Memo Aan: Van: Datum: Betreft:
Voorlichtingsbijeenkomst
Dit document hoort bij de presentatie ‘Vitamine D’. De presentatie is bedoeld om te geven tijdens een voorlichtingsbijeenkomst voor (laag opgeleide) consumenten met een getinte of donkere huid. Bij de sheets uit de presentatie kan onderstaande aanvullende informatie worden verteld. Lees ook het document ‘Veel gestelde vragen over vitamine D-suppletie’. Sheet 3 Als jullie het advies lezen, komen waarschijnlijk deze vragen bij jullie op. In deze presentatie worden deze vragen beantwoord. Sheet 5 Hier zie je voorbeelden van mensen met een getinte of donkere huid. Het kan natuurlijk zijn dat je huid nu wel licht is, omdat in Nederland de zon niet zoveel schijnt als bijvoorbeeld in Marokko of Turkije. Maar het gaat om het huidtype. Vitamine D krijg je binnen via de voeding, maar wordt vooral aangemaakt in de huid onder de invloed van zonlicht. Een donkere huid maakt echter minder (snel) vitamine D aan dan een lichte huid. Het Voedingscentrum hanteert de volgende vuistregel: - Mensen met een lichte huid verbranden snel, of verbranden eerst voordat ze bruin kleuren. - Mensen met een getinte of donkere huid verbranden zelden of nooit als ze in de zon komen. Vaak zijn mensen met een getinte huid (deels) van Zuid-Europese, Aziatische, Midden-Oostelijke, Indiase, Indonesische of negroïde afkomst. Mensen van Marokkaanse, Turkse, Surinaamse, of Hindoestaanse afkomst vallen hier dus ook onder. Het gaat om zowel mannen als vrouwen. Sheet 6 Vitamines zijn stoffen die in kleine hoeveelheden voorkomen in eten en drinken. Ze zijn onmisbaar voor een goede gezondheid en normale groei en ontwikkeling. Vitamine D is ook zo’n stofje. Je hebt het nodig voor sterke botten en tanden. Goede voeding is belangrijk om genoeg vitamine D binnen te krijgen, maar de belangrijkste bron is zonlicht. Maar toch kan het zijn dat je extra vitamine D nodig hebt. Bijvoorbeeld omdat je weinig buiten komt of bedekkende kleding draagt. Zwangere vrouwen en oudere mensen hebben ook extra vitamine D nodig. En als je een getinte of donkere huid hebt, wordt geadviseerd om extra vitamine D in te nemen.
1/5
Datum: Betreft:
Voorlichtingsbijeenkomst
Sheet 7 Ons hele leven lang hebben we vitamine D hard nodig voor sterke botten en tanden. Zelfs al voordat we geboren zijn. Vitamine D zorgt er namelijk voor dat ons lichaam mineralen zoals calcium en fosfor goed kan opnemen uit de voeding en vast kan leggen in botten en tanden. Sheet 8 Voor kinderen is voldoende vitamine D belangrijk, omdat het helpt om rachitis (Engelse ziekte, botaandoening) te voorkomen. Volwassenen hebben vitamine D nodig om botontkalking (osteoporose) en zwakke en pijnlijke botten zoveel mogelijk te voorkomen. Verder kan een tekort aan vitamine D zwakke spieren en spierkrampen veroorzaken. Met genoeg vitamine D en calcium krijgen ouderen minder vaak last van botontkalking (osteoporose) en botbreuken, en vallen ze mogelijk ook minder. In jullie omgeving zijn wellicht ook mensen die zwakke spieren hebben, of pijnlijke botten. Wellicht heb je nu nog geen klachten. En die kun je gemakkelijk voorkomen. Kortom, het is belangrijk om te voorkomen dat je een tekort hebt! Sheet 9 Botten hebben kalk (calcium) nodig om sterk en stevig te blijven. Bij osteoporose verliezen de botten ‘botmassa’ (kalk en andere mineralen) en structuur(verlies van botbalkjes). Met als gevolg, dat ze broos worden. Bij een lichte val zullen ze dan relatief eerder breken dan gezonde botten. Ook kleiner en krommer worden is een voorbeeld van een mogelijk gevolg van osteoporose. Vitamine D bevordert de opname van calcium uit voedingsmiddelen. Door vanaf jonge leeftijd voldoende te bewegen en te zorgen voor voldoende calcium en vitamine D, worden de botten in de opbouwfase zo sterk mogelijk. Dit verkleint de kans op botontkalking op oudere leeftijd. Een tekort aan vitamine D kan bij kinderen rachitis (Engelse ziekte) veroorzaken. Deze ziekte heeft te maken met afwijkingen aan het skelet. Zoals X-benen of O-benen in plaats van rechte botten. Sheet 10/11 Vitamine D komt voor in een aantal dierlijke producten. Vooral vette vis, zoals haring, makreel en zalm bevat veel vitamine D, maar er zit ook een beetje in lever, vlees, eieren en melkproducten. Verder zijn er maar weinig etenswaren waar van zichzelf vitamine D in zit. Daarom wordt dit in Nederland toegevoegd aan margarine, halvarine en vloeibare bak- en braadmargarine. Ook flesvoeding voor baby’s, opvolgmelk en groeimelk bevatten een afgesproken hoeveelheid vitamine D. Sheet 12 Je kunt niet genoeg vitamine D halen uit alleen voeding. Gelukkig maakt je lichaam deze stof ook zelf aan. Dit gebeurt in de huid wanneer de zon er op schijnt.
2/5
Datum: Betreft:
Voorlichtingsbijeenkomst
Of je genoeg vitamine D binnenkrijgt, ligt dus aan wat je eet, maar vooral aan hoeveel je buiten in de zon komt. Zonlicht is namelijk de belangrijkste bron van vitamine D. Veel mensen krijgen genoeg vitamine D binnen als ze gezond eten en als ze voldoende in de zon komen. Elke dag een kwartier tot een half uur tussen 11.00 uur en 15.00 uur met in ieder geval je hoofd en handen onbedekt in de zon is dan al voldoende. Een goede reden om elke dag even een wandeling te maken of in de tuin te werken. En: hoe meer huid in de zon komt, hoe sneller je voldoende vitamine D hebt aangemaakt. Sheet 13 Elke dag een kwartier tot een half uur tussen 11.00 uur en 15.00 uur met in ieder geval je hoofd en handen onbedekt in de zon is dan al voldoende. Dat is gemakkelijk te combineren met allerlei dagelijkse activiteiten; even koffie drinken in de tuin of op het balkon, buiten sporten, de hond uitlaten, boodschappen doen op de fiets, lunchen in de tuin, of (meegaan als) de kinderen buitenspelen. Sheet 14 Heb je een getinte of donkere huid, die niet verbrandt voordat hij bruin wordt? Dan is het nodig om extra vitamine D in te nemen. Een donkere huid maakt minder (snel) vitamine D aan. Als je je hoofd en je onderarmen tot de pols bedekt als je naar buiten gaat, bijvoorbeeld met een hoofddoek of sluier, dan komt er maar weinig zonlicht op je huid. Heb je dan ook nog een getinte of donkere huid, dan is het extra belangrijk dat je extra vitamine D slikt. Sheet 15 Het kan dus zijn dat je extra vitamine D nodig hebt. Dat kun je dan innemen via een supplement: pilletjes, capsules of druppels met daarin vitamine D. Hoeveel je precies nodig hebt, en waar je supplementen kunt kopen, daar komen we later op terug. Eerst vertel ik wie er extra vitamine D nodig hebben.
Tip: laat hier de verschillende potjes supplementen zien die je van tevoren hebt ingekocht. Laat ook even zien wat er in zit; pilletjes, capsules, druppels. Sheet 16 Heb je een getinte of donkere huid, die niet verbrandt voordat hij bruin wordt? Dan is het nodig om dagelijks 10 microgram extra vitamine D in te nemen. Een donkere huid maakt minder (snel) vitamine D aan.
3/5
Datum: Betreft:
Voorlichtingsbijeenkomst
Sheet 17 Hier zie je voorbeelden van mensen met een getinte of donkere huid. Het kan natuurlijk zijn dat je huid nu wel licht is, omdat in Nederland de zon niet zoveel schijnt als bijvoorbeeld in Marokko of Turkije. Maar het gaat om het huidtype. Vitamine D krijg je binnen via de voeding, maar wordt vooral aangemaakt in de huid. Een donkere huid maakt echter minder (snel) vitamine D aan dan een lichte huid. Het Voedingscentrum hanteert de volgende vuistregel: - Mensen met een lichte huid, verbranden snel, of verbranden eerst voordat ze bruin kleuren. - Mensen met een getinte of donkere huid verbranden zelden of nooit als ze in de zon komen. Vaak zijn mensen met een getinte huid (deels) van Zuid-Europese, Aziatische, Midden-Oostelijke, Indiase, Indonesische of negroïde afkomst. Mensen van Marokkaanse, Turkse, Surinaamse, of Hindoestaanse afkomst vallen hier dus ook onder. Het gaat om zowel mannen als vrouwen. Sheet 18 Als je je hoofd en je onderarmen tot de pols bedekt als je naar buiten gaat, bijvoorbeeld met een hoofddoek of sluier, dan komt er maar weinig zonlicht op je huid. Heb je dan ook nog een getinte of donkere huid, dat is het extra belangrijk dat je dagelijks 10 microgram extra vitamine D slikt. Sheet 19 Ouders en verzorgers van kinderen van 0 t/m 3 jaar krijgen in Nederland het advies om hun kind dagelijks vitamine D-druppels of -pillen te geven. Heeft je kind een getinte of donkere huid, dan ga je daar gewoon mee door als ze 4 jaar of ouder zijn. Want zij moeten gedurende hun hele leven extra vitamine D innemen. Sheet 20 Hier zie je weer voorbeelden van kinderen met een getinte of donkere huid. Het blanke meisje dat op de foto staat, moet dus extra vitamine D innemen t/m 3 jaar. De andere kinderen moeten hun hele leven dagelijks 10 microgram vitamine D innemen. Sheet 21 Als je zwanger bent, dan heeft (ook) het kindje in de baarmoeder vitamine D nodig. Zwangere vrouwen met een lichte huid slikken daarom ook extra vitamine D. Als je een getinte of donkere huid hebt en/of bedekkende kleding draagt, ga je daar na de zwangerschap gewoon mee door.
4/5
Datum: Betreft:
Voorlichtingsbijeenkomst
Sheet 22 Oudere mensen wordt geadviseerd om extra vitamine D in te nemen. Daarmee voorkleinen ze de kans op botontkalking (osteoporose) en botbreuken. Voor hen geldt een iets hogere dosis extra vitamine D dan voor de andere doelgroepen. Het advies geldt voor alle mensen van 70 jaar of ouder; met een lichte huid, én met een getinte of donkere huid. Sheet 23 Hier zie je de adviezen voor mensen met een getinte of donkere huid nog even op een rij. Sheet 24 Je weet nu hoeveel extra vitamine D je dagelijks nodig hebt; niets, 10 microgram, of 20 microgram. Maar hoe kom je daaraan? Vitamine D is onder andere te koop bij de drogist en apotheek. Sheet 25 Dit zijn voorbeelden van verpakkingen van supplementen met vitamine D. Er bestaan supplementen in de vorm van druppels, capsules, pillen met alleen vitamine D, of in combinatie met een andere vitamine, bijvoorbeeld als een multivitamine-supplement. Er zijn duurdere en minder dure merken, maar ze zijn allebei veilig en effectief. Kies voor dat supplement dat voor jou een geschikte toedieningsvorm heeft, bijvoorbeeld tabletten of druppels. Het is vooral belangrijk dat je de juiste hoeveelheid van het supplement gebruikt. Kijk goed op het etiket hoeveel microgram (mcg) vitamine D er in één supplement zit en vergelijk dit met het vitamine D advies dat voor jou geldt. Sheet 27 Op de verpakking en op het etiket staat informatie over het supplement. Kijk goed op het etiket hoeveel microgram (mcg) vitamine D er in één supplement zit en vergelijk dit met het vitamine D advies dat voor jou geldt. Microgram wordt genoteerd als mcg of µg. Vitamine D wordt genoemd als D of D3, en soms als D2. Sheet 29
Rond de bijeenkomst af en vraag aan de deelnemers of er nog vragen zijn. Raadpleeg daarvoor het document ‘Veel gestelde vragen over vitamine D-suppletie’.
5/5
