c im7 un h n m u r
sea of opportunities IP S G ro u p is s in d s 1 9 8 8 a c tie f o p h e t g e b ie d v an w e rv in g & s e le c tie , u itz e n d e n e n d e ta c h e re n van p e rs o n e e l v o o r d e m a ritie m e , b a g g e r-, o lie & g as en tu n n e lin d u s trie . W e re ld w ijd h e e ft IP S G ro u p e e n n e tw e rk g e v o rm d va n v e rs c h ille n d e k a n to re n en a g e n ts c h a p p e n m e t h o o fd k a n to o r in C a p e lle a an d e n IJ s s e l.
De recruitment afdeling zoekt en beschikt over: E/l Technici, Technisch Inspecteurs, (Jr) Uitvoerders Estimators Baggerindustrie, Q H S E Managers, Hydrografische Surveyors, Begroters Scheepsbouw, Projectmanagers Baggerindustrie, Projectleider Scheepsbouw, Mechanische Ingenieurs, Afstuderende Civiele Techniek & Werktuigbouw en nog veel meer...
De maritieme afdeling van IPS Group houdt zich bezig met de invulling van flexibele bemannings vraagstukken voor bedrijven in zowel de maritieme en baggerindustrie, variërend van een enkel bemanningslid tot complete bem anningen. Naast varend personeel levert IPS Group ook specialisten voor de stationaire baggervloot.
In de olie & gas industrie is er voortdurend behoefte aan getraind personeel voor zowel exploratie als exploitatie op onshore/offshore platforms en installaties van olie en gas in de vorm van vast en/of projectmatig werk.
Voor de maritieme afdeling hebben wij de volgende functies: Kapiteins (baggerindustrie en koopvaardij), Hwtk’s, Multicat Schippers (smbw), Matrozen, 2e W tk’s, 1e en 2e Stuurlieden {baggerindustrie en koopvaardij), Maroffs, Scheepselec's en veel m eer... R ecru itm en t In branches als de scheepsbouw, offshore en civiele techniek is IPS Group ook actief. Continu zijn IPS Group recruiters op zoek naar zowel jonge als ervaren technische en maritieme professionals.
Bij de olie & gas afdeling hebben wij de volgende functies: Rig Managers, Toolpushers, Drillers, Barge Engineers, Mechanics, Electricians, QA Engineers, Senior Project Planner, Technical Superintendents, Offshore Structural Engineers, Technical Buyers, Senior Pipeline Engineers en nog m eer functies... Verdere interessante info rm atie en vacatures, ook voor o n ze tu nnel afd elin g , kun je vinden op onze w ebsite w w w .ipspersonnel.com O p zoek n aar p ers o n e e l o f een nieu w e baan, neem p e r telefoon o f e -m a il c o n ta c t m et ons op!
IPS Group - Interocean Personnel Services * Rivium Boulevard 46 * 2909 LK Capelle aan den IJssel Tel +31 (0)10 447 94 94 * Fax +31 (0)10 235 78 78 * w w w .ipspersonnel.com * info@ ipspersonnel.com
In h o u d s o p g a v e
Bezoek ook onze website: w w w .sw zonline.nl
12
Special Elektrotechniek aan boord
AH Electric Dit n u m m e r is v o o r het g ro o ts te deel g e w ijd aan de to e p a s s in g van e le k tro te c h n ie k aan boord van sche p e n, de s p e cia l v a n deze
H oo g sp a n n in g s in s ta lla tie s, g e a v a n c e e rd e
maand. V e rs c h ille n d e b edrijven en
e le k tris ch e v o o rts tu w in g , g e b ru ik van Simulatoren
in stellingen laten zien w a t de huidige
en de in s e n o u fs v a n w a ls tro o m s y s te m e n komen
m o g e lijkh e d en zijn op dit gebie d. V oo r de
in deze s p e cia l aan de orde. T o egespitst op de
kenners v an deze materie kost om van te
bijzondere s ch e p e n en situaties w a a r w e in
sm ullen, v o o r a n d eren m is s ch ie n te veel
N e d erla n d v a a k mee te maken hebben en w a a r
schem a's. In elk geval een breed scala , van
nie t alleen de e le k tro te c h n ic i bij be trokken zijn,
het g e b ru ik van z o n n ece llen v o o r de
m aar o o k de s c h e e p s b o u w e r s , de w e rk tu ig -
o p w e k k in g van e le k tris ch e energie in
b o u w e rs en u ite in d e lijk de b em anningen.
m ilieu vrien d e lijk e p lez ie rv a art to t het leveren van w a ls tro o m ('cold iro n in g ’ ) aan s ch e p e n in havens om de u itsto o t van sch a d e lijke stoffen
50
te ru g te drin gen. M a a r o o k de to e n e m e n d e
Hedendaagse piraterij
vra a g naar e lektrisch v e rm o g e n aan boord is in teressant, w a a r d o o r de to e p a s s in g van
Na het v e e l v e rk la re n d e ex p e rta rtik e l
hoo g s pa n n ing een serieuze optie w o rd t. Een
rond zee p irate rij in S W Z M a r itim e van
uitgebreid a rtik el h ie ro ve r in deze special.
ja n ua ri, is er nu een ervarin g sa rtikel.
V oo r het m e g a ja c h t Triton en het
De ge le g e n h e id om de e rva rin g e n van
d u ik o n d e rs te u n in g s v a a rtu ig Seven A tla n tic
een N e d e rla n d s e re d er te v e rn e m e n
w o r d t in t w e e a rtike le n in gegaan op de
k w a m bij een th e m a -a v o n d v o o r de
d ie s e le le k tris c h e v o o rts tu w in g van deze
V rie n d e n van het M a ritie m M u s e u m
s ch e pe n , t e r w ijl STC m et enige tro ts de s im u la to r v o o r D E -vo o rtstu w in g p re senteert.
R otterdam op 11 fe b ru a ri 2009.
Tot slo t van de bijdrag e n v o o r deze special
53
a a n d a c h t v o o r een h o n d erdja rige
Pace to Phase'
e le k tro te c h n is c h e o n d e rle ve ra n cie r, die zich enerzijds s p e c ia lis e e rd e in m eg a ja c h te n ,
On the o c c a s io n of its 21st lustrum the s tu de n t
m aar oo k s u c c e s h ee ft op de Chinese markt.
a s so c ia tio n of N aval A r c h ite c tu r e at th e TU Delft, S.G.
Over piraterij is al v e el g e s c h re v e n en de
" W illia m F roude", org a n ise d a sym posiu m in "De
re cen te o n tw ik k e lin g e n bij Som alië laten zien
D o e le n ", R otterdam . The slogan of th e day w a s "Face
d at d it nog steeds een zorgelijke situatie is.
to P hase", be ca use th e re are n e w phases bre a kin g in
V oorlopig e c h te r een laatste b ijd rage o ve r dit
the (m aritim e) w o rld , w h ic h w e w ill have to fa c e . Over
o n d e r w e r p in dit nummer.
200 p a rtic ip a n ts a tte n d e d the event in M a rc h .
De ja a rin d e x 2008 van SWZ M a ritim e v in d t u o ok in dit nummer, zij het in een w a t a n dere v orm dan v o o rh ee n . Dit h e eft alles te maken met
Verder in dit nummer
het d ig ita lis e re n van deze rubriek, w a a r d o o r het
2 4 5 6 12 15 20 25
N ieuw s M aritiem e M a rk t Uit e erdere jaargangen M a a n d M aritiem 150 J a a r elektrotechniek aan boord van schepen M e e r dan DP3: de Seven Atlantic Groene energie voor schepen in havens Binnenvetter Eekels slaat vleugels uit
29 34 40 43 46 54
J aa roverzicht 2008 Diesel Electric Propulsion for M e g a Yachts Elektrisch rec re a tie f varen Oefenen m et dood schip tot vol zeebedrijf Hoogspanning aan boord Verenigingsnieuws
handm atig sa m e n ste lle n v rijw e l to t h et ve rled e n behoort. De bed o elin g is de papieren v ersie , zoals nu in dit nummer, b ep e rkt te houden en bin n e n k o rt uitg e b re id e re zo ekm og e lijkh ed e n op de w e b s ite w w w .s w z o n lin e .n l te r be s ch ik k ing te stellen.
Omslag: rende ring van m egajacht Triton
Ir. K ee s D irkse , h o o fd re d a c te u r
W iirts ili Expands S e rvice s Offering n the N etherlands W a rts ila expa n ds its s e rv ic e s c a p a c ity in the
explain the te c h n o lo g y . To s u p p o rt the
N e th e rla n d s w ith a m odern t ra in in g centre
th e o r e tic a l p ro g ram m es, the w o rk s h o p has a
and new, la rg er premis es.
large n u m b e r of engin es and pro p e lle rs fo r
The W a rts ila Land & Sea A c a d e m y cove rs
h a nd s-on p ra c tic a l w o rk .
2000 s quare m etres and co n ta in s nine
The tra in in g tea m con sis ts of eleven people,
both in the w o rk s h o p itself and on board the
sch o o lin g rooms, fo u r c o n fe re n c e room s and
all w ith y e a rs of p ra c tic a l engin e e rin g
vessels .
The n e w W artsila prem ises in IJm uiden
a large w o rk s h o p . The n e w c e n tre is one of
e xpe rie n c e . The entire tea m is IM O 6.09
The IJ m u iden lo c a tion m a intain s and
te n W a rts ila tra in in g c e n tre s w o rld w id e . For
certified.
o v e rha u ls marine engin es and propuls io n
th is year, the c o m p a n y ex p e cts 800 to 1000
Last w e e k , W a rts ila also in a ug u ra te d n e w
system s and de liv e rs spare parts, servic e
students. The fa c ility o ffe rs p ro d u c t-s p e c ific
m odern s e rv ic e s prem ises in IJm uiden, w h ic h
support, and te c h n ic a l ex pertise prim arily to
tra in in g p ro g ra m m e s in the area of diesel
c o v e r 3000 s quare m etres. The n e w prem ises
ve ss e ls w o rk in g in d redgin g, fish ing and
engin es and pro p u lsio n system s, as w e ll as
in clu d e office s p a ce , an in-house s ch o o ling
inland s hip pin g a p p lic atio n s . The expanded
cu sto m is e d tra in in g . The tra in in g c en tre has
room and a w o rk s h o p. The w o rk s h o p has
w o rk s h o p giv es the c o m p a n y the a b ility to
th e la t e s t te a c h in g to ols, s uch as sim u la to rs
s ta te -o f-th e -a r t m a c h in e s and porta b le tools
w o r k on la rg e r en gin e s and p ropuls io n
fo r o p era tin g system s, and s m a rt bo ard s to
to c a rry out re pa irs and m a in te n a n c e w o rk ,
systems.
Ulstein Sea of S olutions o n tw ik k e lt n ie u w kraan pijplegschip Het V la a rd in g s e o n tw e r p b u re a u Ulstein Sea
derge lijke u pgrade m inim aal is.
of S olu tio ns (USOS) h e e ft van N a tio n a l
Het schip he e ft tw e e h o o fd s c h ro e v e n van
P etroleum C on stru ctio n Company Ltd. (NPCC)
ied e r 5500 kW, w a a rm e e het een s n elh eid van
uit A b u Dhabi het Basic Design c o n tr a c t
12-13 knopen haalt. V oor de to e k o m s tig e DP-
g e k re g e n v o o r h et o n tw e r p e n van het n ie u w e
upgrade zijn v ijf extra in tre kba re azim uthale
k ra a n -p ijp le g s c h ip DLS-4200. Dit s chip w o r d t
s ch ro e ve n van ie d e r 3500 k W nodig.
w e r e ld w ijd één van de g ro o ts te s ch e p e n in
De A m c ly d e kraan h ee ft een maxim aal
ha a r s o o rt en c o m b in e e rt S-lay doublé jo in t
hijsverm o g en van 4200 sT (3800 mT) in vaste
p ijp le g o p e ra tie s m et een h ijs c a p a c ite it van
positie m et een b e re ik van 125 v o e t v a n a f het
4200 sT.
a c h te rs c h ip . In ro te re nd e m odus kan
Het s c h e e p s o n tw e r p is een volle d ig klant-
m axim aal 2950 sT (2680 mT) op 135 v o e t
s p e cifie k e v ers ie van het eigen SOC 3000-
w o rd e n gehesen.
o n tw e r p v a n USOS en w o r d t u itg e ru s t met
w e rk z a a m h e d e n in de A ra b is c h e Golf en
De ho o fd a fm e tin g e n van het schip zijn: Loa
een A m c ly d e M o d e l 80 kraan.
India. Bij het o n tw e rp w o r d t e c h te r al
196,9 m, Lpp 191,7 m, b reedte (mal) 43,3 m,
DLS-4200 is o n tw o r p e n v o o r w e r e ld w ijd e
rekenin g ge h o u d e n m et een to e k o m s tig e
holte (mal) 19,6 m, o n tw e rp d ie p g a n g 6-9 m.
in zetbaarheid, m aar w o r d t a a n v a n k e lijk alleen
u itb re id in g naar D ynam ic P ositioning (DP2),
Het geïn stallee rd v e rm o g en is 4x 5530 kW,
m et een m o o rin g s ys te m u itg e ru s t vo o r
w a a r d o o r de te c h n is c h e im p a c t van een
geïn stallee rd v e rm o g e n (DP) 6x 5530 kW.
Verzend ng m aartnum m er vertraagd D oor een f o u t bij het g e re e d m a ke n van de
a b o n n e e s het blad soms m ee r dan een w e e k
to e g ezie n dat d it in het ve rvolg niet m eer
ve rz e n d ing van het m a a rtn u m m e r van SWZ
te laat on tvan g e n. N a m e n s M B P bie den w ij
voorkom t.
M a ritim e hebben de meeste indiv iduele
d a a rv o o r onze e xcu ses aan. Er w o r d t op
De re d a c tie
B innenvaart B randstof C O .m p e titie 2 0 0 9 van start Op 1 april g af de R otterdam se h a v e n m e e s te r
Bespa re n en de h a v e n m e e s te r hielden
J a a p Lerns het s ta rtsein v o o r de B in n en va art
een to e s p r a a k v o o r de a a n w e zige
B ra n d s to f C 0 2m petitie 2009. Het s ym b o lisc h e
gasten.
s tarts e in w e r d g egeven v a n a f het sch ip De
Vorig ja a r w e r d ge m id de ld ve e rtien
N ie u w e Maze v o o r de E rasm usbrug aan de
p r o c e n t b ra n d s to f b esp a ard en de
a a n w e zig e d ee ln e m e rs . Na het startsein w e rd
w in n e n d e rederij b es p a ard e zelfs
de w e d s trijd v la g g ehesen en ging de
g e m id d e ld 25 p roce n t. Er zijn dit ja ar
C 0 2m petitie o ffic ie el van start. Het platform
drie keer zoveel d e e ln e m e rs (123
V oo rtV are n d B esparen v e r w a c h t dat de
s ch e pe n ) en er is nu o o k een
d e e ln e m e rs een ge m idd e ld e besp a rin g tussen
k la ss e m e n t v o o r p a rtic u lie re s chippers.
de v ijf en tie n p r o c e n t halen.
De meeste s c h ip p e rs konden niet
IL
Gea v a n Oortm a rsse n van S e n te rN o v e m , Ad
a a n w e zig zijn bij de start, o m d a t de
De Rotterdam se havenm eester Jaap Lems g a f h e t startsein
S c h r o o t van het Platform V oortVarend
w e d s trijd p la a tsv in d t tijd e n s de norm a a l geplan d e v aarreiz en.
De deelnem ers zijn te herkennen aan deze vlag
g e s tred e n d o o r t ie n d e eln e m e rs . B ovendie n
Grootste v e ra n d e rin g ten o pzic hte van v orig
hee ft h et d ie n s te n k la s s e m e n t nu a c h t
ja a r is de d u u r van de w e d s trijd ; een half ja ar
d ee ln e m e n d e diensten w a a r d o o r er een echte
lang zuinig va re n is een echte u itdaging vo o r
com p e titie ontstaat. Het H a ve n be d rijf
som m ig e s chip p e rs . A n d e re s ch ip p e rs zijn
R otterdam w a s v orig ja a r een vo udig w in n a a r
altijd bezig m et zuinig v a re n, zij v oe le n de pijn
als enige in het die n s te n k la ss e m e n t. Nu
im m e rs d ir e c t in hun eigen po rte m o nn e e .
moeten zij strijd en te g e n m e e rd ere diensten,
Zuin ig e s ch ip p e rs ton e n aan dat ze niet veel
w a a r o n d e r het H a ve n b e d rijf A m ste rd a m .
m e er kunnen b esp a ren en b ehale n da a rm e e
De d e e ln e m e rs van de C 0 2m petitie zijn
een e ervolle prestatie . Ook d ra g en zij bij aan
h e rke n b a a r aan de geb lokte d ee ln e m e rs vlag .
h et g ro e n e imago van de bin n e nva a rt. In het
Op de w e b s ite w w w .v o o r tv a r e n d b e s p a r e n .n l
n ie u w e p a rtic u lie re kla ss e m e n t w o r d t
is de w e d s trijd te volgen.
Rad o Holland n tro d u cee rt Falcon navigatie ■ 4
O O O
■
r
o
c
Zichtinstru m ent u it de Falcon-lijn
b in n e n v a a rtsc h ip .
o ver het s chip. De zicht- en b e d ie np a n ele n
De m u ltifun c tio n e le zicht- en
w o rd e n aan hetzelfde n e tw e r k a a n g e slote n ,
b e d ie n in g s p a n e le n zorgen v o o r een grote
w a a r d o o r de s c h ip p e r d ir e c t to e g a n g h e eft to t
fle x ib ilite it in h e t tonen van rele vante
alle op het n e tw e r k a a n w e zig e data. De
n a v iga tie g eg e v e ns. Het c o n c e p t " e lk
M u ltiH U B c o n c e n t re e r t N M E A -
in s tru m e n t een eigen u itv o e rin g " b e h o o rt to t
d a ta te c h n o lo g ie , w a a r d o o r deze d ir e c t op
h et v e rle d e n ; elk Falcon zicht- en
ra d a rs y ste m en kan w o rd e n aa ngesloten.
b e die n p a n e e l kan met één d ru k op de knop
B ijkom end v o o rd e e l is d a t een m in im um aan
een a n d ere fu n c tio n a lite it w e e rg e v e n . In
kabel nodig is.
c o m b in a tie met de zicht- en bedie n p an e le n
U itbreiden van b e s taa n d e system en is zeer
zijn er in tellig en te senso ren . Deze zorgen
eenvoudig. Een nie u w e s e n s o r w o r d t op de
Radio Holland in tro d u c e e rt op de C onstruction
e rv o o r d at een c o n tin u e stroom van inform atie
M u ltiH U B a a ng e slo te n , w a a r d o o r de
& Shipping Industry b e u r s t e G o rin ch e m op
in het d a ta n e tw e r k w o r d t g e b ra ch t. De
geg e v en s van deze s e n s o r op het n e tw e r k
s ta n d n u m m e r 118 van 5 t o t 7 mei de Falcon-
s c h ip p e r b e p a a lt hoe, w a a r en w a n n e e r de
b e s c h ik b a a r zijn. De ge g e v e n s van deze
lijn; de n ie u w ste b in n e n v a a rt n a v ig atie lijn van
g e g e v en s w o rd e n getoond.
n ie u w e s en so r kunnen op b e s ta a n de Falcon
Radio Zeela nd. De F a lc o n -p ro d u c te n zijn een
Een a n d ere in novatieve v e rn ie u w in g van de
zicht- en be d ie n in g s p a n e le n w o rd e n
in n o v a tie f en m u ltifun c tio n e e l c o n ce p t,
Falc on-lijn is de M u ltiH U B . S en so ren w o rd e n
uitgelezen of er w o r d t een n ie u w Falcon z ic h t
w a a rm e e een e norm e stap w o r d t g en o m e n in
g e k o ppe ld aan de M u ltiH U B die alle
en be d ie n p a n e e l op het n e tw e r k a a ngesloten.
de to ta le in te gra tie van d a ta v o orzie n ing op elk
in fo rm a tie v e rd e e lt ove r h et e th e r n e t- n e tw e r k
M a ritie m e M a rk t Door Menso de Jong
Milieuemoties beheersen politiek Zeevarenden, hun organisaties en w e rkg e ve rs zijn hevig verontw aardigd, evenals de scheepvaartpers, over enkele re c h te rlijk e uitspraken w a a rb ij gevangenisstraffen zijn opgelegd aan gezagvoerders en stuurlieden. Zij w orden hard gestraft om dat de p o litie k onder grote druk staat veroorzakers van olielozingen aan te pakken.
De laatste slachtoffers zijn afkomstig van de tanker Hebei Spirit die, voor
vrijgelaten, maar ze moeten in Korea blijven to t de uitspraak. Daarnaast
anker liggend, w e rd aangevaren door een kraanschip nadat de sleeptros
verklaarde het Europese Hof kapitein Mangouras van de Prestige niet
ervan w as gebroken. In hoger beroep zijn zij w e lis w a a r op borgtocht
ontvankelijk in zijn zaaktegen de Spaanse regering. Hij w a c h t al zes jaar op de rechtszaak over zijn verm eende schuld aan de ramp w a arvo or velen de Spaanse regering als hoofdschuldige zien w egens het w eigeren van een noodhaven en de beslissing het schip de zee op
votoen* de z o ju is t wet s/erMaren
v o s ï& e s te l4 e
w \J u SCHULDIG l
te sturen. Hij moet zich elke dag melden bij de Griekse politie hoewel hij als 74-jarige geen gevangenisstraf meer kan krijgen. Het hof vond dat alles geheel rechtmatig, evenals de exorbitante borgsom van drie miljoen euro. De lijst is uit te breiden met rechtszaken tegen bemanningsleden iri de VS, Frankrijk, Griekenland, Venezuela en Pakistan. Het lijkt evenwel onjuist de beschuldigende vin g e rte richten op de rechters. Zij beoordelen een zaak niet op basis van rechtvaardigheid, maar passen de vigerende w etten toe. Die zijn opgesteld op aandrang van politici die willen tegemoetkomen aan de burgervraag de veroorzakers van olielozingen z w a a rte straffen, ongeacht de oorzaak van de lozing. Bovendien is nagelaten te regelen dat de betrokken rechtbanken voldoende kennis hebben om ingewikkelde scheepvaartzaken te beoordelen. Zo is het rapport van het Koreaanse Maritime Safety Tribunal over de Hebei Spirit volgens vele experts uiterst tendentieus, maar de rechtbank moest het ermee doen en had niet de kennis het rapport kritisch te beoordelen. Misschien w ilde het dat ook niet gezien de politieke druk de bemanning te veroordelen. Het komt er op neer dat het oude uitgangspunt overboord is gezet dat iemand onschuldig is zolang het tegendeel niet bewezen is. Nu moet de gezagvoerder zijn onschuld overtuigend bewijzen na een olielozing en vaak ook als er drugs aan boord zijn gevonden. Helaas zijn EU-landen die zich erop beroepen een rechtsstaat te zijn, hierin voorgegaan. Politici kunnen stellen dat de reders het ernaar gemaakt hebben met zovele gevallen van olieverontreiniging waarbij het schip zich geheel of gedeeltelijk kon vrijwaren van aansprakelijkheid, zelfs indien er sprake w as van achterstallig onderhoud of ernstige gebreken. Anderzijds blijft het bijkans onmogelijk een overheidsinstantie aan te klagen indien de acties ervan in grote mate hebben bijgedragen aan een ongeval, zoals bij de Prestige. Bij de tankvaart zijn er reeds lang vrijwillige gedragscodes over veilige operaties tussen afschepers, terminals en reders, maar bij droge lading schort het daaraan. Zo is er pas recent en na
Menso de Jong w a s jarenlang agent iri het Verre Oosten voor diverse scheepvaartmaatschappijen. Mij is nu freelance journalist en vaste medew erker van SWZ Maritime
aandrang van overheidsinstanties een gedragscode opgesteld om het
Parlement, noch Commissie hebben aangegeven daarmee rekening te
overboord gaan van containers te beperken. Toch rechtvaardigt vroeger
willen houden; de eigen, emotionele hobby's lijken doorslaggevend te
redersgedrag niet van ongelukken a priori een criminele z aa kte maken met
blijven. Voor grotere daadkracht bij IMO moet men het onderwerp bij de
omkering van de bewijslast. Rechters zijn daaraan niet schuldig, wetgevers
Verenigde Naties aankaarten zodat een VN-congres kan besluiten over
wel. Reders berusten kennelijk in deze situatie; je hoort hen zelden
uitbreiding van de bevoegdheden van IMO, zelfs als dat een inbreuk
protesteren. Zij blijven immers meestal buiten schot.
oplevert op de soevereiniteit van de IMO-lederi. Misschien een lange weg, maar w el de juiste om echte resultaten te boeken. Hiervoor is het niet nodig
Ook EU verward over milieuwensen
de EU eerst IMO-lid te maken; enkele EU-leden kunnen ook zo'n voorstel
Verwarring bestaat er eveneens tussen Europese Commissie en Parlement
doen. Dat gaat bovendien sneller dan het verkrijgen van een eensgezind
enerzijds en de IMO anderzijds. Commissie en Parlement willen een grotere
EU-standpunt.
rol van de EU binnen IMO, maar hun argumenten daarvoor zijn niet
Regeringen staan verder onder druk hogere subsidies te verstrekken voor
overtuigend. De Commissie bekritiseert IMO over haartraagheid bij de
het opwekken van bio-, w in d - en zonne-energie, maar daarbij dreigt men uit
bestrijding van scheepvaartemissies. Daarbij is evenwel nauwelijks
het oog te verliezen dat w e olie en gas nog vele jaren nodig hebben. De
voortgang te verw achten zolang de politiek geen afspraken heeft gemaakt
productie daarvan kan afnemen als gevolg van de kredietcrisis omdat
met ontwikkelingslanden over hun medewerking aan het terugdringen
exploratie naar en ontwikkeling van nieuwe velden onder druk komt bij de
ervan. IMO w il alleen denken over een regeling v oor de w ereldscheepvaart,
huidige lage olieprijs. Gelukkig handhaven de grote oliebedrijven nog hun
maar daar willen ontwikkelingslanden niet aan zolang zij zijn vrijgesteld van
budgetten daarvoor, maar dat is nauwelijks het geval bij vele staats
de Kyoto-afspraken. Zelfs als de scheepvaart wil overschakelen op het
bedrijven en kleinere oliebedrijven die daarvoor geen krediet kunnen of
milieuvriendelijke LNG als brandstof, zullen zij afspraken tegenhouden
durven op te nemen. Een uitzondering is het Braziliaanse Petrobras met
zolang er geen raamverdrag gereed ligt voor een vernieuwd Kyoto.
ambitieuze plannen 15 miljard d o lla rte besteden aan offshore-ontwikkeling,
Ook een rapport van het Portugese Europarlementslid Fernandes is uiterst
alleen uitgesmeerd over een langere tijd. In de goede jaren hebben
kritisch over IMO: de organisatie zou te weinig daadkracht hebben eri totaal
regeringen de belastingen op de olie- en gaswinning fors opgevoerd. Zij
geen invloed bij het toezicht op de naleving van conventies en resoluties.
zouden nu moeten bekijken of deze omlaag kunnen, bijvoorbeeld voor de
Daarom vindt hij dat de EU IMO-'verplichtingen' w ettelijk bindend moet
ontwikkeling van marginale velden. Het vereist een politiek balanceerspel
maken v oor haar leden. De Europese scheepvaart w o rd t dan veel sneller
de juiste koers te vinden, aannemende dat regeringen er niet van uitgaan
opgezadeld met strengere regelgeving dan de overige scheepvaart. Noch
dat juist een opnieuw hogere olieprijs de schatkist aardig kan vullen.
Uit eerdere jaargangen Crisis in de zeescheepvaart ...‘Na het requireeren van schepen geeft de overheid geen
w e e t w a t te doen. Motorschoeners van 400 to t 500 ton gaan
uitvaartvergunningen meer af en troosteloos w a s de aanblik onzer
tegenwoordig al op reis naar Amerika, sommige in ballast, om v ra cht over
havens, w a a r de schepen bij bosjes w aren opgelegd, terwijl de nood in
den Atlantischen Oceaan te brengen'...
het land voortdurend steeg... De normale toestand herstelt zich maar
H et Schip, fe b ru a ri 1919
langzaam. Het hervatten van de scheepvaart gaat dan ook met ongemene
Ook in die tijd blijkt de scheepvaart een van de slagaders te zijn die de
moeilijkheden gepaard... van commerciëelen en technischen aard... De
handel, en daarmee de economie, w e e r op gang moet brengen.
reizen duren uiterst lang... bergen van officieele paperassen worden
Opgelegde schepen, er is een overschot in de kustvaart, arbeidsonrust,
verzet, voordat er een colli lading in het schip komt.
logistieke problemen in de havens en het papierwerk zijn de oorzaakvan
En dan zijn overal de arbeidsverhoudingen dermate gewijzigd, dat een
de draaischijven in het transport en de havens. Er zijn fricties op
veel langer verblijf in de haven dan v roeger noodig is. Opstoppingen van
meerdere punten in de keten van het transport. A nno 2009 zijn er
traffiek en schepen, gebrek aan spoorwegmaterieel, werkstakingen in de
soortgelijke verschijnselen, de aanleiding mag verschillen. De diepere
havens en aanverwante bedrijven, enz. veroorzaken langeren reisduur en
oorzaak zou w el eens dezelfde kunnen zijn: w ereldw ijd is sprake van een
maken de bedrijfsuitkomsten in hooge mate onzeker. Daarnevens is een
onbalans in de economieën.
dalende tendens in de vrachtenm arkt waarneembaar... Er is dan ook een overvloed van kleine scheepsruimte voorhanden, w aarm ee men niet
S. H engst
Door G.J. de Boer
K iellegging P&O Ferries
v a n £285 miljoen en w o rd e n 210 m e te r lang
w in d k r a c h t van 50 knopen kunnen
Bij STX Europe A S A , v o o rh e e n A k e rs Yards, is
m et een c a p a c ite it van m ee r dan 180 trailers.
m a n o e u v re re n zonder s le ep b o ota s sis tentie .
de b o u w van de eerste van de t w e e s u p e r
Zij w o rd e n v e rd e r u itg e ru s t m et een derde
Door het h y d ro d y n a m is c h e c a s c o is het
fe rrie s bego n n en die d o o r P&O Ferries zijn
a u to d e k v o o r 195 p e rs o n e n a u to ’s. A a n boord
b ra n d s to fg e b ru ik minimaal. Het eerste schip
besteld te r v e rv a n g in g v a n de Pride of Dover
is a c c o m m o d a tie v o o r 2000 passagie rs. De
komt in d e c e m b e r 2010 in de vaart, het
en de Pride of Calais op de route Dover-Calais
s ch e p e n w o rd e n de eerste ka n a a lve e rb o te n
t w e e d e in s e p tem b er2 0 1 1.
v.v. De n ie uw e v e e rb o te n zijn een investering
die zodanig zijn o n tw o r p e n dat zij bij een
Ul e u w e opdrachten Acta Marine Waterweg A c ta M a rin e W a te r w e g besteld e medio m aart een w e r k b o o t v a n het type USSV 3512 bij Bijlsma S hipyards. Het veelzijdig e va a rtu ig w o r d t ingezet bij olie- en g a s p ro je c te n b u ite nga ats en de aan le g en h et o n d e rhou d v an w in d m o le n p a rk e n . M e t een die p g a ng van m aar 1,4 m e te r is deze w e r k b o o t in zetb a ar in ondie p w ater. Het n ie u w e v a a rtu ig krijgt een lengte v a n 35,85, een breedte van 11,84 en een g em id de ld e d ie pg a n g v a n 1,30 t o t 2,00 m. De o p b o u w w o r d t aan b a kboord g e p la a ts t w a a r d o o r een g ro o t w e r k d e k w o r d t g e c re ë e rd , w a a ro p een 200 t o n s -h y d ra u lis c h e d ekkra a n en een 50 t o n s - lie r w o rd e n g epla atst. Drie C a te rpilla r-d ie se Im o to ren , type C18, op t w e e v a ste s ch ro e v e n in s traalb uiz en
De D ijk sg ra ch tis de eerste van een serie van acht
en een ro e rpro -p e ller, 3x 600 rpk leveren de
Happy D
De eerste s ch e p e n van de D -g ra c h ts e rie zijn
S plie th o ff/B ig L ift Shippin g besteld e bij de
inm iddels d o o r S p lie th o ff in de v a a rt g e b ra ch t.
e v eneens a a n g e d re v e n do o r een C18. Het
Z hejiang Ouhua S hipyard, Z hejiang, v ijf mp
Op 19 d e c e m b e r is de D ijk s g ra c h t ( b o u w *
v a a rtu ig w o r d t u itg e ru s t met een DPinstaNatie zodat het m og e lijk is zonder ankers
v o o rts tu w in g . De b o e g s c h r o e f w o r d t
H L -sch e pe n die tu s s e n medio en eind 2010 in
n u m m e r JLZ600401, imo 9420772) aan de v lo o t
de v a a rt m oeten komen. De ijsklasse A1-
to e g e v o e g d en de D a m g ra c h t (b o u w n u m m e r
in positie te blijven. A a n boord is
s ch e p e n van elk 17.000 d w t w o rd e n u itg e ru s t
JLZ600402, imo 9420784) op 19 januari. Het
a c c o m m o d a tie v o o r tw a a lf p e rso n en in zeven
m et t w e e 400 to n s -k ra n e n (h efv e rm o g e n in
de rd e s ch ip , de D a n zig e rg ra ch t
hutten. De o p le v e rin g is g e p lan d in het n aja ar
ta n d e m 8 0 0 1 op 18 m) aan s tu u rb o o rd en een
( b o u w n u m m e r JLZ600403, imo 9420796), v o lg t
van 2009.
120 to n s -k ra a n op 16 m aan bakboord. Deze
op 24 april. De serie w o r d t to t d e c e m b e r 2009
D4-type s ch e p e n zijn afgeleid van de D-
v o o rtg e z e t m et de D e lta g ra ch t, D ia m an tgra c ht,
g ra c h ts c h e p e n van Splie thoff, in c lu sie f de
D o lfijn g ra c h t, D o n a u g ra c h t en D yn a m o grac h t.
extra a c c o m m o d a tie v o o r tien stagia irs. De
De laatste v ie r s ch e p e n w o rd e n u itg e ru s t met
s ch e p e n krijgen als afm e tin ge n : L o.a. x B x dg
een extra brug en a c c o m m o d a tie v o o r tien
= 156,90 x 22,80 x (10,27) meter. Tonnages zijn:
stagia irs. A lle s ch ep e n zijn o f w o rd e n
13.400 bruto, 5920 netto. De v o o rts tu w in g
g e b o u w d bij J in lin g S hipyard in N anjing. De
g e s c h ie d t d o o r een W a rts ila -h o o fd m o to r, type
D -g ra c h ts c h e p e n zijn aan s tu u rb o o rd
8L46 van 8400 k W v o o r een s n elh eid van 18
u itg e ru s t met drie d e k kra n e n met een S W L
De nieu w e w erkboot vo or A c ta M arin e W aterw eg he eft een
knopen.
van 5 5 1 op 30 m/1201 op 16 m.
diepgang van slechts 1,4 m eter
Gerrit de B oer is r e d a c te u r van S W Z M a ritim e en bekend s c h rijv e r van m aritiem e boeken
Tew aterlatingen Silverstone Express Jr. iHflk
■
De a u to c a r rie r S ilverston e Express (b o u w n u m m e r 1132, imo 9448061) is op 15 ja n u a ri bij M its u b is h i S him o n o se ki Heavy In dustry te w a te r gelaten. Ople vering aan rederij V roon, B reskens, w o r d t eind mei 2.009 v e rw a c h t. Op of o m s tre e k s 15 april w o r d t bij dezelfde w e r f b o u w n u m m e r 1133 als Sebrin g Express (imo 9434321) te w a te r gelaten, w a a rn a de o p lev e rin g begin a u gu s tu s 2009 plaatsvin dt. M its u b is h i b o u w t nog tw e e identieke a u to c a r rie r s v o o r Vroon: de Sepang Express (b o u w n u m m e r 1135, imo 9448061) en Suzuka Express (b o u w n u m m e r 1135, imo 9448073). Deze PCTC's (Pure Car and Truck
De Simon Stevin kan zo w e l stenen dumpen als erts w innen to t een diepte van 1700 m eter
Carriers) m oeten in fe b ru a ri en mei 2.010 in de
- j
Simon Stevin
a a n b o u w op de s c h e e p s w e r f
v a a rt komen, De v ie r s ch e p en , die d o o r Vroon
C o n stru c c io n e s N a vales del
o n d e r Filippijnse v la g w o rd e n g e ë x plo ite erd ,
Norte: de Cristóbal Colón
hebben elk een c a p a c ite it van 3930
( b o u w n u m m e r 332, imo 9429572),
p e rson e n a uto's. De a fm etin g e n w o rd e n : L o.a
die in m iddels is beg o nn e n aan de
(l.l.) x B x H (dg) = 180,00 (171,70) x 30,00 x
p roe fv a a rte n , de identie ke Leiv
30,94 (8,20) meter. De s ch e p e n zijn geno em d
Eiriksson, w a a rv a n de
n aar bekende r a c e c ir c u its in de w e re ld . Een
Simon Stevin
te w a t e rla tin g midden 2009 w o r d t v e r w a c h t en
tw e e d e serie van v ie r PCTC's is v o o r Vroon in
Op 13 m a a rt is b ij s c h e e p s w e r f C o n stru c c io n e s
een 30.500 m3-sle eph op p e rzu ig e r.
a a n b o u w bij Hyundai M ip o D ock y a rd Co. in
Smit
a u to c a rrie rs hebben elk c a p a c ite it van 3500
Ulsan ( b o u w n u m m e rs 8032 - 8035). Deze
N a vale s del N orte in Sestao het v a lp ijp - en m ijn b o u w s c h ip Simon Stevin ( b o u w n u m m e r 333, imo 9464807) te w a te r gela ten. De
Bij de Song Cam S hipyard in H aip hong zijn op
a u to ’s. De o p le v e rin g e n m oeten p laatsvinden
d o o p p le c h tig h e id w e r d v e rr ic h t do o r J ulie de
8 m a a rt de t w e e ASD 3213-sle epboten Smit
tus s en n o v e m b e r 2009 en mei 2010. Ook hun
Nul, d o c h te r van Jan Pieter de Nul. Dit schip
Cheetah (b o u w n u m m e r 513003) en Smit Tiger
namen zijn afg e le id van b ekende Formule 1
w o r d t ingezet v o o r het zeer p re cie s d um pen
(b o u w n u m m e r 513004) v o o r S M IT
c ircuits: M a g n y Cours Express, Monza
van stenen m et een do o rsn e d e to t 400 mm to t
H ave n s le e p d ie n s te n te w a te r gelaten.
Express, Le M a n s Express en Imola Express.
op een die pte van 1700 m. Het position e re n
Eerder zijn op 19 n o v e m b e r bij dezelfde w e r f
van de v a lp ijp is uite rm a te g e a v a n c e e rd en
de S m it P anter ( b o u w - n u m m e r 513001) en
w e r k t v o lle d ig a u to m a tis c h . Onderaan de
Sm it J a g u a r ( b o u w
v a lp ijp is een ROV (Remote Operated Vehicle )
n u m m e r 513002)te
g e ïn stallee rd , die de positie van de sto rtm o nd
w a t e r g ela ten. De
van de v a lp ijp n a u w k e u rig c orrig e ert. De
eerste tw e e s le e p bo te n
v a lp ijp in s ta lla tie he e ft een c a p a c ite it va n 2000
m oeten in juli w o rd e n
ton stenen per uur. Het v a lp ijp s c h ip Simon
o p g ele v e rd, de derde
Stevin w o r d t sp e cia a l g e b o u w d om op grote
en v ie rd e in decem ber.
diep te s de zeebodem te nivelleren en stenen
De ASD 3213-sleep-
te sto rte n v o o r g e ïn s tallee rd e olie- en
boten hebben als
g a s p ijp le id in g e n in de o ffs h o re -in d u s trie . Het
a fm e tin g e n: L x B x H
schip is o o k g e s c h ik t v o o r de w in n in g van
(dg) = 32 ,2 2 x 11,24 x
m in e ra le n uit de z eebodem to t een die pte van
5,00 (5,30) meter. Het
1700 m. A an boord is a c c o m m o d a tie v o o r
v e rm o g e n is 5600 rpk of
zeventig personen. N a a s t de Sim on Stevin zijn
4180 k W v o o r een
De PCTC's vo o r Vroon, w aa ron der de S ilverstone Express, dragen alle de naam van bekende
vo o r J an de Nul nog drie an dere s che p e n in
tr e k k r a c h t van 68 ton.
ra ce c ircu its
De Bro G arland is de tiende die Ferus Sm it voor R ederij Thun b o uw t (foto H. Zuur)
Bro Garland Bij Ferus Smit in W e s t e r b r o e k w e rd op 21 m a a rt de Bro Garland ( b o u w n u m rn e r 387, imo De Eemsborg, h e t grootste schip da t to t dusver in N oord-N ederland dw arsscheeps te w a te r is gelaten (foto H. Zuur}
9393345) d w a rs s c h e e p s te w a te r g e la ten na te zijn g e d o o p t d o o r Pernille Lohman. De
Eemsborg
van 15 knopen. De c o n ta in e r c a p a c ite it is 432
ta n k e r is de tie n d e die Ferus Smit v o o r Rederij
In de s tro m e n d e regen is bij Koninklijke
teu, w a a rv a n 176 op de luiken.
Thun b ouw t. De identie ke Bro Gazelle
c e re m o n ie e l de Eem sborg (b o u w n u m m e r 838,
Kelt
ja n u ari al in de v a a rt g e b ra ch t. Deze ta n k e rs
imo 9423748) d w a rs s c h e e p s te w a t e r gelaten.
Op 14 m a a rt is bij Leda S hip yard s in Korcula
hebben als afm e ting e n : L x B x H (dg) = 116,35
De Eem sborg is de eerste van een serie van
het c a sc o van de Kelt ( b o u w n u m m e r 1016,
x 15,30 x 9,30 (6,76) meter. De t o n n a g e s zijn
v ie r ijsklasse 1A m u ltip u r p o s e - c o n ta in e r
iino 9489534) te w a te r gelaten. D o o p ste r w a s
4212 bruto, 1911 netto en 7515 d e a d w e ig h t. De
c a rrie rs, die KNS v o o r W a g e n b o rg bo u w t. De
N ic o l e t v a n de r Velde, p a rtn e r van o p d r a c h t
v o o rts tu w in g s in s ta lla tie b e s ta at uit een
N ieste rn S an d e r in Delfzijl op 28 m a a rt zonder
(b o u w n u m m e r 386, imo 9393333) w e r d in
o p lev e rin g van de Eem sborg w o r d t eind mei
g e v e r A n to n van der Velde. De Kelt is de
W a rts ila -h o o fd m o to r, type 7L32, va n 3300 rpk
v e rw a c h t. F le ttw e e d e schip v a n deze serie,
tw a a lf d e v an de serie S up e r S aim a x C o ntain er
of 2430 k W v o o r een s n elh eid van 14 knopen.
de Erieborg, moet eind dit ja a r w o rd e n
Carriers die Peters S hipya rd s in Kam pen v o o r
o p ge le v e rd . De beide laatste s ch e p e n volgen
bij W a g e n b o rg ge lie e rde rede rs en kapitein -
m et een in terval va n zes m a anden in juli en
e ig e na re n b ouw t. De a fm e tin g en van de SSCC
Bij de Poolse Crist Yard in Gdansk is op 12
d e c e m b e r 2010. De n ie u w e E-serie h e e ft als
zijn: L o.a. (I.I.) x B x Fl (dg) = 82,50 (80,86) x
m a a rt met de drijve nd e bok M a ia het c a sc o
SD Reliable
a fm etin g en : L o.a. (I.l.) x B x Fl = 137,90 (131,50)
12,50 x 8,00 (5,41) meter. De v o o rts tu w in g
van de SD Reliable (b o u w n u m m e r 545301, imo
x 15,87 x 11,00 m e te r en zijn de g ro ots te die to t
g e s c h ie d t d o o r een C ate rpilla r-h oo fd m o to r,
9533402) te w a te r gezet. De SD Reliable is de
d u s v e r in N o o rd -N e d e rla n d d w a rs s c h e e p s te
type 3512B~HD-DITA, van 1700 rpk o f 1250 k W
eerste v an v ie r ATD 2909-sle epboten v o o r
w a te r zijn g elaten. De v o o rts tu w in g g e s c h ie d t
v o o r een s n elh eid van 11,5 knopen. De Kelt
Serco Denholm M a r in e S erv ic e s ten behoeve
d o o r een W a rts ila -h o o fd m o to r, type 9L32C,
w o r d t medio juli op gele verd.
van hun M O D - p ro je c t in het Verenig d
van 6115 rpk of 4500 k W v o o r een snelh eid
Koninkrijk. De volg e n d e drie sle e p b o te n w o rd e n de SD B ountiful, SD R e sou rc eful en SD D ependable (b o u w n u m m e rs 545302 - 545304). De c a s c o ’s w o rd e n n a ar Damen M a a s k a n t S hip ya rd s in S tellendam g e s le e p t v o o r de a fb o u w (b o u w n u m m e rs 599 - 602). De ATD 2909 is een n ie u w o n tw e rp m et als afm e ting e n: lengte 29,19 m, b reedte 9,98 rn en die p ga n g 4,8 m. De v o o rts tu w in g b e s taa t uit tw e e Caterpillarh oo fd m o to re n , type 3512B TA-HD, m et een to ta a l v e rm o g e n van 4080 rpk of 3000 k W op tw e e ro e rp ro p e lle rs v o o r een tr e k k r a c h t van 40 ton. S pe cia a l v o o r het slepen van o n de rze eb o te n krijgen de s le e pb o ten fe n d e rs
De K elt is de tw aalfd e van de serie Super S aim ax C ontainer Carriers (foto H. Zuur)
zowel boven als o n d e r de w a te rlijn .
Oplevercngen CFL Proud (b o u w n u m m e r 819, imo 9386433) en de CFL P enhar (b o u w n u m m e r 820, imo 9534365).
Trident P 01 Damen S hipyards Naval and High Speed heeft de derde Stan Patrol 4207, de Trident P 01 (b o u w n u m m e r 549867, imo 9541693), o v erg e d rag e n aan de K u s tw a c h t van Barbados. De N ede rlan d se w e r f b ou w de ee rd e r de Leonard C. Banfield P02 (b o u w n u m m e r 549865, imo 9453951) en de Rudyard Lew is P03 (b o u w n u m m e r 549863, imo
De B ea utrad er tijdens de eerste pro e fva a rt (Flying Focus)
9466283) v o o r dezelfde o p d rachtgever. De Stan
Beautrader
o p g ele v e rd. De v ie r s ch e p en va re n v o o r
Patrol 4207 heeft een lengte o.a. v an 42,80 m, een breedte van 7,11 m en een holte van 3,77
De B e a u tra d e r is in m a a rt d o or Damen
Europe C aribbean Line, een lijn dien s t van
S hip ya rd s B ergum opge le verd . De
A n t w e r p e n en Ip s w ic h n a a r Trinidad, Guyana,
m. De maxim ale d ie pgang is 2,52 m. De Trident
p ro e fv a a rte n w e rd e n geh o u de n op 24 fe b ru a ri
S urin a m e en Venezuela.
w o r d t v o o rtg e s tu w d door tw e e Caterpillar-
B ea u triu m p h (b o u w n u m m e r 9373, imo
CFL Progress
tota a l v e rm o g en van 5712 rpk of 4200 k W via
9369291) en de B ea u tro p h y ( b o u w n u m m e r
Op 5 m a a r tv o n d in H arlingen de o v e rd ra c h t
tw e e W LS 930 ta n d w ie lk a s te n op tw e e
9404, imo 9369306) het derde schip van het
pla ats van de CFL Progress (b o u w n u m m e r
o m k e e rba re s c h roe ve n v o o r een snelh eid van
type Damen Combi F reig hter 7200 v o o r Unisea
817, imo 9371828), het zesde schip dat Peters
26 knopen. Bij een snelh eid van 12 knopen is
Shippin g in Sneek. Het c asc o w a s op 2
S hip yard s in Kam pen v o o r Canada Feeder
de a c tie ra d iu s 1800 mijl. A an boord is
a ug u s tu s a c h te r de s le e p b o o t Gale Force in
Lines in G roningen b o u w d e. De vo lg e n d e dag
H arlingen a a n g e ko m e n. De c asco's v o o r de
v e rtro k het n ie uw e schip n aar S a n ta n d e r om
v ie r Combi Freig hters 7200 zijn g e b o u w d bij
rollen s ta a ld raa d te laden v o o r A lg ie rs . De
hoofd m oto re n, type 3516B TA-HD, m et een
en 13 maart. De B e a u tra d e r is na de
Zaliv S hipyard in Kerch. De s ch e p e n w o rd e n
CFL P rogress is de tw e e d e van een serie van
d o o r Damen a fg e b o u w d in H arlingen. De CF
v ijf s ch e p e n van het type J u m b o 6500 1A. Het
7200 h e e ft als a fm e tin ge n : L o.a. (I.l.) x B x H
eerste schip van deze serie w a s de in o k to b e r
(dg) = 118,14 (115,70) x 15,90 x 8,80 (6,54)
2008 o p g e le v e rd e CFL Promise ( b o u w n u m m e r
meter. De v o o rts tu w in g g e s c h ie d t d o o r een
816, imo 9371816). In Kam pen w o r d t
M a K -hoofd motor, type 9M25C, van 4035 rpk of
m o m e n te e l de CFL P erfe ct (b o u w n u m m e r 818,
2970 k W v o o r een s n elh eid van 14 knopen. De
imo 9371854) g e b o u w d w a a rv a n de ople verin g
s ch e p e n zijn u itg e ru s t m et t w e e d e k kra n e n
in juli te v e rw a c h te n is. Daarna v olg en nog de
m et elk een m axim aal he fv e rm o g e n van 40 to n bij een re ik w ijd te van 24,8 m. De t w e e ruim en hebben een inhoud van 10.500 m3. De c o n ta in e r c a p a c ite it is 336 teu (w a a rv a n 165 op de luiken). De B e a u tra d e r is op 24 m aart van H arlingen v e rtro k k e n n aar A n tw e rp e n , w a a r h et s chip 's m id da g s 25 m a a rt is g e d o o p t d o o r J. Kerssen, e c h tg e n o te van G. Ubink, d ir e c t e u r v a n ECL, Na de d o o p c e re m onie begon de B e a u tra d e r m eteen m et het innem en van p ro je ctla d in g v o o r Trinidad. Op korte te rm ijn w o r d t o o k de v ie rd e Combi F reig hter 7200, de B ea u trito n (b o u w n u m m e r 9406, imo 9428669), d o o r Damen S hipyards
De CFL Progress op 2 m aart (Flying Focusj
De S tanP atrol 4207 Trident vo o r Barbados
a c co m m o d a tie v o o r zestien personen. De Stan
m. De dag na de o v e rd r a c h t v e rtro k de J u p ite r
fin a n c ië le steun van de N e d e rla n d s e re gerin g ( o n tw ik ke lin g s h u lp te r v e rb e te rin g v an de
Patrol 42.07 is een s u c c e s v o l o n tw e rp van
op eigen k ra c h t van Galati na a r Havana. Het
Damen. Tot du sve r zijn of w o rd e n er zestien
v e rm o g e n is 2720 rpk of 2030 k W v o o r een
in fra s tru c tu u r). Na de o v e rd r a c h ts c e r e m o n ie
g e b o u w d v o o r de k u s tw a c h te n van N ederla nd
tr e k k r a c h t van 39 ton en een s nelh eid van 11,8
w e rd met de Bima Sakti Utama een korte
(tw ee), Verenigd K oninkrijk (vier), J am a ic a
knopen.
g a s te n v a a rt g e m a a k t m et de In d o ne s is ch e
Bima Sakti Utama
de d ir e c te u r Yuri Gunadi M S c van het
m iniste r van Tran spo rt J u s m a n Syafii Djamal,
(drie), B arb a do s (drie) en A lb a n ië (vier).
Galama
D irec to ra te General of Sea Tra n sp o rta tio n , de N ed e rla n d s e a m b a s s a d e u r in Indonesië, Dr N ikolao s van Dam en de CEO van de Damen S hip ya rd s Group, René Berkvens. In mei w o rd e n nog t w e e b o e ie n le g g e rs v an het type jlJ
»
- 'T
ATV 4810 (b o u w n u m m e r 554003, imo 9403994
m -r
en b o u w n u m m e r 554004, imo 9404003) d o o r d ezelfde w e r f o pg e le ve rd . H et betonningsvaartuig Bim a S akti Utama
KRI Frans Kaisiepo
In S oerabaja zijn d o o r Damen S hip ya rd s de
o v e rd r a c h t plaats van het vie rd e k o rv e tv a n
b e to n n in g s v a a rtu ig e n Bima Sakti Utama (1237
het type Sigma Naval Patrol 9113, de KRI
Op 7 m a a rt vond in V liss ing e n de offic ië le De StanTug 1606 Cala ma
M e d itr a m in A lg ie rs nam de haven- en
bt, b o u w n u m m e r 554005, imo 9403970, type
Frans Kaisiepo, d at w e rd g e b o u w d bij Damen
k u s ts le e p b o o t Calama (b o u w n u m m e r 503118)
BTV 5811) en A n d ro m e d a (851 bt,
S ch eld e N aval S hip b uild in g (DSNS) v o o r de
ove r van Damen S hip ya rds Tugs and
b o u w n u m m e r 554002, imo 9403982, type ATV
In do n e s is ch e marine. N a m e n s de Republiek
VVorkboats. Deze StanTug 1606 he e ft als
4810) o v e rg e d ra g e n aan de In do n e sische
Indonesië te k e n d e de m inister van defensie .
a fm etin g en : L x B x H (dg) = 16,56 x 5 ,5 4 x 2,53
a u to rite ite n . Deze s ch e p e n zijn o n d e r
Prof.Dr. J u w o n o S uda rso no , de o v e rd r e c h t s
(2,23) meter. Twee C a terp illa r-h o o fd m o to re n ,
su pe rvisie van Damen g e b o u w d bij PT Dumas
d o c u m e n te n . Het ko rve t w e rd v e rv o lg e n s d oor
type C18 TA/B, hebben een to ta a l v e rm o g en
Tanjung Perak D ockyard in S oerabaja met
A d m ira a l Tedjo Edhy Purdijanto in d ienst
van 1200 rpk of 896 k W op t w e e vaste sch ro e v e n in stra a lbu ize n v o o r een tr e k k r a c h t
N aam en nu m m e r
bouw nr.
kie lleggin g
te w a te rla tin g
o v e rd r a c h t
van 15,61 en een s nelh eid van 11,2 knopen.
D ip o ne g o ro 365
397
24 m rt 2005
16 sep 2006
2 jul 2007
H asanudin 366
398
24 m rt 2005
16 sep 2006
24 nov 2007
Jupiter
Sultan Is k a n d ar M u d a 367
399
8 mei 2006
24 nov 2007
18 okt 2008
Op 18 m a a rt w e rd d o o r Damen S hip ya rd s in
Frans Kaisiepo 368
400
8 mei 2006
2 8 jun 2008
7 mrt 2009
Galati de StanTug 2208 J u p ite r ( b o u w n u m m e r 509626, itno 509626) o p g e le v e rd aan M a n d a m a r S hippin g C om pany Ltd. in Limassol. De 140 bt m eten d e s le e p b o o t w e rd g e b o u w d in o p d r a c h t van Empresa de N a v ig a c io n Caribe in Havana. De StanTug 2208 h ee ft als a fm e tin g en : Lengte o.a. 22,64 m, b reedte 7,84 m, holte 3,74 ril en die p g a ng 3,69
De StanTug 2208 J u p ite r op 18 m aart (foto H. van de r Ster)
Damen Schelde N aval S hipyard droeg h e t Sigm akorvet KRI Frans Kaisiepo 368 over aan de Indonesische m arine
gesteld. De b o u w en de o p le v erin g van de v ie r korve tte n w e rd binnen drie ja a r na het pla atsen van de o p d r a c h t g e re a lisee rd . Na een g ron d ig e tra in in g van de bem a nn in g do o r de Koninklijke M a r in e v e rtre k t de KRI Frans Kaisiepo op 11 april naar Soera ba ja. T ech n isch e ge g e v e n s van de Sigma Naval Patrol 9113 zijn: a fm e tin g e n: L o.a. x B x H (dg! = 90,71 x 13,02 x 8,75 (3,60) meter, w a te rv e rp la atsin g 1700 ton, v o o rts tu w in g : tw e e M A N d ie s e lm o to re n m e t e lk e e n m axim um v e rm o g e n van 8910 k W (12.105 rpk) op t w e e om k e e rb a re s c h ro e v e n , s n elh eid 28 knopen. A c tie ra d iu s 3000 mijl bij een snelh eid van 18 knopen. A c c o m m o d a tie v o o r t a c h t ig personen. B e w a p e n in g : v ie r S S M E xocet en S A M Tetralraketten; een 76mm Oto melara snelv uur-
De F lin te rrach el begon op 2 m aart aan de p ro e fva a rt (foto M . Coster)
kanon, tw e e 20 m m -m itra ille u rs, t w e e B515 la n c e erb u iz en v o o r to r p e d o ’s en tw e e SKWS
Flinterrachel
en in L em m er vo lto o id . De a fm e ting e n van de
la u n c h e rs , ESM /EC M , Tactic os C ombat Data
Op 5 m a a rt is in H arlingen de F linterrachel
s ch ep e n zijn: L o.a. x B x H (dg) = 98,80 (94,80)
System , w a p e n c o n tro le s y s te m e n , LIROD M k2
( b o u w n u m m e r 318, imo 9361122) officie e l
x 14,00 x 8,50 (6,12) meter. A ls v o o rts tu w in g s -
FC Radar, M W 0 8 3D Radar en een U M S 4132
o v e rg e d ra g e n aan Flin te rrach el BV (kapitein-
instaNatie is een M a K -h o o fd m o to r, type 6M25,
Kingklip s o na rin s talla tie . Het h e lik o p te rd e k is
e ig e n are n Fabian van W ijk en Ron v an
van 2447 rpk of 1800 k W g e ïn s talle erd v o o r
g e s c h ik t v o o r he liko p ters m et een g e w i c h t t o t
S c h erp e n ze e l en m a c h in is t-e ig e n a a r Erik
een s n elh eid v a n 12 knopen. De s c h ep e n
5 ton. H e li-o p e ra tie s kunnen dag en n a c h t
W ie rs m a ). De F linterrachel is id e n tiek aan de
w o rd e n b e v ra c h t d o o r Flinter S hippin g in
w o rd e n uitgevoerd.
op 4 d e c e m b e r in de v a a rt g e b ra ch te
B are n d re ch t. De Flin te rrach e l is kort na de
F lin te rre be c ca (b o u w n u m m e r 316, imo
o v e rd r a c h t v e rtro k k e n n a ar Letland om
9361 108). Beide 5622 d w t- s c h e p e n zijn
k u nstm e s t te laden v o o r Spanje.
g e b o u w d bij B ark m e ije r S hip yards in S troo b o s
Reder niiieuiiifs Maas Viking en Humber Viking N o rfo lk lin e v e rv a n g t de in de d ienst V la a rd in g e n -K illin g h o lm e v a re n d e M a e r s k V la a rd in g e n en M a e r s k V o y a g e r do o r tw e e n ie u w e ro /p a x -s c h e p e n : de H u m b e r V ik in g (b o u w n u m m e r 217) en M a a s Viking (b o u w n u m m e r 218). De M a e r s k V la a rd in g e n en M a e r s k V o y a g e r w o rd e n o v e rg e h ev e ld
M aas Viking en H um ber Viking
n a a r de d ie n s t op Felixstow e, w a a rn a de M a e r s k Im p o rte r en M a e r s k Exporter naar de
o n d e rh ou d e n m et drie s ch ep e n in plaats van
s chepen. De H u m b e r V ik in g en M a a s V iking,
Ierse Zee w o rd e n g e d irige e rd. De M a e r s k
vier. M e t t w e e s ch e p e n m in d er blijft de
die bij Odense S ta a ls k ib s v a e rft in Odense in
Flanders v o lg t in septem ber, de M a e r s k A nglia
c a p a c ite it op de diensten m instens dezelfde.
a a n b o u w zijn, w o rd e n in mei en s e p te m b e r
blijft in de F e lix s to w e -d ie ns t v aren. Na de
De M a e r s k V oy a g e r en M a e r s k V la a rd in g e n
opge le verd . De a fm etin g en w o rd e n L x B x dg
re o rg a n is a tie v a a rt N o rfo lk lin e v a n u it
hebben een c a p a c ite it van 180 tra ile rs en dat
= 193,00 x 26,00 x 6,50) meter. De v o o rts tu w in g
V la a rd in g e n n aa r K ilin gholm e en Felixstow e
is zestig m e e r dan de ro /ro -s c h e p e n die nu op
w o r d t ge le verd d o o r tw e e M a K -
m et v ijf s ch e p e n in plaats van zes. De
Felixstow e varen. De H u m b e r V ik in g en M a a s
d ie s elm o to ren , to ta a l v e rm o g e n van 16.200
d iensten van Heysham n aar Dublin en B elfast
V ikin g hebben een c a p a c ite it van 300 tra ile rs
k W v o o r een s n elh eid van 21,5 knopen.
op de Ierse Zee w o rd e n v o orta a n
en d a t is w e e r 120 m eer dan de vo rig e
Door Ir. W. de Jong
150 Jaar elektrotechniek aan boord van schepen 1859, dit jaar dus 150 jaar geleden, installeerde professor Way elektrische verlichting op zijn jacht in Portsmouth. De annalen die m ij ter beschikking stonden, vermeldden niet hoe succesvol hij daarbij w as of w e lk systeem hij toepaste. Beter bekend is het fe it dat Siemens in 1879 een elektrische opwek- en verlichtingsinstallatie aanbracht aan boord van het passagiersschip City of Berlin. Dat w ordt algemeen beschouwd als het echte begin van de scheepselektrotechniek.
In 1886 v e rs c h e e n het eerste schip m et e le k tris ch e v o o rts tu w in g op
ruim ten veel b e ter b ru ik b a a r w e rd e n en de s c h e e p s o n tw e r p e r s
het w a te r: de Elektra, een ro n d va a rtb o o tje , v o o rtg e s tu w d d o o r een
m ee r m o g elijkh e d en kregen de grote p a s s a g ie rs s c h e p e n e ffic ië n t in
e le k tro m o to r van 4,5 kW, gevoed d o o r batterijen. Een m o d erne en
te delen. Grote c ru is e s c h e p e n die nu w o rd e n g e b o u w d , w o rd e n alle
m ilie uvrie n de lijk e flu is te rb o o t a v a n t la le ttre .
u itg e ru s t m et e le k tris ch e v o o rts tu w in g . De r e c e n t in de v a a rt
D aarna ging het snel met de e le k tro te c h n ie k aan boord van
g e ko m e n Eurodam va n de Holland A m e rik a IJjn w o r d t bijvoo rb e e ld
sch e p e n , s n e lle r dan aan land. Dat w a s v o o ra l te danken aan de
v o o rtg e s tu w d d o o r t w e e e le ktrisch a a n g e d re v e n azipods v an 17.600
grote v o o rd e le n van e le k tris ch e v e rlic h tin g w a a r d o o r om slo ten
k W elk. M a a r d at is niet zo b ijz onder als w e w e llic h t g e n eig d zijn te
De Elektra; h e t eerste schip m et elektrische voortstuw ing
W ille m de J o n g is o u d - d ire c te u r van Lloyd's Register Londen en als r e d a c te u r v e rb o n d e n aan S W Z M a ritim e
denken: in 1932 w e rd de N o rm a n d ie g e b o u w d , een g ro o t en
Duitse F125-fregatten g e ïn stalle e rd , o n tw o r p e n d o o r Siemens, MTU
s ch itte re n d p a s sa g ie rs sc h ip met tu rb o -e le k tr is c h e v o o rts tu w in g
en Renk. In dit systeem w o rd e n via een g e c o m p lic e e rd e
b es ta a nd e uit v ie r e le k tro m o to re n v a n 30.000 k W elk. Ook de uit de
ta n d w ie lk a s t de tw e e s ch ro e v e n a a n g e d re v e n d oo r tw e e
Tw e e d e W e re ld o o r lo g sta m m e n d e , b e ro em d e T2 -ta n kers (w a a rv a n
e le k tro m o to re n van 4500 k W m axim aal elk bij lagere s n e lh ed e n , en
er 480 w e rd e n g e b o u w d ) hadden een tu rb o - e le k tr is c h e
d o o r een a d d itio n e le g a s tu rb in e v an m axim aal 20.000 k W v o o r hoge
v o o rts tu w in g (4500 kW).
s nelh eden.
Nu en morgen
w o rd e n e c h te r m et een a ll-e le c tric systeem uitgerust, w a a rb ij de
M a a r genoeg ove r de g e s ch ie d e n is ; w a a r staan w e vand a ag ?
tw e e s ch ro e v e n elk w o rd e n a a n g e d re v e n d o o r t w e e e le k tro m o to re n
De n ie u w e v lie g d e k s c h e p e n v o o r de Royal Navy van 65.000 ton
H o o g sp a n n in g s in s ta lla tie s, g e a v a n c e e rd e ele k tris che v o o rts tu w in g ,
via o m v o rm e rs g e voed uit het boordnet. De energie v o o r dit
g e b ru ik van s im u latore n en de in s en o u ts van w a ls tro o m s y s te m e n
g eïn te g re e rd e e le k tris ch e systeem w o r d t ge le verd d o o r tw e e
komen in deze s p e cia l aan de orde. Toegespitst op de bijzondere
d ie s e lg e n e ra to re n van 8,5 M W , t w e e d ie s e lg e n e ra to re n van 11,3
s ch e p e n en situaties w a a r w e in N e d erla n d v a a k mee te maken
M W en tw e e g a s tu rb in e g e n e ra to re n van elk 35 M W , m eer dan 108
hebben en w a a r niet alleen de e le k tro te c h n ic i bij b etro k ken zijn,
M W in totaal. Heel veel, m aa r nog steeds m in d e r dan de N o rm an d ie
m aa r o o k a n d e re sp e lers zoals de s c h e e p s b o u w e r s , de
uit 19321 O verigens m oeten w e ons realiseren d a t de ge n oe m d e
w e r k tu ig b o u w e r s en uite in d e lijk de b e m a n n in g e n die er mee
g e a v a n c e e rd e en g e ïnte g re e rd e system en m o ge lijk zijn g e m a a k t
m oeten va re n en w e rk e n , het m oeten o n d e rh o u d e n en er iets van
d o o r de snelle gro ei van de v e rm o g e n s e le k tro n ic a , w a a r d o o r
m oeten b egrijpen, of m in stens de ris ic o ’s m oeten kennen. In
s n e lh e id sre g e lin g van ro buuste d ra a is tro o m m o to re n b e tr o u w b a a r
to e n e m e n d e mate w o rd e n b a g g e rs c h e p e n , o ffs h o re s c h e p e n en
te realiseren is.
s ch e p e n van de Koninklijke M a rin e u itg e ru s t m et ele ktrisch e v o o rts tu w in g s s y s te m e n , m eestal gep a a rd m et een h o o g s p a n n in g s
Special elektrotechniek
installatie. Van de huidige w e re ld v lo o t van circa 100.000 s c h ep e n
Het is u ite ra a rd le uk en in te re s sa n t o ve r dit s o o rt com ple xe
hebben v o lg e n s Lloyd's R egister-Fairpla y 1400 s ch e p e n e le k tris ch e
s yste m e n te sch rijven . M a a r w a t b e te k e n t dat nu v o o r de
v o o rts tu w in g , m in d e r dan 1,5 p roce n t. Van het n ie u w b o u w o r d e r b o e k
b e m a n nin g e n van deze s ch e p en ? Dat w a s de vra a g die Fred van
van circ a 11.000 s ch e p e n zijn d at er ruim 400, o f w e l bijna vie r
Laar ertoe b ra c h t de re d a ctie van dit blad ertoe te b e w e g e n een
procent.
s p ecia l e le k tro te c h n ie k uit te geven. Om th a n s g eb ru ikte system en
C o m b in a tie s van d ir e c te d ie s e l- of g a s tu r b in e a a n d rijv in g va n de
te b e s ch rijv e n en d a a rm e e de o p le id in g s b e h o e fte aan te geven. Het
s c h r o e f m et een e le k tr is c h e a a n d rijv in g va n die ze lfd e s c h r o e f
g a at niet m e e r ove r een installatie m et één d ie s e lm o to r v o o r de
kom en o o k voor, z o g e n oe m d e h y b rid e v o o rt s t u w in g . Een v o o rb e e ld
v o o rts tu w in g en een paar d ie s e lg e n e ra to re n v o o r het ele ktrische
van zo’ n s ys te e m is to e g e p a s t op het g ro o ts te c o n ta in e r s c h ip van
h u lp b e d rijf op 440 of 380 Volt. Zij w o rd e n g e c o n fro n te e rd met
A P M aller, de b e k e n d e Emma M a e r s k . De v e rlie s e n e r g ie v a n de
h o o g s pa n n ing , in g e w ik k e ld e t h y r is to r o m v o rm e rs , bijzonder
g ro te tw e e t a c t - h o o f d m o t o r w o r d t in s to om o m g e z e t w a a r d o o r een
s c h a k e lm a te ria a l, zw a re ve ilig h e id s e ise n , et cetera. En dan oo k nog
t u r b o g e n e r a to r w o r d t a a n g e d re v e n . De e n e rgie van deze
op nag e no e g alle s ch e p e n een g e c o m p lic e e rd a u to m a tis e rin g s - en
g e n e r a to r (circ a 10.000 k W m a xim a a l) kan w o r d e n g e b r u ik t v o o r
m on ito rin g ss ys te e m en op een to e n e m e n d aan ta l een d y n a m ic
h et b o o r d n e t of de v o e d in g v a n een e le k tris c h e m a c h in e die aan
p o s itio n in g systeem .
de s c h r o e fa s is g e k o p pe ld en w a a r d o o r extra
Tot nog toe v ra g e n de fo rm e le o p le id in g s e is e n v o o r be m a nn in g en
v o o r t s t u w in g s e n e r g ie t e r b e s c h ik k in g kom t v o o r b ijv o o rb e e ld een
n iet om uitgebreid aan deze te c h n ie k e n a a n d a c h t te sch e nke n .
extra knoop. O nder a n d e re o m s ta n d ig h e d e n , w a n n e e r m et lagere
S om m ig e rede rs nemen het initiatie f to t private o p leid in g en op deze
s n e lh e id kan w o rd e n g e v a re n , w o r d t de e le k tris c h e m a c h in e op de
n ie u w e g e bie d e n en enkele n a u tisc he o p le idin g e n begin n e n er
as als g e n e r a to r g e b r u ik t v o o r het b o o rd n e t. Deze r e d e r g a a t dit
a a n d a c h t aan te geven. De Koninklijke M a r in e he e ft d it proble em al
s ys te e m o ok to e p a s s e n op een a a n ta l VLCC’s (320.000 to n s
e e rd e r on d e rke n d en d a a r in de o p le id ing e n rekenin g mee
ta n k e rs ) en h o o p t d a a rb ij een v ijf p r o c e n t b r a n d s to fb e s p a rin g te
g ehouden.
r e a lis e re n . V o o r k le in e re s c h e p e n , ja c h te n en b in n e n v a a rts c h e p e n
Maar... w e llic h t ko m t d a a r op te rm ijn v e ra n d e rin g in: v o lg e n s Fred
h e e ft S ie m e n s het S ish ip -E co Prop s ys te em o n tw ik k e ld , e ve n e e n s
van Laar zijn er in de IM O v o o rs te lle n g e p re s e n te e rd om in STCW
een h y b rid e s ystee m . Dit is een c o m p a c t s ys te e m met
(Stan d a rds f o r Training, C ertifica tio n and W a tc h k e e p in g ) het
w a te r g e k o e ld e e le k tris c h e m a c h in e s en o m v o rm e rs . Bij lage
o n d e r w e r p e le k tro te c h n ie k en de daarbij be h o rend e eisen van
s n e lh e id w o r d t de v o o r t s t u w in g v e rz o rg d d o o r een e le k tr o m o to r
" v e ilig w e r k e n " op te nemen. Hoe d at p re c ie s g a a t lopen is
die uit het b o o r d n e t w o r d t g e v oe d, bij s n e lh e d e n tu s s e n
u ite raa rd nog niet d u id e lijk en er zal nog v e el o ve r w o rd e n
b ijv o o rb e e ld 2.5 en z eventig p r o c e n t d o e t een d ire c te
g e d is cu s s ie e rd . M a a r het s taa t op de agenda en dat lijkt een goede
d ie s e la a n d rijv in g h et w e r k en v a n a f z eventig to t h o n d e rd p r o c e n t
zaak. V oorlo p ig kunnen g e ïn te res s e e rd e b e m a n n ing e n hun vo o rd e e l
de d ie sel sa m e n m et de e le k tro m o to r.
p rob e ren te doen m et deze s p ecia l!
Een heel in te re s sa n t v o o rts tu w in g s s y s te e m w o r d t aan boord van de
W erken bij SM IT is een avo n tu u r w aarin je zelf aan de slag m ag. Al bijna 170 jaar één van de spannendste verhalen van de m aritiem e w ereld, die zich dagelijks afspeelt in de bijna 50 locaties in de w ereld. Ing red iën te n zijn niet alleen de w e re ld b e ro e m d e b e rgingen van de T ric o lo r'e n de'Kursk', m aar b ijvo or beeld ook p ro je c tm a n a g e m e n t en en gin eering van co m p lexe m aritiem e, offshore projecten, have n s le e p d ie n sten, diensten aan offshore en onshore term inals, zw a ar tran sp o rt over zee en im po sant hijswerk. D e w ere ld die je kent, krijgt n ieu w e dim ensies bij SMIT. Niets is standaard en alles is u itd a g e n d e r dan norm aal. SMIT's Transport & H eavy Lift Divisie is opgesplitst in een tw e e ta l activiteiten: O p locatie ligt de nadruk op het uit
► N og niet klaar m e t je opleid in g en
Transport
ze tte n van de ankers, het m ano euvreren
D e schepen b inn en de v lo o t van SM IT
m e t de thrusters en h et uitvo eren van
Transport w ord en ond er m eer ingezet
hijsw erkzaam heden. H ierm ee krijgt het
voor d u w - en sleep w erkzaam hed en,
kapitein- en stuurm anschap een andere
Stap dan aan boo rd bij SMIT!
voor het assisteren bij de aanleg van olie
dim ensie.
SM IT b ied t kan d id aten een uitg ebreid
zoek je een stageplaats? ► O p zoek naar avontuur?
o p leid in g sp akket en tevens de m og elijk
- en gas term inals, bij berg in g en , voor het vervoer van zw a re ladin g en voor
Voor onze Divisie Transport & H eavy Lift
heid hun bestaande vaarbevoegd heids-
het uitvo eren van an k erw erkzaam h ed en .
zijn w ij op zoek naar:
bewijs verder uit te breiden!
H eavy
D e vlo o t van SM IT H eavy Lift bestaat uit
K A P IT E IN S EN W E R K T U IG K U N D I G E N
drijven d e bokken. D eze w o rd e n w e re ld
Ben jij:
w ijd ingezet bij het assem bleren van
► Een Kapitein m e t een vaarb evo eg d -
L ift;
offshore constructies en b ru g g en b o u w ,
heid to t 3000 GT o f All Ships? ► Een H oofd W erktu ig ku n d ig e m e t een
Interesse? K ijk d a n v o o r m e e r
an d ere hijsw erkzaam heden.
v aarb evo eg d h eid to t 3000 kW o f AH
in fo rm a tie o p w w w .s m it.c o m /
D e w erk zaa m h e d e n zijn p ro je ctg e-
Ships?
bij h et bergen van scheepsw rakken en
dreven. D it b e te k e n t d a t er w o rd t gevaren van de en e naar de andere
vacan cies o f n e e m c o n ta c t o p m e t
► Een 2e W erktu ig ku n d ig e m e t een v aarb evo eg d h eid All Ships?
projectlocatie.
□ E AVONTUREN ZIJN DE W E R E L D NOG N I E T UIT
o n ze R ecru iter, S a n d ra H o fs te d e b e re ik b a a r o p te le fo o n n u m m e r 0 1 0 -4 5 4 9 9 1 1 .
WWW.SMIT.COM
S c h e e p s b e s c h rijv in g Door ing. H.R.J. Akerboom
Richard A ke rb o o m is o u d - m e d e w e r k e r van de s c h e e p v a a rtin s p e c tie en r e d a c t e u r v a n SWZ M a ritim e
S E V E N A T L A N T IC
In opdracht van Subsea7 legt IHC M erwede de laatste hand aan een van de modernste duikondersteuningsvaartuigen ter w ereld. Hoewel de oplevering nog niet heeft plaatsgevonden, w ordt de scheepsbeschrijving, vanwege de uiterst geavanceerde dieselelektrische installatie, in deze speciale editie van SWZ M aritim e gepubliceerd.
De w e re ld v r a a g naar olie en gas leidt de laatste ja re n to t de
Safe, clean, smart, fair, anywhere
b o u w van steeds g e a v a n c e e rd e re s ch e p e n om de bro n ne n v an
V oo r v rijw e l alle v o o rk o m e n d e w e rk z a a m h e d e n bij de
die b o d e m s c h a tte n te v in d en en te o n tginnen. Subsea7 is een
e ng in e erin g en het c o n s tru c tie p ro c e s op en boven de
w e re ld le id e r op het gebie d van e ng in e e ring en c o n s tru c tie
z eebodem h e eft Subsea7 g e s p e c ia lis e e rd e v a artu ig e n
o n d e r zee. De Seven A tla n tic is, na de Seven Oceans en de
beschik baar. D a a ro n d e r zijn p ijp e n leg g e rs, d u ik o n d e rs te u
Seven Seas, het derde schip dat IHC M e r w e d e v o o r Subsea7
n in g s va a rtu ig e n en c o n s tru c tie s c h e p e n . O o k a a n de w a l heeft
b o uw t. In Schip en W e r f de Zee van s e p te m b e r 2007 stond een
het b e d rijf in d ru k w e k k e n d e fa c ilite ite n v o o r de fa b r ic a g e van
sc h e e p s b e s c h rijv in g van de bijzondere p ijp e n le g g e r Seven
p ijple id in g en en de s a m e n stellin g van o ffs h o re -c o n s tru c tie s . Er
Oceans die r e c e n t w e r d u itg e ro e p e n t o t S chip van het Jaar.
zijn ve stig in g e n in S ch o tla nd , N o o rw e g e n , A n g o la , Brazilië en de V ere n igd e Staten. In de editie v a n S W Z M a ritim e van
Gespecialiseerd scheepsbouwer
n o v e m b e r 2007 stond een in te rv ie w m et de h e e r Jan W ille m
Het b e d rijf IHC M e r w e d e r ic h t zich op het o n tw e rp en de b o u w
van d er Graaf, lid van de Raad van B es tu u r van Subsea7. In het
van g e s p e c ia lis e e rd e s ch e p e n met name v o o r de o ffs h o re - en
a rtikel b e n a d ruk te hij d at v e ilig h e id en gezondheid to t de
b a g g e rind u strie. In de b o u w v a n b a g g e rm a te rie e l en co m p lexe
k e rn b e g rip p e n beh o re n van het hand e le n van het c o n c e rn . Op
o ffs h o re s c h e p e n is zij m ond ia a l marktle id er. Tot de o p d r a c h t
de w e b s ite van Subsea7 s ta a t d at v ijf w o o rd e n de essentie van
ge ve rs beh o ren de grote b a g g e rbe d rijv e n , de v o o rn a a m s te
het b e d rijf w e e rg e v e n : 's a fe , c le a n , sm a rt, fair, a n y w h e re '.
spe le rs in olie- en g a s w in n in g , de o ffs h o re -a a n n e m e rs en
H ie ruit b lijk t d at de d o e ls tellinge n w a t d a t b e tre ft niet zijn
ov erh e de n . In N e d e rla n d h e e ft IHC M e r w e d e o n g e v e e r 2.200
g ew ijzigd. Er w e rk e n zo’ n 5500 mensen en 1000 d aa rva n zijn de
m e d e w e rk e rs in dienst. Er zijn ve stig in g e n in China, India,
laatste jaren in gestroom d.
A frik a , het M id d e n Oosten en in v e rs c h ille n d e Europese landen. De g e s p e c ia lis e e rd e s ch e p e n v o o r S ubsea7 zijn
Seven Atlantic
g e b o u w d op de w e r f in H a rd inx v e ld -G iess e n da m . Ook het
De Seven A tla n tic , b o u w n u m m e r 713, w e rd op 18 juli 2008 te
vo lg e n d e schip dat op deze w e r f w o r d t g e b o u w d is een
w a t e r g ela ten en g e d o o p t d o o r Hanne Reymert, e c h tg e n o te van
g e s p e c ia lis e e rd v a a rtu ig v o o r de o ffs h o re -in d u strie .
D idrik Reymert, p ro je c t e n g ine e rin g m a n a g e r bij Shell UK. Het
n g * w roden P S
f r x j a ie r o a r r M O
Enryine ro e r
a a n g e d re v e n d o o r een 3360 k W W a rts ila dieselm otor. Het hoge vo lta g e is n o o dzake lijk o m d a t bij la a g s p a nn in g de op tre d e n d e k o rtsluits tro m e n niet m eer h a n te e rb a a r zijn. Om de h a rm o n is c h e v e rv o rm in g binnen de v e reis te to le ra n tie s te houden (THD m in d er dan a c h t proce nt) w o r d t g e b ru ik g e m a ak t van een semi 24-pulse v o e d in g ss ys te e m en zoge n aa m de do u b lé s to c k tra n s fo rm e rs m et fa s e v e rs c h u iv in g . Het gehele e lek tris ch e systeem is o n tw o r p e n met behulp van een u itg e bre id e F a ilu re M o d e E ffe c t A n a ly s e s (FMEA) op alle a sp ecte n. Na de p ro d u ctie van de c o m p o n e n te n en system en is in de fa b r ie k een p ro e fop s te lling g e b o u w d die v e rv o lg e n s u itge b re id op f u n c tio n a lite it w e rd getest. Bij de v o o rg a a n d e p ro je cte n is g e bleken d a t die w e rk w ijz e haar v ru c h te n a fw e rp t.
DP3plus One lin e -diagram
Het v o o rts tu w in g s s y s te e m is u iterm a te flexib e l m et in het a c h te rs c h ip een drie tal (W artsila ) ro e rp ro p e lle rs van 2950 k W
o n tw e rp is u itg evo erd d o o r S c h e e p s w e r f de M e r w e d e in
elk en in het v o o rs c h ip een d w a r s s c h r o e f in tu n n e l van 2200 k W
n a u w e s a m e n w e rk in g met Subsea? en de fa b r ik a n t van de
en tw e e in tre k b are ro e rp ro p e lle rs v an 2400 k W elk (alle a a n g e
d uik insta lla tie. Het schip is voo rzie n van d y n a m ic p o s itio n in g
d reven do o r Indar k o o ia nke rm o to ren ). De p ro p e lle rs hebben
v an de hoogste cate g o rie , DP3, is bestem d v o o r o n d e rste u n in g
een va ste spoed, m aar het to e re n ta l w o r d t g e re ge ld d o o r d ire c t
v an d u ikers en g e s c h ik t v o o r o ffs h o re c o n s tru c tie w e r k z a a m -
w a te r g e k o e ld e f r e q u e n t ie r e g e la a r s v an B ak k er S liedrecht.
heden.
V ana f de c o n tro le p o sitie op de brug kan met dit systeem op v e rs c h ille n d e m an ie re n w o rd e n g e stu u rd. In prin cipe is elke
24 duikers
v o o rt s t u w e r op zichzelf en zelfs te r plaatse regelbaar, m aa r er
De du ik insta lla tie is uitgele gd v o o r 24 d u ike rs in a c h t g roe p e n
zijn ook m og e lijkhe d e n van e le k tro n is ch e k oppeling zodat het
v an drie. Elke groep kan op een an dere diepte w e rk e n . Het
b esturen een s tu k e e n v o ud ig e r w o rd t. V oo r de dyn a m is ch e
systeem is zowel o n tw o rp e n v o o r het duik en met lu c h t als v o o r
po sition e rin g tijd e n s w e rk z a a m h e d e n op zee is e ig e n lijk alleen
z ogenaam d s a tu ra tio n diving. De g roo ts te w e rk d ie p te is 350
een c o m p u te rg e s tu u rd e regeling v a n toe p a s s in g . Dat systeem
meter. Er zijn tw e e lu c h td u ik s ta tio n s en h et s chip is voorzie n
is van de firm a K ongsberg en w o r d t g e ïm p le m e n te e rd en
van tw e e op afstand bedie nde o n d e r w a te rr o b o ts (ROV's) v o o r
g eïn stalle erd d o o r de B ak k e r-C ro o n c o m b in a tie . Evenals bij de
obse rva tie . Er zijn t w e e m o o np o o ls v o o r de d u ik e rk lo k ke n, tw e e
v o rig e b o u w n u m m e r s w o r d t de gehele e le k tris ch e installatie
v o o r de o b s e rv a tie ROV's en één om g e re e d s c h a p af te zinken.
uitg e vo e rd d o o r d e z e c o m b in atie in c lu s ie f het a la rm m o n ito rin g s -
Bronbehandeling
w e r k t met een re d u n d a n t L A N -b u ss y ste e m en ho u d t o o k
en c o n tro l-s y s te e m met p o w e rm a n a g e m e n t. Deze installatie De Seven A tla n tic is ook g e s c h ik t v o o r het b eh a n de le n en
rekenin g met het fe it dat de v e rh o g in g van h et a sve rm o g e n van
s tim u le re n van olie- en g a s b ro n n e n ( w e / / tre a tm o n t/w e ll
d ie s e lm o to re n enige tijd kost w a a r d o o r o n v e rh o o p te b la c k-o u ts
s tim u la tio n ) en is d a aro m u itg e ru s t m et v o o rra a d - en
v o o rk o m e n kunnen w o rd e n (to le ra n tie s zijn a fh a n k elijk van het
m en g ta n ks v o o r c h e m ic a lië n en in je c tie p o m p e n . A an d e k staan
a antal g e n e ra to re n in bedrijf).
v e rs c h ille n d e kranen (tot 150 to n h e fve rm o g e n), extra ROV's
Gezien het aantal du ike rs en de die pte w a a ro p ze w e rk e n ,
v o o r o n d e r w a t e r w e r k en een 12 m e te r lang d o c h te rv a a rtu ig
geld en v o o r dit s chip de zw a a rs te eisen ten aanzien van de
v o o r luch tdu ike n. Op het g rote a c h te r d e k van 1200 m2 met een
d y na m ic positio n in g en w e l klasse DP3. De u itg a n g s p u n te n van
to e g e late n belasting van 10 t / m 2 kan o o k een c a rro u s e l v o o r de
die v o o rs c h rifte n zijn te v in d e n in IM O resolu tie 645 G u idelines
nodige sla ngen en pijpen van 3000 ton w o rd e n gepla atst.
fo r V essels w ith D yn a m ic P o s itio n in g S ystem s en zijn v e rd e r u itg e w e r k t d o or v e rs c h ille n d e kla sse n b ure aus.
Meer dan 20.000 kVA
De IMO DP klasse 3 v e re is t d a t v e rlie s va n positie niet mag
Het v e rm o g e n v o o r het d ie s e le le k trisc h systeem w o r d t
v o o rk o m e n na een enke lvo u d ige storin g van een a c tie f
ge le verd d o o r een zestal g e n e ra to re n die in drie, la n g s sc h e e p s
c o m p o n e n t of systeem zoals g e n e ra to re n , p ropellers,
d o or w a te r d ic h t e en A 60-g eïso lee rd e s ch o tte n g es ch e id e n ,
s c h a k e lb o rd en en a fs ta n db e d ie n d e kleppen, n och van een
m a c h in e k a m e rs zijn o pgesteld . Elke g e n e ra to r (van Kaick)
s ta tisch c o m p o n e n t zoals kabels, le id in gen en h a n db e d ien d e
le v e rt m axim aal 3600 kVA bij 6600 V olt en 60 Hz en w o r d t
kleppen en oo k niet d o o r brand of v o lstrom e n van een
DECK 5 ( E-D EC K)
DECK 2 ( LOWER TWEENDECK) 5300 ABOVE BASE
w ille k e u rig c o m p a rtim e n t. IM O laat de b eslissin g o m tre n t de toe te passen klasse o v e r aan de e ig e n a a r en de h u u rd e r van het schip , m aa r de N o o rs e M a ritie m e A u to r ite it g e e ft aan dat klasse 3 g e b ru ik t m o e t w o rd e n v o o r o p e ra tie s w a a r v e rlie s van positie kan leiden to t d odelijke on g evalle n, ernstige m ilie uve rvu ilin g of grote e c o n o m is c h e schade. D oor Lloyd’s Register of Shippin g w o r d t de notatie D P(AAA) g eh a n te e rd en o m s c h re v e n als: " A u to m a tis c h e en h a ndm atig e positie- en k o e rs b e d ie nin g o n d e r g e s p e c ific e e rd e maxim ale w e e rs o m s ta n d ig h e d e n , g e d u re n d e en na het op tre d e n v a n een e nke lvo u dig e storing in c lu s ie f h e tv e r lie s van een c o m p a rtim e n t d o o r brand of v o llopen (m in im aal t w e e on a fha n k e lijk e
B e la n g r ijk e ge g e v en s Lengte ove r alles Lengte loodlijn en B reedte (mal) Holte (hoofddek) D ie pgang (on tw erp ) D ie pgang (sterkte) D ra a g v e rm o g e n (7 m) D ra a g v e rm o g e n (8 m) Snelheid A c c o m m o d a tie Kla sse nb u re au
141,55 m 128,96 m 26,00 m 12,00 m 7,00 m 8,00 m 7815 ton 11.000 ton 13,6 kn 150 p e rsonen Lloyd's Register
c o m p u te rs y s te m e n m et een o n a fh a n k e lijk b a c k-u p sy s tee m g e s ch e id e n d o o r A 60 -k la s s e -a fs c h e id in g )." Om aan deze eis te kunnen v o ld o en m o es t het prim aire
Gegevens v o o r t s t u w in g
Generatoren • • • •
6 W a rts ila d ie s e lm o to re n @ 3360 k W (720 o m w /m in ) 6 Van K aick g e n e ra to re n @ 3600 kVA, 6600 V, 60 Hz 1 n o o d g e n e ra to r 1540 kW, 440 V, 60 Hz 2 o m v o rm e rs @ 1875 kW, 440 V, 60 Hz
Voortstuwers (vaste spoed, toeren gestuurd) • A c h te r: 3 W a rts ila /L ip s ro e rp ro p e lle rs @ 2950 kW • Voor: 2 in trekb a re ro e rp ro p e lle rs @ 2400 kW; 1 d w a rs s c h r o e f in tu n n e l 2200 k W Indeling m achinekam er en voortstuw ingsruim ten
Gegevens u itru s tin g v e rm o g e n w o rd e n verd e e ld o ve r drie g e s c h e id e n m a c h in e
Bronbehandeling
kam ers (en s ch a k e lb o rd ru im te n ) en de s tu w k r a c h t o ve r de vijf
• • • •
b e stu u rb a re p ro p e lle rs en de d w a r s s c h r o e f in het v o o rs ch ip . In het one line -d ia g ram en het in d e lin g s s ch e m a is die red un d an tie goed te zien. In essentie w a re n tw e e onaf ha n-ke lijke en g e s ch e id e n b e d ie n in g s c o n s o le s v o ld o e n d e g e w e e s t, m aa r in dit geval is gekozen v o o r extra re d u nd antie . Er zijn tw e e o na fh a n k e lijk e b e d ie n in g s c o n s o le s op de brug (BB en SB a c hte r) en er is een b e d ie n in g s co n s o le in een a parte ruimte o n d e r de brug. B ovendie n kan er v a n u it de m a c h in e c o n tro le k a m er g e m a n o e u v re e rd w o rd e n . Het d y n a m ic positioning
10 c h e m ic a lië n ta n k s @ 10 m3 3 m en g ta n ks @ 10 r f l 2 in je c tie p o m p e n @ 1800 pk 2 in je c tie p o m p e n @ 600 pk
Kranen • 1 o ffs h o re -k ra a n m et d e in in g c o m p e n s a tie ; m ax last 150 ton (15 m); m ax w e rk d ie p te 1500 m • 2 d e k kra ne n ; m ax last 10 ton (10 m) • 2 p ro via n d k ra n e n max. last; 2,5 ton (12 m) • A n ti-s lin g e rta n k s : 1 a c tie f Intering systeem
system o n tv a n g t p o sitie g e g e v e n s in prin cipe van het D iffe re n tia l G lo b a l P o s itio n in g S ystem , m aa r g e b ru ik t ook a ndere bro n n en zoals L ig h t Taut W ire en n a tu u rlijk w o rd e n
v e rw a r m in g en koeling. V anz e lfsp rek en d is het schip voorzien
g eg e v e n s o m tre n t slagzij, w in d en koers in b e s c h o u w in g
van alle fa c ilite ite n om deze mensen g e d u re n d e la ngere tijd te
g enom en. Ten slotte is h et s chip v oorzien van een a c tie f anti-
v e rz orgen en na hun w e r k v o ld o e n d e re cre a tie m o g e lijk h e d e n
slin g ersyste e m .
te bieden. Het alu m iniu m h e lik o p te rp la tfo rm s ta at op een stalen fu n d a tie boven het bakdek, v a n u it de brug kijkt men er juist
150 opvarenden
onderdoor. Het is g e s c h ik t v o o r een Sikorski S61 en is v oorzie n
Om de c om p lex e tak e n van dit schip tijd ig en v o o ra l veilig uit te
van een va ste schu im b lu sin s ta lla tie .
kunnen vo e re n , is een g ro o t a an ta l hoog g e k w a lific e e rd e m ensen nodig. In to ta a l is de a c c o m m o d a tie b erekend op 150
Beknopte scheepsbeschrijving
p e rsonen die v a a k m in stens een m aand of zelfs la n ge r aan
Op het v o o rs c h ip to t o n g e v e e r halve lengte is een b o v e n b o u w
boord verb lijve n. Er zijn 65 tw e e - en tw in tig ee n p erso o n s h u tte n .
van tw e e dekken a a n g e b ra c h t. Op d e k 6 s ta at een d ekhuis van
A lle hutten zijn v o orzien van eigen sanitaire voo rz ie nin g e n,
v ijf dekken, het h e lik o p te rp la tfo rm s ta a t op een stalen fu n d a tie
op het bakdek. Op het
Hoogspanningsschakelbord
b o v e n d e k bevin den zich ruim ten b estem d v o o r de h elip assagie rs. Met n a v ig a tie c o n so le op de brug s ta a t hart s chip v o o r en aan de a c h te r k a n t is zowel aan SB als BB een console v o o r de dynam ic positio nin g. Het d ekhuis bevat to taa l 85 hutten op de dekken 6, 7 en 8. A an BB en aan SB van h et dekhuis hangen geslo ten re d d in g b o te n en aan SB s ta a t een h u lp v e rle n in gs b o ot. A c h t e r het d ekhuis en los daa rva n s taa t een kle ine r d ekhuis met o n d e r m e e r de n oo d g en e ra tor, een h y d ra u lie k ru im te en een c o n fe re n tie ru im te .
O nder d e k 4 , a c h te r de v o orp ie k, bevin den zich de c o m p a r ti
Op d e k 4 en 5 in het v o o rs c h ip bevin den zich de g e m e e n s c h a p
m enten met de v o o rs te in tre k ba re roerp ro p elle r, de b o e g
pelijke ruim ten. Op die dekken on d e r het a c h te rs te d ekhuis zijn
s c h r o e f in tu n n e l en de a c h te rs te intre k b a re ro e rpropeller. Die
ruim ten b estem d v o o r de d u ik o p e ra tie s. Er zijn a c h t c o m p re ss ie -
ru im ten zijn w a t e r d ic h t g es ch e id e n . D a a ra c h te r begin nen de
ka m ers die m id dels sluizen met elk a a r v e rb o n d e n zijn. A c h t e r
drie la ng s sc h ee p s, w a t e r d ic h t g e s ch e id e n m a c h in e k a m e rs ,
s p a n t 78 b e vin d t zich de ruim te w a a r de d u ik e rk lo k ke n aan de
d o o r d rin k w a te r ta n k s en b alla s tta n ks va n de huid g e s ch eid e n .
d e c o m p re s s ie ta n k s koppelen. P recie s o n d e r de c om p ress ie -
V oorin de m id dels te m a c h in e k a m e r is een tra p p e n h u is naar de
ta n k s is de ruim te m et het life s u p p o rt s y s te m v o o r de duikers.
a c c o m m o d a tie . A c h t e r de m a c h in e k a m e rs zijn o p d e k 3 a a n B B
H ie ra c h te r bevin den zich de zoge n aa m de m o o n po o ls en enkele
en SB de la a g s p a n n in g s s c h a k e lb o rd ru im te n van de buitenste
te c h n is c h e ruim ten. Op het a c h te r d e k s ta a t aan BB de 150
m a c h in e k a m e rs . Op h art schip zijn de m a c h in e c o n tr o le k a m e r
to n s -k ra a n en aan SB de hulpboot.
en de la a g s p a n n in g s s c h a k e lb o rd ru im te v o o r de m iddels te m a ch ine ka m e r. A an w e e rs z ijd e v a n die s c h a k e lb o rd ru im te bevin den zich de m o o n po o ls v o o r de d u ik e rk lok ke n met e r a c h te r een ruim te v o o r h e t t e r u g w in n e n van duik gassen. Deze ruim te is van de huid g e s c h e id e n d o o r ga so lie ta n k s en ballasttanks. Tussen de a c h te r p ie k en de h ee lin g ta nks bevin den zich de ro erp ro pe lle rs. Op d e k 2 is a c h te r elke m a c h in e k a m e r een 6,6 kV s c h a k e lb o r d ruim te g e s itu e e rd e x a ct o n d e r de b ijb e h o ren d e la a g s p a n n in g s s ch a k e lb o rd ru im te . O nder de in stallatie v o o r de g a s te r u g w in n in g is een ruim te m et d ru kc ilin d e rs v o o r duik gassen.
SWZonline Op onze w e b s ite w w w .s w z o n lin e .n l kunt u nog meer inform atie bekijken die deze pu b lic a tie ond e rste u nt. G eneratorset
Door Ing. G. Vromans
Groene energie voor schepen in havens W alstroom : C old Nron jng Het zal de lezers van dit blad niet ontgaan zijn dat m ilieudefensie haar verzet tegen de aanleg van de Tweede M aasvlakte heeft gestaakt. Maar niet geheel zonder condities. Het Haven bedrijf Rotterdam NV zal zich maximaal inzetten de hoeveelheid fijnstof in de lucht van groot Rotterdam zoveel m ogelijk binnen de perken te houden. Om dit doel te bereiken w ordt onder andere de introductie van w alstroom faciliteiten genoemd. Rotterdam zou daarmee het voorbeeld volgen van Los Angeles, Long Beach en dichterbij van een paar Oostzeehavens. Een goede aanleiding om de ins en outsvan walstroom te bespreken. W a a ro m w a ls tro o m ? Zoals uit het b o ven sta a n de blijkt te r
v e rm o g en . G emiddeld liggen er 120 z ee sc h ep e n te g e lijke rtijd in dit
v e rb e te rin g van het milieu. De g e d a c hte daarbij is dat h u lpdie sels
gebie d, plus h o n d erde n bin n e n s ch e p e n . En zoals uit dit ta be lle tje
d raa ie n d in een haven fijn stof, N 0 x, S 0 x en C 0 2 u itstoten en d a t deze
blijkt, zijn de v e rs c h ille n groot, o o k bin nen één ca te g o rie . N a a st
e m is sie s m in d e r w o rd e n indien men energie van de w a l gebruikt.
v e rs c h ille n in v e rm o g e n s b e h o e fte , zijn er o ok grote v e rs c h ille n in de
A fh a n k e lijk van hoe die energie w o r d t o p g e w e k t is h et e ffe c t g ro te r
gem id d e ld e h av enligtijden:
of kleiner. In R otterdam h ee ft men h et plan v o o r de levering van w a ls tr o o m duurzaam g e p ro d u c e e rd e e le k tris ch e energie in te
V e e rs c h e p e n
kopen, dus bijv o o rbe e ld van w a te r k r a c h tc e n tr a le s in N o o rw e g e n .
C o n ta in e rsc h e p en
11 uur 17 uur
Dan is het e ffe c t maxim aal.
C he m ic a lië n ta n k e rs
33 uur
Olietankers
35 uur
Elektrische vermogens
LPG /LNG-tankers
35 uur
De e le k tris ch e e n e rg ie b e h o e fte van s ch e p e n in havens is
E rtsc a rriers
41 uur
a fh a n k e lijk v an h et type schip en de m a n ie r v a n la d ing b e ha n d elin g ,
B ulkc a rrie rs
76 uur
b ijv oo rb ee ld met ele k tris che k ranen en la d in g p o m p e n aan boord en het voe d en van koel- en v rie s c o n ta in e rs . V oo r de b e langrijkste
Elektrische systemen aan boord en aan de w al
s ch e e p s ty p e s kan men v o o r de e le k tris ch e v e rm o g e n s b e h o e fte
A an boord:
A an de w a l in N e derla nd:
g e d u re n d e het v e rb lijf in een haven, r u w g e s ch a t, rekenen op:
440 V 60 Hz
25.000 V 50 Hz
D eepsea c o n ta in e rs c h e p e n Feeder c o n ta in e rs c h e p e n B u lkc a rrie rs
400 V 50 Hz
10.000 V 50 Hz
1000 to t 7000 kW
690 V 60 Hz
400 V 50 Hz
200 to t 1000 k W
3300 V 60 Hz
200 to t 600 kW
6600 V 60 Hz
General c a rg o s c h e p e n
200 to t 1000 k W
V e e rs c h e p e n
500 to t 2000 k W
C ru isesche p e n S ho rts e a s c h e p e n (coasters) B in n e n v a a rt v ra c h ts c h e p e n B in n e n v a a rt p a s sa g ie rs sc h e p e n
1500 to t 8000 k W 50 to t 200 k W
11.000 V 60 Hz Buiten N e d erla n d komen oo k a n dere w a ls y s te m e n v o o r en in de VS h ee ft men bijv o orb e eld 60 Hz system en.
10 to t 40 k W 50 to t 300 k W
Koppelen van de systemen B o v e ns ta a n de m a ak t d u id e lijk d at de system en aan de w a l en aan
V oo r een g ro o t h avengebied, zoals in en rond Rotterdam , v ra a g t
land niet één op één op elk a a r passen. Integendeel: m eestal is er
w a ls tr o o m v o o r alle s ch e pe n een zeer g ro o t extra e le ktrisch
v e rs c hil in s panning en belangrijker, in fre q u en tie .
Gerard V ro m a n s is S en io r E le ctrical S u rv e yo r bij Lloyd's Register Rotterdam
Er m oeten spe cia le v o orz ie n ing e n w o rd e n g e tro ffe n om de v o e d in g van w a ls tro o m m og elijk te maken en d aarbij m oeten v e rs c h ille n d e p ro b le m e n w o rd e n o pgelost, in het b ijzonder als het g rote v e rm o g en s betreft, zoals v o o r c o n ta in e rs c h e p e n m et veel k o e lc o n ta in e rs en grote c ru is e s c h e p e n . V oor b in n e n s c h e p e n is het re latie f eenvoudig: beperkte v e rm o g e n s en m eestal dezelfde sp an n in g en fre q u e n tie als aan wal. N ie t veel m oe ilijke r dan in onze grote en kleine jac h th av en s. In het ve rvo lg van dit artikel w o rd e n de noodzakelijk e v oo rz ie nin g e n en daarbij v o o rk o m e n d e te c h n is c h e pro b le m e n b e handeld . D e t e c h n is c h e prob lem en kan men als v o lg t groep e ren : • Gevraagd en b e s c h ik b a a r v e rm o g en . • V erschil in freq u e ntie . • V erschil in spannin g. • V eiligheid van b e die nend personeel. • O ve rsch ake len van schip naar w a l en om geke e rd .
Kabelinstallatie w alstroom aan boord
• K ortslu itstro o m en b e v e ilig ing s p rob le m en .
de lagere fre q u e n tie . V e n tila to re n en p om pen gaan m et lagere to e re n draa ie n en of dat m og elijk is h a n g t af van het to e re n v e rm o g e n
Vermogensvraag
k a ra k te ris tie k v o o r het a a n g e d re v e n w e rk tu ig bij de bela sting e n die
De eerste ta b e l laat zien d at de v e rm o g e n s b e h o e fte s te rk v e rs c h ilt
in h a v e n b e d rijf kunnen v o ork o m e n . En of de e le k tron ic a aan boord
en men moet dus goed an a ly sere n v o o r w e lk e v e rm o g e n s men als
de lagere s p anning kan v e rd ra g e n is ook de v ra ag . Ze ke r v o o r de
h a v e n b e h e e rd e r w a ls tro o m v o o rz ie n in g e n w il a a n b re ng e n . Het h e eft
grote en g e c o m p lic e e rd e in stalla tie s die w e vee la l op s c h ep e n
geen zin om 5000 k W a a n s lu itin g s p u n te n te in s talleren op te rm in a ls
a a n tre ffe n is dit geen optie, alleen in d r o o g d o k w e llic h t, als het
w a a r in het alg e m e e n alleen fe e d e r c o n ta in e r s c h e p e n of
s chip op een zeer b e p e rkt aantal v e rb ru ik e rs na e le ktrisch dood is.
b in n e n v a a rts c h e p e n komen en evenm in om 250 k W a an slu itin g e n te
Omgekeerd, een 400 V, 50 H z-s ch e e p s n e t v o e d en m et een 440 V, 60
maken op te rm in a ls v o o r g rote v e e rs c h e p e n . Dat b e te k e n t d at het in
Hz-net is zeker niet a c c e p ta b e l. H ogere to e re n en een hogere
de praktijk a lleen lonend is zulke a an s lu itin g e n te installeren op v a st
s p anning hebben een te grote kans op schade.
a a n g e w e ze n ( d e d ic a te d ) te rm in a ls, v o o r bijv oo rb ee ld c o n ta in e r s ch e p e n van b epaald e lijnen, RoRo fe rrie s , c ru is e s c h e p e n en
Verschil in spanning
b in n e n v a a rtste ig e rs. Dat b e te k e n t in de praktijk een b ep e rkt aantal
Een v e rs c h il in s p anning tu s s en w a l- en s c h e e p s s y s te e m v e re is t de
a a n s lu itp u n te n v o o r grote v e rm o g e n s en een g ro o t aantal
in stallatie van een tra n s fo rm a to r, w e lke aan boord of aan de w a l
a a nslu itin g e n v o o r kleine v e rm o g e n s (bin nenvaart).
kan w o rd e n geplaatst. A ls zowel de sp a n nin g e n als de fre q u e n tie s v e rs c h ille n d zijn, kan d a t w o rd e n o p g e lo s t d o o r een c o m b in a tie van
Verschil in frequentie
een tr a n s fo r m a to r met een o m v o rm e r of een d a a rv o o r o n tw o rp e n
De fre q u e n tie v e r s c h ille n maken het nodig ro te re n de of s ta tisc he
o mvormer. In dit v e rb a n d w o r d t o p g e m e rk t dat er o m v o rm e rs zijn
o m v o rm e rs te plaatsen. Er zijn sta tisc h e o m v o rm e rs van v o ld o en d e
m et niet alleen een g ro o t fre q u e n tie b e re ik , m a a r o o k m e t e e n g roo t
v e rm o g e n le v e rb a a r die in g a n g s fre q u e n tie s van 40 t o t en m et 70 Hz
s p a n n in g s b e re ik (90 t o t 690 volt). Zo'n o m v o rm e r aan boord
kunnen om zetten in fre q u e n tie s van 40 t o t en m et 70 Hz uitgaand,
g e ïn s talle erd g e e ft de re de r een grote flexib iliteit.
dus bijv oo rb ee ld 50 n a a r 60 Hz of a ndersom . Een sch ip kan tijd e lijk m et een 440 V, 60 Hz b o o rd n e t w o rd e n gevoed
Veiligheid van bedienend personeel
uit een nom in aal 400 V, 50 Hz w a ln e t. M a a r dan moet men goed
Het w a ls tro o m s y s te e m m o et voo rzien zijn van be ve ilig in ge n (c o n tro l
nagaan of de in stallatie g e s c h ik t is v o o r de v e rla a g d e s panning en
unit) die zorgen dat sp a n n in g slo o s w o r d t gekop peld en o n tkoppeld.
Een s tu u r s tr o o m c irc u it (p ilo t w ire) in de k a b e lve rbin d ing tus s e n schip en w a l moet e rvoo r zorgen dat indien, o n v e rh o o p t en o n v e rw a c h t, het schip los komt van de w a l, de v e rb in d in g s tro o m -lo o s w o r d t v e rb ro k en . V oo rts m oet er een v e ilig h e id s a a rd v e rb in d in g tu s s en w a l en schip in het s ysteem zijn. Vooral bij h o o g s pa n ning m oeten deze o n d e rw e rp e n heel se rie u s w o rd e n behandeld .
Overschakelen van schip naar w al en omgekeerd
V
In dit o p z ich t kan de w a la a n s lu itin g w o rd e n gezien als een " e x tra g e n e r a to r ". In veel g evallen zal men niet gra ag via een b la c k o u t w ille n o m s c h a k e le n . Dat b e te k e n t d at er
~ Wa. cL km *r.Lr w tH u lc p ik & il
voo rz ie n in g e n m oeten zijn om a u to m a tis c h of m et de hand te s yn c h ro n is e re n , b ela stin g ove r te nemen, enzovoort. J u is t zoals men een g e n e r a to r bij o f a fsch a ke lt.
- vertrad e s t
■ijgihlnrfiH1-
Kortsluitstroom en heveilingsproblemen Bij het o n tw e r p e n van een e le k tris ch e installatie spelen m ogelijke k o rtsluits tro m e n
Figuur 1
een bela n grijke rol. Met k o rtsluitnive a u van een s c h e e p s in s ta lla tie w o r d t bepaald d o o r het g e n e ra to rv e rm o g e n dat
aan het punt w a a r de v e rb in d in g met het schip w o r d t g em aakt. Op
m a xim aal in p arallel b e drijf h et net kan v o e de n en d o o r de m otoren
het sch ip is een o v e re e n k o m s tig s ch a k e l- en s tu u rstro o m sy s te e m
die bij een kortsluitin g in het net aan de k o rtsluits tro o m kunnen
voo rzie n en een o m v o rm e r die de s p anning en, indien nodig de
bijdragen. Dit k o rtsluitn iv e au b e pa a lt het o n tw e rp van s c h a k e l
fre q u e n tie , g e s c h ik t m a a k t v o o r het boordnet. Via het
b o rden en de keuze van de v e rm o g e n s s c h a k e la a r s {c irc u itb re a k e rs )
h o o fd s c h a k e lb o rd kan de w a lv o e d in g op het b o o rd n e t w o rd e n
en s m e ltp a tro n e n (fu s e s ) die in de in stallatie w o rd e n to e g e p a s t. Die
gezet, a fh an k e lijk van het gekozen systeem , met of zonder
moeten m o ge lijk o p tre d e n d e k o rtsluits tro m en netjes kunnen
o n d e rb re k in g (b la c k out). Op dit s ch e m a is de o m v o rm e r aan boord
o n d e rb re k e n , d a t w il zeggen, zonder brand of explosies.
ge p la atst, m a a r d at kan u ite ra a rd als a lte rn a tie f o o k aan de w a l.
Indien een s c h e e p s in sta lla tie w o r d t a an g e slo te n op een w a lv o e d in g
In het s che m a zien w e g e a rc e e rd t w e e a a rd in g s s c h a k e la a rs ,
m et een h o g e r k o rtsluitn iv e a u, dan kan een g e v aa rlijke situatie
v e re is t in geval van h o o g s pa nn ing (spanning v a n a f 1000 volt), die er
ontstaan. In d a t geval is bij een eventuele k ortsluiting niet zeker d at
v o o r m oeten zorgen d a t de k ra c h tk a b e ls altijd g e aard zijn indien de
de k o rtsluits troo m op een v eilig e manier, dus zonder brand of
voe d in g niet is in ge sch a keld . D a a rd o o r w o r d t v o o rk o m e n d at de
a n d ere serieuze pro b le m e n , w o r d t a fg e s c h a ke ld . Dit mogelijke
c a p a c ite its la d in g die in de installatie a a n w e zig kan zijn (ook als er
proble em moet tijd ig w o rd e n o n d e rke n d en d a t kan niet aan de
geen koppeling is met de s c h e e p s g e n e ra to re n o f het la n d n e tw e rk),
s c h e e p s b e m a n n in g w o rd e n o ve rg e la te n o m d a t die d a a r in het
een g e v aa rlijke en d odelijke s p anning op de ka b ela a n slu itin g
a lg e m e e n niet v o ld o e n d e kennis van heeft. W a a r d e w a lv o e d in g
vero orzaa kt. Indien er v o o r het a a nsluiten m et kabels m oe t w o rd e n
pla a tsv in d t via een sta tisc h e o m v o rm e r {c o n v e rte rj, is er in het
g e s jo u w d , dan w o r d t h ie rd o o r zeker gesteld d at die kabels goed
a lg e m e e n geen p roble em o m d a t die de ko rtslu its tro o m , die de
g eaard zijn en geen g e v a a r ople veren.
w a lin s ta lla tie kan leveren en die v o o ra l bij h o gere ve rm o g en s g e m a k ke lijk het k ortsluitniv e a u van de s c h e e p s in sta lla tie kan
Rules en Regulations
o v e rs ch rijd e n , vo ld o e n d e beperkt.
De c la s s ific a tie o rg a n is a tie s zien w a ls tro o m s y s te m e n als een e ssentie el deel va n de installatie. A ls die niet goed zijn o n tw o rp e n
Voorbeeld walstroominstallatie
en aan ge le g d, kunnen er g e v a arlijke s itua tie s v o o r het s chip en de
: g uu r 1 to o n t s c h e m a tis c h een w a ls tro o m in s ta lla tie . A fh a n k e lijk
b em a nn in g ontstaan.
van het g e s p e c ific e e rd e ve rm o g en w o r d t de h o o g s pa n n ing van het
Lloyd's Register h e e ft in 2008 Rules fo r Onshore P o w e r S upplies
la n d n e t g e tra n s fo rm e e rd n a a r een s p a n nin g van bijvoo rbe e ld 10.000
g e p u b lic e e rd (ref. 1). Deze regels b evatten enerzijds ele m enten
of 400 v o lt en via een s ch a ke l en s tu u rs tro o m s y s te e m gekoppeld
zoals die o o k te v in den zijn in regels v o o r het koppele n van
g e n e ra to re n m et een b o o rd n e t en a nderzijds ele m en te n die te maken hebben m et het bijzondere k a ra k te r van colcl iro n in g . De bijzondere eisen b e treffen m et name de noodzaak van stro o m lo o s s ch a k e le n , zodat er geen m e c h a n is c h e belasting kan o n tsta an op o n d e r s pa n n ing s taa n d e kabels indien het schip van de w a l loskom t of a n derszin s m eer b e w e e g t dan de ruim te in de v e rb in d in g toelaat. S telt u zich even v o o r d at een 5000 k W v e rb in d in g o n d e r spannin g s ta a t en w o r d t kapot ge tro k ke n d o o r een te grote b e w e g in g van het schip. Dit kan to t dodelijk e o n g e lu k ke n en a nd e re risico's leiden en m o e t w o rd e n v o o rk o m e n . Een b e ve ilig in g s sy s te e m , g e b ru ikm a ke n d v an de in de te k e n in g aa n g e g e ve n p ilo t w ire , b e s c h e rm t de in stallatie teg e n dit s o o rt ca la m ite ite n. Het g e w ic h t en de s o o rt kabels, vo o ra l v o o r h o o g s pa n n ing , v e re is en hijs in s ta llatie s v o o r deze kabels, zoals op t a n k s c h e p e n v o o r laad en losle id in gen. In v e rb a n d m et de m e c h a n is c h e bela stin g op de kabels bij het v e rs jo u w e n en aa nslu iten , kan het o o k nodig zijn die kabels v an een stalen tr e k o n tla s tin g te voorzie n. Daarbij moet ook w o rd e n g e d a c h t aan de s te ke rs die pe r s tu k m eer dan 20 kg kunnen w e g e n . De s te ke rs en b ijb e h o re n d e c o n ta c td o z e n die nen zodanig te zijn dat, zoals reeds g e no e m d , de v e rb in d in g stro o m lo o s kan w o rd e n g e m a a k t en v e rb ro k e n . Zo w o r d t het va stla ss e n van c o n ta c te n v e rm e d e n en kunnen er oo k geen s p a n n in g sp ie k e n in het systeem o n ts ta an d o o r de a a n w e zig e in du c tie in de belasting.
Slotopmerkingen C o n clu d e ren d blijkt dat h et geen s in e cu re is op grote s ch a a l en ook v o o r s ch e p e n die hoge v e rm o g e n s g e d u re n d e het v e rb lijf in de haven v ra g e n , in sta lla tie s v o o r w a ls tr o o m te installeren. Z o w e l aan w a l als aan boord v ra a g t d a t f o r s e in ve ste rin g en. Het H a ve n b e d rijf R otterdam he e ft in 2006 een studie uitge voe rd n aar de m o g e lijk heden v o o r w a ls tr o o m v o o r c o n ta in e rs c h e p e n die ge b ru ikm a ke n v an de E uro m ax-te rm in a l. Het r a p p o rt hie rvan (ref. 2) ge e ft in te re s sa nte in fo rm atie o v e r de m ilie u w in s t die hie rm e e kan w o rd e n b e reikt en het b ijb e h o re n d e p rijskaartje .
Verbin dingsstekkers
Het is niet re a lis tis ch te v e rw a c h te n d at in de to e k o m s t alle s ch e p e n in onze havens de m oge lijkh eid hebben w a ls tro o m te
s c h o o rs te e n p la a tst en de uitla atg a sse n o p van gt, a fle id t en
g e bru iken . V oo r ze esche p e n w o rd e n op een aantal d e d ic a te d
v e r w e r k t (Technisch W e e k b la d van 7 fe b ru a ri, 2009). Indien de
te rm in a ls, zoals v o o r bepaald e co n ta in e r-, veer- en c ru is e s c h e p e n ,
a uto rite ite n v e rd e r gaan m et het eisen van s ch o n e re b ran d sto ffe n,
fa c ilite ite n v oorzien, zoals d at ook in een aantal an dere landen (VS,
w o rd e n w a ls tro o m v o o rz ie n in g e n oo k m in d e r nodig. H u lp m o tore n op
J a p a n en S ca n d in a v is c h e landen) het geval is.
s ch e p e n m oeten to c h net zo s ch o o n kunnen zijn als m otoren van
De m o g e lijkh e de n v o o r b in n e n s ch e p e n zijn a a nz ie n lijk b e te r en d a a r
vra c h ta u to 's ? Dat v e rb e te rt niet alleen de m ilie u situ a tie in de
zal men op grote s cha a l g eb ru ikm a ke n van w a ls tro o m . In een
havens, m a ar o ok rondom d ru k bevaren zeeroutes, zoals de
to e n e m e n d aantal b in n e n h a v e n s in Duitsla nd en N e d e rla n d w o r d t
Noordzee. Is d at een o n re d e lijk v e rla n g en ? De to e k o m s t zal het
het g e b ru ik van w a ls tro o m v e rp lich t, zelfs als de hu lpdie sels
leren.
v o ld o e n aan de m e e s t r e ce n te m ilie ueisen. V oo r b in n e n s ch e p e n die hoge v e rm o g en s v ra g e n (p a ss a g ie rss ch e p e n ) m o e t men som s v o o r één schip g e b ru ikm a ke n van een a a n ta l,b ijv o o rb e e ld drie s ta n da a rd a a nslu itin g e n van 125 A m p è re . De in stallatie (h o ofd s ch a k e lb o rd )
Referenties.
m o e t d a a r s p e c ia a l v o o r w o rd e n o n tw o rp e n .
1. Lloyd’s Register: Rules fo r Onshore P o w e r S upplies.
Gezien de kosten en c o m p lic a tie s van w a ls tro o m s y s te m e n is het
2. H a ve n b e d rijf R otterdam NV: A lte rn a tiv e M a ritim e P o w e r in
zinvol aan a lte rn a tie ve n te blijven w e rk e n . In Los A n g e le s h ee ft men een cre a tie ve v a ria n t b e d a c h t w a a rb ij men een " h o e d " o ve r de
the Port of R otterdam , by S an d e r Doves, O c to b e r 2006.
INNOVATIEVE AANDRIJFSYSTEMEN
O n stream P ro je ct S e rv ice s B.V. O il & G a s R e cru itm e n t
F
Vacatures Locatie: Offshore Noordzee
Crane Operator • In het bezit van een kraanbewijs • Ervaring als kraanm achinist
Onstream Project Services B.V. is one o f th e largest Dutch offshore contractors.
Services Equipm ent Rental Onstream Group: World w ide recruitm ent Oil & Gas, Shipping, Petrochemical & Power generation.
Gecodeerd lasser • Tig lassen, 2 + 6 ", elektroden lassen • Staallassen: Duplex en koolstof • In het bezit van geldige lascertificaten
Straler/airless spuiter • Gritstralen • Airless spu iten/2 com ponenten verf Voor bovenstaande functies geldt: Offshore ervaring / training en VCA is een pre.
j
Bakker Sliedrecht adviseert, ontwerpt en produceert doordachte elektrische aandrijvingen en besturingssystemen voor voortstuwingen, boegschroeven, kranen, pompen, cutters en lieren. De uiterst compacte systemen zijn lucht- of watergekoeld en worden gekenmerkt door optimaal rendement, bediening, beschikbaarheid en flexibele toepassingsmogelijkheden. Wij kunnen deze klant-specifieke systemen leveren als pakket of op tum-key basis, inclusief generatoren, verdeelinrichtingen, bedieningsconsoles, transformatoren, bekabeling, automatisering, training, etc.
Vergroot het effect wan uw boodschap! kies voor een multimediale campagne!
Bakker Sliedrecht staat voor topkwaliteit en uitstekende after sales service, wereldwijd, 24 uur per dag, 7 dagen per week. S P E C IA L S 2 0 0 9
Bakker Sliedrecht Electro Industrie B.V. Postbus 25 3360 AA Sliedrecht Tel.: (0184) 436666
Bakker Repair B.V. Postbus 212 3360 AE Sliedrecht Tel.: (0184)410555
f f BRKKER w w w .bakkersliedrecht.com
Uw voordelen van een m ultim ediale adverten tiecam pagne:
/
Nr. 2
O n derw ijs/arbeidsm arkt
• U bereikt circa 14 .9 0 0 m ensen in de. scheepvaart branche,.:
Nr. 4
Elektrotechniek aan
• U ve rgro o t u w n aam sb e k e n d h e id .
boord van sc h ep en
• U le g t co n tact m et n ie u w e klanten.
Nr. 6
Sch ee p sverbo u w m gen /
• U w b ood sch ap valt op door d e k w alitatieve en d esk u ndige
o m b o u w wan schep en Nr. io
Europort
Nr. 12
V eiligh eid van
u itstraling van de com m u n icatiekan alen .
sch eep vaart in h avens en op rivieren
m e d ia : ; a le s
w w w .s w z o n lin e .n l
S ii E D R E C H T
ü
M m uw marketing!jm pjgne af doo* gebruik 1» m ikm ftn de multimediale mta print m online Neem contact op met Media Sale» Support, Maigania SLobertvjn. tel: oio 2S9 40 69 of e-mail m«o6emo**#meduiale«uppoi1! nl
,
S a n d e r Klos is o u d - h o o fd r e d a c te u r van w e e k b la d S c h u tte v a e r en w e r k t als fre e la n c e
Door H.S. Klos
jo u rn a lis t mee aan SWZ M a ritim e
Binnenvetter Eekels slaat vleugels uit O v e r de grenzen en
i n
de m e ga ja chtb ou w
'De scheepsbouw is zeer dynam isch/ zegt Djurre Siccama (56) met gevoel voor understatement. Van die dynamiek is zijn werkgever, het elektrotechnische bedrijf Eekels in Kolham, na honderd jaar een goed voorbeeld. De afgelopen jaren breidde het vooral regionaal gerichte bedrijf zich tot ver over grenzen uit. ‘We waren een echte binnenvetter, maar de druk groeit, dus w e moeten en w ille n de w ereld in,' zegt het hoofd Ship Department. Hij v olg d e o o it de hts elektro, liep stage bij Eekels en ble ef er. 'Ik w a s na ruim t w a a lf ja a r p ro je c tle id e r g e w o rd e n , m aar
D jurre Siccam a (r.) boven een
b e slo o t to en een r e c h te n s tu d ie te doen en nam ontslag. Ik
forse
deed o n d e rn e m in g s - en s o c ia a l- e c o n o m is c h r e c h t m et de
hoeveelheid
a a n te k e n in g milieu en daarna v olg d e nog een ja a r p ro m o tieo n de rz o e k. Eenmaal k la ar belde ik met Eekels en nu zit ik hier a lw e e r ve e rtie n jaar. Ik heb nog steeds v o ld o e n d e
ko per in gesprek m eteen m edewerker. 'De
kennis van te c h n ie k om te kunnen m e e p ra ten en mijn
koperprijs is de
ju rid is c h e kennis kom t goed van pas bij het opzetten van
laatste tijd m et
alle rlei b u ite n lan d se s a m e n w e r k in g s v o r m e n .’
de rtig p ro ce n t gezakt.'
Sterk in regio 'W e zijn nu een b ra n d nam e in China,’ zegt hij m et n a u w v e rh o le n tro ts. M a a r dat is iets van de laatste tijd , w a n t Eekels o n tsto nd ruim h onderd ja a r g ele den als een regio nale w e rk tu ig b o u w e r . 'Toen de d ra a istro o m zijn intrede deed, w e r d d a t een s p e cia lisa tie en zo gro eid e n w ij mee m et de s c h e e p s b o u w en bedrijven als A vebe. W e w a re n eig e n lijk v o lle d ig op de regio g e r ic h t en b o u w d e n op relaties. A ls een kla nt een te c h n is c h p roble em had, losten w ij het op. S om m ig e w e rv e n laten al v e e rtig ja a r al hun s ch e p e n door ons uitrusten. 'In de ja re n zestig o n tsto nd de o n b e m a n d e m a c h in e k a m e r en w ij b ed a c h te n er een a la rm e rin g ss y ste e m voor. Via de s tro k a rto n in d u s trie , w a a r de s nelh eid van de p r o d u c tie b a n e n heel n a u w lu is tert, kregen w e v e rs ta n d van fr e q u e n tie re g e la a rs en die pasten w e toe bij d ra a is tro o m m o to re n . Deze t e c h n ie k is v e r d e r o n tw ik k e ld . N ie t s e rie m a tig , m a a r als m a a tw e rk . En nu zijn w ij de enige o v e rg e b le v e n zelfstandig e o n tw e r p e r en b o u w e r van fre q u e n tie re g e la a r s in ons land.'
h et g e s p re k kom t hij te ru g op de no o d z aa k de
In de toekom st
eigen w e b s ite te a c tu alis e re n .
re g e lt d it pa neel de
Personeelsverloop
dw arsscheepse
De a fg e lo p e n tijd v e rlo o r Eekels 25 van de 300
tew aterlatingen
w e rk n e m e rs . 'J e w e e t dat er p en sio n e rin g e n
b ij Koninklijke
komen, m aar de p e rs o n e e ls m a rk t w a s hele m aal
N iestern San der.
gek, dus kozen so m m ig e n o o k v o o r beter b etaalde banen. D a a rd o o r v e rlies je kennis en m a n k ra ch t. V ro e g e r had je de tijd om n ie u w p erso n ee l in de E ekels -traditie op te leiden, m aa r dat is v o o rb ij.'
Lagere winst Eekels had in 2006 een omzet van 33 miljoen en deed het in 2007 aan zien lijk b e te r m et 39 miljoen en een 'g o e d ' resultaat. 'Vorig ja a r steeg de o m zet n a a r bijna vijftig miljoen, m aar d oor fa a lko s te n en inleen van person e e l steeg de w in s t niet navenant. M e t nie u w e mensen maak je nu e enm aal m e er fo u te n .' En de eerste t w e e m aan de n van 2009? 'De o rd e rp o rte fe u ille in de s c h e e p b o u w b ie d t w e r k to t 2013, m a a r de o rd e rin ta ke is laag, dus krijg je op een gegeven m o m e n t een dip. Gelukkig s te u n t Eekels op drie poten: s c h e e p s in s ta lla tie s , in dustrië le in sta lla tie s en p ro d u ctie & system en. De a fg e lo p e n e e u w hebben die drie elka ar s teeds w e te n op te v a n ge n. Zo is het bij p ro d u ctie & s yste m e n nu heel druk, m a a r hebben w e v o o r de tw e e d e helft van het ja a r m e e r w e r k nodig. D a a rn a a s t staan de prijzen g ig a n tisc h o n d e r d ruk.' A an de an dere kant dalen de g ro n d sto ffe n p rijz e n w e e r hard, na da t be leggers d a a r v o rig ja a r hun t o e v lu c h t in zochten. M e t name de kop e rp rijs h ee ft veel invloed op de kostp rijs va n Eekels. Overal op de w e rk v lo e r
Kwaliteitsverlies
liggen fo rse s troken k oper v o o r in b o u w g ereed. De prijs is met zo’ n
In de ja ren ta c h tig w e rd het e c h te r m in d e r in de s c h e e p s b o u w en
d ertig p r o c e n t g ed a a ld en d at m e rk t onze klant. J e k unt w e l een
w a s de regio niet m eer v o ld oe n d e. Eekels w a s medio ja re n zeventig
snelle w in s t w ille n pakken, m aar ik heb liever dat de kla nt het
al o n d erd eel g e w o rd e n van TBI, een van de o n d e rd e le n v an h et in
o ve rlee ft.'
1980 fa illie t g e ga n e OGEM. 'S a m e n w e rk in g m et a n d e re TBIb edrijven b iedt v e e l vo o rd e le n , d o o rd a t je sam en een g ro tere m arkt
Naar Polen
kunt bedie nen. TBI h ee ft bijvoorb e eld een g ro o t deel van het w e r k
A an h et p e rs o n e e ls fro n t is het nu w a t rustiger. Eekels h e e ft nog
aan de W e s te r s c h e ld e tu n n e l uitge voe rd .'
v a c a tu re s , 'm a a r de p e rs o n e e ls d ru k d a alt hard'. 'Die o v e rs p an n e n
In TBI w e r k t Eekels v a a k samen m et Croon en W o lte r & Dros.
m a rk t zette onze k w a lite it o n d e r d ru k en mede daarom zijn w e in
'A le w ijn s e zien w ij e c h t als c o n c u r r e n t, die ons s ch e rp houdt.
2008 beg o n ne n met een Poolse v e stigin g v o o r engin ee rin g . Het is
B ak k e r S lie d re c h t ligt qua sfe e r erg d ic h t bij ons en dan heb je
tr o u w e n s w e l even w e n n e n dat te le w e rk e n . In onze vestig in g
n a tu u rlijk Im tech en tal van a ndere in s ta lla tie b ed rijv en nog.’ Als
w e rk e n nu t w e e mensen vast, aang e vu ld m et in le e n m e d e w e rk e rs
N RC-lezer ziet S icca m a re g e lm a tig b e rich te n passeren o ve r w e e r
en dat m aakt ons een stuk flexibeler. Let w e l, w e zijn er niet vo o ra l
een grote o rd e r v o o r Im tech. Dat be d rijf h e eft z'n m arke ting goed
heen geg a a n v o o r de lagere a rb e id sk o s te n , w a n t d at s c h e e lt heel
v o o r elkaar, m oet hij lic h t kn a rs e ta n d e n d to e g e v e n . Enkele malen in
w e in ig . Het is uit nood ge b o ren.'
Eekels h e e ft een volle d o c h te r in Roemenië, w a a r 150 mensen
to e le v e r a n c ie r s en k e n n isin stitute n als de TU D elft dragen veel bij.
w e rk e n , en k w a m o o k in het V erre Oosten te re c h t. 'In China hebben
W e m oeten geld en a a n d a c h t blijven beste d en aan d at n e tw e rk.'
w e exclu sie ve a fs p ra ke n m et een b o u w e r van le sse n a ars en
Dat is ju is t in deze crisistijd v a n belang. 'W e maken een hele grote
s c h a k e lb o rd e n . B in n e n k o rt g a a t d at b e d rijf v o o r ons in lic entie
te ru g v a l mee en het w a s n ie t t e film en hoe hard het ging. In
panele n v o o r alarm - en m o n ito rin g sy ste m e n b o u w e n v o o r de lokale
a u gu stus k eld erde de c o n ta in e r m a r k t binnen ve e rtie n dagen! Je
markt. Ze doen ook het b ijb eh o re n de p r o g ra m m e e rw e r k en zo
ziet red e rs in de pro b le m e n komen met o rde rs als de banken de
v e rb re d e n w e onze basis w eer. Tegelijk ertijd houden w e het
b a n k gara ntie niet w ille n ve rle ng e n . Dat o v e rk o m t m et name Duitse
b a s is w e rk , zoals het a a n p a ss e n van p rin tk a a rte n , w e l hier.’
red e rs en d a a ru it b lijk t d at onze CV-vorm c ris is b e s te n d ig e r is dan de KG-vorm. De CV fin a n c ie r t van te v o re n , de KG d oe t dat pas tegen
Niet te filmen
de op le v e rin g s d a tu m . Gelukkig hebben w ij nog geen a n n u le rin ge n
Evenals collega's h e c h t S icc a m a v e e l w a a rd e aan het m aritiem e
m e e g em a akt, m aa r n iem and w e e t w a t er nog s t a a t t e g e b eu ren.'
n e t w e r k v a n b o u w e rs en to e le v e ra n c ie rs . 'I n n o v a tie s als het slim v e rg ro te n van het to n n a g e en een b ete r r o m p o n tw e rp komen
Naar Monaco
m eestal van de w e rv e n , m a ar o o k de e le k tro te c h n is c h e
Hij t w ijf e lt o ver de to e k o m s t van de civiele s c h e e p s b o u w in N e d erla n d. 'Er is een kans d a t die naar het buiten la n d gaat, m aar of d at g e be u rt, zal de k om ende tijd blijken. In het buite nla n d zijn er v e el w e rv e n bij ge ko m e n en d a t w a s geen p robleem bij die grote v raa g . M a a r al die m o de rn e lo c a tie s kunnen na een f a illis s e m e n t en een d o o rs ta rt in een ople ven d e ec o n o m ie keih ard m et ons gaan c o n c u rre re n . Ik d e n k dat de grens erge n s o v e r t ie n ja a r ligt; s ta at de N e d e rla n d s e s c h e e p s b o u w dan nog overein d, dan blijft hij oo k o v e re in d .’ M e t dat m a rk tv o o ru itz ic h t is Eekels zich o o k gaan bem o e ien met de m e g a ja c h tb o u w . A ls c o -m a k e r van o n tw e r p e r van s e m i-c u s to m b u ilt m o to rja c h te n Icon in H arlingen reist S icc a m a in s e p te m b e r v o o r het e erst af naar de b o te n s h o w in M o n a c o . Hij he e ft er w e l zin in, zo te zien. 'De ja c h tb o u w blijft hie r w a t b e tre ft innovatie. Zo zijn w ij al heel v e r met dim ba re L E D -veriichting en maken w e a a n s tu rin g s s y s te m e n v o o r p ro du cte n die nog niet eens een ty p e n u m m e r hebben, zo n ie u w zijn ze. W ij zijn tro ts op die o n tw ik k e lin g , w a n t in de ja c h tb o u w komen w e e c h t v a n u it het nie ts.’
Agenten opleiden Zelf b e m oe it hij zich niet zo erg met het o n d e rw ijs , die ta a k ligt bij alg e m e e n d ire c te u r S che ltin g a , m a a r de b edrijven in de regio hebben het o n d e r w ijs w e l 'm e e r na a r ons toe g e tr o k k e n ’ . In het k a de r van de stich tin g Engineerin g en mede het p r o je c t E le ktro w e rk hebben w e re la tie f jonge mensen in dienst g enom en. De mts en hts leveren ons o nvo ld o e n d e n ie u w e a a n w a s. M e d e d aa ro m zijn w e een eigen e n g in e e rso p le id in g begonnen, Deze freq uentieregelaars in tw ee gescheiden kasten gaan de aa ndrijving van een 700 k W sterke boegschroef verzorgen. 'Zo'n ka st ha d je vroeg er nodig vo o r 35 kW ,' ze gt Siccama.
w a a r w e o ok b uite n la nd se m e d e w e rk e rs s ch o le n.'
SWZ HARITIME A d v e rte re n in SW Z M a ritim e ? N e e m c o n ta c t op via 010-289 40 60
m e d i a s a le s
fisr;
Navaltec M a rin e Engineering Service B.V.
Naval Architects, Consulting Engineers R & D Shipsmodels, O n tw e rp e n en Berekenen van Constructies in de S cheepsbouw /O ffshore (Sb & W tb ). N avaltec Engineering Service B.V. K ardoenhof 1 -3 , 3193JD H oogvliet-R T Tel: + 31 10 4 3 8 0 4 3 8 , Fax +31 10 4 3 8 2 7 1 7 E-mail info@ navaltec.nl, W W W h ttp ://w w w .n a v a lte c .n l
• Basic and detailed designs of: - C hem ical tankers ty p e C, G and N; - Containercarriers; - Ferries; - Passengervessels; - S urvey/patrol vessels.
scheepsbouwkundig bureau G roothandelsgebouw E-7.158 P O -b o x 29 15 6 3001 GD Rotterdam
• Feasibility studies; • Constructiondrawings; • Strength-and stability calculations; • Buildingsupervtsion.
Tel: +31 (0)10-4130852 Fax:+31 (0)10-4130851
E-mail: info@ groensoet.nl W ebsite:w w w .groensoet.nl
Marin Ship Managem ent - j »
Ambieer jij een m aritiem e functie met toekom st bij een organisatie die in volle groei is en goed op koers lig t? Dan willen wij je ontmoeten! Bij Marin Ship Management gaan we onze vloot opnieuw uitbreiden en zoeken gemotiveerde en gekwalificeerde vakmensen, o.a.
> Kapiteins > Stuurlieden (Ie, 2een3e) > Ervaren HWTK's en 2e en 3e WTK's
> S ta g ia ire s (M B 0/H 80) Marin Ship Management staal voor professionaliteit en ambitie, maar wél binnen een informele bedrijfscultuur waar we veel waarde hechten - én geven - aan een persoonlijke benadering, ruimte en maatwerk. Enkele voorbeelden:
ROEPT DE ZEE? Marin Ship Management, de kern en absolute Core Business van de Management
> Wij bieden onze zeevarenden op de droge-lading-schepen een vaar/verlofregeling van 12 weken op en 6 weken af. In overleg zijn andere vaar- en verlofschemas mogelijk (bijv. 1op I). > Onze tankerkapiteins en officieren bieden wij een vaar/verlolregeling aan van 8 weken op en 8 weken af. En uiteraard een concurrerend vast maandsalaris. > Officieren en stagiaires op onre tankervloot bieden wij uitstekende trainingstrajecten en doorgroeimogelijkheden. Roept de zee jou ook? Spreekt dit je aan en wil je je ambities bij ons vormgeven? Meer informatie over de carrièremogelijkheden die wij bieden? Neem dan contact op met Loek Vader. Crew Manager Marin Ship Management: *31 (0)596 63 39 22 of stuur je CV naar: Marin Ship Management, t.a.v. Dhr. Loek Vader, Postbus 121,9930 AC Delfzijl.
Facilities Group is verantwoordelijk voor het day-to-day management van een zeer gevarieerde vloot met meer dan 50 schepen. De vloot bestaat uit product- (olie-) en chemicaliëntankers én droge lading (multi-purpose) schepen.Het hoofdkantoor staat in Farmsum (gem. Delfzijl).
Marin Ship Management Postbus 1219930 AC Delfzijl Telefoon 0596 63 39 22 www.mlmarinedivision.nl
M anagem ent Facilities Group V*
By B. Faerber, M, Loeve and D. de Jong
Diesel Electric Propulsion for Mega Yachts A rapid development can be seen in the application of sophisticated propulsion systems in a large variety of vessels, ranging from offshore supply vessels, heavy lift transport ships, ferries and cruise liners to inland w aterw ay barges. In most cases a diesel electric propulsion system is chosen due to the specific advantages this system w ill bring the operator of the vessel. Id e n tical to c o m m e r c ia lly o p e ra te d v e ss e ls , mega y a c h ts can also
s o c ie ty by re d u cin g overall fuel c o n su m p tio n and ca rb on and noise
b e n efit fro m diesel e le c tric pro pu lsion in stallatio ns. Im tech is a
emis sions. Innovative t e c h n o lo g ie s fu r t h e r develo p diesel e le c tric a l
d riv ing fo rc e in the d e v e lo p m e n t of a lte rn a tive pro pu lsion system s,
pro pu lsion system s, pro d u cin g a more e n v iro n m e n ta lly frie n d ly m a n
in p a rtic u la r w h e re th e s e c o n trib u te to a s u stain a b le and liv eable
ner of propu lsion w h ils t also o ffe ring o p e ra tio n a l and c o s t benefits.
m a iw m h b m < * s ip » 5 y \ MTU 0 E m » m P iir e n n r n r iT a r r '& H K W E AC H ) » H W
3 P H tà E
P I AT I M U M V AC HT B Triton ER overview
Brian Faerber is M a n a g e r M a r k e tin g & Sales a t Im tech M a r in e & Offshore, M a rtin Loeve is Proposal & Calculatio n M a n a g e r at Im tech M a rin e & Offshore and Dirk de J o ng is P ro jects D e ve lo p m e n t M a n a g e r at Platinum Yachts
S in g le L in e D ia g r a m - P r o p u ls io n Z x 3 3 5 0 k W SSQÜW At r i f ï ® nw®
(G J
1485 K W *
(G lîîn u w i!
tÔSDkVA/ LAtüi kWn
fcwwc
411111fh
e w y jç ç iit D5KA/U 'M O * n H U l « H
iâ M M D V
ÆWUMjflV
SODhVA 1
I SKHW . i ü ü o iw T1
OÀÛSW S d a rç
,
T î
COWBCbOT.
.
^0V/5Dta to tsoT" fWDWAt 330k V *
1 6 » riV t
iS rrçu S ô iï
eew lin e a r} i
l'rrfïïü ijn
M i: li: r
S39K W
Æ ilK W 1 F
B ^ lk W
M tit tir
,■ J
M 4 4 tm 2OTV 3 Ci]|,VA
n i 440-,'V j lïo v 30KVA
\
MBY ( 300
\
1KÛ A
44D V
2 5 ttV H
M»m
ÇiWlBh board
Red arro w : usage o f the SB drive as freq uen cy shore co nve rter
Diesel Electric Propulsion On Board a Mega Yacht
in stallatio n; th u s saving e q u ip m e n t and sp a ce and also re d u cin g the
Recently, Im te ch has rece iv e d an o r d e r t o d e liv e r a diesel e le c tric
co st of the ov erall installation.
in s tallatio n fo r a 88m mega y a c h t (p ro je c t " T rito n ") under
The c h o ic e f o r a diesel e le c tric prop u lsio n in s tallatio n in c o m b in atio n
c o n s tru c tio n at Platinum Yachts in Dubai. A fte r extensive re se a rch
w ith the AFE fr e q u e n c y drives, results in a n u m b e r of a d v an ta g es
and e v aluation by the d e s ig n e r (Azure N aval A rc h ite c ts , Haarlem),
fo r designer, s hipyard and o w n e r of the vessel:
shipyard and Im tech, the ve sse l w ill be equip ped w ith fre q u e n c y
• A n u m b e r of d iffe re n t op e ra tio n a l c o n d itio n s is identifie d fo r this
c o n v e rte r s u pplied e le c tric m otors using A c tiv e Front End (AFE)
ve ss e l resulting in large v a ria tio n s of the to ta l p o w e r
te c h n o lo g y . The fre q u e n c y c o n v e rte r drives w ill also be used as
re q uire m en ts . By co m b in in g the hotel load and the propulsio n
fr e q u e n c y c o n v e rte rs f o r shore p o w e r and the b o w th r u s te r
load requ ired by the d iffe re n t o p e ra tio n a l modes, less to ta l kW P ow er required for:
M ode
Time [h rs/ye ar]
Prop. [kW ]
Hotel [kW ]
Bow thr. [kW ]
S ternthr.4 [kW ]
Stab. [k W |
Total p o w er [kW ]
1. Sailing a t f u l l s p e e d 1
200
6300
500
0
0
0
6800
2. Sailing at e c o n o m ic a l speed
720
2200
500
0
0
120
2820
1920
0
500
0
0
250
750
90
1700
500
450
0
0
2650
5. " A t the d o c k " w ith c r e w 2
2446
0
350
0
0
0
350
6. " A t the d o c k " w ith c r e w 3
3360
0
250
0
0
0
250
3. " A t a n c h o r ” w ith g ue s t 4. M a n o e u v rin g
Notes: 1. Based upon to ta l th ru st o f 5500 k W and fourteen p e r ce n t losses in the propulsion system
3. W in te r time
2. Sum m ertim e
4. Optional
p o w e r n e e d s to be installed in c o m p a riso n w ith a normal d ire c t
Electrical Power Management and Propulsion
diesel drive pro p ulsio n system in co m b in a tio n w ith a n u m b e r of
The e le c tric a l p o w e r available in the p o w e r p la nt can be used in
a ux ilia ry diesel g e n e ra to rs. W ith c a re fu l s e lectio n of the diesel
v a rio u s c o n fig u ra tio n s and m odes of ope ra tion . The minimum
g e n e ra to rs, o ptim u m o p e ra tio n of the g e n e ra to rs (typ ically
op e ra tio n a l r e q u ire m e n t is d efined w ith only c r e w on board. The
b e tw e e n 85 and 95 per cent) m ay be achie ved , resulting in the
m axim um is a t t o p speed w ith o w n e r on board. In b e tw e e n w e can
lo w e s t fu e l c o n su m p tio n and emis sion, co m b in e d w ith re duced
s e le c t and d e te rm ine all sorts of modes. Cruising, m a n o eu v e rin g,
m ain te n an ce .
d ocking, et ce te ra. The p o w e r p lan t can a u to m a tic a lly or m a n ua lly
• The AFE driv es have less h a rm o n ic disto rtio n. To stay w ith in
a d a p t t o the p o w e r de m a n d and s tart or stop the rig h t diesel
Lloyd's Register re q u ire m e n ts of m axim um five per c e n t THD (total
generator. The Chief Engineer can c hoose to use d iffe re n t
h arm o nic distortio n), no phase shift tra n s fo r m e r s are n ecessary,
g e n e ra to rs, ju s t to keep the runnin g h ours o f the e q u ip m e n t equal.
red u cin g w e ig h t and space. The AFE d riv es are la rg e r th an oth er
In case a g e n e ra to r fa ils or is not available , th e re is enough
drives, but th e e q u ip m e n t of the drives fits in sta n da rd sized
r e d u n d a n c y to c o m p e n sa te th is loss.
ca b in e ts and offers a high d egree of flexibility. The harm o nic
The AC e le c tric a l pro p u lsio n engin es have the a d v a n ta ge t h e y are
d isto rtion is e xp e cte d to be a p p ro x im a te ly b e tw e e n th ree and
lo w m a in te n a n c e m a c h ine s and v e ry q u iet w ith little vibra tion . For
fo u r per cent.
Triton c o m p a c t S iem ens AC engin es are s ele cte d , mainly becau se
• D e d u ce d p ro p e lle r s h a ft length in co m p a riso n w ith c o nve n tio na l
th e y o ffe r a b e tte r fra m e size in co m p a riso n w ith o th e r suppliers.
diesel d ir e c t p ropuls io n installatio n. This s im plifie s the
During the design phase the op e ra tio n a l m odes pre se n ted in ta b le 1
m e c h a n ic a l installatio n, im p ro ves e ffic ie n c y and c re a te s a larger
w e re identified. The table c le a rly s h o w s the v a rie ty in p o w e r
fre e d o m w h e n d e s ig n ing the ov erall la y -o u t of the v e ss e l and the
req u ire m e n t. The p o w e r m a n a g e m e n t system can be p ro g ra m m e d
engine room in particular.
s uch to ensure the most e fficie n t, m a in te n a n c e frie n d ly and most
• W ith the in s tallatio n of tw o s m a lle r g e n e ra to rs d ire c tly on the 440V s w itc h b o a r d , the co m p le te pro pu lsion s w itc h b o a r d and its
e n v iro n m e n ta lly f rie n d ly op e ra tio n a l mode is achie ved. The u ltim ate goal is to keep the g e n e ra to rs runnin g at th e ir m ost
tra n s fo r m e r s can be s w itc h e d o ff w h e n at a n c h o r o r in port. This
e ffic ie n t p o w e r range d e te rm in e d by the ty p ic a l diesel c h a r a c
re d u ce s loss o f e ffic ie n c y th ro u g h the tra n s fo r m e r s and avoids
te ris tic s , and this is p ro g ra m m e d in the p o w e r m a n a g e m e n t system.
th e ir noise. A t sea, the s e g e n e ra to rs can be c o n n e c te d to the pro pu lsion s w itc h b o a r d fo r a d d itio na l prop u lsio n power,
Active Front End Technology
e n ha n cin g the vessel's m axim um speed and p roviding extra
The prop u lsio n system fo r p r o je c t Triton co n sis ts of tw o AFE-
re d u n d a n c y to the system.
co n ve rte rs , each c o n tro llin g an e le c tric m o to r d riv ing a fixed pitch
• The AFE driv es m ay also be used as shore fre q u e n c y c o n ve rte rs ,
p ro p e lle r via a gearbox. Five g e n e ra to rs p o w e r the A F E -co n ve rte rs.
o ffering a large f re e d o m in shore p o w e r system s w h ils t re d u cin g
An AFE c o n v e r te r co nsis ts of an a ctive m od u la ted IGBT (Insulated
w e ig h t and space.
Gate B ip o la r T ransistor) input bridge and LCL filte r te c h n o lo g y (built
• W ith a sim ple small extra in v e rte r module one o f the main fre q u e n c y d riv es can be used f o r b o w t h r u s t e r supply, again saving w e ig h t, sp a ce and cost. • A m ajor a d va n tag e of th e sele cte d pro pu lsio n system fo r such a y a c h t lies in the f a c t th a t c o m p a c t diesel en g in es can be chosen, re sultin g in the possib ility to limit the h e ig h t of th e engin e room to one level, a llo w in g luxury g u es t a c c o m m o d a tio n on the lo w e r
up fro m in d uc tiv e and ca p a citiv e c o m p o ne n ts ), fe e d in g in a IGBT in v e rte r c o n tro l-lin g the motor. In c o m p a -ris o n w ith co n ve n tio n a l diode and th y r is to r c o n fig u ra tio n s ( n o n -re g e n e ra tiv e fr o n t end) the AFE te c h n o lo g ie s main fe a tu re s are: • v e ry lo w h a rm o n ic d isto rtio n due to the m odula tio n of s in usoid al line (input) c urre n t; • the a b ility to s e le c t the input p o w e r f a c t o r (ca p a c itive or
d e c k (guests can enjo y d ir e c t internal a c c e s s fro m any d e c k to
inductive) of the c o n v e r te r and th e re fo re c o ntro llin g the p o w e r
the s w im p la tform , te n d e r area, lo w e r d e c k g y m /c in e m a , w ith o u t
f a c t o r of th e b o a rd-n e t;
needin g to go t h ro u g h an engine room or via an e x te rio r space). • Sin ce the diesel g e n e ra to r sets o p era te at a c o n s ta n t RPM, the
• reg e n e ra tive o p e ra tion , fe e d in g en e rgy b a c k t o the mains. H a rm o n ic disto rtion is a fo rm of p o llutio n in the e le c tric p la nt th a t
noise and v ib ra tio n c h a ra c te r is tic s of th e ve sse l can be optim is ed
can cau se p ro b le m s if the sum of the h a rm o n ic c u rre n ts in c re a s e s
f o r t h a t p a rtic u la r RPM, e n surin g the lo w e s t possib le noise and
above c erta in limits. Flowever, the to ta l a llo w e d h a rm o n ic distortio n
v ib ra tio n levels on board.
(THD) in a n e tw o r k is d e te rm in e d by cla ss re qu ire m e n ts. The class re q u ire m e n ts s p e cify the total h a rm o n ic vo lta g e d isto rtio n THDu,
Electrical One Line Diagram
but c o n v e rte rs and o th e r d e v ice s using " c h o p p in g " p o w e r s o urc e s
The single line dia g ra m on the pre vio u s page s h o w s the a b s e n ce of
g e n e rate c u rr e n t h arm o nic d istortio n THDi. This w ill be co n ve rte d to
the phase s hift tra n s fo rm e rs , usage of th e PS & SB drives as b o w
volta g e h arm o nic disto rtio n by the in d u c ta n c e in the sup p ly (tra n s
th r u s te r drive and optio n al stern t h r u s te r drive and in case of only
f o rm e rs and gene rato rs). The to ta l h a rm o n ic disto rtio n in the n e tw o r k
hotel load the prop ulsio n s w itc h b o a r d is not in operatio n.
THDu de pe n d s s tro n g ly on the to p o lo g y of the p o w e r n e tw o r k (the type and n u m b e r o f g e n era to rs, drives, tra n s fo r m e r s and o th e r big
T R IT O N - 5 2 6 0 1
ÏK 7IKW a ¥& s Off CL iJTSD. PLAtlMkIM Tank deck colour
c o n s u m e rs et cetera).
The level of THDi is based on the h arm o nic c o n te n t (level and
The e ffe c tiv e valu e of a n o n -lin e a r c u r r e n t t o one c o n v e rte r Irms is
num ber) in the drive c u rr e n t c aused by the c o n v e rte rs and de pe n d s
the sum of a n u m b e r of h a rm on ic c u rre n ts and can be d e s crib e d as
on the input type of converter.
fo llo w s :
For co n ve n tio n a l d io d e /th y ris to r bridge re c tifie rs the pulse nu m be r
00
I rms =■
-1
Y/
jI 1
is six (the n u m b e r of rectify in g diodes). The m a g nitu d e of the
m a in h a rm o n ic s o f the
h a rm o n ic s d e c re a s e s w ith in c re as in g o rd e r number. The fifth
fo llo w in g o rd e r n = m *p + 1
h a rm o n ic has a v alue on the o rd e r o f th irty per c e n t in w e ll-
n: o rd e r o f n e t h a rm o n ic ,
d e signed s ystem s and the seventh a b o u t fifte e n per cent.
m: an in te g e r 1, 2 ,3 ...
One w a y of d e c re a s in g the to ta l h a rm o n ic c o n te n t is to in c re as e the
• p : n u m b e r o f c u rre n t
oo n
n= 2 I
The in p u t r e c tifie r c re a te s
rms
pulse number, fo r in sta n ce fro m six to tw e lv e , eigh te en or h igh e r by
p u ls e s p e r c y c le , in o th e r
runnin g tw o or th re e input re c tifie r b rid ges in parallel via phase shift
w o rd s, a B6 in p u t r e c tifie r
tra n s fo rm e rs . This w ill remove the larg e st h a rm o n ic c o m p o n e n ts
b rid g e g e n e ra te s s ix
and d e c re a s e the to ta l h a rm o n ic c u rr e n t d is tortio n.
p u lse s.
A tw e lv e - p u ls e system (tw o input b rid g es and t r a n s fo r m e r w ith tw o
In a 60 Hz system , n= 1
s e c o n d a r y w in d in g s w ith th irty d e g re e s phase shift) w ill have a total
c o rre s p o n d s w ith 60 H z ,
h a rm o n ic c u rr e n t c o n te n t of ab o u t ten to tw e lv e per cent.
n = 2 w ith 120 Hz, e t c e te ra .
One m ethod to e lim in ate the h a rm o n ic c u rre n ts is to use a ctive f r o n t
THDi is th e to ta l h a rm o n ic
ends. The diode re c tifie r is re p la ce d by an a ctive IGBT (Insula ted
d is to rtio n in th e lo a d
Gate B ip o la r T ransistor) bridge and LCL filte r te c hn o lo gy . The
c u rre n t.
c u rr e n t d ra w n by th is is an a lm os t p e rfe c t sin u so id al w a v e fo rm . The
RUTIEL GEVULDE DRAAD VOOR HOGE REKGRENS STALEN
STEIN-MEGAFIL® 690 R Een microgelegeerde rutiel gevulde draad met snelstollende s la k
STEIN-M EGAFIL" 690 R de ideale lasdraad voor het effectief verwerken
voor het lassen van hoge sterkte fijnkorrel stalen met een re k g re n s
v a n fijn k o r r e ls ta ie n en het gelijktijdig vervullen van alle kwaliteits
van 6 9 0 N /m m ! zoals onder meer S 6 9 0 Q L . Vervaardigd v o lg e n s
e is e n . D e la s d r a a d
het naadloze principe bezit deze draad unieke eigenschappen .
- 4 0 ° C . T o e p a s s in g gebieden van STEIN-MEGAFIL* 690 R zijn onder meer:
Volledig ongevoelig voor vochtopname zelfs na zeer lange o n g e c o n
K r a a n b o u w -, A p p ara ten b o u w , pijpleidingen en Offshore-Techniek.
heeft LR, DNV, BV, G L en A B S goedkeuring tot
ditioneerde opslag en kan daarom ten aller tijde zonder h e rd ra g e n worden verwerkt, hetgeen van groot belang is bij het lassen v a n
STEIN-M EGAFIL" 690 R maakt de serie gevulde draden voor hoge
fijnkorrel stalen.
r e k g r e n s fijn k o rre ls ta ie n kompleet:
STEIN-MEGAFIL" 690 Rbezit alle voordelen van een rutiel gevulde d r a a d ,
STEIN-MEGAFIL® 240 M, STEIN-MEGAFIL» 940 M, STEIN-MEGAFIL» 250 M,
hetgeen een hoge neersmelt prestatie mogelijk maakt bij het la s s e n
STEIN -M EG A FIL* 742 M / B, STEIN-MEGAFIL’ 1100 M
in positie. De buitengewoon hoge mechanische waarden m a k e n
S TE IN -M E G A FIL ": E e n product van Drahtzug Stein
Drahtzug Stein D -67317 Altleiningen
p o s tm a s te r@ d ra h tz u g .c o m w w w .d ra h tz u g .c o m
j^ e rtïïa s w e ld in g c o n s u m a b le s
Tel.: + 4 9 (0)6 35 6 9 6 6-0 Fax: + 4 9 (0)6 35 6 966-114
Certilas" Nederland B .V . Einsteinweg 8 6 6 6 2 P W E ist
D R A H TZU G ST EIN
----------------- -------------- -------------------
Tel.: + 04 8 1 -3 6 5 5 9 9 Fax: + 04 8 1 -3 6 5 5 9 0
wire & Welding
[email protected] www.certilas.nl
sum
1ftunddTnpntdl signal ccmpanerst 6 0 Hz
■Isrge;.! harm onic com ponent
3 0 0 Hz
seco n d largest ham-ionic com ponent 42& h z
r-rifc» ■ '»■ . -c M E iM « t r ï i J, r j-j
GO
E3 %
THDi is less tha n five per c e n t at
-EH-
full load. <
This v alue is so lo w th a t no c o n sid e ra tio n needs to be given to t r a n s fo r m e r sizing or o the r
i W K l W » ’ " »*«É n*H|L+HI#P« *& ■*
negative effects. The system is also s m a lle r and easier to install in
f f l
c o m p a riso n w ith a tw e lv e - p u ls e system. The se le ctio n o f the type c o n v e rte r d e te rm in e s the level of THDi.
ï*^
r * * i" b q ~ n h c h t > i« i T
For the M Y Triton an AFE w a s s e le cte d due to the f a c t the c o n n e c te d c o n v e r te r p o w e r is d o m in a n t in the p o w e r n e tw o rk
y
13%
-H -
and th e re fo re has a m a jo r e ffe c t on the total h a rm o n ic vo lta ge
D I
EX
d isto rtio n THDu on the board-net. S electin g A F E -co n v e rte rs w ill limit
Frequency co n ve rte r w ith o u t active IG B T-rectifier (AFEj
the THDu to less th a n five per c ent as req uire d by class.
« IÙ A .T a w m * t ^ M i
• S m t ancs n a p THO*
++"* Si no* “ # n u n
t£ m
AC±V* I K l * «
Frequency co n ve rte r w ith active IG B T-rectifier
Door A. W achter
Elektrisch recreatief varen Slaat de vonk nu ehndellijk over? n de grote zeevaart zijn elektrische aandrijvingen al lang volledig geaccepteerd voor bepaalde scheepstypen; gecascadeerd opgestelde generatorsets in dieselelektrisch aangedreven grote passagiersschepen (cruiseschepen) zijn al jaren gemeengoed. In de recreatieve sfeer bleef het aanmodderen. Het aantal elektrisch en/of hybride aangedreven plezierjachten nam maar langzaam toe. Het beeld bleef dat deze schepen ondergemotoriseerd (en dus traag) waren en een beperkte actieradius hadden. De Stichting Elektrisch Varen Nederland gevestigd in Reeuwijk vecht al tientallen jaren tegen dit soort vooroordelen, met gering succes.
En dan, ineens lijkt het, is er een d o o rb ra a k . Enerzijds he e ft d it t e
eerste race w e rd g e h ou d e n in 2006. Het idee sloeg aan,
maken met de g e le id e lijk v o o rts c h r ijd e n d e t e c h n is c h e
in s ch rijv in g e n , o ok uit h et buitenla nd, o ve rtro ffe n de v e rw a c h tin g e n
v e rb e te rin g e n (zoals betere a ccu 's, betere la a d te ch n ie k e n ,
en de race kreeg veel p u b lic ite it (het w a s dan oo k s p anning en
e ffic ië n te re motoren). A nd e rz ijd s is er iets v e ra n d e rd in de
sensatie). De e le k tris ch a a n g e d re v e n z o nn e bo o tje s bleken zich met
m a a tsc ha p p ij. Met m ilie u d en ken w o r d t s teeds sterker. Fossiele
s n e lh ed e n van teg e n de 20 kilo m e te r per uu r v o o rt te b ew e g e n . Er
b ra n d stoffen vero o rz a k e n C 0 2- u its to o t en, w e llic h t belangrijker,
w e rd zelfs een op z o nn e -en e rg ie v a re n d e s p e e d b o o t o n tw ik k e ld .
raken op. R en e w a b le , duurzam e energie w o r d t m ee r en m ee r de
Friesland h e e ft o o k grote plannen v o o r het w e g ve rv oe r. Het 100.000
norm. Dat zien w e bij auto's en o o k s teeds m e e r bij re cre a tiev e
v o e rtu ig e n p la n h ee ft als doelste llin g d a t binnen a fzie nbare tijd niet
v a a rtu ige n . W e w o rd e n ons er o o k van b e w u s t dat 's tilte ' een g ro ot
m in d e r dan 100.000 v o e rtu ig e n duurzaam w o rd e n v o o rtb e w o g e n . En
goed is. N a tu u rg e b ie d e n d o o rkru is e n m et een ro nke nd e diesel en
v a a rtu ig e n dan?
zw a re g olven tre k k e n d , is v o o r de in te lle ctu e le v o o rh o e d e niet m eer a c c e p ta b e l. Het g a a t om b e w u s tw o rd in g .
Meten is weten: KCJ Het K en n isc e n tru m J a c h t b o u w v a n de N o o rd e lijke Flogeschool
n Friesland gebeurt het
Czeers, m et 40 km /u elektrisch do or de g ra ch t
L e e u w a rd e n die nde begin 2008 bij het P rogram m a Fryslan Fernijt
De p ro vin c ie Friesland v e rv u lt een v o o rtre k k e rs ro l. M is s c h ie n
een p ro je c t in om het Ele ktrisch en Hybride Varen in Friesland
begon het w e l m et de o rga n isa tie van de Frisian S olar Challenge. De
v e rd e r te o n tw ik k e le n en p rom oten. V oo r d it p ro je c t w o rd e n tien in
A n to n W a c h t e r is de c o ö rd in a to r van het K e n n isc e n tru m J a c h t b o u w
Fluisterbootjes
de v e rh u u r s e c t o r v a re n d e ja c h te n o m g e b o u w d to t ele k tris ch e en/of
pro vincie , SEFF en de b edrijven b etrokken bij e le k tris ch v aren
hybrid e s ch e p en . Het zijn zeer v e rs c h ille n d e s c he p e n en van elke
(b o u w e rs , le v e ra n c ie rs v an co m p o n e n te n , m aa r ook v e rh uu rd e rs )
om b o u w w o r d t een g e d e ta ille e rd r a p p o rt o pg e m a a kt. In die
w e rk e n goed samen om de v o o rd e le n van e le k tris ch va re n d u idelijk
ra p p o rta g e s w o rd e n naast geïn stalle e rd v e rm o g e n , o o k tr e k k ra c h t,
te maken aan h et g rote publiek.
s nelh eid , a c tie ra d iu s en m ilie u a sp e c te n (als e n erg ie b esp a ring ) m ee g e no m en . M e t deze cases (ze w o rd e n g e p u b lic e e rd op internet)
Voordelen elektrisch varen
kan ad vise rin g o ve r e le k trifice rin g p r o fe s s io n e le r w o rd e n . M e te n is
Die d ire cte v o o rd e le n zijn overduid elijk :
w e te n . Feitenkennis m o e t de e e rd e r g e n o e m d e v o o ro o rd e le n
• Er w o r d t b ra n d s to f mee bespaard.
ve rv a n g e n . V oor het p ro je c t w o r d t o o k de gehele w a ls tr o o m -
• De uitsto ot w o r d t beperkt.
in fra s tr u c tu u r in Friesland in kaa rt g e b rach t.
• De d ire cte kosten van het va re n zijn aan zie nlijk lager. • Het d ra a g t enorm bij aan het c o m fo rt van het v a re n , zo n de r op
Oprichting SEFF In o k to b e r 2008 v o lg d e de o p r ic h tin g van de Stifting Elektrysk Farre
s nelh eid of w e n d b a a rh e id in te leveren. • Er o n ts ta a t een g rote re o n tw e rp v rijh e id ; die dikke diesel hoeft
Fryslan (SEFF). De p ro vin c ie g af een zogen oem d e o psta rtsu b sidie .
im m e rs niet m ee r g e p la a ts t te w o rd e n in lijn met de as op het
De eerste grote a c tiv ite it va n SEFF w a s het o rg a n ise re n van een
m oois te (zeeziekvrije) plekje (op e e nd e rde van de lengte van het
g e z a m e n lijk Ele ktrisch en Hybride Varen Paviljoen op BOOT Holland
schip g e re ke n d van de spiegel).
in fe b ru a ri 2009. M e t 1200 m2 o p p e rv la k w a s dit paviljo en met 32
Dit laatste is ja m m e r genoeg nog o n d e rb e lich t. Het schip h o e ft in de
d e e ln e m e rs v e rr e w e g de g ro o ts te stand. Het kreeg dan oo k veel
to e k o m s t niet m eer rondom die m o to r o n tw o r p e n te w o rd e n . Dat
a a n d a c h t in de p ublieksm edia en de va kp e rs. Ook dit e ven e m e n t
kan to t mooie, leuke en in novatieve o n tw ik k e lin g e n leiden.
w e r d o n d e rste u n d do o r de pro vincie . SEFF is v o o rn e m e n s nog in
R ecre a tieve ja c hte n , zeker o o k de m oto rkruise rs, w o rd e n steeds
2009 een aantal extra a n d ere p ro m o tion e le a c tiv ite ite n te
g ro te r en hebben steeds m e e r (e le ktrisch) c o m fo r t aan boord.
o n tw ik k e le n en sam en te w e rk e n met de p ro vin c ie en an dere
K onden w e het v ro e g e r af m et een dra ad je n a a r de s ta rta c c u ,
publieke partijen in het opzetten en uitvo e re n van p rojecten.
w a a ro p een klein lampje brandde (w a s w e l gezellig), nu v in den w e
G e w e rk t w o r d t aan het rea lis eren van de doe lste llin g om in 2015
aan boord e le k tris ch e k o okpla ten (gas is g e v a a rlijk aan boord),
niet m in d er dan 2000 e le ktrisch of hybride a a n g e d re v e n re cre a tie v e
m a g ne tro n , koelkast, vriezer, a fw a s m a c h in e , w a s m a c h in e , droger,
ja c h te n op de Friese w a te r e n te hebben. En d a t g a a t lukken. De
v e rw a r m in g , airco, allerle i v e rlich tin g , tv, radio, video, com puter,
onv e rm ijd e lijk . A ls w e e enm aal zover zijn, is o ok h et in sta lle re n van
P ikiro nic 40 k W
een extra g e n e ra to rs e t nog m aar een tu s s e n o p lo ss in g . W a a ro m niet a ll th e w ay. een a ll e le c tric s h ip l Nog een laatste op m e rk in g o ve r b ra n d sto fb e s p a rin g . Ook bij d ie s e le le k tris c h e en hybrid e system e n (het o n d e rs c h e id is alleen d at bij se rie h y b rid e een a c c u p a k k e t tus s en de g e n e ra to r en de a a n d rijfm o to r staat) is h et g em id d e ld e b ra n d s to fv e rb ru ik lager dan bij een a a nd rijvin g w a a rb ij de s c h r o e f d ir e c t do o r de diesel w o r d t a a n g e dre v e n . Gemiddeld. N ie t bij het va re n op zeg zeventig p ro c e n t v e rm o g e n van de dieselm otor. M a a r h oeveel p r o c e n t van de tijd doe je dat? M e e r dan de h elft van de tijd d ra a it de diesel v e r beneden zijn optim a le to e re n ta l en g e b ru ik t dus r e la tie f veel brandstof. De genset(s) draa ie n altijd op e ffic ië nte to e re n ta lle n . SEFF is met a ndere partijen bezig een c o m p le te v e rg e lijkin g te n a v ig atie a pp a ra tu u r, enzovoort. W e noem en dat de 'h o te lfu n c tie
maken van alle rele va n te asp e cte n om de kosten en m ilieu b e lastin g
e ne rg ie b e h o e fte '. Deze en e rg ie b e h o e fte is va re n d soms al g ro te r
van de div erse vo rm e n van e le k tris ch e en hybrid e a a n d rijvin g e n te
dan de energie beno d ig d om het schip op zeventig p ro c e n t van zijn
v e rg e lijk e n m et c o n v e n tio n e le a andrijvingen.
ro m p s n elh e id v o o r t t e b e w e g e n . W e komen er dan niet m eer met
Ook die g e g e v en s w o rd e n in te g ra a l bekend gem aakt. Dat g e e ft het
een dyn a m o o p g e h a n g e n aan de hoofd m otor. W e krijgen dan
p u blie k en de b ran ch e v e rtro u w e n . W e llic h t h o o rt d a a r o o k een
ta fe re le n van 'D uitse la ndvasten'. Bij a a n k o m s t h e e ft de eerste
ke u rm e rk bij. Een k e u rm e rk met betrekking t o t de min im ale eisen
persoo n die op de w a l ko m t niet een m eerlijn in handen, m aar een
w a a ra a n e le k tris ch e a a n d rijfs y ste m e n m oeten v o ldoen. Zoie ts moet
snoer. Soms zelfs tw e e s n o ere n , die zo snel m o g elijk in de vrije
o n tw ik k e ld w o rd e n in s a m e n w e rk in g m et k en n isin s tellin ge n en een
s tro o m a fg ifte p u n te n w o rd e n gestoken. Ruzie m et la a tko m e rs is
n o tifie d body. Dat k e u rm e rk zorgt dan v o o r d e u gd e lijke installaties.
E
I
GRATIS digitale nieuwsbrief! Maandelijks direct in uw mailbox Altijd op de hoogte van actuele nieuwsfeiten
I
1
Meld u nu aan via www.swzonline.nl
De oplagecijfers van deze titel worden gecontroleerd door HOI, Instituut voor Media Auditing. En die cijfers deugen. En daarom heeft dit blad het HOI-keurmerk gekregen. Dat is de stempel hierboven. Als u dit keurmerk ziet, dan weet u dus: bij dit blad rommelen ze niet met hun oplage^ cijfers. HOI. Postbus 314, 1180 AH Amstelveen, 020 - 661 36 26, www.hoi-online.nl De harde djfers.
I
A a t Hoorn is se n io r p ro je c tm a n a g e r bij de afdelin g Innovatie en K w a lite it van de STC-Group. Tevens is hij
Door A. Hoorn
d o c e n t bij de H o g e sc h o o l v o o r de Z e e v a a rt en sen io r le c tu r e r bij de N e th e rla n d s M a ritim e U niversity in R otterdam en Korea. (Reacties zijn w e lko m : h o o rn @ stc-r.n l).
Oefenen met dood schip tot vol zeebedrijf S T C Rotterdam biedt studenten geïntegreerde simulatie dieselelektrische vo o rtstu w in g Dieselelektrische voortstuwing met dual-fuel-motoren op schepen komt steeds vaker voor en is daarom onderdeel van de opleiding voor maritiem officier. In de machinekamersimulator van het Scheepvaart en Transport College (STC) is deze w ijze van voortstuwing op innovatieve w ijze volledig geïntegreerd, zodat studenten er van dood schip tot vol zeebedrijf mee kunnen oefenen. D ie se le le ktrisc h e v o o rts tu w in g m aakt het m og elijk e ffic ië n te r om te
to t o n g e w e n s te stijging van de d ru k in de ladin gtank. V e rb ru ik van
gaan m et de mix v o o rts tu w in g en overig e le ktrisch verb ru ik. Bij
dit boil off-g a s in m otoren lost niet alleen h et p roble em van de
mo de rn e in stalla tie s is een re d u ctie op het b ra n d s to fv e rb ru ik van
o v e rd ru k op, het h e eft ook een gunstig e ffe c t op de bra n d sto fko sten .
tien t o t t w i n t i g p r o c e n t mogelijk, a fh a nk e lijk van type schip en gekozen installatie. Dit re s u lte e rt ook in een re d u ctie van de
Simulator
m ilieu b e laste n d e uitstoot. V e rd e r le vert een d ie s e le le k trisc h e
De m a c h in e k a m e rs im u la to r v o o r d ie s e le le k tris c h e v o o rts tu w in g bij
v o o rts tu w in g een re d u ctie op in trillin ge n , w a a r d o o r een
het STC is ge b a s e e rd op een g ro o t c ru is e s c h ip m et tw e e
a anzie nlijk e g e lu id s re d u c tie w o r d t behaald. D ie se le le ktrisc h e
e le k tris ch e v o o rts tu w in g s m o to r e n van ie d e r 14 M W , g e k o p pe ld aan
v o o rts tu w in g w o r d t behalv e op g a s ta n k e rs o o k v e e lvu ld ig to e g e p a s t
tw e e va ste s ch ro e ve n . Het e le ktrisch be d rijf b e s ta a t uit een 6,6 kV
op c ru is e s c h e p e n en spe ciale sch e p e n , zoals pijpe n le gg e rs,
systeem , g e voed d o o r v ie r medium speed d ie s e lg e n e ra to re n van
b a g g e rs c h e p e n , o nd e rze e b o te n en zogen aam d e A n c h o r H a n d lin g Tug Ships. Tevens zijn alle s ch e p e n m et D yn a m ic P o s itio n in g cla ss ifica tie 2 en 3 d ie s e le le k trisc h u itgevoerd. Al deze sch ep e n profite ren d a a r d o o r op de één of andere m a n ie r van de vele o v erig e v o o rd e le n van deze w ijze van v o o rts tu w in g , zoals extra m a n o e u v re e rb a a rh e id , fle x ib ilite it en re d u nd antie . V oo r LN G -tankers kom t d aar nog het vo o rd e e l bij v an fle x ib ilite it ten aanzien van brandstof, o m da t de dual fuelm o to ren g e s c h ik t zijn v o o r z o w el olie als gas. Het gas is h et z og e n aa m de b o il off-gas uit de v lo e ib a re lading. V oo r het v lo e ib a a r houden is een hoge d ru k of zeer lage te m p e ra tu u r noodzakelijk . Tijdens de reis v e rd a m p t er een klein deel van de lading d o o r w a rm te van buitenaf. A ls dit gas niet w o r d t a fg e v o e rd of o p n ie u w v lo e ib a a r w o r d t g em aakt, leid t dit
A fb e e ld in g 1. H o lla n d A m e ric a Line's ‘N o o rd a m ’ m e t d ie s e le le k tris c h e v o o rts tu w in g
ieder 13,9 M V A en tw e e 440 V high speed d ie s e l-n o o d g e n e ra to re n
Trafo's en omvormers
v an ie d er 750 kVA. Deze s im u la to r h elpt a an k o m e n d e maritiem
De hoofd ra il met een s p anning van 6,6 kV is in ov e re e n s te m m in g
o ffic ie rs zich te b e k w a m e n in het w e rk e n m et d ie s e le le k trisc h e
m et de re g elg e vin g m et het oog op v eilig h e id en re d un d an tie te
v o o rts tu w in g .
sch e id e n in een s tu u rb o o rd - en bakb oord de e l. Elke PEM h e eft tw e e g e s c h e id e n w in d in g e n , die elk s e p a ra a t d o o r een a p a rt d eel van het h o o fd s c h a k e lb o rd w o rd e n g e voed, via een eigen hoofd scha kela a r. Na elke h o o fd s c h a k e la a r v o lg t er een 8,8 kVA, d rie -fase, 60 Hz tr a n s fo rm a to r, die de s p anning omzet naar 2,3 kV. De netve rvu ilin g d o or h a rm o n is c h e s tr o o m c o m p o n e n te n w o r d t g e r e d u c e e rd d o o rd a t beide tr a n s fo rm a to re n van de PEM s e c u n d a ir v e rs c h ille n d zijn a a n ge slo ten , één in d rie h o e k en één in ster. De " p s e u d o " tw a a lfpuls f r e q u e n tie o m v o rm e r, b e s ta a t uit een tw e e ta l “ zes puls s y n c h ro - o m v o r m e r s " . M e t be trekking to t het hier v o o rk o m e n van n etv e rvuiling is het re su lta a t van een tw a a lf -p u ls o m v o rm e r beter dan dat van een zes-puls. Elke o m v o rm e r b e s ta a t uit tw e e h o ofd o n d e rd e le n : een g e lijk ric h te r die de w iss e ls p a n n in g om zet in een g elijksp an nin g en via een DCL in k re a c to r een g elijkstroo m d o o r g e e ft aan een in v e rte r die de g e lijk s p an nin g omzet in een zes-staps w is s e ls p a n n in g m et een inste lba re a m plitud e en fre q u e n tie van 0 t o t 21,75 Hz. De fu n c tie van de DC-Link r e a c to r (spoel) is om h a rm o n is c h e v e rs to rin g te g e n te gaan en hoge pieken in de stroom te beperken.
Afbeelding 2. Sim ulator dieselelektrische vo ortstuw ing: studentw erkstation
Draaistroommotoren De v o o rts tu w in g s in s ta lla tie m et de e le k tro m o to re n ( P ro p u ls io n
De m o to re n zijn d ra a is tro o m m o to re n . Elke m o tor is een
E le c tro M o to r, REM) is w e e rg e g e v e n in a fbe e ldin g 3. Te zien zijn
a c h ttie n p o lig e s y n c h ro n e motor, m e t t w e e g e s c h e id e n d rie -fase
drie be langrijke ond e rdele n :
s ta to rw ik k e lin g e n , g e s c h ik t v o o r een s p annin g van 2200 V en een
• De trafo's en o m v o rm e rs die de e le k tris ch e energie aan de
v a ria b e le fre q u e n tie . Bij de m axim ale fre q u e n tie is de s nelh eid 145 to e re n per minuut, m o ge lijk in beide d r a a irich tin g e n . Door de tw e e
m otoren leveren. • De ele k tris che v o o rts tu w in g s m o to re n .
a fz o n de rlijk g e vo ede s ta to rw in d in g e n kan bij uitval van een
• De v o e d in g v o o r de b e k ra c h tig in g v a n de m otoren.
ge d e elte van het e lektrisch b e d rijf nog m e t t w e e ele ktrisch e
Instelling van de g e w e n s te s nelh eid is m og elijk v a n a f de brug, de
m o to ren op 'h a lf m o to r' g e v a re n w o rd e n . Elke 'h a lv e ' m o tor d ra a g t
c o n tr o le k a m e r en lokaal. De to e re n re g e lin g v an de m o to ren bren g t
v o o r de h elft bij aan h e tt o t a le koppel, daarbij de helft van het
(en houdt) de in gestelde s nelh eid op de g e w e n s te w a a rd e .
v e rm o g e n le verend en de helft van de stroom v e rb ru ik e n d . De to e re n re g e lin g v e rg e lijk t het in gestelde to e re n ta l met het w e rk e lijk e to e re n ta l en re g elt v e rv o lg e n s de stroom n aar de motor. De to e r e n re geling b e die n t beide o m v o rm e rs van de motor. Elke v o o rts tu w in g s m o to r is voorzie n van t w e e borstelloze b e k ra c h tig in gs s y s te m e n met een w is s e ls p a n n in g van 440 V, afko m stig van een 4,4 kVA, drie -fase, 60 Hz trafo. Eén systeem is in b e d rijf te r w ijl de a n d e r d ie ns t d o et als b a ck-u p. Elke b e k ra c h tig in g v o o rz ie t beide halve motoren.
Oefeningen op de simulator S tu d e n te n kunnen met behulp van het s im u la to rp ro g ra m m a bekend raken m et d ie s e le le k trisc h e v o o rts tu w in g . A an de hand v a n te b ereik en le e rd o ele n w o rd e n oe fe n ing e n o n tw ik k e ld . Eén oe fe n ing is het bijzetten van het to ta le bedrijf, v an dood schip to t vol zeebedrijf. Dat de s tu d e n t h ie rd o o r inzicht en begrip krijg t in de v o lg o rd e van s c h a k ele n is erg bela ngrijk. Om de m o e ilijkh e id s g ra a d te v e rh o g e n , kunnen er te g e lijke rtijd d o o r de d o c e n t s to rin ge n in het systeem w o rd e n g e p ro g ra m m e e rd . Zo kan van de v o o rts tu w in g s in s ta lla tie Afbeelding 3. Voortstuwingssysteem
tra fo -u itva l, o m v o rm e ru itv a l en v e rs to rin g van de d oo r de o m v o rm e r
g ele v e rd e s troom w o rd e n gesim ule e rd . V e rd e r zijn s torin g e n m og e lijk in de g e n e ra to re n , h u lp w e rk tu ig e n en -system en . D aar bij deze in stallatie koeling van de e le k tris ch e c o m p o n e n te n b e la n g rijk is, kunnen oo k s torin g e n in de v e ntila tie w o rd e n ge sim ule erd. Ook kan m et het pro gra m m a een be te r begrip van het g e drag van de o m v o rm e r w o rd e n v e rk re g e n d o o r de s c h rijv e n d e m e ter te g e bruiken. In a fb ee ldin g 4 is te zien d at op een bepaald m o m e n t h et v o o rts tu w in g s v e rm o g e n w o r d t te ru g g e n o m e n van 85 t o t 55 pro cen t. De s panning na de o m v o rm e r d a alt d aarbij to t een lagere w a a rd e . De s troom d aa lt ev e n e en s en h ee ft zelfs tijd e lijk een n egatieve w a a rd e om de m o to r af te rem m en. A ls de s tu d e n t ee nm aal bekend is met h e tt e c h n is c h e systeem , w o r d t o o k g ro e p s g e w ijs g e o e fe n d in de b e d rijfs v o e rin g v a n de in stallatie en in de s a m e n w e rk in g tu s s e n de v e rs c h ille n d e leden v a n het
A fbee ld in g 5. Grote intera ctie ve scherm en
m a c h in e k a m e rte a m . Dit g e b e u rt met behulp van grote in te ra c tie v e sch e rm e n , w a a ro p de gehele in stallatie te zien en
alle han de lin g en van de s tu d e n t en de r e a ctie s van de installatie
te bedie nen is. S tu de n ten kunnen dan met elk a ar de situatie
w o rd e n o p g e no m en , o pg e slag e n en kunnen w o rd e n g e b ru ik t bij
be s p rek e n en ro llen spe le n doen w a a rin ze elk aa r o p d ra ch te n
de d e b rie fin g of als re gistra tie van e x a m e n o n d e rd e le n w o rd e n
geven. Zo w o rd e n o o k de le id in g g e v e n d e v a a rd ig h e d e n g eoefend.
opgeslagen.
Zelf doen In dit s tu k is veel g esp roke n ove r s tu d e nte n , m aar o o k veel b edrijven hebben de m og e lijkhe d e n van deze s im u la to r ingezien. Veel e rvaren s c h e e p s w e r k tu ig k u n d ig e n hebben al c u rs u ss e n gevolg d op de sim ulator. Deze cu rs u ss e n kunnen o o k afg eslo te n w o rd e n met een fo rm e e l a s sessm ent, een b eo o rd elin g hoe de k a n d id aa t o m g a a t m et de m a c h in e k a m e r en als le id in g ge ve n de o m g a a t m et het m a c h in e k a m e rte a m . V oo r zowel ervaren cu rsisten als v o o r s tud e n ten geldt: de beste le e rm e tho d e is 'zelf doen'. M a c h in e k a m e rs im u la to r e n v oorzien in een prima in s tru m e n t om dit b e w e rk s te llig e n . Zoals ee rd e r genoe m d komen naast m e c h a n is c h e a a n d rijv in g s s y s te m e n ele ktrische a a n d rijfs y ste m e n steeds m e e r voor. Het STC v o lg t deze tre n d op de v o e t en zorgt d a t a fg e s tud e e rd e m a ritie m e o ffic ie re n v o ld o e n d e kennis en begrip hebben van deze in sta lla ties en d ie ns t kunnen Afbee ld in g 4. Schrijvende m eter
doen op de m od e rn ste sch e pe n . Het STC d e e lt deze kennis o o k met landen als Korea, Z u id -A frika , Oman, de Filippijnen en V ie tnam
Grote v o o rd e le n van tra in in g e n op de s im u la to r zijn: • een s tu d e n t kan zelf handele n zonder d at er ris ico o n ts ta a t v o o r s ch ad e aan een echte scheepsin staN atie ; • een s tu d e n t kan h a n de lin g en v e rric h te n die o n d e r norm a a l bed rijf aan boord zelden v o o rk om e n, ook han d e ling e n in no o d s itu a tie s kunnen w o rd e n ge o e fe n d ; • een s tu d e n t kan zo nd e r ec h te ris ic o ’s a lte rna tie ve w e rk m e th o d e n uitp ro b e re n om to t een o p tim a a l r e s u lt a a tt e komen; • alle s tu d en te n kunnen e x a c t hetzelfde p roble em als o p d ra c h t krijgen zodat een o b je c tie v e b e o o rdelin g van de resultaten m og e lijk is;
Referenties • K on gsberg M a ritim e . • Line R eactors and AC Drives, R o ck w e ll A u to m a tio n , M e q u o n W is c o n s in . • P o w e r E le ctro n ic C onverters f o r Ship P ropuls ion E lectric M o to rs , Dam ir Radan. • M a ritim e E le ctrica l InstaIlations and Diesel Electric Propuls ion, A lf Ka re A d n a n e s , A B B AS M a rin e .
Door ir. P. van de Woestijne
Hoogspanning aan boord Door de grotere elektrische vermogens, onder andere voor elektrische voortstuwing, thrusters en pompen is het toepassen van hoogspanning aan boord van schepen vaak noodzakelijk. Dit artikel geeft een overzicht van de relevante aspecten met betrekking tot hoogspanning aan boord. De definitie " h o o g s p a n n in g " is v a stg e le g d in w e tg e v in g en s ta n d a a r
de vo lg e n d e regel: " F o r on b o a rd in s ta lla tio n s o f 1000 V A C o r 1500 V
den: Europese A r b o w e tg e v in g EN50110-1, r u le s v an de c la s s ific a tie
DC a n d above, th e re s p o n s ib le e le c tric ia n (s a fe ty m a n a g e r) n e e d s a
b u re au s en n ationale en in te rn ation a le s ta n d a a rd s (IEC 60092, IACS).
H igh V oltage C e rtific a te o r a lte rn a tiv e d o c u m e n ta tio n p ro v in g high
• L aagspanning AC 50-1000 V, DC 75-1500 V
v o lta g e c o m p e te n c y ." Personeel d a t is o pgeleid v o o r h et bedie nen
• H oo g spa n n in g > 1000 V
van en w e rk e n aan h o o g s p a n n in g s in s ta lla tie s is d o o rd ro n g e n van
• M a x im a le s p an n in g aan boord: 15 kV (m ate ria a l s p an n in gsk la s se
de gevare n en n ee m t geen ris ic o ’s. Het oversla an v an een p ro ce d u re
17,5 kV)
kan d odelijke ge v o lg en hebben. De stroom als gevolg v a n a an ra king
A a n land w o r d t w o r d t o n d e rs c h e id g e m a a k t in de s o o rt h o o g
ligt v e r in h e tf a t a le g e bied v a n p e rso o n lijk letsel. De strik te regels
spannin g:
v o o r li e t w e rk e n aan h o o g s p a n n in g s in s ta lla tie s m oeten altijd w o rd e n
• M id d e n s p a n n in g 1-30 kV, deze g rens is nie t een du id ig ; 35 kV en 50
opge volgd . Er m oeten m inim aal t w e e p e rso n e n a a n w ezig zijn om
kV als hoogste w a a rd e kan ook v oo rk o m e n . • H oo g spa n nin g > m id d e n s pa n n ing V oo r de w e t v a lt m id d e n s p a n n in g in de c a te go rie hoogspa n n ing .
elka ar te co n tro le re n . De vitale v e ilig h e id s re g e ls zijn: • V rijs c h a k e le n , u itsc h ake len , s ch eid e n , a u to m a a t in te s tpo sitie , a a rd in g s s c h a k e la a r ing e sch a keld ;
A a n boord van s ch e p e n s p re e k t men bij s p a n n ing e n van m eer dan 1
• v e rg re n d e le n met hangslo ten en sig n a a lb o rd e n a a n b re ng e n;
kV in alle sta n d a a rd e n , w e tte n en regels ove r hoog spa nn ing.
• te r plaatse met s p a n n in g s m e e ts to k m eten op s p a nn in g sv rij zijn; • te r plaatse a a rden met aa rdsp in van v o ld o e n d e d o orsn ed e ;
Veiligheid
• geb ie d w a a rin g e w e rk t w o r d t afbakenen.
Het hogere s p a n n in g sn iv e a u v e re is t uit v e ilig h e id s o v e rw e g in g e n
Dit lijkt o v e rd re ven , m a ar als dit s ta n d a a rd w o r d t o pge volg d,
een g o ede p ro c e d u re le a a n p a k v a n be die nin g en o n d e rh ou d . Deze
w o rd e n er geen fa ta le fo u te n g e m a a k t en is een h o o g s p a n n in g s
p ro c e d u re s v o o r la ndinsta Naties zijn v a stg e le g d in de Europese en
installatie in fe ite even veilig of zelfs v e ilig e r dan een
nationale w e tg e v in g e n in de norm EN 50110 m et v o o r N e d e rla n d de
la a g s p a nn in g sins ta lla tie .
aan vu llin g NEN3840. In deze p r o c e d u re s is een h ië ra rc h is c h e v e ra n tw o o r d in g v a stg e le g d die het m a n a g e m e n t b e tre k t bij
Waarom hoogspanning?
sch a k e lh a n d e lin g e n en on d e rh o u d s a c tie s .
A an land is b e p e rkin g v a n sp a n n in g s- en e n e rg ie ve rlie s bij tr a n s p o rt
V oo r m aritiem e in sta lla ties geld en de IM O /S O L A S -veiligh e id sre g els.
o ver de m eestal lange a fs ta n de n de reden ho o g s pa n n ing toe te
A p a rte v e ilig h e id s p ro c e d u re s v o o r ho o g s pa n n ing w o rd e n daarin
passen. Dit is niet het geval bij m aritie m e to e p a s s in g , hier geld en
niet e x p licie t ge noem d. De r e d e r m oe t zorg d ra ge n v o o r v o ldo e n de
a ndere crite ria: het b e reik en en o v e rs ch rijd e n van fy s ie ke grenzen
opgeleid, g e a u to ris e e rd perso n ee l v o o r alle v o o rk o m e n d e
van la a g s p a n n in g s s c h a k e lm a te ria a l (ko rts luitve rm og e n) en die van
in stalla tie s en dat v e ilig h e id s re g e ls in a c h t w o rd e n g e nom en. V oor
e le k tris ch e m a c h in e s (o nvo ld oe n d e ruim te v o o r de zw a re uitlopers
m aritiem e to e p a s s in g is een norm in v o o rb e re id in g (IEC 60092-509
van de w ik k e lin g e n naar de a anslu itkast) d w in g e n ertoe over te
c o n c e p t van IEC TC18) die regels g e e f t v o o r veilig w e rk e n aan
s tappen op h o o gspan n ing. Die grenzen w o rd e n m eestal b ere ikt als:
e le k tris ch e installaties. Deze regels v o o r h o o g s pa n n ing komen in
• in to ta a l m e er dan 10 M V A parallel w e rk e n d g e n e ra to rv e rm o g e n
grote lijnen ove re e n m et die v o o r la ndin stallatie s.
w o r d t g eïnstalle erd;
In div erse landen w o rd e n tra in in g e n g e o rg a nise e rd v o o r m aritie m e
• individuele g e n e ra to re n g ro te r zijn dan 5,5 M VA;
H V -in stallatie s, o n d e r andere:
• individuele e lek tris ch e m o to re n g r o te r zijn dan 3700 kW.
• M a ritim e Coastguard A g e n c y (MCA), UK;
Deze grenzen zijn niet a b s o lu u t en a fh a n k e lijk van het fa b rik a at.
• A BB , Finland, N o o rw e g e n , N e d e rla n d - M a r in e HV S afety course;
Bij h et o v e rs c h rijd e n van een of m eer c riteria m o e t h o o gspan n ing
• The Faraday Centre Ltd, U K - H V safety c o u r s e ,M a r 4 , M a r 5 , M ar6;
w o rd e n o v e rw o g e n . Een a n dere o plossing is het s c h e id e n van
• N o rw e g ia n M a r itim e D ire c to ra te (N M D ) - H 01, H02.
n e tw e rk e n . De o ve rg a n g van laag- n aa r h oo g s pa n n ing op het
V olgens v o o rs c h r ifte n v an N M D (serie F 3/98 C hapter 14 nr. 7) g eld t
g re n s v la k g e e ft fors hogere in v e sterin g sk oste n . De o p e ra tio n e le
Piet van de W o e s tijn e is System Engineer bij B ak k e r S lie d re c h t
aan het is o la tie o p pe rv la k, dus in bijv o o rbe e ld lucht. A n d e r e namen v o o r Corona zijn Partiële Ontlading en P a rtia l D isc h a rg e (PD). Bij Corona h oo rt een e le ktrisch en m a g n etisc h veld ten gevolg e van la din g s ve rp la a tsin g e n . Tevens is het tr a n s ië n t dus h o o gfre q u e n t. Dit re s u lte e rt in een e le k tro m a g n e tis c h v e rs c h ijn s e l w a t goed m e e tb a a r is m et een h o o g fre q u e n t PD-meter. Het z ich tb a re v e rs c h ijn s e l van Corona is een p a a rs /b la u w licht, het ho o rb are een k nis perend geluid, zoals bij het a a n leg g e n van een te s ts p a n n in g . De meeste mensen hebben dit, lopend in de b u u r tv a n een h o o g spa n n in g sle id in g bij v o c h tig w ee r, w e l eens g e h o o rd of gezien. Corona v e ro u d e r t isolatie en kan c a la m ite ite n v e ro orzake n . De effe c te n zijn p e rm a n e n t en c u m u la tie f. M a a tre g e le n om Corona te bep e rke n zijn: Een 6,6 k V schakelbord, ge ree d vo orfabrieksafnam e
• m in im a lis ering van de v e ld s te rk te en g elijk m a tig e v e ld ve rd e lin g o v e r de iso latie a fsta n d;
kosten op lange te rm ijn kunnen met h o o g s pa n ning e c h te r w e e r
• v o o rk o m e n van s ch e rp e p unten en hoeken;
g u n s tig e r zijn in geval m et m in d e r parallel d raa ie n de d ie sels w o r d t
• v o o rk o m e n van o n g e w e n s te s p a n n in g stra n s ië n te n ;
g e w e rk t. S ta n da a rd s p a n nin g e n v o o r maritie m g e b ru ik zijn: 3,3 kV,
• v o o rk o m e n van lu c h tin s lu itin g e n in isolatie.
4,16 kV, 6 kV, 6,6 kV en 11 kV. Het m axim aal to e g e s ta n e niv eau is 15 kV (sp a n nin g skla sse v o o r m a te ria len 17,5 kV).
Isolatie V oo r het isole ren van h o o g s pa n n ing d ie nt men rekenin g te houden
Elektrisch veld
m et de o m s c h re v e n v e rs c h ijn s e le n . V oo r isolatie met lu c h t zijn de
Een opvalle n d v e rs c h il met la a g sp a n nin g is het e le ktrisch veld. Elke
a fs tan den o n g e v e e r 1,5 cm /kV c le a ra n c e d is ta n c e (kortste afstand
e le k tris ch e lading bezit een e le ktrisch veld , w a t bij la agspanning
tus s en gele id ers). De c re a p a g e d is ta n c e (kortste pad over een
n a u w e lijk s een rol speelt. Het ele k tris che veld o e fe n t invloed uit op
is o la to r tu s s e n geleiders) is een f a c t o r 1-1,3 maal de c le a ra n c e ,
zijn om g e v in g en kan w o rd e n g e p re s e n te e rd als een aantal v e c to re n
a fh a n k e lijk van de v e rv u ilin g s g ra a d . Door de g rotere lu c h tis o la tie -
rond een o n d e r s p an n ing sta a nd deel (e le ktrisc h e lading) met een
a fs tan den zijn kasten v o o r h o o g s pa n ning veel g ro te r dan die v o o r
bepaa ld e lengte en ric h ting . Tw ee ladin gen oefe n en k ra c h t uit op
la a g spa n n ing en b evatten zij v e el " lu c h t " - r u im t e .
elk a a r a fh a n k e lijk van de la din g g ro o tte en -afstand. De invloed van
De isolatie van kabel en m a c h in e w ik k e lin g e n is in een aantal
het e le k tris ch e veld tu s s e n de t w e e ladin gen n o e m t men v e ld ste rk te.
opzich te n a n d ers dan bij la ag sp an n in g. De isolatiedikte s c h e e lt niet
De v e ld s te rk te w o r d t bepaald d oo r het p o te n tia a lv e rs c h il en de
zoveel dus de v e ld ste rk te is hoger. Dit s te lt hoge eisen aan het
afstand tu s s en de betro kke n ladin gen of tu s s en een o n d e r s p anning
is ola tiem a te riaa l. K abelisola tie b e s ta at m eestal uit c ro s s lin k e d
staand deel en aarde. De v e ld ste rk te E = V/L ( s p a n n in g s v ers c h il/
p o ly e th y le n e of HEPR v o o r flexib e le kabel. M a c h in e - is o la tie b e staat
afstand) u itg e d ru k t in V/m , kV/m, kV/mm, enzovoort. Bij h o o g
uit ep o xy g e ïm p re g n e e rd mica.
spa n n ing is de v e ld ste rk te E in relatie to t de afstand veel hog e r dan
Om de hoge v e ld ste rk te gelijkm atig te v e rd e le n o ve r de isola tie laag,
bij la a g s p an n ing en w e m oeten dus rekenin g houden met h e t f e it
w o rd e n z w a k g e le id e n d e lagen a a n g e b ra c h t aan de g e le id er- en
dat " h e t in aa n rakin g komen m e t" v a n a f een bepaald e afstand to t
buitenkant. De z w a k g e le id e n d e laag aan de b u ite n ka n t g re n st aan
de g e le id e r kan p laatsvin den. M in im a a l is de veilige afstand v o o r
het a ard p o te n tia a l. Om nu een gele id elijke o verg a ng van de v e ld
p e rso n en 1,5-2 cm per kV. Dus bij 380 kV is d a t o n g e v e e r 7 m.
s terkte te krijgen bij het a a n s lu itpu n t, w o rd e n sp e cia le v e ld stu re n d e
V a n w e g e d it fe n o m e e n en de fa ta le g evolg en is h o og spa n n ing
is o la tie te c h n ie k e n to e g e p a s t. De v e ld s te rk te v e rd e lin g krijgt op deze
om g eve n m et zw are v e ilig h e id s m a a tre g e le n .
m a n ie r een tro m p e tv o rm , van hoge n aar lage veld ste rk te . Het
N a a s t het e le k tris ch e veld is er o o k een m a g n e tisc h veld H, mits er
a fw e r k e n v a n een h o og s pa n n ing k a be le in dslu itin g is dan ook
la d in g v e rp la ats in g vo o rk o m t, met a n dere w o o rd e n stroom . Deze H
s p e c ia lis te n w e r k en kost veel tijd. V eld stu re n d e lagen w o rd e n in
en E-velden va lle n on d e r de ELF-velden (e x tre m e lo w fr e q u e n c y to t
kabels v a n a f 4,16 kV to e g e p a s t en niet in 3,3 kV-installaties.
3000 Hz). De c o m bin a tie van E- en H-veld in het h o o g fre q u e n t bere ik
Ook in m a c h in e w ik k e lin g e n w o r d t g e w e r k t met z w a k g e le id e n d e
n o em t men het " e le k tro m a g n e tis c h v e ld ".
lagen grenzend aan het ijzer en v e ld s tu re n d e te c h n ie k e n w a a r v e ld s te rk te o v e rg a n g e n a a n w e zig zijn. De hoge k w a lite it isolatie en
Corona
de extra lagen van z w a k g e le id e n d m ate ria al maken h o o g s p a n n in g s
W a n n e e r de e le k tris ch e v e ld s te rk te in isolatie een kritis che w a a rd e
kabel en -m a c h in e s r e la tie f duur.
o v e rs c h r ijd t o n ts ta a t Corona. Dit is het ioniseren v a n gas en vin dt
Isolatie v e ro u d e r t d o or PD. PD is altijd aa n w e zig in de isolatie bij
m eestal plaats ove r een deel van de is o la tie a fs ta nd zoals in lu c h t
hoge ve ld ste rk te s. O nder a ndere aan de mate van PD kan men de
in slu itingen en in te rm o le c u la ire ruimte. Het kan zich o ok vo o rd o e n
r este ren d e le v e n s d u u r van isolatie bepalen. V aa k o p tre d en d e
o v e rs p a n n in g e n en tra n s ië n te s p a n n in g sp ie k e n v e ro u d e re n de isolatie in hoge mate. De v e ro u d e rin g n e em t p ro g re s s ie f toe met de s p annin g. D aarom is het m e e rm a le n to e p a s s e n van een te s tsp a n n in g (2,5-voudig) af te raden. Een n oodzakelijk e tw e e d e te s t kan beter m et een w a t lagere w a a rd e w o rd e n uitgevoerd.
Schakelen in hoogspanning Het s c h a k e le n in h o o g s p a n n in g s c irc u its v e re is t s pe cia le te c h n ie k e n . D oor de hoge s p an n in g blijft de v la m b o o g bij het s c h a k ele n staan en d o o ft alleen bij de n u ldo o rg an g (w iss e lsp a n n in g : 100 n uld o o rg a n g e n per s e co n d e bij 50 Hz), mits er een v o ld o e n d e hoog is ola tie nive a u is tu s s en de c o n ta c te n . A ls is ola tie m idd e l in de c o m p le e t geslo ten s ch a k e le le m e n te n w o r d t v a c u ü m of SF6 t o e g e p a s t (vacu ü m to t m axim aal 35 kV). SF6 is een ga s vo rm ig e z w a v e l-flu o rv e rb in d in g . De te c h n ie k e n zijn g e lijk w a a rd ig , zij het dat de m e thode van vlam b oo g doven geh e e l v e rs c h ille n d is. De TRV [tra n s ie n t re c o v e ry volta g e , o v e rs p a n n in g bij scha ke len ) is la g er bij SF6- dan bij v a c u ü m s c h a k e la a rs als gevolg van g ele id e nd e e ig e n s c h a p p e n bij hoge te m p e ra tu re n en is ole rend e e ig e n s c h a p p e n bij lage te m p e ra tu re n (<2000°C). Bij v a c u ü m s c h a k e la a r s w o rd e n o v e rs p a n n in g s a fle id e rs a a n b e vo le n w a a r m a c h in e s en t r a f o ’s zijn a angesloten. Z o w e lb ij laag- als ho o g s pa n n ing w o r d t o n d e r s c h e id g e m a a k t tu s s e n een c o /if a c f o rf m a g n e e t s c h a k e la a r ) en een c irc u itb re a k e r {verm og e n s c h a k e la a r) en g e lden dezelfde c riteria v o o r het sch a k e le n van k o rtsluiting e n , o v e rb e la s tin g e n en m e c h a n is c h e levensduur.
Hoogspanningsschakelbord H et h o o g s pa n n in g s s c h a k e lb o rd v o rm t de " a o r t a " in de e n e r g ie
K abeleindsluiting 10 kV (landinsta llatie) m et broekstuk te r voorkom ing van vochtinw erking
d istrib utie, alle energie van de grote g e n e ra to re n komt hie r samen
en ve ld afbouw aan h e t eind van de aders
en w o r d t v e rd e e ld naar de v e rb ru ik e rs . Een aa n tal be langrijke a s p e c te n zijn h ie ro n d e r kort s a m engevat:
o n d e rd e e l dat in de o n tw e r p fa s e de nodige a a n d a c h t v e rd ien t. Een b e v e ilig in g s c o n c e p t d ie n t z odanig te zijn op g e ste ld dat het rekenin g
V eilig h eid
h ou d t m et de b e d rijfs v o e rin g en d a a ra an ve rb o n d e n eisen ten
V oor een h o o g s pa n n in g s s c h a k e lb o rd geld en hoge v eilig h e ids e isen .
aanzien van redu n dan tie. Het s e le c tie f a fs c h a ke le n he eft niet alleen
V ers c h ille n d e c la s s ific a tie b u re a u s eisen de k w a lific a tie A R C p ro o f.
be tre kkin g op de k ortsluitb ev e ilig in g per groep, m aar ook per zone
Dit be te k e n t d at het bord is g e te s t m et een k o rts lu itp ro e f w a a rb ij
en op het a a rd in g s c o n c e p t, s e le c tie f a fs c h a k e le n , re a c tie f
een in terne vla m b o o g o n ts ta at m et een stroom van bijv oo rb ee ld 25
v e rm o g e n en het a c tie f v e rm o g en . Dit laatste m et betrekking to t een
kA g e d u re n d e 1 s. De vla m b o o g v e ro o rz a a k t d aarbij een enorm e
fo u t in de g e n e ra to rb e k ra c h tig in g of een fo u t in de die sela ctua to r.
e xplosie en er komen ge ïo n ise erd e gassen vrij. Deze mogen p e rso n e el in de nabijheid van het s ch a k e lb o rd niet in ge v a a r
Systeem concept
b rengen. Dit stelt hoge eisen aan d e uren, be pla tin g en ex pansie -
Het s y s te e m c o n c e p t moet zijn a fg e s tem d op de bed rijfsvo e ring .
ruim te. De d euren m e t to e g a n g to t de h o o g s p a n n in g s d e le n zijn
A s p e c te n d a arva n zijn:
m e c h a n is c h v e rg re n d e ld en kunnen pas w o rd e n g eo pend n a d a t het
• bed ie n ing , v isu a lise rin g en a la rm erin g , lokaal of op afstand;
te openen deel is ve ilig g e s te ld . Het aantal m e c h a n is c h e
• syn c h ro n isa tie , lo a d s h a rin g en d ie s e lreg e lin g ( dro o p mode,
v e rg re n d e lin g e n is aanzienlijk. B eplatin g en fra m e b estaan uit o n g ev erfd e , v erzin kte p la at en zijn op div erse punten per paneel met
is o c h ro n e mode)', • g e n e ra to rb e k ra c h tig in g .
aarde v e rb o n d e n . Dit v o o rk o m t d at a fz onderlijk e delen van de
Het in te gre re n van een ho o g s p a n n in g s in s ta lla tie in een schip
b eplating s p anning v o e re n als gevolg van ele k tris che velden.
v e re is t een e n g in e e rin g p ro c e s w a a rb ij met div erse partijen uitvoerig m o e t w o rd e n overle gd. In de p ra ktijk k om t de engin e erin g
B eveiligingsconcept
v o o r het g rootste deel te r e c h t bij de s y s te e m in te g ra to r van het
A an g e z ien bij h o o g s pa n n ing s in s ta lla tie s de v e rm o g e n s aa nzie nlijk
h o o g s pa n n in g s s c h a k e lb o rd . Dit is de reden v o o r B akker S lie d re c h t
g ro te r zijn dan bij la a g s pa n n ing , is beveilig in g een essentie el
om h o o g s p a n n in g s s c h a k e lb o rd e n geheel zelfsta ndig te en g in eeren,
b ed raden, te s te n en in b e d rijf te stellen. D aartoe w o r d t g e b r u ik g e m a a k t van S ch n e id e r M c s e t- p a n e le n . Dit is een m o d u la ir samen te stellen h o o g s p a n n in g s s y s te e m b o u w p a n e e l dat v ee l w o r d t
• co n tro le op g oede w e rk in g van v o c h t w e r e n d e m a a tre g e le n zoals; v e rw a r m in g in m a c h ine s en panelen, a ircon d itio n ing . • b e tro u w b a a rh e id van de fu n c tio n e le w e rk in g , n a a s t de fu n c tie s
to e g e p a s t bij d is trib u tie b e d rijv e n en in de industrie. V oo r m aritie m e
die bij norm a a l g e b ru ik o p e r a tio n e e l zijn, m o e t ook de goede
to e p a s s in g is een v a ria n t o n tw o r p e n w e lk e is g o e d g e ke u rd d oo r de
w e rk in g van b e v e ilig in g s fu n c tie s w o rd e n zeker gesteld. S om mige
c la s s ific a tie b u re a u s . B akker S lie d re c h t stelt deze s ch a k e lb o rd e n
c la s s ific a tie b u re a u s eisen hie rvan een period ie ke test.
sam en in licentie.
Levensduur Transformatoren
A fge z ie n van alle g eb ru ike lijke le v e n s d u u ra s p e c te n is de le v e n sd u u r
In m aritiem e in sta lla tie s w o rd e n m eestal lu c h tg e k o e ld e trafo's
v an isolatie in h o o g s pa n n ing s in s ta lla tie s een bela ng rijke factor. Dit
to e g e p a s t. In enkele g evallen van hoge v e rm o g e n s v o o r
g e ld t met name w a a r een hoge v e ld ste rk te heerst, dus g ro o t
v o o rts tu w in g zijn dit sp e cia le o lie g ek o e ld e trafo's. Bij de grotere
s p a n n in g s v e rs c h il ove r de isolatie op een k leine a fstand; e le k tris ch e
lu c h tg e k o e ld e trafo's w o r d t de w a rm te a fg e v oe rd via een lu cht-
m a c h in e s en kabels. De de g ra d a tie van isolatie is een doo rg a an d
w a te r -w a r m te -w is s e la a r . De plaats w a a r de tra fo w o r d t o p gesteld
p ro ces en een gevolg van een c o m b ina tie van de fa c to re n :
(pub liek to e g a n k e lijk of alleen v o o r g e a u to ris e e rd p ersoneel) w o r d t
• hoge e le k tris ch e v e ld ste rk te w e lk e Corona to t gevolg kan hebben;
bepaald d o o r de IP ( In g re s s P ro te c tio n ) code van de behuizing.
• e xpansie en krim p tijd e n s en na belasting;
De isolatie van de h o o g s p a n n in g s w ik k e lin g is m eestal uitg e vo e rd in
• v o c h t- en v u ilin w e rk in g .
gie thars. De c o m b in a tie van alu m inium w in d in g e n en sp ecia le
De le v e n s d u u r van kabels is b e paald op dertig to t vijftig jaar. De
to e v o e g in g e n in het hars geven een te m p e ra tu u rb e s te n d ig e isolatie.
le v e n sd u u r van m a c h in e s v a rie e r t sterk, van v ijftie n to t v e e rtig jaar,
De m axim ale te m p e ra tu u rs tijg in g in g ie th a rs is v o lg e n s klasse F.
a fh a n k e lijk van div erse fa c to re n .
Machines (motoren, generatoren)
Isolatieconditiebepaling
F lo o g s p a nn in g sw ik ke lin ge n in m a c h in e s zijn in s jablo on v o o r
Een aantal v e rs c h ille n d e n ie t-d e s tru c tie v e m etin gen kunnen
g e vorm d. De isolatie b e s taa t v o o rn a m e lijk uit mica, o n d e r v a c u ü m
w o rd e n to e g e p a s t om de is o la tie c o n d itie van trafo's en ele k tris che
g e ïm p re g n e e rd met hars. Het b e la s tin g p a tro o n , de daarbij
m a c h in e s v a s t t e stellen. In d u c tie- en im p e d a n tie m e tin g hebben
o p tre d e n d e maxim ale te m p e ra tu u r, tijd s d u u r en w is s e lin g e n
beide to t d oel een is o la tie fo u t in de w in d in g e n o nd e rlin g van een
bepale n de mate v a n v e ro u d e rin g v a n de isolatie.
tra fo o f m a c h ine op te sporen. PD metin g r e g is tre e rt de h o o g
F lo o g s p a nn in g sm a chin e s zijn m eestal uitg evo erd met lu c h t-w a te r-
f r e q u e n t o n tla d in g s v e rs c h ijn s e le n . Dit is een e ffe c tie v e r e g is tra tie
koeling, w a a r d o o r v e rv u iling n a u w e lijk s optreed.
m ethode (voor 6,6 kV en hoger) om de v e ro u d e rin g v a s t t e stellen.
De ka b e la a nslu itkast is een p u n tv a n a a n d a c h t; fa b rik a n te n voorzien
Deze meting kan op de g e le id e r of op 1 m afstand pla atsvin den.
v a a k t e w e in ig ruim te om de kabel af te w e rk e n .
Een Ta n -D e ltam e ting r e g is tre e rt de h o e k tu s s e n resistieve en c a p a c itie v e stroom. De resis tie ve stroom n e e m t toe (h o e k t u s s e n IR
Kabel
en lc groter) m et de leeftijd. M e t een p o la risa tie -in d e xm e tin g w o r d t
De rode h o o g s pa n n in g s k a b e l d ien t op sep a rate banen g e m o n te e rd
de tijd s d u u r van het p o la rise re n van de isolatie gem eten. De
te w o rd e n . H et a fw e rk e n van een ka b e Ie inds luiti ng is s p e c ia lis te n
v e rh o u d in g van de is o la tie w a a rd e bij 1 m in u u t en 10 m inuten is een
w e r k in v e rb a nd m et het a a n b re n g e n van de v e ld s tu re n d e laag. Na
m aa t v o o r de k w a lite it van de isolatie.
m onta g e van de ein dslu itin g o n d e rg a a t de kabel een h o o g s p a n n in g s
Het uitvoe re n en in te rp re te re n van b o v e n ge n o e m d e m etingen
te s t te r con tro le van de ein dslu iting. De a fw e rk in g van de e in d
v e re is t ervarin g. B ovendie n m oe t v o o r de te m p e ra tu u r v o lg e n s
sluiting v e rg t extra ruim te in het a a n s lu itc o rn p a rtim e n t zowel voo r
n orm en ge m eten en g e c o rrig e e rd w o rd e n .
het initieel uitvoeren als v o o r de fysieke a fm e tin g e n v a n de e in d sluiting. De bu ig stra a l v a n h o o g s pa n n in g s k a b e l is een p u n tv a n
Samenvattend
a a n d a ch t. A fh a n k e lijk van het typ e kabel kan deze veel g ro te r zijn
K en m erken van h o og s pa n n ing aan boord zijn:
dan bij la a g s p a nn in g g e b ru ike lijk is.
• de h o o g s p a n n in g s in s ta lla tie v o rm t het hart v a n h et e n e rg ie
Onderhoud
• in ve ste rin g sk o ste n zijn hoog;
Extra a a n d a c h ts p u n te n bij o n d e rh ou d van h o o g s p a n n in g s in s ta lla tie s
• n ie t-p ro d u c tie v e uren van de in stallatie zijn k o stb a ar gezien de
systee m van schip of platform ;
zijn: • c onditie van de isolatie; • v e ilig h e id s vo o rz ie n in g e n m oeten hon d erd p ro c e n t in orde zijn zoals: m e c h a n is c h e v e rg re n d e lin g e n , a fd ich tin g e n van panele n
hoge k a pitaalk osten. Dit re c h tv a a r d ig t veel a a n d a c h t v o o r het o n tw e rp , de m a teriaalkeuze, het in stalleren, het in bedrijf stellen, het p reve n tie f o n d e rh o u d en /o f to e s ta n d s a fh a n k e lijk o n d e rh ou d en de daarbij
en deksels v a n h o o fd s tro o m a a n s lu itin g , v lu c h t w e g e n en
b e h o rend e tre n d m a tig e diagnose. V oo r grote installaties, d a t w il
g a s e x p a n s ie vo o rz ie nin g en ;
zeggen m et een hoog k W -v e rm o g e n , is er e v e n w e l geen a lternatie f.
Door H. Dill
Hedendaagse piraterij Na het veel verklarende expertartikel rond zeepiraterij in SWZ M aritim e van januari, is er nu een ervaringsartikel. De gelegenheid om de ervaringen van een Nederlandse reder te vernemen kwam bij een thema-avond voor de Vrienden van het M aritiem Museum Rotterdam op 11 februari 2009.
V.l.n.r. LTKOL d e r
M arin ie rs Dr. Houben, KLTZ Reesink, Capt. Lixfeld en dhr. Snoek tijdens de vragen u it he t publiek
Er w a re n v ie r sp reke rs, w a a rv a n de eerste, de h e e r Snoek, m a n a g er
b e leid sm atig e as p e cte n van de strijd te g e n p iraterij behan d eld e . De
M a r in e and S afety van M a e r s k Ship M a n a g e m e n t t e R otterdam , de
t w e e d e s p re k e r w a s Capt. Lixfeld, m an a g ing d ir e c to r van Reider
b esch ie tin g van de M a e r s k R egensburg eind 2008 v o o r de kust van
Shipping, die een e c hte s c h e e p s k a p in g h e eft m oeten b ehandele n.
Tanzania be sch re e f. De laatste s p rek e rs w a re n de c o m m a n d a n t van
Een e rv a rin g s verh a a .
het fr e g a t Hr. M s. De Ruyter, KLTZ Reesink, net te ru g van o pe ra ties
Reider Shippin g uit W in s c h o t e n b e die n t met k ustvaart, gen era l
v o o r de kust van Som alië, die inging op de m og e lijkhe d e n om
cargo en c o n ta in e r v a a r t drie se g m e nte n . De rederij is een d o c h te r
z eeroverij te bestrijde n , en LTKOL d e r M a r in ie r s Dr. Houben, die de
van H erm ann Buss GmbH uit Leer, D uitsland, m et circa ta c h tig
Hugo Dill is als r e d a c te u r Havens v e rb o n d e n aan S W Z M a ritim e
s ch ep e n , w a a rv a n Reider Shippin g circa dertig s ch e p e n beheert. Een v an deze s ch e p e n is het ms A m iy a S can, v a re n d o n d e r de vlag van A ntig u a en Barbados. Het m u ltip u rp o s e s c h ip m e e t L o.a. 86,6 m, d ra ft 5,5 m, Gt 2546, D w t 3490 en he e ft een s nelh eid van 12. knopen.
Overval en kaping Op reis v an M o m b a sa , Kenia naar Constantza, Roemenië, met lading v o o r een k n o c k e d d o w n d rillin g rig, w e rd dit schip op zondag 25 mei 2008 o verva llen d o o r circa t w a a lf z w a a rb e w a p e n d e , S om a lis ch e zeerovers. V an u it tw e e s pe e d bo te n lukte het de rovers om aan d e k t e komen. De o v e rm e e s te rd e be m a n nin g b estond u it v ie r R ussis che o ffic ie re n en v ijf Filippijnse b e m a nn in g s led e n . De o verval v ond plaats in in te rn a tio n a le w a te r e n , in de g o lf va n A d e n , 90 zeemijl uit de S om a lis ch e kust. Van IM B ICC Piracy Reporting Center te Kuala L um pur kwam het te le fo n is c h e b e r ic h t v a n de kaping bij de re derij binnen. En t w a a lf m inuten la ter van het Ship S e c u rity A le rt. De eerste a ctie w a s ra p p o rta ge aan de M a r itim e Trade O ganis atio n in Dubai van de UK Royal Navy, die in de regio s u p p o rt g e e ft aan de gehele m aritiem e industrie via een v rijw illig ra p p o rta g e sy ste e m . Daarna w e r d elke betro kke n partij, zoals m a n ag e m e n t,
Geplande route n a a r Suez en afw ijkin g na kaping
v la g g e sta a t, c h a rte ra fd e lin g , c h arteraar, v e rz e k e rin g s m a a ts c h a p p ij, b e m a n n in g s a fd e lin g en
b ra n d sto f g evraagd. Dit v e rlie p via de kapitein. Dan w e rd er
b e m a n n in g s a g e n ts c h a p ingelicht.
g e s p ro k en m et de o n d e r h a n d e la a r van de kapers, w a a rb ij veel b e d reigin g en teg e n het leven van de b e m anning en te g e n het s chip
Crisisteamvorming en onderhandelingen
en lading w e rd e n gedaan. Dat de kapers re c e n te lijk geen
V e rv o lg en s w e rd een E m e rg e n c y Response Team (ERT) o p g e r ic h t te
opzettelijke m oo rd e n hadden g e p le e g d g a f enige ge ru stste lling . Na
W in s c h o te n . Een k id n a p s p e c ia lis t van Clayton C onsultants Inc. en
v ijftie n dagen en dertie n keer bie den v a n beide kanten w e r d een
een m e d ia -re s p o n s e -s p e c ia lis t w e rd e n hie raan to e ge v o e gd . De
losprijs v a stg e ste ld , die circa dertig p r o c e n t w a s van de
kidnap- en c ris is s p e c ia lis t ko m t v o o rt uit het M a r itim e Tech n ica l
o o rsp ro n ke lijke eis. G edurende de kaping lette ERT n a u w k e u rig op
In te rn atio n a l N e tW o rk (MTI), d a t een in tern a tio na a l
de b e perkte bu n k e rv o o rra a d . Er zou in h et Suezkanaal g e bu n kerd
s a m e n w e rk in g s v e rb a n d is van b u re au s die g e s p e c ia lis e e rd zijn in
w o rd e n . Het u itbundig g e b ru ik van de kapers va n d r in k w a t e r als
c ris is situ a tie s in de m aritie m e en industriële sector. Het ERT kreeg
d o u c h e w a t e r noodzaakte de h o o fd m o to r te laten draa ie n v o o r
de vo lg e n d e ta ken: o n d e rh a n d e lin g , b e s lu itv o rm ing , ju rid is ch e
g e b ru ik van de d rin kw a term a k e r. De b u n k e rv o o rra a d dreigd e te v e r
zaken, ve rzeke ring sza ke n, b e m a n nin g s - en fa m ilie za ken ,
af te nemen v o o r het b ereik en v a n een b u nke rsta tio n.
media zaken, v rijla tin g en te ru g g a v e za k e n . Ook bij de c h a rte ra a r
Op enig m o m e n t w e rd d oo r het ERT aan de kapers v o o rg e s te ld dat
S can Trans in D e n em a rke n w e rd een ERT in geric ht, die s u p p o rt gaf
het schip, d a t d o o r b ra n d s to fg e b re k niet m eer kon varen, d a a rd o o r
aan ERT R otterdam rond bem a nn in g en v e rz e kerin g en de
w a a rd e lo o s w a s g e w o rd e n , w a t b ete ken d e dat de k apers h et m aar
la d in g b e la n g e n behand e ld e. S up p o rtte a m s in St. P etersburg en de
m oesten laten v erg a an . De m o g elijkh e d en om het losgeld o ver te
Filippijnen gaven zorg en steun aan fa m ilie le de n .
d ragen w a re n in een hotel in Dubai of N airobi, m et h et H awala
Het h oo fd do e l w a s v rijla ting van de bem a nn in g en d a a rn a as t
systeem (ook w e l bekend als Hundi & H u w a la , dit is een inform eel
te ru g g a v e van schip en lading. De o n d e r h a n d e lin g e n m et de kapers
w a a r d e o v e rd r a c h ts y s te e m , ge b a s e e rd op b e tro u w b a a rh e id en eer
gin gen v o o ra l via de s ch e e p s s a te llie tte le fo o n en soms de te lex. Bij
in een enorm n e t w e r k v a n g e ld h a n d e la r e n ,v o o rn a m e lijk
ie d e r c o n ta c t w e rd om b e w ijs van leven, goede beh a nd e lin g van de
v o o rk o m e n d in Azië, A frika en het M id d e n -O o s te n ), lu c h td ro p p in g
bem a nn in g en n aar de situatie rond v oe d sel, d r in k w a t e r en
en z eedroppin g. De kapers eisten a a n v a nk e lijk lu c h td ro p p in g , m aar
Duits fre g a t Emden langszij Am iya Scan
dat ble ek o n m o g e lijk d o o r de te grote afstand v a n u it een veilig
Bevrijding en afloop
gebie d en d o o r het niet b e s c h ik b a a r zijn van een boven zee
De s ch e p e n o n tm oe tte n elk a a r 100 mijl uit de kust en het geld w e rd
n oodzakelijk type van een h e lik op te r m e t t w e e w ie ke n . Z e e d ro pp in g
o v e rg e d ra g e n . N a d a t de kapers zeer v e el tijd hadden g e n o m e n om
w a s drie m aan de n e e rd e r s u c c e s v o l ge d aa n bij de kaping v a n de
het geld goed te tellen , kon de kapitein op 24 juni 2008 melden dat
sle e p b o o t S vitzer Korzakov. Hetzelfde schip dat de d ropping
het sch ip w a s v rijg e g e v e n en dat hij volle k ra c h t voer. Daarop w e rd
u itvoerde, de s le e p b o o t Solstar, en de be m an n in g w a re n o p n ie u w
hij in g e lic h t d a t er een m a rin e s ch ip in de b uu rt w a s d at hem kon
beschik baar. Er w a s g e ë is t d at alleen biljetten van kleine bedragen
a ssisteren. Op 25 juni zond de kapitein een m a yd a y uit w e g e n s
zouden w o rd e n gele ve rd , w a t een n ie u w probleem vo rm d e w e g e n s
g e b re k aan v o e d se l en w a t e r en hoge koorts v an tw e e
de hoeve elh eid en w e g e n s de d o u a n e p a s s a g e s van g e ld koffers.
b e m an n in gs le d e n. Het schip ging ten a nk e r bij B an d arb e yla aan de
Een p a c k a g e team w e rd a an g e ste ld d a t op dag tw in t ig in M o m b asa
kust van Somalië. Het Duitse fr e g a t Emden k w a m uit intern a tio na le
a rriv ee rd e. Ook de in s che p in g op de S olsta r lukte, w a a rn a de reis
w a te r e n n a a r de kust (dat in het in te rn a tio n a a l r e c h t on d e r
n a a r de A m iy a S can w e rd o n d e rnom en . Door a ngsten v o o r de
n o o d o m s ta n d ig h e d e n v o o r korte tijd is to e g e s ta a n ) en kw a m
kapers bij de be m a n n in g, storm en het e ffe c t van m o re days, m ore
langszij v o o r o nm id de llijke hulp en le vering v a n v o ld o e n d e b ra nd sto f
d o lla rs w e rd de re isd u u r v e rle n g d . O mdat de S olsta r niet v o ld o e n d e
om een v e ilig e haven te kunnen bereiken.
v e rm o g e n b le e k te hebben de A m iy a Scan n a ar een b u n kerstatio n
Op dag 36 bereik te het schip de veilige haven Salalah in Oman en
te slepen, in geval van te k o r t aan bunkers, w e rd een t w e e d e
kon de be m a n nin g w o rd e n afg elost. Op 1 juli, dag 39, w e rd e n de
s le e p b o o t v a n u it Dubai g e c h a rte rd . Op dag 31 b le e k d e S olsta r door
bem an n in g s le d e n m et hun fa m ilie in Rusland en de Filippijnen
s torm en sterke te g e n s tro o m de A m iy a S can n ie t t e kunnen
herenigd en w e rd la ngd u rig v e rlo f v e rle e n d . P ersoonlijk e zorgen
bereiken. O nderh a n de ld w e rd , w e g e n s zorgen rond o n v old o e nd e
w e rd e n ge ïn v e n ta ris e e rd en er w e rd p rofe s sion e le b e ge le id in g
bunkers, het a n k er op te laten om de S o l s t a r t e g e m o e t t e va re n en
g eboden. Capt. Lixfeld n oem de een g ro o t aantal insta ntie s w a a ra a n
het geld ove r te dragen.
veel d a n k is v e rs c h u ld ig d .
V erslag Door lustrumcommissie SG "W illiam Fronde”
"Face to Phase" Lustrum Sym posr um S .G . "W illia m F ro u d e " On the occasion of its 21st lustrum the student association of Naval Architecture at the TU Delft, S.G. "W illia m Froude", recently organised a symposium in "De Doelen", Rotterdam. The slogan of the day w as "Face to Phase", w ith the underlying thought that there are new phases breaking in the (maritime) w orld, w h ich w e w ill have to face. Over 200 participants attended the event in March. Seven le c tu re rs gave th e ir vision on in n ova tion s and d ev e lo p m e n ts
the p ro je c t "In te g r a l C o op e ration ". This jo in t v e n tu re of Dutch
in the industry, all u n d e r the a n im a te d d ire ctio n of the c h a irm a n of
s h ip ya rd s and sup p ly c o m p a n ie s is aiming to re in fo rc e the
the day, Ubald Nie nhuis.
com p e titiv e position of th e m a ritim e c lu ste r in the N e th e rla n d s by
Je a n Otto de Kat, se n io r d ir e c to r of A.P. M 0 lle r-M a e rs k , fo c u s e d on
optim iz in g p rocesses. The pro g ram has th re e essentia l points:
innovativ e d e v e lo p m e n ts w ith in s hip pin g, w h ic h are m ain ly on re d u ctio n of energy c o n sum p tio n . M a e r s k a c h ie v e s this by using h ig h -e ffic ie n c y m otors, w a s te heat recovery, m a c h in e ry and p ro p e lle r optim iz atio n, speed o ptim ization and m ain ly by desig nin g its ships f o r the o p e ra tio n a l profile instead o f the m axim um load. M ik k o Niini, p re s id e n t of A k e r A r c tic T e c h n o log y s h o w e d the s h ip pin g possibilities in a r c tic w a te rs . The ice of th e N o rth Pole is m elting, w h ic h enable s n e w (shorter) s h ip pin g routes fro m Europe to Asia . A k e r has its o w n ice to w in g tank, in w h ic h in n ova tion s in ic e b re a k in g ve ss e ls can be tested. One o f th e s e is the optim iz atio n of th e hull fo r s ailing f o r w a r d and b a c k w a r d in ic e b re a k in g mode. A lvin Donald, c o m m e rc ia l m a n a g e r of 4Gas, an LNG tra din g com p a n y, spoke a b o u t the possibilities in the LNG m arket. He e xpla in ed the w a y LNG is tra d e d , the LNG chain, th e d iffe re n t m a rk e ts in the w o rld w ith e ach its o w n price and the ty p e s of
Committee o f SG
c o n tra c ts t h a t are c o m m o n ly used. It w a s in tere stin g to realize h o w
innovativ e e n tre p re n e u rs h ip and te c h n o lo g ic a l and socia l
tra d in g som e tim e s a ffe c ts shipping.
innovatio n. Van N o rd e n n e n is c h a irm a n of the Integral C ooperation
P ro fessor Hans H opm an, head of th e d e p a rtm e n t "s h ip design,
p rogram . The m em b e rs of th e p ro gra m see the c u rr e n t c rise s not
p ro d u ctio n and o p e r a tio n " at the TU Delft gave a le c tu re a b o u t ship
o nly as u np leasant, b ut also as an o p p o rtu n ity fo r a d iffe re n t
design cycle s. A fte r some details ab o u t the design c ycle , he
a p p ro a c h to s h ip buildin g.
p re sen te d some re se a rc h to p ic s c u rre n tly runnin g a t t h e TU Delft.
P ro fe sso r Niko W ijn o ls t, c h a irm a n of the D utch m aritim e n e tw o rk,
One o f the s e d iv id es the design in some main c o m p o n e n ts and lets
gave a le c tu re a b o u t the o u tlo o k of the la b o u r market. On the basis
the c o m p u te r c a lc u la te all the possible s olutions w ith in a given set
of s everal n um bers, he d e m o n s tra te d th a t the p ro s p e c ts fo r the
of lim itations. This enable s the d e s ig n e r to fin d s olutions he w o u ld
m a ritim e w o rld and la b o ur m a rke t seem quite bad. For in stan ce , the
not have th o u g h t of. B ec a us e the a c tua l c h o ic e still rem ains w ith
o rd e r book in GT fo r the c om in g y e a rs is fo u r tim e s b ig ge r th an
the designer, a n o th e r re se a rc h to p ic is to in vestig ate the fa c to rs
realistic . He ex p ects the s h ipb u ild ing s e c to r w ill be hit hard, but the
th a t bring the d e s ig n e r to his fina l choice.
N e th e rla n d s s p e c ific a lly w ill not s u ffe r a g re a t im pact. This is due to
A fte r lunch, A rne Hubregtse, president of MARIN, gave his views on the
the strong m a ritim e cluster, and th a t th e re are still g ro w th markets
virtual tow in g tank concept. M a ny predictions can n o w be made by
in w h ic h the Dutch are specia lized.
calculations w ith o u t tow in g tests. MARIN has alw ays supported this,
Finally, Niko W ijn o ls t led a d is cu s s io n , w h ic h w a s in itia ted by
and A rne Hubregtse believes th at ultimately the tow in g tank will become
s tu d e n t p ropositions. These w e r e d is cu s s e d by a fo ru m con sistin g
superfluous. This will take a lot of time; there are still many things that
of A rn e H ubregtse and Je a n Otto de Kat.
cannot be predicted w ith enough ac cu ra cy in a reasonable time.
The day w a s c o n c lu d e d by installing J.A . Keuning and M.W.C.
Teus van N o rde n n en , te c h n ic a l d ir e c to r of IHC M e r w e d e , explained
O osterveld as n e w h o n o ra ry m e m b e rs of S.G. " W illia m Froude".
" W illiam Froude" w ith its n e w honorary m em bers M.W.C. Oosterveld (Ij and J.A. Keuning (r)
In memoroam: Hans B u rge r M a a n d a g 16 m aa rt ove rle e d o n v e r w a c h t Hans Burger, o u d -a lg e m e e n s e c re ta ris van de KNVTS. W ie kende hem niet? Een re to ris c h e v ra ag , ie dereen kende Hans. De een b e te r dan de ander. A a n mij de eer iets over hem te s ch rijv e n v o o r S W Z M a ritim e . Via de s p o rtc lu b v an o u d -v o o rz itte r W ille m de Jo n g k w a m Hans B urg e r in 1996 het v e re n ig in g s k a n to o r van de NVTS binnen om Ja n V eltm an, to e n m a lig a lge m ee n s e c re ta ris en te v e n s h o o fd r e d a c te u r van Schip en W e r f de Zee, te a ssisteren. Zij kenden elk aa r nog uit de Koninklijke M a rin e . Ja n V eltm an w ijd d e zich in 1997 geheel aan de re d a ctie van S chip en W e r f de Zee en Hans B u rg e r w e r d a lg e m e e n s e c re ta ris va n de NVTS. Hij vie l m et de neus in de b o ter o m d a t de NVTS zich o p m a a k te v o o r de vie rin g van het h o n d e rdja rig bestaan in mei 1998. D itf e e s t w e rd g roo ts a a n g e p a k t en o o k g e r ic h t op het v e rw e r v e n van het p re d ika a t Koninklijk. Hans he e ft in de v o o rb e re id in g , uitvoerin g en a fw ik k e lin g een p ro m ine n te rol g espeeld. De NVTS w e rd in 1998 Koninklijk. Hans B u rg e r w a s de grote a n im a t o r v a n een aa nta l s o cia le a c tiv ite ite n binnen de KNVTS. Hij zorgde als een kloek v o o r de b iljarters en to en hun loka liteit niet m eer b e s c h ik b a a r w a s , zorgde hij v o o r een tijd e lijk o n d e rk o m e n elders. Tegelijk ertijd ging hij aan de slag om aan de a c h te r k a n t van het k a n to o r aan de M a th e n e s s e rla a n een u itb o u w te krijgen w a a rin de b iljarters konden w o rd e n g e a c c o m m o d e e rd en o o k plaats w a s v o o r b e s tu u rs v e rg ad e rin g e n en b e s ch e id e n fe e s te n en partijen. Hoe hij het vo o r elka a r kreeg w a s een raadsel, m a a r de v e rh u u r d e r van het pand liet zich o v ertu ig e n van een w in -w in s itu a tie . M e t v o o ru itzie n d e blik had Hans al een ja a r d a a rv o o r een biljart a a n g e s c h a ft uit een c a fé b o ed e l. M e t hulp van een aantal KNV TS-le den w e r d de u itb o u w o m g etove rd in een zeer knusse s o c ië te it met een p ro m in e nte plaats v o o r het biljart en een b e s ch e id e n barretje. Hans w a s o o k de o rg a n is a to r van de ja a rlijkse n a u tisc h e w e e k e n d s in Friesland. V ooral bij de o u dere KNV TS-le den met veel vrije tijd w a re n deze w e e k e n d s zeer in trek. S om m igen k w a m e n m et eigen schip , m aa r de meesten sliepen in een k a m p e e rb o e rd e rij en zeilden in g e hu u rde bootjes langs de u itsp a n n in g e n in de regio. Op b u ite n g e w o o n ha ndig e w ijze w is t hij jaren a c h te re e n , in ruil v o o r p u b lic ite it in S chip en W e r f de Zee, v o o r de KNVTS en S W Z v rijw e l gratis een stand te regele n op de beurzen E uroport en R otterdam M a ritim e . Ook de zaal v o o r de gelijktijd ige M a ritie m e O n tm o etin g s da g e n met p rijs uitre ik in ge n aan stu d e n te n v a n m a ritie m -te c h n is c h e o p le id ing e n regeld e hij v o o r een v rie n d e n p rijs . Hans zat b o o rd evo l ideeën en d o o r zijn d a a d k ra c h t en o ng e lo fe lijke n e tw e r k w is t hij aan veel daa rva n uitvo erin g te geven als hij d a a rv o o r de ruim te kreeg. Som s liep hij w e l eens v o o r de muziek uit en w e r d er op de rem getrapt. Dat kon hij hebben, mits je het m a a r goed uitlegde. In de z om er van 2002 tra d ik aan als n ie u w e h o o fd r e d a c te u r va n S chip en W e r f de Zee. De a lg em e en s e c re ta ris va n de KNVTS regeld e veel v o o r het blad en dankzij die a ssisten tie kon ik mij gehe e l w ijd e n aan de inhoud en de vorm . Tussen Hans en mij klikte het m eteen. In de tijd d at ik de s c e p te r z w a a id e als h o o fd r e d a c te u r heb ik m et zijn hulp de ove rg a n g n a a r een full c o lo u r-u itg a ve v o o rb e re id v o o r het b e s tu u r van de stich tin g SWZ. Ook is in die tijd een held ere sch e id in g g e m a a k t tus s e n de fin a n c ië le a d m in is tra tie s va n S W Z en KNVTS, d at be stuu rlijke b esluitvorm ing zeer ten go ede is gekom en. Er w a re n nog veel m e er plannen Hans w a s een d u iz e n d p o o t en een goede vrien d . Toen hij in 2005 a fs c h e id nam als a lg e m e e n s e c re ta ris ben ik in 2006 v e rtro k k e n als h o o fd red a c te ur. S am en zijn w e to en een n ie u w e u itdagin g aa n g eg a a n. Het op kn app en en in de v a a rt bre ng e n van een mooi, m aa r zeer v e rw a a r lo o s d m o to rja ch tje . Ook d at lukte, m a ar hij h e eft er niet lang van kunnen g enie ten. Op 16 m a a rt 2009 overle e d hij o n v e r w a c h t op 67-jarige leeftijd. De KNVTS v e rlo o r een zeer bijz onder lid. Joost van Aalst
V oorlo pige agenda A lg e m e n e Ledenvergadering van de K N V T S op 6 juni 2 0 0 9 Locatie: A q u a v e riu m te Grou
5.
On tva n g st v a n a f 10.30 uur
6.
A a n v a n g v e rg a d e rin g 11.30 uur
Ove rzich t a fg e lo pe n 110e v e re n ig in g s ja a r B es p re kin g ja a rstu kk e n 2008, be stem m ing saldo o ver 2008
7.
V ersla g van de kasc o m m iss ie
10 c.A a nvu lle nd e beg ro ting 2009 en o n tw e rp beg rotin g 2010 11. C o n trib u tieva stste llin g m et ingang van b o e k ja ar 2010
1.
Opening en v a stste lle n agenda
8.
D e ch a rg e van het H o o fd b es tu u r
12. U itt e reiken prijzen in 2009
2.
M e d e d e lin g e n
9.
A a n s te lle n n ie u w g ekozen leden van het
13. M a ritie m Prijzen Gala
3.
H e rde n king o v e rle d e n leden
4.
N otulen van de ALV van 23 mei (SW Z 7/8
10a .A an s te llen k asc o m m iss ie v o o r 2009
15. V oo rtg a n g n ie u w beleid
2008)
10b.A anstellen a c c o u n t a n t v o o r 2009
16. Rondvraag en sluiting
H o o fd b e s tu u r
14. S tich ting S W Z M a ritim e
Lezingenprogram m a Afdeling Noord
men m e ld ing e n van in- en u itgaande s ch e p en
Bezoekadres:
Dinsdag 12 mei 2009
en van het laden en lossen van geva a rlijke
H a ve n b e d rijf R otterdam N.V.
R e sta ura n t De Twee Provin cië n, Haren
stoffen. Het g a a t d aarbij om e le k tron is che
W o rld Port Center (WPC)
A a n v a n g 20.00 uur
m eld ingen. H ie rd o o r kan de inform atie sneller,
W ilh e lm in a k a d e 909
O n d erw e rp: A rc h e o lo g ie op de W a d d e n ze e
met m in d e r kosten en m et m e e r k w a lite it
3072 AP Rotterdam
w o rd e n afg e h an d e ld.
H a v e n n u m m e r 1247
Afdeling Rotterdam
Bij het regele n van het s c h e e p v a a rtv e rk e e r
Vrijdag 18 juni 2009
w o r d t g e b ru ik g e m a a k t van h e tV e s s e l Traffic
A a n v a n g 16.00 uur, o n tv a n g s t v a n a f 15.45 uur.
G em e en te lijk H a ve n b e d rijf R otterdam (GHR)
System (VIS).
Opgave v o o r deze e xcu rsie u ite rlijk 12 juni per
en Haven Coördin atie Centrum (HCC).
Op het w a te r w o r d t het HCC o n d e rste u n d door
e-mail: aanm e ld en @ knvts.n l of p e r post.
Een bezoek zal w o rd e n g e b r a c h t aan het HCC.
p a tr o u ille s c h e p e n van het GHR.
Het d e e ln e m e rs a an ta l is beperkt, deeln am e
Het regele n v an het v e rk e e r in de haven van
De e xcu rsie w o r d t g e h o ud e n bij het
v in d t plaats op v o lg o rd e van bin nenkom st.
R otterdam g e b e u rt d o o r het Haven
H a ve n b e d rijf Rotterdam.
C oördin atie Centrum (HCC). Daar o ntv a n g t
" S W Z M a r it im e " is o n d e r m ee r de pe rio die k van de Koninklijke N e d e rla n d s e V ere nig in g van Technici op S c h e e p v a a rtg e b ie d , o p g e r ic h t in 1898. " S W Z M a r it im e " v e rs c h ijn t elf maal per jaar. Het lid m a a ts ch a p van de KNVTS b e d ra a g t € 7 0 ,0 0 per jaa r in c lu s ie f dit perio die k. Het g e e ft u de v o o ra a n k o n d ig in g e n van de m aan d e lijkse lezingen, te houden op v ie r v e rs c hille n d e pla atsen in N e d e rla n d en korting op v e rs c h ille n d e a c tiv ite ite n. U kunt zich op geven als lid b ijd e a lge m ee n s e c re ta ris van de KNVTS, M a th e n e s s e rla a n 185,3014 HA Rotterdam , e-mail: se cre ta ris .k nvts @ p la n et.nl o f via het a a n m e ld in g s fo rm u lie r op de w e b s ite : w w w . k n v ts .n l.
N ie u w e leden K N V T S apifl 2 0 0 9 Voorgesteld en gepasseerd voor het GEWOON LIDMAATSCHAP A.S. B eukelm an
A .M . K oster
R. do V ala d a re s Fonseca
S u p e rin te n d e n t Tech. o p e ra tio n s H A L -
S u rv e y o r - Lloyd’s Register EMEA R otterdam
Staflid M illie u za k e n - KVNR Rotterdam
S eattle HAL, inc.
S ch ie d a m s e V est 120,3011 BG Rotterdam
Louvre 24, 2907 W D Capelle aan den IJssel
3000 Elliott A v „ W A 98110 S eattle, USA
V oo rg este ld d oo r A. Kik
V oo rg e s te ld d o o r S.A. Zeegers
V oo rg e s te ld d o o r J. den A re n d
A fd e lin g Rotterdam
A fd e lin g R otterdam
A fd e lin g W o rld F.J.M. M a n c k
W .J.P. V iss er
Ph.l. v a n d e r Bom
B e n e d e n w e g 185,1834 AP St. P ancras
M a rin e A u d ito r - Lloyd’s Register EMEA
A c c o u n t M a n a g e r - A n c h o r In surance
V o o rg es te ld d o o r S.A. Z e e g e r s - M a n c k
K a lve rs tra a t 37, 2935 AE O u de rkerk aan den
Rotterdam
A fd e lin g A m s te rd am
IJssel V oo rg e s te ld d o o r P. M a s t
S puikade 3A, 3211 BG G eervliet V oo rg e s te ld d o o r A. Kik
N. M o in
A fd e lin g Rotterdam
S u rv e y o r - Lloyd's Register EMEA R otterdam
A fd e lin g R otterdam
K ello g g pla a ts 160, 3068 JG Rotterdam
W.R. de W a a l
T. H art
V o o rg es te ld d o o r F. Kemp
Kap tein - Kotug In tern a tion a l BV Rotterdam
S u rv e yo r G e rm a n is c h e r Lloyd - S ch ie d am
A fd e lin g Rotterdam
V oo rg e s te ld d o o r A. Kik
J.W . du M o r tie r
A fd e lin g Rotterdam
M a n a g e r R e la t ie b e h e e r - De Koning Holding B.V. O o ste rh o ut
R.J.A. Heijdra
Pr. W . A le x a n d e rp ln ts 35, 3738 DJ M a a r te n d ijk
P roje c t e n g i n e e r - IHC M e r w e d e
V o o rg es te ld C. Klijnsmit
D e b u ss ys tra a t 5, 3208 CH Spijkenis se
A fd e lin g Rotterdam
V oo rg e s te ld d o o r A. Kik A fd e lin g Rotterdam
H. van Rossum
E.C. Huisman
V oo rg este ld d oo r A. Kik
N a u tis c h E x p e r t - E e c o -M a rin e -S u rv e y Soest
A fd e lin g Rotterdam
K la roe n rin g 99, 4876 ZC E tten-Leur
V a le ria a n s tra a t 145, 3765 EH Soest W a s reeds ee rd e r lid A fd e lin g Rotterdam
G ru tto stra a t 6, 3222 BB H ellevoetslu is V oo rg e s te ld d o o r A. Kik
B ogerd 1, 2635 J X Den Hoorn
A fd e lin g R otterdam
scheepsbouw
I
L
NED ERLAND
Algem ene Ledenvergadering Op d o n d e rd a g 14 mei v inden de A lg e m e n e
Overige activiteiten
L ed e n ve rg a d e rin g e n van HME en V NSI plaats,
• S e m in a r 'G a te w a y to India’ (23 april)
g e c o m b in e e rd m et een b ije e n k o m s t van
• W o rk s h o p hulp system en: E lektrische e n e rg ie te c h n ie k e n (6 mei)
S c h e e p s b o u w N e d e rla n d m et het them a
• M a ritie m e in tro d u c tie c u r s u s (14-15 mei)
'Financiering'. S c h e e p s b o u w N e d e rla nd
• Cursus 'S c h e e p s b o u w v o o r n ie t -s c h e e p s b o u w e rs ’ (14 mei-18 juni)
p re s e n te e rt tijd e n s de b ije e n k o m s tte v e n s het
• In kom ende missie China 2009 (1-7 juni)
J a a rv e rs la g 2008. De A lg e m e n e L e de n
• Holland Paviljoen N o r-S hip p in g 2009 (9-12 juni)
v e rg a d e rin g v in d t plaats bij Sie m ens
• S c h e e p s b o u w N e d e rla n d V aa rd a g (19 juni)
N e d e rla n d in Den Flaag. Contact: Dorien B eu m e r (d b e @ s c h e e p s b o u w .n l).
A a n m e ld e n ? K ijk op w w w .s c h e e p s b o u w .n l
Timm ersprijs en M aritim e Innovation A ward M a r itie m e o n tw e r p e rs komen oo k d it ja a r in
Sam enw erking in de scheepsbouw cluster
in N e d e rla n d g e ve stig d e bedrijven die
a a n m e rkin g v o o r de Tim m ersprijs. Tijdens het
w e zen lijke a c tiv ite ite n in de m aritie m e
O n tw e r p e r s c o n g re s op 5 juni 2009 bij Royal
m aa k in du s trie v e rric h te n kunnen binnen het
Van Lent S hipyard p rese n te re n v ie r o n tw e r
p ro je c t p a rtic ip e re n . Contact: M a r n ix Krikke
pers en tw e e s tu d en te n v e rn ie u w e n d e
(m k r@ s c h e e p s b o u w .n l).
o n tw ik k e lin g e n binnen de s c h e e p s b o u w cluster. Contact: M a r n ix Krikke (m k r @ s c h e e p s b o u w .n l). Ins c hrijve n v o o r de ja arlijkse M a ritim e Innovation A w a r d is oo k w e e r m og elijk v o o r
Scheepsbouw Nederland
N e d e rla n d s e b edrijven m et n ie u w e
S c h e e p s b o u w N e d e rla n d is de
p ro d u cte n , d iensten of pro ce sse n . A a n m e ld e n
g ezam enlijk e o rg a nisa tie van de
op w w w . h m e .n l/ m ia . Contact: S ie g e r Sakko
v e re n ig in g v o o r de N e d e rla n d s e
(s s a @ s c h e e p s b o u w .n l).
Teus van Nordennen (IHC M erw ede) overhandigt he t
s c h e e p s w e r v e n (VNSI) en de
De w in n a a rs w o rd e n op 28 o k to b e r 2009
algemeen plan In tegraal Samen w erken aan Niko W ijnolst
v e re n ig in g v o o r de m aritie m e
b e k e n d g e m a a k t tijd e n s het prestig ie uze
(NMLJ
b ra n c h e o rg a n is a tie van FME.
M a ritim e A w a r d s Gala in De Doelen in Rotterdam.
to e le v e rin g s in d u s trie (HME) en is een
Tijdens het lu s trum s ym p o sium va n S.G.
S c h e e p s b o u w N e d e rla n d zet zich op
W illia m Froude is het a lg em e en plan van het
d a a d k ra c h tig e w ijze in v o o r de
Samen optrekken in Rusland en Brazilië
clu s te rp ro g ra m m a In tegraal S a m e n w e rk e n
b ra n ch e en m aa k t zich s te rk v o o r een
In het k om ende h a lfja a r w o rd e n er tw e e
o v e rh a n d ig d aan Niko W ijn o ls t, v o o rz itte r van
p ositief m a a ts c h a p p e lijk im ago van de N ed e rla n d s e m aritiem e industrie.
n ie u w e b r a n c h e v e s tig in g e n g eo p e nd , één in
S tic h tin g N e d erla n d M a ritie m Land. Integraal
St. P etersburg en één in Rio de J a n e iro . Deze
S a m e n w e rk e n ric h t zich op onderzoeks-,
'H olland M a rin e H o u se s ’ w o rd e n in g e ric h t
o n tw ik k e lin g s - en o p le id in g s a c tiv ite ite n die
V oo r m ee r inform atie:
n a ar het s u cc e s v o lle model van de
een w e ze n lijke p ro ce s in n o v atie to t stand
S c h e e p s b o u w N e d e rla nd
v e stig in g e n in Hanoi en Shanghai. D oelstelling
bre n g en in de m aritie m e m aakin d ustrie .
B oe rh a a v e la a n 40
is de positie van de a a n ge slo te n bedrijven op
B innen het p ro je c t is ke te n in te g ra tie een
Postbus 138
deze m a rkte n te o p tim a lis e re n en Holland
c e n tra a l a a n d a c h ts p u n t. Dit sluit d ir e c t aan
2700 AC Z o e te rm e e r
Bra ndin g.
op h e tt h e m a v e rs te rk e n van de s ynergie in de
T: (079) 353 11 65
cluster, o n d e rd ee l van het s tra te g ie r a p p o r t '5x
F: (079) 353 11 55
a a n p a k k e n ' van S c h e e p s b o u w N ed erla n d.
E: in fo @ sc h e e p sb o u w .n l
Het co n so rtiu m b e s ta a t m o m e n te e l uit a c h t
I: w w w . s c h e e p s b o u w .n l
o n d e rn e m in g e n uit de m aritie m e cluster. Alle
M aritim e Search
A rbeidsbem iddeling
Dirkzwagers
IPS Group
DUTCH PORT GUIDE 2009
w w w .ipspersonnel.com
Al meer dan 125 jaar is Dirkzwager's Dutch Port Guide het
Rivium Boulevard 46 29 0 9 LK C apelle aan den IJssel Tel: +31 (0 )1 0 4 4 7 94 94 Fax: +31 (0] 10 2 3 5 78 78 w w w .ipspersonnel.com info@ ipspersonnel.conn
meest informatieve en overzichtelijke naslagwerk voor de Nederlandse havengebieden. Op compacte wijze vindt u hierin een schat aan actuele en onmisbare informatie over de havens van o.a. Amsterdam, Dordrecht, Harlingen, Moerdijk,
Dieselm otoren verkoop en reparatie
IPS Group - Interocean Personnel Services
r
Cum m ins H olland B.V. O livijn 80 0 3 3 1 6 KH Dordrecht Tel. : 0 7 8 -6 1 8 1200 Fax : 0 7 8 -6 1 7 6 5 7 9 E-m ail: info@ cum m ins.com w w w .cum m ins.co m
Rotterdam, Scheveningen, Terneuzen en Vlissingen. D irkzw ager's D UTC H PO RT G U ID E 2 0 0 9 b ie d t u vele voordelen: • Alles in één: havengids, notitieboek m et kalender & maandplanner! • Altijd up-lQ -date: gratis digitale nieuwsbrief & vernieuwde website • Actuele en onmisbare informatie over de havens • Bundeling van alle Nederlandse havens rn één uitgave en op één website • Belangrijk overzicht van organisaties in en om de havens • Uitneem bare havenkaarten
Swets
DP w erkschepen en FPS0
N A U TIS C H E PERSONEELSDIENSTEN
S w e ts N au tis ch e P ersoneelsd iensten B.V. V eerplein 22, 3331 LE Zw ijn d rec h t Postbus 136, 3 3 3 0 AC Zw ijn d rec h t T e l.(0 7 8 )6 1 9 1 2 9 0 Fax. (078) 6 1 9 1 0 1 8 Vestiging A m sterdam (0 20) 68 2 1866 in fo @ s w ets -p laza.n l w w w s w e ts -p la z a .n l
Asset M a n a gem ent
BOSm aritim e consultants bv Bos M a ritim e Consultants BV Irisstra at 23 2 0 1 5 AS H aarlem Tel. 0 2 3 -5 3 4 4 0 4 8 Fax 0 2 3-5 3440 51 E-m ail: rob@ bos-m aritim e-consultants.com w w w .b o s-m a ritim e-c o n su lta n ts .c o m
Experts & Taxa te u rs _______
( 5) D o ld ru m s
M a rin e & Technical Surveyors
Asset Management Prijs: € 3 8 ,5 0 O m v a n g :2 7 2 pagina's ISBN 978-90-74864-86-2
Traduco A sset M a n a g e m e n t H ectorlaan 1 1702 CL H eerhugow aard Tel. :0 7 2 -5 7 2 65 25 Fax 0 7 2 -5 7 2 03 50 E-m ail: info@ traduco.nl w w w .tra d u co .n l
C rew m anagement
Doldrum s B.V. M a rin e & Technical Surveyors W a a ls tra a t 26 3 0 8 7 BP R otterdam T e l.+ 3 1 -(0 )1 0 -4 2 9 9 5 9 0 Fax + 3 1-1 0)1 0-4 296 686 E-m ail: office@ doldrum sbv.nl w w w .dold rum sbv.nl
*
V e rw e ij H oebee Groep
Q -Shipping BV Oever 7 3161 GR Rhoon info@ p-shipping.nl w w w .q -sh ip p in g .n l
D ieselm otoren, onderhouds- en reparatieapparatuur__________
experts en taxateu rs op scheeps- en w erktuigkundig gebied m arine surveyors and consulting engineers
VER W EIJ & HOEBEE Kantoor A m sterdam Osdorper Ban 17 BC 10 6 8 LD A m sterdam Tel. +31-1 0)2 0-6 107 260 Fax +31-0(201-6196461 E-m ail: in fo @ v erw e ij-h o eb ee .n l
D. HOEBEE B.V. Kantoor Barendrecht A chterom 66 2991 CV Barendrecht T e l.+ 3 1-1 0)1 80-623 236 F a x + 3 1-1 0)1 80-620 178 E-m ail: in fo .h o e b e e @ v e rw e ij-h o e b e e .n l
H olland D iesel M a a s s lu is B.V. G overt van W ijn k a d e 40 3 1 4 4 EG M aasslu is Tel : 0 1 0 -5 9 1 2 6 1 1 Fax 0 1 0 -5 9 2 9 1 5 5 E-m ail: in fo@ ho llandd iesel.nl w w w .h o llan d d ie sel.n l
M aritim e Search
Explosie ventielen
Lastoevoegm aterialen
O
V o k e s-A ir GROUP
V o k es-A ir 8 V Fitter- en B es ch e rm tech n iek Postbus 3 0 9 34 00 AH IJsselstein N ijverheidsw eg 15 3401 M C IJsselstein Tel. +31 (0)88 • 8 6 5 37 24 Fax +3 1 1 0 )8 8 - 8 6 5 37 00 w w w .vokes-air.nl / w w w .vokesair.com E xplosieventielen (b last valves), gasdichte afslu iters, NBC filters. CO., filters
M ille r IT W W e id in g Products BV Edisonstraat 10 3261 LD O ud-B eijerland T e l.0 1 8 6 - 64 14 44 Fax 0 1 8 6 - 6 4 08 80 E-m ail: in fo @ itw -w e ld in g .n l w w w .itw -w e ld in g .c o m
V o k es-A i r
Coops en N ieb org BV
M u lti Engineering N.V. Kapelanielaan 13d 9 1 4 0 Terrtse (B) Tel. 0 0 3 2 - 3 - 71 0 58 10 Fax 0 0 32 - 3 - 710 58 11 E-m ail: in fo@ m ulti.be
IS M - Systemen, -trainingen en m anuals
V o k e s -A ir BV F ilter- en B esch erm tech n iek Postbus 309 34 0 0 AH IJsselstein N ijv erh e id s w eg 15 3401 M C IJsselstein Tel. +31 (0 )8 8 - 8 6 5 37 24 Fax +31 (0 )8 8 - 8 6 5 37 00 w w w .vo ke s-a ir.n f / w w w .vokesair.com G ecom b ineerde luchtinlaat m et druppelvanger en coalescer filter, filters voor luchtbehandeling
M a ritim e Engineering________ : n -;
N avaltec M arin e E ngin eering Service B.V.
N a v a lte c Engineering S ervice B.V.
Q -Shipping BV O ever 7 3161 GR Rhoon info@ q-shipping.nl w w w .q -sh ip p in g .n l
Krukas-, drijfstang-, m otorblokreparatie
K a rd o e n h o f1 31 9 3 JO H oogvliet-R T tel : +31 (0 |1 0 4 3 8 04 38 fa x : +31 (0 )1 0 4 3 8 27 17 E-m ail: in fo@ navattec.nl w w w .n a v a lte c .n l
M aritiem Projectbureau
*
r LOWLAND
IN T E R N A T IO N A L Low land In te rn atio n al B.V.
M a rk van S c h a ic k M a rin e S ervices N ie u w e W a te rw e g s tra a t 7 3 1 1 5 HE Schiedam Tel. +3 1(0 )10 4 0 9 05 99 Fax +3 1 (0 )1 0 4 0 9 05 90 E-m ail: info@ m arkvanschaick.nl w w w .m arkvanschaick.nl
M arin Ship M an a g e m e n t
Postbus 30 3 6 2 1 3 0 KA Hoofddorp Tel. 0 2 3 - 5 5 7 01 01 Fax 0 2 3 - 5 6 3 7 9 44 E-m ail: in fo@ low land.com w w w .lo w la n d .c o m
M aritie m e Dienstverlening
H ubel M a rin e B.V.
H ogelan dsterw eg 14 9936 BH Farmsum Postbus 86 99 3 0 AB D elfzijl Tel. 0 5 9 6 63 39 22 Fax 0 5 9 6 63 39 29 e-m ail: m sm @ m fm arinedivision.nl w w w .rrfm arin ed iv isio n .n l
Q -Shipping BV Oever 7 3161 GR Rhoon info@ q-stiipping.nl w w w .q -s h ip p in g .nl
Naval A rchitects Consulting Engineers G roenendijk & Soeterm eer Q -Shipping BV O ever 7 3161 GR Rhoon info@ q-shipping.nl w w w .q -sh ip p in g .n l
M aritiem e elektronica_______
I
/lle w ijn s e
A le w ijn s e M a rin e System s Postbus 49 . 65 0 0 A A N ijm egen Telefoon: + 3 1 (0 )2 4 3716571 Fax: + 3 1 (0 )2 4 3 7 1 6 5 7 0 w ebsite: w w w .a le w ijn s e .n l em ail: a m s @ a le w ijn s e .n l O ne-stop shop in systeem in te g ratie (n ieuw bouw , refit, service & onderhoud, n avigatie en com m unicatie Produkten),
G roothandelsgebouw E-7 Postbus 29 1 5 6 3001 GD Rotterdam Tel. 01 0 - 4 1 3 08 52 Fax 0 1 0 - 41 3 08 51 E-m ail: info@ groensoet.nl
: nt :
Navaltec Marine Engineering Service B.V.
N av alte c Engineering S erv ic e B.V. Kardoenhof 1 31 9 3 JD H oogvliet-RT Tel. +31 (0)10 43 8 04 38 Fax +31 (0)10 43 8 27 17 E-m ail: info@ navaltec.nl w w w .n a v a lte c .n l
Olieftlters
V o k e s-A ir
M aritiem e Training___
M aritiem e, !£caciemie Nova C ontract K an a alstraat 7 1975 BA IJm uiden Tel. 0 2 3 -5 3 0 29 00 E-m ail: n co t.m aritiem @ novacollege n! w w w .n o v a c o n tra c t.n l/m a ritie m
M eg a Jachten_______________
BOSm aritim e consultants bv
V o k es-A ir BV F ilter- en B es ch e rm tech n iek Postbus 3 0 9 3 4 0 0 AH IJsselstein N ijverheidsw eg 15 3401 M C IJsselstein Tel. +31 (0)88 - 8 6 5 37 24 Fax +31 (0)88 - 8 6 5 37 00 w w w .vo ke s-a ir.n l / w w w .vokesair.com B randstof- en sm eeroliefilters, coalescer filters, olienevelafscheiders voor carter ve n tila tie
Roeren, stuurm achines en hydraulische systemen
Bos M a ritim e C onsultants BV Irisstraat 23 2 0 1 5 AS Haarlem Tel. 0 2 3 -5 3 4 4 0 4 8 Fax 0 2 3-5 3440 51 E-m ail: ro b@ bos-m aritim e-consultants.com w w w .b o s -m a ritim e -c o n s u lta n ts .com
Vessel Registration • Marin« Surveyors
Hubel M a rin e BV Karel D oorm anw eg 5, 2nd Floor 3 1 1 5 JD Schiedam Tel. 0 1 0 - 4 5 8 73 38 Fax 0 1 0 - 45 8 76 62 E-m ail: erik@ hubelm arine.co m
M aritiem projectbureau
M a rin Ship M a n ag em e n t B.V.
Luchtaanzuigsystemen
H efkojom /S ectiebouw Postbus 226 9 6 0 0 AE Hoogezand Tel, 0 5 9 8 - 39 55 00 Fax 0 5 9 8 - 39 24 27 E-mail: in fo @ c o o p -rieb o rg .n l
^
Q -S hipping BV Oever 7 3161 GR Rhoon info@ q-shipping.nl w w w .q -sh ip p in g .n l
MARINE SYSTEMS V
a n
d e r
V
e l d e n
"
Van der Velden'1' M a rin e System s H oofdkantoor D orpsstraat 67a 2931 AD Krim pen aan de Lek Postbus 2061 2 9 3 0 AB Krim pen aan de Lek T e l.0 1 8 0 - 51 15 77 Fax 0 1 8 0 - 51 15 78 E-mail: m arinesystem s@ vdvelden.com Internet: w w w .veld en g ro u p .co m
M aritim e Search
Scheepsluiken/ luikenkranen Coops en N ieb org BV Postbus 2 2 6 96 0 0 AE Hoogezand Tel. 0 5 9 8 - 39 55 00 Fax 0 5 9 8 - 39 24 27 E-m ail: sales@ coops-nieborg nl w w w .coops-m eborg.nl
Scheepsm otoren en reparatie
E N G IN E SERVICE
-
STC W endorsem ents C onsultancy A sset m anag em ent On- and o ff hire surveys
Engine S erv ic e H olland B.V.
Scheepsregistratie_____
HU
Hu bel M a rin e B.V. VeiM l Registration - Marine Surveyors
Scheepsreparatie
v
-is
N ico verk en H olland b.v. A lg era straa t 20 3 1 2 5 BS Schiedam Tel. 0 1 0 - 2 3 8 09 66 Fax 0 1 0 - 2 3 8 09 88 Email: shiprepair@ nicoverken.nl
Schroefaskokerafdichtingen
m y
a v . T a o h n lB c h B u f a u U IT T E N B O G A A R T
Technisch B ureau U in e n b o g a art BV B ru gw achter 13, 3 0 3 4 KD R otterdam Tel. 0 1 0 - 4 1 1 4 6 1 4 , Fax 0 1 0 - 41 4 10 0 4 E-m ail: info@ tbu.nl
Software___________________
LogicVision •
I !■
LOGIC V IS IO N B.V.
K arel D oorm anw eg 5, 2nd Floor 3 1 1 5 JD Schiedam Tel. 0 1 0 - 4 5 8 73 38 Fax 0 1 0 - 4 5 8 76 62 E-m ail: erik@ hubelm arine.co m
H akgriend 18b P.O. Box 95 3 3 7 0 AB H ardinxveld-G iessendam The N etherlan ds T e l.+31 (0)184 - 67 7 588 Fax +31 (0)1 84 - 67 7 599 E-m ail: m .donkersloot@ logicvision.nl w w w .lo g icv is io n nl Logic Vision is a M ic ro s o ft Gold C ertified Partner specialized in th e m aritim e industry. W e develop m odular built, ve rtical solutions based on M ic ro s o ft Dynam ics™ NAV. This results in branch re la ted m odules th at support you in your daily operations.
LIM D A L A S S IS T B.V. P aralle lw e g 124 - 1 2 1948 N N Beverw ijk Tel: +31 251 271 76 5 assist@ lim dal.com - Vessel registration (e.g. S ierra Leone, St Kitts & N evis, G eorgia, Panam a)
//M ZZ4/
V e ilig heid____________________
□ UMISAFE U nisafe M a rin e Firefighting & Safety Equipm ent T in n eg ieterstraat 7 - 9 3 1 9 4 AL Hoogvliet T e l.+31 10)10-295 27 1 0 Fax +31 (0 )1 0 -2 9 5 2 7 0 9 E-m ail: un isafe@ to ta l-care.n l W e b s ite : w w w .u n is a fe .n l
SWZ is de eigenaar en de uitgever van de titels Schip & W erf de Zee er SWZ Maritime. Het bestuur van SWZ wordt gevormd door de participanten in SWZ, die elk vier bestuursleden benoemen uit de doelgroepen van de lezers en bestaat uit de volgende personen: Namens de KNVTS: Prof.lr. S. Hengst, voorzitter (onderwijs) Ir, J.R. Smit. penningmeester (KtVI/NiRIA) Ir S.G Tan (MARIN) Ing. H PF. Voorneveld(VNSI) Namens de Stichting de Zee: M r G.X. Hollaar (Kon. Vereniging van Nederlandse Reders) Capt. F.J. van W ijnen (Nederlandse Vereniging vsn Kapiteins ter Koopvaardij) H.J.A.H, Hylkema (Nautilus NL) Ing, F, Lantsheer (KNMI)
P.O. Box 21 19 1990 AC Velserbroek T e l:+31 (0 )2 3 5 4 9 0 3 3 5 info@ surveyors.nl w w w .surveyors.nl - S tatutory surveys on b eh alf of various flag states (P anam a. Sierra Leone, Cam bodia etc.) - Class surveys for various non-I.A .C .S. class societies - I.S .M . code S .M .C . and D.O.C. aud its on b eh alf of various flagstates - P&l, dam ag e, pre-entry, on- and off hire and other type of surveys - Bollard pull surveys and certification
mmmm
Verw arm ingssystem en, verkoop en onderhoud
loyds
© h ea t m a s t e r
m e e rs te r
H ea tm as ter bv
Lloyd's R egister
Industrial & M a ritim e heating systems De Zelling 1 Postbus 252 3 3 4 0 AG H endrik-ldo-A m b acht T e l,+ 31 7 8 - 6 8 23 40 4 Fax + 31 78 - 68 2 3 40 3 Em ail: info@ heatm aster.nl w w w .h e a tm a s te r.n l H eatm aster, your h ottest innovator
W e e n a Zuid 170 3 0 1 2 N C R otterdam Tel. 0 1 0 - 201 84 47 Fax 0 1 0 - 4 0 4 55 88
Colofon SWZ M aritime wordt uitgegeven door de Stichting Schip en W erf de Zee (SWZ), waarin participeren de Koninklijke Nederlandse Vereniging van Technici op Scheepvaartgebied [KNVTS) en de Stichting de Zee SWZ M aritim e is tevens het verenigingsblad van de KNVTS.
M a rin e S ervices N aval A rch ite cts, M a rin e Consultants & Surveyors
A lla rd -E u ro p e NV Veedijk 51 B -2 300 Turnhout E-mail: in fo @ a llard -e u ro p e com w w w .allard -e u ro p e.co m
H ubei M a rin e BV
L IM D A L A S S I S T B . V.
Q R IIa r d
T he S t e e l and Iro n F o u n d ry
H O L L A N D B.V.
A m bach tsw ei 8 8501 XA Jou re ■The N etherlan ds T e l.+31 (0 )5 1 3 - 48 50 00 F a x +31 (0 )5 1 3 - 4 8 50 03 E-mail: in fo ® esholland.nl w w w .esh o llan d .n l
Voor al uw m aritiem e zaken
Staal-IJzer G ieterij
Redactie Adviesraad: A.A. Boers. Dr. Ir. J.J. Blok, M. de Jong, Ir. E.W.H. Keizer, Ir. G.H.G. Lagers. Mr. K. Polderman, E. Sarton. T, W estra. J.K. van der W iele Aan SW Z M aritim e w erken regelm atig mee: J.L.A. van Aalst VADM b.d , M. de Jong. H.S. Klos, Ir. C.J. Verkleij, H.Chr. de W ilde Redactie-adres: Mathenesserlaan 185, 3014 HA Rotterdam, telefoon 010 - 241 74 35, fax 010 - 241 00 95, e-mail
[email protected] W ebsite: w w w .sw zonline.nl Uitgeefpartner: Media Business Press: Judith Verbeek. M etaalhof 27. 3067 GM Rotterdam. Postbus 8632, 3009 AP Rotterdam, telefoon 010-289 40 08 (abonnementen), 010-289 40 75 (overig), fax 010-289 40 76, e-mail:
[email protected]
Verschijnt 11 maal per jaar
A dvertentie-exploitatie: Media Sales Support M argarita Robertson Postbus 8632. 3009 AP Rotterdam telefoon 010-2894069. fax 010-2894061 e-mail
[email protected] Alle advertentie-contracten worden afgesloten conform de Regelen voor het Advertentiewezen gedeponeerd bij de rechtbanken in Nederland.
Hoofdredacteur: Ir C. Oirkse Eindredactie: M.R. Buitendijk-Pijl MA Redactie: Ing H R.J. Akerboom. G.J. de Boer. M van Dijk. H.R.M. Dill, Ir J.H. de Jong, Ir W. de Jong, Capt. H. Roorda, Ing. S. Sakko
Abonnementen: Nederland € 95,00. buitenland 1 130,95 (zeepost), € 138,80 (luchtpost) Losse exemplaren € 17,50. Studentenabonnement £ 36,95 (alleen met bewijs van inschrijving). Alle prijzen zijn excl. btw
rra ra i
1 'H I I I M
B ureau V eritas b.v. Vissersdijk 223-241 3011 G W R otterdam Postbus 27 05 3 0 0 0 CS R otterdam Tel. 0 1 0 2 8 2266 6 Fax 0 1 0 2 4 1100 0 E-m ail: hrm nld@ nl.bureauveritas.com Abonnementen worden tot wederopzegging aangegaan. Opzegging kan uitsluitend plaatsvinden door twee maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode een aangetekende brief te sturen naar. Mathenesserlaan 185, 3014 HA Rotterdam voor leden van de KNVTS, Postbus 8575, 3009 AN Rotterdam voor leden van Nautilus NL, Postbus 8632, 3009 AP Rotterdam voor overige abonnees. M oet het verzendadres gewijzigd worden, stuur dan het etiket met verbeterd adres terug Lay-out en druk: Thieme MediaCenter, Rotterdam Hoewel de informatie, gepubliceerd in deze uitgave, zorgvuldig is uitgezocht en waar mogelijk is gecontroleerd, sluiten uitgever, redactie en auteurs uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheid en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens Reprorecht: Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de uitgever. ISSN 1876- 0236
H tó
P R I N T Sro«p uit9»v»ri voor vak *r»w«twtKh«f "Ü7(f<
o M ERWEDE
Challenging projects call for innovative solutions. Our custom-made Offshore & Marine vessels are specifically designed to operate under the most extreme conditions to safely fulfill the most complicated deep water projects.
IHC M e r w e d e Offshore & Marine Rivierdijk 586 3371 ED Hardinxveid-Giessendam The Netherlands
The tech n o lo gy innovator.
p + 3 118 4 67 73 00 F + 3 118 4 67 73 01 www.ihcmerwede.com www.m erwede.com
LEADERSHIP - FOR US IT'S NATURAL r
p \e a s e ^
s, a n d N ° > 6 d U " l r
n rtru c t\° n
h ' Ptvenemen P ® e n t e n t e 'in
pd
J 7 May 2 0 0 9 ^ ^
G onncbem o
^
^
■
« •a *( ß S
-C.jiA 3Bi
OUR ENVIRONMENTAL SOLUTIONS HELP YOU LEAD THE WAY TO CLEANER. SAFER SHIPS.
' l'P
www.lr.org/m arine Horse-eye jacks following leading fish. One suggested benefit o f shoaling is increased hydrodynamic efficiency. S e rv ic e s a r e p r o v id e d b y m e m b e r s o f t h e L lo y d 's R e g is te r G ro u p . L lo y d 's R e g is te r is an e x e m p t c h a rity u n d e r t h e U K C h a ritie s A c t 1 9 9 3 .
.
l^ g ^ e r
