Aanleiding onderzoek
Nek/schouder en armklachten bij groepsbegeleiders in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Lydi de Lange bedrijfsfysiotherapeut paramedisch team Advisium Ermelo december 2011
- veel klachten van het houdings- en bewegingsapparaat bij groepsbegeleiders - maatregelen Arboconvenant - verschuiving rug- naar nek/schouder en armklachten - literatuur: nek/schouder en armklachten multifactorieel bepaald - factoren herkenbaar in het werk van groepsbegeleiders
14-12-2011
Literatuurgegevens Nek/schouder en armklachten hangen samen met: Fysieke belasting: duwen en trekken, statische belasting (werkhoudingen), repeterende bewegingen (beeldschermwerk) Psychosociale belasting: werkdruk/werkstress, privéfactoren Persoonlijke factoren: geslacht, gewicht, leeftijd, algemene gezondheid
Doelstelling onderzoek Komen tot een voorstel voor effectieve interventie bij nek/schouder en armklachten door: - vaststellen aantal nek/schouder en armklachten - bepalen risicofactoren voor het ontstaan van nek/schouder en armklachten
14-12-2011
14-12-2011
Onderzoeksmethode
Vragenlijst nek/schouder en armklachten: risicofactoren
Cross-sectioneel onderzoek: ‘Vragenlijst nek/schouder en armklachten’ Samengestelde vragenlijst, gebaseerd op VBA (Vragenlijst BewegingsApparaat) van TNO-Arbeid Aangevuld met: - items uit VBBA (Vragenlijst Beleving en Beoordeling van Arbeid) voor herstelbehoefte en agressie - SQUASH (Short Questionnaire to Assess Health-enhancing physical activity) voor lichamelijke activiteit - inventarisatie hulpmiddelen
14-12-2011
Persoonlijk
Fysiek
Psychosociaal Agressie/ conflicten
leeftijd gezondheid conditie Body Mass Index (BMI) herstelbehoefte lichamelijke activiteit
tillen, dragen duwen/trekken werkhoudingen hulpmiddelen tijdsbesteding/ zwaarte taken
werkdruk communicatie contact leidinggevende invloed privéwerk werksfeer waardering regelmogelijkheden
frequentie fysieke agressie letsel door incidenten persoonlijke gevolgen gevolgen voor werk
14-12-2011
1
Vragenlijst nek/schouder en armklachten: klachten Klachten: - klachten van nek, schouders en armen het laatste jaar, 3 maanden en week - directe oorzaak - verzuim door klachten - werk- en vrije tijd relatie - gevolgen van klachten
Onderzoeksgroep Alle medewerkers van regio Horst, Ermelo en Midden-Nederland, 1129 personen: - met vaste werkplek - grote variatie aan werkzaamheden, afhankelijk van zorgvraag van cliënten, werkplekinrichting en beschikbare hulpmiddelen - geen dagbesteding, invalkrachten, nachtzorg
14-12-2011
14-12-2011
Analyses
Resultaten
Univariate logistische regressie analyse op alle variabelen apart Multivariate regressie analyse (step-wise backward) op clusters van factoren.
-
Kenmerken van de onderzoeksgroep Frequenties van klachten en risicofactoren Relaties tussen klachten en risicofactoren Belangrijkste voorspellers van klachten
14-12-2011
14-12-2011
Resultaten:kenmerken onderzoeksgroep
Resultaten: klachten Klachten laatste 3 maanden
Respons: 693 medewerkers; 61,4%
60 50
14-12-2011
40
%
Leeftijd: gemiddeld 37,5 BMI: 52,0% >25 Oordeel gezondheid: 77,3% goed, 20,5% redelijk Gezondheidsklachten: 36,4% Conditie: 47,5% goed, 42,2% redelijk, 8,8 % matig Sporten: 57,0% sport NNGB: 62,8% voldoet aan de norm
30 20 10 0 nek
bovenrug
schouders
ellebogen
polsen/handen
14-12-2011
2
Resultaten: klachten
Resultaten: klachten
Nekklachten 21,4% enkele keer 30,0% regelmatig
Klachten ellebogen 6,5% enkele keer 7,1% regelmatig
Schouderklachten 17,6% enkele keer 31,3% regelmatig
Pols/handklachten 12,0% enkele keer 15,8% regelmatig
Nek/schouderklachten: 58,9% Armklachten: 25,6%
14-12-2011
14-12-2011
Resultaten: frequenties
Resultaten: relaties
Risicofactor
%
vaak zwaar tillen
56,4
vaak zwaar duwen/trekken
69,6
vaak kracht zetten met de armen
64,2
werkdruk hoog
72,5
ongunstige invloed werk op privé
27,3
goede ondersteuning door leidinggevende
77,5
lichamelijke agressie
61,2
licht letsel door agressie
33,3
14-12-2011
Nek/schouderklachten hangen samen met: 1. persoonlijke factoren 2. fysieke belasting 3. psychosociale factoren Armklachten hangen samen met: 1. fysieke belasting, vooral dynamisch 2. persoonlijke factoren 3. minder met psychosociale factoren 14-12-2011
Resultaten: relaties
Resultaten: relaties
Persoonlijke factoren
Nek/schouder
Arm
Fysieke belasting
Nek/schouder
Arm
leeftijd
-
+
vaak tillen
++
+
BMI
+
-
vaak duwen/trekken
+
+
algemene gezondheid
++
+
++
+
gezondheidsklachten
+++
++
tillen in ongemakkelijke houdingen
lichamelijke conditie
++
+
dynamische belasting romp
++
+
psychisch welbevinden
+++
+
statische belasting romp +
+
herstelbehoefte
+++
+
+++
+++
minuten sport per week
+
-
dynamische belasting arm/hand kracht leveren met arm/hand
+
++
14-12-2011
14-12-2011
3
Resultaten: relaties
Resultaten: relaties
Psychosociale belasting
Nek/schouder
Arm
Agressie/conflicten
Nek/schouder
Arm
werkdruk
++
+
licht letsel
+
-
effecten werkdruk
+++
+
ernstig letsel
-
+
contact leidinggevende
++
-
minder functioneren
+
-
invloed werk-privé
++
-
plezier in werk verloren
+
-
werksfeer
+
+
+
-
waardering
+
+
overwogen van baan te veranderen
organisatie: rooster
-
+
schrikreacties
+
+
organisatie: pauze
++
-
neerslachtigheid
+
+
14-12-2011
14-12-2011
Resultaten: voorspellers van klachten
Resultaten: voorspellers van klachten
Nek/schouderklachten: - linkshandigheid - BMI - gezondheidsklachten - sport - psychisch welbevinden - herstelbehoefte - dynamische fysieke belasting - ongemakkelijke werkhoudingen - uren beeldschermwerk - gevolgen lichamelijke agressie - werken met een aantal hulpmiddelen
Armklachten: - leeftijd - BMI - gezondheidsklachten - herstelbehoefte - dynamische fysieke belasting - ernstig letsel door lichamelijke agressie - werken met een aantal hulpmiddelen
14-12-2011
14-12-2011
Conclusie
Interventie
1. Veel klachten 2. Multifactorieel karakter: - persoonlijk - fysiek - psychosociaal - agressie en conflicten
14-12-2011
Aandachtspunten voor een effectieve interventie: - multifactorieel - aandacht voor de risicofactoren in een specifieke werksituatie
14-12-2011
4
Multifactorieel preventiemodel Persoonlijke factoren • • • •
goede algemene gezondheid gezonde leefstijl voldoende bewegen/sporten verminderen herstelbehoefte (goede verhouding belasting/belastbaarheid)
Multifactorieel preventiemodel
Fysieke belasting
Persoonlijke factoren
• • • • •
verminderen dynamische belasting training werkhouding juiste inzet hulpmiddelen verminderen statische belasting advies werkomgeving (werkplekinrichting) • beeldschermwerkplek (inrichting en uitvoering werk)
• belasting aanpassen aan leeftijd • aandacht voor algemene gezondheid, conditie, gezond lichaamsgewicht • verminderen herstelbehoefte • goede verhouding belasting/belastbaarheid
Werksituatie met verminderde kans op nek/schouderklachten
Psychosociale belasting
14-12-2011
• aandacht voor effecten van psychosociale belasting • goed contact met leidinggevende • aandacht privé-omstandigheden • goede werksfeer • werkstress binnen de perken • voldoende pauzes • waardering werk
Psychosociale belasting
• effecten van incidenten voorkomen (preventie en nazorg) • serieuze bedreiging verminderen (veiligheidsbeleid)
Pilot in de onderzoeksregio met als doel: 1. Creëren van een werksituatie voor groepsbegeleiders, waarbij de kans op nek/schouder en armklachten zo klein mogelijk is. 2. Ontwikkeling van een methode voor multifactoriële aanpak van nek/schouder en armklachten. 3. Leveren van een bijdrage aan het ontwikkelen van een multifactorieel gezondheidsbeleid binnen ‘s Heeren Loo.
• adviezen m.b.t. dynamische belasting arm/hand (voorkomen krachtzetten, adviezen juiste werktechniek) • inzet juiste hulpmiddelen om dynamische belasting te voorkomen
Werksituatie met verminderde kans op armklachten
Agressie en conflicten:
Vervolgstappen: pilot 2010-2011
Fysieke belasting
• werkdruk binnen de perken • aandacht voor werkrooster (op tijd bekend, niet teveel overwerk/invallen) • goede werksfeer • voldoende waardering werk
Agressie en conflicten
• effecten van incidenten voorkomen (preventie en nazorg)
14-12-2011
Dank voor uw aandacht ‘Nek/schouder en armklachten bij groepsbegeleiders in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking’ L. de Lange, Expertise Centrum Advisium, ‘s Heeren Loo, Ermelo P.E.M. Lauteslager, Expertise Centrum Advisium, ‘s Heeren Loo, Ermelo K.I. Proper, EMGO-instituut, Vrije Universiteit medisch centrum, Amsterdam Publicatie: Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie, december 2011 Gefinancierd door: Steunfonds ‘s Heeren Loo Zorggroep
Contact:
[email protected]
14-12-2011
5
