Seniorenbeleidsplan

Seniorenbeleidsplan 2008-2010

stad Leuven dienst welzijn Boekhandelstraat 9 3000 Leuven tel. 016 21 17 85 e-mail: [email protected] www.leuven.be/welzijn

OCMW Leuven secretariaat Andreas Vesaliusstraat 47 3000 Leuven tel. 016 24 80 11 e-mail: [email protected] www.ocmw-leuven.be verantwoordelijke uitgever: Myriam Fannes, Grote Markt 9, 3000 Leuven

woord vooraf In een samenleving waar ‘vergrijzing’ een waar begrip is geworden staan senioren meer dan ooit op de voorgrond. Ze nemen een aanzienlijke plaats in binnen onze samenleving en zijn actieve actoren op verscheidene domeinen van het maatschappelijk leven. Op deze manier delen zij de noden en behoeften van de hele maatschappij, maar hebben zij anderzijds ook hun specifieke noden en behoeften, eigen aan hun leeftijdsgroep en de zaken die daarbij aan bod komen. Dat deze eigen behoeften en noden ook op het gebied van beleid moeten vertaald worden behoeft dan ook geen betoog. Het Vlaamse Parlement keurde daarom in 2004 een decreet goed om de beleidsparticipatie van ouderen te stimuleren. Er wordt van de stad verwacht zich aan de voorwaarden van dit decreet te houden. Hoofdzaak binnen dit decreet is een lokaal ouderenparticipatiebeleidsplan 2008-2010, dat vervat zit binnen het bredere Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2012, en dat aangeeft op welke manier ouderen inspraak hebben in het beleid. Aan dit decreet is geen enkele vorm van Vlaamse subsidies verbonden. Dit weerhoudt ons als stadsbestuur en OCMW echter niet om deze materie naar waarde te schatten en zeer ruim te implementeren in onze werking. Daarom gaan we verder dan een seniorenparticipatiebeleidsplan en verruimen we het decreet naar een seniorenbeleidsplan waarin ook aandacht is voor socio-culturele activiteiten en ouderenzorg, en een zeer ruime aftekening van seniorenparticipatie binnen ons beleid. Uiteraard realiseert het stedelijke en OCMW-bestuur dit niet in hun eentje maar kunnen ze bij het hele proces rekenen op een aantal partners. We noteren hier zeker de seniorenraad en de daaraan verbonden werkgroepen, en het team van gemotiveerde medewerkers van stad Leuven en OCMW. Bijgaand seniorenbeleidsplan zal u inzicht geven in het decreet en de invulling ervan binnen het Leuvense bestuur van stad en OCMW. Vooreerst vindt u concrete info omtrent het decreet en zijn inhoud. Hierop volgend schetsen we de seniorendoelgroep in Leuven aan de hand van een aantal recente cijfers en peilingen. Verder geven we kort de resultaten weer van het sociaal stadsgesprek dat plaatsvond rond de seniorenmaterie. U krijgt ook een analyse aangeboden door medewerkers van de stad, OCMW en CAW. Verder vindt u een weergave van de knelpunten die aangehaald werden in de seniorenraad. Daarna vindt u de visie van de stad en het OCMW. En tot slot gunnen we u een blik op de doelstellingen die uit dit alles gedistilleerd werden. Dit laatste gedeelte is een schets van de wijze waarop de stad en het OCMW concreet zullen inspelen op aangehaalde behoeften en noden. Dit alles situeert zich op een tijdslijn van 2008 tot en met 2010. In deze periode is het de bedoeling onze doelstellingen zo accuraat mogelijk te bereiken. Als stadsbestuur en OCMW zullen wij ons uiterste best doen senioren een stem te geven in ons beleid en ons oor te luister te leggen naar hun vragen, verzuchtingen, noden enz. Via het beleidsplan zullen we de volgende jaren een uitgestippeld pad bewandelen om van Leuven een stad te maken waar de senior een volwaardige partner is binnen het maatschappelijk bestel. Een stad waar ouderen zich veilig en geborgen voelen, waar er ruimte is voor hun ontplooiing en ontwikkeling, waar er aandacht is voor hun integrale menszijn.

Myriam Fannes schepen van senioren

Seniorenbeleidsplan 2008-2010 Leuven

Erik Vanderheiden voorzitter OCMW

3

inhoudsopgave WOORD VOORAF............................................................................................................................... 3

INHOUDSOPGAVE ............................................................................................................................. 4

DECREET OUDERENPARTICIPATIE............................................................................................ 6 1. 2. 3. 4. 5.

schepen verantwoordelijk voor het ouderenbeleid ...................................................................... 6 ouderenbeleidscoördinator .......................................................................................................... 6 stedelijke adviesraden.................................................................................................................. 7 afsprakennota participatie senioren ............................................................................................. 8 subsidiereglement seniorenverenigingen..................................................................................... 8

LEUVENSE SENIOREN IN CIJFERS EN OP KAART .................................................................. 9 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

demografische gegevens.............................................................................................................. 9 armoede bij de oudere bevolking .............................................................................................. 13 zorgbehoevende ouderen........................................................................................................... 14 zelfstandig wonende ouderen .................................................................................................... 16 voorzieningenaanbod................................................................................................................. 18 65+ers zijn actief in het verenigingsleven ................................................................................. 27 de kansen op maatschappelijke en culturele ontplooiing .......................................................... 28

EEN SOCIAAL STADSGESPREK OVER VERGRIJZING ......................................................... 31 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

ouderenloket .............................................................................................................................. 31 vergrijzing als een kansenverhaal.............................................................................................. 31 belang van thuiswonen en alternatieven voor de grijze getto’s................................................. 32 besteed als stad voldoende aandacht aan de communicatie met senioren ................................. 32 durf te kijken met verschillende brillen..................................................................................... 32 bejaardenzorg als uitdaging voor de toekomst .......................................................................... 32 heb in de bejaardenzorg aandacht voor de hele mens ............................................................... 33

EEN ANALYSE DOOR MEDEWERKERS VAN STAD, OCMW EN CAW .............................. 34


4

KNELPUNTEN, AANGEBRACHT DOOR DE SENIORENRAAD............................................. 35 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

cultuur........................................................................................................................................ 35 huisvesting................................................................................................................................. 35 mobiliteit en bereikbaarheid ...................................................................................................... 35 informatie .................................................................................................................................. 35 interne communicatie ................................................................................................................ 36 veiligheid op straat .................................................................................................................... 36 sportactiviteiten ......................................................................................................................... 36 zorgverlening en gezondheid..................................................................................................... 36

VISIE STAD EN OCMW LEUVEN ................................................................................................. 37 1. 2. 3. 4. 5. 6.

missie......................................................................................................................................... 37 visie op beleid en dienstverlening ............................................................................................. 37 visie op de gebruikers van de dienstverlening........................................................................... 37 visie op de medewerkers ........................................................................................................... 38 visie op samenwerking .............................................................................................................. 38 taakafspraken tussen de stad en het OCMW ............................................................................. 38

DOELSTELLINGEN.......................................................................................................................... 40 1. de stad en het OCMW willen de overlegstructuren met de senioren formaliseren als input voor het beleid en de dagelijkse werking van de instellingen ................................................................... 40 2. de stad en het OCMW willen dat vrijetijdsactiviteiten, cursussen en informatie voor senioren op maat worden georganiseerd en gegeven van de senioren zelf, en aansluiten op hun leefwereld . 40 3. de stad en het OCMW zorgen er mee voor dat ouderen zolang mogelijk in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen ...................................................................................................... 42 4. de stad en het OCMW willen de dienstverlening optimaliseren ............................................... 43


5

decreet ouderenparticipatie Op 21 april 2004 keurde het Vlaamse parlement het decreet houdende stimulering van een inclusief Vlaams ouderenbeleid en de beleidsparticipatie van ouderen goed. Om te voldoen aan dit decreet moet de stad 9 voorwaarden vervullen: 1. een lokaal ouderenbeleidsplan uitwerken dat ingebed wordt in het lokaal sociaal beleidsplan en waarin onder meer wordt aangegeven welke initiatieven worden genomen om de inspraak van ouderen in het beleid te realiseren; 2. het onder 1° genoemde plan tweemaal tijdens eenzelfde legislatuur opstellen en laten goedkeuren in de gemeenteraad; 3. een schepen aanwijzen die verantwoordelijk is voor het ouderenbeleid; 4. een ouderenbeleidscoördinator aangeduid hebben; 5. bij de Vlaamse regering tweemaal tijdens eenzelfde legislatuur een voortgangsrapport indienen; 6. beschikken over een of meer ouderenadviesraden, die wat samenstelling betreft, een pluralistische afspiegeling zijn van de lokale ouderenbevolking; 7. de deelname van ouderen aan andere lokale adviesraden en de beheerraden van de ouderenvoorzieningen stimuleren; 8. een afsprakennota opstellen en minstens eenmaal per legislatuur laten goedkeuren in de gemeenteraad, waarin de inspraak- en participatieprocedures tussen het lokaal bestuur en de betrokken ouderen, instellingen en initiatieven en adviesraden worden vastgelegd; 9. particuliere verenigingen en instellingen ondersteunen, ofwel via een subsidiereglement voor een totaalbedrag dat minstens gelijk is aan 1 euro per oudere inwoner ofwel via het gratis ter beschikking stellen van de gemeentelijke infrastructuur of andere instrumenten voor een tegenwaarde van minstens 1 euro per oudere inwoner. De Vlaamse regering kan nadere regels stellen voor het maken, uitvoeren en evalueren van het lokale ouderenbeleidsplan, voor de evaluatie van de samenwerkingsprotocollen en de wijze waarop de bovenvermelde voorwaarden getoetst zullen worden. De Vlaamse regering heeft dit eind 2007 nog steeds niet gedaan. Aan dit seniorenbeleidsplan is hierdoor dan ook geen enkele vorm van Vlaamse subsidie verbonden.

1. schepen verantwoordelijk voor het ouderenbeleid De schepen van senioren is bevoegd voor de senioren, seniorenraad, seniorenverenigingen, ontmoetingslokalen voor senioren, alarmeringssystemen, opvang senioren, relaties met diensten en instellingen voor senioren. Myriam Fannes schepen van senioren, stadsreiniging, openbaar groen en begraafplaatsen [email protected]

2. ouderenbeleidscoördinator De beleidsmedewerker welzijn van stad Leuven is onder andere verantwoordelijk voor de algemene coördinatie van de stedelijke welzijnscel en de lokale sociale beleidsplanning, waarvan het seniorenbeleid een onderdeel is. Kurt Peeters beleidsmedewerker welzijn stad Leuven [email protected]


6

De seniorenconsulente is verantwoordelijk voor de uitvoering van het stedelijke seniorenbeleid. Haar opdracht bestaat uit de organisatie van seniorenparticipatie, de ondersteuning van de socio-culturele seniorenverenigingen en seniorenraad, de organisatie van stedelijke vrijetijdsinitiatieven voor senioren en seniorenbeleidsvoorbereiding. Evy Mees seniorenconsulente stad Leuven [email protected]

3. stedelijke adviesraden Centraal in de participatie van ouderen staat uiteraard de seniorenraad. De Leuvense seniorenraad was bij oprichting op 27 april 1977 één van de eerste erkende Leuvense adviesraden. Dit betekent dus dat het ondertussen een raad is met een noemenswaardige historiek en bijgaande ervaring. De seniorenraad bevordert het contact tussen verenigingen of groeperingen van senioren en het stadsbestuur van Leuven. De seniorenraad geeft advies of voorstellen aangaande bepaalde zaken die verband houden met seniorenbeleid. Ze kunnen zelf een aanvraag om advies indienen of dit kan via een verzoek van anderen gebeuren. Deze adviezen worden dan overgemaakt aan het college van burgemeester en schepenen, het OCMW of andere relevante organisaties. De Algemene Vergadering is samengesteld uit vertegenwoordigers van verenigingen in het Leuvense die ten minste 25 ouderen verenigen en aan seniorenwerking doen. Een bijkomende voorwaarde is dat iedere vereniging een bestuur moet hebben van minimum 3 leden die minimaal 4 maal per jaar een bestuursvergadering houden en 4 maal per jaar een ledenvergadering. Een vereniging van 25 tot 150 Leuvense leden mag 2 stemgerechtigde leden afvaardigen in de seniorenraad, een vereniging met meer dan 150 Leuvense leden mag er 3 afvaardigen. Op deze manier is de raad een mooie afspiegeling van het stedelijk seniorenlandschap. De leden van de seniorenraad moeten minimum 55 jaar oud zijn, inwoner zijn van Leuven en mogen geen lid zijn van de gemeenteraad, OCMW-raad of hogere overheid. Ieder lid moet door de vereniging schriftelijk voorgedragen worden. In de seniorenraad zetelen tevens leden met raadgevende stem zoals een afgevaardigde van de dienst welzijn stad Leuven, een afgevaardigde van het OCMW Leuven, vertegenwoordigers van de erkende Leuvense opbouwwerken voor senioren en eventuele genodigden of deskundigen. De Algemene Vergadering van de seniorenraad is een publieke vergadering en vergadert minstens 4 maal per jaar. Het Dagelijks Bestuur bestaat uit 12 leden, gekozen uit en door de Algemene Vergadering. Iedere deelgemeente heeft een mandaat binnen dit dagelijks bestuur. Het Dagelijks Bestuur wordt iedere drie jaar verkozen. Per deelgemeente heeft de seniorenraad een werkgroep: een werkgroep Leuven, Wilsele-Wijgmaal, Heverlee en Kessel-Lo. Deze werkgroepen buigen zich over specifieke deelthema’s en garanderen een zeer plaatselijke participatie voor de senioren. De seniorenraad heeft daarenboven vertegenwoordigers in tal van andere adviesraden. Enerzijds stedelijke adviesraden zoals de cultuurraad, de preventieraad, de sportraad, GECORO (Gemeentelijke Commissie Ruimtelijke Ordening), de Derde Wereldraad. Anderzijds externe adviesraden zoals de regionale ouderenraad, de provinciale ouderenraad, het OOR (Ouderen Overleg Regio Leuven), de raad mobiliteit en straatbeeld. Op deze manier is synergie tussen de seniorenraad en de andere beleidsdomeinen ook gewaarborgd.


7

Binnen het OCMW hebben de verschillende Woon- en Zorgcentra een eigen familieraad en bewonersraad. Ook de serviceflats van het OCMW hebben een bewonersraad. In de verschillende lokale dienstencentra van het OCMW zijn ook centrumraden geïnstalleerd.

4. afsprakennota participatie senioren In 2008 zal voor de eerste maal een afsprakennota opgesteld worden, aanvullend aan de erkenning van de seniorenraad, waarin de inspraak- en participatieprocedures tussen het lokaal bestuur en de betrokken ouderen, instellingen en initiatieven en adviesraden worden vastgelegd.

5. subsidiereglement seniorenverenigingen Het stadsbestuur voorziet een jaarlijkse subsidie voor seniorengroeperingen. Deze groeperingen moeten dan wel aan een aantal voorwaarden voldoen: • de groepering moet reeds 1 jaar actief zijn • de zetel van de groepering moet op grondgebied Leuven gevestigd zijn • de groepering moet een bestuur hebben van ten minste 3 leden: een voorzitter, een secretaris en een penningmeester. Twee derde van het bestuur moet woonachtig zijn in Leuven. • ieder werkjaar moeten er minstens 4 bestuursvergaderingen en 4 algemene vergaderingen plaatsvinden • de groepering moet minstens 25 effectieve leden tellen • de groepering moet toegankelijk zijn voor alle senioren • de groepering moet erkend worden door de seniorenraad en is verplicht 2 maal per jaar deel te nemen aan de algemene vergadering van de seniorenraad van Leuven De aanvraag moet ieder jaar opnieuw uiterlijk op 31 juli toekomen op het stadhuis van Leuven op een daartoe bestemd formulier. Hierbij voegt men een jaarverslag en de lijst van de effectieve leden, inclusief hun gegevens. De groepering moet een post- of bankrekening hebben op eigen naam met twee gevolmachtigden waarop de toelagen gestort kunnen worden. Groeperingen die reeds toelagen ontvangen van een ander toelagereglement van de stad Leuven zijn uitgesloten van dit reglement. Het krediet wordt verdeeld over de erkende verenigingen naargelang het aantal effectieve leden (80%) van het voorbije werkjaar afkomstig uit Leuven en het aantal activiteiten dat georganiseerd wordt (20%). Het toelagebedrag in de begroting wordt jaarlijks geïndexeerd. In 2007 betrof het 31 erkende verenigingen binnen dit reglement met subsidietoelagen gaande van 136,03€ tot 2.102,35€. Het totale voorziene bedrag voor deze subsidiëring bedroeg in 2007 22.000 EUR.


8

Leuvense senioren in cijfers en op kaart 1. demografische gegevens Op 1 januari 2006 was 21% van Leuvenaars (19.047) 60 jaar of ouder. Vergeleken met de provincie en het Vlaams Gewest is dit een eerder laag aandeel. Toestand 01/01/2006

Ouderen (60-plussers)

% op de bevolking > 24 23 - 24

Londerzeel

22 - 23 21 - 22 Opwijk

< 21

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Haacht Grimbergen

Asse

Affligem

1.000

Bekkevoort Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Leuven

Glabbeek Kraainem WezembeekOppem

Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek

Tervuren Lennik SintPietersLeeuw

Gooik

Galmaarden

Zoutleeuw

Boutersem Linter

Oud-Heverlee

Tienen

Drogenbos Huldenberg Hoegaarden

Linkebeek Beersel

Pepingen Herne

Geetbets

Lubbeek

Liedekerke Ternat

10.000

Diest

Rotselaar

Kampenhout

Vilvoorde Steenokkerzeel

100

ScherpenheuvelZichem

Boortmeerbeek

Meise Merchtem

Aantal 60-plussers

Begijnendijk Tremelo Aarschot

Zemst

SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle

Bever

Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: NIS, via Ecodata

Info: [email protected]

Dienst welzijn en gezondheid

bron: dossier ouderen provincie Vlaams Brabant – steunpunt sociale planning

Wanneer we kijken naar de spreiding over de deelgemeenten blijkt dat logischerwijs de meeste senioren in de grootste deelgemeenten wonen. Grafiek 1 – 55-plussers naar leeftijdsklasse en deelgemeente (01-01-2007)

55-65 66-75 76-85 85+

Le uv en -c en tru K m or be ek -L o H ev er le e K es se l-L o W ils el e W ijg m aa l to ta al

10.000 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0

bron: dienst bevolking stad Leuven

Wanneer we deze gegevens gedetailleerder bekijken zien we dat in Leuven-Centrum en Heverlee de groep 76 tot 85-jarige vrouwen groter is dan de groep 66 tot 75-jarige vrouwen. In de groep van 85plussers wordt het aandeel mannen relatief klein. In Wilsele en Wijgmaal valt het op dat daar veel meer mannelijke dan vrouwelijke senioren wonen.


9

Tabel 1 – senioren naar leeftijdsklasse, geslacht en deelgemeente (01-01-2007) leeftijd 55-65 geslacht mannen vrouwen Leuven-Centrum 1.161 1.133 Korbeek-Lo 156 166 Heverlee 1.133 1.229 Kessel-Lo 1.333 1.406 Wilsele 427 197 Wijgmaal 201 56 totaal 4.411 4.187 bron: dienst bevolking stad Leuven

66-75 mannen 719 133 766 958 333 134 3.043

76-85 mannen 588 77 624 686 190 85 2.250

vrouwen 999 148 1.020 1.242 145 32 3.586

85+ mannen 127 4 109 80 14 10 344

vrouwen 1.094 112 1.081 984 103 29 3.403

vrouwen 474 21 311 228 37 6 1.077

De grijze druk is het aandeel ouderen (60+) ten opzichte van de bevolking op beroepsactieve leeftijd (20-59 jaar). Dit geeft weer hoe sterk de niet meer actieve bevolking 'weegt' op de bevolking op actieve leeftijd. In Leuven en de omliggende regio is de druk op de actieve bevolking nog beperkt. Dit komt door de relatief grote groep inwoners op beroepsactieve leeftijd. Toestand 01/01/2006

Grijze druk % 60+ op 20-59 jaar > 44,0 42,0 - 44,0 Londerzeel

40,0 - 42,0 38,5 - 40,0 Opwijk

< 38,5

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Haacht Grimbergen

Asse

Bekkevoort Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Leuven


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek

Tervuren SintPietersLeeuw

Galmaarden

Linter Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen

Zoutleeuw

Boutersem

Oud-Heverlee

Lennik

Overijse

SintGenesiusRode

Hoeilaart

Landen

Halle

Herne

Geetbets

Lubbeek

Liedekerke Ternat

Gooik

Diest

Rotselaar

Kampenhout

Vilvoorde Steenokkerzeel Affligem


Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Zemst

Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen)

Bever

Bron data: NIS, via Ecodata




Onderstaande tabel geeft een beeld van de vergrijzing, nu en in de toekomst. Als de huidige trends zich de volgende jaren doorzetten krijgen we de getoonde verwachte vergrijzing voor 2025. Tabel 2 – vergrijzing 2000-2025 Gemeente

60+ 2000

60+ 2005

60+ 2010

60+ 2025

aantal

%*

aantal

%*

aantal

%*

aantal

%*

Leuven Arr. Leuven

19.300 100.287

21,9 22,0

18.970 104.370

21,1 22,4

19.214 113.046

20,7 23,9

23.426 148.263

24,2 30,9

Vlaams-Brabant

223.455

22,0

232.102

22,4

251.096

23,8

329.225

30,6

Vlaams gewest 1.316.767 22,2 1.377.529 22,8 1.501.220 24,5 1.957.479 31,5 * t.o.v. de totale bevolking bron: sociale planning provincie Vlaams-Brabant – Vlaamse Gemeenschap, Informatiecentrum WVG, update MIRA bevolkingsprojecties 2005


10

Tussen 2000 en 2005 was er in Leuven, tegen de algemene trend in, een lichte daling waar te nemen van de groep 60-plussers. Deze procentuele daling zet zich vermoedelijk verder tot 2010. De toename van het aandeel 60-plussers mogen we daarna pas verwachten. Tegen 2025 zal het aandeel 60-plussers echter nog steeds geen vierde van de Leuvense bevolking uitmaken, wat een stuk lager is dan de provinciale en Vlaamse prognoses. Verwachte toestand 01/01/2025

Verwacht aantal 60-plussers 2025

% op de bevolking > 33 Londerzeel

32 - 33 31 - 32 29 - 31

Opwijk

Kapelleop-denBos

Boortmeerbeek Haacht

Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort


Aantal 60-plussers 1.000

Wemmel

Asse

Affligem

Tielt-Winge

Holsbeek Herent

Machelen Zaventem

5.000

Kortenaken

Kortenberg

Leuven


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Galmaarden

Linter Tienen


Linkebeek

Overijse Hoeilaart

SintGenesiusRode

Beersel

Pepingen

Zoutleeuw

Boutersem

Oud-Heverlee

Lennik Gooik

Geetbets

Lubbeek

Liedekerke Ternat

10.000

Diest


Aarschot Zemst

Meise Merchtem

< 29

Begijnendijk Tremelo

Keerbergen

Landen

Halle

Herne Bever

Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: informatiecentrum WVG




De groep van de hoogbejaarden (80+) is een snel toenemende groep die geconfronteerd wordt met een aantal specifieke noden. De noden hebben betrekking op gezondheid, huisvesting, (thuis)zorg en opvangmogelijkheden. Vanaf de leeftijd van 75 gaat de gezondheid achteruit, vanaf de leeftijd van 80 jaar gaat die zelfs sterk achteruit. Leuven telt een hoog aandeel 80-plussers en ligt hiermee boven het provinciale en Vlaamse gemiddelde. Toestand 01/01/2006

Hoogbejaarden Aandeel 80-plussers op de bevolking > 5,00


4,50 - 5,00 4,00 - 4,50

Kapelleop-denBos

Londerzeel

3,75 - 4,00

Tremelo

Opwijk

Kampenhout

Meise

Aantal 80-plussers

Merchtem

100

Asse

500

Haacht

Bekkevoort

Vilvoorde Holsbeek

Steenokkerzeel Machelen

Wemmel

Affligem

1.000

Kortenaken

Leuven

Liedekerke Kraainem WezembeekOppem

Dilbeek

Roosdaal Gooik

Galmaarden

Bever

Tielt-Winge

Herent

Zaventem Kortenberg Ternat

Diest Aarschot

Rotselaar

Boortmeerbeek

Grimbergen

< 3,75

Begijnendijk

Keerbergen Zemst

Bertem

Geetbets Lubbeek

Glabbeek Zoutleeuw

Bierbeek Boutersem

Lennik

Pepingen

Herne

Oud-Heverlee

Tervuren

SintPietersLeeuw

Drogenbos Linkebeek

Beersel

SintGenesiusRode

Linter Hoegaarden

Huldenberg

Tienen

Hoeilaart Overijse Landen

Halle voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: NIS, via Ecodata





11

De interne vergrijzing geeft het aandeel hoogbejaarden (80+) binnen het totaal van de oudere bevolking (60+) weer. Door een relatief laag aandeel 60-plussers en een hoog aandeel 80-plussers kenmerkt Leuven zich dan ook met een grote interne vergrijzing. Toestand 01/01/2006

Interne vergrijzing % 80-plussers op totaal 60-plussers > 21,0 19,5 - 21,0 Londerzeel

18,0 - 19,5 17,0 - 18,0 Opwijk

< 17,0

Kapelleop-denBos

Boortmeerbeek Haacht

Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort


Tielt-Winge

Holsbeek Herent

Wemmel

Asse

Affligem

Diest


Aarschot Zemst

Meise Merchtem


Keerbergen

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Geetbets

Lubbeek

Leuven

Glabbeek

Liedekerke Ternat Kraainem WezembeekOppem

Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Gooik

Galmaarden

Huldenberg Hoegaarden

Linkebeek

Overijse Hoeilaart

SintGenesiusRode

Landen

Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen)

Halle

Herne

Linter Tienen

Drogenbos

Beersel

Pepingen

Zoutleeuw

Boutersem

Oud-Heverlee

Lennik

Bever

Bron data: NIS, via Ecodata




De verwachte interne vergrijzing voor 2025 geeft een ander provinciaal beeld. In Leuven zal de interne vergrijzing kleiner zijn dan nu. Verwachte interne vergrijzing 2025 % 80-plussers op totaal 60-plussers

Verwachte toestand 01/01/2025

> 21,5 Londerzeel

20,5 - 21,5 19,5 - 20,5 18,5 - 19,5

Opwijk

Keerbergen


Asse

Haacht Grimbergen

Wemmel

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Leuven


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Galmaarden

Zoutleeuw

Boutersem Linter

Oud-Heverlee

Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen Herne

Geetbets

Lubbeek

Liedekerke Ternat

Gooik

Diest

Boortmeerbeek



Aarschot Zemst

Meise Merchtem

< 18,5

Kapelleop-denBos

SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle

Bever voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: Informatiecentrum WVG




Bij de Leuvense senioren zijn er slechts 573 niet-Belgen. 398 hiervan komen uit een ander EU-land.


12

2. armoede bij de oudere bevolking Het gebruik van enkele uitkeringen, zoals inkomensgarantie en tegemoetkoming hulp aan bejaarden, kan een aanwijzing zijn voor de aanwezigheid van 'arme' ouderen of ouderen met een verminderde zelfredzaamheid. Het aandeel van ouderen, en hun personen ten laste, die gebruikmaken van de verhoogde tegemoetkoming bij geneeskundige verzorging ligt in Leuven onder het provinciale en Vlaamse gemiddelde. Het gaat over personen die wegens een relatief laag inkomen een voorkeursregeling genieten in de ziekteverzekering. Begunstigde 60-plussers (titularissen en personen ten laste) van de verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering (WIGW's)

Begunstigde 60-plus op totaal 60-plus

Toestand 01/01/2006

> 35 30 - 35

Londerzeel

25 - 30 20 - 25 Opwijk

< 20

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Haacht Grimbergen

Asse

Bekkevoort Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Leuven


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Galmaarden

Oud-Heverlee

Zoutleeuw

Boutersem Linter Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen Herne

Geetbets

Lubbeek

Liedekerke Ternat

Gooik

Diest

Rotselaar

Kampenhout



Aarschot Zemst

Meise Merchtem


Boortmeerbeek

SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle

Bever

Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: Kruispuntbank v/d Sociale Zekerheid, via SVR




Ouderen (65+) met een verminderde zelfredzaamheid kunnen een tegemoetkoming hulp aan bejaarden (THB) krijgen, analoog aan de integratietegemoetkoming voor gehandicapten. Deze tegemoetkomingen worden enkel en alleen toegekend aan mensen met een verminderde zelfredzaamheid of een gebrek aan zelfredzaamheid. Het inkomen wordt wel mee in rekening gebracht, maar in combinatie met de graad van zelfredzaamheid en de gezinssituatie. Meestal gaat het om mensen met een lager inkomen, maar dat geldt niet voor alle personen die een tegemoetkoming ontvangen. In Leuven is dit aandeel relatief laag.


13

Toestand 2006

Begunstigden tegemoetkoming hulp aan bejaarden, inkomensvervangende- en integratietegemoetkoming % op oudere bevolking (65+) > = 10,00 Londerzeel

7,25 - 9,99

Kapelleop-denBos

5,00 - 7,24 3,25 - 4,99

Opwijk


Haacht Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Asse

Diest

Boortmeerbeek



Aarschot Zemst

Meise Merchtem

< 3,25

Keerbergen

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Geetbets

Lubbeek

Leuven

Glabbeek


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Gooik

Galmaarden

Linter Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen

Zoutleeuw

Boutersem

Oud-Heverlee

Lennik

Overijse Hoeilaart

SintGenesiusRode

Landen

Halle

Herne Bever

Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: FOD sociale zekerheid via SVR, portaal lokale statistieken




Wanneer we echter kijken naar de ouderen (65+) die niet over voldoende bestaansmiddelen beschikken, en die een beroep doen op een inkomensgarantie voor ouderen (IGO) krijgen we een ander beeld. Leuven scoort hier een stuk hoger dan het provinciale en Vlaamse gemiddelde. Toestand 2005

Ouderen met een gewaarborgd inkomen of inkomensgarantie voor ouderen

% op totaal aantal ouderen < 2,4 2,4 - 3,2

Londerzeel

3,2 - 4,2

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Opwijk

Haacht Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort

Vilvoorde Steenokkerzeel Asse

Affligem

Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Galmaarden

Zoutleeuw

Boutersem Linter

Oud-Heverlee

Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen Herne

Geetbets

Lubbeek

Leuven

Liedekerke Ternat

Gooik

Diest

Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Aarschot Zemst

4,2 - 5,2 > 5,2


SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle

Bever

Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: FOD sociale zekerheid via SVR, portaal lokale statistieken




3. zorgbehoevende ouderen Zorgbehoevenden hebben vaak ook niet-medische zorgen nodig. Daarvoor kunnen ze rekenen op mantelzorgers, professionele zorgverleners of zorgvoorzieningen. Via de zorgverzekering ontvangen zwaar zorgbehoevenden een maandelijkse tegemoetkoming voor niet-medische kosten zoals thuishulp door familie (mantelzorg), een professionele thuiszorgdienst of verblijf in een residentiële instelling (rusthuizen, RVT en PVT). In Leuven maken 21 op 1.000 inwoners gebruik van de zorgverzekering. De verdeling tussen mantelzorg en residentiële zorg is evenredig.


14

Toestand 2004

Begunstigden van de zorgverzekering

per duizend inwoners < 15 15 - 18

Londerzeel

Kapelleop-denBos

18 - 24

Keerbergen

Opwijk

> 30

Haacht Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort


Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Asse

Affligem

1.000

Machelen Kortenaken

Kortenberg

Zaventem


Dilbeek

Residentiële zorg

Geetbets

Lubbeek

Leuven

Liedekerke Ternat

Mantelzorg

Diest

Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Aarschot Zemst

24 - 30

Aantal begunstigden


Roosdaal

Bertem Bierbeek


Gooik

Galmaarden

Linter Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen

Zoutleeuw

Boutersem

Oud-Heverlee

Lennik

Overijse Hoeilaart

SintGenesiusRode

Landen

Halle

Herne Bever

Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: SVR, portaal lokale statistieken




De onderstaande kaart geeft een overzicht van de erkenningen door het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap van personen ouder dan 60 met een handicap. Tot de leeftijd van 65 jaar kan men een erkenning aanvragen. Wie een erkenning heeft voor zijn 65ste behoudt deze ook nadien. Het aandeel Leuvense ouderen met een handicap is relatief hoog. Toestand 2006

Personen met een handicap (erkend door het VAPH) ouder dan 60 jaar

% op totaal 60-plussers > 18 13 - 18

Londerzeel

9 - 13

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Opwijk

Haacht Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort


Affligem

Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Leuven


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Galmaarden

Zoutleeuw

Boutersem Linter

Oud-Heverlee

Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen Herne

Geetbets

Lubbeek

Liedekerke Ternat

Gooik

Diest

Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Aarschot Zemst

7-9 <7


SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle

Bever

Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap




Op dit moment is de mantelzorg vaak de motor van de thuiszorg. Maar minder en minder mensen zullen in de toekomst die zorg voor de hulpbehoevende ouderen op zich kunnen nemen. De groep van beroepsactieven daalt immers terwijl de groep hoogbejaarden groeit. Meer mensen zullen nog effectief aan het werk zijn en de mantelzorg er onmogelijk nog bij kunnen nemen, onder meer omdat de oudste


15

beroepsactieven ook door de eigen kinderen aangesproken worden voor opvang van de kleinkinderen (sandwichgeneratie). De familiale zorgindex geeft als indicator de draagkracht weer van de bevolking in het algemeen, maar zegt niet of er effectief mantelzorg verleend wordt. In de groep mensen die mantelzorg verstrekt, gaat het bovendien vaak om 60-plussers die zorg dragen voor de nog ouderen. De familiale zorgindex is de verhouding van de hoogbejaarden (80+) t.o.v. de oudste actieven (50-59 jaar) en geeft weer in welke mate de oudste actieven instaan voor de zorg van hun hoogbejaarde ouders. Leuven steekt er bovenuit, de druk van de hoogbejaarden op de oudere actieven is er zeer hoog. Toestand 01/01/2006

Familiale zorgindex % bevolking 80+ op bevolking 50-59 jaar > 36,0

Londerzeel

33,0 - 36,0

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Opwijk

Haacht Grimbergen

< 27,5

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort


Affligem

Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Leuven


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Galmaarden

Linter Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen

Zoutleeuw

Boutersem

Oud-Heverlee

Lennik

Herne

Geetbets

Lubbeek

Liedekerke Ternat

Gooik

Diest

Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Aarschot Zemst

30,0 - 33,0 27,5 - 30,0


SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle

Bever Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: NIS, via Ecodata



4. zelfstandig wonende ouderen 93,7 % van de Leuvense senioren woont nog zelfstandig in hun eigen thuisomgeving. Tabel 3 – aantal thuiswonende senioren Totaal aantal senioren

22 301

Aantal thuiswonende senioren

20 900

Aantal senioren die verblijven in een rust- en verzorgingstehuis of serviceflat

1 401

bron: dienst welzijn stad Leuven

Om het aandeel zelfstandig wonende ouderen te vergelijken met het totaal aantal gezinnen zijn het aandeel huishoudens met een referentiepersoon van 60 jaar of ouder, een indicatie. In Leuven is dit aandeel huishoudens relatief laag.


16

Toestand 01/01/2006

Huishoudens met referentiepersoon van 60 jaar of ouder

% op totaal aantal huishoudens > 37 35 - 37

Londerzeel

34 - 35 33 - 34 Opwijk

< 33

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Haacht Grimbergen

Bekkevoort Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Asse

Diest

Rotselaar

Kampenhout



Aarschot Zemst

Meise Merchtem


Boortmeerbeek

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Leuven

Geetbets

Lubbeek Glabbeek


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Gooik

Galmaarden

Linter Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen

Zoutleeuw

Boutersem

Oud-Heverlee

Lennik

Overijse Hoeilaart

SintGenesiusRode

Landen

Halle

Herne Bever

Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: NIS, via Ecodata




Alleenwonende ouderen lopen vooral risico op vereenzaming. Uit de cijfers blijkt duidelijk dat de alleenstaande oudere vrouwen de meerderheid uitmaken. Verschillende verklaringen zijn hier mogelijk. Vrouwen hebben een hogere levensverwachting, zodat er bij de ouderen een groter aandeel vrouwen is. Mannen zijn misschien iets sneller geneigd om in een rusthuis te gaan wonen als ze alleen komen te staan, terwijl vrouwen gemakkelijker alleen blijven wonen. Leuven heeft gemiddelde cijfers. Toestand 01/01/2004

Alleenwonende ouderen

% op totaal aantal huishoudens < 11 11 - 12

Londerzeel

12 - 13

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Opwijk

Eenpersoonshuishoudens met referentiepersoon > 60 jaar

Haacht Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort


Affligem

Wemmel

Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg


Dilbeek

Bertem Bierbeek


Galmaarden

Zoutleeuw

Boutersem Linter

Oud-Heverlee

Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen Herne

Geetbets

Lubbeek

Leuven

Glabbeek

Roosdaal

Gooik

Diest

Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Aarschot Zemst

13 - 14 > 14


SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle

Bever

Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: informatiecentrum WVG





17

5. voorzieningenaanbod Voor tal van voorzieningen bepaalt de overheid een programmatiecijfer. Op basis van onder andere het te verwachten aantal ouderen in de gemeenten in de komende jaren en een inschatting van de zorgbehoevendheid, heeft de Vlaamse Gemeenschap een programmatiecijfer per gemeente bepaald voor de verschillende voorzieningen in de ouderenzorg. Dit programmatiecijfer geeft aan hoeveel plaatsen er nodig (zullen) zijn om aan de opvangbehoeftes van ouderen te voldoen. Een rusthuis is een bij decreet beschermde collectieve woonvorm waar aan de ouderen huisvesting wordt gegeven met de mogelijkheid geheel of gedeeltelijk gebruik te maken van de aangeboden gezins- en huishoudelijke zorg. In Leuven zijn er 10 rusthuizen: Rusthuis Deelgemeente Bellarmino - Dijlehof Leuven De Wingerd Leuven Home Sion Leuven Home Vogelzang Heverlee OCMW Leuven - Edouard Remy Leuven OCMW Leuven – Kapucijnenhof / Booghuys Leuven OCMW Leuven - Ter Vlierbeke Kessel-Lo Sint-Vincentius – Hof Ter Biest Leuven Sint-Vincentius - Mater Dei Leuven Sint-Vincentius - Sint-Carolus Leuven bron : sociale kaart provincie Vlaams-Brabant, OCMW Leuven

Leuven scoort met het aantal gerealiseerde plaatsen goed, en een stuk hoger dan het provinciale gemiddelde. Rusthuizen

Toestand 01/01/2007

% gerealiseerde plaatsen op geprogrammeerde plaatsen > 100 80 - 100 65 - 80

Londerzeel

50 - 65

Begijnendijk Kapelleop-denBos

< 50

Aantal gerealiseerde plaatsen

Opwijk

Keerbergen

Meise

Haacht

Zemst

Bekkevoort


Asse

Holsbeek

Herent

Wemmel

Tielt-Winge Kortenaken

Machelen

Affligem

Geetbets Zaventem

Leuven

Lubbeek

Kortenberg

Liedekerke

1.000

Rotselaar

Kampenhout

Grimbergen

Merchtem

Scherpenheuvel- Diest Zichem

Boortmeerbeek

10 100

Aarschot Tremelo

Ternat

Kraainem WezembeekOppem

Dilbeek

Roosdaal

Zoutleeuw


Pepingen

Bierbeek Oud-Heverlee

Tienen

Huldenberg

Drogenbos

Beersel

Galmaarden

Boutersem

Bertem

Lennik Gooik

Glabbeek

Linter

Hoegaarden

Overijse Linkebeek SintGenesiusRode

Hoeilaart Landen

Halle Bever

Herne voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: WVG, VA Zorg en Gezondheid




Wanneer je rekening houdt met het aantal geplande plaatsen, waarvoor een dossier werd ingediend bij de Vlaamse overheid en toestemming werd verleend om te bouwen of verbouwen, zie je dat de


18

buurgemeenten hun achterstand inhalen. De realisatie van deze geplande woongelegenheden is wel niet 100 % zeker. Rusthuizen

Toestand 01/01/2007

% gerealiseerde en geplande plaatsen op aantal geprogrammeerde plaatsen > 100 80 - 100 65 - 80 Londerzeel

50 - 65 < 50 Opwijk

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Haacht Grimbergen

Asse

Bekkevoort Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Geetbets

Lubbeek

Leuven

Glabbeek


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek

Tervuren

Oud-Heverlee

Lennik SintPietersLeeuw

Gooik

Galmaarden Halle

Bever

Zoutleeuw



Linkebeek Beersel

Pepingen Herne

Diest

Rotselaar

Kampenhout



Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Zemst

SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: WVG, VA Zorg en Gezondheid




Een serviceflatgebouw bestaat uit individuele wooneenheden waar bejaarden zelfstandig wonen en uit een gemeenschappelijke dienstverlening waarop zij facultatief een beroep kunnen doen. Het betreft dus een tussenwoonvorm waar de bewoner beschermd zelfstandig woont en hulp op maat ontvangt. De serviceflats zijn bestemd voor ouderen met een lichter zorgprofiel in tegenstelling tot ouderen die in een rusthuis terechtkunnen. In Leuven zijn er 7 serviceflats: Serviceflats Deelgemeente Bellarmino - Hertogenhof Leuven Het Volk Van Leuven - Het Molenhof Heverlee Home Vogelzang Heverlee OCMW Leuven - Ruelenspark Heverlee OCMW Leuven – Ter Putkapelle Wilsele OCMW Leuven – Ter Vlierbeke Kessel-Lo Residentie Populierenhof Heverlee bron: sociale kaart provincie Vlaams-Brabant, dienst welzijn stad Leuven

In heel Vlaanderen is het aantal gerealiseerde woongelegenheden in serviceflats erg laag (41,1%), maar Vlaams-Brabant blijft nog onder dit gemiddelde. Leuven zit er een stuk boven. De cijfers met betrekking tot het aantal woongelegenheden in serviceflats moeten met grote voorzichtigheid geïnterpreteerd worden. Er is namelijk enkel rekening gehouden met officieel erkende serviceflats, niet met alle gelijkaardige woonvormen voor ouderen, waarin begeleiding en/of een alarmsysteem is voorzien. Deze varianten komen niet voor in de statistieken maar kunnen wel een antwoord bieden op een reële nood.


19

Toestand 01/01/2007

Serviceflats % gerealiseerde plaatsen t.o.v.geprogrammeerde plaatsen > 100 50 - 100 25 - 50

Londerzeel

0 - 25

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Opwijk

Haacht Grimbergen

1

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort


10

Tielt-Winge

Holsbeek Herent

Wemmel

Asse

Affligem

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Leuven

Geetbets

Lubbeek Glabbeek

Liedekerke Ternat

100

Diest

Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Aarschot Zemst

Geen serviceflats gerealiseerd




Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Gooik

Galmaarden

Linter Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen

Zoutleeuw

Boutersem

Oud-Heverlee

Lennik

Overijse Hoeilaart

SintGenesiusRode

Landen

Halle

Herne Bever





Ook hier zie je dat wanneer er rekening gehouden wordt met het aantal geplande plaatsen, verschillende gemeenten hun achterstand inhalen. Toestand 01/01/2007

Serviceflats % gerealiseerde en geplande plaatsen t.o.v. geprogrammeerde plaatsen > 100 50 - 100

Londerzeel

25 - 50 0 - 25 Geen gerealiseerde of geplande

Opwijk

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Aarschot Zemst

Haacht Grimbergen

Bekkevoort Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Asse

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Leuven


Dilbeek

Bertem Bierbeek


Galmaarden

Zoutleeuw

Boutersem Linter

Oud-Heverlee

Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen Herne

Geetbets

Lubbeek

Liedekerke Ternat Roosdaal

Gooik

Diest

Rotselaar

Kampenhout



Boortmeerbeek

Meise Merchtem


SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle

Bever voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: WVG, VA Zorg en Gezondheid




In Leuven zijn er ook 7 wijken met woningen die aangepast zijn aan bejaarden: Wijken Heuvelhof Parkrust Rozengaard Thielemanswijk Vaartdijk Wijk Ouderenvreugd Wijkweg Kessel-Lo bron: dienst welzijn stad Leuven


Deelgemeente Kessel-Lo Kessel-Lo Wijgmaal Wilsele Wijgmaal Wilsele Kessel-Lo

20

Een dagverzorgingscentrum is verbonden aan een rusthuis en biedt aan gebruikers en hun mantelzorgers hulp en diensten aan. Deze dienstverlening vindt plaats buiten het natuurlijke thuismilieu, met het oog op een tijdelijke overname van de zorg. Een dagverzorgingscentrum biedt overdag naast tijdelijke opvang ook onder andere hygiënische en verpleegkundige hulp, activering en ondersteuning, animatie en ontspanning en psychosociale ondersteuning. Zij staan open voor iedereen, behalve voor diegenen die zware medische verzorging en begeleiding nodig hebben. De centra beschikken in principe over een vervoerdienst die de bezoekers 's ochtends ophaalt en 's avonds weer terug naar huis brengt. In Leuven zijn er 3 dagverzorgingscentra. dagverzorgingscentrum Bellarmino - Hertog van Brabant De Wingerd - De Bezelaer De Wingerd - De Wijnstok bron: www.dagcentra-leuven.be

deelgemeente Leuven Leuven Leuven

In de cijfers van het aantal gerealiseerde plaatsen wordt enkel rekening gehouden met erkende plaatsen voor dagverzorging. De provincie Vlaams-Brabant is ver achter ten opzichte van het Vlaamse gemiddelde. Leuven scoort hoog met een realisatie van meer dan 100 %. Toestand 01/01/2006

Dagverzorgingscentra % gerealiseerde plaatsen tov het aantal geprogrammeerde > 100 0 - 100 Londerzeel

geen plaatsen


Kapelleop-denBos

Keerbergen

Haacht Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort


Affligem

Wemmel

Liedekerke

Dilbeek

Herent

Herne

Glabbeek

Bertem Bierbeek Oud-Heverlee

Zoutleeuw

Boutersem Tienen

Linter


Linkebeek Beersel

Pepingen

Geetbets

Lubbeek

Tervuren

Galmaarden

Bever

Kortenaken

Kortenberg



Tielt-Winge

Leuven

Roosdaal

Gooik

Holsbeek

Machelen Zaventem

Ternat

Diest

Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Aarschot Zemst

Opwijk

20


SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: WVG, VA Zorg en Gezondheid





21

Toestand 01/01/2006

Dagverzorgingscentra % gerealiseerde en geplande plaatsen tov het aantal geprogrammeerde > 100 0 - 100 geen plaatsen

Londerzeel

Opwijk

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Haacht Grimbergen

Bekkevoort Tielt-Winge

Holsbeek Herent

Wemmel

Asse

Diest

Rotselaar

Kampenhout



Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Zemst

Machelen Kortenaken

Kortenberg

Zaventem

Leuven

Geetbets

Lubbeek Glabbeek


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Gooik

Galmaarden

Linter Tienen


Linkebeek Beersel

Pepingen

Zoutleeuw

Boutersem

Oud-Heverlee

Lennik

Overijse

SintGenesiusRode

Hoeilaart

Landen

Halle

Herne Bever





Een centrum voor kortverblijf is verbonden aan een rusthuis en biedt hulp- en dienstverlening aan zijn gebruikers en hun mantelzorgers. Kortverblijf neemt de zorg over gedurende korte periodes, met een maximum van 60 opeenvolgende dagen en 90 dagen op jaarbasis. De hulp- en dienstverlening vindt plaats buiten het natuurlijke thuismilieu en wordt zowel 's nachts als overdag gegarandeerd. Naast huisvesting omvat het hulp- en dienstverleningspakket van een centrum voor kortverblijf ook revalidatie, activering en verzorging. Er zijn in Leuven 4 centra voor kortverblijf. centrum voor kortverblijf Bellarmino – Dijlehof De Wingerd – De Druivelaar Home Vogelzang OCMW Leuven – De Passerel bron: www.dagcentra-leuven.be

deelgemeente Leuven Leuven Heverlee Leuven

Toestand 01/01/2006

Kortverblijf % gerealiseerde plaatsen tov aantal geprogrammeerde > 100 50 - 100 0 - 50

Londerzeel

geen plaatsen

aantal gerealiseerde plaatsen

Opwijk

1

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Haacht Grimbergen

10 Asse

Wemmel

Bekkevoort Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek

Tervuren


Galmaarden

Oud-Heverlee

Zoutleeuw



Linkebeek Beersel

Pepingen Herne

Geetbets

Lubbeek

Leuven

Liedekerke Ternat

Gooik

Diest

Rotselaar

Kampenhout



Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Zemst

SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle






22

Ook wat het aantal gerealiseerde erkende plaatsen voor kortverblijf betreft, blijft de provincie VlaamsBrabant onder het Vlaamse gemiddelde. Leuven heeft er meer dan het provinciaal, maar minder dan het Vlaams gemiddelde. Rekening houdend met de plaatsen met opschorting, zien we dat er al heel wat meer plaatsen kortverblijf bijkomen.

Kortverblijf

Toestand 01/01/2006

% gerealiseerde en geplande plaatsen tov geprogrammeerde plaatsen > 100 50 - 100 Londerzeel

0 - 50 geen plaatsen Opwijk

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Asse

Haacht Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Wemmel

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Leuven


Dilbeek

Bertem Bierbeek

Tervuren

Oud-Heverlee


Galmaarden

Zoutleeuw



Linkebeek Beersel

Pepingen Herne

Geetbets

Lubbeek Glabbeek

Roosdaal

Gooik

Diest

Boortmeerbeek



Aarschot Zemst

Meise Merchtem


SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle





Een lokaal dienstencentrum organiseert informatieve, vormende, dienstverlenende activiteiten voor senioren, thuiszorggebruikers en mantelzorgers, als ondersteuning om het zelfstandig thuis wonen zolang mogelijk te kunnen blijven handhaven. Door de lokale opdracht en het laagdrempelig karakter van de activiteiten, zijn zij de ideale partners in de strijd tegen de mogelijke vereenzaming van ouderen in de buurt. Een centrum is minstens 32 uur per week voor iedereen toegankelijk. In Leuven zijn er 4 lokale dienstencentra. dienstencentrum deelgemeente OCMW Leuven – Ruelenspark Heverlee OCMW Leuven – Ter Putkapelle Wilsele OCMW Leuven – Ter Vlierbeke Kessel-Lo Seniorama Heverlee bron: www.dagcentra-leuven.be, OCMW Leuven

De opdrachten van de regionale dienstencentra sluiten aan bij deze van de lokale dienstencentra, in die zin dat zij eveneens een duidelijke informatieve, educatieve en adviserende taak hebben. Zij trachten alle mogelijke vormen van materiële en immateriële hulp- en dienstverlening binnen het bereik van de gebruikers te brengen en hebben met andere woorden een uitgesproken toeleidingsfunctie. Bovendien ondersteunen zij de zelforganisaties van de gebruikers, de mantelzorgers en de vrijwilligers. De overheid bepaalt per provincie een aantal regio's en per regio het maximum te erkennen aantal regionale dienstencentra.


23

In Leuven zijn er 3 regionale dienstencentra: regionaal dienstencentrum Christelijk Ziekenfonds Leuven - Regionaal Dienstencentrum Christelijk Ziekenfonds Leuven - Thuiszorgcentrum Federatie van Socialistische Mutualiteit van Brabant - Thuiszorgcentrum bron: sociale kaart provincie Vlaams-Brabant

deelgemeente Kessel-Lo Kessel-Lo Leuven

Gezinszorg is de hulp- en dienstverlening die bestaat uit persoonsverzorging, huishoudelijke hulp en schoonmaakhulp, én de daarmee verband houdende algemene psychosociale en pedagogische ondersteuning en begeleiding. Gezinszorg wordt geboden aan gebruikers die hierom verzoeken en in functie van de noden. Die worden beoordeeld op basis van een sociaal onderzoek. Gezinszorg wordt alleen geboden in het natuurlijke thuismilieu van de gebruiker en als uit een sociaal onderzoek blijkt dat de draagkracht van de gebruiker of zijn omgeving, of wegens geestelijke of lichamelijke ongeschiktheid, ofwel wegens bijzondere sociale omstandigheden, niet voldoende is om de lasten op het gebied van persoonsverzorging en huishoudelijke taken te dragen. De gezinszorg kan zowel een preventief als een herstellend, verzorgend of palliatief karakter hebben. Ze kan ondersteunend, aanvullend of vervangend zijn. In Leuven zijn de grootste verleners van gezinszorg het OCMW en de private diensten Familiehulp vzw en Landelijke Thuiszorg vzw. Ook Thuishulp vzw en Solidariteit voor het Gezin vzw zijn actief in Leuven. Gezinszorg

Toestand 2004

Aantal gepresteerde uren 30.000 Kapelleop-denMeise Bos

Keerbergen

Londerzeel

Familiehulp

Grimbergen

Familiezorg Oost-Vlaanderen

Opwijk

Thuishulp

Kampenhout Merchtem

Zaventem Liedekerke

Kortenaken

Kortenberg

Leuven

Kraainem

De Eerste Lijn Lennik

OCMW

Pepingen

Bever

Bertem

Tervuren

SintPietersLeeuw

Drogenbos

HuldenbergOud-Heverlee

Bierbeek

Zoutleeuw

Linter Hoegaarden

Linkebeek

Galmaarden Herne

Boutersem

WezembeekOppem

Dilbeek Gooik

Geetbets

Lubbeek Glabbeek

Roosdaal

Pajottenlands Centrum


Ternat

Onafh. dienst gezinszorg OTV

Holsbeek

Machelen

Asse

Solidariteit voor het Gezin

Diest

Rotselaar Haacht

Herent

Wemmel

Affligem


Aarschot


Landelijke Thuiszorg SOWEL

Boortmeerbeek Zemst


Beersel

SintGenesiusRode

Tienen

Hoeilaart Overijse

Landen

Halle voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: WVG, Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid




In Leuven ligt het aantal gepresteerde uren hoger dan het provinciale en Vlaamse gemiddelde.


24

Gezinszorg

Toestand 2004

% gepresteerde uren op geprogrammeerde uren > 105 80 - 105

Londerzeel

55 - 80

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Opwijk

Haacht Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort

Vilvoorde Steenokkerzeel Wemmel

Asse

Affligem

Diest

Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Aarschot Zemst

35 - 55 < 35


Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg

Geetbets

Lubbeek

Leuven

Glabbeek


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Gooik

Zoutleeuw

Boutersem Linter

Oud-Heverlee

Lennik

Tienen


Linkebeek

Galmaarden

Beersel

Pepingen

Overijse Hoeilaart

SintGenesiusRode

Landen

Halle

Herne Bever

voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: WVG, Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid




Gezinszorg

Toestand 2004

Aantal uren per inwoner > 3,0 2,0 - 3,0

Londerzeel

1,5 - 2,0

Kapelleop-denBos

Keerbergen

Opwijk

Haacht Grimbergen

Rotselaar

Kampenhout

Bekkevoort


Affligem

Wemmel

Holsbeek

Tielt-Winge

Herent

Machelen Zaventem

Kortenaken

Kortenberg


Dilbeek Roosdaal

Bertem Bierbeek


Galmaarden

Oud-Heverlee

Zoutleeuw



Linkebeek Beersel

Pepingen Herne

Geetbets

Lubbeek

Leuven

Liedekerke Ternat

Gooik

Diest

Boortmeerbeek

Meise Merchtem


Aarschot Zemst

1,0 - 1,5 < 1,0


SintGenesiusRode

Overijse Hoeilaart

Landen

Halle

Bever voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: WVG, Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid




Logistieke hulp en aanvullende thuiszorg is het hulp- en dienstverleningsaanbod aan huis dat bestaat uit schoonmaakhulp, klusjeshulp en/of oppashulp, én de daarmee verband houdende algemene psychosociale en pedagogische ondersteuning. Een dienst voor logistieke hulp en aanvullende thuiszorg verricht schoonmaakhulp, klusjeshulp en/of oppashulp op verzoek van de gebruiker of zijn vertegenwoordiger. De logistieke hulp en aanvullende thuiszorg wordt alleen geboden in het natuurlijke thuismilieu van de gebruiker en als uit een sociaal onderzoek blijkt dat de draagkracht van de gebruiker of zijn omgeving, ofwel wegens geestelijke of lichamelijke ongeschiktheid, ofwel wegens bijzondere sociale omstandigheden, niet voldoende is. In Leuven zijn de grootste verleners van poetshulp het OCMW en de privatief dienst Familiehulp vzw. Ook Landelijke Thuiszorg vzw en Solidariteit voor het Gezin vzw bieden poetshulp aan in Leuven.


25

Poetshulp

Toestand 2004

Gepresteerde uren per dienst 20.000 Kapelleop-denMeise Bos

Keerbergen

Londerzeel

Familiehulp

Grimbergen

Familiezorg Oost-Vlaanderen

Boortmeerbeek Zemst

Opwijk

Thuishulp

Kampenhout Merchtem

Zaventem Liedekerke

Holsbeek

Kortenaken

Kortenberg

Leuven

Glabbeek

Dilbeek

Pajottenlands Centrum Gooik

Lennik

Herne

Bertem

Tervuren

SintPietersLeeuw

Drogenbos

HuldenbergOud-Heverlee

Bierbeek Linter

Zoutleeuw

Hoegaarden Linkebeek

Galmaarden Pepingen

Boutersem

WezembeekOppem

Roosdaal

OCMW

Geetbets

Lubbeek

Ternat Kraainem

De Eerste Lijn


Machelen

Wemmel Asse

OTV

Diest

Rotselaar Haacht

Herent

Affligem

Solidariteit voor het Gezin


Aarschot


Landelijke thuiszorg SOWEL


Beersel

SintGenesiusRode

Tienen

Hoeilaart Overijse

Landen

Halle

Bever

voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (OC GIS-Vlaanderen) Bron data: WVG, Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid




Iedere inwoner van Leuven die het omwille van ziekte, handicap of ouderdom moeilijk heeft om zelf kleine klussen uit te voeren, kan beroep doen op de uitgebreide klusjesdienst van het OCMW. Deze klusjesdienst kan ingeschakeld worden voor tuinonderhoud, loodgieterij, metselwerken, schrijnwerkerij, verhuis, kleine electriciteitswerken, verven en behangen. Ter aanvulling van de professionele hulp en de mantelzorg, verzekert de thuisoppas in eerste instantie gezelschap, veiligheid en de strikte basiszorgen voor de gebruiker. Oppashulp richt zich tot een heel heterogeen publiek en is op dat vlak niet aan beperkingen gebonden. Wel kan een individuele dienst voor oppashulp binnen zijn eigen werking heel specifieke doelgroepen afbakenen, zoals bijvoorbeeld chronisch zieken, personen met een handicap,… De dienst coördineert vraag en aanbod van oppashulp in samenwerking met vrijwilligers. Een dienst voor oppashulp moet jaarlijks minstens 5.000 uren oppas door vrijwilligers coördineren om voor subsidiëring in aanmerking te komen. In Leuven zijn volgende oppasdiensten actief: oppasdienst Christelijk Ziekenfonds Leuven - Dienst Vrijwilligers in de Palliatieve Thuiszorg Christelijk Ziekenfonds Leuven - Thuiszorgcentrum - Dienst voor Oppashulp De Leuning - Dienst voor Hulpverlening Landelijke Thuiszorg - Oppasdienst met Vrijwilligers Seniorama - Oppasdienst Mantel bron: sociale kaart provincie Vlaams-Brabant

deelgemeente Kessel-Lo Kessel-Lo Leuven Wijgmaal Leuven

In Leuven zijn ook een aantal instellingen die zich richten naar psychogeriatrie: instelling Expertisecentrum Dementie Vlaams-Brabant MEMO Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart - Geriatrisch Dagziekenhuis Universitaire Ziekenhuizen Leuven - Gasthuisberg - Geriatrisch Dagziekenhuis Universitaire Ziekenhuizen Leuven - Sint-Pieter - Dagziekenhuis Gerontopsychiatrie bron: sociale kaart provincie Vlaams-Brabant, OCMW Leuven


deelgemeente Leuven Leuven Leuven Leuven

26

In Leuven is het regionaal overleg Samenwerking In de Thuiszorg (SIT) actief onder de naam Goal vzw (Gezondheidsoverleg arrondissement Leuven). Een SIT heeft als opdracht de zorg-en hulpverlening rond een patiënt te ondersteunen en te coördineren. Het brengt de verschillende hulpverleners die werkzaam zijn binnen één patiëntsituatie rond de tafel. Op deze manier stemmen huisarts, maatschappelijk assistent, verpleegkundige, enz. de zorg af en maken zij een zorgplan op. Verder fungeert een SIT ook als overlegplatform: overleg met het werkveld op het vlak van thuiszorg, gezondheidszorg en welzijn. Het regionaal Overleg Ouderenzorg Regio Leuven (OOR) brengt organisaties en instellingen samen die in de Leuvense regio bezig zijn met zorg voor ouderen. In dat overleg vinden organisaties elkaar, leren ze elkaar beter kennen, spreken ze af, trachten ze gaten in de zorg te vullen en ontwikkelen ze samen nieuwe initiatieven. Zowel het OCMW als de stad maken deel uit van het OOR.

6. 65+ers zijn actief in het verenigingsleven In Leuven zijn er 152 verenigingen of diensten waar senioren zich bij kunnen aansluiten om deel te nemen aan activiteiten of om er mee te helpen als vrijwilliger. Er is een uiteenlopend aanbod voor ieders interesse. De seniorenverenigingen zijn vaak zuil- of bedrijfsgebonden en organiseren verschillende activiteiten; een lezing, een uitstap, een kaartnamiddag, een sportactiviteit, een reis, … Deze verenigingen zijn ook aangesloten bij de Leuvense seniorenraad en zitten met hun afgevaardigden in de algemene vergadering. Ook elke deelgemeente (Leuven-Centrum, Heverlee, Kessel-Lo en Wilsele-Wijgmaal) heeft een seniorenwerkgroep die lokale activiteiten organiseert. Tabel 4 –aantal seniorenverenigingen en –diensten Leuven

Heverlee

Kessel-Lo

Wilsele

Wijgmaal

seniorenverenigingen

15

11

5

3

1

ontmoetingslokalen

1

1

1

2

0

dienstencentra

1

1

1

1

0

wijkbureaus

2

0

2

1

0

sportverenigingen

23

14

10

5

3

hobbyclubs

12

6

2

6

2

ziekenzorg

5

7

6

1

1

totaal

59

40

27

19

7

bron: dienst welzijn stad Leuven

De ontmoetingslokalen zijn er speciaal voor de senioren van de buurt. Hier kunnen zij terecht voor een gezellig samen zijn, een kaartnamiddag, de hobbyclub,… Leuven telt 5 van deze ontmoetingslokalen. Deze lokalen zijn De Bruul, parochiezaal Sint-Franciscus, Genadedal, Thielemanswijk en WilselePutkapel. De lokale dienstencentra (zie pag. 23) die openstaan voor alle senioren en niet enkel voor diegene die in de directe omgeving wonen, organiseren niet alleen sociale en culturele activiteiten, maar houden zich ook bezig met het geven van cursussen en vorming over uiteenlopende thema’s: taalcursussen, computerlessen,… In dit kader moet bovendien ook verwezen worden naar de vele vrijwilligers die niet alleen de dienstencentra draaiende houden, maar die ook een belangrijke rol spelen in de woon- en zorgcentra van het OCMW.


27

De Wijkbureaus van de stad staan open voor iedereen van de wijk. Zij bieden ook een zeer uitgebreid aanbod van activiteiten en diensten aan. Sommige wijkbureaus zijn in een buurt gelegen waar veel senioren wonen, zoals Sint-Maartensdal (Leuven-centrum). Hier hebben ze dan ook een speciale seniorenwerking. Leuven telt 5 wijkbureaus: St. Maartensdal, Mannenstraat, Het Broek, Oud-Centrum en Casablanca. De vele sportverenigingen waar ook senioren welkom zijn, 55 om precies te zijn, bieden een ruim aanbod aan sportactiviteiten op maat. De hobbyclubs trachten via verscheidene hobby-activiteiten een onderhoudende en zinvolle tijdsbesteding aan te bieden aan senioren: naaien, knutselen, noem maar op. Leuven telt 28 van dergelijke hobbyclubs. Ziekenzorg is een organisatie die steunt op vrijwilligers die huisbezoeken brengen aan zieke, hoogbejaarde en vereenzaamde senioren. Leuven telt 20 Ziekenzorg-kernen. Wanneer we de participatie aan het verenigingsleven vergelijken tussen de Vlaamse centrumsteden (sport, cultuur, milieu, jeugd, socio-cultureel, wijkcomité…) op basis van een surveyonderzoek met 572 Leuvense correspondenten, zijn er weinig verschillen tussen de steden. Leuven scoort in 2006 zeer goed en laat enkel Hasselt voorgaan. Iets meer dan 55% van de Leuvenaars is actief lid of bestuurslid van één of meerdere verenigingen. Werklozen, arbeidsongeschikten en ongeschoolde arbeiders zijn veel minder lid dan bijvoorbeeld kaderpersoneel. Hiermee samenhangend zien we dat vooral hoger opgeleiden actief zijn. Er zijn geen significante verschillen tussen mannen en vrouwen. In Leuven merken we dat 65+ers minder en jongeren (15-24 jaar) meer lid zijn van een vereniging. Er is geen verband naar gezinsgrootte. Tabel 5 – aandeel (%) van de bevolking dat actief lid of bestuurslid is van een vereniging (enquête met 572 respondenten) lid van 1 vereniging

lid van 2 verenigingen

2004 2006 30,5 31,1 bron: stadsmonitor

2004 17,0

2006 14,8

lid van 3 of meer verenigingen 2004 2006 10,0 9,2

Totaal 2004 57,5

2006 55,2

In Leuven is er een actieve seniorenraad, die is opgericht in 1977, en bestaat uit een dagelijks bestuur en een algemene vergadering die afwisselend maandelijks samenkomt, informatie geeft, acties opzet en adviezen formuleert voor het Leuvense stadsbestuur in het belang van de Leuvense senioren (zie ook pag. 7).

7. de kansen op maatschappelijke en culturele ontplooiing Aan 572 Leuvenaars werd gevraagd of zij tevreden zijn over het activiteitenaanbod voor ouderen, over het contact in de buurt en over het culturele aanbod. Meer dan de helft van de ouderen is tevreden over het aanbod. Toch eindigt Leuven met 57,4% in de staart van de centrumsteden: beter dan Aalst en op gelijke hoogte met Sint-Niklaas en Mechelen. Vrouwen zijn hierover iets tevredener dan mannen. Ook 55-plussers met een laag opleidingsniveau en leden van een vereniging antwoordden positiever. Ook bleken 65-plussers iets meer tevreden dan de leeftijdsgroep tussen 55-64 jaar. Inwoners van centrumsteden zijn in sterke mate tevreden over het contact in hun buurt. In Leuven is iets meer dan 80% tevreden, en zit hiermee in de middenmoot. Er zijn een aantal zwakke, maar toch significante verbanden gevonden. Hoe ouder, hoe meer tevreden men is. Ook vrouwen zijn iets meer tevreden. Hoe hoger het opleidingsniveau, hoe minder men zegt dat het aangenaam is om met de


28

mensen in de buurt te praten. Ook beoordelen eigenaars het contact in de buurt positiever dan huurders. Ook met de tevredenheid over het culturele aanbod zit Leuven in de middenmoot van de centrumsteden. en ook hier zijn er een aantal zwakke maar significante verbanden. Hou ouder men is, hoe tevredener. Ook vrouwen zijn iets tevredener. Mensen die regelmatig een concert of toneelvoorstelling bijwonen, of een museum bezoeken, zijn iets meer dan anderen tevreden over het culturele aanbod. Het opleidingsniveau zorgt niet voor verschillen. Tabel 6 – aandeel (%) dat tevreden is over het activiteitenaanbod voor senioren, het contact in de buurt en het culturele aanbod

aandeel 55+ers dat antwoordde op de stelling “in de buurt zijn er voldoende activiteiten voor ouderen / gepensioneerden aandeel inwoners dat vindt dat het aangenaam is om met de mensen in de buurt te praten aandeel inwoners dat tevreden is over het culturele aanbod bron: stadsmonitor

2004 helemaal eens 32,9

eerder eens 21,1

2006 totaal helemaal eens 53,9 33,2

eerder eens 24,2

totaal

41,0

33,4

74,3

42,5

37,9

80,3

44,3

43,0

87,4

45,1

41,4

86,5

57,4

Veder zijn er nog een aantal initiatieven om de maatschappelijke en culturele ontplooiing van ouderen in Leuven te garanderen. Onderstaande projecten vormen hier een mooi voorbeeld van: Leuven beschikt in haar politiekorps over een seniorenagente. Daar waar de gewone wijkagent misschien niet altijd de goede expertise heeft naar senioren toe, heeft de seniorenagente dit wel. Zij verzorgt infosessies (braakpreventie, veiligheid op straat,..) voor seniorengroepen en is aanwezig op infobeurzen. Na een misdrijf kunnen oudere slachtoffers ook altijd een huisbezoek krijgen van haar om hun verhaal nog eens te doen en praktische vragen te stellen. Ze sensibiliseert ouderen ook om voorzichtig te zijn met het binnenlaten van onbekende bezoekers. 30CC is het Cultureel Centrum van Leuven en werkt niet uitsluitend algemeen maar ook doelgroepgericht en dus ook specifiek naar senioren toe. Onder de naam PLUStraject organiseren ze elk seizoen een verwenprogramma exclusief voor senioren. Er wordt ook een speciaal matineeprogramma georganiseerd voor senioren. Ook tijdens de jaarlijkse seniorenweek zijn zij een actieve partner. Bovendien genieten 55-plussers van een korting bij deelname. Burgers van Leuven (en dus ook senioren) wiens inkomen benenden een bepaalde grens ligt hebben jaarlijks recht op een aantal cultuurcheques waarmee ze aan allerlei activiteiten kunnen deelnemen. Senioren vanaf 65 jaar met een laag inkomen kunnen jaarlijks een aantal taxicheques bekomen waarmee ze bij de deelnemende taxibedrijven terecht kunnen. Op deze manier wil het stadsbestuur vereenzaming van senioren tegengaan en participatie van iedereen aan het maatschappelijk bestel mogelijk maken. De sportdienst van de stad staat de senioren zo veel mogelijk bij in activiteiten en wil via de vzw sportpromotie onder andere senioren prikkelen tot sport. De jeugddienst houdt zich bezig met intergenerationeel ruimtegebruik, met deze actie willen ze inspelen op problemen tussen spelende/rondhangende kinderen in wijken en ouderen. Ieder jaar organiseert het stadsbestuur Leuven een seniorenweek waarin allerlei info-momenten en socio-culturele activiteiten elkaar afwisselen. Ze zetten de senior in Leuven nog eens extra in de kijker.


29

In het voorjaar wordt er telkens een lentefeest georganiseerd voor de senioren. Deze beide activiteiten gebeuren in samenwerking met de seniorenraad. Voor mensen die in hun mobiliteit beperkt zijn door een handicap, een ziekte of ouderdom beschikt de stad Leuven over een minibus. Deze minibus vervoert minimaal 3 mensen waarvan 2 rolstoelgebruikers of 2 personen met bewegingsmoeilijkheden. De minibus heeft een capaciteit van maximaal 8-niet rolstoelgebruikers. De dienstverlening verloopt 7 dagen op 7 van 6u30 tot 24u. Dit vervoer kan aangewend worden voor verschillende doeleinden: boodschappen doen, een uitstap maken, ...De chauffeur verleent hulp bij het in- en uistappen. De mensen dienen wel vooraf te reserveren.


30

een sociaal stadsgesprek over vergrijzing Sinds november 2005 organiseren stad Leuven, OCMW Leuven en CAW Regio Leuven geregeld sociale stadsgesprekken. Tijdens een stadsgesprek geven sprekers een korte toelichting rond uiteenlopende stellingen. Daarna wordt in kleine groepen over deze stellingen gediscussieerd. Voor deze sociale stadsgesprekken wordt erg breed uitgenodigd. Op 4 december 2006 werd een sociaal stadsgesprek georganiseerd met onder andere als thema “vergrijzing”, met een 80-tal deelnemers. Het thema “vergrijzing” werd ingeleid door Prof. Dr. A. Vleugels, directeur van het Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap van de K.U.Leuven en voorzitter van het Overleg Ouderenzorg Regio Leuven.

1. ouderenloket De inleider gaf een heel concreet toekomstbeeld: “Ik droom van een loket waar mensen informatie kunnen krijgen over alle informatie met betrekking tot hulp aan ouderen”. Een deelnemer ziet plannen in deze richting, door het stadskantoor dat binnen afzienbare tijd open gaat, maar denkt dat het niet realistisch is om alle informatie over de stad te bundelen in één kantoor. Wat wel mogelijk moet zijn volgens hem is één sociaal loket, waar mensen een antwoord krijgen op al hun vragen met betrekking tot het sociale aanbod in de stad Leuven. Een andere deelnemer pikt hierop in en vraagt in hoeverre het Sociaal Huis hier een antwoord kan bieden. De vraag wordt gesteld of lokale dienstencentra niet de rol van loket voor ouderen kunnen vervullen. Een discussie uit het vorige sociaal stadsgesprek herhaalt zich wanneer een andere deelnemer opwerpt: “Eén loket of één Sociaal Huis kan maar een beperkt antwoord bieden en een fysiek Sociaal Huis werkt volgens mij zelfs drempelverhogend: er is de rol en de rijkdom van het middenveld met zijn vele vrijwilligers, bijvoorbeeld een organisatie als Seniorama als het gaat om voorzieningen voor ouderen, er zijn de wijkbureaus van het OCMW, ...”. Een deelnemer trekt deze lijn nog verder door: “Een andere optie is om de rol van de hulpverlener aan huis te versterken, ook al omdat veel ouderen fysieke moeilijkheden hebben om zich naar een dienst te verplaatsen. Deze hulpverlener kan samen met de oudere een antwoord zoeken op zijn vragen.”

2. vergrijzing als een kansenverhaal Wanneer we vergrijzing vanuit het oogpunt van verbinding zien blijkt dit heel wat kansen te bieden. De inleider sneed dit al aan: “De vergrijzing is op de eerste plaats één van de succesverhalen van de maatschappelijke ontwikkeling. Nooit eerder leefde de mens zo lang als vandaag. En het is meer dan dat: die ouderen leven niet alleen langer, ze zijn ook gezonder, mondiger, fitter, actiever. Ze willen ook langer actief blijven en actief blijven participeren aan het maatschappelijk bestel.” Deelnemers pikken hierop in. Het feit dat mensen ouder worden is in de eerste plaats goed nieuws en biedt kansen. “Denk bij vergrijzing niet alleen aan zorgbehoevende ouderen.” En nog: “We moeten de stijgende aanwezigheid van senioren meer als een kans zien: dit zijn mensen met ervaring én vrije tijd. Mensen die kunnen ingeschakeld worden als vrijwilliger, raadgever .” We moeten volgens een andere deelnemer “…dringend op zoek naar manieren om het grijze kapitaal te gebruiken.” Een derde gaat al een eind op weg: “Heel wat van de huidige ouderen hebben (nog) geen zorg nodig maar willen wel ten volle participeren aan het openbare leven. Zij stellen vragen zoals: goede en gemakkelijk bereikbare vergaderzalen en ontmoetingsruimten, goed openbaar vervoer.”


31

3. belang van thuiswonen en alternatieven voor de grijze getto’s Op het moment dat een oudere naar een instelling verhuist worden vaak veel banden doorgeknipt. Het pleidooi voor mogelijkheden die ouderen in staat stellen zo lang mogelijk thuis te blijven wonen komt in alle groepen terug. Een deelnemer onderstreepte vooral het belang van diensten die maken dat een oudere thuis kan blijven wonen. Hij noemde hier het voorbeeld van een crèche voor oudere mensen, zodat de mensen die hen thuis verzorgen geen 24/24 en 7/7 moeten garanderen, zoals de dagcentra dit nu reeds voor een stuk invullen. Maar ook wanneer mensen meer zorg nodig hebben blijft verbinding belangrijk: “We moeten voorkomen dat er grijze getto’s ontstaan, komen tot een integratie in gans de stad.” En meer ambitieus: “In hoeverre kan een stad als Leuven een pionier zijn in bijvoorbeeld het opzetten van kangoeroewoningen? Of andere vormen van gemengde (jong-oud) bewoning, inclusief kinderopvang?” Er wordt opgeroepen om creatief na te denken over alternatieve woonvormen. “Veel jonge gezinnen zijn op zoek naar een grote woning. Veel ouderen wonen alleen in een veel te groot huis. Is er daar niks mogelijk? Er is dan echter een mentaliteitswijziging nodig. Iedereen is nogal gesteld op zijn privacy (individualistische ingesteldheid). Het idealisme moet erg groot zijn om in zo’n alternatieve woonvorm te stappen. Vandaar dat initiatieven als kangoeroe-wonen ook vaak doodbloeden.” Ook moeten we meer oog hebben voor het meer aanpassen van de woningen, het beter isoleren, het huis mee laten evolueren. Ondanks de vele initiatieven zijn er nog steeds teveel erbarmelijke omstandigheden. De stad en het OCMW moeten nu al nadenken over aangepaste infrastructuur voor ouderen binnen 20-40 jaar. We moeten er ook rekening mee houden dat generaties veranderen, de behoeftes zullen wijzigen (individualisme). Fiscale maatregelen zoals de aanpassingspremie voor de woning gelden voor een te beperkte groep.

4. besteed als stad voldoende aandacht aan de communicatie met senioren Een deelnemer gaf enkele voorbeelden: “Met de website bereik je als stad maar een klein gedeelte van de senioren. Gebruik eenvoudige taal. Communiceer vooral via pers, brochures en TV.” Een andere stelde “Men moet de rechthebbenden vinden en hen op de hoogte brengen van wat er bestaat. Goede initiatieven moeten bekend gemaakt worden. Hierbij mag men niet alleen vertrekken van schriftelijke communicatie, maar moet men ook gebruik maken van het medium (regionale) televisie.”

5. durf te kijken met verschillende brillen Een buurthuis legde een busje in om mensen naar een culturele manifestatie te brengen. In de buurt is ook een bejaardentehuis. Eén van de medewerkers had het idee om ook in het bejaardentehuis te vragen of er mensen met het busje mee wilden. Het uitstapje werd een groot succes en er werden al afspraken gemaakt voor de volgende keren.

6. bejaardenzorg als uitdaging voor de toekomst Een deelnemer citeert de inleider “Achter één deur op 8 woont binnenkort een dementerende bejaarde” en vraagt zich af op welke manier stad en OCMW zich hierop voorbereiden.


32

7. heb in de bejaardenzorg aandacht voor de hele mens Verzorging gaat uitdrukkelijk verder dan de materiële en fysieke noden van mensen. Problemen als vereenzaming, verveling, … wegen zwaar door als het gaat om de levenskwaliteit van bejaarden. Een deelnemer illustreert dit met de volgens zijn bron perfecte zorg in de woon- en zorgcentra maar het ontbreken van enige morele steun. Ook hier zouden al wel heel wat stappen gezet zijn, onder andere in de vorm van EKA-teams (Ergo-Kiné-Animatie-teams). De dienstverlening moet meer op maat georganiseerd worden. Zo is er nood aan een ruimer aanbod rond dagverblijf, kortverblijf, dienstverlening aan allochtonen,… De totaliteit van het thuiszorgaanbod is niet op mekaar afgestemd. De eerstelijnsgezondheidszorg is als actor te weinig structureel aanwezig in ouderenzorg. Kan het OOR hier een oplossing bieden? De stad heeft in samenwerking met Seniorama een goed initiatief genomen met het BOEBS-project (valpreventieproject ‘ Blijf Op Eigen Benen Staan’) waarvan het doel is om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen en om hen te sensibiliseren dat beweging heel belangrijk is om vallen te voorkomen. Er is een stuurgroep opgestart die verschillende projecten en initiatieven gaat uitwerken in samenwerking met de verschillende wijken om het project aan de senioren kenbaar te maken.


33

een analyse door medewerkers van stad, OCMW en CAW In het kader van het lokaal sociaal beleidsplan 2008-2013 werd een sterkte-zwakte analyse gemaakt door medewerkers van stad Leuven, OCMW Leuven en CAW Regio Leuven. Als een zwakte van het aanbod benoemen vooral de medewerkers uit het beleidsdomein thuishulp de betaalbaarheid van de zorg voor de minst begoede cliënten. Het gaat dan over de stijgende kosten van meer en meer gespecialiseerde zorg. De hulpverleners wijzen erop dat het discours van de betaalbaarheid van de zorg vaak nog een toekomstdiscours is, terwijl de zorg op dit moment voor minder begoede personen al niet meer te betalen is. Als illustratie hierbij signaleren ze dat het systeem van poetshulp, waarbij de betaling aan de inkomsten gekoppeld is, lijkt te verdwijnen. Dit is uiteraard nadelig voor minder begoede personen. In alle beleidsdomeinen en deelwerkingen waar vrijwilligers actief zijn duiden medewerkers het inzetten van deze vrijwilligers als een sterkte en een troef in het werken aan verbinding. Toegankelijkheid, of in de betekenis van ontoegankelijkheid, heeft vele aspecten. Een eerste is infrastructuur. Voor ouderen en rolstoelgebruikers zijn slecht aangelegde stoepen een reële hindernis in het buitenkomen. Dit leidt tot isolatie en vereenzaming. Medewerkers wijzen op tal van andere drempels. De kennis- en informatiekloof: is alle informatie wel fysisch én mentaal toegankelijk voor iedereen? Er wordt gewezen op de nieuwe kwetsbaarheid. Traditionele integratiekaders staan onder druk en voldoen niet meer aan de gestelde behoeften (het klassieke gezin, de vaste baan, kader rond zingeving, het buurtleven, ...). Waar vroeger maatschappelijk kwetsbaren hoofdzakelijk uit een “andere cultuur” kwamen, komen de nieuwe maatschappelijk kwetsbaren in toenemende mate uit de “middenklasse cultuur”. Specifiek voor Leuven is hier de koppeling aan hoge prijzen voor huisvesting. Een concrete illustratie hiervan is dat het armoederisico groter is in nieuwe gezinstypes zoals alleenstaanden (vooral bij ouderen) en eenoudergezinnen. Vanuit de thuisdiensten van het OCMW verwijzen medewerkers naar de stijgende levensduurte die het scherpst gevoeld wordt door mensen die leven van een vervangingsinkomen en op de vereenzaming van bejaarden. Vanuit de ouderenzorg wijzen medewerkers op de evolutie om net als het OOR (Overleg ouderenzorg regio Leuven) oog te hebben voor alternatieve woonvormen voor bejaarden: woondorpen zijn hier een goed voorbeeld van: bejaarden wonen samen in een dorp waar alle voorzieningen (zorg, winkels, ...) binnen handbereik zijn.


34

knelpunten, aangebracht door de seniorenraad Het dagelijks bestuur van de seniorenraad bracht knelpunten en vragen in kaart rond acht verschillende thema’s.

1. cultuur Er is een gebrek aan aangepaste lokalen en een seniorencentrum. De seniorenverenigingen willen een aanpassing van de huurprijzen aan de financiële mogelijkheden voor het afhuren van stadslokalen of een eventuele tussenkomst van de stad bij het afhuren van bijvoorbeeld lokalen in de Philipssite, Brabanthal, e.a. De senioren willen betere samenwerking en afspraken met 30CC over meer en goed gesitueerde plaatsen voor senioren, een algemeen verlaagd tarief, cultuurbonnen, namiddagvoorstellingen en de ondersteuning van plaatselijke gezelschappen.

2. huisvesting Betaalbare huisvesting, ook binnen de stadskern is belangrijk. Meer sociale woningen moeten voorbehouden zijn voor de ouderen. Aandacht voor hulp en begeleiding en initiatieven om het zelfstandig wonen te stimuleren en bevorderen is noodzakelijk. Binnen de huisvesting moet er aandacht zijn voor de sociale en fysieke leefbaarheid. Er moet dringend nagedacht worden over toekomstige woonvormen die de integratie van ouderen stimuleren. Nieuwe stadsprojecten moeten met alternatieve woonvormen kunnen experimenteren. De normen voor het betoelagen van verbetering of aanpassing van de woning aan specifieke omstandigheden van de ouderen, moeten aangepast worden.

3. mobiliteit en bereikbaarheid De seniorenraad vraag aangepast openbaar vervoer voor door senioren frequent gebruikte wijken, handelszaken of openbare gebouwen. Aan de ouderen beter aangepaste autobussen met goede opstapmogelijkheid. Betere vervoermogelijkheden voor mindervaliden. Goede toegankelijkheid van de openbare gebouwen voor mindervaliden en bejaarden is noodzakelijk. De seniorenraad wil de verdere uitbouw van een één-loketsysteem, over alle organisaties heen, waar de oudere terecht kan met haar/zijn vragen naar woonzorg, naar gezondheidszorg, sociale zorg en naar welzijn en vanwaar uit de oudere een adequaat antwoord op het geheel van haar/zijn vragen krijgt en desgewenst begeleid wordt.

4. informatie Een betere communicatie met de senioren is wenselijk. Met de website wordt maar een klein gedeelte van de senioren bereikt. Communicatie via de pers is een beter middel.


35

5. interne communicatie Het bestuur van de seniorenraad wil meer, vlugger en rechtstreeks geïnformeerd worden over denkpistes en/of intenties van de stad die betrekking hebben met de leefwereld van onze senioren.

6. veiligheid op straat Veilige (of beter beveiligde) oversteekplaatsen voor voetgangers en aangepaste veilige stoepen zijn nodig.

7. sportactiviteiten De seniorenraad vraagt sportaccommodaties.

een

beter

naar

ouderen

gericht

sportbeleid

met

aangepaste

8. zorgverlening en gezondheid Er bestaat reeds een ruim aanbod dat echter niet bij iedereen gekend is. De wachtlijsten in de thuiszorg blijven een belangrijk aandachtspunt. Ook de betaalbaarheid van de diensten is een blijvende zorg.


36

Visie stad en OCMW Leuven In het kader van het Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 werd een geïntegreerde visie ontwikkeld. Deze visie wordt niet alleen uitgedragen door stad Leuven en OCMW Leuven, maar ook door CAW Regio Leuven en is ook van toepassing op het lokale seniorenbeleid.

1. missie Iedereen heeft recht op toegang tot de sociale grondrechten: • recht op arbeid • recht op sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige en juridische bijstand • recht op behoorlijke huisvesting • recht op een gezond leefmilieu • recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing • recht op onderwijs De stad en het OCMW streven ernaar dat elke Leuvenaar, ook de oudere, op een gepaste manier gebruik kan maken van dit recht.

2. visie op beleid en dienstverlening Om deze missie in praktijk om te zetten wordt in de verschillende beleidsdomeinen rekening gehouden met het bereiken van en de toegankelijkheid voor kwetsbare groepen, en willen de stad en het OCMW werken aan een dienstverlening op maat van elke Leuvenaar. Dit beleid • houdt vanuit elke beleidssector rekening met het welzijn van ieder; • wordt goed gecommuniceerd; • bevordert participatie; • waardeert en ondersteunt wat burgers zelf al doen, en erkent de rol van het middenveld; • vertrekt vanuit een lange termijnvisie; • streeft naar continuïteit; • bundelt de krachten. Deze dienstverlening • is duidelijk en overzichtelijk; • is kwalitatief en professioneel; • is laagdrempelig; • helpt snel en correct en verwijst snel en correct door; • is gekend door elke Leuvenaar; • is zo georganiseerd dat elke Leuvenaar er zich thuis kan voelen; • heeft specifieke aandacht voor kwetsbare groepen.

3. visie op de gebruikers van de dienstverlening In een waarachtig lokaal seniorenbeleid staat de burger centraal, niet de eigen organisatie. De stad en het OCMW willen dan ook in hun dienstverlening vertrekken van de vragen, noden, wensen en interesses van de bereikte en de potentiële gebruikers. Participatie is essentieel, niet alleen in de uitoefening van de hulpverlening, maar ook in het concipiëren, evalueren en bijsturen van het aanbod. Dienstverleners treden niet in de plaats van cliënten, maar gaan samen met hen op zoek naar de meest


37

gepaste oplossing, of het meest geschikte aanbod. Respect, werken op maat, en stimuleren van betrokkenheid, zelfredzaamheid en zelfontplooiing zijn kernbegrippen in de relatie met de burger. Een dienstverlening op maat van de Leuvenaar kan ook niet statisch zijn, maar is flexibel. Ze speelt in op steeds veranderende noden, en anticipeert waar mogelijk op toekomstige uitdagingen.

4. visie op de medewerkers De kwaliteit van de dienstverlening staat of valt met de competenties, de motivatie en de houding van de medewerkers. De stad en het OCMW hechten daarom veel belang aan vorming en waardering van medewerkers, en aan een aangename en stimulerende werksfeer. Hierbij richten zij zich niet enkel tot hun betaalde krachten, maar ook tot de honderden vrijwilligers die zich dag in dag uit inzetten voor het welzijn van de Leuvenaar.

5. visie op samenwerking De uitwerking van een volwaardig lokaal seniorenbeleid en van een kwalitatieve dienstverlening op maat van elke Leuvenaar kan slechts gerealiseerd worden in onderlinge samenwerking. Daarom engageren de stad en het OCMW zich om in een constructieve dialoog met elkaar en andere actoren het lokaal seniorenbeleid vorm te geven. Ook verbinden zij zich ertoe om hun aanbod optimaal af te stemmen, met respect voor ieders autonomie. Seniorenbeleid stopt niet aan de stadsgrenzen. De stad en het OCMW willen dan ook met andere openbare en private partners samenwerken om te komen tot een evenwichtig en effectief seniorenbeleid op het niveau van de bredere regio. In samenspraak met hogere overheden worden initiatieven opgezet en maatregelen uitgewerkt en wordt nagegaan hoe middelen het best worden ingezet. Als lokale partners signaleren de stad en het OCMW aan hogere overheden problemen en knelpunten, en dragen zij mogelijke oplossingen aan. Zij zijn hiervoor actief op bovenlokale fora waar beleidsvoorbereidend werk wordt geleverd.

6. taakafspraken tussen de stad en het OCMW De stad en het OCMW dragen als lokale besturen de uiteindelijke verantwoordelijkheid voor het seniorenbeleid. Hierbij nemen beide besturen elk specifieke welzijnstaken op zich. Naargelang de aard van de dienstverlening wordt de organisatie uitgevoerd en/of gecoördineerd door ofwel het OCMW, ofwel de stad. Over de taakverdeling wordt regelmatig en duidelijk gecommuniceerd. Meer bepaald neemt de stad volgende taken op zich: • wettelijke opdrachten dienstverlening • wijkontwikkeling • gelijke kansenbeleid • inclusief gezinsbeleid (m.a.w. door maatregelen op allerlei terreinen voorwaarden scheppen om van Leuven een gezinsvriendelijke stad te maken) • globaal huisvestingsbeleid, sociale huisvesting • bevorderen van inspraak en participatie van senioren in het beleid en het sociaal-culturele leven • activiteiten op het vlak van vorming, informatie en ontspanning gericht op de volledige (senioren)bevolking • bewaken van aandacht voor senioren op alle beleidsdomeinen (inclusief ouderenbeleid)


38

•

groepsvervoer voor personen met mobiliteitsproblemen

Meer bepaald neemt het OCMW volgende taken op zich: • advies en begeleiding • algemeen maatschappelijk werk • financiële hulpverlening • schuldhulpverlening • wonen (inschrijving sociale woningen, woonbemiddeling, noodhuizen, preventie inzake dakloosheid, ) • coördinatie van het’ individueel’ en ‘structureel cliëntenoverleg’ • kansarmoedebeleid • thuiszorg (gezinszorg, poetsdienst, dienstenchequebedrijf, thuisbezorgde maaltijden, klusjesdienst) • thuiszorgondersteunende diensten (lokale dienstencentra, kortverblijf, dagen nachtopvang, crisisopvang) • coördinatie van SIT (samenwerking in de thuiszorg) en het OOR (ouderenoverleg Regio Leuven) • woon- en zorgcentra • serviceflats • zorgcoördinatie en zorgbemiddeling • ouderenzorgbeleid Waar mogelijk betrekken stad en OCMW mekaar bij de uitwerking van hun acties, stemmen zij hun dienstverlening op mekaar af, en werken zij samen met mekaar, het CAW en andere welzijnsorganisaties.


39

Doelstellingen 1. de stad en het OCMW willen de overlegstructuren met de senioren formaliseren als input voor het beleid en de dagelijkse werking van de instellingen De Leuvense seniorenraad is een actieve adviesraad die niet alleen actief meewerkt aan initiatieven van de stad voor senioren (zie pag. 4), maar die ook bereid is om het seniorenbeleid mee vorm te geven door haar adviesfunctie ten volle vervullen (zie ook pag. 35). In een participatief lokaal seniorenbeleid is niet enkel de beleidsadvisering van belang, maar ook de dagdagelijkse betrokkenheid van de cliënten van OCMW-instellingen op deze instellingen. Om deze doelstelling over participatie te realiseren worden volgende acties ondernomen: 1.1

de stad ondersteunt de seniorenraad financieel, logistiek en inhoudelijk en betrekt haar op het vlak van beleidsadvisering door vlug en rechtstreeks te informeren

1.2

het OCMW maakt haar dienstverlening klantgerichter door verdere uitbouw en optimalisatie van bewonersraden, familieraden en centrumraden

1.3

de stad en het OCMW stellen een afsprakennota op, aanvullend aan de erkenning van de seniorenraad, waarin de inspraak- en participatieprocedures tussen het lokaal bestuur en de betrokken ouderen, instellingen en initiatieven en adviesraden worden vastgelegd

2. de stad en het OCMW willen dat vrijetijdsactiviteiten, cursussen en informatie voor senioren op maat worden georganiseerd en gegeven van de senioren zelf, en aansluiten op hun leefwereld Er is een rijk vrijetijdsaanbod in Leuven, zowel op socio-cultureel (zie pag. 27), sportief of commercieel vlak, waar de senioren dan ook veelvuldig gebruik van maken. Toch is slechts een minderheid van de 55+ers het volledig eens met de stelling dat er in de buurt voldoende activiteiten voor ouderen of gepensioneerden zijn (zie pag. 28). Mogelijk heeft dit te maken met het feit dat senioren onvoldoende weten wat er allemaal in hun buurt georganiseerd wordt. De stad en OCMW zullen aanvullend aan de activiteiten van de seniorenclubs ook zelf activiteiten en animatie organiseren, op basis van een behoefteonderzoek, en nagaan hoe alle activiteiten, ook die van de verenigingen, goed gepromoot kunnen worden (zie ook pag. 33). De seniorenraad heeft ook een aantal knelpunten gesignaleerd rond onder andere de culturele programmatie van de stad (zie pag. 35). In de mate van het mogelijke zal de stad rekening houden met deze verzuchtingen, die gedeeld worden door het volledige Leuvense socio-culturele en sportieve verenigingsleven. De stad en het OCMW delen de bezorgdheid over een toenemende kennis en informatiekloof (zie pag. 34 en pag. 35).


40

Om deze doelstelling te realiseren worden volgende acties ondernomen: 2.1

de stad voorziet een jaarlijkse subsidie voor seniorengroeperingen

2.2.

de stad organiseert in samenwerking met het OCMW, de seniorenraad en de seniorenverenigingen een behoefteonderzoek over vrijetijdsbesteding en de promotie van vrijetijdsactiviteiten

2.3

de stad bevordert de participatie van senioren binnen de vrijetijdssectoren zoals cultuur en sport door specifieke projecten en acties op te zetten

2.4

de stad houdt in haar aanbod rekening met uitstappen, feesten en culturele activiteiten voor en door senioren. In dit kader organiseert de stad samen met de seniorenraad jaarlijks een lentefeest. In haar cultureel aanbod worden voorstellingen en activiteiten voorzien die kunnen bijgewoond worden door grootouders met hun kleinkinderen tijdens de seniorenweek.

2.5

de stad behoudt het reglement voor gratis optredens in rust- en verzorgingstehuizen en residenties voor serviceflats

2.6

de stad behoudt het bestaande sportaanbod voor senioren

2.7

de stad ondersteunt activiteiten die georganiseerd worden door de seniorensportverenigingen en koppelt dit aan projecten rond valpreventie.

2.8

de stad geeft via de stedelijke vzw sportpromotie duidelijke sportieve impulsen naar seniorensport

2.9

de stad wil alle doelgroepen binnen de seniorengemeenschap bereiken: specifieke acties worden opgezet voor vrouwen, allochtonen, niet-georganiseerde of vereenzaamde senioren

2.10

de stad stimuleert ontmoeting tussen deze subgroepen, of tussen senioren en andere leeftijdsgroepen

2.11

de stad en het OCMW organiseren, in samenwerking met bestaande initiatieven, cursussen rond computer en andere ICT-toepassingen zoals GSM-gebruik, elektronisch bankieren,… zodat senioren beter participeren aan de moderne samenleving

2.12

de stad heeft in het cursusaanbod aandacht voor taalcursussen die op vakantie kunnen gebruikt worden en voor digitale fotografie voor senioren

2.13

het OCMW heeft in het informatieve en vormingsaanbod thema’s die de senioren aanbelangen zoals informatie rond ouderdomshardhorigheid, informatie over dienstencheques, vorming rond computergebruik, zitturnen e.a.

2.14

het OCMW maakt haar dienstverlening klantgerichter door verdere uitbouw en optimalisatie van de animatie en activiteiten

2.15

de stad verspreidt senioreninformatie via een seniorengids, “Info Leuven”, de ontmoetingslokalen, Seniorama en de wijkkranten, eventueel aangevuld met speciale infoborden of infobrochures

2.16

de stad bezorgt gratis informatieve brochures aan seniorenverenigingen


41

3. de stad en het OCMW zorgen er mee voor dat ouderen zolang mogelijk in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen De overgrote meerderheid van de senioren woont nog zelfstandig thuis (zie pag. 16). Het is belangrijk dat zij dit zo lang mogelijk kunnen doen (zie ook pag. 32, pag. 34 en pag. 35). Daarom worden een aantal acties uitgewerkt die mee een antwoord kunnen bieden op de problemen rond aangepaste huisvesting en nood aan thuiszorg. Vrijwilligers spelen een belangrijke rol in het zorgaanbod (zie pag. 34). Bijzondere aandacht gaat dan ook naar de mantelzorg die in Leuven sterk onder druk staat (zie pag. 14). Om langer in de vertrouwde omgeving te kunnen blijven wonen is een goede basismobiliteit noodzakelijk. De stad ijvert er dan ook voor dat minder mobiele senioren een beroep moeten kunnen doen op een netwerk van vrijwilligers en openbaar vervoer om zich te kunnen verplaatsen. Met deze doelstelling wordt ook ingaan op de vraag van de senioren en beroepskrachten naar goed openbaar vervoer en toegankelijke gebouwen (zie pag. 34 en pag. 35). Deze acties moeten gepaard gaan met preventie en veiligheidsprojecten (zie ook pag. 33). Om deze doelstelling te realiseren worden volgende acties ondernomen: 3.1

de stad en het OCMW zoeken naar alternatieve woonvormen zoals leefgemeenschappen voor ouderen, een gespreid en betaalbaar aanbod van serviceflats, kangoeroewonen, seniorenhuisvesting in combinatie met een project rond kinderopvang,…

3.2

de stad en het OCMW geven gratis advies over wonen en zorg

3.3

de stad komt tussen in de kosten voor het huren van een draadloos alarmeringssysteem

3.4

de stad ondersteunt senioren met een laag inkomen via premies voor het aanpassen van de woning voor het nemen van maatregelen ter voorkoming van koolmonoxide

3.5

de stad en het OCMW sensibiliseren senioren voor rationeel energiegebruik en maken hun huizen meer energiezuinig door kleine ingrepen

3.6

de stad en het OCMW zorgen voor een goede spreiding van ouderenvoorzieningen en thuiszorg

3.7

binnen de thuisdiensten van OCMW Leuven gaat speciale aandacht uit naar geïsoleerde ouderen met complexe en meervoudige problematiek en dit via het project ouderenzorg. Hier wordt ook gedacht aan (jong) dementerenden, palliatieve situaties, ouder wordende ouders die een persoon met een handicap in huis hebben, …

3.8

het OCMW zoekt mee naar mogelijkheden voor de ontwikkeling en realisatie van een Observatie- en Oriëntatiecentrum Thuiszorg (OOT). (Dit centrum is een tijdelijk verblijf voor ouderen die in een acute situatie verkeren en die een weloverwogen keuze dienen te maken tussen opname in een rustoord of terugkeer naar huis).

3.9

het OCMW onderzoekt in welke mate er behoefte is aan nachtopvang voor zorgbehoevende ouderen. Eventueel zal er een aanbod voor deze doelgroep gecreëerd worden in het kader van het kortverblijf


42

3.10

het OCMW volgt en speelt in op de programmatie voor Dagverzorging

3.11

de stad en het OCMW zetten een gezamenlijke actie op om mantelzorgers te herwaarderen

3.12

de stad wil het stadsnet toegankelijk maken voor andersvaliden, senioren en mensen met kinderwagens

3.13

de stad dringt bij De Lijn aan om bij nieuwe haltes rekening te houden met senioren en mindere mobiele Leuvenaars

3.14

de stad pleit bij De Lijn voor goede verbindingen voor het gehele grondgebied

3.15

de stad blijft de taxicheques uitreiken aan elke 65+er met een Omnio-statuut

3.16

de stad organiseert vormingen over het opfrissen van de verkeersregels, veilig fietsen en het promoten van de fiets als gezond vervoersmiddel

3.17

de stad continueert de acties rond aangepast vervoer voor personen met mobiliteitsproblemen

3.18

de stad zet het valpreventieproject BOEBS verder rond valpreventiestrategieën op basis van informatie en sensibilisering, omgevingsfactoren en beweging

3.19

de stad informeert via verschillende actoren en projecten de senioren over inbraak- en diefstalpreventie

3.20

binnen de stad blijft een seniorenagent actief

4. de stad en het OCMW willen de dienstverlening optimaliseren Om haar dienstverlening te optimaliseren ondernemen het OCMW (zie pag. 18 en volgende) en de stad volgende acties: 4.1

de stad en het OCMW stemmen de acties harmonieus af op de doelstellingen van de verschillende diensten, het OOR en het Lokaal Sociaal Beleidsplan

4.2

het OCMW streeft een zo hoog mogelijke kwaliteit na door het organiseren van interne audits, evaluaties en bijsturingen

4.3

de stad en het OCMW optimaliseren hun respectievelijke vrijwilligerswerkingen in al hun facetten en participeren aan een gezamenlijke werkgroep rond vrijwilligersbeleid

4.4

het OCMW wil haar infrastructuur en schaalgrootte optimaliseren door het opstarten van nieuwe projecten en het reorganiseren van bestaande instellingen

4.5

het OCMW wil haar aanbod uitbreiden, diversifiëren en spreiden

4.6

het OCMW wil de benuttinggraad van alle diensten maximaliseren

4.7

Het OCMW streeft een sterke profilering na van de instellingen en diensten naar de buitenwereld toe


43


44

Seniorenbeleidsplan

Recommend Documents