September Colofon. Bestuur Voorzitter: Georg Soetens Burg.Kerssemakersstraat 28a 8101 AN Raalte. tel

September 2012 Colofon Kleefkruid is het contactblad voor leden en donateurs van het IVN, Vereniging voor natuur en milieueducatie, afdeling Raalte. Kleefkruid verschijnt 4 maal per jaar.

Bestuur

Voorzitter: Georg Soetens Burg.Kerssemakersstraat 28a 8101 AN Raalte. tel. 357765 [email protected] Secretaris: Ine Kappert De Heerd 113 8102 LL Raalte. tel. 357345 [email protected]

Contacten adverteerders: Ton Schoorlemmer Torenvalk 45 8103 GJ Raalte. tel. 352410 [email protected].

Penningmeester/ ledenadministratie: André Houter De Maten 98 8101 GE Raalte. tel. 06–20941870 [email protected]

Contributie

Leden: € 15,--; jonger dan 18 jaar of tweede lid binnen een gezin: € 7,--. Contributie jeugdleden: € 7,–. Contribuanten: € 10,–. Machtiging: Het bestuur vraagt leden die IVN nog geen machtiging hebben gegeven voor het automatisch overmaken van de contributie, contact op te nemen met het secretariaat. Bankrekening 35 45 71 710

Leden: Agnes Walraven Houtduif 5 8103 EG Raalte. tel. 0572-358339 [email protected]

Kleefkruid

Lay-out: Jos Harink [email protected]

Redactie: Marie-José van Beurden Westdorplaan 16 8101 BE Raalte tel. 0572-353751 [email protected]

1

Voorwoord bij Kleefkruid september 2012 Beste natuurliefhebbers, Met Stöppelhaene achter de rug, hebben wij ons voorbereid op de Salland Natuur Fair. De SNF lijkt wel eens op een grote braderie, maar besteedt wel onevenredig veel aandacht aan de natuur. Mede dankzij het schitterende weer mogen wij zeggen, dat de SNF dit jaar zeker geslaagd is. Ook wij hebben ons weer van onze beste kant laten zien. Op deze editie van de SNF was er veel aandacht besteed aan de jeugd. Zo was er een stand , waar de jeugd een eigen nestkastje kon maken. En bij ons konden de kinderen met een schepnetje waterbeestjes vangen en op een zoekkaart hun naam proberen te vinden. Ook konden ze meedoen aan een quiz, waarbij ze vragen over de natuur moesten beantwoorden en daarna gratis mochten grabbelen. Hier deden maar liefst 53 kinderen aan mee. Maar er waren ook andere aspecten, die onder de aandacht gebracht werden. Zoals de insectenwereld en de paddenstoelenwereld. Voor dat laatste hebben wij altijd een goede gids in ons midden en voor de insectenwereld is iemand bezig belangstelling te wekken, om ook hier meer aandacht aan te besteden. Allemaal muziek voor de nabije (paddenstoelen) en de wat verdere (insecten) toekomst. Zo werken wij bij IVN Raalte: we besteden aandacht aan wat we al hebben, maar we proberen ook het aandachtsveld te verbreden. Georg Soetens, Voorzitter IVN Raalte

2

Wolven in Nederland welkom……!!! of niet……???

Op vrijdag 16 november om 19.30 uur is er een lezing over “wolven in Nederland”, georganiseerd door IVN Raalte. Bart Beekers van Wolven in Nederland zal deze lezing gaan verzorgen. Onderstaand stukje is van hun site gekopieerd, zodat jullie alvast kunnen inlezen over dit onderwerp. Natuurlijk kun je ook naar de site www.wolveninnederland.nl gaan. Dus, noteer alvast in je agenda: vrijdag 16 november om 19.30 uur in het Annahuis de Plas 8 in Raalte In “Wolven in Nederland” werkt een aantal organisaties samen om actuele en wetenschappelijk gefundeerde informatie over wolven beschikbaar te maken voor iedereen en om Nederland voor te bereiden op de verwachte komst van wolven naar ons land. Herintroductie is niet nodig. We zijn er van overtuigd dat wolven Nederland vanzelf bereiken en misschien wel sneller dan menigeen denkt. De komende jaren zetten wij ons in, om draagvlak voor de wolf te creëren. Dat doen we door mythes en sprookje van de waarheid te onderscheiden en voorlichting te geven, bijvoorbeeld over hoe boeren hun vee kunnen beschermen. Zo willen we er voor zorgen dat wolven niet alleen welkom zijn in de natuur, maar ook in de hoofden en harten van mensen in Nederland. De afgelopen jaren verschijnt de wolf geregeld in het nieuws. Krantenkoppen over wolven in Lapland, Duitsland of Spanje melden dat het goed gaat met de wolf in Europa en dat hij zelfs richting Nederland oprukt. Tegelijk komt uit de verschillende stukken naar voren, dat de wolf op de ene plek welkom wordt geheten, terwijl hij op de andere plek veel weerstand ontmoet. Dat de wolf emoties oproept blijkt ook uit de aandacht die het dier in de media krijgt, waarbij er waar- en onwaarheden worden verteld. Dit, maar vooral ook de overtuiging dat wolven er inderdaad aan komen, heeft ons doen besluiten om op onderzoek uit te gaan naar feiten en Nederland voor te bereiden op de komst van

3

de eerste wolven. Samen met een breed netwerk aan collega-organisaties zetten wij ons de komende jaren hiervoor in, zodat mensen in Nederland voorbereid zijn en de wolf welkom is als hij daadwerkelijk een eerste poot op Nederlandse bodem zet. Waar je ook bent op aarde, overal staat aan de top van de voedselketen een indrukwekkend roofdier. Leeuwen in Afrika , tijgers in Azië en witte haaien en orka’s in de oceanen. In Europa en Noord-Amerika is deze rol weggelegd voor wolven en beren. Eeuwen lang hebben zij hun invloed uitgeoefend op de prooidieren waarop ze jagen. In Europa werden bruine beren al snel teruggedrongen tot de bergen, maar wolven hielden beter stand. Hoewel de mens bezit nam van zijn omgeving wisten wolven in het wild te overleven. Na jaren van vervolging en achteruitgang is hij nu wereldwijd weer in opmars en herneemt delen van zijn voormalig leefgebied. Velen zien de wolf als een symbool van wildernis. Wolven blijken echter ook een cultuurvolger te zijn en kunnen, in door mensen gedomineerde en ingerichte landschappen, goed overleven. In Zuid- en Oost - Europa leven ze zelfs tot in de steden, zoals in de Roemeense stad Brasov. Daarom kunnen wolven ook in een dichtbevolkt Nederland hun plek vinden. Niemand beter dan de wolf zelf om dit te bewijzen. Telkens als de wolf in het nieuws verschijnt reageren mensen heftig en emotioneel. Sommige moeders durven hun kinderen niet meer buiten te laten spelen, boeren zijn bang voor hun vee en jagers voor hun wild. Anderen zien dit dier als de volmaakte bekroning op de natuur en zouden niets liever willen, dan hem in levende lijve in het wild te zien. Onze reacties worden veelal ingegeven door wat we weten van de wolf. We kennen hem immers vooral uit sprookjes en van de dierentuin. Tegelijk gaan jaarlijks honderdduizenden Nederlanders op vakantie naar gebieden waar wolven leven. Zonder er erg in te hebben maken ze midden in een wolventerritorium lange wandelingen of rusten lekker uit. Niets merkend van zijn aanwezigheid. Veel Europeanen tonen al eeuwen aan dat je heel goed kunt samenleven met de wolf. En de kans dat je hem in zijn leefgebied uiteindelijk werkelijk te zien krijgt is heel erg klein. We gaan ervan uit dat je belangstelling is gewekt en dat er op 16 november een levendige discussie op gang komt. Namens de werkgroep lezingen en excursies, Reni Sterkman Wil je antwoord op de vraag: Wat moet ik doen als ik een wolf tegen kom? Kom dan vrijdag 16 november om 19.30 uur naar het Annahuis, de Plas 8, in Raalte

4

2012 .. een goed steenuilenjaar (in onze regio) Nog niet alle cijfertjes zijn tot achter de komma berekend. Enkele kasten moeten nog worden schoongemaakt of vervangen. Toch alvast wat informatie.

We hebben een aantal records gebroken.. • • • • • •

Nog nooit waren er zo vroeg jonkies in de kast (Op 5 mei al een kast met 4 jongen van ongeveer 9 dagen.) Er konden 119 jonkies worden geringd (in 2011 waren dat er 105) Er zijn geen oudervogels geringd vanwege het niet beschikbaar zijn van een ringer bij de 1e controles Het aantal erfbezoeken lag op 1 september al op 153 (inclusief niet bezette nestkasten) Het aantal uitgevlogen jongen was zeer hoog n.l. circa 80%. (goed weer/ voldoende prooiaanbod) Echter tot 1 september al 15 terugmeldingen binnengekregen van gevonden dode uilen ( waarvan 10 van 2012).

Slechts een klein deel wordt daadwerkelijk teruggevonden. Wij zijn erg benieuwd hoe de landelijke cijfers over 2012 uit de bus zullen komen. Namens de werkgroep steenuilen: Gerard Alferink, Contactpersoon Werkgroep Steenuilen

5

6

Sovon start nieuw atlasproject! Geachte (oud) atlasteller, Zoals u in Sovon-Nieuws nr. 2 heeft kunnen lezen, gaan we vanaf 15 november van dit jaar van start met het nieuwe atlasproject. Na 15 jaar is het weer tijd om de vogelbalans op te maken; niet alleen voor de broedvogels, maar ook voor de wintervogels. Waar en hoeveel Veldleeuweriken, Zomertortels en Kuifleeuweriken broeden er nog in ons land? Is de huismussenstand wederom gehalveerd? Maar ook: Overwinteren er eigenlijk nog wel Bonte Kraaien in ons land, net als 30 jaar geleden? Hoe verloopt de toename van het aantal overwinterende Grote Zilverreigers? Allemaal vragen waarop we de komende drie jaar antwoorden hopen te krijgen. Met Veldwerk en bureauwerk; En uw hulp? De tellingen vinden grotendeels op dezelfde wijze plaats als tijdens de vorige atlasperiode (1998-2000) met dit verschil dat nu ook de wintervogels geteld worden. Momenteel wordt er hard gewerkt aan de handleiding en andere telbenodigdheden, zodat u precies weet wat er verwacht wordt. Het bureauwerk is wel gewijzigd ten opzichte van de vorige broedvogelatlas. De invoer van de gegevens zal, net als bij de andere Sovon projecten, geheel online gebeuren. Dus geen enveloppen en postzegels meer, maar alles digitaal. Tot 1 september voorrang bij het inschrijven Uit onze gegevens blijkt dat u tijdens de vorige broedvogelatlas 2 atlasblokken heeft geteld. Zou u voor de nieuwe atlas dit blok/deze blokken weer willen tellen? Omdat we waarde hechten aan zo goed mogelijke telresultaten, vinden we het belangrijk dat atlasblokken zo veel mogelijk door dezelfde personen geteld worden. U kent immers dat atlasblok het beste en weet wat u zoal aan soorten (en aantallen) kunt verwachten. U krijgt tot 1 september a.s. de tijd om met voorrang uw oude atlasblok te claimen. Daarna krijgt iedereen de mogelijkheid om dat atlasblok te reserveren. Op www.sovon.nl/vogelatlas kunt u inloggen met uw Sovon-waarnemerscode (HKGN00) en wachtwoord om uw oude atlasblok te reserveren. In een later stadium worden de pagina’s toegevoegd om de telgegevens in te voeren. Heeft u vragen of suggesties , mail dan naar [email protected] Met vriendelijke groet, Jouke Altenburg en Harvey van Diek (Atlascoördinatoren)

7

OPROEP! Hierbij wil ik graag een oproep plaatsen om zoveel mogelijk en zo gedetailleerd mogelijk waarnemingen door te geven aan mij, daar ik deze atlasblokken heb geclaimd. Rond het jaar van de eeuwwisseling heb ik deze (atlasblok 5x5 km ) onderzocht op broedvogels . Maar nu wordt hij onderzocht op wintervogels, die b.v op het kanaal zitten of op de voederplank. Het gebied loopt, zoals je kunt zien op het kaartje, van Schoonheten net over het kanaalrichting Raalte, tot en met de voetbalvelden van Rhoda Raalte en dan in rechte lijn via Linderte tot de Hottenvoortseweg. En dan naar beneden achterlangs het Boetelerveld naar De Eekte, De Boerschop en dan weer naar Schoonheten. Voor vragen hierover en het melden van waarnemingen kun je mij mailen: [email protected] Eventuele voortgang zal ik doorgeven aan jullie via “Kleefkruid”. Alvast bedankt, Hein Kogelman

8

Oehoe in de gemeente Raalte Onlangs Belde iemand van de fam. Grooten met de mededeling dat er een Oehoe gesignaleerd was aan de Hemmekensmarsweg bij Nieuw-Heeten. Mijn eerste reactie was wat aarzelend aangezien ik wel vaker berichten binnenkrijg, die niet helemaal juist zijn. Ik zei nog: ”Weet je zeker dat het hier om een Oehoe gaat en niet om een Ransuil of een Velduil?” “Nee ik weet het zeker , het was een knaap van een uil” zei hij en vervolgde: “ik zal je de foto’s wel toesturen!” En ja hoor het hier ging hier inderdaad om een Oehoe. Vervolgens heb ik iemand ingeseind van de landelijke Oehoe-werkgroep. Toen hij de foto’s bestudeerd had constateerde hij dat het helaas geen “wilde Oehoe” was , maar dat het een ontsnapt exemplaar was van de Siberische Oehoe. Hij zei, “Het liefst zou ik hem afschieten, ze horen hier niet thuis en ze kunnen kruisen met de “Wilde Oehoe” die in Limburg , Twente (helaas mislukt) en de Achterhoek broeden” Dit verklaart waarschijnlijk ook, waarom de vogel zich zo makkelijk heeft laten portretteren. Later hoorde ik van een echte vogelspotter dat er al eerder dit jaar een Oehoe gespot was aan de Portlanderdijk. Zo zie je maar weer, dat als je je ogen openhoudt en je fototoestel paraat, je soms bijzondere waarnemingen kunt doen en vastleggen.

Voor meer informatie over de Oehoe : http://oehoe.weblog.nl/category/nederland/ Paul Uijttenboogaart

9

IVN Raalte organiseert de Nacht van de Nacht op zaterdag 27 oktober 2012 Met de Nacht van de Nacht wordt het belang van duisternis voor mens en dier onder de aandacht gebracht. We willen mensen laten genieten van de schoonheid van de duisternis en nemen de bezoekers die avond mee op een wandeling door “Het Reelaer”. Met een kleine groep IVN-ers hebben we voor die avond een programma gemaakt. De ontvangst is in het gebouw “De Bongerd” van zuivelboerderij “De Knapenvelder”. Onder begeleiding lopen we een route door het bos, waar we verrast worden door………………. ??????? Nieuwsgierig? Kom ook die avond en ontdek het zelf ! En wil je met ons die avond tot een succes maken in de vorm van hulp: gráág! Meld je bij Reni Sterkman of Ine Kappert: [email protected] of [email protected] Elk jaar organiseren “De Provinciale Milieufederaties” en “Natuur en Milieu“ “de Nacht van de Nacht”, om aandacht te vragen voor de schoonheid van de donkere nacht. Zij willen hiermee bereiken dat gemeentes en bedrijven permanent beleid gaan voeren, waarbij duisternis voorop staat. Dit levert niet alleen een energiebesparing op; het is ook beter voor mens en dier. Nederland is koploper op het gebied van lichtvervuiling. Bij een volkomen duistere nacht is het mogelijk om in Nederland 2500 sterren te zien. Door lichtvervuiling zien we in de steden maximaal 100 sterren. In Overijssel is het “Nationaal Landschap Noordoost-Twente” de enige plek waar het echt donker is…. Gevolgen Een overdaad aan licht is storend voor allerlei dieren. Vooral bij vogels, insecten en amfibieën is waargenomen, dat buitenverlichting desoriëntatie, afstoting en aantrekking kan veroorzaken, waardoor het gedrag beïnvloed wordt. Hun oriëntatie wordt verstoord, waardoor hun energiebalans wordt aangetast. Ook kunnen ze door het licht uit hun winterslaap worden gehouden, waardoor de kans op uitputting en sterfte toeneemt. Laagvliegende trekvogels raken in de war door verlichte gebouwen op hun route.

10

Watervleermuizen worden door licht afgestoten. Hierdoor zijn geschikte voedselgebieden voor hun niet meer te gebruiken. Ook planten kunnen last hebben van overmatig licht. De fotosynthese van planten wordt immers gestuurd door licht. Sommige planten kunnen niet groeien onder een continue belichting. Andere planten vertonen groeiafwijkingen. Het kiemen, de bestuiving en het bloeien van de plant worden door een teveel aan licht in de war gestuurd. Mensen hebben vooral last van licht, wanneer dat vlakbij hun slaapkamer is. De slaaprust wordt dan verstoord. Ook vinden veel mensen het lelijk dat de hemel 's nachts zo geel is, terwijl het donker hoort te zijn. Vrijwel iedereen geniet van de sterren in de gebieden waar het nog echt donker is. Dus:

zaterdag 27 oktober

van 19.00 uur tot 21.00 uur activiteiten in het kader van de Nacht van de Nacht . Startpunt: “Zuivelboerderij De Knapenvelder” Knapenveldsweg 29 Raalte Meer info op de site: ivn.nl/raalte

Reni Sterkman, Ine Kappert

Fotopuzzel Wie weet in welk bos deze foto gemaakt is? Oplossing mailen naar: [email protected] of per post naar: M.J. van Beurden Westdorplaan 16 8101 BE Raalte Als je antwoord goed is, loot je mee voor een leuke prijs. Veel succes! De oplossing van de puzzel uit het “Kleefkruid” van juni is: Groot Zwaaftink Helaas waren er geen goede oplossingen binnengekomen. Marie-José

11

In het land van zwart of wit…. Deel 1 13 januari 1998, op een zeldzaam warme en zonnige winterdag (minstens 12°C), begint mijn bloed te kriebelen en wil ik naar buiten, het bos in. Tijdens de afgelopen feestdagen, gepaard gaande met nog enige verjaardagen, heb ik teveel binnen gezeten en wil ik gaan kijken wat er nog zoal te zien is. Misschien tref ik wel een mooie toef Fluweelpootjes, fotogeniek genoeg om mijn dia-verzameling aan te vullen. Een half uurtje ben ik op weg naar het Reelaer, een voormalig landgoed hier in de omgeving van Raalte, dat enige jaren geleden is opengesteld voor het publiek. Als ik mijn auto geparkeerd heb bij de paardenmanege, loop ik de toegangslaan in en is het al meteen raak. Een paar kleine nakomelingetjes van de Porceleinzwam prijken op een oude beuk die op de nominatie staat óm te gaan bij een volgende storm. Iets daarboven een paar al wat oudere Oesterzwammen, maar dáar weer boven een hele reeks van deze soort langs de gehavende bast in volle glorie omhoog… MOOI ! Even verder in de laan staat een groepje Glimmerinktzwammetjes, die net aan het zwart worden zijn, temidden van een stel peervormige stuifzwammen, die ik nog ken van een excursie afgelopen najaar. Wanneer ik in een aantal knijp, blijken de oude vruchtlichamen nog volop te sporuleren. Verderop weet ik nog zo’n groep met dezelfde geschiedenis, maar daar lijken enkele nog maar net open gegaan. HOE BESTAAT HET….IN JANUARI!!! Ik loop kris-kras maar wat door het domein en notuleer toch aardig wat soorten:

Dennenbloedzwam

Gele korstzwam

Grijze gaatjeszwam

Dennenbloedzwam, Gele korst- , Grijze gaatjes-zwam, en zo nog meer. Mijn gekozen route is niet echt geschikt voor de kartering, want mijn weg gaat door beukenlanen of langs andere loofbomen, afgewisseld door wat naaldhout of gemengd bos. Het valt mij daarbij op hoeveel groene planten er nog zijn. Bij een dichte sparrenopstand sla ik een smal, donker paadje in, waar het in het najaar krioelde van de Sparrenstinktaailing, Takruitertjes, Valse hanenkammen en diverse Melkzwammen. Nu staat er echter niets. Aan het eind ligt een oude leemput, nu gedeeltelijk gevuld met regenwater.… jammer, geen Beekmijtertje. Maar aan de rand, op een afgezaagd eikenboompje vind ik een Witte slijmzwam, omgeven door een hoop klodders van een andere Slijmzwam, waarvan de sporangiën er uitzien alsof iemand kwistig met kaviaar gemorst heeft. Ik verdiep me niet verder in de

12

benamingen en wil van het een en ander een foto maken. Al doende met een statiefje en dergelijke, nadert een agrariër die op stap is met zijn twee kleinkinderen. Die wil natuurlijk weten wie of wat daar nu, op zijn knieën, op de natte bosgrond ligt. We hebben elkaar wel eens eerder ontmoet en ik vertel hem wat ik zoal aan het doen ben en over het werk dat ik voor de Mycologische vereniging doe. Het gesprek verloopt van het milieu naar de vossen en de reeën die we hier gezien hebben, tot de diverse soorten spechten, die hier tussen menige afgestorven boom een waar paradijs hebben. Kijkend naar de bomen merkt de man op, dat het toch wel wat triestig is in dit jaargetijde, zo zonder gebladerte. Tja…, ik vind toch dat dat bij de natuur hoort en ook zo zijn charme heeft, dus ongestoord vervolg ik even later mijn weg. Terwijl ik een knaap van een omgevallen beuk inspecteer op Bleke oesterzwam, die ik hier eerder heb aangetroffen, hoor ik een stel reeën wegvluchten in het naastgelegen kerstbomen vak…wat nou, triest? Toch even kijken of ik ze misschien nog te zien krijg, maar de dieren hebben het allang bekeken en zijn nergens meer te bekennen. Wel vind ik nog menig Waaiertje en de Winterhoutzwam, terwijl de boom verder nog bezaaid is met Roestbruine kogelzwammetjes en de Oranje aderzwam. Die boom is tijdens een voorjaarsstorm enige jaren geleden omgewaaid en heeft in zijn val enkele ander bomen meegesleurd. Al met al een flinke ravage. Een eind verder ligt nog zo’n reus die door dezelfde storm geveld is. Altijd een interessant object om te bekijken, want de een zijn dood is tenslotte de ander zijn brood en al spoedig na de fatale gebeurtenis raakte de stam begroeid met diverse zwammen, die er van profiteerden………….. Zo ook een Platte tonderzwam die enthousiast aan de afbraak begon. Gedurende de jaren werd die plek een vast aanlegpunt voor mij en menigmaal per jaar, in diverse jaargetijden, volgde ik de ontwikkelingen… er was altijd wel wát te zien. Die Tonderzwam bleek een eigenwijs ding, want in tegenstelling tot zijn buren vormde hij geen andere vruchtlichamen, maar werd daarentegen steeds breder. De ene keer met een mooi, gaaf en wit hymenium, de andere keer weer bezaaid met tepelgallen. Op zeker moment had hij het formaat van een flink tractorzadel en mijn dochter – toen 16 jaar – had er met gemak op kunnen zitten. Majesteitelijk zat hij, beschut tegen weer en wind, onder wat bosschages tegen de stam en menigmaal ben ik in de verleiding geweest om hem eraf te halen. Wat een pronkstuk zou dat zijn, als je hem op de een of andere manier zou prepareren thuis. Maar nee, ook andere mensen moesten dit kapitale monument in de natuur kunnen bewonderen. Wim Ligterink, zo langzamerhand mijn mentor op paddenstoelengebied, kan ervan getuigen. Afgelopen najaar tijdens een door hem geleide excursie van het plaatselijke IVN, vonden we door de droogte relatief weinig paddenstoelen,

13

maar konden wij de tocht met succes afsluiten bij deze zwam, waarvan zelfs Wim onder de indruk was. Vandaag breng ik ook een bezoek. Even achter de Havezate langs, over de beek, (ik zoek even of ik nog wat van het Gestreept nestzwammetje vind), daarna iets van het pad af, achter wat bosschages…!? Er zijn geen bosschages meer… diepe tractorsporen kondigen het onheil af: op de bewuste plek liggen alleen maar hopen zaagsel en houtkrullen. Met een motorzaag is mijn boom in keurige schijven gezaagd. Het onderste deel is al verwijderd, inclusief mijn Tonderzwam! Alleen nog wat van de top ligt er, als stomme getuige… Wie heeft dat nu gedaan? Zomaar,… pats-boem! Rücksichtslos… Een boer die het als openhaardhout heeft gebruikt? Staatbosbeheer? Die eeuwige opruimwoede ook ! Had ik hem er nu maar afgehaald, dan had ik hem nog iedereen kunnen tonen. Nu heb ik alleen nog maar een foto, nog niet eens in zijn grootste omvang… Zo in mijzelf mopperend en piekerend loop ik terug en hoewel ik nog een struik vol Judasoren vind, die nog even de vonk overbrengen, blijft mijn stemming in mineur. Ik besluit om het relaas van mij af te schrijven. Als een soort ‘memoriam’… Overdreven natuurlijk, maar toch,… Heeft die boer achteraf nog gelijk ook: het ís wat triestig vandaag… -Dit schreef ik dus in 1998, vlak na of tijdens de periode van de grote najaarsstormen in die tijd. Ik heb het nooit gepubliceerd… had zelfs moeite het episteltje terug te vinden, want eigenlijk had ik het nu in het voorjaar willen doen. Waarom dan wel? Omdat ik eens wil laten zien hoe het denken en de opvattingen van mensen en instanties in de loop der tijd uiteen kunnen lopen. Let nog eens op de frase waar ik het over ‘die eeuwige opruimwoede’ heb, want dat was de instelling vóór de grote stormen… hoe groot de tegenstelling heden ten dage is zal ik in een volgende editie proberen aan te tonen. Let dus op… wordt vervolgd.

Die paddestoel’nkjerl

André Houter

14

PERSBERICHT

Kies vanaf vandaag een Natuurontbijt op de mooiste plekken in Nederland Vandaag start de Natuurontbijt-campagne van het Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid (IVN). Tot en met 28 oktober organiseert IVN bij zonsopkomst wandelingen en natuur-activiteiten inclusief ontbijt op meer dan 30 verschillende locaties in Nederland. Amsterdam, 12 september 2012 –

Vroeg in de ochtend, de zon komt langzaam op. Vogels beginnen te fluiten. Het bos wordt wakker. Geen mooier moment om de natuur te beleven. IVN wil graag méér mensen de natuur laten beleven, omdat het leuk én gezond is. Daarom organiseert IVN dit najaar ochtendwandelingen en natuuractiviteiten inclusief ontbijt midden in de natuur, voor jong en oud. Op www.natuurontbijt.nl kan iedereen die lid wordt van IVN een plekje aan de ontbijttafel boeken, op een locatie naar keuze. Bijvoorbeeld in Bergen aan Zee, het Drentse Ruinen of het Limburgse Stein. Kinderen spelen 50% minder in natuur dan 20 jaar geleden Natuur en groen zijn belangrijk voor iedereen; kinderen ontwikkelen zich beter in een groene omgeving en het contact met de natuur vermindert agressief en crimineel gedrag op latere leeftijd. Mensen die in een groenere woonomgeving wonen komen minder vaak bij de huisarts met klachten als depressie, angststoornissen, diabetes, hartziekten en klachten aan de luchtwegen. Toch weet niet iedereen de weg naar de natuur te vinden. Kinderen hebben het druk, ze groeien op met beeldschermen. Ze spelen vandaag de dag 50% minder in de natuur dan twintig jaar geleden. Over IVN IVN is een landelijke organisatie die mensen lokaal bij de natuur betrekt, op scholen in nationale parken en in de eigen buurt. Meer dan 20.000 ervaren vrijwilligers organiseren jaarlijks met veel passie en kennis talloze excursies, cursussen, wandelingen, tentoonstellingen en opleidingen. Zo maken veel mensen kennis met de natuur. En dat is nodig want IVN is er van overtuigd dat duurzaam handelen wordt gestimuleerd door betrokkenheid bij de natuur. Voor meer informatie over IVN of over het Natuurontbijt kunt u contact opnemen met Caroline van der Veeken, persvoorlichter IVN, 06-4510 8074, of kijk op www.natuurontbijt.nl Beeldmateriaal is vrij voor publicatie ovv fotografe Jessica de Lepper.

15

Verslag Werkgroep Weidevogels Voorjaar 2012 en op zoek naar de Grutto in Ghana. Inmiddels ligt het weidevogelseizoen al weer even achter ons en is het tijd om terug te blikken naar de bijzondere ervaringen van afgelopen voorjaar en natuurlijk ook de resultaten van onze werkgroep. Afgelopen voorjaar was het voor mij echter een zeer speciaal voorjaar. In gezelschap van mijn vriendin ben ik in februari voor vier maanden vertrokken naar Ghana. Hier hebben wij gewerkt in een lokaal ziekenhuis. Wij zijn beiden verpleegkundige in de Isala Klinieken in Zwolle en hebben hier het verpleegkundig team bijgestaan met onze kennis en kunnen. Een echte belevenis waaraan wij ons steentje hebben kunnen bijdragen in deze zeer bijzondere cultuur. Ghana is een namelijk een echt ontwikkelingsland. Van de ruim twintig miljoen inwoners leeft meer dan de helft van de bevolking onder de armoedegrens. Vele gezinnen moeten van een paar euro per dag rondkomen en ruim vijftig procent van de Ghanezen is werkloos. Ook de gezondheidszorg in Ghana heeft hier veel onder te lijden. De ziekenhuizen zijn primitief en soms zelfs niet voorzien van de voor ons zulke dagelijkse zekerheden zoals stromend water en elektriciteit. Voor ons als Nederlandse verpleegkundigen betekent dit een totale cultuuromslag. Van alle luxe die wij hier in onze ziekenhuizen gewend zijn is erg weinig terug te vinden in Ghana. De gebouwen zijn oud, de bedden zijn verroest en het beschikbare materiaal is zeer beperkt. Ondanks de hevige armoede beschikt Ghana echter over prachtige en goed onderhouden natuurreservaten. In deze nationale parken leven zeer bijzondere diersoorten zoals apen, bijzondere vogelsoorten en zelfs olifanten die volop door de plaatselijke bevolking worden beschermd. Naast de vele tropische plant- en diersoorten, die ik hier dan ook ben tegengekomen, miste ik echter wel het geroep van de grutto en het baltsen van onze kievit. Hierdoor ben ik in Ghana nog op zoek geweest naar de Grutto. Deze staat erom bekend te overwinteren in de wetlands van West-Afrika. Tijdens een uren durende reis naar de wetlands van Ghana waren er ter plaatse aangekomen helaas zeer weinig steltlopers in de uitgerekte plassen te vinden. Maar niet te treuren, het was een prachtige natuur! Maargoed, in Nederland verliep het weidevogelseizoen gelukkig prima en waren er aardig wat weidevogels aanwezig. Onder leiding van Berend van Lenthe, die mij tijdelijk waarnam zijn er een 40-tal vrijwilligers op pad gegaan om nesten van Kievit, Grutto, Wulp, Scholekster en Tureluur te beschermen. Naast deze bekende vijf soorten zijn en in het Schanebroek bij Luttenberg zelfs nesten van Gele Kwikstaarten en een Kwartel beschermd. Uniek, want deze soorten zijn met uitsterven bedreigd en komen bijna niet meer voor in het Sallandse land. Laat staan dat je de nesten ervan tegenkomt in het veld.

16

Krantenartikel in de Stentor over allarmtellingen

In onderstaande tabel staan de door ons gemarkeerde nesten van de vijf meest voorkomende soorten in het voorjaar van 2012. (De resultaten van de SNL percelen (uitgesteld maaien) zijn hierin NIET meegerekend) Soort: Gemarkeerd Kievit 302 Grutto 40 Wulp 19 Tureluur 26 Scholekster 27 Totaal 416

Uitgekomen 181 29 12 21 19 264

Niet uitgekomen 115 11 7 5 5 143

Onbekend 6

3 9

Bovenstaande tabel laat zien dat er een uitkomstpercentage is van bijna 65%. Echter weten we bij deze gegevens niet hoeveel jongen er dan ook daadwerkelijk vliegvlug worden. Om hier meer inzicht in te krijgen zijn we in het Schanebroek en Hellendoornsebroek in 2010 gestart met alarmtellingen. Door het tellen van alarmerende oudervogels krijg je een beter overzicht in het aantal “succesvolle” weidevogelparen. Ook dit jaar is er in deze twee gebieden een grote vogeltelling gehouden.

17

Onderstaande tabel laat hiervan de resultaten zien van de tellingen. Tevens een vergelijking met voorgaande tellingen in hetzelfde gebied. De aanwezige paren zegt iets over het totaal aantal paren weidevogels in het getelde gebied. De paren met jongen zijn oudervogels met één of meer jongen. Het percentage geeft vervolgens weer hoeveel procent van de aanwezige paren succesvol is geweest. Soort

Aanwezige Paren met Aanwezige Paren met Aanwezige Paren met paren 2010 jongen paren 2011 jongen paren 2012 jongen 2010 2011 2012 Kievit 125 80 (64%) 130 100 (77%) 132 95 (72%) Grutto 58 32 (55%) 72 49 (68%) 77 56 (73%) Wulp 17 5 (30%) 15 4 (26%) 21 15 (70%) Tureluur 36 30 (83%) 28 23 (82%) 38 32 (84%) Scholekster 12 7 (58%) 17 14 (82%) 24 20 (83%) Totaal 236 54 (65%) 262 198 (72%) 292 218 (74%) Voor zover de resultaten van de werkgroep weidevogels in 2012. Voor meer informatie mag je altijd contact met mij opnemen. Groeten, Rick Wijnberg Coördinator Werkgroep Weidevogels [email protected]

18

Noteer in je agenda !! Zondag 7 oktober 2012 Herfst/paddenstoelenwandeling Locatie: Natuurreservaat “de Luttenberg” Luttenberg startpunt: museum “de Laarman” starttijd: tussen 13:00 en 15:00 uur

Zaterdag 27 oktober 2012 de Nacht van de Nacht . van 19.00 uur tot 21.00 uur Startpunt: “Zuivelboerderij De Knapenvelder” Knapenveldsweg 29 Raalte Meer info op de site: ivn.nl/raalte

Vrijdag 16 november 2012 19:30 uur lezing “Wolven in Nederland” Locatie: Annahuis, de Plas 8, Raalte Door: Bart Beekers van wolven in Nederland Hebt u vragen over de activiteiten, neem dan contact op met: Ine Kappert, tel. 0572 357345, [email protected] of Reni Sterkman 0548 595898, [email protected]

Voor informatie kijk op onze website: www.ivn.nl/raalte

19

IVN-ers opgelet: Iedereen die belangstelling heeft om naar de vogelaarsdag in Deventer te gaan of een telling mee te maken, is van harte welkom op (een van) de hieronder staande datums. Voor nadere informatie over locatie, of voor aanmelding, kun je contact opnemen met Hein Kogelman. Bel 0572 354750 of Mail : [email protected] 14 oktober

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,



18.00 uur,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

3 november Overijsselse Vogelaarsdag in Deventer 18 november ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,



15.00 uur ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

24 november Nationale Vogelaarsdag in Nijmegen 16 december ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,



15.00 uur,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

13 januari 2013 midwintertelling,,,,,,,,,,,,15.00 uur ,,,,,,,,,,, Tellers :

Karin in ’t Veld Lucien Brinkhof Ronnie Walraven Jan Brewer

Hein Kogelman Coördinator Werkgroep Watervogels

Tuinexpo Salland van 1 t/m 4 maart 2013 in Luttenberg We hopen op veel hulp bij de bemanning van de kraam. Opgeven kan bij: [email protected]

20

Kopij voor volgende kleefkruid inleveren vóór 1 december 2012

bij [email protected]

Mensen die een vogeltelling mee willen lopen: Bel: 0572 354750 of Mail : [email protected]

21

Heb geduld met kerkuilen Boven aan onze adressenlijst met kerkuilkasten staat een oude boerderij: Zelhorst uit 1632. Het was ons eerste adres bij de oprichting van de Kerkuilenwerkgroep Raalte Boven op de hanenbalken staat vanaf 1 maart 1989 een kast voor kerkuilen. Op de hooizolder heerst rust en de uilen zouden er makkelijk in en uit kunnen vliegen. Op het erf was genoeg voedsel te vinden en de omgeving was geschikt als jaaggebied. Kortom een prachtige plek met veel mogelijkheden. Jaar in jaar uit bleek echter weer dat de kast onbewoond was. We begonnen al te twijfelen of er ooit nog een uil zou broeden. Rond 2000 echter troffen we voor het eerst een (succesvol) broedpaar aan. De jaren die volgden waren daarna steeds succesvol zodat we de afgelopen zomer (2011) een oorkonde hebben kunnen uitreiken voor het feit dat er 10 jaar een kerkuil gebroed heeft. De eigenaar heeft duidelijk hart voor de zaak en is altijd op de hoogte van wat er zich op de hooizolder afspeelt. De jonge uilen gebruiken dan ook de hooizolder als oefenruimte

Het uitreiken van de oorkonde gaat altijd gepaard met de passende woorden van Jan.

De , door Jan aangepaste, oorkonde en een uilenboek werden met grote dank in ontvangst genomen. Zo zie je maar weer, dat Kerkuilenbescherming vaak een zaak is van de lange adem Paul Uijttenboogaart Jan Legebeke

22

Nest Gele kwikstaart

Nest Kwartel Fotografie: J. van Dam en T. Venema:

Wist je dat……….. •

Dit jaar door enkele weidevogelbeschermers in het Luttenbergse Schanebroek een nest van de gele kwikstaart is gevonden met 6 eieren.

•

En ook nog een nest van de kwartel met 11 eieren.

•

En dat dit voor het eerst in de geschiedenis van de weidevogelbescherming van I.V.N. Raalte is.

•

En dat deze goed zijn beschermd door al even enthousiaste boeren?

Wist je dat……….. • •

De werkgroep gierzwaluwen, in haar prille bestaan, dit jaar verrast is door de ontdekking van een kolonie van ca. 30 gierzwaluwen in de omgeving van de Spinde. En dat daarmee het totale aantal getelde exemplaren in Raalte dorp nu meer dan 90 stuks bedraagt?

23

Coördinatoren Voorzitter: Georg Soetens [email protected] 0572-357765

Landschapsonderhoud: Algemeen Vacant Wilgenknotten: Dick Boersma [email protected] 0572-363937 Jos Tutert [email protected] 0572-357907

Lezingen/Excursies: Reni Sterkman [email protected]

Hoogstamfruit: Ivo Leyten [email protected] 06-53257560

Landschapstuin: Kees Withagen [email protected] 0572-850147 06-20687863 Vogeltrektelpost: Sjaak Bruggeman [email protected] 0572-354884 06-54928939

Penningmeester/ledenadministratie: André Houter [email protected] 06–20941870

Wintervoedering: Jan van Dam [email protected] 0572-360336

Groene Laarzen: Ineke Koopman [email protected] 0572-382209

Redactie Kleefkruid: Marie-José van Beurden [email protected] 0572-353751

Watervogels: Hein Kogelman [email protected] 0572-354750

Gierzwaluwen Jan van Dam [email protected]

Steenuilen: vacant Contactpersoon Gerard Alferink [email protected] 0572-381767 Roofvogels: Martijn Wijnberg [email protected] 06-29113940

Kerkuilen: Jan Legebeke [email protected] Paul Uijttenboogaart [email protected] 0572-352647 Vogelzang: Agnes Walraven [email protected] 0572-358339

Weidevogels: Rick Wijnberg [email protected] 0572-358162 06-29488564 Paddestoelen: André Houter [email protected] 06–20941870

Wilde planten en kruiden: Georg Soetens [email protected] 0572-357765

Secretaris: Ine Kappert De Heerd 113 8102 LL Raalte. Tel. 357345 [email protected] Bestuurslid: Agnes Walraven [email protected] 0572-358339

Nestkasten: Albert Hut [email protected] 0572-360400

Natuurlijke omgeving: Albert Hut [email protected] 0572-360400 Voorlichting (kraam): Yvonne Soetens [email protected] 0572-357765

24

Oproep aan alle leden!!! Om onze ledenadministratie actueel te houden, verzoekt het bestuur ieder lid om een adreswijziging, een nieuw emailadres en een nieuw telefoonnummer zo spoedig mogelijk door te geven. Deze wijzigingen kunnen doorgegeven worden aan dhr. A. Houter: [email protected] of 06-20941870