’, zegt Favier. ■
32
Sieformatie 2 | Juni 2015
Spotlight
Sieformatie 2 | Juni 2015
Spotlight
DEEL DIT ARTIKEL VIA
Investeren in de toekomst De industrie staat voor grote uitdagingen. Productiebedrijven moeten de productiviteit opschroeven om te voldoen aan de groeiende klantverwachtingen. Stijgende kosten vragen om een verlaging van het energie- en grondstofverbruik. Sportwagenbouwer Maserati maakt de stap naar de toekomst met geïntegreerde engineering- en productieprocessen, innovatieve software en automatisering. ■
BEKIJK VIA
33
34
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
DEEL DIT ARTIKEL VIA
Nieuwe tijden in
de zuivelsector De Nederlandse zuivelsector wil in 2020 energieneutraal zijn. De sector heeft hierover een convenant afgesloten met de overheid. In de Beemster luidde CONO Kaasmakers deze ‘nieuwe tijd’ onlangs letterlijk in.
CONO Kaasmakers voert sinds 2001 het
werd genomen, zette CONO meteen de
predicaat Hofleverancier. Niemand minder
stevige ambitie neer om de groenste
dan koningin Máxima kwam dan ook in
kaasmakerij ter wereld te bouwen. Het
november 2014 de nieuwe kaasmakerij
zou een energieneutrale fabriek worden,
van het bedrijf in Westbeemster openen.
en daarnaast wilde CONO de hele keten
Over ongeveer twee jaar neemt de
van koe tot kaas verder verduurzamen.
fabriek de volledige functie van de oude
Dat het bedrijf dit project niet in z’n
kaasmakerij over, die al sinds 1929 De
eentje kon realiseren, was wel duidelijk.
Tijd heet en die aan vervanging toe was.
‘Verduurzamen is mensenwerk’, schrijven
Toen het besluit voor de nieuwbouw
de directeuren Eric Hulst en Wim Betten in
35
36
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
37
een projectboekje over de bouw van de nieuwe fabriek. ‘Je moet het met z’n allen doen.’ Koppen bij elkaar Onder het motto ‘kennis delen en samenwerken’ daagde CONO technische partners en toeleveranciers uit om mee te denken over duurzaamheid in hun deel van het project. Ze kwamen begin 2013 voor het eerst bij elkaar voor een rondetafelgesprek. Hun gezamenlijke doelstelling luidde: met zo
elementen. In het hele productieproces
isolerende materialen. Dankzij de sterke
min mogelijk energie zo veel mogelijk
houden we rekening met het
fundering kan men in een later stadium
rendement behalen door samen naar
energieverbruik.’
zonnepanelen op het dak leggen. De
het hele productieproces te kijken. Voor
leveranciers van de kaasproductie- en
projectleider Peter Schurink was de
Inzicht in energie
behandelingsystemen realiseerden een
nieuwbouw een jongensdroom: ‘Wij zijn
Kaasmaken vraagt relatief veel energie
hoge mate van automatisering en pasten
vanaf nul begonnen en hebben de hele
en water. De reductie en het hergebruik
de meest energiezuinige componenten
kaasmakerij ideaal kunnen inrichten.
hiervan stond centraal bij de nieuwe
toe. In het pand zijn verwarming en
We hebben modernste technieken
kaasmakerij. Alle ketenpartners
koeling aan elkaar gekoppeld. Zo wordt
en traditionele productiemethoden
leverden een bijdrage. Zo is het
de warmte uit de kaasmakerij gebruikt
gecombineerd met ambachtelijke
gebouw opgetrokken uit duurzame,
voor de vloerverwarming in de kantoren.
38
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
Sieformatie 2 | Juni 2015
Case
Energiemanagement
melk of het koelen van kazen veel energie
Werelderfgoed
lange sloten en lage stolpboerderijen.
Siemens leverde de besturing van de
kost, kunnen we gaan optimaliseren.’
De nieuwe kaasmakerij droeg tijdens
Jongerius paste duurzame materialen
de bouw de toepasselijke naam ‘De
toe die mooi verouderen en weinig
machines en zorgde ervoor dat ze met
39
elkaar kunnen communiceren. Met een
Icoonproject
Nieuwe Tijd’. Behalve de technische
onderhoud behoeven. ‘Duurzaamheid en
slim systeem voor energiemanagement
Voor Urgenda, de landelijke organisatie
partners leverde ook architect Bastiaan
kwaliteit staan centraal in de Beemster’,
wordt het energieverbruik in de
voor het versnellen van duurzame
Jongerius een topprestatie. Hij ontwierp
aldus de architect. Onlangs is het gebouw
fabriek inzichtelijk gemaakt. Dit leidt
innovatie, is de nieuwe kaasmakerij een
het gebouw conform de UNESCO-eisen
door de Bond Nederlandse Architecten
tot bewustwording en daardoor
regionaal icoonproject. Urgenda ziet CONO
van Werelderfgoed de Beemster en liet
uitgeroepen tot beste gebouw van
energiebesparing. ‘We meten het verbruik
Kaasmakers als koploper op het gebied van
het pand mooi aansluiten op het open
Nederland in de categorie ‘identiteit
in het hele productieproces’, legt Albert
duurzame, energieneutrale ontwikkeling
polderlandschap. Het gebouw past
en icoonwaarde.’ De jury noemde de
perfect bij de uitgestrekte weilanden,
kaasmakerij een ‘ultiem Hollands icoon.’ ■
Visser van Siemens uit. ‘Daardoor weten we binnen de Nederlandse zuivelsector. precies waar de energie naartoe gaat en
‘We gebruiken dit project graag om andere
kunnen we verbeteringen doorvoeren. Als
bedrijven te inspireren’, aldus Marjan
bijvoorbeeld blijkt dat het verwarmen van
Minnesma van Urgenda.
Inzicht in het energieverbruik leidt tot bewustwording en besparingen.
40
Sieformatie 2 | Juni 2015
DEEL DIT ARTIKEL VIA
Spotlight
Sieformatie 2 | Juni 2015
Spotlight
41
Grote stap in elektrisch vliegen Siemens heeft een nieuwe elektromotor voor vliegtuigen ontwikkeld. De vijftig kilogram wegende motor levert een continuvermogen van ca. 260 kilowatt. Dat is vijf keer zoveel als vergelijkbare aandrijfsystemen. Hierdoor kunnen ook grotere vliegtuigen met een startgewicht tot twee ton met elektrische aandrijving vliegen. De eerste testvluchten vinden dit jaar plaats. Tijdens de ontwikkeling van de motor
‘Dit maakt de weg vrij naar de serie-
hebben experts alle onderdelen van
hybride elektrische vliegtuigen met
eerdere motoren geoptimaliseerd tot
vier of meer zitplaatsen’, zegt Frank
hun technische limieten. Dankzij nieuwe
Anton, hoofd e-Aircraft in de centrale
simulatietechnieken en een geavanceerde
onderzoeksafdeling van Siemens. Na
lichtgewichtconstructie wordt een
de testvluchten wordt het vermogen
specifiek vermogen behaald van vijf
volgens Anton verder opgeschroefd. ‘We
kW per kilogram. De motor levert zijn
zijn ervan overtuigd dat het gebruik van
recordprestatie bij een rotatiesnelheid
hybride elektrische aandrijvingen voor
van 2500 toeren per minuut. Hij kan
regionale lijnvliegtuigen met 50 tot 100
propellers direct aandrijven, zonder dat
passagiers een reële mogelijkheid is voor
een transmissie nodig is.
de middellange termijn.’ ■
42
Sieformatie 2 | Juni 2015
Visie
Sieformatie 2 | Juni 2015
Visie
DEEL DIT ARTIKEL VIA
‘Sterker focussen op permanente scholing’ Nederland heeft meer technici nodig. De aantrekkende economie en het uitstromen van babyboomers uit de arbeidsmarkt zetten het probleem op scherp. Naast imagoverbetering moeten technische sectoren werken aan permanente bij- en omscholing.
In de Nederlandse bouwsector zijn sinds
het opleiden van mensen en de schaarste
2009 zo’n 85.000 arbeidsjaren verloren
op de arbeidsmarkt.’ De bouwsector zoekt
gegaan en daalde de werkgelegenheid
ingenieurs, constructeurs, projectleiders
met 20%. Nu de markt weer aantrekt, is
en werkvoorbereiders. Ook in andere
bijkomend gekwalificeerd personeel nodig.
sectoren groeit de behoefte aan technisch
‘We mogen geen gat laten ontstaan in
geschoold personeel. Steeds vaker worden
het personeelsbestand’, waarschuwt Taco
‘aanbrengbonussen’ in het vooruitzicht
van Hoek, directeur van het Economisch
gesteld voor medewerkers die nieuwe
Instituut voor de Bouw (EIB). ‘Na jaren van
collega’s binnenhalen. Verder doen
neergang is het tijd om de knop om te
bedrijven een beroep op buitenlandse
zetten en weer aandacht te hebben voor
technici. Ook Siemens rekruteert in
43
44
Sieformatie 2 | Juni 2015
Visie
Sieformatie 2 | Juni 2015
Visie
45
‘De maakindustrie en de toeleverende servicebedrijven zijn goed voor een derde van alle banen in ons land.’
Zuid-Europa om de duizenden vacatures in
‘De maakindustrie en de toeleverende
zoeken hoogopgeleid personeel voor het
deels te maken met imago. Techniek zat
de groeisector ‘windenergie’ in te vullen.
servicebedrijven zijn goed voor een
upgraden van installaties en life cycle
lang in het verdomhoekje. Het was ‘vies’
derde van alle banen in ons land.’ Nu de
management. De technologie en daarmee
en ‘weinig sexy’. Dit beeld begint volgens
Tekort aan technici
economie weer aantrekt en steeds meer
ook de kennis die mensen paraat moeten
Van der Touw te veranderen. Facebook,
In Nederland stromen nog steeds te
babyboomers de arbeidsmarkt verlaten,
hebben verandert razendsnel. ‘Er is dus
tablets en andere technische snufjes
weinig technici van hogescholen en
wordt het probleem nijpender. Sectoren
ook permanente bij- en omscholing nodig’,
die wél sexy zijn, spelen daar zeker een
universiteiten. Een ontwikkeling die
waar Nederland sterk in is, zoals offshore
aldus Van der Touw.
rol in. Daarnaast drijft de economische
ook Ab van der Touw zorgen baart.
windindustrie en scheepsbouw, staan te
Volgens de CEO van Siemens Nederland
springen om medewerkers die technische
Imago verbetert
sectoren waar werkgelegenheid is. Ook
is het een misvatting dat Nederland
installaties kunnen ontwerpen, bedienen
Dat nog steeds te weinig jongeren voor
rolmodellen als André Kuipers en diverse
een ‘diensteneconomie’ geworden is.
en onderhouden. Ook serviceorganisaties
een technische opleiding kiezen, heeft
onderwijsplatformen hebben
crisis jongeren sterker in de richting van
46
Sieformatie 2 | Juni 2015
Visie
Sieformatie 2 | Juni 2015
‘ We moeten nog meer werk maken van een lerende economie.’
een positieve werking. Het bedrijfsleven
Buitenland lonkt
De universiteiten zijn al gezamenlijke
zelf lanceert regelmatig initiatieven.
Goede technici zijn niet alleen in
alumnikringen aan het opzetten in diverse
Zo biedt Siemens een internationale
Nederland gewild. In de media verschenen
grote Amerikaanse steden. Een reden te
opleiding op de ‘Technik Akademie’ in
de afgelopen weken berichten over
meer voor de Europese technieksectoren
Berlijn, waar ook enkele Nederlandse
headhunters die in opdracht van
om zich te profileren als aantrekkelijk
jongeren aan deelnemen. En twee jaar
Amerikaanse concerns wereldwijd
werkgever voor jonge techniektalenten en
geleden kon het ESCBO-project van
universiteiten afschuimen op zoek naar
in te zetten op de omscholing van oudere
Siemens Nederland rond de bouw van
technisch talent. Ook afstudeerders van de
werknemers, waardoor deze weer beter
een elektrische sportauto op veel jeugdige
Technische Universiteiten Delft, Eindhoven
aansluiten bij de arbeidsmarkt. Van der
belangstelling rekenen.
en Twente vinden steeds makkelijker
Touw: ‘We moeten nog meer werk maken
de weg naar de Verenigde Staten.
van een lerende economie.’ ■
Visie
47
48
Sieformatie 2 | Juni 2015
Spotlight
Sieformatie 2 | Juni 2015
Spotlight
DEEL DIT ARTIKEL VIA
Maritiem vakmanschap
BEKIJK VIA
130 jaar geleden bracht Werner von Siemens licht aan boord. Sindsdien hebben onze technologische oplossingen voor de scheepsbouw en maritieme sector een hoge vlucht genomen. Vandaag bevaren volledig geëlektrificeerde schepen onze wereldzeeën. ■
49
50
Sieformatie 2 | Juni 2015
Spotlight
Sieformatie 2 | Juni 2015
Spotlight
DEEL DIT ARTIKEL VIA
Nieuwe lesapparatuur voor Tata Steel Academy De Academy van Tata Steel in IJmuiden heeft nieuwe PLC-besturingssystemen, een pompinstallatie met bedieningspaneel en regelkleppen in gebruik genomen. Hiermee kan de Academy volwassenen en jongeren beter voorbereiden op de praktijk in een staalbedrijf.
Om de opleidingen goed aan te laten
Leslokalen opgeknapt
Opleidingen
sluiten bij de praktijk werkt de Academy
De leerlingen en hun docenten hebben de
De nieuwe pompinstallatie wordt ingezet
samen met leveranciers van Tata Steel.
apparatuur zelf geplaatst, aangesloten en
voor de opleiding tot procesoperator. De
Siemens, Samson Regeltechniek en SKB
getest. Ook de leslokalen zijn opgeknapt.
PLC’s met touch screen worden gebruikt
Pompen & Afsluiters leverden de nieuwe
‘Het ziet er hier weer fris en fruitig uit’,
voor de opleiding tot procesoperator en
apparatuur tegen een gereduceerd tarief.
zegt docent Rob Wokke. ‘De muren zijn
elektromonteur. Ook medewerkers van
De bijbehorende software is volledig
geschilderd en er hangen mooie posters
Tata Steel en andere bedrijven die bij de
gesponsord.
met beelden van de productieprocessen in
Academy een opleiding volgen, werken
de fabriek. Zo leggen we de link tussen de
met de nieuwe apparatuur. ■
leeromgeving en de praktijkomgeving.’
51
52
Sieformatie 2 | Juni 2015
Spotlight
Sieformatie 2 | Juni 2015
Spotlight
53
DEEL DIT ARTIKEL VIA
Op weg naar een Europese innovatie community voor olie en gas De Oil & Gas Reinvented Community van Siemens, Shell en TNO gestart in Nederland wordt uitgebouwd tot een Europees innovatie netwerk voor de olie- en gassector. De Community lanceert binnenkort haar nieuwe website en organiseert begin september een kennis- en innovatiemeeting rond het thema systeemintegratie.
De olie- en gassector staat bekend als
verklaart Ewald Breunesse, manager
innovatie cycli in de olie- en gasindustrie
steeds strenger worden. Ondertussen
een conservatieve markt, die nieuwe
energietransities bij Shell Nederland. ‘Wist
vaak tientallen jaren. De uitdagingen
moet er door de lage olieprijzen scherp
initiatieven maar moeizaam oppikt. Toch
je dat ons nieuwe technologiecentrum in
waar de branche voor staat vragen om
op de kosten worden gelet waarbij
investeren bedrijven als Shell jaarlijks
Amsterdam vandaag veel meer doet dan
een tempoversnelling. Shell en andere
innovatie en een nauwere samenwerking
vele miljoenen in innovatie. Maar
vroeger. En dat op slechts een kwart van
internationale oliemaatschappijen
in de supply chain een belangrijke
tegenwoordig speelt big data ook in de
de oorspronkelijke oppervlakte van het
beschikken niet meer over makkelijk te
bijdrage kunnen leveren. Innovatie moet
olie- en gassector een steeds grotere rol
oude centrum?’
winnen olie- en gasreserves, maar voor
dus ook betaalbaar zijn. ‘Wij denken
de ‘moeilijke oliewinning’, bijvoorbeeld in
dat samenwerking tussen de olie- en
en kunnen veel installaties op afstand worden bediend, geoptimaliseerd
Uitdagingen
diep water, is gespecialiseerde technologie
gassector, kennisinstituten en andere
en onderhouden. ‘Onze systemen
Toch wil de sector meer en vooral sneller
vereist. Innovatie is ook nodig langs de
sectoren het innovatievermogen naar een
worden intelligenter en compacter’,
kunnen innoveren. Op dit moment duren
downstream-kant, waar de emissie-eisen
hoger plan kan tillen’, zegt René Peters,
54
Sieformatie 2 | Juni 2015
Spotlight
Sieformatie 2 | Juni 2015
Spotlight
op LNG als groene brandstof voor het
het controlecentrum van de NASA. Het
wegvervoer en de scheepvaart. In Qatar
lijkt wel of ze een ruimteschip aan het
produceert het concern op grote schaal
besturen zijn.’
55
Gas to Liquid (GTL), een milieuvriendelijke vervanger van conventionele diesel.
Werkgroepen
Breunesse: ‘Wij willen onze rol in
De Oil & Gas Reinvented Community
de energietransitie versterken in
heeft tot nu toe drie bijeenkomsten
samenwerking met partners in de gehele
georganiseerd. De eerste vond plaats
supply chain: Oil & Gas operators, EPC’s,
bij Siemens in Den Haag en trok ruim
contractors, werven, machinebouwers,
honderd belangstellenden. Na een
product suppliers, systemintegrators,
tweede bijeenkomst in het kader van de
branche organisaties, kennisinstituten,
Shell Eco Marathon volgde een derde
universiteiten en hogescholen etc.’
meeting tijdens de vakbeurs Offshore
directeur Gas Technologie bij TNO. ‘Daarbij
energiebronnen naar hernieuwbare
Energy in Amsterdam. Inmiddels zijn
is het de uitdaging om andersoortige
energie. ‘De energietransitie betekent
Innovatief schoon imago
werkgroepen opgezet rond de thema’s
innovatiemodellen en business modellen
niet dat je een kolencentrale uitzet
Het stimuleren van deze samenwerking
LNG als brandstof in de transportsector,
toe te passen. Denk daarbij bijvoorbeeld
en een windpark bouwt. Het is een
is een van de doelstellingen van de Oil
systeemintegratie, digital Oil & Gas fields
aan open innovatie zoals nu in de
overgangsproces dat nog lang gaat duren
& Gas Reinvented Community, die Shell,
en robotics. Het is de bedoeling dat de
hightech-markt gebeurt in Eindhoven.’
en waarin olie en aardgas belangrijk
Siemens en TNO in 2014 lanceerden. Een
ca. 400 leden van de Community hier
blijven, vooral voor mobiliteit en
andere doelstelling is imagoverbetering.
verder invulling aan geven. Dit proces is al
Energietransitie
industriële processen. In de tussentijd
Breunesse: ‘Van de raffinaderij in Pernis
gaande. Zo onderzoeken TNO en Siemens
Peters wijst op de rol die olie- en
moeten we investeren in duurzame
hebben veel mensen het beeld dat ze vies
hoe men voorkomt dat operators in
gasconcerns te spelen hebben in
oplossingen voor bijvoorbeeld schonere
is, terwijl de operators er in een hightech
controlecentra hun alertheid verliezen of
de overgang van de traditionele
mobiliteit.’ Shell zet momenteel sterk in
omgeving werken die niet onderdoet voor
juist overprikkeld raken. Shell en Siemens
56
Sieformatie 2 | Juni 2015
Spotlight
Sieformatie 2 | Juni 2015
verkennen mogelijkheden om robots in
windparken gebouwd terwijl er al veel
plannen zijn: ‘Via de jongerenorganisaties
te zetten. Samen met de sector werken
infrastructuur voor gaswinning aanwezig
van de leden van community willen wij
TNO en Shell aan de veiligheidsaspecten
is. Kan er efficiëntie gehaald worden uit
ook de young professionals sterker bij
van LNG infrastructuur voor mobiliteit.
integratie? En zou het geen enorme winst
dit initiatief betrekken. Daarnaast gaan
Ook wordt onderzocht of technologie,
voor het milieu zijn als we alle installatie
we met de brancheorganisaties aan
samenwerking en business modellen
en onderhoudsschepen voor offshore
de slag en is het de bedoeling om de
uit andere sectoren, zoals ruimtevaart,
windparken en offshore platforms op LNG
Community naar een Europees niveau te
automotive en de medische sector
te laten varen?’
tillen. Wij willen maximaal gebruik maken
toepasbaar zijn in de olie- en gassector.
van Horizon 2020 en andere Europese Europese verbreding
innovatieagenda’s. Op dit moment is er
Systeemintegratie
De Community gaat binnen binnenkort
nog geen Europeese innovatie community
In september organiseert de Community
een nieuwe website lanceren waarbij
voor de olie- en gassector. Nederland kan
in Den Haag een vierde bijeenkomst over
geïnteresseerden en actieve leden zich
hierin het voortouw nemen. Met partijen
systeemintegratie. ‘We gaan de olie- en
kunnen aanmelden. Tevens kunnen
als Shell,Siemens en TNO samen zetten we
gasmarkt en de renewables bij elkaar
deelnemers aan de werkgroepen in een
een sterke basis neer voor het realiseren
brengen en kijken wat nodig is om een
afgeschermde omgeving informatie
van deze ambitie.’ ■
energietransitie te bewerkstelligen’,
delen. Jan Prins licht toe wat de verdere
zegt Jan Prins, Business Development bij Siemens. ‘Denk aan een windpark dat ook elektriciteit levert aan een olie- of gasplatform of, andersom: gas to wire. Dit kan tot interessante businesscases leiden.’ Peters: ‘Wereldwijd wordt volop nieuwe infrastructuur voor offshore
‘Denk aan een windpark dat ook elektriciteit levert aan een olie- of gasplatform of, andersom: gas to wire.’
Spotlight
57
Colofon Sieformatie is een uitgave van: Siemens Nederland N.V., Industry Postbus 16068, 2500 BB, Den Haag Eindredactie > Jeroen Penris Teksten > Sarah De Preter, Capelle aan den IJssel Ontwerp, lay-out > Optima Forma bv, Voorburg Technische realisatie > Online Publisher, Oldenzaal
www.siemens.nl/industry Verkoopinformatie, services en logistiek 070 333 3515
[email protected] siemens.nl/industrymall Technische ondersteuning, onsite service-inzet en spare parts (24/7) 070 333 3555
[email protected] siemens.nl/industry/support Siemens Training. Technische trainingen 070 333 3900
[email protected] siemens.nl/training
twitter.com/Siemens_IA_NL