Screening van colonkanker

Screening van colonkanker Waarom en hoe? Dr. Jos Callens, Dr. N. Struyf, Dr. P. Goetstouwers A.Z. Klina Brasschaat

17/11/2010

1

Woord vooraf… •

• • •

Screening voor colonkanker is de meest succesvolle kankerscreening zowel mbt preventie als mbt vroegtijdige detectie Colonoscopie wordt beschouwd als de ‘gouden standaard’ Polypectomie resulteert in preventie van colonkanker Elke screeningsmethode is beter dan geen screening

17/11/2010

Screening van dikke darmkanker : waarom en hoe?

…NIET VOOR GEVOELIGE KIJKERS….

Hoe het niet kan…

Goldberg P. Obama’s virtual colonoscopy sets off real-world turf war of specialty groups. The Cancer Letter 2010;36(8):1,4-6

Enkele cijfers… algemeen •

2006 : 57702 nieuwe kankergevallen in België (158/d) –

31640 mannen

–

26062 vrouwen

1/3 mannen en 1/4 vrouwen kanker < 75j • 2004 : 25693 kankerpatienten overleden (70/d) •

–

14659 mannen

–

11034 vrouwen

Bron : Cancer Incidence in Belgium 2004-2006, Belgian Cancer Registry


Enkele cijfers…darmkanker

Bron : Cancer Incidence in Belgium 2004-2005, Belgian Cancer Registry


20% 67%

Adenoom-carcinoom sequentie

10 jaar

Toenemende incidentie van coloncarcinoom met leeftijd

Prevalentie van colonpoliepen

Nut van colonkankerscreening

Adenoma removal Early detection (primary prevention)

Screening effects


Hoe kan je darmkanker opsporen? •

Stoelgangsonderzoek op bloed of abnl DNA –

Guaiac-test : G-Faeces Occult Bloedtest

–

Immunochemische test : i-FOB-test

–

DNA-test

Radiografie : “Barium-contrastlavement” • (optische) sigmoïdo- en coloscopie • Virtuele coloscopie = CT colonografie •


Hoe kan je darmkanker opsporen?








Guaiac-test : G-FOB-test • • • • •

3 dagen na elkaar Omslachtig Dieetvoorschriften Medicatie mijden Beperkte betrouwbaarheid


“Annual fecal occult-blood testing with rehydration of the samples decreased the 13-year cumulative mortality from colorectal cancer by 33 percent. “ Mandel et al., NEJM 1993 Screening van dikke darmkanker : waarom en hoe?

Mandel et al., NEJM 1993 Screening van dikke darmkanker : waarom en hoe?

i-FOB-test


i-FOB-test (“mascara-test”)


Colonoscopy‐controlled Intra‐individual Comparisons to Screen Relevant Neoplasia: Faecal Immunochemical Test vs. Guaiac‐based Faecal Occult Blood Test F. A. Oort; J. S. Terhaar Sive Droste; R. W. M. Van Der Hulst; H. A. Van Heukelem; R. J. L. F. Loffeld; I. C. E. Wesdorp; R. L. J. Van Wanrooij; L. De Baaij; E. R. Mutsaers; S. Van Der Reijt; V. M. H. Coupe; J. Berkhof; A. A. Bouman; G. A. Meijer; C. J. J. Mulder Authors and Disclosures Posted: 02/24/2010; Alimentary Pharmacology & Therapeutics. 2009;31(3):432-439. © 2009 Blackwell Publishing

Table 3. Sensitivity and specificity of guaiac‐based faecal occult blood tests (Hemoccult‐II) and faecal immunochemical test (OC‐ sensor) for detection of advanced adenomas, advanced neoplasia, colorectal cancer (CRC), in a consecutive series of 1821 patients referred for colonoscopy * Of three rectal tumours, the oncological stage of disease could not be assessed because of the effects of neo‐adjuvant radiotherapy. † McNemar's test was used to compare paired proportions.

Table 4. Test outcome of guaiac‐based faecal occult blood tests (Hemoccult‐II) and faecal immunochemical test (OC‐sensor) in 62 patients diagnosed with colorectal cancer at an early stage (n = 28) and at a late stage (n = 31)

Values within parenthesis represent percentages. * Three rectal tumours could not be accurately staged because of the effects of neo‐adjuvant radiotherapy.

Screening dmv faecesonderzoek



Positieve test: 3-4x hoger kankerrisico dan negatieve test

Coloscopie !!! Na 10-13 jaar screenen: mortaliteitsreductie 15-33%

Virtuele coloscopie


Virtuele coloscopie

De (optische) colonoscopie (1)


De (optische) colonoscopie (5)


Endoscopie

De (optische) colonoscopie


Coloscopie •

Screening coloscopie bij gemiddeld risico populatie:

–

0,5-1% heeft colonca

–

5-10% heeft “advanced adenoma” > 10 mm diameter • Villeus • Ernstige dysplasie •

Coloscopie •

Binnen 3-5 jaar na screening coloscopie kans op colonca: 0,3-0,9%

–

Onvolledig onderzoek

–

Gemiste poliepen: 2-12% als > 10 mm diameter 26% als 1-5 mm diameter

–

Gemiste carcinomen: 2-6%

Pleidooi voor kwaliteitsindicatoren voor colonoscopie Kwaliteitsproject VVGE

Sensitiviteit van de testen Test

Sensitiviteit voor carcinoom

Sensitiviteit voor ”advanced” adenoom

3x FOB

33-50%

11%

3x sensitieve FOB

50-75%

20-25%

1-3 immunochemische FOB

60-85%

20-50%

Oude DNA test 1x

51%

18%

Nieuwe DNA test 1x

>80%

40%

Faecestesten:

Structureel onderzoek: CT colografie

Wschl > 90%

90% als >10 mm

Sigmoidoscopie

> 95% in distaal colon

70%

Coloscopie

> 95%

88-98%

US colorectale screening guidelines voor personen met gemiddeld risico (2008) Test

Beoordeling

Screeningsinter val

Sensitieve FOB

Aanbevolen (als >50% sensitief)

1 jaar

Immunochemische FOB

Aanbevolen (als >50% sensitief)

1 jaar

Faeces DNA

Controversieel

Onzeker

Sigmoidoscopie

Aanbevolen als minstens 40 cm of tot de milthoek gezien wordt

5-jaarlijks

RX colon

Enkel als geen andere test mogelijk

5-jaarlijks

CT colografie

Controversieel

5-jaarlijks

Coloscopie

Aanbevolen

10-jaarlijks

Vanaf welke leeftijd ? •

Populatie met gemiddeld risico: vanaf 50 jaar

Tot welke leeftijd? US aanbevelingen: • - tot 75 jaar • - 75-85 jaar: individueel te beslissen • - >85 jaar: niet • stop screening als levensverwachting <10 jaar

Hoogrisicopopulatie •

Adenoom in de antecedenten: –

1-2 adenomen, < 1 cm: •

–

> 3 adenomen en minstens 1 > 1 cm, of 1 met ernstige dysplasie: •

–

coloscopie na 5 jaar

coloscopie na 3 jaar

>10 poliepen, onzekerheid over resectie: •

coloscopie na < 3 jaar

Hoogrisicopopulatie Familielid met coloncarcinoom: –

–

15-25% van coloncarcinoompatiënten hebben een familierisico, en voldoen niet aan de criteria voor FAP of HNPCC Risico afhankelijk van : • • •

Graad van verwantschap Aantal familieleden Leeftijd van ontstaan van ca bij familieleden (x3 als 45 jaar, x1 als 70 jaar)

Familielid met coloncarcinoom

Familielid met coloncarcinoom

Hoogrisicopopulatie Familielid met coloncarcinoom: –

Screenen vanaf 40 jaar of 10 jaar jonger dan jongste familielid

–

Screenen dmv coloscopie

–

Frequentie: •

•

Één 1 ste graadsverwant <60 jaar of 2 1ste graadsverwanten: om de 5 jaar Één 1 ste graadsverwant >60 jaar of 2 2de graadsverwanten: om de 10 jaar

Hoogrisicopopulatie Inflammatoir darmlijden: –

Colitis ulcerosa: • •

–

Incidentie van coloncarcinoom 3,7% 2% na 10 jaar, 8% na 20 jaar, 18% na 30 jaar

Crohn colitis: •

Minder gedocumenteerd, vermoedelijk gelijkaardig risico

–

Screenen dmv coloscopie met biopsies

–

Om de 1-2 jaar: • •

vanaf 8-10 jaar na ontstaan van pancolitis 15 jaar na ontstaan van linkszijdige colitis

Hoogrisicopopulatie Familiale adenomateuze polyposis coli: • • • •

Prevalentie 1/8000 1% van de coloncarcinomen 15% adenomen op 10 jaar, 75% op 20 jaar, 90% op 30 jaar, meestal colonca voor 40 jaar Primaire preventie: Cox2-inhibitoren vertragen ontwikkeling van adenomen en doen adenomen bij FAP regresseren – Effect op mortaliteit niet aangetoond –

•

Screening: Opsporen APC genmutatie – Jaarlijks sigmoidoscopie of coloscopie vanaf de puberteit –

• •

Colectomie als poliepen worden aangetroffen Nadien screening gastroduodenoscopie, pouch

TAKE HOME MESSAGES 1. 2. 3. 4. 5.

i-FOB-test > g-FOB-test DNA-test nog niet voor morgen Virtuele coloscopie : kosten-baten nog onvoldoende Sigmoidoscopie : veelbelovend! Coloscopie : blijft de gouden standaard

17/11/2010

71

HARTELIJK DANK VOOR UW AANDACHT… en wie weet…

Misschien tot de volgende keer….!!

Screening van colonkanker

Recommend Documents