Les Roses
!
1!
I Si ta fraicheur parfois nous étonne tant, heureuse rose, c’est qu’en toi-même, en dedans, pétale contre pétale, tu te reposes. Ensemble tout éveillé, dont le milieu dort, pendant qu’innombrables, se touchent les tendresses de ce coeur silencieux qui aboutissent à l’extrême bouche.
II Je te vois, rose, livre entrebâillé, qui contient tant de pages de bonheur détaillé qu’on ne lira jamais. Livre-mage, qui s’ouvre au vent et qui peut être lu les yeux fermés... , dont les papillons sortent confus d’avoir eu les mêmes idées.
!
2!
III Rose, toi, ô chose par excellence complète qui se contient infiniment et qui infiniment se répand, ô tête d’un corps par trop de douceur absent, rien ne te vaut, ô toi, suprême essence de ce flottant séjour; de cet espace d’amour ou à peine l’on avance ton parfum fait le tour. IV C’est pourtant nous qui t’avons proposé de remplir ton calice. Enchantée de cet artifice, ton abondance l’avait osé. Tu étais assez riche, pour devenir cent fois toi-mêrne en une seule fleur; c’est l’état de celui qui aime... Mais tu n’as pas pensé ailleurs.
!
3!
V Abandon entouré d’abandon, tendresse touchant aux tendresses... C’est ton intérieur qui sans cesse se caresse, dirait-on; se caresse en soi-même, par son propre reflet éclairé. Ainsi tu inventes le thème du Narcisse exaucé. VI Une rose seule, c’est toutes les roses et celle-ci: l’irremplaçable, le parfait, le souple vocable encadré par le texte des choses. Comment jamais dire sans elle ce que furent nos espérances, et les tendres intermittences dans la partance continuelle.
!
4!
VII T’appuyant, fraîche claire rose, contre mon oeil fermé –, on dirait mille paupières superposées contre la mienne chaude. Mille sommeils contre ma feinte sous laquelle je rôde dans l’odorant labyrinthe. VIII De ton rêve trop plein, fleur en dedans nombreuse, mouillée comme une pleureuse, tu te penches sur le matin. Tes douces forces qui dorment, dans un désir incertain, développent ces tendres formes entre joues et seins.
!
5!
IX Rose, toute ardente et pourtant claire, que l’on devrait nommer reliquaire de Sainte-Rose..., rose qui distribue cette troublante odeur de sainte nue. Rose plus jamais tentée, déconcertante de son interne paix; ultime amante, si loin d’Ève, de sa première alerte –, rose qui infiniment possède la perte. X Amie des heures où aucun être ne reste, où tout se refuse au coeur amer; consolatrice dont la présence atteste tant de caresses qui flottent dans l’air. Si l’on renonce à vivre, si l’on renie ce qui était et ce qui peut arriver, pense-t-on jamais assez à l'insistante amie qui à côté de nous fait son oeuvre de fée.
!
6!
XI J’ai une telle conscience de ton être, rose complète, que mon consentement te confond avec mon coeur en fête. Je te respire comme si tu étais, rose, toute la vie, et je me sens l’ami parfait d’une telle amie. XII Contre qui, rose, avez-vous adopté ces épines? Votre joie trop fine vous a-t-elle forcée de devenir cette chose armée? Mais de qui vous protège cette arme exagérée? Combien d’ennemis vous ai-je enlevés qui ne la craignaient point. Au contraire, d’été en automne, vous blessez les soins qu’on vous donne.
!
7!
XIII Préfères-tu, rose, être l’ardente compagne de nos transports présents? Est-ce le souvenir qui davantage te gagne lorsqu’un bonheur se reprend? Tant de fois je t’ai vue, heureuse et sèche, – chaque pétale un linceul – dans un coffret odorant, à côté d’une mèche, ou dans un livre aimé qu’on relira seul. XIV Été: être pour quelques jours le contemporain des roses; respirer ce qui flotte autour de leurs âmes écloses. Faire de chacune qui se meurt une confidente, et survivre à cette soeur en d’autres roses absente.
!
8!
XV Seule, ô abondante fleur, tu crées ton propre espace; tu te mires dans une glace d’odeur. Ton parfum entoure comme d’autres pétales ton innombrable calice. Je te retiens, tu t’étales, prodigieuse actrice. XVI Ne parlons pas de toi. Tu es ineffable selon ta nature. D’autres fleurs ornent la table que tu transfigures. On te met dans un simple vase –, voici que tout change: c’est peut-être la même phrase, mais chantée par un ange.
!
9!
XVII C’est toi qui prépares en toi plus que toi, ton ultime essence. Ce qui sort de toi, ce troublant émoi, C’est ta danse. Chaque pétale consent et fait dans le vent quelques pas odorants invisibles. Ô musique des yeux, toute entourée d’eux, tu deviens au milieu intangible.
XVIII Tout ce qui no us émeut, tu le partages. Mais ce qui t’arrive, nous l’ignorons. Il faudrait être cent papillons pour lire toutes tes pages. Il y en a d’entre vous qui sont comme des dictionnaires ceux qui les cueillent ont envie de faire relier toutes ces feuilles. Moi, j’aime les roses épistolaires.
!
10!
XIX Est-ce en exemple que tu te proposes? Peut-on se remplir comme les roses, en multipliant sa subtile matière qu’on avait faite pour ne rien faire? Car ce n’est pas travailler que d’être une rose, dirait-on. Dieu, en regardant par la fenêtre, fait la maison. XX Dis-moi, rose, d’ou vient qu’en toi-même enclose, ta lente essence impose à cet espace en prose tous ces transports aériens? Combien de fois cet air prétend que les choses le trouent, ou, avec une moue, il se montre amer. Tandis qu’autour de ta chair, rose, il fait la roue.
!
11!
XXI Cela ne te donne-t-il pas le vertige de tourner autour de toi sur ta tige pour te terminer, rose ronde? Mais quand ton propre élan t’inonde, tu t’ignores dans ton bouton. C’est un monde qui tourne en rond pour que son calme centre ose le rond repos de la ronde rose. XXII Vous encore, vous sortez de la terre des morts, rose, vous qui portez vers un jour tout en or ce bonheur convaincu. L’autorisent-ils, eux dont le crâne creux n’en a jamais tant su?
!
12!
XXIII Rose, venue très tard, que les nuits amères arrêtent par leur trop sidérale clarté, rose, devines-tu les faciles délices complètes de tes soeurs d’été? Pendant des jours et des jours je te vois qui hésites dans ta gaine serrée trop fort. Rose qui, en naissant, à rebours imites les lenteurs de la mort. Ton innombrable état te fait-il connaître dans un mélange où tout se confond, cet ineffable accord du néant et de l’être que nous ignorons? XXIV Rose, eût-il fallu te laisser dehors, chère exquise? Que fait une rose là où le sort sur nous s’épuise ? Point de retour. Te voici qui partages avec nous, éperdue, cette vie, cette vie qui n’est pas de ton âge.
!
13!
I Hoe komen wij zo verwonderd over je frisheid, roos van geluk? Omdat je bloembladsgewijze in jezelf rust. Wakker sta je maar in je midden, slaap je. De talloze tederheden van je roerloze hart vloeien je naar de lippen. II Ik zie je openkieren, roos, boek zo vol bladen verfijnd geluk, dat niemand het ooit lezen zal. Toverboek,
dat zich opent op de wind om te worden gelezen met gesloten ogen..., waar vlinders van opfladderen, verward dezelfde ideeën te hebben gehad.
!
14!
III Roos, jij, o allermeest volledige die zich eindeloos inhoudt en openvouwt eindeloos, o hoofdje van een lichaam dat in zoetheid vervliegt, niets is je waardig, jij verheven levensadem van dit verwijlende; dit liefdedomein, het wordt nauwelijks betreden of je geur is alom. IV Toch zijn wij het die je hebben aangezegd je kelk te vullen. Betoverd door dit vermogen greep je in weelde boven je uit. Je was rijk genoeg om honderd maal jezelf te worden in een enkele bloem; zo kan het wie liefheeft gaan... Maar het is voor jou vanzelfsprekend.
!
15!
V Verlatenheden die elkaar omgeven, tederheid die aan tederheden raakt... Het is alsof je binnenste onverpoosd Zichzelf liefkoost; zich innerlijk liefkoost in wederkerige weerschijn. Zo ontdek je het thema van de verhoorde Narcissus. VI Een enkele roos is al de rozen en deze ene: de onvervangbare, de volmaakte, het wiegende woord door al het zijnde omlijst. Hoe zouden we zonder haar ooit kunnen uitspreken wat wij hoopten en wat ons teder heeft onderbroken in het voortdurend vertrek.
!
16!
VII Als ik jou, sprankelend frisse roos, tegen mijn gesloten oog aan houd –, lijken het wel duizend oogleden over elkaar tegen het mijne dat warm aanvoelt. Duizend maal slaap tegen dichterlijk dromen dat mij laat zwerven in doolhof van geur. VIII Te vol van je droom, bloem, talrijk van binnen, doorweekt als een klaagvrouw, hel je over naar ochtend. Je zachte krachten die slapen in onzeker verlangen geven vorm aan dit tedere tussen wang en borst.
!
17!
IX Roos, volkomen doorgloeid en toch helder, die reliekschrijn van Sint Rosa heten mocht..., roos die bedwelmende geur verspreidt als omwolking heilig. Roos, nooit meer verzocht, overweldigend van innerlijke vrede, liefste verkorene zo ver van Eva, van haar eerste misgreep –, roos die het verlies oneindig te boven gaat. X Vriendin van uren dat geen levend wezen rest, dat alles het bitter hart tegenstaat, troosteres, van wie zoveel luchtige liefkozingen getuigen dat zij er is. Wie het opgeeft te leven, wie ontkent wat was en wat kan gebeuren, denkt nooit genoeg aan de volhardende vriendin die naast ons haar feeërieke werk verricht.
!
18!
XI Ik ben mij zo bewust van je wezen, volkomen roos, dat ik je beaam en verwar met mijn eigen hart in tooi. Ik adem je in alsof jij, roos, heel het leven was en ik voel me zo volmaakt de vriend van een vriendin als jij. XII Tegen wie, roos, hebt u zich gewapend met deze dorens? Dwong uw fijngevoeligheid u tot harnas te worden? Maar tegen wie moet dit teveel u beschermen? Van hoeveel vijanden heb ik u Bevrijd die deze wapenrusting niet vreesden? Integendeel, van zomer tot herfst kwetst u hen die u met hun zorgen omringen.
!
19!
XIII Verkies jij, roos, onze vurige gezellin te zijn in vervoeringen die wij nu beleven? Of is het eerder herinnering die je trekt als het geluk verkeert? Zoveel malen heb ik je gezien, gedroogd en gelukkig, – elk bloemblad een lijkwa – in een geurend kistje, naast een haarlok, of in een lievelingsboek dat men eenzaam herlezen zal. XIV Zomer: voor enkele dagen tijdgenoot van de rozen zijn; inademen wat zweeft rond hun ontloken zielen. Van elk die sterft een vertrouwelinge maken en deze afwezige zuster overleven in andere rozen.
!
20!
XV Alleen, o weelderige bloem, schep je je eigen ruimte; je spiegelt je in glas van geur. Je parfum omkranst als bloemblad doet je kelk veelvuldig. Ik weerhoud je, jij vertoont je, wonderbaarlijke actrice. XVI Laten wij niet van jou spreken. Jij bent onuitsprekelijk van nature. Andere bloemen sieren de tafel, jij tovert haar om. In een simpele vaas gezet Verander je alles op slag: misschien is het dezelfde zin, maar gezongen door een engel.
!
21!
XVII Jij bent het die in jou bereidt wat meer is dan jezelf, je ware wezen. Wat uitgaat van jou, deze ontroering die vervoert, het is je dans. Elk bloemblad stemt in En zet in de wind een paar geurende passen onzichtbaar. O ogenmuziek, door al ogen omringd word je in het midden ontastbaar. XVIII Al wat ons ontroert, daarin deel je. Maar wat jij ervaart, dat ontgaat ons. Er zouden honderd vlinders nodig zijn om al je bladzijden te lezen. Er zijn er onder jullie als woordenboeken: zij die ze plukken zouden al deze bladen willen samenbinden. Ik, ik houd van de rozenbrieven.
!
22!
XIX Wil je ons tot voorbeeld dienen? Kunnen wij vol worden als de rozen, door al maar meer subtiele materie bijeen te brengen als deden we niets? Meer wezen dan werken is immers een roos, zou men zeggen. Al kijkend door het raam bouwt God het huis. XX Zeg mij, roos, hoe komt het dat jij, in jezelf besloten, aan deze onopgesmukte ruimte zoveel vervoering geeft? Hoeveel maal beweert de lucht dat de dingen haar doorboren, of, met een lelijk gezicht, toont zij zich verbitterd. Terwijl zij rond jouw lichaam blijft pronken als een pauw.
!
23!
XXI Duizelt het je niet op je stengel rond te draaien tot je vol bent, ronde roos? Maar overrompelt je elan je, dan ontken je je in knop. Een wereld is het die wervelt opdat haar kalme midden moed vat tot ronde rust van ronde roos. XXII Gij nogmaals, gij komt voort uit aarde van doden, roos, gij die draagt naar een gouden dag dit onbetwistbaar geluk. Vergunnen zij het, de leeghoofden die hiervan nooit zoveel hebben geweten?
!
24!
XXIII Roos, zo laat gekomen, die de bittere nachten tegenhielden door hun sterrenhelderte, roos, kun jij de volle, lichte heerlijkheden van je zomerzusters raden? Dagen en dagen zie ik je aarzelen in je te nauw toegesnoerde foedraal. Roos van wie de geboorte het spiegelbeeld is van langzame dood. Maakt je veelvoudige staat je vertrouwd in een vervloeiing van alles inéén, met deze onzegbare overeenstemming van niet zijn en zijn die wij ontkennen? XXIV Roos, was het niet beter geweest je buiten te laten, liefste verkorene? Wat doet een roos daar waar het noodlot zich over ons leeg stort? Het zij zo. Daar ben je die deelt met ons, radeloos, dit leven, dit leven dat niet van jouw leeftijd is.
!
25!
RAINER MARIA RILKE LES ROSES / DE ROZEN - MARIA DE GROOT De Rozen, van Maria de Groot verscheen oorspronkelijk, zonder de Franse gedichten van Rilke, in haar bundel De Rozen, Baarn 1991. De Rilkegedichten worden hier gepresenteerd op basis van de uitgave Rainer Maria Rilke, Werke in sechs Bänden, Insel Verlag, Frankfurt a.M. 1980. - HB De Rozen is een weergave van de bundel Franse gedichten Les Roses (1927), geschreven door Rilke en na zijn dood uitgegeven volgens zijn wens. J.R. von Salis schrijft in zijn boek Rilkes Schweizer Jahre (‘Rilke in Zwitserland’, z.j.): ‘Rilke had nog zelf het manuscript van zijn 24 rozengedichten aan de Nederlandse uitgever A.A.M. Stols gestuurd, die ze kort na de dood van de dichter in een uitgave voor bibliophielen gepubliceerd heeft. Een woord-vooraf van Paul Valéry – in de vorm van een imaginaire brief aan de dode Rilke – zegt nog eens in kostbaar proza, wat de ontmoeting der beide dichters in Muzot betekend heeft.’ Aan mijn weergave van Les Roses ligt een uitgave van Gallimard (1978) ten grondslag: Rainer Maria Rilke, Vergers, suivi d’autres poèmes français, waarin de editie van Les Roses gebaseerd is op de uitgaven verzorgd door Insel Verlag (1929) en Editions du Seuil (1972). Ik noem mijn publicatie van De Rozen een weergave, en geen vertaling of bewerking. Voor een bewerking heb ik de vrijmoedigheid niet. Voor een vertaling ontbreekt mij het geloof dat men deze Franse verzen van Rilke met een getrouwe vertaling recht zou kunnen doen. Het eindrijm zou alleen op een zo kunstmatige wijze in de vertaling afgedwongen kunnen worden, dat de subtiele inhoud van de verzen verloren zou gaan. Ik heb getracht een weergave van Les Roses in het Nederlands te bereiken door de Franse verzen in het Nederlands te laten spiegelen, waarbij nu eens een fijne wending van de inhoud, dan weer een ritmische vorm of een klankkleur van het gedicht de doorslag gaf. Maria de Groot
!
26!
This CD is recorded in the Chapel of Rosario (www.rosario.be) in Bever on Friday 10th and Saturday 11th of October 2014. Tonmeister and Editor was Emmanuel Sproelants. The Concert Grand is a 1914 Ibach. Piano technician was Pierre Gevaert. The cycle ‘Les Roses’ has been composed on this piano in this Chapel between 1rst of July and 12th of July 2012.
Tonmeister and Editor Emmanuel Sproelants
! !
27!
!
!
composer Piet Swerts and tenor Zeger Vandersteene !
!
28!
ZEGER VANDERSTEENE – ENGLISH Zeger Vandersteene, born in Ghent, Belgium, has been formed, after usual studies at the Music Academy of his home-town, by famous singers and singing-teachers all over Europe (Belgium, Holland, France, Austria, Germany and Italy). The musical-stylistic formation, he got with Safford Cape (Brussels) René Clemencic and Nicolaus Harnoncourt (Vienna), and studied contemporaneous music performance with Rudolf Kelterborn (Switserland), Reinbert De Leeuw (Amsterdam) and Henri Pousseur (Belgium). He performed all over West- and East-Europe, Israël, USA, Mexico, SouthAmerica and Japan. His large repertorio includes the Gregorian Chant, the medieval and renaissance music, the Barock, classic, romantic, postromantic and modern oratorio, as well as the baroque and Mozart operas; even the french operas by Bizet, Gounod, Délibes; Fidelio (Beethoven) and some Wagner and Strauss operas. He created different contemporaneous operas in very important houses (Venice, Munich, Amsterdam, Berlin). He is a well known German- Lied and French-Mélodie performer. He recorded over 100 CD’s and numberless Radio &TV productions. He made as Evangelist the “Johannespassion “ movies in Zurich (Bachyear) and a DVD at the Fenice theatre of the Pizzi Johannespassion. He sang the Belgian Day Galaconcert at the Aichi (Japan) Worldexhibition in 2005. He gives masterclasses in Belgium, Germany, Russia, Japan and is guestprofessor at the Conservatorio Nacional de Mexico. ZEGER VANDERSTEENE – NEDERLANDS Zeger Vandersteene studeerde privaat bij vele grote alombekende zangers en pedagogen, stilistisch bij de meest beroemde specialisten zowel in de sector van de «authentieke benadering« als bij de vertolkers van de hedendaagse muziek. Hij zingt in de bekende grote muziekcentra van Oost – en West-Europa, Noord- en Zuid-Amerika, Mexico, Rusland, Israel en Japan. Zijn repertorium is zeer uitgebreid, van Gregoriaans over Middeleeuwen, Renaissance, Barok … tot Hedendaags. Hij legde zich vooral toe op Oratorium en andere vokale werken met orkest, ook zowel het Lied als de Mélodie. Toch vertolkte hij vele barok-opera’s, de grote Mozart’s de franse romantische opera (Bizet, Delibes, Gounod…) zelfs Beethoven, Wagner en Strauss. Hij creëerde 5 hedendaagse opera’s op de internationale scène (Munchen,Venetie, Berlijn, Amsterdam). Hij maakte een vijftigtal LP’s en CD ‘s, talloze radio en TV opnamen, was professor aan het Koninklijk muziekconcervatorium Gent (Hogent), geeft jaarlijks masterclasses in Japan, Mexico, Oostenrijk en Brugge. Hij was gast-professor aan de universiteit van Mexico (Conservatorio Nacional), aan de Nihon Universiteit van Tokyo, de Mukogawa Universiteit te Osaka, in Nagasaki en Yamanashi.. In 2013 werd hem de « Carrière Prijs« door Radio Klara (VRT) uitgereikt.
!
29!
PIET SWERTS – ENGLISH (b. November 14, 1960, Tongeren). Belgian composer, conductor and pianist of international acclaim; his large catalogue includes stage, orchestral, chamber, choral, vocal, and piano works. Mr. Swerts studied from 1974-89 at the Lemmensinstitute in Leuven, where he obtained ten first prizes, and also the special Prize Lemmens Tinel for composition and piano with great distinction. Among his teachers were Alan Weiss (USA) and Robert Groslot. Since 1982, he is Professor of Composition, Piano and Analysis at the same institute, associated with the Leuven University College of Arts, LUCA. His catalogue has reached the number of approximately 220 compositions now. His works are performed through the entire world. His violin concerto Zodiac was awarded in 1993 with the Grand Prix International Reine Elisabeth; it was selected from 154 compositions. In September 2011 he graduated as PhD Arts at the Leuven University with a comparative research of compositional techniques in the late fifteenth century and contemporary music. PIET SWERTS – NEDERLANDS Studeerde aan het Lemmensinstituut te Leuven van 1974-1989 en is sinds 1982 docent compositie, piano en analyse. Momenteel is hij onderzoeker aan het Leuven Univeristy College of Arts. Hij is componist van meer dan 220 werken, zijn oeuvre wordt wereldwijd vertolkt, zijn vioolconcerto werd in 1993 bekroond met de Grand Prix Internationale Reine Elisabeth voor compositie. Hij promoveerde in 2011 als doctor in de Kunsten en werd in februari 2013 benoemd tot lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Kunst en Wetenschap België.
!
30!
‘LES ROSES’ Ergens rond 2004 krijg ik een boekje in mijn handen in een tweedehandszaak, een Frans-Nederlandse uitgave van Les Roses van Rainer Marie Rilke. De dichter stierf 1926 in het sanatorium Val-Mont sur Territet in de buurt van Montreux aan de gevolgen van leukemie. Zijn vaste woonplaats was toen sinds vijf jaar Muzot, een middeleeuwse woontoren in een dorpje vlak boven Sierre in het Zwitserse Rhônedal. In 1927 verschijnen, op zijn vraag postuum, deze gedichten die de roos als metafoor voor zoveel rijk geschakeerde levensopvattingen symboliseert, zelfs Rilke’s zelf gekozen grafschrift verwijst er naar: Rose, oh reiner Widerspruch, Lust, Niemandes Schlaf zu sein unter soviel Lidern. Stuk voor stuk zijn deze Franse gedichten pareltjes van zuiverheid in denken en dichten, zij zijn freel en transparant, fijnzinnig geschakeerd en suggestief, teder, somber, gepassioneerd, boos, intreurig, alle menselijke emoties zijn er in vervat. Zij vragen om getoonzet te worden. Tot mijn grote verbazing had naar mijn weten niemand dit ooit al gedaan. Mijn plan was weliswaar snel opgevat om hieraan te beginnen, maar een gedicht, de poëzie, de toon van een gedicht laat zich zo maar niet vangen, het heeft zijn eigen toon-aard, dat kan je niet ontkennen, dat moet je respecteren en ongemoeid laten. Een paar pogingen en vele jaren later heb ik amper een drietal liederen van deze cyclus getoonzet. Elk op zich zelfstandige liederen uit deze bundel door mij intuïtief gekozen, maar het is toch niet wat ik erin zoek. In het voorjaar 2012 door toevallige omstandigheden geef ik een lezing in Rosario in Bever en kom in geanimeerd gesprek met de bezieler er van, Johan Vriens, het lijkt wel alsof na zoveel jaren Les Roses is thuisgekomen. Johan nodigt me in residentie uit om een paar weken in deze schitterende stilte deze liederen te componeren. Aldus geschiedde. 1 juli 2012 kom ik in dit prachtige verstilde pand toe, ik mag logeren op de kamer waar Arvo Pärt gelogeerd heeft, de ‘Pärt-kamer’ die intussen ook een beetje mijn kamer is geworden, op de eerste verdieping, dicht bij het oksaal dat rechtstreeks naar de concertkapel leidt. Dit wordt mijn labo voor drie weken, vierentwintig uur op vierentwintig ter mijner beschikking naargelang de muze het mij zal ingeven. De instrumenten die er staan liegen er ook niet om: de geschiedenis is hier voelbaar aanwezig, een negentiende eeuwse Bösendorfer en Erard staan er geëtaleerd, en op het podium de prachtige concertvleugel Ibach uit 1914 met een lage G-bas zoals bij de moderne Bösendorf concertvleugel … warme klanken brengt dit instrument voort, het draagt mijn voorkeur onmiddellijk weg. Het scenario is bijna elke dag hetzelfde: ’s morgens met de andere gasten aan de lange tafel ontbijten en dan naar mijn vleugel: dag twee ga ik aan dit instrument zitten, kijk naar de tekst, lees die aandachtig en sla de eerste maten onmiddellijk op de toetsen aan…het gaat als vanzelf. Er zijn dagen dat ik vier liederen componeer, andere dagen niets, maar twaalf dagen later, de twaalfde van de zevende maand van tweeduizendentwaalf, zijn we met zevenen aanwezig en de schetsen van de cyclus zijn op papier gekribbeld: een vol uur muziek op twee weken tijd; als een grote geut kwam het eruit, onophoudelijk, dat is wat de stilte met een mens kan doen, het spreekt je bron direct terug aan. Het is mij als componist nog nooit overkomen: de muziek dicteerde zichzelf.
!
31!
En daar ligt ook het immense verschil tussen een modern concertgebouw en dit oud gerestaureerd klooster dat zijn geschiedenis uitademt, en meeleeft, uitnodigt tot verstild worden. Als je er dan aanlandt nodigt alles je uit tot dat verstild worden, je laat die stilte op je inwerken…dat is pas een ‘echte’ luister-ervaring. Dichter bij de bron kan men niet staan: en misschien is de op die manier klankgeworden stilte wel relevant voor de veel te jachtige mens.
www.zodiaceditions.eu www.pietswerts.be © Copyright 2014 by
!
Zodiac Editions
32!
!
33!
